Quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại cổ phần việt nam thịnh vượng (VPBank) chi nhánh thăng long

B GIÁO D C ÀO T O
TR

NGă

I H CăTH NGăLONG
---o0o---

KHÓA LU N T T NGHI P

TÀI:

QU N TR R I RO TÍN D NG DOANH NGHI P T I
NGỂNăHÀNGăTH NGăM I C PH N VI T NAM
TH NHăV NG (VPBANK) - CHIăNHỄNHăTH NGăLONG

SINH VIÊN TH C HI N

: LÊ VI TăD NG

MÃ SINH VIÊN

: A20930

NGÀNH

: NGÂN HÀNG

HÀ N I ậ 2016

B GIÁO D C ÀO T O
TR

NGă

I H CăTH NGăLONG
---o0o---

KHÓA LU N T T NGHI P

TÀI:

QU N TR R I RO TÍN D NG DOANH NGHI P T I
NGỂNăHÀNGăTH NGăM I C PH N VI T NAM
TH NHăV NG (VPBANK) - CHI NHÁNH TH NGăLONG

GIỄOăVIểNăH

NG D N

: TS.NGUY N TH THÚY

SINH VIÊN TH C HI N

: LÊ VI TăD NG

MÃ SINH VIÊN

: A20930

NGÀNH

: NGÂN HÀNG

HÀ N I ậ 2016

Thang Long University Libraty


L I C Mă N
hoàn thành khóa lu n t t nghi p b c đ i h c này, tr c tiên em xin chân thành
c m n giáo viên h ng d n, Ti n s Nguy n Th Thúy, cô ch b o t n tình và h ng
d n em trong su t quá trình th c hi n khóa lu n t t nghi p.
Em xin chân thành c m n các th y cô trong khoa Kinh t - Qu n lỦ, tr

ng

i

h c Th ng Long đã cùng v i tri th c và tâm huy t c a mình đ truy n đ t ki n th c quý
báu cho chúng em trong su t quá trình h c t p t i tr ng.
Em xin chân thành c m n Ban giám đ c Ngân hàng Th

ng m i C ph n Vi t

Nam Th nh V ng (VPBank) - Chi nhánh Th ng Long đã t o đi u ki n cho em th c t p
t i ngân hàng. Em c ng xin g i l i c m n đ n các anh ch phòng Khách hàng Doanh
nghi p t i VPBank Th ng Long đã giúp đ em trong quá trình thu th p s li u.
Cu i cùng em xin kính chúc quý Th y, Cô d i dào s c kh e và thành công trong
s nghi p. Kính chúc các anh, ch trong Ban giám đ c VPBank Th ng Long và phòng

Khách hàng Doanh nghi p VPBank Th ng Long luôn d i dào s c kh e, đ t đ c nhi u
thành công trong công vi c.
Em xin chân thành c m n!
Sinh viên th c hi n

Lê Vi t D ng


L IăCAMă OAN
Tôi xin cam đoan Khóa lu n t t nghi p này là do t b n thân th c hi n có s h
tr t giáo viên h ng d n và không sao chép các công trình nghiên c u c a ng i khác.
Các d li u thông tin th c p s d ng trong Khóa lu n là có ngu n g c và đ
d n rõ ràng.

c trích

Tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m v l i cam đoan này!
Sinh viên
(ký và ghi rõ h tên)

Lê Vi t D ng

Thang Long University Libraty


M CL C
Trang

L IăNịIă

U

CH NGă 1. T NG QUAN V QU N TR R I RO TÍN D NG DOANH
NGHI P C AăNGỂNăHÀNGăTH NGăM I.................................................... 1
1.1. T ng quan v doanh nghi p ...................................................................................1
1.1.1. Khái ni m .............................................................................................................1
1.1.2.

c đi m................................................................................................................1

1.1.3. Vai trò ....................................................................................................................1
1.1.3.1.

i v i n n kinh t ..............................................................................................1

1.1.3.2.

i v i ngân hàng th

ng m i...........................................................................2

1.2. T ng quan v r i ro tín d ng doanh nghi p t iăngơnăhƠngăth

ngăm i ...........2

1.2.1. Khái ni m ..............................................................................................................2
1.2.2. Phân lo i r i ro tín d ng doanh nghi p..............................................................3
1.2.3. D u hi u nh n bi t r i ro tín d ng doanh nghi p..............................................4
1.2.3.1. Nhóm d u hi u phát sinh t phía doanh nghi p ................................................4
1.2.3.2. Nhóm d u hi u phát sinh t phía ngân hàng .....................................................6

1.2.4. Nguyên nhân gây ra r i ro tín d ng doanh nghi p ............................................6
1.2.4.1. Nguyên nhân t phía doanh nghi p....................................................................6
1.2.4.2. Nguyên nhân t phía ngân hàng th

ng m i .....................................................7

1.2.4.3. Nguyên nhân khách quan ...................................................................................9
1.2.5. Các ch tiêu ph n ánh r i ro tín d ng doanh nghi p .......................................10
1.3. Qu n tr r i ro tín d ng doanh nghi p t iăngơnăhƠngăth

ngăm i .................13

1.3.1. Khái ni m ............................................................................................................13
1.3.2. Vai trò c a qu n tr rui ro tín d ng doanh nghi p ...........................................13
1.3.2.1.Vai trò đ i v i doanh nghi p .............................................................................13
1.3.2.2.Vai trò đ i v i ngân hàng th

ng m i ..............................................................13

1.3.2.3.Vai trò đ i v i n n kinh t .................................................................................14
1.3.3. N i dung qu n tr r i ro tín d ng doanh nghi p c a ngân hàng th

ng m i 14

1.3.3.1. Nh n d ng r i ro tín d ng doanh nghi p .........................................................14


1.3.3.2. o l

ng r i ro tín d ng doanh nghi p ...........................................................16

1.3.3.3. Giám sát r i ro tín d ng doanh nghi p ............................................................21
1.3.3.4. Tài tr r i ro tín d ng doanh nghi p................................................................22
1.3.4. Các nhân t nh h ng đ n qu n tr r i ro tín d ng doanh nghi p c a ngân
hàng th ng m i ..........................................................................................................23
1.3.4.1. Các nhân t khách quan ...................................................................................23
1.3.4.2. Các nhân t ch quan .......................................................................................26

CH
NGă 2. TH C TR NG QU N TR R I RO TÍN D NG DOANH
NGHI P C A NGÂNăHÀNGăTH
NGăM I C PH N VI T NAM TH NH
V
NG (VPBANK) - CHIăNHỄNHăTH NGăLONG .................................... 29
2.1. Khái quát v Ngơnă hƠngă Th ngă m i C ph n Vi t Nam Th nhă V ng
(VPBank) - ChiănhánhăTh ngăLong...........................................................................29
2.1.1. L ch s hình thành và phát tri n c a Ngân hàng Th ng m i C ph n Vi t
Nam Th nh V ng (VPBank) - Chi nhánh Th ng Long ...........................................29
2.1.2. S đ t ch c và ch c n ng nhi m v các phòng ban .....................................31
2.2. Khái quát ho tăđ ng kinh doanh c aăNgơnăhƠngăTh
Nam Th nhăV

ngăm i C ph n Vi t

ng (VPBank) - ChiănhánhăTh ngăLong .........................................33

2.2.1. Ho t đ ng huy đ ng v n ....................................................................................33
2.2.2. Ho t đ ng s d ng v n ......................................................................................36
2.2.3. Ho t đ ng kinh doanh khác ...............................................................................38
2.2.4. K t qu kinh doanh ............................................................................................40

2.3. Th c tr ng r i ro tín d ng doanh nghi p t iăNgơnăhƠngăTh ngăm i C ph n
Vi t Nam Th nhăV ng (VPBank) - ChiănhánhăTh ngăLong .................................44
2.3.1. Quy mô tín d ng .................................................................................................44
2.3.2. C c u tín d ng ..................................................................................................46
2.3.3. N quá h n .........................................................................................................49
2.3.4. N x u .................................................................................................................50
2.3.5. D phòng r i ro ..................................................................................................52
2.4. Th c tr ng qu n tr r i ro tín d ng doanh nghi p t iăNgơnăhƠngăTh ngă
m i C ph n Vi t Nam Th nhăV ng (VPBank) - chiănhánhăTh ngăLongăgiaiă
đo n 2012 ậ 2014 ........................................................................................................53
2.4.1. Th c tr ng nh n d ng r i ro tín d ng doanh nghi p t i Ngân hàng Th
m i C ph n Vi t Nam Th nh V

ng

ng (VPBank) - chi nhánh Th ng Long ..............53

Thang Long University Libraty


2.4.2. Th c tr ng đo l

ng r i ro tín d ng doanh nghiêp t i Ngân hàng Th

C ph n Vi t Nam Th nh V

ng (VPBank) - chi nhánh Th ng Long .....................56

2.4.3. Th c tr ng giám sát r i ro tín d ng doanh nghi p t i Ngân hàng Th
C ph n Vi t Nam Th nh V

ng m i
ng m i

ng (VPBank) - chi nhánh Th ng Long .....................61

2.4.3.1. Nhóm ph

ng th c nh m né tránh r i ro.........................................................61

2.4.3.2. Nhóm ph

ng th c ng n ng a r i ro ...............................................................62

2.4.3.3. Nhóm ph

ng th c gi m thi u t n th t r i ro .................................................63

2.4.3.4. Nhóm ph

ng th c chuy n giao và đa d ng hóa r i ro...................................64

2.4.4. Th c tr ng tài tr r i ro tín d ng doanh nghi p t i Ngân hàng Th ng m i C
ph n Vi t Nam Th nh V ng (VPBank) - chi nhánh Th ng Long ...........................64
2.4.4.1. Nhóm bi n pháp t tài tr r i ro tín d ng doanh nghi p .................................64
2.4.4.2. Nhóm bi n pháp chuy n giao r i ro .................................................................65
2.5. ánhăgiáăcôngătácăqu n tr r i ro tín d ng doanh nghi p t iăNgơnăhƠngăTh ngă
m i C ph n Vi t Nam Th nhăV ng (VPBank) - ChiănhánhăTh ngăLongăgiaiăđo n
2012 ậ 2014 ...................................................................................................................65
2.5.1.

u đi m ...............................................................................................................67

2.5.2. H n ch ...............................................................................................................69
2.5.3. Nguyên nhân c a h n ch .................................................................................70
2.5.3.1. Nguyên nhân khách quan .................................................................................70
2.5.3.2. Nguyên nhân ch quan .....................................................................................71

CH
NGă 3. GI I PHÁP CÁI THI N CÔNG TÁC QU N TR R I
RO TÍN D NG DOANH NGHI P T I NGÂN HÀNG TH
NGăM I
C PH N VI T NAM TH NHă V
NG (VPBANK) - CHI NHÁNH
TH NGăLONG ................................................................................................ 73
nhăh

3.1.
V

ng phát tri n c aăNgơnăhƠngăTh

ngăm i C ph n Vi t Nam Th nh

ng (VPBank) - ChiănhánhăTh ngăLong ..............................................................73

3.1.1.

nh h

ng phát tri n chung toàn h th ng Ngân hàng Th

Vi t Nam Th nh V

ng m i C ph n

ng (VPBank) ..............................................................................73

3.1.2. nh h ng phát tri n c a Ngân hàng Th ng m i C ph n Vi t Nam Th nh
V ng (VPBank) - Chi nhánh Th ng Long ...............................................................74
3.2.

nhăh

ng phát tri n công tác qu n tr r i ro tín d ng doanh nghi p .........74

3.2.1. Phát tri n ho t đ ng tín d ng c chi u r ng l n chi u sâu .............................74


3.2.2. Xây d ng và đi u ch nh danh m c cho vay t ng th i kì ..................................75
3.2.3. Xác đ nh h n m c r i ro trong ho t đ ng tín d ng .........................................75
3.2.4. Công tác thu th p thông tin và h s tín ế ng ..................................................75
3.2.5. Nâng cao trình đ và ph m ch t c a đ i ng cán b tín d ng ........................76
3.3. Gi i pháp c i thi n công tác qu n tr r i ro tín d ng doanh nghi p t i
Ngơnă hƠngă Th ngă m i C ph n Vi t Nam Th nhă V ng (VPBank) - chi
nhánhăTh ngăLong ....................................................................................................76
3.3.1. Nh n d ng r i ro ................................................................................................76
3.3.1.1. Nâng cao ch t l
ph

ng công tác phân tích – th m đ nh doanh nghi p và

ng án kinh doanh .................................................................................................76

3.3.1.2. Xây d ng h th ng thông tin đánh giá doanh nghi p ......................................78
3.3.2. o l

ng r i ro ...................................................................................................78

3.3.3. Ki m soát r i ro ..................................................................................................78
3.3.3.1. Giám sát và ki m tra sau cho vay.....................................................................78
3.3.4. Tài tr r i ro .......................................................................................................79
3.3.4.1. S d ng công c tài chính phái sinh ................................................................79
3.3.4.2. Trích l p qu d phòng r i ro ..........................................................................80
3.3.4.3. Gia h n n ........................................................................................................80
3.3.4.4. Th c hi n mi n gi m lãi ...................................................................................80
3.3.4.5. Bán n

............................................................................................................80

3.3.5. Nâng cao l c đ i ng cán b tín d ng ..............................................................80

K T LU N
DANH M C TÀI LI U THAM KH O
PH L C

Thang Long University Libraty


DANH M C VI T T T

Ký hi u vi t t t

Tênăđ yăđ

Agribank

Ngân hàng Nông Nghi p và Phát tri n Nông
Thôn Vi t Nam

Basel I

Hi p c qu c t v v n Basel đ u tiên ra
đ i và có hi u l c t n m 1992

Basel II

Hi p

c qu c t v v n Basel th 2 ra đ i

n m 2004 và có hi u l c t n m 2007

BCBS
(Basel Committee on Banking

y ban Basel v giám sát ngân hàng

supervision)
BC KT

B ng cân đ i k toán

BCKQKD

Báo cáo k t qu kinh doanh

BCLCTT

Báo cáo l u chuy n ti n t

BCTC

Báo cáo tài chính

CBTD

Cán b tín d ng

DPRR

D phòng r i ro

GDP

T ng s n ph m qu c n i

Habubank

Ngân hàng Th

L/C

Th tín d ng

MB

Ngân hàng Th ng m i C ph n Quân

MSB

Ngân hàng Th
Vi t Nam

NHTM

Ngân hàng th

OCB

Ngân hàng Th
Ph

ng m i C ph n Nhà Hà N i

i

ng m i C ph n Hàng H i
ng m i
ng m i C ph n ông

ng Vi t Nam

QTRR

Qu n tr r i ro

SHB

Ngân hàng Th
Hà N i

ng m i C ph n Sài Gòn


SXKD
Sacombank

Techcombank
TS B
VAMC

S n xu t kinh doanh
Ngân hàng Th
Th

ng m i C ph n Sài Gòn

ng Tín

Ngân hàng Th

ng m i C ph n K Th

ng

Vi t Nam
Tài s n đ m b o
Công ty qu n lý tài s n c a các t ch c tín d ng
Vi t Nam

VIB

Ngân hàng Th
Vi t Nam

ng m i C ph n Qu c T

VietinBank

Ngân hàng Th ng m i C ph n Công Th ng
Vi t Nam

Thang Long University Libraty


DANH M C B NG BI U,ăS ă

, CÔNG TH C
Trang

B ng 1.1. Thang đi m x p h ng tín d ng c a Moody’s................................................19
B ng 1.2. Thang đi m x p h ng tín d ng c a Standard and Poor’s .............................19
B ng 2.1. Huy đ ng v n c a Ngân hàng Th ng m i C ph n Vi t Nam Th nh V ng
(VPBank) - Chi nhánh Th ng Long phân theo các đ i t ng khách hàng giai đo n 2012
– 2014 ............................................................................................................................34
B ng 2.2. Tình hình cho vay Ngân hàng Th

ng m i C ph n Vi t Nam Th nh V

ng

(VPBank) - Chi nhánh Th ng Long phân lo i theo th i gian giai đo n 2012 – 2014 ..36
B ng 2.3. C c u kho n vay phân lo i theo th i gian Ngân hàng Th
Vi t Nam Th nh V

ng (VPBank) - Chi nhánh Th ng Long giai đo n 2012 - 2014...36

B ng 2.4. Thu nh p thu n t cung c p d ch v Ngân hàng Th
Nam Th nh V

ng m i C ph n

ng m i C ph n Vi t

ng (VPBank) - Chi nhánh Th ng Long giai đo n 2012 – 2014 .........39

B ng 2.5. K t qu ho t đ ng Ngân hàng Th ng m i C ph n Vi t Nam Th nh V ng
(VPBank) - Chi nhánh Th ng Long giai đo n 2012 – 2014 .........................................40
B ng 2.6. Doanh s cho vay doanh nghi p Ngân hàng Th
Th nh V

ng m i C ph n Vi t Nam

ng (VPBank) - Chi nhánh Th ng Long giai đo n 2012 – 2014...................45

B ng 2.7. Doanh s cho vay phân lo i theo lo i hình doanh nghi p Ngân hàng Th ng
m i C ph n Vi t Nam Th nh V ng (VPBank) - Chi nhánh Th ng Long giai đo n 2012
– 2014 ............................................................................................................................45
B ng 2.8. Doanh s cho vay phân lo i theo nhóm n Ngân hàng Th ng m i C ph n
Vi t Nam Th nh V ng (VPBank) - Chi nhánh Th ng Long giai đo n 2012 – 2014 ..49
B ng 2.9. Ch tiêu n quá h n c a Ngân hàng Th ng m i C ph n Vi t Nam Th nh
V ng (VPBank) - Chi nhánh Th ng Long giai đo n 2012 – 2014 .............................49
B ng 2.10. Ch tiêu n x u c a Ngân hàng Th

ng m i C ph n Vi t Nam Th nh V

ng

(VPBank) - Chi nhánh Th ng Long giai đo n 2012 – 2014 .........................................51
B ng 2.11. Các ch tiêu d phòng r i ro c a Ngân hàng Th ng m i C ph n Vi t Nam
Th nh V ng (VPBank) - Chi nhánh Th ng Long giai đo n 2012 – 2014...................52
B ng 2.12. Các ch tiêu đánh giá công tác qu n tr r i ro tín d ng doanh nghi p Ngân
hàng Th ng m i C ph n Vi t Nam Th nh V ng (VPBank) - Chi nhánh Th ng Long
giai đo n 2012 - 2014 ....................................................................................................66
Công th c 1.1. Công th c t l n quá h n doanh nghi p ............................................11
Công th c 1.2. Công th c t l n x u doanh nghi p ...................................................12
Công th c 1.3. Công th c t l d phòng r i ro tín d ng doanh nghi p.......................12


Công th c 1.4. Công th c h s kh n ng bù đ p kho n vay b m t ............................12

Công th c 1.5. Công th c t ng đi m tài chính ..............................................................20
Công th c 1.6. Công th c t ng đi m phi tài chính .......................................................20
S đ 1.1. Phân lo i r i ro tín d ng doanh nghi p ..........................................................3
S đ 2.1. C c u t ch c c a Ngân hàng Th ng m i C ph n Vi t Nam Th nh V ng
(VPBank) - Chi nhánh Th ng Long ..............................................................................31

Thang Long University Libraty


L IăNịIă

U

1. Tính c p thi t c aăđ tài
Trong b i c nh n n kinh t Vi t Nam đang d n thoát kh i nh ng khó kh n c a
cu c kh ng ho ng kinh t n m 2008. Môi tr ng kinh t trong n c theo đó c ng tr
nên thu n l i h n, các doanh nghi p đã dám m nh d n vay v n ngân hàng đ đ u t cho
s n xu t kinh doanh. Nh v y, ho t đ ng c p tín d ng doanh nghi p c a các ngân hàng
th ng m i Vi t Nam đã có s phát tri n tr l i. Tuy nhiên, r i ro v n luôn song hành
và không th tránh kh i đ i v i các kho n tín d ng, do đây là tính ch t đ c thù trong
ho t đ ng tín d ng c a các ngân hàng th ng m i.
Trong c c u t ng thu nh p c a h u h t các ngân hàng th

ng m i Vi t Nam, thu

nh p t ho t đ ng tín d ng, đ c bi t là tín d ng doanh nghi p luôn chi m t tr ng cao
nh t. Nh ng đ i l i đây l i là ho t đ ng có tính r i ro cao nh t, là nguyên nhân chính
làm phát sinh n x u, n quá h n và có nh h ng sâu r ng đ n s n đ nh, phát tri n
c a m t ngân hàng. Vì v y có th nói qu n tr r i ro tín d ng nói chung và qu n tr r i
ro tín d ng doanh nghi p nói riêng là m t ho t đ ng t i quan tr ng, c n đ c các ngân

hàng quan tâm và đ u t m t cách nghiêm túc đ ho t đ ng này th c s có hi u qu ,
đem l i s n đ nh và phát tri n cho ngân hàng.
T th c ti n k trên, c ng thêm nh ng ki n th c thu ho ch đ c trong quá trình
th c t p t i Ngân hàng Th ng m i C ph n Vi t Nam Th nh V ng (VPBank) - chi
nhánh Th ng Long, tác gi nh n th y vi c nghiên c u công tác qu n tr r i ro tín d ng
doanh nghi p đ tìm hi u th c tr ng, nguyên nhân r i ro, bên c nh đó đ a ra đ xu t các
gi i pháp kh c ph c nh ng h n ch t n t i là h t s c c n thi t. Do đó, tác gi đã l a
ch n đ tài “Qu n tr r i ro tín d ng đ i v i doanh nghi p t i Ngân hàng Th ng m i
C ph n Vi t Nam Th nh V ng (VPBank) - chi nhánh Th ng Long” làm đ tài khóa
lu n t t nghi p b c đ i h c c a mình.
2. M c tiêu nghiên c uăđ tài
Trong quá trình nghiên c u, khóa lu n t t nghi p t p trung làm rõ ba m c tiêu sau:
a ra các c s lý lu n v doanh nghi p, r i ro tín d ng doanh nghi p và qu n tr
r i ro tín d ng doanh nghi p t i ngân hàng th

ng m i.

Phân tích làm rõ th c tr ng r i ro tín d ng doanh nghi p và ho t đ ng qu n tr r i
ro tín d ng doanh nghi p t i Ngân hàng Th ng m i C ph n Vi t Nam Th nh V ng
(VPBank) - chi nhánh Th ng Long giai đo n n m 2012 - 2014. T đó tìm ra h n ch
còn t n t i và nguyên nhân c a nh ng h n ch đó.
D a trên c s các h n ch đã đ

c nêu ra

Ch

ng 2, tác gi đ a ra m t s gi i

pháp c b n nh m kh c ph c h n ch và c i thi n công tác qu n tr r i ro tín d ng doanh

nghi p t i Ngân hàng Th

ng m i C ph n Vi t Nam Th nh V

ng (VPBank) - chi

nhánh Th ng Long.
3.

iăt



it

ng nghiên c u và ph măviănghiênăc u
ng nghiên c u: qu n tr r i ro tín d ng doanh nghi p

 Ph m vi nghiên c u: Ngân hàng Th
(VPBank) - chi nhánh Th ng Long
4. Ph

ng m i C ph n Vi t Nam Th nh V

ng

ngăphápănghiênăc u

Trong ph m vi khóa lu n t t nghi p, tác gi đã s d ng các ph ng pháp nghiên
c u bao g m: th ng kê, so sánh, phân tích, thu th p s li u, th m kh o tài li u liên quan
đ nghiên c u, phân tích làm rõ đ i t

ng c a khóa lu n.

5. K t c u khóa lu n
Ngoài l i m đ u, k t lu n; danh m c các t vi t t t; danh m c b ng bi u; s đ ;
k t c u c a khóa lu n bao g m ba ch ng nh sau:
Ch ngă1:ăT ng quan v qu n tr r i ro tín d ngăđ i v i doanh nghi p c a ngân
hƠngăth ngăm i
Ch

ngă 2:ă Th c tr ng qu n tr r i ro tín d ng doanh nghi p c a Ngân hàng

Th

ngăm i C ph n Vi t Nam Th nhăV

Ch

ngă3:ăGi i pháp nâng cao hi u qu công tácqu n tr r i ro tín d ng doanh

nghi p t iăNgơnăhƠngăTh
chi nhánh Th ngăLong

ng (VPBank) - chiănhánhăTh ngăLong

ngăm i C ph n Vi t Nam Th nhăV

ng (VPBank) -

Thang Long University Libraty


CH

NGă1.

T NG QUAN V QU N TR R I RO TÍN D NG DOANH NGHI P
C AăNGỂNăHÀNGăTH

NGăM I

1.1. T ng quan v doanh nghi p
1.1.1. Khái ni m
N c C ng Hòa Xã H i Ch Ngh a Vi t Nam (2014), Lu t doanh nghi p, s
68/2014/QH12 đ nh ngh a: “Doanh nghi p là t ch c có tên riêng, có tài s n, có tr s
giao d ch, đ c đ ng ký thành l p theo quy đ nh c a pháp lu t nh m m c đích kinh
doanh.”
Quan đi m cá nhân c a tác gi v đ nh ngh a doanh nghi p: “Doanh nghi p là đ n
v kinh t có t cách pháp nhân, quy t các ph

ng ti n tài chính, v t ch t và con ng

i

nh m th c hi n các ho t đ ng s n xu t, cung ng, tiêu th s n ph m ho c d ch v , trên
c s t i đa hóa l i ích c a ng i tiêu dùng, thông qua đó t i đa hóa l i nhu n c a ch
s h u, đ ng th i k t h p m t cách h p lý các m c tiêu xã h i.”.

1.1.2.

c đi m

Các doanh nghi p nhìn chung s có nh ng đ c đi m c b n nh sau:
V pháp lý: Doanh nghi p là đ n v kinh t ho t đ ng trên th ng tr ng, có tr
s ho t đ ng, có t ch c, có tài s n, có đ ng kỦ kinh doanh và đ c Nhà n c đ ng ý
cho kinh doanh, kinh doanh theo nh ng h ng m c đ
doanh.

c Nhà n

c c p phép đ ng kí kinh

V ho tăđ ng: Doanh nghi p ho t đ ng vì m c tiêu l i nhu n, l i nhu n quy t
đ nh s t n t i và phát tri n c a doanh nghi p, t t c các ho t đ ng kinh doanh c a doanh
nghi p h ng đ n m c tiêu có lãi, ngoài ra còn có các m c tiêu khác nh : chính tr , môi
tr ng, xã h i,…Doanh nghi p đ c t do ho t đ ng, có quy n t ch kinh doanh, s n
xu t, t do c nh tranh theo khuôn kh pháp lu t và quy đ nh c a Nhà n c. Ho t đ ng
c a doanh nghi p g n li n v i r i ro trong quá trình s n xu t kinh doanh.
(Ngu n: Cung Th Minh
c (2012), Hoàn thi n công tác qu n tr r ro doanh nghi pt i
chi nhánh ngân hàng Nông Nghi p Và Phát Tri n Nông Thông Hà Thành, i h c Th ng
Long, Hà N i)
1.1.3. Vai trò
1.1.3.1.

i v i n n kinh t

Doanh nghi p có v trí đ c bi t quan tr ng trong n n kinh t , là b ph n ch y u

t o ra t ng s n ph m qu c n i (GDP). Ho t đ ng c a doanh nghi p phát tri n s góp
ph n gi i phóng và phát tri n s c s n xu t, huy đ ng và phát huy n i l c vào phát tri n
kinh t xã h i, góp ph n quy t đ nh vào ph c h i và t ng tr
1

ng kinh t , t ng kim ng ch


xu t kh u, t ng thu ngân sách và tham gia gi i quy t có hi u qu các v n đ xã h i nh :
t o vi c làm, xoá đói, gi m nghèo...
Doanh nghi p là y u t quan tr ng, quy t đ nh đ n chuy n d ch các c c u l n c a
n n kinh t qu c dân nh : c c u nhi u thành ph n kinh t , c c u ngành kinh t , c c u
kinh t gi a các vùng, đ a ph

ng…

Doanh nghi p phát tri n, đ c bi t là doanh nghi p ngành công nghi p t ng nhanh
là nhân t đ m b o cho vi c th c hi n các m c tiêu c a công nghi p hoá, hi n đ i hoá
đ t n c, nâng cao hi u qu kinh t , gi v ng n đ nh và t o th m nh h n v n ng l c
c nh tranh c a n n kinh t trong quá trình h i nh p.
(Ngu n: Nhóm tác gi l p Cao đ ng KT2, Vai trò c a doanh nghi p, yume.vn,
/>27/03/2010)
i v i ngân hàng th

1.1.3.2.

ng m i

Doanh nghi p có vai trò vô cùng quan tr ng đ i v i ngân hàng th ng m i, c th
là đ i v i ho t đ ng tín d ng c a ngân hàng th ng m i. Doanh nghi p luôn c n v n đ

đ u t m r ng ho t đ ng s n xu t kinh doanh nh m t i đa hóa l i nhu n. L ng v n
c n thi t đ tài tr cho vi c m r ng s n xu t kinh doanh luôn r t l n, l n h n nhi u so
v i v n ch s h u c a doanh nghi p, vì th các doanh nghi p s ph i vay v n t i các
ngân hàng th ng m i đ tài tr cho ho t đ ng này. i u này s giúp ngân hàng th ng
m i gi i quy t đ c v n đ đ u ra cho ph n l n ngu n v n đã huy đ ng c a mình. Bên
c nh đó, ngân hàng còn thu đ c l i nhu n t lãi c a các kho n vay. Ngu n l i nhu n
thu đ c s đ c tái đ u t phát tri n ngân hàng và các ho t đ ng ngân hàng.
1.2. T ng quan v r i ro tín d ng doanh nghi p t iăngơnăhƠngăth

ngăm i

1.2.1. Khái ni m
A.Saunder và H.Lange, cu n “Financial Institutions Management – A Modern
Perspective”, đ a ra đ nh ngh a: “R i ro tín d ng là kho n l ti m tàng khi ngân hàng
c p tín d ng cho m t khách hàng, ngh a là kh n ng các lu ng thu nh p d tính mang
l i t kho n cho vay c a ngân hàng không th đ c th c hi n đ y đ v c s l ng và
th i h n.”.
i h c South Carolina (1995), cu n “Bank Management” đ nh ngh a: “R i ro tín
d ng là s thay đ i ti m n c a thu nh p thu n và th giá c a v n xu t phát t vi c
khách hàng không thanh toán hay thanh toán tr h n.”.
Ngân hàng th gi i (World Bank) đ nh ngh a: “R i ro tín d ng là nguy c mà
ng

i đi vay không th chi tr ti n lãi, ho c hoàn tr v n g c so v i th i h n đã n đ nh

trong h p đ ng tín d ng.”.
2

Thang Long University Libraty

Ngân hàng Nhà n

c Vi t Nam (2014), V n b n th ng nh t s 22/VBHN-NHNN,

ban hành ngày 04/06/2014 c a Th ng đ c Ngân hàng Nhà n

c: “R i ro tín d ng trong

ho t đ ng ngân hàng c a t ch c tín d ng là kh n ng x y ra t n th t trong ho t đ ng
ngân hàng c a t ch c tín d ng do khách hàng không th c hi n ho c không có kh n ng
th c hi n ngh a v c a mình theo cam k t.”.
Trong ph m vi nghiên c u c a khóa lu n t t nghi p này, quan đi m c a tác gi v
r i ro tín d ng doanh nghi p nh sau: “R i ro tín d ng doanh nghi p là r i ro x y ra khi
doanh nghi p (ng i đi vay) không hoàn thành ngh a v tr n c g c và lãi trong th i
gian đã cam k t cho ngân hàng th ng m i (ng i cho vay), gây ra nh ng t n th t nh t
đ nh cho ngân hàng.”.
1.2.2. Phân lo i r i ro tín d ng doanh nghi p
S đ 1.1. Phân lo i r i ro tín d ng doanh nghi p
R IăROăTệNăD NGă
DOANHăNGHI P
R IăROă
GIAO
D CH
R i ro l a
ch n

R i ro đ m
b o

R IăROă
DANH
M C
R i ro
nghi p v

R i ro n i
t i

R i ro t p
trung

(Ngu n: Ph m Th B o Oanh (2015), Bài gi ng môn qu n tr r i ro tín d ng c a
NHTM,

i h c Th ng Long, Hà N i, Ch

R i ro tín d ng doanh nghi p c a ngân hàng th
b n bao g m: r i ro giao d ch và r i ro danh m c.

ng m i đ

ng 2)

c chia thành 2 lo i c

R i ro giao d ch: là m t hình th c c a r i ro tín d ng mà nguyên nhân phát sinh
là do nh ng h n ch trong quá trình giao d ch và xét duy t tín d ng, đánh giá khách
hàng. R i ro giao d ch bao g m:
 R i ro l a ch n: là r i ro liên quan đ n quá trình đánh giá và phân tích tín d ng đ

quy t đ nh tài tr tín d ng c a ngân hàng.
 R iăroăđ m b o: là r i ro liên quan đ n các tiêu chu n đ m b o, nh các đi u kho n
ghi trong h p đ ng vay, các lo i tài s n đ m b o, ch th đ m b o, cách th c đ m
b o và m c cho vay trên giá tr c a tài s n đ m b o.
3


 R i ro nghi p v : là r i ro liên quan công tác qu n lý kho n vay và ho t đ ng cho
vay, bao g m c vi c s d ng h th ng x p h ng tín d ng và k thu t x lý các kho n
vay có v n đ .
R i ro danh m c: là r i ro tín d ng mà nguyên nhân phát sinh do nh ng h n ch
trong qu n lý danh m c cho vay c a ngân hàng. R i ro danh m c bao g m:
 R i ro n i t i: là r i ro xu t phát t các y u t , đ c đi m riêng có, mang tính chuyên
bi t bên trong c a m i ch th đi vay ho c ngành, l nh v c kinh t . Nó xu t phát t
đ c đi m ho t đ ng, đ c đi m s d ng v n c a khách hàng vay v n.
 R i ro t p trung: là tr ng h p t p trung v n cho vay quá nhi u đ i v i m t s
khách hàng, cho vay quá nhi u doanh nghi p ho t đ ng trong cùng m t ngành, m t
l nh v c kinh t , cùng trong m t vùng đ a lý nh t đ nh, cùng m t lo i hình cho vay
có đ r i ro cao.
1.2.3. D u hi u nh n bi t r i ro tín d ng doanh nghi p
1.2.3.1. Nhóm d u hi u phát sinh t phía doanh nghi p
(1) D u hi uăliênăquanăđ n m i quan h c a doanh nghi p và ngân hàng
 Doanh nghi p th c hi n các hành đ ng nh m m c đích trì hoãn ho c gây khó kh n,
tr ng i đ n v i ngân hàng trong quá trình ki m tra theo đ nh kì ho c đ t xu t tình
hình s d ng v n vay, tình hình tài chính, tình hình s n xu t kinh doanh c a khách
hàng mà không có lý do th c s chính đáng, minh b ch, thuy t ph c.
 S d trong tài kho n ti n g i thanh toán c a doanh nghi p t i ngân hàng có s s t
gi m b t th ng ho c xu t hi n nh ng thay đ i b t th ng ngoài d ki n mà doanh
nghi p không gi i thích đ c nguyên nhân c a s thay đ i đó.
 Doanh nghi p th ng xuyên xin gia h n n ho c đi u ch nh kì h n tr n mà không

có lí do chính đáng ho c thi u c n c mang tính khách quan.
 Doanh nghi p th

ng xuyên thanh toán ti n g c và lãi hàng kì không đúng h n ho c

th t th ng làm phát sinh các kho n n quá h n do khách hàng không có kh n ng
hoàn tr , không mu n tr , hàng hóa s n xu t ra tiêu th ch m ho c vi c thu h i n
c a doanh nghi p ch m h n d tính.
 Ngân hàng nh n th y doanh nghi p th

ng xuyên s d ng nh ng ngu n thu b t

th ng đ thanh toán g c và lãi hàng kì mà không ph i nh ng ngu n thu nh đã cam
k t trong h p đ ng tín d ng v i NHTM.
 Doanh nghi p có d u hi u có tình ch m g i ho c trì hoãn g i các h s nh : báo cáo
k t qu kinh doanh, b ng cân đ i k toán, báo cáo l u chuy n ti n t …

4

Thang Long University Libraty


 Khi xin vay doanh nghi p s n sàng ch p nh n t t c m i di u ki n t phía NHTM đ
có đ

c ngu n v n vay.

(2) D u hi uăliênăquanăđ năph ngăphápăqu n lý, tình hình tài chính, ho tăđ ng
s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p
 Có s chênh l ch gi a doanh thu và dòng ti n th c t so v i th c t c a doanh nghi p

khi l p h s xin vay v n t i NHTM.
 Ngày càng xu t hi n nhi u các kho n chi phí b t th ng nh : chi phí qu ng cáo, cho
phí ti p khách, chi phí đi l i, chi phí thi t b v n phòng,…
 Doanh nghi p th

ng xuyên thay đ i c c u t ch c ban đi u hành ho c ban đi u

hành c a doanh nghi p xu t hi n nh ng b t đ ng, mâu thu n, tranh ch p trong qu n
lý.
 Do áp l c n i b d n đ n vi c doanh nghi p tung s n ph m m i ra th tr ng khi
ch a h i t đ các y u t chín mu i ho c đ t ra nh ng h n m c kinh doanh, doanh
s bán hàng không h p lý.
(3) D u hi u thu c v v năđ k thu tăvƠăth

ngăm i

 Doanh nghi p khó kh n trong vi c phát tri n s n ph m, d ch v m i ho c không có
s n ph m thay th do nh ng thay đ i trong chinh sách c a Nhà n c
 S n ph m c a doanh nghi p có tính th i v cao
 Doanh nghi p có nh ng bi u hi n c a vi c c t gi m chi phí
 Doanh nghi p ch u tác đ ng m nh t nh ng thay đ i trên th tr ng nh : lãi su t, t
giá h i đoái, m t đi nh ng khách hàng l n, s thay đ i th hi u c a ng i tiêu dùng,…
(4) D u hi uăliênăquanăđ n tài chính k toán
 Kh n ng v ti n m t c a doanh nghi p s t gi m
 Các kho n ph i thu c a doanh nghi p t ng nhanh và th i h n thanh toán n kéo dài
 K t qu kinh doanh l trong các kì g n nh t
 Doanh nghi p c tình s d ng d ng các tài s n vô hình đ t ng tài s n nh m làm đ p
b ng cân đ i tài s n
 S gia t ng không cân đ i trong t l n
(Ngu n: Cung Th Minh

c (2012), Hoàn thi n công tác qu n tr r ro doanh nghi pt i
chi nhánh ngân hàng Nông Nghi p Và Phát Tri n Nông Thông Hà Thành, i h c Th ng
Long, Hà N i)

5


1.2.3.2. Nhóm d u hi u phát sinh t phía ngân hàng
Chính sách tín d ng c a ngân hàng: các chính sách tín d ng c a ngân hàng đ a
ra thi u s ch t ch và th ng nh t, t o c h i cho các doanh nghi p lách lu t th c hi n
các h p đ ng vay v n sai quy đ nh.
Trìnhăđ ,ăn ngăl c c a cán b tín d ng: trình đ , n ng l c c a CBTD ngân hàng
y u kém, đã t ng đ x y ra nh ng kho n vay r i ro, không n m ch c nh ng quy đ nh v
ho t đ ng tín d ng c a ngân hàng.
oăđ c c a cán b tín d ng: CBTD c a ngân hàng có hành vi nh n h i l c a
doanh nghi p, c tình th c hi n sai quy đ nh ho t đ ng tín d ng c a ngân hàng nh : c
tình làm sai quy trình tín d ng, c tình th m đ nh sai giá tr TS B, th m đ nh sai ho t
đ ng c a doanh nghi p, t o đi u ki n cho doanh nghi p lách lu t đ vay v n,…
(Ngu n: Cung Th Minh

c (2012), Hoàn thi n công tác qu n tr r ro doanh nghi pt i

chi nhánh ngân hàng Nông Nghi p Và Phát Tri n Nông Thông Hà Thành,
Long, Hà N i)

i h c Th ng

1.2.4. Nguyên nhân gây ra r i ro tín d ng doanh nghi p
Ho t đ ng tín d ng doanh nghi p c a NHTM r t d ng v lo i hình doanh nghi p
vay v n, m c đích vay v n, th i gian vay v n, ph ng th c hoàn tr và kh n ng hoàn

tr . Do v y, nguyên nhân gây ra r i ro tín d ng c ng r t đa d ng. H n n a, m i kho n
vay l i có kh n ng x y ra r i ro gây t n th t cho ngân hàng khác nhau. Sau khi tìm
hi u, tác gi đ a ra 3 nhóm nguyên nhân chính d n đ n r i ro tín d ng doanh nghi p c a
NHTM: nguyên nhân t phía doanh nghi p, nguyên nhân t phía NHTM, nguyên nhân
khách quan.
1.2.4.1. Nguyên nhân t phía doanh nghi p
R i ro trong ho tăđ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p: r i ro trong
ho t đ ng SXKD c a doanh nghi p đ c th hi n m c đ bi n đ ng ít hay nhi u theo
chi u h

ng x u c a k t qu kinh doanh. R i ro s x y ra n u vi c xây d ng và tri n

khai các ph ng án, d án đ u t SXKD c a doanh nghi p không đ c l p k ho ch và
th c hi n m t cách khoa h c, vi c d toán chi phí và xác đ nh m c s n l ng s n xu t
không phù h p. Tuy nhiên, khi mà ph ng án SXKD c a doanh nghi p vay v n đã đ c
tính toán m t cách chi ti t, khoa h c, chính xác đ n m c t i đa, thì công vi c đ u t v n
có r i ro do nh ng thay đ i b t ng , ngoài ý mu n c a các đi u ki n SXKD, ch ng h n
nh ng bi n đ ng v giá c , th hi u,…t các th tr ng cung c p và th tr ng tiêu th
đ u có th gây ra tác đ ng x u đ n công vi c làm n, mang l i r i ro cho doanh nghi p.
R i ro trong SXKD c a doanh nghi p s

nh h

ng x u đ n kh n ng tr n cho ngân

hàng v i các m c đ khác nhau.
6

Thang Long University Libraty

R i ro tài chính: r i ro tài chính c a doanh nghi p th hi n

vi c doanh nghi p

không th đ i phó v i các ngh a v tr n g c và lãi ti n vay cho ch n (NHTM). R i
ro tài chính di n ra cùng v i m c đ s d ng n , g n li n v i c c u tài chính doanh
nghi p, ngh a là v i c c u tài s n n c a b ng cân đ i tài s n (C TS). N u c c u v n
c a doanh nghi p không h p lý, doanh nghi p s d ng v n vay quá nhi u đ tài tr cho
ho t đ ng kinh doanh thì r i ro tài chính s t ng lên. c bi t khi k t qu kinh doanh
không đ đ tr lãi ti n vay thì vi c s d ng quá nhi u v n vay s r t nguy hi m đ i v i
doanh nghi p. Nó s gây ra vi c doanh nghi p m t kh n ng thanh toán v i ngân hàng.
1.2.4.2. Nguyên nhân t phía ngân hàng th

ng m i

Chính sách tín d ng doanh nghi p c a ngân hàng không h p lý: ho t đ ng tín
d ng c a NHTM nói chung và tín d ng doanh nghi p nói riêng luôn ph i tuân th theo
nh ng quy đ nh và chính sách c a Ban lãnh đ o ngân hàng. N u chính sách, quy đ nh
đ a ra không h p lý, ch t ch , th ng nh t ho c đ t m c tiêu l i nhu n cao h n các m c
tiêu khác nh : s an toàn, lành m nh c a kho n tín d ng,… s d n đ n vi c cho vay
không đúng đ i t ng, gây ra nh ng t n th t v ngu n v n c a NHTM.
Trìnhăđ vƠăn ngăl c c aăđ iăng ăcánăb tín d ng: trình đ chuyên môn và n ng
l c c a đ i ng CBTD t i NHTM y u kém, d n đ n vi c CBTD không đ kh n ng đ
đánh giá chính xác v doanh nghi p xin vay v n, t đó làm phát sinh nh ng kho n cho
vay không an toàn gây r i ro cho ngân hàng. Ngoài ra, CBTD có trình đ chuyên môn
kém s đánh giá sai giá tr c a TS B, đi u này nh h ng đ n kh n ng thu h i v n c a
ngân hàng trong tr

ng h p doanh nghi p không tr đ

V án Công ty trách nhi m h u h n Tr

cn .

ng Ngân s d ng 1 kho cà phê đ th

ch p vay v n t i 7 ngân hàng là ví d đi n hình trong v n đ trình đ , n ng l c cán b
tín d ng kém gây ra r i ro cho ngân hàng. Công ty TNHH Tr ng Ngân đã s d ng kho
cà phê v i s l ng khai báo là kho ng 24.000 t n cà phê đ th c hi n th ch p vay v n
t i 7 ngân hàng bao g m: OCB, MB, MSB, Vietinbank, VIB, Agribank, Techcombank.
Khi Công ty Tr ng Ngân v n , ngân hàng OCB đã ti n hành phát m i kho cà phê theo
quy t đ nh c a Tòa án nhân dân qu n 4 Thành ph H Chí Minh, 6 ngân hàng còn l i
đã làm đ n khi u n i g i Vi n ki m sát nhân dân Thành ph H Chí Minh yêu c u
kháng ngh quy t đ nh c a Tòa án nhân dân qu n 4 v i lý do h p đ ng tín d ng c a các
ngân hàng cung c p cho th y s cà phê c m c vay v n c a OCB có s trùng l p (cùng
kho) v i s cà phê mà doanh nghi p này th ch p cho các ngân hàng. T i đây, hành vi
sai ph m c a Tr ng Ngân đã b phanh phui. H n n a, sau khi ki m tra kho cà phê, l c
l ng ch c n ng phát hi n ch có kho ng 8000 t n cà phê trong nh ng bao t i phía
ngoài, còn l i đ u là rác các bao t i phía trong. Nh v y là Tr ng Ngân đã khai kh ng
tài s n đ m b o đ th c hi n vay v n. V án này cho th y do trình đ , n ng l c CBTD
7


các ngân hàng ch a cao nên đã không phát hi n đ

c nh ng hành vi gian d i c a công

ty trong quá trình th m đ nh d n t i gây h u qu nghiêm tr ng cho c 7 ngân hàng.
(Ngu n: Thông T n Xã Vi t Nam, B t đ i gia cafe rác l a 7 ngân hàng, vietnamnet.vn,

/>16/07/2015)
oăđ c c a cán b tín d ng: cùng v i s h n ch v trình đ chuyên môn c a
CBTD là v n đ v đ o đ c ngh nghi p. V i đ c thù c a ngành ngân hàng, m t CBTD
không ch c n có chuyên môn t t mà còn c n có ph m ch t đ o đ c ngh nghi p t t.
M t CBTD suy đ i v đ o đ c ngh nghi p th hi n qua vi c nh : không ch p hành
đúng quy trình tín d ng, không th m đ nh đ y đ chính xác v khách hàng tr

c khi cho

vay, cho vay nh ng d án không có tính kh thi, cho vay kh ng,…s mang đ n kh n ng
cao x y ra r i ro tín d ng, gây t n th t không nh cho ngân hàng.
T i Vi t Nam đã x y ra m t v án kinh t l n liên quan đ n v n đ đ o đ c ngh
nghi p c a cán b tín d ng gây ra r i ro cho ngân hàng đó là v án Minh Ph ng – EPCO
vào nh ng n m đ u th p niên 90. Công ty Minh Ph ng là m t đ n v ho t đ ng trong
l nh v c kinh doanh hàng may m c xu t kh u, nh ng khi đ t s t đ t kéo dài vào đ u
nh ng n m 90 di n ra, công ty đã l n sân sang kinh doanh b t đ ng s n.
có v n tích
l y mua đ t ch c h i giá đ t lên bán v i giá cao h n, công ty b t bu c ph i vay v n
ngân hàng. Tuy nhiên, vào th i đi m đó, nh ng c ch , các quy đ nh v b o đ m ti n
vay r t bó bu c.
có th đ c ch p nh n vay v n, các doanh nghi p ph i có d án, có
ph ng án kinh doanh kh thi và nhi u yêu c u nhiêu khê khác. N u đáp ng đ các yêu
c u này thì th i c đ u t vào B S đã qua đi (do s h n lo n mua bán trên th tr ng).
Do v y, đ ch p th i c , Minh Ph ng đã c u k t v i các cán b tín d ng c a ngân hàng
đ nâng kh ng giá tr tài s n th ch p lên nhi u l n nh m vay đ c l ng v n l n h n
nhi u l n. n khi xét x v án, Tòa án đã xác đ nh giá tr tài s n th ch p th p h n
hàng ngàn t đ ng. Công ty Minh Ph ng đã ph i tr giá đ t cho vi c này. Bên c nh đó,
các ngân hàng đã cho Minh Ph ng vay c ng g p r i ro tín d ng m t đi s v n r t l n.
(Ngu n: Wiki và Ub.com.vn, V

án Minh Ph ng EPCO và bài h c, bam.vn,

10/09/2013)
NgơnăhƠngăch aăđaăd ng hóa danh m căđ uăt : vi c m t NHTM ch t p trung
cho vay đ i v i m t ho c vài ngành ngh , m t vài doanh nghi p l n, nhóm kinh doanh
đ n l s d n đ n nguy c x y ra r i ro tín d ng r t cao vì trong quá trình ho t đ ng
SXKD không ngành nào là không có r i ro. Chính vì th vi c đa d ng hóa danh m c
đ u t s giúp các NHTM có th phân tán b t r i ro.
i n hình v r i ro tín d ng do không đa d ng hóa danh m c đ u t tài chính d n
đ n h u qu nghiêm tr ng đó là Ngân hàng th

ng m i c ph n Nhà Hà N i (Habubank).

8

Thang Long University Libraty


Habubank đã ph i sáp nh p vào Ngân hàng th
n m 2012 do đã cho Vinashin vay l

ng m i c ph n Sài Gòn Hà N i (SHB)

ng v n r t l n.

n khi v án Vinashin b phanh

phiu, b n thân Vinashin không có kh n ng tr n , kho n ti n Habubank cho Vinashin
vay tr thành nh ng kho n n x u kh ng l , nh h ng nghiêm tr ng đ n tính thanh
kho n c a Habubank. Tính đ n cu i n m tài chính 2011, Habubank đã có t ng d n

cho vay Vinashin lên đ n 3.345 t đ ng (bao g m cho vay và mua trái phi u), t ng
đ ng 83% v n đi u l . n cu i quý I/2012, Habubank có n x u lên đ n 9,73%, trong
đó, ch a tính kho n cho vay t Vinashin là 2.751 t đ ng (không tính kho n ti n mua
trái phi u Vinashin). Nh v y, có th th y r ng vi c Habubank t p trung quá nhi u v n
cho Vinashin vay đã khi n ngân hàng b “đánh g c”. (Ngu n: Bizlive, Nh ng ngân hàng
b Vinashin “qu t ngã”, viettimes.vn, 30/09/2015)
Ngân hàng không giám sát vi c s d ng v n vay c a doanh nghi p: nguyên
nhân này là do ngân hàng quá tin t ng vào doanh nghi p, TS B c a doanh nghi p mà
l là trong vi c ki m tra giám sát doanh nghi p s d ng v n vay có đúng m c đích vay
v n hay không. i u này d n đ n vi c doanh nghi p s s d ng v n vay sai m c đích,
có th thua l d n đ n m t kh n ng thanh toán v i ngân hàng.
Ví d v v n đ ngân hàng không giám sát vi c s d ng v n vay c a doanh nghi p
là v án t i Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n nông thôn, chi nhánh 7, thành ph H
Chí Minh (Agribank Chi nhánh 7). T tháng 11 n m 2008 đ n tháng 3 n m 2011,
Agribank Chi nhánh 7 đã kỦ v i Công ty TNHH Th ng m i Mai Khôi 5 h p đ ng tín
d ng và m 1 th tín d ng (L/C) đ kinh doanh g o và phân bón. Tuy nhiên, Công ty
Mai Khôi không kinh doanh g o mà ch s d ng m t ph n v n vay vào kinh doanh phân
bón, còn l i s d ng ti n c a l n gi i ngân sau tr n cho l n gi i ngân tr c và đ u t
b t đ ng s n, làm d án t i ph ng Phú Thu n, qu n 7, TP.HCM, d n đ n m t kh n ng
thanh toán cho Agribank Chi nhánh 7. (Ngu n: Hoàng i p, i u tra b sung v th t thoát
600 t t i Agribank Chi nhánh 7, tuoitre.vn, 25/09/2015)
1.2.4.3. Nguyên nhân khách quan
Môiătr

ng t nhiên: các hi n t

ng t nhiên nh thiên t i, l l t, h n hán,…

làm cho ho t đ ng SXKD c a doanh nghi p b đình tr , đ c bi t là đ i v i doanh nghi p
ho t đ ng kinh doanh trong l nh v c nông, lâm nghi p, khai thác, nuôi tr ng đánh b t

th y h i s n. M t doanh nghi p vay ti n ngân hàng đ đ u t vào SXKD trong l nh v c
nông nghi p, khi g p thiên tai nh h n hán, l l t,.. s gây m t mùa, không th thu ho ch
đ c ho c n u thu ho ch đ c thì ch t l ng nông s n s không t t. i u này d n đ n

9


s n ph m s n xu t ra không bán đ

c ho c ph i bán tháo v i giá th p, doanh nghi p b

l , không có ti n đ thanh toán cho ngân hàng khi đ n h n.
Môiătr ng pháp lý: môi tr ng pháp lý c a qu c gia n đ nh s là đi u ki n t t
đ các doanh nghi p phát tri n SXKD. Tuy nhiên, s thay đ i b t th ng c a môi tr ng
pháp lý s gây ra nh ng nh h ng x u đ n ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p,
nghiêm tr ng h n là d n đ n vi c doanh nghi p b phá s n do kinh doanh thua l . Vi c
doanh nghi p kinh doanh thua l , phá s n s gây ra t n th t cho ngân hàng do không th
thu h i đ c n t phía doanh nghi p vay v n. Ngoài ra, môi tr ng pháp lý không n
đ nh, thi u đ ng b c ng là c h i t t đ doanh nghi p l i d ng đ lách lu t chi m đo t
v n c a ngân hàng.
Môiătr ng kinh t : s phát tri n c a n n kinh t có nh h ng l n đ n ho t đ ng
c a các doanh nghi p. N n kinh t càng phát tri n, thu nh p c a ng i dân cao d n đ n
nhu c u v hàng hóa t ng lên. ây s là đi u ki n thu n l i cho doanh nghi p m r ng
ho t đ ng SXKD c a mình. Tuy nhiên, n n kinh t luôn luôn có s bi n đ ng. Trong
th i k n n kinh t suy thoái, nhu c u v hàng hóa c a ng i d n gi m m nh do thu
nh p gi m, d n đ n vi c các doanh nghi p không th tiêu th đ c hàng hóa, gây đ ng
v n cho doanh nghi p. Chính đi u đó s nh h ng tr c ti p đ n kh n ng tr n c a
doanh nghi p khi đ n k h n thanh toán n cho ngân hàng.
1.2.5. Các ch tiêu ph n ánh r i ro tín d ng doanh nghi p
Quy mô tín d ng doanh nghi p: quy mô tín d ng doanh nghi p không ph i là

ch tiêu ph n nh tr c ti p r i ro tín d ng doanh nghi p nh ng n u quy mô tín d ng
doanh nghi p quá nóng, không t ng ng v i kh n ng ki m soát c a ngân hàng thì lúc
đó quy mô tín d ng doanh nghi p s ph n nh r i ro tín d ng doanh nghi p. S th hi n
này các khía c nh:
Th nh t, n u quy mô tín d ng doanh nghi p quá l n (xét trên t ng d n c a ngân
hàng) v

t quá kh n ng qu n tr c a ngân hàng, th hi n qua s gia t ng các ch tiêu:

d n trên t ng tài s n, d n trên s l ng cán b tín d ng so v i m trung bình c a
các ngân hàng, s l ng khách hàng trên s l ng cán b tín d ng,… thì m c đ r i ro
t ng lên.
Th hai, n u ngân hàng m r ng quy mô tín d ng doanh nghi p theo h

ng n i

l ng tín d ng cho t ng doanh nghi p, c p tín d ng v t quá nhu c u c a doanh nghi p
thì s d n đ n r i ro là doanh nghi p s d ng v n sai m c đích, không ki m soát đ c
m c đích s d ng v n vay đi u này s gây ra r i ro cho ngân hàng.
C ăc u tín d ng doanh nghi p: ph n ánh m c đ t p trung tín d ng cho m t
ngành ngh , l nh v c, lo i ti n, d n tín d ng có đ m b o. Do đó, tuy không ph n nh
tr c ti p m c đ r i ro, nh ng n u c c u tín d ng quá thiên l ch vào nh ng l nh v c
10

Thang Long University Libraty


m o hi m, s ph n nh r i ro tín d ng ti m n ng. C c u tín d ng chia theo các nhóm
sau:
 C c u tín d ng theo ngành: n u t p trung c p tín d ng cho doanh nghi p vào nh ng

ngành có đ r i ro cao thì r i ro doanh nghi p không tr đ c n cho ngân hàng c ng
cao. Ho c c c u tín d ng t p trung quá nhi u vào doanh nghi p trong 1 ngành, l nh
v c thì có m c r i ro cao khi ngành đó b suy thoái hay b các nh h ng khác.
 C c u tín d ng theo th i h n c p tín d ng: y u t này ph i d a trên c c u v n c a
ngân hàng. N u ngân hàng có c c u v n ng n h n l n trong khi đó c c u tín d ng
trong dài h n l i l n, đi u đó có ngh a ngân hàng đã s d ng quá nhi u v n ng n h n
sang c p tín d ng trong trung và dài h n. i u đó cho th y ngân hàng đ
r i ro thanh kho n cao.

ng đ u v i

 C c u tín d ng theo tài s n đ m b o: n u t l các kho n c p tín d ng có tài s n đ m
b o th p thì ngân hàng đ i m t v i r i ro ti m n khi doanh nghi p không tr đ c
n .
N quá h n:
N quá h n là ch tiêu ph n nh r i ro tín d ng doanh nghi p. N quá h n là k t
qu c a m i quan h tín d ng không hoàn l i, tr

c h t nó vi ph m đ c tr ng c b n

c a tín d ng là tính th i h n, sau n a là đ c tr ng th hai c a tín d ng là tính hoàn tr
đ y đ , gây nên s đ v lòng tin đ i v i ng

i nh n tín d ng.

N quá h n s phát sinh khi đ n th i h n tr n theo cam k t doanh nghi p không
có kh n ng tr đ c m t ph n hay toàn b kho n c p tín d ng cho ngân hàng. Nh v y
n quá h n ch đ n thu n là các kho n n mà các doanh nghi p không th c hi n đúng
các ngh a v tr n , c th
đây v m t th i gian và không đ c c c u l i các kho n

n , lúc đó toàn b s d n g c c a doanh nghi p s b ngân hàng chuy n thành n quá
h n. N quá h n có th đ c xác đ nh t i m i th i đi m qua h th ng s sách ch ng t
và h s tín d ng t i ngân hàng. N quá h n đ c ph n nh qua 2 ch tiêu:
Công th c 1.1. Công th c t l n quá h n doanh nghi p
T l n quá h n doanh nghi p =

á

T l n quá h n doanh nghi p th hi n trong 100 đ ng t ng d n có bao nhi u
đ ng là n quá h n. T l n quá h n doanh nghi p c a ngân hàng càng l n thì kh n ng
x y ra r i ro tín d ng đ i v i ngân hàng đó càng cao và ng c l i. Theo thông l ho t
đ ng ngân hàng qu c t t l an toàn cho phép đ i v i n quá h n là 5%. Các ngân hàng
có t l n quá h n nh h n ho c b ng m c 5% thì ho t đ ng tín d ng c a ngân hàng
đó đ

c coi là bình th

ng.
11