sáng kiến kinh nghiệm một số giải pháp giúp học sinh lớp 8 học tốt môn giáo dục công dân

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC GIÁO DỤC

1. Cấp cơ sở:
………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

2. Cấp Huyện:
………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

3. Cấp Tỉnh:
………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

1


PHẦN MỞ ĐẦU


I/ Lí do chọn đề tài
“ Tiên học lễ, hậu học văn”, là câu nói mà người ta thường bắt gặp ở
các trường học. Về một khía cạnh nào đó câu nói ấy có nghĩa là: khi đến
trường, học sinh không chỉ được cung cấp những kiến thức cơ bản về tự
nhiên- xã hội, mà còn được các thầy, các cô dạy về đạo lý làm người. Song
song với các môn học khác thì môn Giáo dục công dân cũng có vai trò khá
quan trọng: nó góp phần điều chỉnh các hành vi của học sinh sao cho phù
hợp với các chuẩn mực của xã hội.
Thế nhưng trong những năm trước đây vai trò quan trọng của môn
Giáo dục công dân không được xem trọng trong nhà trường bởi vì có nhiều
cách nghĩ cho rằng: Giáo dục công dân là một môn phụ nên học sinh trở
nên thụ động, không chịu tìm tòi để nắm bắt cốt lõi của bài học, từ đó dẫn
đến các em không có hứng thú trong giờ học. Bên cạnh đó, một số giáo
viên không được đào tạo chuyên môn về bộ môn Giáo dục công dân. Do
giáo viên dạy chưa đủ tiết nên dạy Giáo dục công dân để cho đủ giờ, đủ
tiết. Nếu giáo viên có được đào tạo thì cũng chỉ được đào tạo ghép với một
phân môn khác như: Văn - Giáo dục công dân hoặc Sử - Giáo dục công
dân. Có nghĩa là trong môi trường đào tạo đó môn Giáo dục công dân chỉ
chiếm một phần ba (1/3) các tiết học ở nhà trường sư phạm. Điều đó cho
thấy các giáo viên này cũng không được bồi dưỡng sâu về phương pháp
giảng dạy môn Giáo dục công dân ở trường Trung học cơ sở. Chính vì thế
khi tổ chức tiết dạy cho môn học này, giáo viên chưa sử dụng những
phương pháp phù hợp để khơi gợi sự hứng thú ở học sinh.
Thực tế tôi cũng là một giáo viên được đào tạo ghép như thế. Mặc
dù vậy với lương tâm và trách nhiệm của người giáo viên, khi được phân
công phụ trách môn Giáo dục công dân, tôi luôn trăn trở phải làm sao tìm

2

được phương pháp dạy mới, gây hứng thú phù hợp với nội dung bài học
cũng như đối tượng học sinh. Sau thời gian tìm tòi học hỏi ở các sách
chuyên ngành, và những kinh nghiêm đúc kết được từ thực tế giảng dạy.
Tôi đã tìm ra được cho mình một số biện pháp giảng dạy đạt kết quả ở môn
Giáo dục công dân lớp 8. Từ mục tiêu đổi mới phương pháp. Tiếp tục nâng
cao chất lượng và hiệu quả giờ dạy theo yêu cầu đổi mới phương pháp dạy
học. Với định hướng “ lấy học sinh làm trung tâm” giáo viên cần đa dạng
hoá các phương pháp dạy học đảm bảo hiệu quả cao và học sinh tích cực
chủ động trong học tập.Vì vậy việc dạy đạo đức, pháp luật giáo viên không
chỉ sử dụng phương pháp thuyết trình, đàm thoại mà còn phải sử dụng
phương pháp trực quan. Tức là sử dụng các phương tiện, đồ dùng dạy học
nhằm minh hoạ cho nội dung bài giảng (Như: tranh ảnh, bản đồ, sơ đồ,
băng hình, băng tiếng, bảng số liệu, thống kê…). Thông qua các đồ dùng
trực quan, học sinh có thể tiếp thu tri thức thiết lập mối quan hệ giữa nội
dung kiến thức với thực tế cuộc sống. Các em biết vận dụng kiến thức đã
học vào cuộc sống, vào trong vấn đề cụ thể hàng ngày. Cho nên giờ học
đạo dức, pháp luật rất sôi nổi, chất lượng giờ dạy được nâng cao, học sinh
nắm bắt các chuẩn mực của đạo đức, pháp luật chắc và nhanh.
Trong những năm gần đây, công tác bồi dưỡng chỉ đạo chuyên môn
của Phòng giáo dục và Đào tạo ngày càng chặt chẽ hơn, các cụm chuyên
môn được quan tâm, sinh hoạt tương đối hiệu quả. Bên cạnh đó tại đơn vị
công tác chỉ đạo đổi mới phương pháp được thống nhất từ Ban giám hiệu
đến các tổ, nhóm và từng cá nhân, đặc biệt là sử dụng đồ dùng dạy học có
kết hợp các phương tiện hiện đại sẽ góp phần nâng cao chất lượng giờ dạy
nhiều hơn, mỗi giáo viên được phân công dạy Giáo dục công dân đều xác
định rằng: “ Muốn cho giờ dạy đạo đức, pháp luật không bị khô cứng và tẻ
nhạt phải sử dụng đồ dùng trực quan” giúp học sinh nắm vững kiến thức
theo nguyên lí: “ Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư

3

duy trừu tượng đến thực tiễn. Đó là con đường biện chứng của nhận
thức chân lý, của sự nhận thức hiện thực khách quan” (Lê nin).
Bên cạnh đó trong những năm gần đây nhà trường đã từng bước
trang bị các phương tiện phục vụ cho giảng dạy như máy tính, mạng
Internet nên việc sưu tầm tư liệu như tranh ảnh rất thuận tiện. Vì vậy mỗi
giáo viên đều suy nghĩ, tìm tòi để làm sao nâng cao chất lượng trong giảng
dạy bộ môn Giáo dục công dân nhằm đem lại hiệu quả cao trong việc dạy
và học bộ môn này.
Từ những cơ sở thực tiễn trên đây đòi hỏi phải có sự thay đổi về
phương pháp dạy học. Muốn làm được điều đó, giáo viên phải là những
người tổ chức, điều khiển các hoạt động học tập, hạn chế tối đa sự độc
thoại của thầy bằng cách sử dụng đồ dùng dạy học một cách trực quan,
phong phú, tạo ra sự hấp dẫn trong tiết học, học sinh chủ động tiếp cận đồ
dùng dạy học, phân tích, đánh giá từ đó rút ra nội dung bài học. Như vậy
học sinh có cơ hội tối đa phát triển tính độc lập, sáng tạo, chủ động tiếp thu
kiến thức, nâng cao nhận thức, rèn luyện kỹ năng, còn người giáo viên chỉ
là người tổ chức tiết học thành môi trường để học sinh thực hành mà thôi.
Xuất phát từ những lí do trên, tôi đã mạnh dạn nghiên cứu đề tài:
“ Một số giải pháp giúp học sinh lớp 8 học tốt môn Giáo dục công dân”
để góp phần nâng cao hiệu quả trong giảng dạy. Trong đề tài này tôi chỉ
chọn ba phương pháp hoạt động nhóm đó là: Thảo luận, thi đua, tổ chức
đóng vai và sử dụng hình ảnh trực quan trong các tiết Giáo dục công dân
lớp 8.
II/ Lịch sử đề tài
Với đề tài này, chắc có lẽ nhiều anh (chị) đồng nghiệp đã nghiên
cứu và thực hiện. Riêng bản thân tôi, tôi đã học hỏi ở đồng nghiệp, ở sách
nâng cao, từ những sách chuyên ngành và thực tế giảng dạy trên lớp, tôi đã
đúc rút thành kinh nghiệm và áp dụng trong năm học 2014- 2015 và năm

4


học 2015- 2016 tôi lại tiếp tục thực hiện và bổ sung thêm một số giải pháp
để thực hiện có hiệu quả hơn trong giảng dạy các tiết Giáo dục công dân
lớp 8 ở trường Trung học cơ sở Thị Trấn Tân Thạnh.
Mặc dù các giải pháp này chưa phải là tối ưu nhưng nếu biết kết hợp
tốt với một vài giải pháp khác của các anh chị đồng nghiệp thì kết quả của
các tiết dạy sẽ hoàn hảo hơn.
III/ Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
Với đề tài này tôi không áp dụng rộng rãi cho tất cả các khối lớp của
bộ môn Giáo dục công dân ở Trường Trung học cơ sở mà chỉ nghiên cứu
và thực hiện để giúp học sinh tổ chức hoạt động nhóm và sử dụng hình ảnh
trực quan trong tiết dạy Giáo dục công dân lớp 8.
IV/ Mục đích nghiên cứu
Với đề tài này tôi mong muốn sẽ góp phần vào việc giúp Giáo viên
bộ môn Giáo dục công dân trong quá trình giảng dạy sẽ tiến hành một giờ
dạy học hiệu quả, góp phần đổi mới phương pháp dạy học. Học sinh tích
cực, chủ động trong việc tiếp thu, lĩnh hội kiến thức bài học. Đây là lí do
tôi chọn đề tài này.

PHẦN NỘI DUNG


5


I/ Thực trạng
Sau một thời gian tìm hiểu, nghiên cứu và trao đổi với học sinh.

Tôi nhận thấy môn Giáo dục công dân là môn học có dung lượng kiến thức
tương đối dài cần truyền đạt trong một tiết học. Mà giáo viên thì chưa kết
hợp linh hoạt những phương pháp truyền thụ làm cho giờ dạy trở nên tẻ
nhạt, thụ động, nhạt nhẽo và đơn điệu.
Bên cạnh đó, học sinh lại có ý nghĩ xem nhẹ môn học này, các em
cho rằng đây là một môn học phụ, không cần đầu tư nghiên cứu. Cho nên
trong giờ học các em chỉ là người thụ động tiếp thu kiến thức từ giáo viên.
Chẳng hạn trong tiết dạy, giáo viên chỉ đặt câu hỏi theo phương pháp rồi
gọi học sinh trả lời, cho nên học sinh chưa biết phát huy tính tích cực, chủ
động của mình trong giờ học. Chính vì vậy mà kết quả học tập năm học
2014 – 2015 về bộ môn Giáo dục công dân lớp 8, tôi nhận thấy các em học
còn yếu môn này.
Cụ thể chất lượng năm học 2014 – 2015 kết quả như sau:
Lớp

Sĩ
số

8A1

38

7

18,42%

8A2

40

4

8A3

40

8A4
Tổng cộng

Năm

2014
2015

Giỏi

Trung
bình

Khá

Yếu

15 39,47% 13

34,2%

3

7,91%

10%

11

27,5%

21

52,5%

4

10 %

5

12,5%

14

35%

16

40%

5

12,5%

38

5

10,7%

11 28,94% 18

47,3%

4

13,06%

156

21

13,46%

51 32,69% 68

43,58%

16

10,27%

Từ những số liệu trên cho thấy chất lượng năm học 2014 – 2015 cụ

thể như sau:

6


+ Lớp 8A1: Học sinh giỏi: 18,42 %, học sinh khá: 39,47 %, học sinh
trung bình: 34,2 %, học sinh yếu: 7,91 % .
+ Lớp 8A2: Học sinh giỏi: 10 %, học sinh khá: 27,5 %, học sinh
trung bình: 52,5 %, học sinh yếu: 10 %.
+ Lớp 8A3: Học sinh giỏi: 12,5 % , học sinh khá: 35%, học sinh trung
bình: 40%, học sinh yếu: 12,5 %.
+ Lớp 8A4: Học sinh giỏi: 10,7 %, học sinh khá: 28,94 %, học sinh
trung bình: 47,3 %, học sinh yếu: 13,06 % .
Như vậy tỉ lệ học lực của học sinh trung bình - yếu là trên 20 %.
Nguyên nhân chủ yếu của hiện trạng này là do đâu? Qua một thời gian tìm
hiểu, tiếp xúc với học sinh tôi có thể mạnh dạn nói rằng: Cả giáo viên, học
sinh và cả đặc điểm tình hình địa phương đều là nguyên nhân chủ yếu. Bởi
vì:
- Môn Giáo dục công dân là môn học có dung lượng kiến thức
tương đối dài, có nhiều từ khó, thuật ngữ khó mà giáo viên cần phải giải
thích cho học sinh hiểu, kiến thức pháp luật thì khô khan và tương đối khó
cần truyền đạt trong một tiết học. Cho nên, vấn đề đó khó có thể hình dung
tới chất lượng và hiệu quả của giáo dục nếu những nội dung giáo dục mới
mà giáo viên vẫn tiếp tục chuyển tải tới học sinh thông qua các phương
pháp giảng dạy cũ khiến cho tiết học trở nên tẻ nhạt và nhàm chán.
- Mặt khác một số học sinh lại xem nhẹ môn học này. Các em cho
rằng đây là một môn học phụ, không cần chuẩn bị bài ở nhà trước khi đến
lớp cũng không cần đầu tư nghiên cứu. Trong giờ học, các em chỉ cần là
người thụ động tiếp thu kiến thức từ giáo viên giảng dạy và được truyền thụ
một cách áp đặt. Các em chưa phát huy được vai trò tích cực, chủ động của

mình. Có nghĩa là học sinh chưa đào sâu kiến thức và liên hệ kiến thức với
thực tiễn cuộc sống để thấy rằng môn Giáo dục công dân là môn học thiết
thực đối với mỗi con người.

7


- Bên cạnh đó thì tình hình địa phương cũng là nguyên nhân chủ yếu
trong vấn đề này: Do đây là vùng Đồng Tháp Mười, đời sống nhân dân gặp
nhiều khó khăn, do học sinh ở các ấp của các xã lân cận đi học rất xa xôi và
cũng có một số em chưa ham học, vì ngoài giờ học còn phải lao động phụ
giúp gia đình nhiều cho nên không có thời gian chuẩn bị và nghiên cứu bài
học. Trang thiết bị dạy học đối với môn học này cũng có những hạn chế
đáng kể về tranh ảnh, băng hình,…
Việc sử dụng hình ảnh- đồ dùng trực quan để dạy học của môn Giáo
dục công dân phải tuân theo những yêu cầu nhất định. Để việc sử dụng có
hiệu quả, tránh xu hướng lạm dụng hoặc sử dụng một cách hình thức, trước
hết đồ dùng và sử dụng đồ dùng phải gắn bó hữu cơ với phương pháp dạy
học, như một thành tố của phương pháp dạy học. Mỗi hoạt động dạy học
được xây dựng trên cơ sở vận dụng một phương pháp dạy học cụ thể, có
phương tiện dạy học phù hợp để hỗ trợ cho hoạt động đó. Vì vậy sử dụng
phương tiện dạy học phải đúng lúc, đúng chỗ, kịp thời, tránh đưa ra một
cách tuỳ tiện.
Một yêu cầu rất quan trọng là đồ dùng dạy học phải có tác dụng
kích thích học sinh tư duy, suy nghĩ, tìm tòi, không phải chỉ như một
phương tiện minh hoạ nội dung bài học. Khi sử dụng thiết bị, phương tiện
dạy học là giáo viên cung cấp cho học sinh những chất liệu cần thiết để học
sinh tìm tòi, tự kiến tạo tri thức, kỹ năng trên cơ sở làm việc với nguồn
thông tin từ các phương tiện dạy học mà giáo viên trình bày, giới thiệu, học
sinh phải có ý kiến nhận xét, đánh giá về nội dung, tính chất sự việc, rút ra

kết luận bài học cần thiết.
Mặt khác đổi mới phương pháp dạy học không chỉ là đổi mới
phương tiện và không có nghĩa là dùng nhiều phương tiện dạy học, mà điều
quan trọng là sử dụng phương tiện dạy học một cách hợp lý, có hiệu quả,
tránh lạm dụng hoặc sử dụng một cách hình thức, cần tránh xu hướng sử

8


dụng đồ dùng dạy học một cách tràn lan, không có chủ đích rõ rệt, mà mỗi
đồ dùng dạy học đưa ra cần được khai thác triệt để.
Và qua một thời gian tìm hiểu đã giúp tôi thấy được những nguyên
nhân chính của thực trạng này như tôi đã trình bày trên đây đã nói lên chất
lượng của môn học này ở năm học 2014- 2015 còn tỉ lệ học sinh yếu trên
10 %.
Chính vì vậy mà tôi đã mạnh dạn đưa ra một số giải pháp giúp học
sinh học tốt môn Giáo dục công dân 8 thông qua tổ chức hoạt động nhóm
và sử dụng hình ảnh trực quan trong tiết dạy Giáo dục công dân lớp 8 như
sau:
- Tổ chức thảo luận nhóm.
- Tổ chức thi đua.
- Tổ chức đóng vai.
- Sử dụng hình ảnh trực quan.
II/ Giải pháp
Theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy học thì người giáo viên
chỉ đóng vai trò là người điều khiển, hướng dẫn, còn học sinh mới là linh
hồn của tiết dạy. Có nghĩa là vai trò học sinh là chính, học sinh phải phát
huy được tính tích cực của mình, tự tìm tòi khám phá thông qua hệ thống
câu hỏi gợi mở và phương pháp truyền đạt của giáo viên. Đặc biệt đối với
bộ môn Giáo dục công dân, dung lượng kiến thức truyền đạt trong tiết dạy

tương đối dài nhưng nó đòi hỏi phải đi từ thực tế cuộc sống, từ những ví dụ
có thật, những hình ảnh trực quan có thật từ cuộc sống gần gũi với các em
thì mới giúp học sinh nắm được tri thức bài học. Và để làm được điều đó
người giáo viên phải biết tổ chức điều khiển như thế nào để học sinh tự
khám phá, tự phát huy nội lực cá nhân và cùng chung sức với tập thể lớp để
khám phá vấn đề. Và tổ chức hoạt động nhóm sẽ giúp người giáo viên làm
được điều đó thông qua: Thảo luận, thi đua, đóng vai và sử dụng hình ảnh -

9


đồ dùng trực quan trong các tiết dạy. Cụ thể các phương pháp đó được thể
hiện như sau:
1/ Tổ chức thảo luận nhóm
1.1/ Đặc điểm
Phương pháp này sẽ giúp cho học sinh khám phá bài học bằng sự hợp
tác, hỗ trợ của tập thể với nhau. Học sinh có thể trao đổi, tranh luận để cuối
cùng đưa ra một kết luận đúng nhất để trình bày.
1.2/ Cách tổ chức hoạt động
- Tôi nêu chủ đề thảo luận.
+ Nêu câu hỏi liên quan đến chủ đề bài học.
+ Chia học sinh thành từng nhóm, giao nhiệm vụ cụ thể cho từng
nhóm, quy định thời gian thảo luận, quan sát quá trình thảo luận.
- Học sinh:
+ Thảo luận vấn đề.
+ Ghi kết quả ra giấy khổ lớn.
+ Cử đại diện nhóm trình bày.
* Sau đây tôi xin trình bày cụ thể vận dụng cách tổ chức này trong bài
dạy:
+ Ví dụ 1: Trong bài “ LIÊM KHIẾT” ( Bài 2- GDCD 8).

Sau khi đã cho học sinh đọc và nhận diện về những nhân vật trong phần
đặt vấn đề, để giúp học sinh nắm được khái niệm về liêm khiết, tôi tiến
hành cho học sinh thảo luận để rút ra khái niệm được rõ và cụ thể giúp học
sinh nhớ lâu hơn.
Cách thực hiện:
+ Tôi gọi học sinh đọc phần đặt vấn đề trên màn hình. Phần 1 là nói
về hoàn cảnh sống và những việc làm của Ma-ri Quy-ri. Phần 2 là những
hành động của Dương Chấn và Vương Mật. Và tôi gọi một học sinh nữa
đọc tiếp phần: Khi nhận xét về Hồ Chủ tịch, một nhà báo người Mĩ đã viết:

10


“ Sức mạnh vĩ đại của Cụ Hồ là ở chỗ Cụ vẫn sống như những người Việt
Nam bình thường. Cụ đã khước từ những ngôi nhà đồ sộ, những bộ quân
phục của các thống chế, những ngôi sao của các đại tướng. Trong cả một
đời, tuy quan hệ với nhiều người phương Tây đầy quyền uy, nhưng Cụ đã
chọn con đường khác hẳn con đường của họ. Cụ vẫn là một người Việt
Nam sống trong sạch, liêm khiết…”
(Được trình chiếu trên màn hình- tiết dạy ứng dụng công nghệ thông
tin có lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh).
+ Chia nhóm: 4 nhóm ( Theo thứ tự tổ)
+ Câu hỏi thảo luận: Mỗi câu hỏi ứng với mỗi tổ.
Câu 1: Tìm hiểu về hoàn cảnh sống và những việc làm của bà Ma-ri
Quy- ri? Nhận xét của em về việc làm của bà Ma-ri Quy- ri? Bà Ma-ri
Quy- ri là một con người có lối sống như thế nào?
Câu 2: Hãy nêu những hành động của Dương Chấn? Việc làm của
Dương Chấn thể hiện điều gì? Tìm hiểu và nhận xét về việc làm của Dương
Chấn và Vương Mật?
Câu 3: Khi nhận xét về Hồ Chủ tịch, nhà báo Mĩ đã viết như thế nào?

Tìm hiểu về lời nhận xét của một nhà báo Mĩ nói gì về Bác?
Câu 4: Em có suy nghĩ gì về cách xử sự của Ma-ri Quy- ri, Dương
Chấn và của Bác Hồ trong những câu chuyện trên? Theo em, qua ba cách
cư xử đó có điểm gì chung? Vì sao?
+ Học sinh tiến hành thảo luận trong 5 phút.
+ Trao đổi và ghi ra giấy khổ lớn.
+ Cử người dán và trình bày kết quả thảo luận của mỗi tổ.
- Tôi cho học sinh nhóm khác nhận xét và bổ sung.
- Cuối cùng tôi chốt lại vấn đề và đặt câu hỏi gợi mở để học sinh nào
cũng có thể trả lời được: Thế nào là liêm khiết? Và giúp học sinh biết rút ra
bài học cho bản thân trong cuộc sống thực tế.

11


Việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong bài dạy này nhằm
giúp cho học sinh tự nắm bắt bài học đồng thời cũng giáo dục cho học sinh
tính đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau trong việc đi tìm tri thức.
+ Ví dụ 2: Hay trong bài “ PHÁP LUẬT VÀ KỶ LUẬT” ( Bài 5GDCD 8) tôi đã sử dụng phương pháp thảo luận trong một bài tập tình
huống để củng cố bài dạy.
Cách thực hiện:
- Tôi đưa ra tình huống ở bảng phụ: “ Giờ kiểm tra môn Giáo dục công
dân, Dương ngồi lặng người vì hôm qua mải chơi điện tử nên không học
bài. Đức ngồi kế bên đang quay cóp sợ Dương mách cô, Đức đã đưa bài
cho Dương chép”.
Theo em, Dương và Đức đã vi phạm những lỗi gì?
- Ở đây tôi chỉ đưa ra một câu hỏi thảo luận và chỉ yêu cầu thảo luận
trong thời gian 2 phút.
- Nhóm thảo luận: 2 học sinh ngồi gần nhau trao đổi.
- Tôi có thể gọi bất cứ học sinh nào đó để trình bày ý kiến ( 2  3 học

sinh). Sau đó mới rút ra kết luận đúng.
* Phương pháp thảo luận sử dụng trong bài tập này nhằm giúp học sinh
biết được:
- Dương và Đức đã vi phạm nội quy nhà trường trong giờ kiểm tra 
Dương và Đức đã vi phạm kỷ luật, nội quy của trường, lớp.
- Dương và Đức, cả hai không có tính trung thực  Dương và Đức đã vi
phạm kỷ luật (vi phạm đạo đức- hạnh kiểm).
Đồng thời qua đó cũng giáo dục được cho học sinh ý thức tôn trọng kỷ
luật trong lớp, trong trường và giữ gìn phẩm chất đạo đức cho người học
sinh.
+ Ví dụ 3: Hay trong bài: “ GÓP PHẦN XÂY DỰNG NẾP SỐNG
VĂN HÓA Ở CỘNG ĐỒNG DÂN CƯ ” ( Bài 9- GDCD 8).

12


Sau khi đã giúp học sinh nắm được khái niệm về dân cư là gì? Thế
nào là cộng đồng dân cư và thế nào xây dựng nếp sống văn hóa ở cộng
đồng dân cư, tôi cho học sinh quan sát một số tranh trên màn hình ( tranh
về mô hình cộng đồng dân cư ở tổ 4, khu phố 1 -Thị trấn Tân Thạnh, tranh
về mô hình cộng đồng dân cư ở làng Hinh, huyện Minh Long, Tỉnh Quảng
Ngãi. Bên cạnh đó còn có một số hình ảnh nói về nạn tảo hôn sớm, sinh
con nhiều dẫn đến nhiều trẻ em thất học do gia đình đông con… Hay là
hiện tượng mê tín, lên đồng, bói toán gây ảnh hưởng đến xã hội, một số
hình ảnh người dân bị bệnh không đưa đến cơ sở y tế, mà chỉ tin vào cúng
bái gây hậu quả không tốt cho người bệnh, có khi còn mất mạng...) cùng
với việc đó tôi đã truyền đạt tới học sinh và để các em nhận thấy rõ về
những tiêu chí để đạt được tiêu chuẩn một gia đình văn hóa và cho học sinh
liên hệ tới gia đình mình, khi đạt tiêu chuẩn gia đình văn hóa thì mỗi thành
viên phải có trách nhiệm gì. Tiếp đó tôi tiến hành cho học sinh thảo luận

nhóm để giúp học sinh tìm hiểu tiếp phần: Trách nhiệm của học sinh đối
với việc góp phần xây dựng nếp sống văn hóa ở cộng đồng dân cư.
- Cách thực hiện:
+ Tôi chia lớp thành 4 nhóm, bốn nhóm đều thảo luận hai câu hỏi dưới
đây.
Nội dung:
Câu 1: Tại sao chúng ta phải xây dựng nếp sống văn hóa ở cộng đồng
dân cư? Học sinh cần có trách nhiệm gì trong việc tham gia xây dựng nếp
sống văn hóa ở cộng đồng dân cư?
Câu 2: Bản thân em cần phải làm gì để góp phần xây dựng nếp sống
văn hóa nơi em ở? Em hãy nêu một số việc làm thiết thực mà em đã làm
được để góp phần xây dựng nếp sống văn hóa ở địa phương?
- Các nhóm thảo luận theo thời gian quy định trong 4 phút.
+ Trao đổi và ghi ra giấy khổ lớn, cử người dán.

13


- Tôi gọi đại diện hai nhóm trình bày, hai nhóm còn lại nhận xét và bổ
sung.
- Tôi chốt lại đáp án cho từng câu và kết luận.
Việc vận dụng tổ chức thảo luận nhóm này nhằm giúp cho học sinh tự nắm
bắt bài học đồng thời cũng giáo dục cho học sinh biết tránh xa những hiện
tượng tiêu cực đã xảy ra ở địa phương và biết học tập, làm theo những tấm
gương tốt của địa phương, nơi mà các em đang sinh sống. Tôi kết hợp khắc
sâu kiến thức của bài và giáo dục các em ý thức góp phần xây dựng nếp
sống văn hóa ở khu dân cư từ chính gia đình mình đến trường, lớp, vận
động mọi người xung quanh bảo vệ môi trường, không sa vào tệ nạn mê tín
dị đoan…Bên cạnh đó tôi đã cung cấp tới học sinh biết được Luật Hôn
nhân và Gia đình năm 2000 và Luật mới có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm

2015 có những điểm gì mới để khắc sâu thêm kiến thức pháp luật cho học
sinh trong trường phổ thông.
( Tiết học và dạy có lồng ghép giáo dục môi trường, giáo dục kỹ năng
sống, giáo dục phổ biến pháp luật trong trường phổ thông cùng với ứng
dụng công nghệ thông tin).
+ Ví dụ 4: Chẳng hạn trong bài: “XÂY DỰNG TÌNH BẠN TRONG
SÁNG, LÀNH MẠNH” ( Bài 6- GDCD 8).
Tiết học và dạy có lồng ghép giáo dục môi trường, giáo dục
kỹ năng sống, tiết học có ứng dụng công nghệ thông tin theo mô hình
trường học mới ( VNEN), tôi đã từng bước hướng dẫn học sinh làm
quen với cách học mới nhưng học sinh cũng rất tích cực và hào hứng
tham gia.
* Cách thực hiện:
Sau khi tôi cho học sinh lớp kiểm tra bài cũ, chốt lại kiến thức cũ. Sau
đó tôi cho các em nghe bài hát “ Mùa xuân tình bạn” để giới thiệu vào bài
mới. Tôi mời Chủ tịch hội đồng tự quản lên điều khiển phần I/ Đặt vấn đề.

14


+ Chủ tịch hội đồng tự quản mời 1 bạn đọc phần đặt vấn đề, rồi mời 1
bạn đọc tiểu sử về Các Mác và Ăng-ghen trên màn hình ( Học sinh lớp
quan sát chân dung của Các Mác và Ăng-ghen trên màn hình). Là hai vị
lãnh tụ vĩ đại của giai cấp vô sản thế giới, đồng thời giữa hai ông lại có một
tình bạn vĩ đại và cảm động.
+ Chủ tịch hội đồng tự quản cho các bạn 4 nhóm: Tự Tin, Hoa Mai,
Hoa Lan, Thỏ Trắng thảo luận trong 3 phút. Bốn nhóm cùng thảo luận hai
câu hỏi sau đây. (Nhóm trưởng và Thư ký tổng hợp ý kiến vào giấy tập).
+ Câu 1: Hãy nêu những việc làm của Ăng -ghen trong việc ủng hộ và
giúp đỡ Mác ? Nhận xét về tình bạn của Các Mác và Ăng-ghen?

+ Câu 2: Tình bạn cao cả giữa Các Mác và Ăng-ghen được xây dựng
trên cơ sở nào? Tình bạn là gì? Thế nào là tình bạn trong sáng, lành mạnh?
- Nhóm nào xong trước thì giơ mặt cười trả lời, nhóm yếu hơn cần sự hỗ
trợ của bạn nhóm khác sang giúp đỡ thì giơ mặt khóc thì sẽ được hỗ trợ, để
hoàn thành công việc mà Chủ tịch hội đồng tự quản giao cho trong vòng 3
phút. Sau đó Chủ tịch hội đồng tự quản mời nhóm Tự Tin trả lời vì xong
trước đã giơ mặt cười dành quyền trả lời trước, còn lại nhóm Hoa Mai, Hoa
Lan và Thỏ Trắng nhận xét, bổ sung. Chủ tịch hội đồng tự quản đối chiếu
trên màn hình để rút ra được khái niệm Tình bạn là gì? Tình bạn trong
sáng, lành mạnh là gì?
+ Chủ tịch hội đồng tự quản cho tổng kết phần thứ nhất thi đua giữa các
nhóm.
- Sau đó tôi bổ sung và kết luận, chốt lại phần mà Chủ tịch hội đồng tự
quản đã điều khiển để giúp học sinh khắc sâu thêm kiến thức và hiểu sâu
hơn về tình bạn trong sáng, lành mạnh: Tình bạn giữa Các Mác và Ăngghen thể hiện sự quan tâm giúp đỡ nhau, thông cảm sâu sắc với nhau, sẵn
sàng hi sinh vì nhau. Đó là tình bạn vĩ đại và cảm động nhất vì hai người có
chung lí tưởng sống, có chung xu hướng hoạt động, có tình yêu tổ quốc,

15


yêu nhân dân, yêu những người lao động, sẵn sàng chiến đấu hi sinh vì sự
nghiệp giải phóng giai cấp vô sản, giữa họ có sự đồng cảm sâu sắc.
Việc tôi giúp học sinh từng bước làm quen và thực hiện theo mô
hình trường học mới ( VNEN) trong phần I/ Đặt vấn đề để rút ra khái
niệm Tình bạn là gì? Tình bạn trong sáng, lành mạnh là gì? trong phần bài
học nhằm giúp học sinh tự tin hơn, nhạy bén hơn, biết đoàn kết với nhau
hơn khi tham gia mô hình trường học mới này, học sinh được coi là trung
tâm của tiết dạy, được nói, được thể hiện mình trong tập thể vì các em vừa
được học và vừa được chơi, biết rút ra những bài học cho bản thân sau khi

học xong bài này. Vì các em đang ở lứa tuổi rất nhạy cảm nên tôi cũng gửi
tới các em thông điệp là nên tránh đối xử với nhau suồng sã, thiếu tế nhị,
tránh vô tình hay cố ý gán ghép lẫn nhau quan hệ bạn bè khác giới. Tránh
ghen ghét, nói xấu lẫn nhau hay đối xử thô bạo với nhau khi thấy bạn mình
có thêm người bạn khác giới. Tránh ngộ nhận tình bạn khác giới là tình
yêu, cho dù rất thân nhau. Tránh thái độ lấp lửng, mập mờ dễ gây cho bạn
khác giới hiểu lầm là tình yêu đang đến. Sau khi học xong bài này tôi
khuyên các em biết tôn trọng và xây dựng tình bạn trong sáng, lành mạnh,
có ý thức bảo vệ giữ gìn tình bạn trong sáng, lành mạnh đã có với bạn bè
trong lớp, trong trường và ở cộng đồng, kể cả bạn cùng giới và khác giới.
1.3/ Những điều cần lưu ý
Khi sử dụng cách tổ chức này cần lưu ý một số vấn đề sau:
+ Chủ đề thảo luận phải sát với nội dung bài học và trình độ học sinh
của từng lớp khác nhau.
+ Cách chia nhóm phải hết sức linh hoạt, luôn thay đổi để tạo điều kiện
cho học sinh giao lưu với tất cả các bạn trong lớp chứ không phải một
nhóm cố định.
+ Kết quả thảo luận có thể trình bày trên bảng, trên giấy ( Nội dung dài)
hoặc có thể trình bày miệng ( Nội dung ngắn).

16


+ Tôi phải quan sát trong quá trình thảo luận không để lớp mất trật tự.
+ Nhiệm vụ của nhóm trưởng, thư ký cũng để luân phiên để nhiều học
sinh làm được.
2/ Tổ chức thi đua
2.1/ Đặc điểm
Tổ chức trò chơi thi đua là một phương pháp rất có hiệu quả để thu hút
sự tham gia của học sinh. Trong trò chơi mọi người đều bình đẳng và đều

cố gắng để thể hiện hết mình.Vì vậy tổ chức trò chơi không những là những
biện pháp để tăng cường hứng thú trong học tập, nâng cao sự chú ý thay
đổi các trạng thái tâm lý mệt mỏi trong quá trình nhận thức mà còn là biện
pháp rèn luyện các kỹ năng ứng xử giao tiếp và tạo sự tự tin của học sinh
trong giờ học.
2.2/ Cách tổ chức hoạt động
Căn cứ vào mục tiêu và nội dung bài học, tôi vận dụng hoặc sáng tạo các
trò chơi tổ chức cho học sinh tham gia các trò chơi để rèn luyện các kĩ năng
cần thiết.
* Sau đây là ví dụ cụ thể của tôi khi sử dụng phương pháp tổ chức trò
chơi trong giờ dạy:
+ Ví dụ 1: Trong bài “ TỰ LẬP” ( Bài 10- GDCD 8) Tiết học có ứng
dụng công nghệ thông tin, giáo dục kỹ năng sống, có lồng ghép giáo dục
tư tưởng Hồ Chí Minh.
Sau khi hình thành khái niệm về tự lập, tôi muốn giúp học sinh nhận
biết được biểu hiện của tính tự lập nên tôi đã cho học sinh liên hệ về bản
thân mình đã tự làm được những việc gì giúp bố mẹ trong gia đình và trong
học tập, và tôi cho học sinh làm bài tập số 1 xen kẽ để giúp từng học sinh
biết được những việc làm đúng thì cần học tập noi theo còn những việc làm
sai thì cần khắc phục, sau đó tôi cho học sinh quan sát một số hình ảnh và
một số tấm gương điển hình như Bác Hồ, thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký,

17


những học sinh, sinh viên nhà nghèo mà cố gắng học tập và học rất giỏi vì
thế đã đạt được những thành tích cao trong học tập đã thể hiện tính tự lập
cho nên tôi đã sử dụng phương pháp này như sau:
Tôi nêu yêu cầu trên bảng: Hãy nêu những biểu hiện của người có tính
tự lập và những biểu hiện trái với tính tự lập?

* Cách thực hiện:
- Lớp chia thành hai đội: A và B thi đua trên bảng, mỗi đội 3 học sinh.
+ Đội A: Hãy nêu những biểu hiện của người có tính tự lập?
+ Đội B: Hãy nêu những biểu hiện trái với tính tự lập?
- Thời gian thi đua là 3 phút
- Cách chơi: Thi đua theo kiểu tiếp sức, khi hết thời gian cho hai đội
nhận xét chéo nhau. Tôi nhận xét, chấm điểm và tuyên dương, đội nào có
nhiều biểu hiện đúng thì sẽ chiến thắng.
+ Ví dụ 2: Hay trong bài “ TÔN TRỌNG NGƯỜI KHÁC” ( Bài 3GDCD 8).
Sau khi giúp học sinh tìm hiểu khái niệm về tôn trọng người khác, tôi đã
áp dụng phương pháp này ở lớp 8A2 đđể giúp các em học tốt phần biểu hiện
của tôn trọng người khác nên tôi đã sử dụng phương pháp thi đua này như
sau:
Giáo viên yêu cầu trên bảng: Tìm những việc làm thể hiện tính tôn trọng
người khác của bản thân em và các bạn?
* Cách thực hiện:
Lớp chia thành hai đội: A và B thi đua trên bảng, mỗi đội 4 học sinh.
+ Đội A: Tìm những việc làm thể hiện tính tôn trọng người khác của bản
thân em và các bạn?
+ Đội B: Tìm những việc làm không thể hiện tính tôn trọng người khác
của bản thân em và các bạn?
- Thời gian thi đua là 4 phút.

18


+ Lớp nhận xét kết quả trình bày. Tôi nhận xét và tuyên dương đội thắng.
Sau đó, tôi tiếp tục một câu hỏi để nâng cao nhận thức của các em học khá
hơn.
* Vì sao con người cần phải biết tôn trọng người khác ? Chúng ta cần rèn

luyện đức tính tôn trọng người khác bằng cách nào?
- Cách chơi: Thi đua theo kiểu tiếp sức, khi hết thời gian cho hai đội
nhận xét chéo nhau. Tôi nhận xét và sửa sai, chấm điểm và tuyên dương,
đội nào có nhiều biểu hiện đúng thì sẽ chiến thắng.
+ Ví dụ 3: Hay trong bài “ QUYỀN SỞ HỮU TÀI SẢN VÀ NGHĨA
VỤ TÔN TRỌNG TÀI SẢN CỦA NGƯỜI KHÁC ” ở bài tập 2 trang 112.
( Sách Thiết kế bài giảng GDCD 8- Bài 16) yêu cầu: Tìm một số câu tục
ngữ, một số ca dao có nội dung tôn trọng tài sản của người khác mà em
biết.
* Cách thực hiện:
- Tôi tổ chức học sinh thi đua theo nhóm.
- Cử hai đội: mỗi đội 5 học sinh.
- Thi đua lên bảng tìm những câu ca dao, tục ngữ theo yêu cầu.
+ Đội A: Tìm những câu tục ngữ có nội dung tôn trọng tài sản của người
khác.
+ Đội B: Tìm những câu ca dao có nội dung tôn trọng tài sản của người
khác.
- Tôi làm giám khảo nhận xét, chấm điểm và tuyên dương đội chiến
thắng.
* Việc vận dụng phương pháp này vào việc dạy học sẽ có tác dụng: Tăng
cường sự chú ý của học sinh, nâng cao hứng thú và giảm bớt sự mệt mỏi và
cũng là cơ hội để học sinh có điều kiện hợp tác với tập thể. Đồng thời cũng
để tạo sự giao lưu hợp tác với nhau, giúp học sinh khắc sâu hơn bài học.
2.3/ Những điều cần lưu ý:

19


- Khi sử dụng phương pháp này, tôi phải lưu ý những vấn đề sau để
cuộc chơi có được hiệu quả.

+ Phải nắm rõ mục đích của cuộc chơi, ví dụ trò chơi giới thiệu bài để
khởi động ( Hâm nóng), để thư giãn, hay để tải một kiến thức nào đó.
+ Phải nắm được quy tắc chơi và tôn trọng luật chơi.
+ Trò chơi phải dễ tổ chức và dễ thực hiện.
+ Sau trò chơi, tôi cần tổng kết cho học sinh rõ, học được gì qua trò chơi
này.
3/ Tổ chức đóng vai
3.1/ Đặc điểm
Đóng vai là phương pháp tổ chức cho học sinh thực hành,“ làm thử” một
số cách ứng xử nào đó trong một tình huống đạo đức, pháp luật giả định.
Khi vận dụng phương pháp này vào bài dạy sẽ:
+ Giúp học sinh thực hành những kĩ năng trong môi trường an toàn,
được giám sát trước khi xảy ra tình huống thật.
+ Gây hứng thú và sự chú ý đối với người học.
+ Tạo điều kiện nảy sinh óc sáng tạo của các em.
+ Khích lệ sự thay đổi thái độ, hành vi của người học theo định hướng
trước.
+ Có thể thấy ngay được tác động và hiệu quả của việc kết hợp khéo léo
giữa chơi và học.
+ Là điều kiện để các em có khả năng thể hiện tài năng của mình trước
các bạn thông qua vai diễn.
3.2/ Cách tổ chức hoạt động:
- Tôi giới thiệu tình huống.
- Các nhóm thảo luận, xây dựng “ Kịch bản” và phân công đóng vai.
- Các nhóm lên thể hiện trên lớp.
- Lớp nhận xét, đánh giá.

20

- Tôi chốt lại.
* Với cách tổ chức này tôi đã vận dụng vào bài dạy cụ thể như sau:
Ví dụ: Để minh họa cho nội dung phần ý nghĩa của tôn trọng người
khác và trách nhiệm của học sinh trong bài “ TÔN TRỌNG NGƯỜI
KHÁC ” ( Bài 3- GDCD 8 ), để giúp cho học sinh nắm được nội dung phần
ý nghĩa của bài và trách nhiệm của học sinh đối với việc biết tôn trọng
người khác ở mọi nơi và mặt trái của việc thiếu tôn trọng những người
xung quanh. Tôi cho học sinh tổ chức đóng vai tình huống: “ Bài học nhớ
đời”.
3.2.1/ Chuẩn bị:
- Tôi gợi ý, hướng dẫn học sinh tập luyện trước.
- Phân vai: Chọn người diễn cho phù hợp.
+ Hai nhân vật An, Hà (phải thể hiện được tính cách khác nhau theo thời
gian):
- Lúc đầu An và Hà phải thể hiện được là những học sinh ngoan, biết
nghe lời thầy cô và cha mẹ, biết kính trọng người lớn và tôn trọng mọi
người xung quanh, học rất khá.
- Nhưng sau này cả hai bạn (An và Hà đã thay đổi hoàn toàn: hư hỏng,
quậy phá, trốn học, bỏ tiết đi chơi game...) vì cả hai bạn An và Hà đã không
làm chủ được mình, bị bạn bè xấu rủ rê theo chúng tập hút thuốc lá, uống
bia, đua xe máy và còn vô lễ với người lớn khi ra ngoài xã hội, còn bình
luận những giáo viên đã và đang dạy mình với những lời lẽ thiếu văn hóa.
Bên cạnh đó còn coi thường với bà Năm ( chủ quán), còn quát nạt bà Năm
khi bà hỏi tiền mua đồ, sau đó còn ném tiền vào mặt chủ quán với những
lời lẽ thô thiển. Không những thế còn xả rác bừa bãi gây ô nhiễm môi
trường ngay nơi mà An, Hà và các bạn mới ngồi ăn trong quán. Những
ngày sau đó cả hai bạn An, Hà còn trốn học liên miên, chính vì vậy cuối
năm lớp 8, cả hai bạn đã phải ở lại lớp vì học lực yếu và hạnh kiểm yếu.

21

Đúng lúc đó thì Bình- một người bạn cũ đến rủ An, Hà đi chơi game, đi
đánh bài. Đang lúc buồn chán, tuyệt vọng, cả An, Hà liền đi theo... Cứ như
vậy một lần, rồi lần nữa, lần nữa... An, Hà đã bị ghiền. Để có tiền đi chơi
game, đánh bài, cả An và Hà đã tham gia vào một nhóm trộm cắp và cả hai
bạn đã bị bắt trong khi đi ăn trộm.
+ Nhân vật Bình (Bạn cũ của An và Hà): hư hỏng, quậy phá, đánh bạc,
chơi game nghênh ngang, không biết sợ ai.
+ Nhân vật Tú, Khanh (Hai người bạn của An và Hà - là những thành
phần cá biệt trong xã hội đã hư hỏng đã lôi kéo, rủ rê, dụ dỗ An và Hà ): hư
hỏng, rất ghiền game và thường xuyên đánh bạc, trộm cắp, dữ tợn, gian
xảo, ngổ ngáo, nghênh ngang, không biết sợ ai, thường xuyên lôi kéo An
và Hà vào những việc xấu.
+ Một người vào vào vai bà Năm (chủ quán) cương quyết để phê phán
những hành vi sai trái, những lời lẽ thiếu văn hóa, thiếu lịch sự của An và
Hà và những người bạn hư hỏng đã không biết thương cha mẹ, không biết
tôn trọng những người dã dạy dỗ mình mà còn bất kính với những người
lớn tuổi ngoài xã hội và những người xung quanh mình.
+ Một người dẫn chuyện thể hiện thái độ tự nhiên.
3.2. 2/Thực hành trên lớp:
- Học sinh được phân vai, diễn tại lớp.
- Học sinh có thể tự đặt câu hỏi hoặc tôi đặt để học sinh bên dưới lớp trả
lời như sau:
+ Trước đây An và Hà là những học sinh có những ưu điểm gì? Sau này
An và Hà đã thay đổi như thế nào?
+ Vì sao An và Hà lại có sự thay đổi đó? Theo em An và Hà là những
người như thế nào?
+ Qua tình huống trên em rút ra bài học gì cho bản thân?

22


+ Nếu trong lớp em có các bạn như An, Hà thì em và các bạn nên xử lí
như thế nào?
* Từ tình huống trên thì học sinh đã thấy tác hại của tính thiếu tôn trọng
người khác và thiếu tự chủ, thiếu bình tĩnh, không có bản lĩnh và tự tin sẽ
dẫn tới những sai lầm trong mỗi cuộc đời của mỗi cá nhân chúng ta. Qua
đó giúp học sinh biết được hiện nay: Nhà trường và xã hội chúng ta đang
đứng trước những thách thức lớn, đó là mặt trái của cơ chế thị trường - lối
sống thực dụng, ích kỉ, sa đọa của một số thanh thiếu niên đều có một
nguyên nhân sâu xa là sống không biết tôn trọng người khác coi thường
mọi người xung quanh mình, sống thiếu văn hóa, thiếu lịch sự, không có ý
thức với việc mình làm và không biết bảo vệ môi trường, bên cạnh đó còn
không biết làm chủ bản thân. Vì vậy chúng ta cần phải hiểu rõ hơn về nội
dung ý nghĩa của tôn trọng người khác cùng với trách nhiệm của mỗi cá
nhân, học sinh đối với việc tôn trọng mọi người xung quanh ở mọi nơi mọi
lúc.
Như vậy thông qua việc đóng vai, sẽ giúp cho học sinh khắc sâu hơn về
bài học, biết tôn trọng người khác, biết bảo vệ môi trường nơi mình học tập
và sinh sống, biết tôn trọng người khác không có nghĩa là luôn đồng tình,
ủng hộ, lắng nghe mà không có sự phê phán, đấu tranh khi họ có ý kiến và
việc làm không đúng. Song, tôn trọng người khác phải được thể hiện bằng
hành vi có văn hóa kể cả trong trường hợp đấu tranh, phê bình họ: không
coi khinh, miệt thị, xúc phạm đến danh dự hay dùng những lời nói thô tục,
thiếu tế nhị để chỉ trích họ mà cần phân tích, chỉ cho họ thấy cái sai trong ý
kiến hay trong việc làm của họ để họ biết làm chủ bản thân trong mỗi tình
huống khó khăn nhất, làm chủ được những suy nghĩ, tình cảm và hành vi
của mình trong mọi hoàn cảnh, tình huống, luôn có thái độ bình tĩnh, tự tin
và biết tự điều chỉnh hành vi của mình. Bởi tính biết tôn trọng người khác

rất cần thiết trong cuộc sống. Con người luôn phải có sự ứng xử đúng đắn,

23


phù hợp vì tính biết tôn trọng người khác giúp con người tránh được những
sai lầm không đáng có, sáng suốt lựa chọn cách thức thực hiện mục đích
cuộc sống của mình. Trong xã hội, nếu mọi người đều biết tôn trọng người
khác, biết kính trên nhường dưới, biết tôn trọng những người xung quanh
mình và biết xử sự như những người có văn hóa thì xã hội sẽ tốt đẹp hơn.
( Tiết học có ứng dụng công nghệ thông tin, giáo dục kỹ năng sống từ
thực tế cho học sinh).
3.3/ Những điều cần lưu ý:
Khi sử dụng phương pháp này tôi cần lưu ý cho học sinh những vấn đề sau:
+ Tính mục đích của tình huống phải thật rõ ràng.
+ Tình huống phải dễ đóng vai không nên quá phức tạp.
+ Nên khích lệ những học sinh nhút nhát cùng tham gia.
+ Tôi cần có sự hỗ trợ kịp thời khi học sinh luyện tập vai diễn.
+ Sau khi học sinh diễn xong tình huống, tôi cần nhận xét cái được và cái
chưa được để học sinh diễn tốt ở lần sau.
4/ Sử dụng hình ảnh trực quan:
Dạy đạo đức, pháp luật cũng như tất cả các môn học khác là phải sử
dụng hình ảnh - đồ dùng trực quan để minh hoạ cho nội dung bài giảng. Đồ
dùng trực quan trong các tiết dạy đạo đức, pháp luật hiện nay rất đa dạng
và phong phú, trong giai đoạn hiện nay khi khoa học công nghệ đang phát
triển, mạng Intenet đang được sử dụng ngày càng rộng rãi. Vì vậy trong
một tiết dạy tôi có thể sử dụng nhiều hình thức trực quan khác nhau vào
những mục đích khác nhau nhằm làm cho bài giảng thêm hấp dẫn, đạt hiệu
quả cao. Từ thực tiễn giảng dạy tôi thấy có những hình thức trực quan như
sau:

4.1/ Sử dụng hình ảnh trực quan giúp học sinh rút ra trách nhiệm của
bản thân qua nội dung từng bài học:

24


Muốn sử dụng đồ dùng trực quan đạt hiệu quả cao trong mỗi bài
dạy đạo đức, pháp luật, tôi phải chuẩn bị đồ dùng trực quan sử dụng trong
tiết dạy. Do những đồ dùng trực quan sử dụng trong các tiết dạy đạo đức,
pháp luật ít có sẵn nên việc chuẩn bị đồ dùng cho một tiết dạy khá công
phu đòi hỏi tôi phải có sự đầu tư về mặt thời gian, công sức, trí tuệ và lòng
nhiệt tình.
Trước hết tôi phải xác định xem trong tiết dạy này cần sử dụng loại
đồ dùng gì? Bảng, phấn, giấy, bút, thước; tư liệu, tranh ảnh, bản đồ, biểu
đồ, sơ đồ; phiếu học tập, bảng phụ…hay các loại phương tiện kỹ thuật nghe
nhìn như máy, băng, đĩa ghi âm, máy chiếu các bản in, máy băng đĩa hình,
các phương tiện đa chức năng như máy tính, máy chiếu, các phần mềm dạy
học trên máy vi tính…
Khi đã xác định được bài dạy này cần sử dụng những loại đồ dùng nào thì
tôi sẽ bắt tay vào công việc chuẩn bị.
Ví dụ 1 : Khi dạy bài 13 “PHÒNG CHỐNG TỆ NẠN XÃ HỘI” (GDCD
8), tôi có thể giới thiệu tranh và sơ đồ:

Tệ nạn xã hội

25