Dàn ý sáng kiến kinh nghiệm mới nhất

Sáng kiến kinh nghiệm

Nâng cao chất lượng giờ thực hành tin học 7

A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. Có lý luận:
Ngày nay, với sự phát triển nhảy vọt của khoa học công nghệ nói chung của
ngành tin học nói riêng, với những tính năng ưu việt, sự tiện dụng và được ứng dụng
rộng rãi, tin học ngày nay là một phần không thể thiếu được của nhiều ngành trong
công cuộc xây dựng và phát triển xã hội. Hơn thế nữa nó còn đi sâu vào đời sống của
con người.
Do vậy, Việt Nam nói chung và ngành giáo dục đào tạo nói riêng phải đầu tư phát
triển về mọi mặt. Đặc biệt là nguồn nhân lực tức là phải đào tạo ra một thế hệ trẻ năng
động, sáng tạo, nắm vững tri thức khoa học công nghệ để làm chủ trong mọi hoàn
cảnh công tác và hoạt động xã hội nhằm đáp ứng được nhu cầu trong thời kì công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Để đáp ứng được các yêu cầu trên, môn Tin học đã được đưa vào giảng dạy ở các
trường từ tiểu học đến trung học phổ thông với vai trò là môn học tự chọn.
Là môn học mới đưa vào trường phổ thông và có những đặc thù riêng liên quan
chặt chẽ với sử dụng máy tính, cách suy nghĩ và giải quyết vấn đề theo quy trình công
nghệ, coi trọng làm việc theo nhóm. Đặc trưng của môn Tin học là kiến thức lí thuyết
đi đôi với thực hành, đặc biệt ở lứa tuổi THCS phần thực hành còn chiếm thời lượng
nhiều hơn
2. Có thực tiễn:
Qua thời gian trực tiếp giảng dạy môn Tin học nói chung, Tin học 7 nói riêng bản
thân tôi nhận thấy rằng nhiều học sinh còn yếu về kĩ năng thực hành trên máy. Thậm
chí còn có một số học sinh còn ngại thực hiện các thao tác trên máy mà chủ yếu là
quan sát các học sinh khác trong nhóm thực hành (HS khá -giỏi). Do vậy các tiết thực
hành ít khi đạt yêu cầu chất lượng.
Từ thực tế trên, trong quá trình dạy học tôi luôn băn khoăn trăn trở làm thế nào

nâng cao chất lượng trong mỗi giờ thực hành giúp các em thành thục các thao tác cơ
bản với máy nên trong quá trình giảng dạy tôi luôn chú trọng đến việc hướng dẫn,
chia nhóm thực hành sao cho các đối tượng học sinh đều có thời gian tiếp xúc, sử
dụng máy nhiều giúp các em có thể tự khám phá và tự học.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:
- Đề ra một số biện pháp vào việc dạy tin học trong bậc THCS
III. GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI

Người thực hiện: Lâm Thị Bé Bỏ

Trang 1


Sáng kiến kinh nghiệm

Nâng cao chất lượng giờ thực hành tin học 7

- Môn tin học 7
- Học sinh khối 7 trường THCS Nguyễn Huệ
IV. KẾ HOẠCH THỰC HIỆN:
- Từ năm học 2013 – 2014

B. PHẦN NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Công nghệ thông tin là một trong các phương tiện quan trọng nhất của sự phát
triển, đang làm biến đổi sâu sắc đời sống kinh tế, văn hoá, xã hội, giáo dục của thế
giới hiện đại, trong đó có Việt Nam. Chúng ta đang ở thời đại thông tin kĩ thuật số,
thời đại Internet.Đảng và Nhà nước đã có những chủ trương chính sách đầu tư và phát
triển về ứng dụng công nghệ thông tin như:
- Chỉ thị số 58-CT/TW của bộ chính trị về đẩy mạnh ứng dụng và phát triển

CNTT trong sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đã chỉ rõ: “Ứng dụng và phát
triển CNTT là một nhiệm vụ ưu tiên trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, là
phương tiện chủ lực để đi tắt đón đầu, rút ngắn khoảng cách phát triển so với các
nước đi trước”.
- Chỉ thị số 29/2001/CT-BGD&ĐT của Bộ GD&ĐT về tăng cường giảng dạy,
đào tạo và ứng dụng CNTT trong ngành giáo dục đã chỉ rõ: Nâng cao nhận thức về
vai trò của CNTT; ứng dụng và phát triển CNTT trong giáo dục và đào tạo sẽ tạo một
bước chuyển cơ bản trong quá trình đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp
giảng dạy, học tập và quản lí giáo dục.
Phấn đấu thực hiện các mục tiêu cụ thể của ngành là: Tổ chức tốt việc dạy và học
tin học ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học nhằm phổ cập tin học trong nhà
trường,...
Đặc trưng của môn Tin học là khoa học gắn liền với công nghệ, do vậy dạy học
Tin học một mặt trang bị cho học sinh kiến thức khoa học về Tin học, phát triển tư
duy thuật toán, rèn luyện kĩ năng giải quyết vấn đề, mặt khác phải chú trọng đến rèn
luyện kĩ năng thực hành, ứng dụng, tạo mọi điều kiện để học sinh được thực hành,
nắm bắt và tiếp cận những công nghệ mới của Tin học phục vụ học tập và đời sống.
Nội dung chương trình của môn Tin học tự chọn hiện hành ở các trường phổ thông đã
đáp ứng được những yêu cầu trên.

II. CƠ SỞ THỰC TIỄN

Người thực hiện: Lâm Thị Bé Bỏ

Trang 2


Sáng kiến kinh nghiệm

Nâng cao chất lượng giờ thực hành tin học 7

Đặc trưng của môn Tin học là khoa học gắn liền với công nghệ, do vậy dạy học
Tin học một mặt trang bị cho học sinh kiến thức khoa học về Tin học, phát triển tư
duy thuật toán, rèn luyện kĩ năng giải quyết vấn đề, mặt khác phải chú trọng đến rèn
luyện kĩ năng thực hành, ứng dụng, tạo mọi điều kiện để học sinh được thực hành,
nắm bắt và tiếp cận những công nghệ mới của Tin học phục vụ học tập và đời sống.
Nội dung chương trình của môn Tin học tự chọn hiện hành ở các trường phổ thông đã
đáp ứng được những yêu cầu trên
III. THỰC TRẠNG VÀ MÂU THUẨN
1. Thực trạng:
- Thực tế qua trực tiếp giảng dạy bộ môn cũng như trao đổi với đồng nghiệp tôi
nhận thấy: hầu như mọi học sinh đều rất hứng thú với môn học, được nhà trường tạo
mọi điều kiện thuận lợi cả về cơ sở vật chất trang thiết bị, kế hoạch và con người phục
vụ công tác đưa tin học vào nhà trường. Tuy nhiên chất lượng bộ môn qua các năm
học chưa cao, đặc biệt là kỹ năng thực hành trên máy tính của học sinh còn yếu, thậm
chí một số học sinh còn rất ngại khi sử dụng máy để rèn luyện các kĩ năng, bởi đây là
một môn học mới.
2. Những mâu thuẩn
a. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm của Chi Bộ và của BGH nhà trường trong công cuộc đổi mới
phương pháp dạy học.
- Giáo viên giảng dạy được đào tạo theo đúng chuyên ngành và được bồi dưỡng
chuyên đề hàng năm.
- Phần lớn các em học sinh có ý thức tự học cao, luôn tìm tòi học hỏi những kiến
thức mới trong học tập và rất hứng thú với môn Tin học.
- Được nhà trường tạo mọi điều kiện thuận lợi về CSVC trang thiết bị dạy học.
b. Khó khăn:
- Trường THCS Nguyễn Huệ là một trường thuộc địa bàn phường Mỹ Thạnh, là
một phường thuộc ngoại ô thành phố Long Xuyên và là phường giáp ranh với huyện
Lấp Vò (Đồng Tháp) và Thới Thuận (Thốt Nốt - Cần Thơ).

- Học sinh trên địa bàn chủ yếu là con em các gia đình làm công nhân, sự quan
tâm của phụ huynh đến việc học tập của con em còn nhiều hạn chế, điều kiện để các
em có máy vi tính ở nhà là rất khó, hầu hết các em chỉ được tiếp xúc, làm quen với
máy tính trong giờ học dẫn đến việc sử dụng máy của học sinh còn lúng túng, chất
lượng giờ thực hành chưa cao. Một bộ phận học sinh chưa coi trọng môn học, xem
đây là một môn phụ nên chưa có sự đầu tư thời gian cho việc học.

Người thực hiện: Lâm Thị Bé Bỏ

Trang 3


Sáng kiến kinh nghiệm

Nâng cao chất lượng giờ thực hành tin học 7

- Vẫn còn một số em học sinh tiếp thu kiến thức còn chậm, đặc biệt là kĩ năng thực
hành trên máy của học sinh còn yếu, thậm chí một số học sinh còn rất ngại khi sử
dụng máy để rèn luyện các kĩ năng, bởi đây là một môn học mới.
- Số lượng học sinh trong một lớp học còn quá đông trên 40 học sinh một lớp
(khối 6) và trên 35 học sinh một lớp (khối 7, 8, 9), mỗi ca thực hành có tới 2-3 em
ngồi trên cùng một máy nên các em không có nhiều thời gian để hoàn thành bài tập
một cách đầy đủ. Bên cạnh đó, diện tích phòng máy nhỏ hẹp (36m 2), phòng máy có
24 máy nhưng là máy cũ nên thường hay hư hỏng, thiết bị chiếu sáng thường bị hư
hao, không khí trong phòng máy không thoáng làm cho học sinh không tập trung vào
bài giảng ... ảnh hưởng rất lớn trong quá trình giảng dạy và học tập.
+ Số lượng học sinh/máy: 3 học sinh/máy

IV. CÁC BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT
1.Khảo sát chất lượng đầu năm 2013 – 2014 (phần thực hành)

Kết quả kiểm tra
Giỏi
Khá
Trung Bình
Yếu
SĨ
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
STT LỚP
SỐ
1
7A1
38
3
7.9 10
26.3 17
44.7 8
21.1
2
7A2
40
10
25.0 16
40.0 11

27.5 3
7.5
3
7A3
37
5
13.5 10
27.0 20
54.0 2
5.5
4
7A4
38
6
15.8 17
44.7 10
26.3 5
13.2
5
7A5
37
7
18.9 15
40.6 12
32.4 3
8.1
Tổng cộng
190
31
16.4 68

35.8 70
36.8 21
11
2. Ví dụ minh họa về thiết kế bài giảng và điều hành tốt chức các hoạt động của tiết
thực hành

BÀI THỰC HÀNH 3: BẢNG ĐIỂM CỦA EM
1. Thiết kế bài học:

Người thực hiện: Lâm Thị Bé Bỏ

Trang 4


Sáng kiến kinh nghiệm

Nâng cao chất lượng giờ thực hành tin học 7

a. Mục tiêu bài học:
- Biết nhập và sử dụng công thức trên trang tính.
* Xác định các kĩ năng, kiến thức các đối tượng học sinh cần đạt
+ Đối với học sinh yếu: Nhập được công thức đơn giản với các giá trị đã cho.
+ Đối với học sinh trung bình: nhập được công thức sử dụng địa chỉ ô trong công
thức
+ Đối với học sinh khá – giỏi: sử dụng thành thạo công thức, tính toán theo yêu
cầu của bài tập.
b. Chuẩn bị phòng máy, thiết bị: Cài đặt phần mềm, sao chép các bảng tính của 2 bài
thực hành trước (tệp Bang diem lop em)
2. Thiết kế các hoạt động học tập của học sinh:
- Trước khi vào thực hành giáo viên sắp xếp chổ ngồi cho phù hợp với đối tượng

học sinh, mỗi nhóm từ 2 – 3 học sinh (trong nhóm phải có 1 học sinh yếu).

- Tiến hành các hoạt động
Hoạt động 1: Bài tập 1: Nhập công thức
- Mục tiêu: lập được công thức tính toán đơn giản
- Hoạt động nhóm, ưu tiên học sinh yếu
- Giáo viên nêu yêu cầu của hoạt động: (treo bảng phụ)
+ Chuyển các biểu thức toán học bằng các kí hiệu trong Excel
+ Nhắc lại kiến thức: các bước nhập công thức
+ Nhập công thức vào bảng tính (bài tập 1)

Người thực hiện: Lâm Thị Bé Bỏ

Trang 5


Sáng kiến kinh nghiệm

Nâng cao chất lượng giờ thực hành tin học 7

- Giáo viên thao tác mẫu 1 bài trong câu a để học sinh quan sát, đặc biệt là học
sinh yếu.
- Tổ chức hướng dẫn hoạt động nhóm thực hành:
+ Đối với học sinh yếu – trung bình: thao tác nhập công thức ở câu a và b, trong
nhóm mỗi học sinh nhập ít nhất 3 bài toán. Mỗi bài toán nhập vào 1 ô theo thứ tứ từ
A1  A5 (câu a), từ B1  B4 (câu b)
a) 20 + 5; 20 – 15; 20 * 5; 20 / 5; 20^5
b) 20 + 15 * 4; (20 + 15) * 4; (20 - 15) * 4; 20 – (15 * 4)
+ Đối với học sinh khá – giỏi: thao tác nhập công thức ở câu c và d, trong mỗi
nhóm mỗi học sinh nhập ít nhất 3 bài toán. Mỗi bài toán nhập vào 1 ô theo thứ tứ từ

C1  C3 (câu c), từ D1  D4 (câu d). Yêu cầu học sinh chuyển đổi các biểu thức
bằng các kí hiệu và linh hoạt trong công thức để được kết quả chính xác nhất.
c) 144 / 6 – 3 * 5; (144 / 6 - 3) * 5; 144 / (6 - 3) * 5
d) (15^2) / 4; ((2 + 7 )^2) / 7; (32 - 7)^2 – (6 - 5)^3; (188 – 12^2) / 7
- Giáo viên quan sát quá trình học sinh thực hiện

- Hướng dẫn cho học sinh ghi lại một số kết quả tính bằng công thức để so sánh
với việc sử dụng hàm trong hoạt động sau.
- Giáo viên kiểm tra đánh giá kết quả thực hiện hoạt động. Chú ý điều chỉnh một
số lỗi học sinh sinh hay mắc phải trong quá trình thực hành
Hoạt động 2: Bài tập 2 – Tạo trang tính và nhập công thức
- Mục tiêu: Biết nhập công thức có chứa địa chỉ ô.

Người thực hiện: Lâm Thị Bé Bỏ

Trang 6


Sáng kiến kinh nghiệm

Nâng cao chất lượng giờ thực hành tin học 7

- Giáo viên đưa ra yêu cầu cho học sinh thực hiện:
+ Nhập dữ liệu như hình

+ Nhập công thức (sử dụng địa chỉ ô) vào ô tính tương ứng trong bảng:
E
F
G
H

I
1 =A1+5
=A1*5
=A1+B2
=A1*B2
=(A1+B2)*C4
2 =A1*C4 =B2 - A1
=(A1+B2) – C4 =(A1+B2)/C4 =B2^A1-C4
3 =B2*C4 =(C4 – A1)/B2 =(A1+B2)/2
=(B2+C4)/2
=(A1+B2+C4)/3
- Tổ chức hướng dẫn hoạt động nhóm thực hành: Chia ra từng phần cho nhóm
thực hiện:
+ Học sinh trung bình - yếu: nhập công thức ở cột E, F
+ Học sinh khá - giỏi: nhập công thức của các cột còn lại.
- Giáo viên kiểm tra đánh giá kết quả thực hiện hoạt động. Chú ý điều chỉnh một
số lỗi học sinh sinh hay mắc phải trong quá trình thực hành
Hoạt động 3: Bài tập 3 – Thực hành lập và sử dụng công thức
- Mục tiêu: lập trang tính, xây dựng công thức với dữ liệu và yêu cầu của bài
- Giáo viên đưa ra các câu hỏi và yêu cầu học sinh thực hiện:
+ Nhập dữ liệu như hình

+ Tiền lãi hàng tháng phải được tính như thế nào? (học sinh yếu)
 tiền gửi * lãi suất (=500000*0.3%)
+ Số tiền trong sổ ở tháng đầu tiên được tính theo công thức nào? (học sinh
trung bình)
 tiền gửi + tiền gửi * lãi suất (=500000 + 500000*0.3%)
+ Số tiền lãi của các tháng tiếp theo phải được tính như thế nào? (học sinh
khá)

Người thực hiện: Lâm Thị Bé Bỏ

Trang 7


Sáng kiến kinh nghiệm

Nâng cao chất lượng giờ thực hành tin học 7

 tiền gửi + tiền gửi * lãi suất * số (=500000 + 500000*0.3%*2)
đối với tháng thứ 2. Các tháng kế tiếp thì nhân với số tháng đã gửi
+ Lập công thức khi thay đổi số tiền gửi ban đầu và lãi suất thì không cần
phải nhập lại công thức. (học sinh giỏi)
 tiền gửi + tiền gửi * lãi suất * số tháng (=A2 + A2 * A3 * D3)
+ Lưu bảng tính với tên: So tiet kiem
- Giáo viên yêu cầu và hướng dẫn học sinh thực hiện các công thức vào bảng tính
- Học sinh thức hiện nhập công thức để tính toán
- Giáo viên quan sát học sinh thực hiện và chỉnh sửa sai sót.
Hoạt động 4: Bài tập 4 – Thực hành lập trang tính và sử dụng công thức
- Mục tiêu: lập trang tính, xây dựng công thức với dữ liệu và yêu cầu của bài
- Giáo viên đưa ra các câu hỏi và yêu cầu học sinh thực hiện:
+ Nhập dữ liệu như hình 27

+ Để tính trung bình cộng ta phải làm thế nào?
 Cộng các lượt điểm rồi chia đều (học sinh yếu)
+ Ở cột điểm tổng kết, em hãy đưa ra công thức tính với KT 15 phút là hệ
số 1, KT 1 tiết lần 1, 2 là hệ số 2, KT học kì là hệ số 3
 KT 15 phút + (KT 1 tiết lần 1 + KT 1 tiết lần 2) * 2 + KT học kì *3 (học
sinh trung bình)
(=( 8 + (7 + 9) * 2 +10 * 3) / 8)

+ Khi thay đổi dữ liệu trong các ô nhưng không phải nhập lại công thức, ta
phải làm thế nào?
 Với công thức tính điểm tổng kết (điểm trung bình cộng), ta nhập công
thức sử dụng địa chỉ ô: = (C1 + (D1 + E1) * 2 + F1) / 3
- Giáo viên yêu cầu học sinh sử dụng công thức vào bảng tính và quan sát quá
trình học sinh thực hiện và chỉnh sửa những sai sót cho học sinh.
- Lưu bảng tính với tên: Bang diem cua em
Hoạt động 5: Nhận xét – rút ra kết luận

Người thực hiện: Lâm Thị Bé Bỏ

Trang 8


Sáng kiến kinh nghiệm

Nâng cao chất lượng giờ thực hành tin học 7

- Giáo viên có thể kiểm tra hiệu quả làm việc của các nhóm bằng cách chỉ định 1
học sinh trong nhóm thực hiện lại các thao tác đã thực hành. Nếu học sinh được chỉ định
không hoàn thành nhiệm vụ, trách nhiệm gắn cho các thành viên trong nhóm, đặc biệt là
nhóm trưởng. Hoặc cho các nhóm trưởng kiểm tra kết quả thực hành lẫn nhau của nhóm
khác theo vòng tròn. Làm được như vậy các em sẽ tự giác và có ý thức hơn trong học tập.
- Nhận xét, đánh giá kết quả học tập:
+ Tổ chức cho các nhóm tự nhận xét kết quả thực hành, nhóm trưởng điều
hành - nhận xét về kĩ năng, thái độ học tập của các bạn trong nhóm.
+ Tổ chức cho các nhóm trưởng nhận xét kết quả thực hành của các nhóm
khác.
+ Giáo viên tổng kết, nhận xét, bổ sung kiến thức.
Giáo viên cũng nên có nhận xét ngắn gọn về tình hình làm việc của các nhóm

để kịp thời động viên, khuyến khích các nhóm thực hành tốt và rút kinh nghiệm đối với
các nhóm chưa thực hành tốt.
* Qua thời gian áp dụng phương pháp, tôi nhận thấy giờ thực hành thực sự thu hút các
đối tượng học sinh hơn chứ không còn là giờ học của các đối tượng học sinh khá giỏi.
Học sinh hoạt động tích cực hơn, các thao tác trên máy thực hiện khá thuần thục. Các đối
tượng học sinh hỗ trợ được cho nhau để cùng học, cùng tiến bộ.
3. Kết quả kiểm tra học kì I 2013 – 2014 (phần thực hành)

STT LỚP
1
7A1
2
7A2
3
7A3
4
7A4
5
7A5
Tổng cộng

SĨ
38SỐ
40
37
38
37
190

Giỏi

SL
13
17

%

Kết quả kiểm tra
Khá
Trung Bình
SL
%
SL
%
15
10
18
5

Yếu
SL
0
0
0
0
0
0

%
0
0

0
0
0
0

C. KẾT LUẬN
I. Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI ĐỐI VỚI CÔNG TÁC
II. KHẢ NĂNG ÁP DỤNG
III. BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN
Để thực hiện tốt một tiết dạy thực hành tin học phù hợp với các đối tượng học sinh
thì phải thực hiện được các vấn đề sau:
- Thiết kế bài dạy phù hợp với nhiều đối tượng học sinh.

Người thực hiện: Lâm Thị Bé Bỏ

Trang 9


Sáng kiến kinh nghiệm

Nâng cao chất lượng giờ thực hành tin học 7

Giáo viên phải nắm bắt đối tượng học sinh về kĩ năng thực hành và phân loại đối
tượng rõ ràng, chính xác.
- Điều hành tổ chức hoạt động của học sinh trên lớp.
+ Giáo viên cần đưa ra hệ thống bài tập thực hành, yêu cầu về các kĩ năng sát với
từng đối tượng học sinh.
+ Điều hành các hoạt động của học sinh một cách linh hoạt, tạo cơ hội cho các đối
tượng học sinh được thực hành
- Các thiết bị dạy học rất có ý nghĩa giáo viên phải luôn phát huy hết tác dụng của

các thiệt bị dạy học, đặc biệt là dụng cụ trực quan có như vậy mới gây được hứng thú học
tập của các em. Bên cạnh mỗi tiết dạy giáo viên luôn nổ lực chuẩn bị các đồ dùng trực
quan đầy đủ phù hợp với nội dung bài dạy từ đó vậy giáo viên mới tạo được sự hứng thú
bộ môn cho các em.
- Đánh giá và theo dõi kết quả học tập theo từng đối tượng học sinh, khen những
học sinh thực hành tốt, nghiêm túc, nhắc nhở những học sinh thực hành chưa tốt, chưa
nghiêm túc.
IV. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ
Đề nghị nhà trường trang bị thêm máy chiếu (projecter) tạo được phòng có trang
bị máy chiếu riêng để phục vụ cho việc dạy học bằng máy chiếu được thuận lợi hơn.
Trang bị thêm máy tính ở phòng thực hành đủ cơ số để cho học sinh học và thực hành.
Tài liệu tham khảo

Người thực hiện: Lâm Thị Bé Bỏ

Trang 10