sáng kiến kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt môn toán dạng rút về đơn vị

SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

PHẦN I: MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Giáo dục trẻ em là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng mà cả xã hội đang quan
tâm, bởi “Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai”. Để ngày mai có những người chủ
xứng đáng, xã hội có những người công dân tốt là nhờ có một phần không nhỏ của
ngành giáo dục, nhất là trong giai đoạn hiện nay đất nước ta đang bước vào thời kỳ
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Nền giáo dục đào tạo cần phải đáp ứng kịp
thời nguồn nhân lực có sức khoẻ, có kiến thức khoa học kỹ thuật phục vụ cho đất
nước. Nguồn nhân lực đó chính là con người. Nghị quyết Đại hội Đảng VI của
Đảng cộng sản Việt Nam đã chỉ rõ “ Con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực
của sự phát triển kinh tế xã hội”. Trong những năm gần đây, sự nghiệp giáo dục đào
tạo ở Việt Nam nói chung và việc giảng dạy ở tiểu học nói riêng là vấn đề được xã
hội rất quan tâm, bởi bậc học Tiểu học là bậc học nền móng cho việc hình thành
nhân cách ở học sinh, trên cơ sở cung cấp những tri thức khoa học ban đầu về hoạt
động nhận thức và hoạt động thực tiễn.
Mỗi môn học ở Tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển
những cơ sở ban đầu rất quan trọng ở nhân cách con người. Trong các môn học ở
tiểu học cùng với môn Tiếng Việt, môn Toán có vị trí rất quan trọng vì: các kiến
thức, kĩ năng của môn Toán có rất nhiều ứng dụng trong cuộc sống, chúng rất cần
thiết cho người lao động, rất cần thiết để học các môn học khác và học tiếp Toán ở
Trung học. Các kiến thức, kĩ năng của môn Toán ở tiểu học được hình thành chủ
yếu bằng thực hành, luyện tập và thường xuyên được ôn tập, củng cố, phát triển,
vận dụng trong học tập và trong đời sống.
Như chúng ta đã biết, căn cứ vào sự phát triển tâm, sinh lí của học sinh Tiểu
học mà cấu trúc nội dung môn Toán rất phù hợp với từng giai đoạn phát triển của
học sinh. Ở lớp 3, các em được học các kiến thức, kĩ năng ở thời điểm kết thúc của
giai đoạn 1, chuẩn bị học tiếp giai đoạn sau, cho nên các em phải nắm được chắc tất
cả các cơ sở ban đầu về giải toán nói riêng, tất cả các kĩ năng khác nói chung. Đặc
biệt, ở lớp 3 sang học kì II, các em bắt đầu được làm quen với các dạng toán hợp cơ

bản, trong đó có dạng toán liên quan rút về đơn vị. Dạng toán này có rất nhiều ứng
Giáo viên: Lê Minh Phượng

Trang 1


SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

dụng trong thực tế, nó đòi hỏi các em phải có kĩ năng giải toán tốt, kĩ năng ứng
dụng thực tế hàng ngày. Sau khi dạy giải toán ở lớp 3 tôi thấy các em nắm được kĩ
năng giải toán của giáo viên truyền đạt tới như là một văn bản của lí thuyết, còn học
sinh có ứng dụng vào thực tế như thế nào đó thì chưa cần biết. Đó là điều băn
khoăn, suy nghĩ cho chúng ta. Có những bài toán các em làm xong, không cần thử
lại, không cần xem thực tế áp dụng như thế nào, cứ để kết quả như vậy mặc dù có
thể sai. Đó là những tác hại lớn khi học toán. Xuất phát từ tình hình thực tế học sinh
như vậy, tôi đã bắt tay vào việc nghiên cứu đề tài “Giúp học sinh lớp 3 học tốt
môn Toán dạng rút về đơn vị”. Mong tìm ra những giải pháp nhằm góp phần
nâng cao kĩ năng giải toán có lời văn cho học sinh tiểu học nói chung và học sinh
lớp 3 nói riêng. Để các em có thể giải thành thạo hơn với những bài toán có lời văn
khó ở các lớp trên.
II. MỤC ĐÍCH ĐỀ TÀI:
Dựa trên thực trạng dạy và học môn Toán ở lớp 3 nói chung, dạy học sinh
giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị nói riêng, tôi muốn đưa ra một số ý kiến
đổi mới để nhằm giúp các em nắm chắc được cách giải dạng toán này một cách sâu
sắc, tránh bị nhầm lẫn, giúp các em nắm vững bài và yêu thích môn Toán hơn. Từ
đó, các em có vốn kĩ năng tính toán chính xác ở những lúc cần thiết trong cuộc
sống, tránh được những sai sót có thể xảy ra. Tạo cho các em có tác phong học tập
và làm việc có suy nghĩ, có kế hoạch, có kiểm tra, có tinh thần hợp tác, độc lập và
sáng tạo, có ý chí vượt khó, cẩn thận, kiên trì, tự tin.
III. LỊCH SỬ ĐỀ TÀI:

Phương pháp dạy học Toán ở Tiểu học là sự vận dụng các phương pháp dạy
học Toán nói chung cho phù hợp với mục tiêu, nội dung, các điều kiện dạy học. Do
đặc điểm nhận thức của học sinh Tiểu học, trong quá trình dạy học Toán, giáo viên
thường phải vận dụng linh hoạt các phương pháp trực quan, thực hành, gợi mở, vấn
đáp, giảng giải,… tùy theo mức độ ở từng lớp vào dạy các dạng toán ở các khối lớp.
Từ trước cho tới nay có không ít giáo viên đã từng nghiên cứu về việc vận dụng các
phương pháp này. Tôi cũng vậy, sau khi được đảm nhận khối 3 tôi bắt đầu tìm hiểu
và nghiên cứu tất cả các dạng toán ở lớp 3. Song, giờ đây tôi muốn nghiên cứu tiếp
với vấn đề “Một số biện pháp giải toán có lời văn lớp 3 dạng toán rút về đơn vị”.
Giáo viên: Lê Minh Phượng

Trang 2


SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

Khi dạy dạng toán này, về cơ bản thì ai cũng có thể cho rằng các em dễ tiếp thu, dễ
làm bài, dễ nhớ, ít sai. Nhưng đi sâu hơn nữa, theo cái nhìn chủ quan của tôi, với
dạng toán này các em cũng có những nhầm lẫn đáng tiếc nếu như các em không
nắm chắc đặc điểm cơ bản, phương pháp giải cơ bản của hai kiểu bài trong dạng
toán này. Nếu hướng dẫn học sinh từng kiểu bài một trong một tiết thì các em làm
bài gần như theo khuôn mẫu, ít sai sót. Nếu hướng dẫn học sinh luyện tập song song
cả hai kiểu bài hoặc học xong cả hai kiểu bài rồi, các em mà không nắm vững sẽ sai
nhầm dễ dàng. Điều này sẽ xảy ra với các em học sinh chậm tiến. Cho nên việc
nghiên cứu tìm ra các biện pháp giúp các em giải tốt dạng toán này ở lớp 3 sẽ phải
dần từng bước được khắc phục, đổi mới, kích thích học theo nhận thức chủ đạo của
học sinh thì chất lượng mới cao, phát huy tính tư duy, độc lập, sáng tạo ở tất cả học
sinh.
IV. PHẠM VI ĐỀ TÀI:
- Học sinh khối lớp 3 trường Tiểu học Hiệp Hòa.

-Sách giáo khoa, sách giáo viên lớp 3.
-Một số tài liệu tham khảo.
-Đề tài: “ Một số biện pháp giải toán có lời văn lớp 3 dạng toán rút về đơn vị” đã
đưa ra một số kinh nghiệm để áp dụng trong quá trình dạy học toán ở bậc tiểu học
và có thể áp dụng trong phạm vi của các trường trong tỉnh.

Giáo viên: Lê Minh Phượng

Trang 3


SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

PHẦN II: NỘI DUNG VÀ GIẢI PHÁP
I. THỰC TRẠNG CỦA DẠY VÀ HỌC
Ở Tiểu học các bài toán giải có vị trí rất quan trọng, kết quả học toán của học
sinh cũng được đánh giá trước hết qua khả năng giải toán, biết giả thành thạo các
dạng toán cũng là tiêu chuẩn chủ yếu để đánh giá trình độ học toán của mỗi học
sinh. Nhưng thực tế khi gặp các bài toán có lời văn, học sinh thường lúng túng,
không biết định hướng, tìm tòi phương pháp giải mặc dù các em nắm rất vững các
kiến thức về cộng, trừ, nhân, chia…. Khi giải toán có lời văn hầu hết các em chưa
nắm rõ dữ kiện và yêu cầu đề toán, chưa biết lựa chọn phép tính và lời giải phù hợp,
chưa biết phân tích đề toán để tìm ra mối liên hệ giữa các dữ liệu trong bài toán để
giải được bài toán. Chính vì vậy trong quá trình giảng dạy, GV cần dạy học linh
hoạt theo hướng tự chủ, phương pháp phù hợp với đối tượng HS. Tổ chức dạy học
nhẹ nhàng sẽ mang lại hiệu quả, không gò bó áp đặt luôn gây hứng thú cho các em
học tập để đạt chuẩn kiến thức kĩ năng.
Trong nhiều năm theo dõi học sinh học Toán, đặc biệt là năm nay, tôi trực tiếp
theo dõi các em học sinh lớp 3 giải toán nói riêng, tôi thấy các em có một thói quen
không tốt cho lắm đó là: đọc đầu bài qua loa, sau đó giải bài toán ngay, làm xong

không cần kiểm tra lại kết quả, cho nên, khi trả bài các em mới biết là mình sai. Đối
với dạng toán rút về đơn vị, khi giáo viên hướng dẫn xong kiểu bài 1, các em làm
bài khá tốt, ít nhầm lẫn, nhưng còn sai nhiều trong tính toán, đến khi dạy xong kiểu
bài , các em làm bài có phần nhầm lẫn nhiều hơn, nhiều em thực hiện ở các bước 2
đáng lẽ là phép chia thì các em lại làm phép nhân giống ở kiểu bài 1).
Cụ thể ở hai dạng bài như sau:
it n1
Một cửa hàng có bao gạo chứa được 3 kg gạo. Hỏi bao gạo như thế có
thể chứa được bao nhiêu ki lô gam gạo?
i t n 2:
Có
lít dầu đựng vào can. Hỏi có
lít dầu thì cần có bao nhiêu can như
thế để đựng?
* Nguyên nhân các em làm sai ở dạng toán này là do phần lớn các em còn chủ
quan khi làm bài, chưa nhớ kĩ các phương pháp giải dạng toán này. Mặt khác, cũng
có thể là các em chưa được củng cố rõ nét về hai kiểu bài trong dạng toán này nên
sự sai đó không tránh khỏi. Còn nữa, đây là các bài toán áp dụng rất thực tế mà các
em quên mất phương pháp thử lại nên kết quả đưa ra rất đáng tiếc.
* Xuất phát từ tình hình thực tế, tôi đã mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy
dạng toán này. Mục đích chính giúp các em có phương pháp giải toán nói chung,
phương pháp giải dạng toán có liên quan đến rút về đơn vị nói riêng. Làm cho các
em biết chủ động thực hiện giải toán không rập khuôn, máy móc mà phải dựa vào
tư duy phân tích tổng hợp từ bản thân.
Giáo viên: Lê Minh Phượng

Trang 4


SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

II/ NỘI DUNG CẦN GIẢI QUYẾT:
Xuất phát từ tình hình thực tế, để các em nắm vững được phương pháp giải bài
toán liên quan đến rút về đơn vị, tôi lần lượt nghiên cứu phương pháp dạy giải dạng
toán này theo các kiểu bài với từng bước sau:
ước 1: Giúp các em nắm chắc phương pháp chung để giải các bài toán.
ước 2: Hướng dẫn học sinh nắm chắc phương pháp giải bài toán liên quan
đến rút về đơn vị bằng phép tính chia, nhân.
ước 3: Hướng dẫn học sinh nắm chắc phương pháp giải bài toán liên quan
đến rút về đơn vị bằng phép tính chia.
ước 4: Luyện tập, so sánh cách giải và củng cố kiến thức cho học sinh.
Để giải quyết được nhiệm vụ trên, tôi càng bám sát vào các phương pháp, hình
thức tổ chức dạy học toán ở Tiểu học nói chung, của lớp 3 nói riêng sao cho phù
hợp và nhận thức của học sinh, các em có hứng thú tốt khi học tốt, tạo không khí
lớp sôi nổi, chất lượng cao.
III/ CÁC GIẢI PHÁP:
Muốn cho học sinh giải tốt bài toán liên quan đến rút về đơn vị, trước tiên
chúng ta phải hướng dẫn các em nắm chắc được những bước cần thực hiện khi giải
một bài toán nói chung.
ớng d n học sinh n m ch c ph ơng pháp ch ng đ gi i các i toán:
Mỗi bài toán các em có làm tốt được hay không đều phụ thuộc vào các phương
pháp giải toán được vận dụng ở mỗi bước giải bài toán đó. Cho nên, chúng ta cần
hướng dẫn học sinh nắm được các bước giải bài toán như sau:
- Bước 1:
.
Yêu cầu học sinh đọc đề bài nhiều lần trước khi làm bài, từ đó các em hình
thành thói quen đọc kỹ đề bài trước khi giải.
- ước 2:
:
Trong quá trình giải, chữa bài tập toán ở nhà, vở bài tập in, khi giải toán đố, tôi

thường xuyên cho học sinh tóm tắt. Trước khi tóm tắt thường hướng dẫn cho các em
có cách tóm tắt bài bằng hệ thống các câu hỏi gợi mở, giúp học sinh nhận biết dạng
toán. Từ đó học sinh có hướng tóm tắt bài toán cho đúng với yêu cầu của từng bài.
- ước 3: Phân tích bài toán.
Giáo viên đưa ra hệ thống câu hỏi phù hợp gợi mở cho học sinh đi ngược từ
câu hỏi của bài toán trở lại điều kiện của đầu bài đã cho.
- ước 4: Giải bài
.
Từ ba bước trên, giúp học sinh hiểu kỹ đầu bài, từ đó học sinh định hướng, tư
duy và tìm ra cách giải bài toán đó.
- ước 5: hử lại ế quả.
Sau khi giải xong, cho các em thử lại kết quả. Bước này giúp học sinh có cơ sở
lý luận, tin tưởng vào cách làm bài của mình.

Giáo viên: Lê Minh Phượng

Trang 5


SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

Để hình thành cho học sinh có kỹ năng, kỹ xảo “giải toán có lời văn” theo năm
buớc trên, đòi hỏi người giáo viên phải thực hiện thường xuyên, liên tục.
Cụ thể yêu cầu đối với học sinh như sau:
:
Học sinh đọc ít nhất 3 lần, mục đích để giúp các em nắm được ba yếu tố cơ
bản: Những “ dữ kiện” là những cái đã cho, đã biết trong đầu bài, “những ẩn số” là
những cái chưa biết và cần tìm và những “điều kiện” là quan hệ giữa các dữ kiện
với ẩn số.
Cần tập cho học sinh có thói quen và từng bước có kĩ năng suy nghĩ trên các

yếu tố cơ bản của bài toán, phân biệt và xác định được các dữ kiện và điều kiện cần
thiết liên quan đến cái cần tìm, gạt bỏ các tình tiết không liên quan đến câu hỏi, phát
hiện được các dữ kiện và điều kiện không tường minh để diễn đạt một cách rõ ràng
hơn. Tránh thói quen xấu là vừa đọc xong đề đã làm ngay.
b
:
Sau khi đọc kĩ đề toán, các em biết lược bớt một số câu chữ, làm cho bài toán
gọn lại, nhờ đó mối quan hệ giữa cái đã cho và cái phải tìm thể hiện rõ hơn. Mỗi em
cần cố gắng tóm tắt được các đề toán và biết cách nhìn vào tóm tắt ấy mà nhắc lại
được đề toán.
Thực tế có rất nhiều cách tóm tắt bài toán, nếu các em càng nắm được nhiều
cách tóm tắt thì các em sẽ giải toán giỏi. Cho nên, khi dạy tôi đã truyền đạt các cách
sau tới học sinh:
* Cách 1: Tóm tắt bằng chữ.
* Cách : Tóm tắt bằng sơ đồ đoạn th ng.
* Cách 3: Tóm tắt bằng hình tượng trưng.
* Cách : Tóm tắt bằng kẻ ô.
Tuy nhiên tôi luôn luôn hướng các em chọn cách nào cho dễ hiểu nhất, rõ nhất,
điều đó còn phụ thuộc vào nội dung từng bài.
h
h bài
: Sau khi tóm tắt đề bài xong, các em tập viết phân tích
đề bài để tìm ra cách giải bài toán Đối với những em chậm tiến, tôi còn hướng dẫn
các em đánh số vào mỗi câu hỏi). Cho nên, ở bước này, giáo viên cần sử dụng
phương pháp phân tích và tổng hợp, thiết lập cách tìm hiểu, phân tích bài toán theo
sơ đồ dưới dạng các câu hỏi thông thường:
- Bài toán cho biết gì?
- Bài toán hỏi gì?
- Muốn tìm cái đó ta cần biết gì?
- Cái này biết chưa?

- Còn cái này thì sao?
- Muốn tìm cái chưa biết ta cần dựa vào đâu Làm như thế nào?

Giáo viên: Lê Minh Phượng

Trang 6


SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

Hướng dẫn học sinh phân tích xuôi rồi tổng hợp ngược lên, từ đó các em nắm
bài kĩ hơn, tự các em giải được bài toán.
d Giải bài
:
Dựa vào tóm tắt bài toán, quá trình tìm hiểu bài, các em sẽ dễ dàng viết được
bài giải một cách đầy đủ, chính xác. Giáo viên chỉ việc yêu cầu học sinh trình bày
đúng, đẹp, cân đối ở vở là được, chú ý câu trả lời ở các bước phải đầy đủ, không
viết tắt, chữ và số phải đẹp.
i
l i iải à
h i
h iải:
ua quá trình quan sát học sinh giải toán, chúng ta dễ dàng thấy rằng học sinh
thường coi bài toán đã giải xong khi tính ra đáp số hay tìm được câu trả lời. Khi
giáo viên hỏi: “ m có tin chắc kết quả là đúng không ” thì nhiều em lúng túng. Vì
vậy việc kiểm tra , đánh giá kết quả là không thể thiếu khi giải toán và phải trở
thành thói quen đối với học sinh. Cho nên khi dạy giải toán, chúng ta cần hướng
dẫn các em thông qua các bước:
- Đọc lại lời giải để kiểm tra xem giữa lời giải và phép tính đã phù hợp chưa,
hợp lí chưa .

- Kiểm tra các bước giải xem đã hợp lí yêu cầu của bài chưa, các câu văn diễn
đạt trong lời giải đúng chưa.
- Thử lại các kết quả vừa tính từ bước đầu tiên.
- Thử lại kết quả đáp số xem đã phù hợp với yêu cầu của đề bài chưa.
Đối với học sinh giỏi, giáo viên có thể hướng các em nhìn lại toàn bộ bài giải,
tập phân tích cách giải, động viên các em tìm các cách giải khác, tạo điều kiện phát
triển tư duy linh hoạt, sáng tạo, suy nghĩ độc lập của học sinh.
ớng d n học sinh n m ch c ph ơng pháp gi i i toán li n
nđ n
út về đơn vị ng ph p t nh chi nh n i
i 1):
*
h
i h iải bài
1: Có 3 l mật ong chia đều vào can. Hỏi
mỗi can có mấy lít mật ong?
- Giáo viên yêu cầu học sinh đọc đề bài.
- Hướng dẫn học sinh tóm tắt bài toán
Bài toán cho biết gì 3 lít mật ong đổ đều vào 7 can).
Bài toán hỏi gì 1 can chứa bao nhiêu lít mật ong).
Giáo viên yêu cầu học sinh nêu miệng phần tóm tắt để giáo viên ghi bảng:
7 can: 35 l
1 can:…. l ?
- Hướng dẫn học sinh phân tích bài toán để tìm phương pháp giải bài toán.
Bài giải
Số lít mật ong có trong mỗi can là:
35 : 7 = 5 (l)
Đáp số: 5 l mật ong.

Giáo viên: Lê Minh Phượng

Trang 7


SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

- Giáo viên củng cố cách giải: Để tìm 1 can chứa bao nhiêu lít mật ong ta làm
phép tính gì phép tính chia).
- Giáo viên giới thiệu: Bài toán cho ta biết số lít mật ong có trong can, yêu
cầu chúng ta tìm số lít mật ong trong 1 can, để tìm được số lít mật ong trong 1 can,
chúng ta thực hiện phép chia. Bước này gọi là rút về đơn vị, tức là tìm giá trị của
một phần trong các phần.
- Giáo viên cho học sinh nêu miệng kết quả một số bài toán đơn giản để áp
dụng, củng cố như:
Bài 1: Có 300 kg gạo chia đều vào bao. Hỏi mỗi bao gạo như thế đựng được
bao nhiêu ki – lô – gam gạo
Giáo viên yêu cầu học sinh đọc kĩ đề toán và nêu miệng phần tóm tắt và giải:
5 bao : 300kg
1 bao :…… kg
Bài giải
Số ki-lô-gam gạo chứa trong mỗi bao là:
300 : 5 = 60 (kg)
Đáp số: 0 kg gạo
Bài 2: Có 1 kg đậu chia đều vào 3 túi. Hỏi mỗi bao như thế đựng được bao
nhiêu ki-lô-gam đậu
- Thực hiện tương tự bài 1
3 túi : 15 kg
1 túi : ….. kg
Bài giải
Số ki-lô-gam gạo đựng trong mỗi túi là:

15 : 3 = 5 ( kg)
Đáp số : kg
*
h
i h iải bài
2: Có 3 lít mật ong chia đều vào can.
Hỏi can có mấy lít mật ong?
- Giáo viên yêu cầu học sinh đọc kĩ đầu bài
- Yêu cầu học sinh nêu tóm tắt bài toán
can : 3 lít
can : …. lít?
h
i h h
h bài
:
Muốn tính được số lít mật ong có trong can ta phải biết gì 1 can chứa
được bao nhiêu lít mật ong)
Làm thế nào để tìm được số lít mật ong có trong 1 can Lấy số lít mật ong
của can chia cho 7).
Yêu cầu học sinh nhẩm ngay 1 can: … l?
Yêu cầu học sinh nêu cách tính can khi đã biết 1 can.
Giáo viên: Lê Minh Phượng

Trang 8


SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

Lấy số lít mật ong có trong 1 can nhân với 2).
- Giải bài

Bài giải
Số lít mật ong có trong mỗi can là:
35 : 7 = 5 (l)
Số lít mật ong có trong can là:
5 x 2 = 10 (l)
Đáp số:10l mật ong.
- Yêu cầu học sinh nêu bước nào là bước rút về đơn vị: Bước tìm số lít mật ong
trong 1 can gọi là bước rút về đơn vị.
h
i h
ạ
– i u bài 1:
Các bài toán có liên quan đến rút về đơn vị thường được giải bằng bước:
ước 1: Tìm giá trị một đơn vị (giá trị một phần trong các phần bằng nhau).
Thực hiện phép chia.
ước 2: Tìm giá trị của nhiều đơn vị cùng loại (giá trị của nhiều phần bằng
nhau). Thực hiện phép nhân.
h
i h là bài
.
- Giáo viên nêu miệng bài toán, ghi tóm tắt lên bảng, học sinh nêu kết quả và
giải thích cách làm.
Bài 1: Có
kg ngô chia đều trong 3 túi. Hỏi với túi như thế đựng được bao
nhiêu ki-lô-gam ngô?
3 túi : 45 kg
túi : …kg
Bài giải
Số ki-lô-gam có trong mỗi túi là:
45 : 3 = 15 ( kg)

Số ki-lô-gam có trong 8 túi là:
15 x 8 = 120 ( kg)
Đáp số: 1 0 kg
Bài : Có 0 gói bánh dựng trong thùng. Hỏi 1 thùng như thế đựng được
bao nhiêu gói bánh?
thùng : 0 gói.
1 thùng :….gói?
Bài giải
Số gói bánh đựng trong 1 thùng là
20 : 4 = 5 ( gói)
Số gói bánh đựng trong 1 thùng là:
5 x 12 = 60 ( gói)
Đáp số: 0 gói bánh

Giáo viên: Lê Minh Phượng

Trang 9


SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

Sau khi HS được làm bài tập áp dụng GV củng cố lại cách làm của dạng bài
này và yêu cầu HS nhắc lại để nắm chắc kiểu bài 1
ước 1: Bước rút về đơn vị) Tìm giá trị 1 đơn vị ( Giá trị 1 phần). phép
chia).
ước 2: Tìm nhiều đơn vị từ trở lên) phép nhân).
Nhấn mạnh cốt chính của kiểu bài 1 là tìm giá trị của nhiều đơn vị nhiều
phần).
- Khi học sinh đã nắm chắc kiểu bài 1 thì các em dễ dàng giải được kiểu bài 2.
3/

ớng d n học sinh n m ch c ph ơng pháp gi i i toán li n
nđ n
út về đơn vị gi i ng ph p t nh chi
i
i 2)
Bài toán ở kiểu bài có dạng sau: Có 3 lít mật ong đựng đều vào can. Nếu
có 10 lít mật ong thì đựng đều vào mấy can như thế?
*
h
i h iải bài
:
- Giáo viên yêu cầu học sinh đọc kĩ đề bài
- Yêu cầu học sinh nêu tóm tắt bài toán
3 lít: 7 can
10 lít: ….can
h
i h h
h bài
:
Muốn tính được 10 lít mật ong đựng trong bao nhiêu can ta phải biết gì 1
can chứa được bao nhiêu lít mật ong).
Làm thế nào để tìm được số lít mật ong có trong 1 can Lấy số lít mật ong
của can chia cho ).
Yêu cầu học sinh nhẩm ngay 1 can: …l?
Vậy muốn biết 10 lít đựng được bao nhiêu can khi đã biết số lít đựng trong 1
can?
Lấy 10 lít mật ong chia cho số lít mật ong có trong 1 can ).
- Giải bài
Bài giải
Số lít mật ong trong mỗi can là:

35 : 7 = 5 (l)
Số can cần có để đựng 10 lít là:
10 : 5 = 2 ( can)
Đáp số: 2 can
- Yêu cầu học sinh nêu bước nào là bước rút về đơn vị: Bước tìm số lít mật ong
trong 1 can gọi là bước rút về đơn vị.
h
i h
ạ
– i u bài 2:
+ ước 1:: Tìm giá trị 1 đơn vị giá trị 1 phần). đây là bước rút về đơn vị) .
phép chia).
+ ước 2: Tìm số phần số đơn vị) phép chia).
Sau mỗi bài tập, chúng ta lại củng cố lại một lần, các em sẽ nắm chắc phương
pháp hơn. Đặc biệt khi học xong kiểu bài này, các em dễ nhầm với cách giải ở
Giáo viên: Lê Minh Phượng

Trang 10


SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

kiểu bài 1. Cho nên, chúng ta phải hướng dẫn học sinh cách kiểm tra, đánh giá kết
quả bài giải thử lại theo yêu cầu của bài).
Ví dụ: Các em đặt kết quả tìm được vào phần tóm tắt của bài các em sẽ thấy
được cái vô lí khi thực hiện sai phép tính của bài giải như:
35 l : 7 can.
35 l : 7 can
10 l : can đúng)
10 l : 0can vô lí).

Từ đó các em nắm chắc phương pháp giải kiểu bài tốt hơn, có kĩ năng , kĩ
xảo tốt khi giải toán.
ớng d n học sinh l n t p so sánh ph ơng pháp gi i
i
i:
Để học sinh luyện tập tốt kiểu bài này, tôi đã hướng dẫn các em so sánh các
bước giải và đặc điểm của mỗi kiểu bài.
Các
Kiểu bài 1
Kiểu bài 2
bước
Tìm giá trị của các phần)
Tìm số phần)
- Tìm giá trị của 1 phần: phép - Tìm giá trị của 1 phần: phép
1
chia)
chia)
Đây là bước rút về đơn vị)
- Đây cũng là bước rút về đơn vị)
- Tìm giá trị của 1 phần
- Tìm số phần.
phép nhân)
- Phép chia)
2
- Lấy giá trị 1 phần nhân với
- Lấy giá trị các phần chia cho
số phần
giá trị 1 phần.
Sau đó, tôi yêu cầu học sinh học thuộc để áp dụng nhận dạng kiểu bài và giải
các bài toán đó. Khi luyện tập, tôi tiến hành cho học sinh luyện bài tập song song

với nhau, mục đích là để các em vừa làm, vừa nhận dạng, so sánh. Sau mỗi lần
luyện tập như vậy, chúng ta lại củng cố kiến thức một lần cho các em, chắc các em
không còn nhầm lẫn nữa.
n 1:
i toán 1: Có túi gạo chứa được 0 kg gạo. Hỏi 3 túi gạo thì chứa được
bao nhiêu ki - lô - gam gạo?
i toán 2: Có 0 ki – lô - gam gạo đựng vào túi. Hỏi có
kg gạo thì cần
bao nhiêu túi như thế để đựng?
* Củng cố cách giải, mối quan hệ giữa các phép tính trong bài toán này. Mặt
khác học sinh dễ dàng nhìn nhận ra lỗi sai của mình, nếu như nhầm phép tính Bài
toán là bài toán ngược của bài toán 1)
n 2:
i toán 1: Có cái áo đơm hết
cái cúc áo. Hỏi có 1 3 cúc áo thì đơm
được bao nhiêu cái áo như thế?
i toán 2: Ba thùng như nhau đựng được
lít mật ong. Hỏi thùng như thế
đựng được bao nhiêu kg mật ong?
Đổi thứ tự bài để học sinh củng cố được cách nhận dạng kiểu bài và
phương pháp giải.
Giáo viên: Lê Minh Phượng

Trang 11


SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

*
lại: Trên đây là phương pháp hướng dẫn các em học sinh lớp 3 giải

tốt dạng toán: Bài toán liên quan đến rút về đơn vị, tôi tin rằng nếu chúng ta làm
được như vậy thì các em nắm được phương pháp giải dạng toán này tốt hơn, chắc
chắn hơn, tránh được những sai sót có thể xảy ra. Các em sẽ có được tinh thần phấn
khởi, tự tin khi giải toán.

Giáo viên: Lê Minh Phượng

Trang 12


SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

PHẦN III: ẾT LU N
1/ ẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:
Trong suốt quá trình nghiên cứu, quan sát học sinh giải toán, tôi thấy các em
rất thích giải toán khi các em đã có đủ vốn kiến thức, phương pháp giải toán. Các
em giải toán đúng, chính xác hơn khi các em được thầy cô nhiệt tình hướng dẫn với
phương pháp dễ hiểu nhất, dễ nhớ nhất. Với phương pháp này tôi đã trang thiết bị
cho các em vốn kiến thức, phương pháp cơ bản để các em giải dạng toán này không
nhầm lẫn, sai sót đến chất lượng học của các em được nâng lên rõ rệt. Nhìn chung,
các em được giải toán, so sánh cách giải của kiểu bài này, cho nên các em làm bài
sẽ chính xác hơn, chất lượng khả quan.
Nhìn chung, chúng ta có phương pháp tốt thì học sinh làm bài tốt hơn. Chất
lượng học của học sinh không tự dưng mà có được, mà đòi hỏi mỗi người giáo viên
chúng ta biết phương pháp truyền đạt tới từng đối tượng học sinh. Nhiều giáo viên
cho rằng dạng toán này dễ. Song, không h n như vậy, nếu chúng ta truyền đạt kiến
thức, phương pháp hời hợt thì các em dễ dàng nhầm lẫn ở bước của kiểu bài đó,
cũng có khi nhầm cả sang dạng toán khác. Cho nên dạy toán ở dạng toán này, chúng
ta càng cẩn thận, chi tiết bao nhiêu thì chất lượng tiếp thu và làm bài càng tăng lên,
các em học toán tự tin hơn.

2/ ÀI HỌC INH NGHI M:
Dạy toán ở Tiểu học nói chung, ở lớp 3 nói riêng là cả một quá trình kiên trì,
đầy sự sáng tạo, nhất là đối với dạng toán liên quan đến rút về đơn vị, cho nên khi
hướng dẫn học sinh giải toán nói chung, giải dạng toán liên quan đến rút về đơn vị
nói riêng chúng ta cần phải:
ạ i h
h
iải
b i
h hh
h
i
u
h
i
h
h
iải bài
h h h
h .
h
i h
hiế hi iải
b
h
h
h h
h hà
h
b .

h h h
u
ạ
hả
h
h
h
hi
i h hi
l i
iải
.
4
h h
i h
bài
u à
h iải các
ạ bài
ị.
5 h
u
h
ih h h
ạ h
i bài
h
hà
h .
6

h h
i h
h
h bài
i
h i ế
quả
bài
uh i i
h
b
iải
bài
.
7 hải i i
iải
là ả
qu
h h
i à hải i
à h hi
h h
u il h
h
h
lu .
Giáo viên: Lê Minh Phượng

Trang 13

SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

8
i
hu ế h h
h
h
iải
h
l
h
h hu
h ị h
.
9 G
i
i
h
h
ếu
iế b
i
h hà
hi
hiế .
Trên đây, tôi vừa trình bày phương pháp giúp học sinh lớp 3 giải toán có lời
văn tốt dạng toán liên quan đến rút về đơn vị. Một phần, tôi muốn góp phần nhỏ vào
phương pháp dạy học toán ở Tiểu học nói chung, phương pháp dạy toán nói riêng.
Một phần, tôi muốn trình bày ý kiến của mình để các đồng nghiệp tham khảo, đóng

góp ý kiến xây dựng để cho phương pháp dạy học của tôi hoàn thiện hơn. Kính
mong các đồng nghiệp xem xét và nhiệt tình góp ý kiến cho tôi để tôi có nhiều
thành công trong sự đổi mới phương pháp dạy học hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thị trấn Hiệp Hòa, ngày 1 tháng 3 năm 01
Người viết

Lê Minh Phượng

Giáo viên: Lê Minh Phượng

Trang 14


SKKN: Giúp học sinh lớp 3 học tốt môn Toán dạng “Rút về đơn vị”

MỤC LỤC
PhầnI. Lý do chọn đề tài
Trang
.
ấ
1
.M
h
ài 2
.Lị h ử
ài
2
4. hạ i
ài 3
PhầnII. Nội dung cần giải quyết

. h
ạ
ạ à h .................................................. 4
2. i u
iải qu ế ....................................................... 5
3.C
iải h
5
Phần III. Kết luận
13
. ế quả ạ
13
. Bài h
i h hi ......................................................... 13

@.M

l

Giáo viên: Lê Minh Phượng

15

Trang 15