Nghiên cứu, đề xuất giải pháp quản lý đầu tư xây dựng công trình phòng chống thiên tai quy mô nhỏ khu vực miền núi phía bắc

L IC M

N

Sau nh ng c g ng c a b n thân cùng v i s giúp đ c a th y cô và đ ng
nghi p, tôi đã hoàn thành lu n v n Th c s chuyên ngành Qu n lý xây d ng v i đ
tài: “Nghiên c u, đ xu t gi i pháp qu n lý đ u t xây d ng cơng trình phịng,
ch ng thiên tai quy mơ nh khu v c mi n núi phía B c”.
ki n th c c a mình trong th i gian đ
Tơi xin chân thành c m
Tr

ng

c h c t i Tr

ng

ây là k t qu đánh giá
i h c Thu L i.

n các th y cơ giáo trong Khoa Cơng trình và

i h c Thu l i đã t o đi u ki n đ tơi hồn thành khố h c.

Xin bày t lịng kính tr ng và bi t n chân thành đ n TS. Nguy n Trung Anh đã
h

ng d n t n tình, giúp đ và t o m i đi u ki n đ tơi hồn thành lu n v n này.
ng th i tôi xin g i l i c m n t i gia đình, ng

i thân và b n bè đ ng

nghi p t i n i cơng tác đã khích l và đ ng viên, là đ ng l c r t l n giúp tôi trong
su t quá trình h c t p và nghiên c u.
Do th i gian có h n và n ng l c b n thân còn h n ch , ch c ch n lu n v n
không tránh kh i nh ng thi u sót. Kính mong các th y cô ch b o, mong các đ ng
nghi p đóng góp ý ki n đ tơi có th hoàn thi n, ti p t c nghiên c u và phát tri n đ tài.
Xin chân thành c m n!


L I CAM OAN
Tác gi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a b n thân tác gi . Các k t qu
nghiên c u và các k t lu n trong lu n v n là trung th c, không sao chép t b t k
m t ngu n nào và d
có) đã đ

i b t k hình th c nào.Vi c tham kh o các ngu n tài li u (n u

c th c hi n trích d n và ghi ngu n tài li u tham kh o đúng quy đ nh.
Tác gi lu n v n

ào V n Minh


M CL C
M

U

.............................................................................................................1

CH

NG 1 T NG QUAN V PHÒNG CH NG THIÊN TAI ........................3

1.1

nh ngh a thiên tai .............................................................................................3

1.2 Tình hình thiên t i t i Vi t Nam .........................................................................3
1.2.1

i u ki n t nhiên và khí h u .....................................................................3

1.2.2

M t s lo i hình thiên tai chính ..................................................................4

1.2.3

M t s thiên tai l ch s t i Vi t Nam ........................................................11

1.3 Gi i thi u v h th ng qu n lý phòng, ch ng thiên tai các c p ........................14
1.3.1

C p Trung

ng ........................................................................................14

1.3.2

C p T nh ....................................................................................................16

1.3.3

C p Huy n .................................................................................................17

1.3.4

C p Xã .......................................................................................................18

1.4 C ch chính sách v Phịng, ch ng thiên tai....................................................19
1.5 Các nhóm gi i pháp phịng, ch ng thiên tai ......................................................20
1.5.1

Nhóm gi i pháp phi cơng trình .................................................................20

1.5.2

Nhóm gi i pháp cơng trình........................................................................21

1.6 M t s gi i pháp phòng, ch ng thiên c th cho t ng khu v c ........................21
C n c vào lo i hình thiên tai th
đ

ng x y ra v i t ng khu v c, m t s gi i pháp

c đ xu t nh sau: ...............................................................................................21
1.6.1

M t s gi i pháp đ i v i khu v c mi n B c .............................................21

1.6.2

M t s gi i pháp đ i v i khu v c mi n Trung..........................................21

1.6.3

M t s gi i pháp đ i v i khu v c mi n Nam............................................22

K t lu n ch
CH

ng 1 .....................................................................................................22

NG 2 TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ

UT

XÂY D NG

CÁC CƠNG TRÌNH PHỊNG CH NG THIÊN TAI .........................................23
2.1 H th ng cơng trình Phịng, ch ng thiên tai t i Vi t Nam ................................23
2.1.1

c đi m cơng trình phịng ch ng thiên tai ..............................................23

2.1.2

H th ng cơng trình đê đi u ......................................................................23

2.1.3

H th ng cơng trình h ch a .....................................................................24

2.1.4

H th ng các cơng trình k t h p tham gia phịng, ch ng l .....................28

2.2 Th c tr ng cơng tác qu n lý đ u t cho cơng trình phòng ch ng thiên tai .......31
2.2.1

Khâu ch tr

ng đ u t ............................................................................31

2.2.2

Khâu kh o sát thi t k ...............................................................................32

2.2.3

Khâu đ n bù, gi i phóng m t b ng xây d ng ...........................................32

2.2.4

Công tác tri n khai và đi u hành k ho ch đ u t hàng n m....................32

2.2.5

Khâu l a ch n nhà th u.............................................................................32

2.2.6

Khâu thi công xây l p cơng trình ..............................................................33

2.3 Th c tr ng cơng tác qu n lý d án đ u t xây d ng cơng trình phịng ch ng
thiên tai quy mơ nh ..................................................................................................33
2.3.1

Th c tr ng công tác quy ho ch, kh o sát thi t k , l p d án kh thi xây

d ng

...................................................................................................................34

2.3.2

Th c tr ng công tác đ u th u d án đ u t xây d ng ...............................35

2.3.3

Th c tr ng công tác qu n lý ch t l

2.3.4

Th c tr ng công tác khai thác và b o v cơng trình Phịng, ch ng thiên tai ...40

2.3.5

Th c tr ng công tác qu n lý d án đ u t xây d ng công trình phịng,

ng ....................................................39

ch ng thiên tai quy mơ nh do UBND c p xã là ch đ u t . ...............................41
K t lu n ch
CH

ng 2 .....................................................................................................43

NG 3

XU T GI I PHÁP QU N LÝ

U T

CƠNG TRÌNH PHỊNG CH NG THIÊN TAI QUY MÔ NH

XÂY D NG
KHU V C

MI N NÚI PHÍA B C ...........................................................................................44
3.1 Gi i thi u v khu v c mi n núi phía b c ..........................................................44
3.1.1

V trí đ a lý ................................................................................................44

3.1.2

i u ki n t nhiên và tài nguyên thiên nhiên ...........................................44

3.1.3

Khí h u: .....................................................................................................45

3.1.4

Tài nguyên n

c: ......................................................................................46

3.2 Th c tr ng h th ng công trình phịng, ch ng thiên tai t i m t s t nh khu v c
mi n núi phía b c ......................................................................................................46


3.2.1

H th ng cơng trình đê đi u t nh B c Giang .............................................46

3.2.2

H th ng cơng trình phân ch m l t nh V nh Phúc ...................................50

3.2.3

H th ng cơng trình h ch a n

3.3

c t nh i n Biên ...................................54

xu t m t s gi i pháp qu n lý đ u t xây d ng cơng trình phịng ch ng

thiên tai nói chung, cơng trình PCTT quy mơ nh nói riêng ....................................55
3.3.1

T ch c th c hi n Lu t đ u t trong công tác qu n lý đ u t cơng trình

phịng ch ng thiên tai ............................................................................................55
y m nh công tác giám sát, thanh tra, ki m tra ho t đ ng đ u t xây

3.3.2

d ng cơng trình PCTT ..........................................................................................56
3.3.3

Cơng khai, minh b ch trong ho t đ ng đ u t xây d ng cơng trình.........57

3.3.4

Lo i b tình tr ng khép kín trong đ u t xây d ng cơng trình .................57

3.3.5

Nâng cao ch t l

3.3.6

Nâng cao ý th c trách nhi m c a các ch th tham gia vào ho t đ ng đ u

ng công tác th m đ nh, phê duy t d án ......................58

t xây d ng cơng trình ..........................................................................................58
3.3.7

Nâng cao trình đ nh n th c c a cán b v qu n lý đ u t xây d ng các

cơng trình phịng, ch ng thiên tai ..........................................................................60
3.4

xu t m t s gi i pháp đ i v i công tác qu n lý d án đ u t xây d ng cơng

trình Phịng ch ng thiên tai quy mô nh ...................................................................61
xu t m t s gi i pháp đ i v i công tác quy ho ch, kh o sát thi t k ,

3.4.1

l p d án kh thi ....................................................................................................61
3.4.2

xu t m t s gi i pháp đ i v i công tác đ u th u .................................62

3.4.3

xu t m t s gi i pháp đ i v i công tác qu n lý ch t l

3.4.4

xu t m t s gi i pháp đ i v i công tác khai thác và b o v cơng trình

ng .................65

Phịng ch ng thiên tai ............................................................................................69
3.4.5

Khuy n ngh đ i v i Nhà n

c trong qu n lý đ u t xây d ng cơng trình

phịng ch ng thiên tai quy mô nh ........................................................................70
K t lu n Ch
CH

ng 3 ....................................................................................................81

NG 4 ÁP D NG CÁC GI I PHÁP CHO CƠNG TRÌNH PCTT

O N Ê SƠNG TH

NG, HUY N TÂN YÊN, T NH B C GIANG .........82


4.1

i u ki n t nhiên huy n Tân Yên ...................................................................82

4.1.1

c đi m đ a hình .....................................................................................82

4.1.2

Khí h u, th y v n ......................................................................................82

4.2 Hi n tr ng cơng trình PCTT tuy n đê xã H p

c ..........................................83

4.2.1

a hình tuy n đê ......................................................................................83

4.2.2

c đi m khí t

4.2.3

ng, th y v n, sơng ngịi .................................................84

Hi n tr ng đo n đê ....................................................................................85

4.3 Th c tr ng công tác qu n lý đ u t xây d ng đê huy n Tân Yên ....................86
4.4 M t s nguyên nhân gây m t an tồn cơng trình PCTT đê thu c xã H p

c 89

4.4.1

Nguyên nhân khách quan ..........................................................................89

4.4.2

Nguyên nhân ch quan ..............................................................................90

4.5 Gi i pháp nâng cao an tồn cơng trình đê thu c xã H p

c ..........................90

4.5.1

Gi i pháp cơng trình ..................................................................................90

4.5.2

Nhóm gi i pháp phi cơng trình .................................................................94

4.5.3

M t s gi i pháp h tr .............................................................................96

K T LU N – KI N NGH ....................................................................................99
TÀI KI U THAM KH O ....................................................................................101


DANH M C HÌNH NH
Hình 1-1: Hình nh v bão ..........................................................................................4
Hình 1-2: Thi t h i do L l t gây ra ...........................................................................5
Hình 1-3: H n hán gây n t n đ ng ru ng ..................................................................7

Hình 1-4: Thi t h i do S t l đ t .................................................................................8
Hình 1-5: Hình nh thi t h i do

ng đ t gây ra ........................................................9

Hình 1-6: Q trình hình thành sóng th n.................................................................11
Hình 1-7: L trên sơng H ng ....................................................................................12
Hình 1-8: Bão Linda 11/1997 ...................................................................................12
Hình 1-9: L l t t i mi n Trung ................................................................................13
Hình 1-10: Bão Ketsana 2009 ...................................................................................13
Hình 1-11: L đ ng b ng sơng C u Long ................................................................14
Hình 2-1: H th y l i Pe Luông b lún ph n thân đ p. .............................................29
Hình 2-2: C n đ xu t th t

u tiên đ p c n s a ch a c p bách. ............................30

Hình 3-1: H th y l i cho th y hi u qu trong vi c đi u ti t và cung c p n

ct

i

tiêu cho ph n h du ...................................................................................................54


DANH M C CÁC T

VI T T T

CTXD

: Cơng trình xây d ng

CLCTXD

: Ch t l

XDCB

: Xây d ng c b n

QLCL CTXD

: Qu n lý ch t l

CLCT

: Ch t l

QLNN

: Qu n lý Nhà n

CQQLNN

: C quan qu n lý Nhà n

NN và PTNN

: Nông nghi p và phát tri n nơng thơn

TW

: Trung

PCTT

: Phịng ch ng thiên tai

QLCL

: Qu n lý ch t l

QPPL

: Qui ph m pháp lu t

PCLB

: Phòng ch ng l t bão

UBND

: y ban nhân dân

HSDT

: H S d th u

QLDA

: Qu n lý d án

C T

: Ch đ u t

TVGS

: T v n giám sát

KTKT

: Kinh t k thu t

ng cơng trình xây d ng
ng cơng trình xây d ng

ng cơng trình
c

ng
ng

c


1
M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Trong các n m g n đây, di n bi n thiên tai và th i ti t t i Vi t Nam có nhi u
bi u hi n b t th

ng và ph c t p h n. Các lo i hình thiên tai liên quan đ n n

c

c ng tr nên c c đoan h n và ngày càng khó d báo. Trong nh ng ngày cu i tháng
7 đ u tháng 8, m a l n x y ra trên di n r ng, l
quét, s t l đ t

B c B . Nguy c cao x y ra l

t t c các t nh vùng núi phía B c (đ c bi t là: Qu ng Ninh, Hà

Giang, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Phú Th , Lai Châu,
Hịa Bình) và ng p úng

các vùng tr ng, th p, ven sông su i; ng p l t đơ th

Qu ng Ninh, H i Phịng, Thái Bình, Nam
thiên tai đ

i n Biên, S n La,

nh, B c Giang, Yên Bái. C p đ r i ro

c đánh giá là c p 2.

Trong các n m qua,

ng và Nhà n

c đã dành nhi u quan t i cơng tác

phịng, ch ng thiên tai v i vi c phê duy t nhi u chi n l

c, đ án, d án v phòng,

ch ng thiên tai, đ ng th i huy đ ng ngu n h tr đ đ u t xây d ng các cơng trình
phịng, ch ng thiên tai. K t qu là nhi u cơng trình ph c v cơng tác phịng, ch ng
thiên tai đ

c đ u t xây m i, c ng c , nâng c p trên ph m vi c n

c đ m b o an

tồn cho c ng đ ng, tính m ng và tài s n c a nhân dân, an ninh c a qu c gia. Các
cơng trình phịng, ch ng thiên tai đ

c xây d ng trong th i gian qua đã phát huy

hi u qu và th c s đóng vai trị quan tr ng trong q trình phát tri n kinh t -xã h i
c ađ tn

c.

Tuy nhiên, vi c qu n lý d án đ u t xây d ng cơng trình phịng ch ng thiên
tai cịn m t s t n t i, h n ch , d n đ n ch t l

ng cơng trình ch a cao, v n đ an

toàn m t s cơng trình v n c n ph i quan tâm, lãng phí v n đ u t , hi u qu đ u t
ch a cao. Xu t phát t nh ng v n đ nêu trên đ tài “Nghiên c u đ xu t gi i pháp
qu n lý đ u t xây d ng cơng trình phịng ch ng thiên tai quy mô nh

các t nh

mi n núi phía B c” là đ tài mang tính th c t và có kh n ng ng d ng th c ti n
cao cho khu v c mi n núi phía B c, khu v c hàng n m ch u tác đ ng m nh c a
thiên tai và nh h

ng b t l i c a tr ng c c đoan do bi n đ i khí h u.

chính là lý do Tác gi l a ch n đ tài đ nghiên c u, th c hi n.

ây c ng


2
2. M c đích c a đ tài
-

ánh giá đ

c th c tr ng công tác qu n lý d án đ u t xây d ng cơng

trình phịng ch ng thiên tai.
xu t gi i pháp nh m t ch c th c hi n t t công tác qu n lý d án đ u t

-

xây d ng cơng trình phịng ch ng thiên tai nh m nâng cao ch t l

ng, đ m b o an

tồn cơng trình, nâng cao hi u qu d án khu v c nghiên c u.
3. Cách ti p c n và ph

ng pháp

a) Cách ti p c n
- Ti p c n thơng qua chi n l

c, các ch

ng trình d án đ u t xây d ng

cơng trình phịng ch ng thiên tai quy mô nh .
- Ti p c n thông qua v n b n quy ph m pháp lu t v qu n lý đ u t , qu n lý
d án đ u t xây d ng cơng trình hi n hành.
- Ti p c n thơng qua quy ho ch, ch

ng trình, d án t i đ a ph

ng liên

quan đ n cơng tác phịng ch ng thiên tai.
ng pháp nghiên c u

b) Ph

- Ph

ng pháp phân tích, đánh giá.

- Ph

ng pháp thu th p, t ng h p tài li u.

- Ph

ng pháp chuyên gia.

- K t h p m t s ph

ng pháp nghiên c u khác.

4. Ph m vi nghiên c u: Ph m vi nghiên c u

các t nh mi n núi phía B c, u tiên

cho t nh Lào Cai.
5. K t qu d ki n
-

xu t m t s gi i pháp cho qu n lý đ u t và qu n lý d án đ u t xây

d ng cơng trình phịng ch ng thiên tai.
-

xu t m t s khuy n ngh đ i v i Nhà n

c trong công tác qu n lý d án

đ u t xây d ng cơng trình phịng ch ng thiên tai quy mô nh , áp d ng cho các t nh
mi n núi phía B c.


3

CH

NG 1

nh ngh a thiên tai

1.1

Thiên tai là hi n t
mơi tr

T NG QUAN V PHỊNG CH NG THIÊN TAI
ng t nhiên b t th

ng có th gây thi t h i v ng

i, tài s n,

ng, đi u ki n s ng và các ho t đ ng kinh t - xã h i, bao g m: bão, áp th p

nhi t đ i, l c, sét, m a l n, l , l quét, ng p l t, s t l đ t do m a l ho c dòng
ch y, s t lún đ t do m a l ho c dòng ch y, n
h n hán, rét h i, m a đá, s
1.2

c dâng, xâm nh p m n, n ng nóng,

ng mu i, đ ng đ t, sóng th n và các lo i thiên tai khác.

Tình hình thiên t i t i Vi t Nam
i u ki n t nhiên và khí h u

1.2.1

Vi t Nam có di n tích t nhiên là 320.000 km2 v i đ
ph n t lãnh th đ

c che ph b i đ i, núi v i đ cao t 100 m đ n 3.400 m, trong

khi các vùng đ ng b ng ch y u n m
sông H ng

ng b bi n dài 3.260 km. Ba

hai châu th sông l n là đ ng b ng châu th

mi n B c và đ ng b ng châu th sông C u Long

mi n Nam.

ây là

các vùng đ ng b ng đ c bi t màu m và là n i t p trung đông dân c . H u h t các
di n tích nơng nghi p và các khu công nghi p đ u t p trung

các khu v c này.

Khu v c mi n Trung h p và d c, đ i núi và đ ng b ng đ u ti n sát ra bi n. Di n
tích t nhiên c a khu v c b chia c t b i các sông b t ngu n t dãy núi Tr
phía tây và đ ra bi n
các s

ng S n

phía đơng. D c b bi n là các đ ng b ng nh h p. Gi a

n núi là các thung l ng h p và sâu.

Vi t Nam n m

khu v c nhi t đ i gió mùa, n i h i t c a nhi u kh i khơng khí, do

v y khí h u nhi t đ i c a Vi t Nam ch u nh h

ng sâu s c c a ch đ gió mùa

châu Á, mà ch y u là gió mùa đơng b c và gió mùa tây nam. Lãnh th Vi t Nam
có nhi u vùng khí h u khác bi t rõ r t do các đ c đi m v đ a hình và v trí đ a lý.
Nhi t đ trung bình n m dao đ ng t 18°C đ n 29°C, trong khi nhi t đ trung bình
trong các tháng l nh nh t dao đ ng t 13°C đ n 20°C
20°C đ n 28°C

vùng núi phía b c và t

mi n nam. H u h t các vùng trên lãnh th Vi t Nam có l

m a trung bình n m dao đ ng t 1.400 mm đ n 2.400 mm, nh ng l

ng

ng m a trung

bình n m c ng có th lên t i giá tr l n nh t là 5.000 mm/n m ho c nh nh t là 600
mm/n m

m t s khu v c.


4
L

ng m a phân ph i r t không đ u trong n m, v i kho ng 80-90% l

trung vào mùa m a, gây nên l l t và th

ng m a t p

ng xuyên gây ra s t l đ t. S ngày m a

trong n m c ng r t khác nhau gi a các vùng và dao đ ng t 60 t i 200 ngày .
1.2.2 M t s lo i hình thiên tai chính
Trong ph n này, nguyên nhân, đ c đi m và thi t h i chính c a m t s lo i hình
thiên tai chính

Vi t Nam s đ

c trình bày l n l

td

i đây.

1.2.2.1 Bão
• Nguyên nhân x y ra Bão
Khi nhi t đ n

c bi n v

t quá 26°C, m t h n h p nhi t và h i m hình thành nên

m t vùng áp th p trên bi n. H
gi m nhanh theo h

ng gió xoay xung quanh vùng áp th p sâu, áp su t

ng vào tâm. Áp th p này b gió m u d ch đ y đi d c theo các

rãnh. M t vùng áp th p s tr thành bão khi v n t c gió đ t t i c p 11 theo thang
gió Beaufort ho c t 103 đ n 119 km/h.

Hình 1-1: Hình nh v bão
• Thi t h i do Bão
Bão có th gây ra nh ng tác h i sau:
Thi t h i v ng

i (gây th

ng tích và nh h

ng t i s c kh e c ng đ ng) – Các

m nh v b th i bay trong bão, nhà b s p đ ho c b n
th

ng tích v ng

i. R i ro thiên tai có th t ng do m a l x y ra cùng v i bão gây

ng p úng nhi u vùng khơng có đ l
th c;

c l cu n trơi có th gây

ng th c d tr ho c không đ

c ti p t l

ng


5
Thi t h i v v t ch t – Các cơng trình (nhà c a, b nh vi n, tr

ng h c…) b h

h ng, ho c b phá h y do gió bão; tàu thuy n có th b l t ho c h h i;
H th ng c p n

c-n

c ng m ho c các v t d ng ch a, tr n

c có th b n

cl

gây ô nhi m;
Cây tr ng, v t nuôi và ngu n cung c p l
th làm h ng hoa màu, cây tr ng và l
b in

c m n khi x y ra hi n t

ng n

ng th c – Gió m nh trong bão và m a có

ng th c d tr , đ t nông nghi p b ô nhi m
c dâng trong bão, gia súc b ch t, thi t h i

th y s n và cây b b t r ;
N ng l

ng, thông tin và h u c n – gió bão làm gãy, đ c t, đ

ng dây đi n, đ

ng

dây thông tin liên l c, gây gián đo n thông tin và đi n. Giao thơng có th b gián
đo n, th tr n ho c thành ph có th b cơ l p;
Các hi m h a gián ti p do bão gây ra là n
l đ t

c dâng do bão khu v c ven bi n và s t

vùng đ i núi.

1.2.2.2 L l t
• Nguyên nhân x y ra L l t
L qt, l sơng hình thành do m a có c

ng đ l n trong th i gian ng n ho c có

s k t h p v i các hình thái th i ti t theo mùa;
Các tác đ ng c a con ng

i d n t i s thay đ i b m t l u v c (ví d nh phá

r ng), làm gi m kh n ng thoát n

c c a l u v c và vùng bãi ng p l c ng có th

tr c ti p ho c gián ti p gây ra l ;
ê bi n b v và n

c bi n dâng trong bão gây ra l t phía bi n.

Hình 1-2: Thi t h i do L l t gây ra


6

• Thi t h i do L l t
Thi t h i v ng
h i v ng

i (gây th

ng tích và nh h

i ch y u do ch t đu i; ng

ng t i s c kh e c ng đ ng) – Thi t

i b th

ng do l khá ph bi n. L có kh

n ng làm t ng m c đ lây nhi m d ch b nh (ví d s t rét, tiêu ch y, b nh truy n
nhi m do virus);
Thi t h i v v t ch t – Nhà c a, c s h t ng có th b l cu n trơi, làm s p, đ do
b ngâm n

c ho c b h h ng do các v t trôi n i trong n

nh ng n i đ t b bão hịa có th x y ra hi n t
thung l ng sông th

c l va đ p vào.

ng s t l đ t. Thi t h i

các vùng

ng l n h n so v i nh ng vùng đ t tr ng. Tài s n c a các h

gia đình có th b h h ng, th t l c;
i v i h th ng c p n

c – L có th gây ô nhi m n

c m t ho c ô nhi m các

gi ng kh i và t ng ch a n

c ng m d n đ n khơng có n

c s ch ph c v sinh ho t.

V vi c cung c p l

ng th c, th c ph m: Thu ho ch mùa v , kho tr l

th c ph m d tr có th b thi t h i do b ng p n

ng th c,

c. V t nuôi, các công c s n xu t

và h t gi ng có th b cu n trơi;
Hi m h a th c p –d ch b nh, lan truy n d ch b nh theo ngu n n

c, gây s t l đ t.

1.2.2.3 H n hán
• Nguyên nhân phát sinh
Nguyên nhân tr c ti p là do bi n đ i khí h u, thi u m a ho c khơng có m a trong
m t th i gian dài trên di n r ng (hi n t
s t nh n
n

m t

c ta nh Ninh Thu n, Bình Thu n…); do khai khác và s d ng ngu n

c không h p lý, do l

ng n

m a; do ho t đ ng c a con ng
th nh

ng này di n ra nhi u n m g n đây

cb ch in

c t các sông, h l n h n l

ng

i gây nên các thay đ i trên l p ph b m t và t ng

ng (ví d nh khai thác quá m c n

c ng m, phá r ng).


7

Hình 1-3: H n hán gây n t n đ ng ru ng
• Thi t h i do H n hán gây ra
Khơng có đ n
Gi m s n l

c u ng, n

c sinh ho t và s d ng hàng ngày;

ng c a hoa màu và cây tr ng, do cây tr ng b ch t ho c không th

canh tác l i đ

c n a, có th d n t i tình tr ng thi u l

Khu v c nuôi tr ng th y s n b thu h p, gi m s n l

ng th c;
ng, tôm cá trong các ao, h s

ch t khi ao h b khơ c n;
Gia súc nh trâu, bị, l n có th s ch t khát ho c b b nh ho c n u h n hán di n ra
trong th i gian dài;
Các tác đ ng v kinh t : làm gi m thu nh p c a nơng dân, gi m chi phí dành cho
các ho t đ ng nông nghi p; làm t ng giá l

ng th c ngun li u (ví d nh thóc

g o), t ng l m phát, t ng d ch b nh do suy dinh d
s ch, đ c bi t là đ i v i tr em và ng
Khi l u l
h

ng n

ng ho c b nh t t do thi u n

c

i già;

c trong sông b gi m, nh ng vùng đ t g n bi n có th b

nh

ng c a xâm nh p m n và nhi m m n.

1.2.2.4 S t l đ t
• Nguyên nhân x y ra s t l đ t
S t l đ t là s d ch chuy n c a đ t đá xu ng bên d

is

n d c. Hi n t

ng s t l

đ t có th là h u qu ho c là s k t h p c a: s xu t hi n các ch n đ ng đ a ch t t


8
nhiên (ví d nh đ ng đ t), do hi n t

ng phong hóa, ho c do s thay đ i đ

trong đ t, ho c do s d ch chuy n c a k t c u b o v

m

ph n chân c a mái d c, ho c

do xây

Hình 1-4: Thi t h i do S t l đ t
d ng cơng trình trên s

n d c, ho c do hi n t

do các tác đ ng c a con ng

i làm thay đ i h

ng phong hóa b m t s

n d c và

ng dòng ch y ho c k t c u c a s

n

ng t i s c kh e c ng đ ng) – tr

t

d c.
• Thi t h i do S t l đ t gây ra
Thi t h i v ng

l s

n d c th

hàng nghìn ng

i (gây th

ng tích và nh h

ng gây ra ch t ng
i

i. Thiên tai do tr

nhi u n i trên th gi i;

Thi t h i v v t ch t – B t k th gì n m trên đ
có th vùi l p đ

t l , l bùn đã t ng gi t ch t

ng giao thông, c t đ t đ

ng tr

t l s b phá h y.

ng dây thông tin, đ

t đá

ng th y. Các tác

đ ng không tr c ti p có th bao g m thi t h i v n ng su t nông nghi p, đ t r ng và
l l t.
1.2.2.5 L c xốy
• Ngun nhân x y ra L c xoáy
L c xoáy là m t hi n t

ng th i ti t c c b trong đó gió xốy (là lu ng khơng khí

chuy n đ ng xoay xung quanh 1 tr c theo ph

ng th ng đ ng) đ

c hình thành do


9
s m t n đ nh và nhi u đ ng gây ra b i s bi n thiên nhi t và dịng khơng khí. L c
có th xu t hi n

kh p n i trên th gi i và vào b t k th i gian nào trong n m.

• Thi t h i do L c gây ra
Thi t h i v ng

i (gây th

ng tích và nh h

ng t i s c kh e c ng đ ng) –Các

m nh v b th i bay trong l c xốy ho c nhà b s p đ có th gây th
ng

ng tích v

i;

Thi t h i v v t ch t – các cơng trình (nhà c a, b nh vi n, tr

ng h c, vv) b h

h ng ho c b phá h y do gió trong l c xốy;
Cây tr ng, v t ni và ngu n cung c p l

ng th c – Gió m nh và m a trong l c

xốy có th làm h h ng cây tr ng, hoa màu, l

ng th c d tr , làm ch t v t nuôi,

gây thi t h i cho th y s n, làm b t r cây;
N ng l
đ

ng, thông tin và h u c n –Gió trong l c xốy có th làm gãy, đ c t,

ng dây đi n, đ

ng dây thông tin, gây gián đo n thông tin liên l c và đi n. Giao

thơng có th b gián đo n.
1.2.2.6

ng đ t

• Nguyên nhân x y ra đ ng đ t
ng đ t x y ra khi có hi n t

ng d ch chuy n, tr

t c a l p v trái đ t d c theo m t

đ t gãy, ho c m t khu v c c a v trái đ t b d n nén và tr i lên t i m t v trí m i.

Hình 1-5: Hình nh thi t h i do

ng đ t gây ra


10

• Thi t h i do
Thi t h i v ng

ng đ t gây ra

i (gây th

g n khu v c tâm ch n,

ng tích) – B ch t và b th

ng r t nhi u , đ c bi t

nh ng vùng t p trung đông dân c ho c n i các cơng trình

xây d ng khơng có kh n ng ch ng đ ng đ t. th

ng gây ra nh ng bi n đ ng l n

cho xã h i;
V i s c kh e c ng đ ng – Nhi u ng

i b th

đ i v i s c kh e là do khơng cịn ngu n n
môi tr

ng do va đ p. M i đe d a th c p

c s ch ho c do các đi u ki n v sinh

ng b phá v ;

Thi t h i v v t ch t – Thi t h i ho c h h ng v c s h t ng, đ
đ

ng dây đi n,

ng dây thông tin. H a ho n, v đê/đ p, l l t và s t l đ t có th x y ra sau đ ng

đ t;
Cung c p n
m cn
c pn

c s ch –h th ng c p n

c b h h ng, các gi ng n

c ng m b thay đ i có th gây ra nh ng nh h

c b ô nhi m và

ng nghiêm tr ng t i vi c

c s ch.

1.2.2.7 Sóng th n
• Ngun nhân x y ra sóng th n
Sóng th n th
d

iđ id

ng là k t qu c a s nâng h đ t ng t c a m t ph n v trái đ t n m

ng. Nó gây nên s d ch chuy n đ t ng t c a c c t n

nâng ho c h c a m c n
b

c bi n

c bên trên, và s

trên b m t. S nâng, h m c n

c bi n này là

c đ u tiên hình thành nên sóng th n;

Sóng th n c ng có th đ

c hình thành do s d ch chuy n v i th tích l n c a n

bi n b t ngu n t hi n t

ng s t l đ t, phun trào c a núi l a ng m d

Sóng th n chuy n đ ng r t nhanh

vùng n

c sâu ngoài đ i d

c

i đáy bi n.

ng, nh ng l c phá

ho i c a sóng th n xu t hi n do s dâng cao chi u cao sóng th n khi nó chuy n
đ ng t i sát b


11

Ngu n tài li u : USGS (C quan Kh o sát

a ch t M )

Hình 1-6: Quá trình hình thành sóng th n
• Thi t h i do Sóng th n gây ra
Thi t h i v ng

i (gây th

ng tích và nh h

ch t ch y u do ch t đu i, và b th
Thi t h i v v t ch t – áp l c n
phá h y b t c th gì trên đ

ng t i s c kh e c ng đ ng) – ng

i

ng do va đ p do sóng xơ và sóng rút ra bi n
c trong sóng th n khi chuy n đ ng vào b có th

ng đi c a nó nh ng thi t h i ch y u t i các cơng

trình và c s h t ng là do ng p n

c. Khi sóng th n rút ra bi n, nó cu n theo bùn

đ t, và có th làm s p nhà c a, b n c ng và đánh v tàu thuy n;
Cung c p n

c- n

c b nhi m m n, ô nhi m do rác, m nh v ho c n

ngu n c p n

c sinh ho t không s d ng đ

Cây tr ng và ngu n cung c p l

c th i,

c;

ng th c – Thu ho ch mùa v , kho tr l

ng th c,

th c ph m d tr , gia súc, trang tr i và tàu thuy n đánh cá có th b thi t h i. Ru ng
đ t có th b b c màu, b hoang do b nhi m m n;
N ng l

ng, thông tin liên l c và h u c n – Sóng, dịng ch y trong sóng th n có th

làm đ gãy c t đi n, c t thông tin gây nên s gián đo n nghiêm tr ng h th ng
thơng tin và đ

ng đi n. Giao thơng có th b gián đo n.

1.2.3 M t s thiên tai l ch s t i Vi t Nam
1.2.3.1 L l ch s trên h th ng sông H ng n m 1971
Tr n l l ch s trên h th ng sông H ng xu t hi n vào tháng 8 n m 1971 đã gây
ng p l t 250.139 ha, nh h

ng đ n 2,71 tri u ng

i.


12

Hình 1-7: L trên sơng H ng
1.2.3.2 C n bão Linda (tháng 11 n m 1997)
Vào ngày 2/11/1997 tâm bão Linda đi vào phía nam c a Vi t Nam (khu v c t B c
Liêu đ n Cà Mau) v i v n t c gió t i tâm bão t 75 đ n 102 km/h.
Vào ngày 3/11/1997, Bão LinDa di chuy n theo h

h

ng Tây Tây b c, đi t Vi t Nam

ng t i V nh Thái Lan v i v n t c di chuy n 20km/h

Hình 1-8: Bão Linda 11/1997
1.2.3.3 L t i khu v c mi n Trung
Vào tháng 11 n m 1999, m t s tr n l đã xu t hi n t i khu v c mi n Trung t
Qu ng Bình đ n Ninh Thu n. H n 600 ng
kho ng 270 tri u USD.

i ch t và m t tích v i t ng thi t h i


13

Hình 1-9: L l t t i mi n Trung
1.2.3.4 C n bão Ketsana 2009
C p gió: 140 km/h, gi t 160 km/h; Thi t h i v ng
Thi t h i v kinh t

i: 174 ng

i ch t và m t tích;

c tính 14.000 t đ ng

Hình 1-10: Bão Ketsana 2009
1.2.3.5 L t i khu v c đ ng b ng sông C u Long

Vào tháng 11 n m 2000, t i h th ng sông Mêkông xu t hi n m t đ t l l n nh t
trong vòng 40 n m. S ng
h

i ch t: 481(trong đó 335 là tr em); Các h b

ng: 891.000 h ; Thi t h i: 280 tri u USD.

nh


14

Hình 1-11: L đ ng b ng sơng C u Long
Gi i thi u v h th ng qu n lý phòng, ch ng thiên tai các c p

1.3

1.3.1 C p Trung

ng

1.3.1.1 Ban Ch đ o Trung
Ban Ch đ o Trung

ng v phòng, ch ng thiên tai:

ng v phòng, ch ng thiên tai do Th t

ng Chính ph thành

l p, làm nhi m v đi u ph i liên ngành giúp Chính ph , Th t

ng Chính ph trong

vi c t ch c, ch đ o, đi u hành công tác phịng ng a, ng phó và kh c ph c h u
qu thiên tai trên ph m vi c n
tai đ

c. Ban Ch đ o Trung

ng v phòng, ch ng thiên

c s d ng d u qu c huy đ th c hi n các nhi m v c a Ban. Các thành viên

c a Ban ho t đ ng theo ch đ kiêm nhi m.
1.3.1.2 Nhi m v c a Ban Ch đ o Trung
H

ng v phòng, ch ng thiên tai:

ng d n vi c xây d ng, đôn đ c th c hi n chi n l

c, k ho ch qu c gia, chính

sách, pháp lu t v phòng, ch ng thiên tai;
H

ng d n xây d ng ph

ng án ng phó thiên tai;

Ch đ o, đi u ph i ng phó và kh c ph c h u qu thiên tai trên ph m vi toàn qu c:
Ch đ o ng phó thiên tai c p đ 3, 4; đi u ph i và h tr các đ a ph
thiên tai c p đ 1, 2;

ng ng phó


15
Quy t đ nh các bi n pháp c p bách, huy đ ng các ngu n l c c a các B , c quan
ngang B , c quan thu c Chính ph , c a t ch c, cá nhân đ

ng phó và kh c ph c

h u qu thiên tai theo quy đ nh c a Lu t Phòng, ch ng thiên tai và Ngh đ nh này;
Ch đ o th ng kê s li u thi t h i, nhu c u c u tr c a các đ a ph

ng, các B , c

quan ngang B , c quan thu c Chính ph và đ xu t v i Chính ph , Th t

ng

Chính ph quy t đ nh các bi n pháp và ngu n l c kh c ph c h u qu thiên tai trong
ph m vi c n

c;

Ki m tra, đôn đ c các B , ngành, đ a ph

ng th c hi n các ho t đ ng phòng, ch ng

thiên tai.
1.3.1.3 C c u t ch c c a Ban ch đ o Trung
Ban Ch đ o Trung
B tr

ng v phòng, ch ng thiên tai g m các thành viên:

ng B Nông nghi p và Phát tri n nông thơn làm Tr

M t Th tr
th

ng v Phịng, ch ng thiên tai
ng ban;

ng B Nông nghi p và Phát tri n nơng thơn làm Phó Tr

ng ban

ng tr c;

M t Phó Ch nhi m V n phịng Chính ph làm Phó Tr
Phó Ch t ch th

ng ban;

ng tr c y ban Qu c gia Tìm ki m c u n n làm Phó Tr

ng ban;

Các y viên c a Ban g m đ i di n là lãnh đ o các B , c quan ngang B , c quan
thu c Chính ph : Nơng nghi p và Phát tri n nơng thơn, Tài ngun và Mơi tr
Qu c phịng, Công an, Thông tin và Truy n thông, Công Th
t i, Xây d ng, Giáo d c và
giao, Lao đ ng - Th
t , Tài chính,

ng,

ng, Giao thơng v n

ào t o, Y t , V n hóa, Th thao và Du l ch, Ngo i

ng binh và Xã h i, Khoa h c và Công ngh , K ho ch và

ài Truy n hình Vi t Nam,

u

ài Ti ng nói Vi t Nam, đ i di n lãnh

đ o m t s đ n v thu c B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn, B Tài ngun và
Mơi tr

ng, B Qu c phịng,

y ban Qu c gia Tìm ki m c u n n, Vi n Hàn lâm

Khoa h c và Công ngh Vi t Nam;
C n c yêu c u công tác, Tr

ng ban Ban Ch đ o Trung

thiên tai m i đ i di n lãnh đ o các t ch c:
Vi t Nam, Trung

y ban Trung

ng v phòng, ch ng
ng M t tr n T qu c

ng H i Liên hi p Ph n Vi t Nam, Trung

niên C ng s n H Chí Minh, Trung

ng

ồn Thanh

ng H i Ch th p đ Vi t Nam và các t ch c

liên quan khác tham gia Ban Ch đ o trung

ng v phòng, ch ng thiên tai.


16

B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn là c quan th
Trung

ng tr c c a Ban Ch đ o

ng v phòng, ch ng thiên tai, th c hi n nhi m v qu n lý nhà n

cv

phòng, ch ng thiên tai. B thành l p b ph n chuyên trách làm nhi m v V n phòng
th

ng tr c c a Ban Ch đ o Trung

th

ng tr c Ban Ch đ o Trung

ng v phòng, ch ng thiên tai. V n phòng

ng v phòng, ch ng thiên tai có con d u, đ

c p kinh phí và m tài kho n t i Kho b c Nhà n

c đ ho t đ ng. B tr

c

ng B

Nông nghi p và Phát tri n nông thôn quy đ nh v ch c n ng, nhi m v c a V n
phòng th

ng tr c Ban Ch đ o Trung

ng v phòng, ch ng thiên tai.

1.3.2 C p T nh
1.3.2.1 Ban Ch huy phịng, ch ng thiên tai và tìm ki m c u n n c p t nh:
Do Ch t ch

y ban nhân dân c p t nh thành l p, tham m u giúp

y ban nhân dân

c p t nh qu n lý ho t đ ng phịng, ch ng thiên tai và tìm ki m c u n n, ch huy,
đi u hành trong ph m vi đ a ph
ki m c u n n có con d u, đ

ng. Ban Ch huy phòng ch ng thiên tai và tìm

c c p kinh phí, m tài kho n đ ho t đ ng

1.3.2.2 Nhi m v c a Ban Ch huy phòng, ch ng thiên tai và tìm ki m c u n n c p
t nh:
Tham m u giúp

y ban nhân dân c p t nh th c hi n nhi m v phòng, ch ng thiên

tai theo quy đ nh t i Kho n 1 i u 43 c a Lu t Phòng, ch ng thiên tai;

Xây d ng và phê duy t k ho ch, ph

ng án ng phó thiên tai;

Ch huy ng phó thiên tai, tìm ki m c u n n trong thiên tai trong ph m vi đ a
ph

ng;

Ki m tra, đôn đ c các s , c quan t i đ a ph

ng th c hi n nhi m v phòng, ch ng

thiên tai
1.3.2.3 C c u t ch c c a Ban Ch huy phòng, ch ng thiên tai và tìm ki m c u n n
c p t nh:
Ch t ch y ban nhân dân c p t nh làm Tr

ng ban;

M t Phó Ch t ch y ban nhân dân c p t nh làm Phó Tr

ng ban th

Giám đ c S Nông nghi p và Phát tri n nơng thơn làm Phó Tr
cơng tác phịng, ch ng thiên tai;

ng tr c;

ng ban ph trách

17
Ch huy tr

ng B Ch huy quân s c p t nh làm Phó Tr

ng ban ph trách cơng

tác c u h , c u n n thiên tai;
Các y viên là Ch huy tr

ng B Ch huy B đ i Biên phòng c p t nh; lãnh đ o các

s và các c quan có liên quan đ n cơng tác phịng, ch ng thiên tai và tìm ki m c u
n n c a đ a ph

ng; Tr

ng ban Ban Ch huy phòng, ch ng thiên tai và tìm ki m

c u n n c p t nh m i lãnh đ o M t tr n T qu c, H i Ph n ,

oàn Thanh niên và

H i ch th p đ c p t nh tham gia thành viên Ban Ch huy phòng, ch ng thiên tai và
tìm ki m c u n n c p t nh.
S Nông nghi p và Phát tri n nông thôn là c quan th

ng tr c c a Ban Ch huy

phịng, ch ng thiên tai và tìm ki m c u n n c p t nh.
C n c đi u ki n th c t c a đ a ph

ng, Ch t ch

y ban nhân dân c p t nh quy t

đ nh vi c thành l p b ph n chuyên trách thu c S Nông nghi p và Phát tri n nông
thôn làm nhi m v V n phòng th

ng tr c c a Ban Ch huy phịng ch ng thiên tai

và tìm ki m c u n n.
1.3.3 C p Huy n
1.3.3.1 Ban Ch huy phịng, ch ng thiên tai và tìm ki m c u n n c p Huy n:
Do Ch t ch

y ban nhân dân c p huy n thành l p, có ch c n ng tham m u giúp

y ban nhân dân c p huy n trong vi c ki m tra, đôn đ c, ch huy đi u hành cơng
tác phịng, ch ng thiên tai và tìm ki m c u n n trong ph m vi đ a ph

ng. Ban Ch

huy phịng, ch ng thiên tai và tìm ki m c u n n c p huy n có con d u, tài kho n và
đ

c c p kinh phí đ ho t đ ng.

1.3.3.2 Nhi m v c a Ban Ch huy phòng, ch ng thiên tai và tìm ki m c u n n c p
Huy n:
Tham m u giúp y ban nhân dân c p huy n th c hi n nhi m v phòng, ch ng thiên
tai theo quy đ nh t i Kho n 1 i u 43 c a Lu t Phòng, ch ng thiên tai;
Xây d ng và phê duy t k ho ch, ph

ng án ng phó thiên tai c a đ a ph

ng;

Ch huy và t ch c ng phó thiên tai, tìm ki m c u n n trong thiên tai trong ph m
vi c p huy n;
Ki m tra, đôn đ c các c quan, đ n v t i đ a ph
ch ng thiên tai.

ng th c hi n nhi m v phòng,