skkn rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 5

Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5

I ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
a.Cơ sở lí luận
Tiếng Việt là một môn học có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động
cho học sinh. Năng lực đó được thể hiện qua bốn kỹ năng: nghe, nói,
đọc, viết.Trong đó, đọc là một yêu cầu rất cần thiết và quan trọng đối với
học sinh Tiểu học. Nó giúp học sinh chiếm lĩnh được ngôn ngữ để dùng
trong giao tiếp và học tập.Chính vì thế mà dạy đọc có ý nghĩa vô cùng to
lớn, là một đòi hỏi cơ bản đối với mỗi người đi học.Đọc là một công cụ
để các em học các môn học khác, tạo điều kiện cho học sinh có khả năng
tự học và có tinh thần học tập cả đời.Và là khả năng không thể thiếu được
của con người trong thời đại văn minh.
Dạy đọc giúp các em hiểu biết hơn, bồi dưỡng nơi các em lòng yêu
cái thiện và cái đẹp, dạy cho các em biết suy nghĩ một cách logic cũng
như biết tư duy có hình ảnh.Vì thế dạy đọc không chỉ giáo dục tư tưởng
đạo đức mà còn giáo dục tính cách thị hiếu thẩm mỹ cho học sinh. Chúng
ta đều biết rằng.Tập đọc là phân môn của Tiếng Việt bậc Tiểu học.Nó
đảm nhiệm việc hình thành và phát triển cho học sinh kỹ năng đọc, một
kỹ năng quan trọng hàng đầu đối với học sinh ở bậc học đầu tiên.Vậy làm
sao để giúp học sinh học tốt phân môn này?Cũng như làm thế nào để “rèn
kỹ năng đọc cho học sinh”. Đó cũng chính là sự băn khoăn, trăn trở của
giáo viên trong mỗi giờ dạy Tập đọc.
b.Cơ sở thực tiễn
Trên cơ sở kỹ năng đọc thành tiếng, đọc thầm đã được rèn luyện ở
các lớp 1,2,3, 4 phân môn Tập đọc lớp 5 tiếp tục củng cố và nâng cao kỹ
năng đọc một cách đầy đủ nhằm hoàn thiện yêu cầu cần đạt trong chương
trình Tiểu học do Bộ giáo dục quy định. Đọc rành mạch lưu loát bài văn,
đọc có biểu cảm bài văn, đoạn thơ ngắn, đồng thời hiểu nội dung ý nghĩa
của bài học.

Qua thực tế giảng dạy tôi nhận thấy: Trường tôi là địa bàn nông thôn
nên việc dạy Tiếng Việt gặp rất nhiều khó khăn,sức tập trung của các em
còn hạn chế. Học sinh của chúng ta đọc chưa được như mong muốn.Kết
quả đọc của các em chưa đáp ứng yêu cầu việc hình thành kỹ năng. Đầu
năm 2015-2016 qua các tuần đầu dạy Tập đọc,qua kiểm tra chất lượng tôi
thấy đa số các em còn đọc chậm so với tốc độ quy định, đọc còn sai từ,
phát âm không chuẩn xác, chưa cảm thụ hết tinh thần một bài văn, bài
thơ dẫn đến chưa biết đọc phù hợp với từng loại văn bản khác nhau. Hơn
nữa ở lớp 4 yêu cầu tốc độ đọc cao hơn lớp dưới. Không những thế, các
em còn biết đọc một màn kịch hay một vở kịch ngắn với giọng phù hợp
nội dung và tình huống kịch biết đánh giá nhân vật, biết rút ý nghĩa văn


Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5

bản.Và nhất là các em phải hiểu được“văn” phải biết phối hợp tốt đọc
thành tiếng và đọc hiểu để những gì được đọc tác động vào chính cuộc
sống của các em, giúp các em mở rộng vốn hiểu biết về tự nhiên xã hội
và con người góp phần hình thành nhân cách của con người mới.Vậy làm
sao để “rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 5 ”.
2.Mục đích đề tài
Đề tài này nhằm giúp học sinh khối 5 có được kỹ năng đọc, nghe và
nói thông qua hệ thống các bài đọc theo các chủ điểm: giúp các em đọc
lưu loát từng đoạn và cả bài văn, bài thơ; đọc thầm nhanh và hiểu nội
dung bài, biết tóm ý chính của bài đọc, biết trả lời câu hỏi về nội dung
cũng như giá trị nghệ thuật của các câu văn, câu thơ biết đọc rõ lời tác giả
và lời nhân vật. Bên cạnh đó, học sinh có khả năng đọc để học tốt các
phân môn Luyện từ và câu, Tập làm văn, Chính tả …và các môn học
khác.
3. Lịch sử đề tài

Đề tài tôi nghiên cứu cũng đã được đề cập ít nhiều trong các giáo
trình về phương pháp giảng dạy Tiếng Việt ở các trường Sư phạm.Tuy
nhiên, ở đây tôi đi sâu vào thực tế lớp mình phụ trách nhằm tìm hiểu
nguyên nhân, thể nghiệm những giải pháp cụ thể đối với học sinh lớp 5
nhằm giúp các em đạt được kỹ năng đọc tốt theo yêu cầu của chương
trình Tiểu học.
4.Phạm vi đề tài
Đề tài gồm những biện pháp nhằm thực hiện cho đối tượng học sinh
lớp 5 nhất là đối với các em đọc chưa đạt theo yêu cầu quy định .
II. NỘI DUNG VÀ CÔNG VIỆC ĐÃ LÀM
1.Thực trạng đề tài :
Tâm lý hiện nay, các em học sinh còn coi thường phân môn Tập đọc. Nói
đúng hơn là các em đọc là có đọc chứ chưa nắm được cần đọc như thế
nào cho đúng, cho hay.Các em còn phát âm tùy tiện theo thói quen đọc êa ; ngắt nghỉ hơi không đúng. Các em học Tập đọc một cách rập khuôn,
đọc thuộc bài hoặc đọc rất nhanh và cứ tưởng là đọc nhanh là đọc hay
nhưng thật ra các em không hiểu mình đang đọc những gì.Học sinh Tiểu
học không phải bao giờ cũng dễ dàng hiểu được những điều mình
đọc.Hầu như sức chú ý của các em đều tập trung vào việc nhận ra mặt
chữ, đánh vần để phát âm, cách đặt dấu phẩy dấu chấm chưa đúng. Mặt
khác do vốn từ còn ít, năng lực liên kết thành câu, thành ý còn hạn chế
nên việc hiểu và nhớ nội dung còn khó khăn.Giáo viên chúng ta còn chưa
mấy chú trọng đến cách đọc của học sinh dẫn đến không chú ý phát hiện
những chỗ sai cho học sinh, chẳng quan tâm đến học sinh hiểu bài đến
mức độ nào và cho rằng các em đọc được là hoàn thành tiết dạy.Từ đó


Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5

các em ít phát triển năng lực tư duy, tìm tòi sáng tạo. Như thế thì làm sao
các em có thể hiểu hết nội dung ý nghĩa của một văn bản. Dẫn đến các

em sẽ không thích học văn và làm một bài văn sẽ không cảm xúc, sinh
động .
- Năm nay, tôi được phân công phụ trách lớp 5/2 với sĩ số 25/15 tôi thấy
trong đó có :
+ 9 học sinh đọc đúng và tỏ ra thích đọc.
+ 6 học sinh đọc không biết ngắt nghỉ hơi.
+ 10 học sinh đọc phát âm sai, rất sợ giáo viên gọi đọc bài .Bài đọc
thường sai ở âm đầu, vần và âm cuối, đọc chưa phân biệt được thanh hỏi
và thanh ngã .
Chẳng hạn như :
+ Sai âm đầu: mạnh phẻ, phai lang, màu dàng, dực dỡ, chong xanh,
dừng xâu …mà phải đọc dúng là : mạnh khỏe, khoai lang, màu vàng, rực
rỡ, trong xanh, rừng sâu .
+ Sai ở vần uống rụ, con hu, cành ha, tuôi …đọc đúng là uống rượu,
con hươu, cành hoa, tôi.
+ Sai ở âm cuối : lang nhanh, uống cong, trăng trở, khuông mặc …đọc
đúng là lan nhanh, uốn cong, trăn trở, khuôn mặt.
+ Chưa phân biệt được thanh hỏi / thanh ngã, thường sai ở thanh ngã
nhiều như : nhửng / những, mải mải / mãi mãi …
2.NỘI DUNG VÀ BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT
Để thực hiện được mục đích, yêu cầu rèn đọc, tôi chú ý đến các khâu
sau:
a. Đọc thành tiếng
Rèn đọc đúng
*Khái niệm: Đọc đúng là tái hiện mặt âm thanh bài đọc một cách chính
xác, đọc không thừa, không sót âm, vần, tiếng, nghỉ ngắt hơi đúng chỗ; là
phát âm đúng hệ thống ngữ âm chuẩn.
*Biện pháp: Giáo viên phân loại để nắm trình độ đọc của học sinh và
có kế hoạch luyện đọc theo từng nhóm đối tượng. Dự tính lỗi học sinh dễ
mắc phải khi đọc, những từ khó đọc để giúp học sinh đọc chưa tốt luyện

đọc lại.
Phát âm đúng tiếng Việt là yêu cầu cần thiết.Đọc đúng đòi hỏi thể hiện
chính xác âm vị.Để giúp các em phát âm chuẩn xác, trong quá trình giảng
dạy, tôi cho các em phát hiện, so sánh, phân biệt các từ có chứa các âm
đó. Tùy theo mức độ mà bản thân có cách sửa lỗi cho các em.
Trong quá trình dạy, tôi thấy học sinh thường sai những tiếng có âm
đầu như: tr, s, x, r, gi…Sửa cho các em, tôi không sử dụng phương pháp
nghe nhìn và bắt chước. Phương pháp này tôi thiết nghĩ sẽ mang lại hiệu


Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5

quả thấp, vì giáo viên chỉ cung cấp cho học sinh một âm thanh mẫu mà
khi học sinh gặp một tiếng khác có âm tương tự thì các em không biết tự
điều chỉnh bộ máy phát âm và tìm ra cơ chế tạo âm đúng. Chính vì vậy
khi sửa sai các tiếng đó, tôi sẽ phát âm mẫu, chuẩn cho học sinh nghe rồi
yêu cầu học sinh phát âm, sau đó tôi hướng dẫn như sau:
- Những tiếng có âm đầu là âm “ tr” mà học sinh đọc là “ ch” hướng
dẫn học sinh để đầu lưỡi uốn chạm vào vòm cứng, bật ra, không có tiếng
thanh.
Ví dụ: tre ngà, buổi trưa, trong trắng, …
- Những tiếng có âm đầu là âm “ s” mà học sinh đọc là “ x”; hướng
dẫn học sinh uốn đầu lưỡi về phía vòm, hơi thoát ra xát mạnh.
Ví dụ: siêng năng, sạch sẽ, buổi sáng,…
- Những tiếng có âm đầu là âm “ r” mà học sinh đọc là “ d ”; hướng
dẫn học sinh uốn đầu lưỡi về phía vòm, hơi thoát ra xát, có tiếng thanh.
Ví dụ: rõ ràng, ranh mãnh, rong rêu,…
- Những tiếng có âm đầu là âm “x ” mà học sinh đọc là “ s” hướng
dẫn học sinh đầu lưỡi tạo với môi răng một khe hẹp hơi thoát ra xát nhẹ
không có tiếng thanh.

Ví dụ: xa xa, lên xuống, xám xịt,…
- Đa số các em bỏ mất đi âm đệm. Như học sinh đọc: “lanh quanh trong
rừng, rừng rào rào chyển động, con vượn bạc má ôm con gọn ghẽ chyền
nhanh như tia chớp, hang dã, thấp tháng, lưu tryền, khái ra ban công, cây
ha giấy, xè ra, xa đầu…” Tôi cho học sinh nhận xét cách đọc của bạn từ
đó tìm cách đọc đúng thích hợp. “loanh quanh trong rừng, rừng rào rào
chuyển động, con vượn bạc má ôm con gọn ghẽ chuyền nhanh như tia
chớp, hoang dã, thấp thoáng, lưu truyền, khoái ra ban công, cây hoa giấy,
xòe ra, xoa đầu…” Nếu học sinh không tìm được tôi sẽ có cách hướng
dẫn các em như sau:
- Đầu tiên phát âm gọn, rõ tách bạch hai âm tiết trung gian.Sau đó phát
âm nhanh dần liên tục 2 âm tiết trung gian sau cho lúc đầu tiên hai lần bật
hơi, sau liên kết lại là một lần bật hơi.
- Hướng dẫn cách phát âm chuẩn xong, tôi gọi học sinh phát âm sai
đọc lại. Nêu các em không đọc đúng, lúc đó tôi mới gọi em phát âm
chuẩn nhất đọc.Cuối cùng giáo viên sẽ đọc cho các em nghe và nhắc nhở
các em cố gắng phát âm đúng ở những chữ có những âm này.
* Khi rèn đọc đúng cho học sinh, tôi luôn chú ý những em đọc chậm,
thường hay nhút nhát, đọc còn ê, a:
- Tôi luôn tỏ ra thân thiện, gần gũi, giúp đỡ các em, mềm mỏng với
các em. Cần phải kiên trì nhẩn nại tránh tâm lý mong thấy kết quả mà la
rầy các em.


Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5

- Tôi kiểm tra thường xuyên, bất ngờ xem các em có đọc bài trước ở
nhà không.
- Đối với các em nói lắp, các em thích nói nhưng vì mặc cảm nên rất
ngại nói với các bạn. Do đó khi hướng dẫn các em đọc tôi thường động

viên, khích lệ và nghiêm khắc đối với những em trêu chọc bạn.Tôi
thường giáo dục học sinh trong lớp phải biết yêu thương và giúp đỡ lẫn
nhau lúc bạn gặp khó khăn.
- Những lúc rãnh rỗi, tôi trò chuyện với các em, hỏi thăm hoàn cảnh
gia đình và năng lực học của các em để có biện pháp giúp đỡ các em phát
huy hết khả năng của mình.Tôi cũng thường xuyên liên lạc với phụ
huynh hỗ trợ rèn luyện thêm cho các em ở nhà. Những buổi họp phụ
huynh tôi mời những phụ huynh có con đọc sai để hướng dẫn phụ huynh
cách phát âm, yêu cầu phụ huynh về nhà hỗ trợ thêm cho các em trong
lúc đọc, nhờ phụ huynh tạo điều kiện cho các em đọc thường xuyên ở nhà
như đọc đơn từ, báo….Khi các em đọc tốt phụ huynh nên giáo dục các
em có thói quen xem đài để nghe phát thanh âm chuẩn. Từ đó, học sinh
có ý thức phát âm đúng và chính xác.Ở lớp những em đọc sai tôi cho học
sinh nhận xét lẫn nhau để thấy được chỗ sai của bạn để rút kinh nghiệm
cho cách đọc của mình.
Ví dụ:Trong lớp tôi em Nhiên khi đọc luôn phát âm sai và đọc còn chậm.
Tôi theo dõi và thấy em phát âm thường sai nhất ở phụ âm s/x ; tr/ch,
không phân biệt thanh hỏi/ thanh ngã. Sau khi hướng dẫn em cách phát
âm đúng. Tôi liền tìm nhiều từ có phụ âm đó để em đọc như tôi đã
hướng dẫn. Tôi thường xuyên gọi em phát âm.Một mặt, tôi gọi em phát
âm chuẩn nhất đọc, yêu cầu em Nhiên đọc lại nhiều lần cho đến khi đọc
chuẩn như bạn. Khi đã sửa cho em đọc đúng rồi, trong các tiết học sau tôi
luôn luôn chú ý đến em khi đọc, xem em còn mắc lỗi lại nữa không để
kịp thời uốn nắn, sửa chữa và dặn em về nhà siêng năng đọc lại bài. Vì số
lượng học sinh mắc lỗi này không nhiều nên tôi sửa sai triệt để.Đối với
các phụ âm khác khi học sinh phát âm sai tôi cũng cố gắng tìm các từ ngữ
có âm đó luyện phát âm cho học sinh ngay trong tất cả các giờ học.
Đối với việc luyện đọc từ khó, cần chú ý nhiều đến việc đọc các từ
phiên âm tiếng nước ngoài như Hi-rô-si-ma; Na-ga-da-ki; Ma-ri-ô; Giuli-et-ta; Li-vơ-pun; ...và các từ khi đọc học sinh thường mắc lỗi phát âm
địa phương.

Ví dụ : Bài “Lòng dân”có các từ: tui (tôi); ra lịnh ( ra lệnh); thiệt (thật )...
Hoặc bài “ Thư gửi các học sinh” các từ : giời (trời) ; giở đi ( trở đi )
* Đối với các bài thơ: Đọc đúng trong bài thơ không những phát âm đúng
phải biết ngắt nghỉ theo nhịp thơ, nhấn giọng các từ ngữ. Khi đọc cần
ngắt nhịp 2/3 hay 3/4 hay 4/4 ... Gọi học sinh đọc các khổ thơ cho các


Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5

em nhận xét ngắt nhịp đúng chưa, ngắt nhịp ở những tiếng nào. Giáo viên
ghi khổ thơ vào bảng phụ để học sinh nói cách ngắt nhịp, nhận xét bổ
sung, giáo viên thống nhất.
Ví dụ bài: Hành trình của bầy ong.
- Gọi học sinh đọc, nhận xét, đọc lại và thống nhất cách ngắt nhịp: 4/2
hay 3/5 .
Chắt trong vị ngọt /mùi hương
Lặng thầm thay/ những con đường ong bay
Trải qua mưa nắng /vơi đầy
Men trời đất/ đủ làm say đất trời.
Hoặc bài: “Chú đi tuần” không ngắt nhịp cố định mà chỉ cần ngắt theo
cảm xúc:
Chú đi tuần/ đêm nay
Hải Phòng/ yên giấc ngủ say
Cây /rung theo gió /
Lá /bay xuống lòng đường
Chú đi qua cổng trường /
Các cháu miền Nam /yêu mến.
Ngoài ra không những tôi luyện cho học sinh đọc ngắt đúng nhịp thơ, tôi
còn rèn cho học sinh biết đọc vắt dòng đúng.
+Ví dụ: Hành trình của bầy ong

“Bầy ong giữ hộ cho người.
Những mùa hoa /đã tàn phai tháng ngày”
Để rèn luyện cho học sinh phát âm chuẩn giáo viên phải hướng dẫn học
sinh phát hiện lỗi và sửa lỗi. Trong giờ tập đọc, tôi gọi học sinh đọc tốt
đọc bài, và giao nhiệm vụ cụ thể các em khác đọc thầm theo tìm những
tiếng khó đọc, các phụ âm hay đọc sai. Gọi học sinh phát hiện và phát
âm, các em khác theo dõi nhận xét phát âm của bạn và phát âm lại.
Rèn đọc lưu loát
*Khái niệm: Đọc lưu loát là nói đến phẩm chất đọc về mặt tốc độ, đọc
không ê a, ngắc ngứ….Tốc độ đọc nhanh và đọc lưu loạt chỉ thực hiện
được khi đã đọc đúng.
*Biện pháp: Giáo viên hướng dẫn học sinh làm chủ tốc độ bằng cách
đọc mẫu. Học sinh đọc thầm theo. Học sinh đọc thầm nối tiếp có sự kiểm
tra của giáo viên và các bạn để điều chỉnh tốc độ.Để thực hiện yêu cầu
này, giáo viên cần cho học sinh đọc trước ở nhà nhiều lần.Hướng dẫn học
sinh đọc đúng ngữ điệu, lên giọng.Muốn vậy, học sinh phải biết ngắt nghỉ
hơi đúng, nghỉ ít ở dấu phẩy, nghỉ lâu ở dấu chấm.Dựa vào quan hệ ngữ
pháp để xác định cách ngắt nhịp câu.
+Có thể dùng lời nói kết hợp chữ viết, ký hiệu hay đồ dùng dạy học,


Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5

hướng dẫn học sinh cách ngắt nghỉ hơi, tốc độ đọc, giọng đọc thích hợp.
Mỗi đoạn gọi 2,3 học sinh đọc.Gọi học sinh nhận xét bạn và đọc lại chú ý
đọc ngắt nghỉ những cụm từ trong những câu văn dài bài văn xuôi.
+Ví dụ: Bài : “Một chuyên gia máy xúc’’ có câu:
“Thế là / A-lếch-xây đưa bàn tay vừa to /vừa chắc ra/ nắm lấy bàn tay
đầy dầu mỡ của tôi lắc mạnh và nói://”
- Giáo viên yêu cầu học sinh phát hiện câu dài. giáo viên ghi lên bảng

phụ. Gọi học sinh đọc.Sau đó yêu cầu các em khác nhận xét cách ngắt
hơi, nghỉ hơi của bạn.Mời em đó đọc lại.Cuối cùng, giáo viên thống nhất
cách đọc.Từ chỗ phát âm chuẩn, đọc đúng ngữ điệu học sinh sẽ dễ dàng
đọc lưu loát, trôi chảy bài văn, bài thơ.Và đọc lưu loát chỉ thực sự có ích
khi nó không tách rời việc hiểu rõ điều mình đọc.
Rèn đọc hay
*Khái niệm: Đó là việc đọc thể hiện kĩ năng làm chủ ngữ điệu, chỗ
ngừng giọng, cường độ giọng,….biểu đạt đúng ý nghĩa và tình cảm của
tác giả gởi gấm trong bài đọc.
*Biện pháp: Giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh tham gia vào việc
tìm giọng đọc cho bài. VD: Đối với những bài văn miêu tả thì đọc giọng
như thế nào? Văn kể chuyện? Những bài thơ……
Yêu cầu luyện đọc đoạn ngắn: Em hãy đọc đoạn văn, đoạn thơ mà em
thích cho cô và các bạn cùng nghe! Để đọc hay thì người đọc phải làm
chủ chỗ ngắt giọng, làm chủ tốc độ đọc, làm chủ cường độ đọc.(to, nhỏ,
nhấn giọng hay không) và làm chủ ngữ điệu (độ cao, lên giọng hay hạ
giọng).Thể hiện sắc thái tình cảm khi đọc. Để học sinh có được khả năng
này, giáo viên cần tổ chức các hình thức thi đọc hay, đọc phân vai, đóng
kịch…đối với các tác phẩm có nhiều lời hội thoại..
Giáo viên cần chú ý đến tư thế tác phong của người đọc, giọng đọc
bình tĩnh, tự nhiên, độ âm vang vừa phải, một sắc thái vui tươi trên nét
mặt hay một thoáng trầm tư phù hợp với từng câu, đoạn sẽ làm tăng thêm
cái hay cái đẹp và dễ đi vào lòng người. Ánh mắt không phải lúc nào
cũng chằm chằm nhìn vào sách mà đôi lúc nhìn vào người nghe để lôi
cuốn sự chú ý của mọi người.
Đối với học sinh lớp 5.Yêu cầu học sinh đọc đúng, đọc hay là yêu
cầu trọng tâm, nên phải dành thời gian thích hợp để luyện đọc.
Ví dụ:Giáo viên cần hướng dẫn học sinh ngắt, nghỉ hơi đúng giữa các
cụm từ, nhấn giọng ở những từ ngữ thể hiện sự xúc động của chú Mo-rixơn trong bài “Ê-mi-li, con”
“ Ê-mi-li / con ôi!//

Trời sắp tối rồi…//
Cha không bế con về /được nữa!//


Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5

Khi đã sáng bùng lên ngọn lửa.//”
+ Đọc giọng yêu thương, nghẹn ngào, xúc động của lời người cha sắp
phải xa đứa con gái bé bỏng của mình mãi mãi; và đọc vắt hai dòng thơ:
“Con sẽ ôm lấy mẹ mà hôn
Cho cha nhé!”
+ Đọc ngắt nghỉ hơi giữa các cụm từ thể hiện nỗi lòng của người
chồng nhắn gửi cho vợ:
“Cha đi vui,/ xin mẹ đừng buồn!//”
+ Đọc giọng phẩn nộ, đau thương:
“Giôn- xơn!//
Tội ác bay chồng chất/
Nhân danh ai/
Bay mang những B.52/
Những Na-pan, /hơi độc/
Đến Việt Nam/
Để đốt những nhà thương/ trường học
Giết những con người/ chỉ biết yêu thương
Giết những trẻ em/ chỉ biết đến trường
Giết những đồng xanh/ bốn mùa hoa lá
Và giết cả những dòng sông/ của thơ ca nhạc
hoạ ?”
+ Đọc giọng vui, hồn nhiên:
“Trái đất này/ là của chúng mình
Quả bóng xanh/ bay giữa trời xanh...”

+ Đọc giọng trân trọng, tự hào:
“Ngày nay, khách vào thăm Văn Miếu Quốc Tử Giám còn thấy bên
giếng Thiên Quang, dưới những hàng muỗm già cổ kính, 82 tấm bia khắc
tên 130 vị tiến sĩ từ khoa thi 1442 đến khoa thi năm 1779 như chứng tích
về một nến văn hiến lâu đời.”
(Nghìn năm văn hiến Tiếng Việt 5 tập
1 trang 15)
+ Đọc giọng hồi hộp, nhanh, dồn dập:
“Vịnh lao ra như tên bắn, la lớn:
- Hoa, Lan, tàu hoả đến!”
Nghe tiếng la, bé Hoa giật mình, ngã lăn khỏi đường tàu, còn bé Lan
đứng ngây người, khóc thét.”
( Út Vịnh – Tiếng Việt 5; tập 2)
+ Đọc giọng nhẹ nhàng, trầm lắng, thiết tha diễn tả cảm xúc nhớ
thương mẹ da diết của anh chiến sĩ:


Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5

“Ai về thăm mẹ quê ta
Chiều nay có đứa con xa nhớ thầm...
Bầm ơi có rét không bầm?
Heo heo gió núi, lâm thâm mưa phùn.”( Bầm ơi! – Tố Hữu)
+ Đọc giọng rõ ràng, rành mạch, dứt khoát giữa các câu thể hiện tính
chất nghiêm minh của luật tục:
“Kẻ thò tay ra để đánh cắp của người khác/ là kẻ có tội.Kẻ đó phải trả lại
đủ giá; ngoài ra/ phải bồi thường gấp đôi số của cải đã lấy cắp.
...Kẻ đi cùng đi/ bước cùng bước/ nói cùng nói với kẻ có tội cũng là có
tội.”
(Luật tục xưa của

người Ê-đê)
+ Đọc thể hiện lời của nhân vật và lời người dẫn chuyện:
-Người dẫn chuyện: giọng rõ ràng, biểu thị cảm xúc khâm phục:
“Xưa, có một vị quan án rất tài. Vụ án nào ông cũng tìm ra manh mối và
phân xử công bằng.”
-Hai người đàn bà: giọng mếu máo, ấm ức: “Tấm vải này là của con, bà
này lấy trộm.”
-Quan án: giọng ôn tồn, đĩnh đạc, trang nghiêm:
“Hai người đều có lý nên ta xử thế này: tấm vải xé đôi, mỗi người một
nửa.”
+ Đọc giọng phù hợp như đang hỏi chính bản thân mình, câu hỏi
không cần người khác trả lời:
“ Oa-sinh-tơn
Buổi hoàng hôn
Ôi những linh hồn
Còn, mất?
(Ê-mi-li, con – Tố Hữu)
+ Đọc giọng gấp gáp, hoảng hốt: “ Cháy! Cháy nhà !” (Tiếng rao
đêm)
+ Đọc kéo dài và hạ giọng ở phần cuối câu: “ Bánh giò, ò, ò....”
+ Đọc chú ý nghỉ hơi ngắn ở những câu ngắn:
“Gió thơm. Cây cỏ thơm. Đất trời thơm.” nhằm thể hiện nhịp thở của
người đang hít vào để cảm nhận mùi thơm của thảo quả lan trong không
gian. Khi đọc, người đọc không chỉ quan tâm đến việc ngắt nhịp mà còn
thể hiện nhịp đọc, cảm xúc. Đọc nhanh chậm hay vừa phải là do nôị dung
bài văn, bài thơ quyết định.
+ Với câu văn dài, tốc độ đọc giãn ra, làm cho người đọc, người nghe
có thời gian suy nghĩ:“ Cô bé ngây thơ tin vào truyền thuyết nói rằng nếu
gấp đủ một nghìn con sếu bằng giấy treo quanh phòng, em sẽ khỏi bệnh.
Nhưng Xa- da- cô chết khi em mới gấp được 644 con”

Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5

( Những con sếu bằng giấy- TV5- tập 1).
Để tiện cho việc luyện đọc hay, tôi chép từng đoạn văn, đoạn thơ lên
bảng phụ. Sau khi hỏi học sinh về nội dung của từng đoạn, tôi hỏi về
cách đọc hay của từng đoạn. Sau đó gọi 1 học sinh đọc tốt đọc hoặc cô
giáo đọc mẫu để thể hiện cách đọc hay của từng đoạn đó; rồi yêu cầu học
sinh phát hiện ra những từ ngữ cần nhấn giọng, chỗ cần ngắt, nghỉ
hơi.Giáo viên gạch chân những từ đó, gọi học sinh đọc. Sau đó yêu cầu
các em cùng bạn luyện đọc theo nhóm. Nghệ thuật đọc hay thể hiện ở
việc nhấn giọng, cao giọng hay hạ giọng trong bài, trong đoạn. Việc
nhấn giọng, hạ giọng hay lên giọng phải chính xác, bộc lộ rõ nội dung
câu văn, câu thơ, đoạn văn, đoạn thơ, bài văn, bài thơ. Cái gốc để giúp
cho học sinh có thể đọc tốt là phải giúp học sinh cảm thụ nội dung bài tập
đọc.
b.Luyện đọc có ý thức (đọc hiểu)
*Khái niệm: Là đọc hiểu nội dung bài văn, bài thơ.Hiểu nghĩa từ, cụm
từ, câu, đoạn….toàn bộ những gì đọc được.
*Biện pháp: Mỗi bài tập đọc có nội dung, ý nghĩa khác nhau nên nhất
thiết cần đọc nắm được nội dung để lựa chọn giọng đọc phù hợp. Cho
học sinh đọc thầm, giao nhiệm vụ cho học sinh để kiểm tra việc đọc
hiểu.Chúng ta đều biết đọc hay khó hơn đọc bình thường. Đọc bình
thường chỉ đòi hỏi phát âm đúng, đọc lưu loát, biết nghỉ đúng chỗ theo
các dấu ngắt câu, biết lên, xuống giọng. Còn đọc hay đòi hỏi người đọc
phải nắm chắc nội dung từng đoạn từng bài, tâm tình và lời nói của từng
nhân vật để diễn tả cho đúng tinh thần của câu văn, bài văn, tức là đi sâu
vào bản chất của câu văn, bài văn. Cho nên, mục đích đọc hay là bộc lộ
ra được cái bản chất của nội dung và trên cơ sở đó muốn truyền đạt đúng

những ý nghĩ và tình cảm của tác giả. Muốn đọc hay phải hiểu kỹ nội
dung của bài tập đọc và phải truyền đạt tốt sự hiểu biết của mình tới
người nghe. Chính vì thế, việc giúp học sinh hiểu nội dung một văn bản
là rất cần thiết và nên làm. Trước tiên, giáo viên cần giúp học sinh:
+ Hiểu nghĩa các từ khó: Muốn học sinh đọc có hiệu quả thì giáo viên
cần giúp học sinh nắm nghĩa của các từ mới, từ khó có trong bài.Giúp
học sinh hiểu nghĩa các từ mới để học sinh hiểu điều mình đọc. Trong các
bài tập đọc thường có nhiều từ.Vậy ta cần phải giảng những từ nào? Qua
kinh nghiệm về giảng dạy phân môn Tập đọc tôi thấy có thể chia những
từ để giảng làm 3 loại: loại từ khó, loại từ gắn với chủ đề đang học và
loại từ chìa khoá (từ trung tâm).
Từ khó có thể là từ địa phương được tác giả đưa vào bài, là loại từ Hán
Việt, là danh từ riêng.Loại từ này thường có trong phần chú giải cho nên
sau khi đọc mẫu xong tôi cho học sinh đọc phần chú giải để học sinh hiểu


Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5

ngay được những từ này khi bắt đầu tiếp xúc với bài tập đọc.
Từ chủ đề: Trong mỗi chủ đề tập đọc có một số từ ngữ mà giáo viên
cần lưu ý bởi đó là những từ làm toát lên chủ đề. Từ chủ đề cũng có khi
là từ khó.Giáo viên có thể kết hợp giảng các từ chủ đề với các từ khó
hoặc với các từ trung tâm trong quá trình khai thác.
Từ trung tâm: Đây là những từ có sức nặng, giáo viên cần khai thác để
làm toát lên nội dung bài học. Chia những từ cần giảng làm 3 loại như
vậy để dễ phân biệt còn trong thực tế nhiều khi từ khó cũng là từ chủ đề
hoặc từ trung tâm.Vậy khi giảng từ ta có thể dùng những phương pháp
trực quan, liên hệ, so sánh, phương pháp định nghĩa, giảng giải. Khi dùng
phương pháp trực quan, tôi áp dụng bằng nhiều hình thức: Trực quan
bằng giọng nói, giọng đọc, nét mặt, ánh mắt, dáng điệu, động tác...Ở lớp

5 nhận thức lý tính tổng quát của học sinh đã phát triển nên trong khi
giảng từ cho học sinh hiểu tôi vẫn thường dùng phương pháp định nghĩa
hay giảng giải xen lẫn các phương pháp khác.
Ví dụ: Khi giảng từ “quyến rũ” tôi dùng phương pháp giảng giải: quyến
rũ có nghĩa là có một sức lôi cuốn mạnh mẽ làm cho quyến luyến không
muốn rời xa.
+ Hiểu ý nghĩa bài đọc: Muốn vậy cần phải chú ý bám sát yêu cầu của
bài tập đọc. Yêu cầu đó phải được xác định từ khi soạn bài ở nhà.chúng
ta phải thông qua việc khai thác nghệ thuật để làm toát lên nội dung tư
tưởng. Tôi thấy trong khi dạy tập đọc vốn kiến thức văn học mà học sinh
tích luỹ được chưa nhiều.Theo tôi tuỳ từng bài mà chúng ta phải xem bài
tập đọc ấy có những nét gì nổi bật về nghệ thuật cần khai thác. Qua kinh
nghiệm giảng dạy tôi khẳng định một điều: giảng từ và giảng ý thường
phải gắn chặt với nhau.Ta phải giảng từ, khai thác hình ảnh để làm toát
lên ý của bài hay nói cách khác ta phải khai thác nghệ thuật để làm toát
lên nội dung.
VD: Trong bài Đất nước, cần giúp học sinh hiểu tác giả đã sử dụng biện
pháp nhân hoá:
“Trời thu thay áo mới
Trong biếc nói cười thiết tha”
-Lặp từ ngữ:
“Trời xanh đây, là của chúng ta
Núi rừng đây là của chúng ta”
-Liệt kê các hình ảnh:
“Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa...”
Để học sinh thấy được vẻ đẹp của mùa thu thắng lợi, đồng thời thể
hiện niềm tự hào về đất nước tự do.
Hoặc trong bài “Mùa thảo quả”, tôi khai thác điệp từ “thơm” và việc

Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5

sử dụng một loạt câu văn ngắn xen lẫn với câu văn dài để làm nổi bật mùi
thơm đặc biệt của thảo quả.
VD: “Gió tây lướt thướt bay qua rừng, quyến hương thảo quả đi, rải theo
triền núi, đưa hương thảo quả ngọt lựng, thơm nồng vào các thôn xóm
Chin San. Gió thơm. Cây cỏ thơm. Đất trời thơm. Người đi từ rừng thảo
quả về, hương thơm đậm, ủ ấp trong từng nếp áo nếp khăn.”
Giáo viên cần liên hệ thực tế nhằm cung cấp cho học sinh những kiến
thức phong phú về cuộc sống muôn màu muôn vẻ của nhân dân ta.
Những kiến thức đó muốn được cụ thể, sinh động thì tuỳ từng bài mà
giáo viên cần có sự liên hệ với thực tế cho phù hợp.
VD: Trong bài “ Hạt gạo làng ta” tác giả có viết:
“Hạt gạo làng ta
Có vị phù sa
Của sông Kinh Thầy
Có hương sen thơm
Trong hồ nước đầy
Có lời mẹ hát
Ngọt bùi đắng cay”.
Giáo viên có thể yêu cầu học sinh liên hệ đến thực tế những khó khăn
mà cha mẹ và các bác nông dân phải trải qua để làm ra hạt gạo (khó khăn
do thời tiết, khó khăn do sâu bệnh gây ra, chứ không còn khó khăn do
bom đạn kẻ thù nữa). Qua đó mà ta giáo dục các em tình cảm trân trọng,
nâng niu từng hạt lúa và cũng muốn đóng góp công sức nhỏ bé của mình
để làm ra hạt lúa. Rõ ràng sau khi giáo viên đã giảng thật kĩ nội dung bài,
học sinh hiểu được bài, cảm thụ nội dung bài đọc thì các em đọc hay hơn.
Bên cạnh đó, học sinh sẽ đọc tốt hơn nếu như kết hợp với việc nghe cô

giáo mình đọc hay, đọc tốt.Cách đọc của cô chính là một thứ phương tiện
trực quan có hiệu quả nhất góp phần minh chứng cho những gì mà cô và
trò cùng thống nhất ở trên.
Chính vì hiểu được điều đó nên tôi thường xuyên rèn đọc hay trước
khi đọc cho học sinh nghe. Để rèn cho mình khả năng đó, tôi cũng không
quên soạn bài thật kỹ (bài soạn của tôi dựa trên những gợi ý của sách
giáo viên song cũng phải căn cứ vào tình hình thực tế của lớp mình về
trình độ nhận thức cũng như khả năng đọc của học sinh để có một bài
soạn phù hợp nhất, cân đối nhất giữa hai phần rèn đọc và cảm thụ). Xem
lại toàn bộ nội dung bài soạn trước khi lên lớp để nắm chắc nội dung bài,
thẩm thấu toàn bộ nội dung của bài và nắm được suy nghĩ, tình cảm của
tác giả được gửi gắm trong bài văn và đặt mình vào hoàn cảnh của tác giả
để nhằm truyền tới người nghe hiểu biết của mình và tình cảm của tác
giả. Đặc biệt trong giờ Tập đọc, tôi luôn tạo cho lớp học một không khí


Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5

thoải mái để các em phấn khởi học tập. Trong việc rèn kỹ năng đọc cho
học sinh tôi tránh sự gò ép, áp đặt, mà thường xuyên sử dụng phương
pháp gợi mở để phát huy tính chủ động, tích cực và sự sáng tạo ở mỗi
học sinh. Từ đó các em có điều kiện để thể hiện mình.
c.Đọc thầm:
Đọc thầm cũng là cách rèn đọc không kém phần quan trọng.Có đọc thầm
thì trong một giờ tập đọc, các em được đọc nhiều hơn, có điều kiện làm
quen nhiều con chữ khó kết hợp với lắng nghe người khác đọc các em sẽ
đọc tốt hơn.Tôi hướng dẫn học sinh cách đọc thầm.Trong giờ tập đọc,
thông thường tôi sử dụng đọc thầm cho học sinh hiểu nội dung bài và tìm
bài tập đọc có mấy đoạn, đọc thầm để suy nghĩ trả lời những câu hỏi của
bài. Đọc thầm để tìm ra giọng đọc hay của một đoạn văn... Cuối cùng,

đọc thầm với tốc độ nhanh và hiệu quả hơn (nắm bắt đầy đủ thông tin
cảm thụ tốt văn bản nghệ thuật).Hướng dẫn học sinh đọc thầm tôi giao
nhiệm vụ cụ thể để định hướng rõ yêu cầu đọc thầm cho học sinh (đọc
câu nào, đoạn nào; đọc để trả lời câu hỏi hay để ghi nhớ, hoặc học thuộc
lòng.) Giới hạn thời gian để tăng dần tốc độ đọc thầm cho học sinh. Cách
thực hiện biện pháp này là từng bước rút ngắn thời gian đọc của học sinh
và tăng dần độ khó của nhiệm vụ. Khi đọc thầm giáo viên phải giao
nhiệm vụ cụ thể, nhằm định hướng việc đọc - hiểu.
*Kết quả chuyển biến của đối tượng
Với các biện pháp đã thực hiện, tôi đã áp dụng trong suốt năm học,
qua từng giờ dạy Tập đọc, thường xuyên theo dõi chuyển biến của học
sinh. Qua từng tháng, tôi nhận thấy,học sinh của mình có nhiều tiến bộ.
Các em yêu thích môn học hơn, đọc bài đúng,đọc bài hay. Khi đọc các
em đọc tự nhiên thoải mái, đôi lúc rất dí dỏm khi vào vai nhân. Nhiều
học sinh đầu năm rất ngại lên thi đọc hay, đọc thuộc lòng nhưng sau một
thời gian các em giơ tay và xin cô cho đọc và đọc rất tốt. Khả năng tiếp
thu bài và nhận biết về thiên nhiên xã hội và con người được nâng cao
hơn. Các em dã biết nêu suy nghĩ về bản thân về nhân vật, biết rút ra nội
dung bài, biết đánh giá, cảm xúc trước hành động của nhân vật trong tác
phẩm.Các em phát âm không còn lẫn lộn ở các phụ âm, vần cũng như
thanh…Có thể nói đây là thành công bước đầu của việc vận dụng các
biện pháp trên.
3. Kết quả cụ thể:
+ Lớp học có 10 học sinh đọc hay và rất thích đọc.
+ Có 15 học sinh đọc đúng, rất thích được gọi đọc bài và thích học
giờ Tập đọc, các em còn thích sưu tầm những câu thơ, câu tục ngữ, câu
văn hay viết vào sổtay văn học của mình. Cả lớp đều mạnh dạn phát biểu.
III .KẾT LUẬN

Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5

1.Tóm lược giải pháp
Quan điểm đổi mối phương pháp dạy học đã giúp giáo viên chủ động
hơn, linh hoạt hơn trong việc tổ chức học sinh học tập. Bên cạnh đó,
ngoài việc phải nắm vững chương trình, nội dung bài dạy thì giáo viên
phải có trình độ vận dụng phương pháp; cách tiến hành, tổ chức các hình
thức dạy học là hết sức quan trọng.Chính vì thế giáo viên không nên e dè,
ngại khó, ngại đổi mới mà không vận dụng những phương pháp dạy học
tiên tiến. Điều quan trong là giáo viên cần phải mạnh dạn tùy trình độ,
đặc điểm của lớp mình mà lựa chọn áp dụng kết hợp nhuần nhuyễn các
phương pháp dạy học tích cực để giờ Tập đọc đạt hiệu quả cao nhất.Vì
mỗi bài tập đọc khi dạy đều có một quy trình chung nhưng không nhất
nhất phải giống nhau mà có thể sử dụng nhiều hình thức, phương pháp
khác nhau tùy theo đối tượng học sinh của mình. Điều đó muốn nói đến ở
giờ Tập đọc chủ yếu là rèn cho được kỹ năng đọc, nên tạo điều kiện để
các em điều tham gia đọc để bộc lộ khả năng mình.Giáo viên cần khích lệ
động viên các em, cần tạo nên các em sự tự tin, mạnh dạn phát huy khả
năng sẵn có. Điều đó giúp giờ học càng phong phú, thoải mái, học sinh
không bị gò ép, tiếp thu bài nhẹ nhàng hơn, mang lại kết quả tốt hơn.
Để giờ Tập đọc đạt kết quả cao, giáo viên cần phải nghiên cứu kế hoạch
giảng dạy thật tỉ mỉ.Lúc học sinh đọc chú ý phát hiện những từ học sinh
phát âm chưa chuẩn giúp các em phát âm lại, lưu ý cách ngắt nghỉ
hơi.Giáo viên nên kiểm tra và rèn đọc nhiều cho đối tượng học sinh đạt
và chưa đạt, chọn em đọc hay đọc cho cả lớp nghe. Không quên động
viên các em đọc nhiều truyện sách bổ ích và sưu tầm những câu thơ, bài
thơ, bài văn hay học thuộc.
2.Phạm vi đối tượng áp dụng :
Với sáng kiến trên, tôi đã vận dụng thành công ở lớp mình.Tôi hy
vọng rằng những kinh nghiệm nhỏ trong đề tài sẽ được các anh chị giáo

viên khối 4, khối 5 tham khảo, thử nghiệm trong giảng dạy Tập đọc theo
định hướng đổi mới của thông tư 30 sẽ giúp các em học tốt hơn. Và
mong rằng sẽ có nhiều ý kiến hay để chúng ta cùng học tập.
Long Khê, ngày 15 tháng 4 năm 2016
Người viết
Trần Quế Thanh


Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 5