Đánh giá quản lý chất thải nguy hại công nghiệp trên địa bàn tỉnh bình dương và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý

B GIÁO D C & ÀO T O
TR
NG

B NÔNG NGHI P&PTNT
I H C THU L I

HOÀNG V N VY

ÁNH GIÁ QU N LÝ CH T TH I NGUY H I CÔNG NGHI P
TRÊN

A BÀN T NH BÌNH D

NG VÀ

XU T GI I PHÁP

NÂNG CAO HI U QU QU N LÝ

LU N V N TH C S

Hà N i - 2014


B GIÁO D C & ÀO T O
TR
NG

B NÔNG NGHI P&PTNT
I H C THU L I

HOÀNG V N VY

ÁNH GIÁ QU N LÝ CH T TH I NGUY H I CÔNG NGHI P
TRÊN

A BÀN T NH BÌNH D

NG VÀ

XU T GI I PHÁP

NÂNG CAO HI U QU QU N LÝ
Chuyên ngành: Khoa h c Môi tr
Mã s : 60-85-02

LU N V N TH C S

NG

IH

NG D N KHOA H C:

PGS.TS Nguy n V n Th ng

Hà N i - 2014

ng

L IC M

N

Sau m t th i gian nghiên c u, tác gi đã hoàn thành đ
s “ ánh giá qu n lý CTNH công nghi p trên đ a bàn t nh Bình D

c lu n v n th c
ng và đ xu t

gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý”. ây là m t đ tài ph c t p và khó kh n trong
c vi c thu th p, phân tích thông tin s li u và c nh ng v n đ liên quan đ n đ xu t
các gi i pháp c th . Tuy v y,trong quá trình h c t p, nghiên c u và hoàn thành lu n
v n, tác gi đã nh n đ
Tr

c r t s giúp đ t n tình c a th y cô, b n bè và gia đình.

c h t, tác gi xin bày t lòng bi t n sâu s c và trân tr ng t i PGS.TS

Nguy n V n Th ng, ng

i Th y đã ch b o, h

ng d n và giúp đ tác gi r t t n

tình trong su t th i gian th c hi n và hoàn thành lu n v n; xin trân tr ng c m n
PGS.TS Bùi Qu c L p - Tr

ng

i h c Th y l i đã có nh ng góp ý cho tác gi

hoàn thi n lu n v n.Tác gi xin g i l i c m n đ n Phòng
đ i h c, Khoa Môi tr

ng c a tr

ng

ào t o đ i h c và sau

i h c Th y l i và toàn th các th y cô đã

gi ng d y, giúp đ tác gi trong th i gian h c t p c ng nh th c hi n lu n v n.
Nhân d p này, tác gi xin chân thành c m n TS
C c th m đ nh đánh giá tác đ ng môi tr

ng V n L i - C c tr

ng

ngvà nh ng đ ng nghi p đã giúp đ tác

gi trong quá trình th c hi n lu n v n.
Cu i cùng tác gi xin g i l i c m n chân thành t i các b n bè, ng

i thân

đã đ ng viên, ng h , chia s và là ch d a tinh th n giúp tác gi t p trung nghiên
c u và hoàn thành b n lu n v n.
Do th i gian nghiên c u không dài, trình đ và kinh nghi m th c ti n ch a
nhi u nên lu n v n ch c ch n không th tránh đ

c nh ng h n ch và thi u sót. Tác

gi kính mong các th y, cô giáo, đ ng nghi p đóng góp ý ki n đ k t qu nghiên
c uđ

c hoàn thi n h n.
Tác gi xin chân thành c m n./.
Hà N i, ngày

tháng 11 n m 2014

H c viên

Hoàng V n Vy


L I CAM OAN
Tên tôi là: Hoàng V n VyMã s h c viên: 128440301022;
L p: CH 20 MT
Chuyên ngành: Khoa h c Môi tr

ng,Mã s : 60.85.02

Khóa h c: 2011-2013.
Tôi xin cam đoan đ tài lu n v n th c s k thu t“ ánh giá qu n lý CTNH

công nghi p trên đ a bàn t nh Bình D

ng và đ xu t gi i pháp nâng cao hi u

qu qu n lý” là do tôi th c hi n v i s h
Th ng.

ng d n c a PGS.TS Nguy n V n

ây không ph i là b n sao chép c a b t k m t cá nhân, t ch c nào. Các

k t qu nghiên c u trong lu n v n đ u do tôi th c hi n và đánh giá.
Tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m v nh ng n i dung mà tôi trình bày trong
lu n v n này./.
Hà N i, ngày

tháng 11 n m 2014
H c viên

Hoàng V n Vy


M CL C
M

U..................................................................................................................................... 1

CH

NG 1.T NG QUAN V CTNH .................................................................................. 4

1.1. Gi i thi u chung................................................................................................................... 4
1.1.1. Khái ni m CTNH, CTNH c a ho t đ ng công nghi p ................................................. 4
1.1.2. Phân lo i CTNH, CTNH c a ho t đ ng công nghi p ................................................... 6
1.1.3. Tính ch t và thành ph n c a CTNH công nghi p .......................................................... 8
1.1.4.Yêu c u v an toàn trong QLCTNH .............................................................................. 11
1.2. T ng quan v QLCTNH c a ho t đ ng công nghi p.................................................. 13
1.2.1. Qu n lý CTNH c a ho t đ ng công nghi p trên th gi i ............................................ 13
1.2.2. Qu n lý CTNH c a ho t đ ng công nghi p t i Vi t Nam........................................... 16
1.2.3. QLCTNH công nghi p trên đ a bàn t nh Bình D ng ................................................ 20
1.3. Nh ng nh h ng/tác h i c a CTNH công nghi p......................................................... 21
1.3.1. Tác h i v i môi tr ng ................................................................................................... 21
1.3.2. Tác h i đ n s c kh e con ng i .................................................................................... 23
K t lu n ch ng 1 ..................................................................................................................... 25
CH

NG 2.............................................................................................................................. 26

ÁNH GIÁ TH C TR NG QLCTNH T I T NH BÌNH D

NG ............................. 26

2.1. Gi i thi u chung v t nh Bình D ng .............................................................................. 26
2.1.1. V trí đ a lý....................................................................................................................... 26
2.1.2. i u ki n t nhiên........................................................................................................... 27
2.1.3. Kinh t - xã h i................................................................................................................ 28
2.2.Tình hình phát tri n công nghi p trên đ a bàn c a t nh .................................................... 29
2.2.1.Tình hình phát tri n các khu công nghi p t p trung ...................................................... 29
2.2.2. Tình hình phát tri n các c s công nghi p phân tán ................................................... 30
2.3. ánh giá QLCTNH công nghi p trên đ a bàn t nh Bình D ng................................... 30

2.3.1. ánh giá v th ch chính sách...................................................................................... 30
2.3.2. Thu gom, v n chuy n CTNH .................................................................................. 34
2.3.3. X lý, tiêu h y CTNH .................................................................................................... 37


2.3.4. Các công ngh x lý CTNH trên đ a bàn t nh Bình D

ng .................................. 39

2.3.5. Thông tin qu n lý CTNH ............................................................................................. 51
2.3.6. Thanh tra, ki m tra, giám sát QLCTNH ....................................................................... 54
2.4. ánh giá x lý CTNH công nghi p trên đ a bàn t nh Bình D ng ............................... 55
2.4.1. Tình hình x lý CTNH trên đ a bàn t nh Bình D ng................................................. 55
2.4.2. ánh giá hi u qu x lý CTNH..................................................................................... 56
2.4.3. Quy ho ch x lý ch t th i trên đ a bàn t nh Bình D ng: ........................................... 57
2.5. Phân tích đánh giá nh ng t n t i, b t c p trong QLCTNH công nghi p trên đ a bàn
t nh Bình D ng ....................................................................................................................... 59
2.5.1. V th ch chính sách: .................................................................................................... 59
2.5.2. V t ch c qu n lý .......................................................................................................... 62
2.5.3. V thanh tra, ki m tra, giám sát, x ph t các vi ph m ................................................. 63
2.6. Nguyên nhân c a nh ng t n t i, h n ch ................................................................ 64
2.6.1. Nguyên nhân khách quan ......................................................................................... 64
2.6.2. Nguyên nhân ch quan ............................................................................................. 65
K t lu n ch ng 2. .................................................................................................................... 67
CH

NG 3. ............................................................................................................................. 68

NGHIÊN C U,

XU T GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU

QLCTNH .... 68

3.1. Gi i thi u chung ............................................................................................................ 68
3.1.1. Nh ng gi i pháp tr ng tâm c n nghiên c u: ....................................................... 68
3.1.2. Gi i pháp s a đ i chính sách, pháp lu t .............................................................. 68
3.2. Gi i pháp nâng cao hi u qu QLCTNH công nghi p ............................................ 72
3.2.1. C i ti n và phát tri n th ch , chính sách liên quan đ n QLCTNH công
nghi p........................................................................................................................................ 72
3.2.2. Hoàn thi n c ch qu n lý Nhà n c v CTNH công nghi p trên đ a bàn t nh Bình
D ng ........................................................................................................................................ 74
3.2.3. Tuyên truy n giáo d c, nâng cao nh n th c v BVMT và QLCTNH .......... 78
3.3.

xu t gi i pháp kh thi đ nâng cao hi u qu QLCTNH công nghi p.................. 79

3.3.1. V c c u t ch c ...................................................................................................... 80


3.3.2. T ng c
K t lu n ch

ng ki m tra, giám sát ho t đ ng QLCTNH: ...................................... 81
ng 3 ................................................................................................................. 82

K T LU N, KI N NGH ....................................................................................................... 83
K t Lu n: ................................................................................................................................... 83
Ki n ngh : .................................................................................................................................. 84
TÀI LI U THAM KH O ....................................................................................................... 86

PH L C .................................................................................................................................. 87


DANH M C B NG

B ng 1.1. M t s công ngh x lý CTNH ph bi n

Vi t Nam..……………….17

B ng2.1.Th c tr ng biên ch cán b qu n lý môi tr ng c a t nh Bình D ng đ n
n m 2013…………………………………………………………………………..........32
B ng 2.2. Thông kê t ng s mã CTNH c a m t s lo i CTNH……………………35
B ng 2.3. Th ng kê vi ph m v QLCTNH……...…………………….……………..35
B ng 2.4. Th ng kê công su t x lý CTNH t i t nh Bình D

ng…………….……38

B ng 3.1. Th ng kê đ xu t s a đ i b sung v n b n pháp lu t………………..…..67


DANH M C BI U

VÀ HÌNH NH

Hình 1.1.CTNH công nghi p ............................................................................ 8
Hình 1.2.CTNH phát sinh t nông nghi p ........................................................ 9
Hình 1.3.CTNH phát sinh t y t .................................................................... 10
Hình 1.4. H th ng QLCTNH theo vòng đ i ................................................. 16
Hình 1.5. Bi u đ d báo phát sinh CTNH ..................................................... 21
Hình 1.6. Môi tr

ng đ t b ph i nhi m CTNH công nghi p ........................ 22

Hình 1.7. M t khu v c môi tr

ng không khí b ô nhi m .............................. 23

Hình 1.8. Th i chân do đèn ti t ki m đi n ...................................................... 24
Hình 2.1.B n đ hành chính t nh Bình D

ng ............................................... 26

Hình 2.2.Bi u đ c c u kinh t c a t nh Bình D

ng ................................... 29

Hình 2.3. H th ng qu n lý CTNH ................................................................. 31
Hình 2.3. Xe v n chuy n CTNH, Công ty TNHHTh ng m i x lý môi tr ng Thái
Thành ............................................................................................................... 37
Hình 2.4. Bi u đ công su t x lý CTNH t i Bình D
Hình 2.5.Lò đ t c aCông ty TNHH MTV c p thoát n

ng............................. 37
cvà MT Bình D

ng

......................................................................................................................... 39
Hình 2.6. X lý bóng đèn th i t i Công ty TNHH Phát tri n B n v ng An i n
......................................................................................................................... 41

Hình 2.7. Tái ch d u nh t th i t i Công ty TNHH S n xu t th ng m i d ch v
môi tr ng Vi t Xanh........................................................................................ 42
Hình 2.8. H th ng x lý CTNH l ng c a Công tyTNHHM t thành viên c p
thoát n

c và Môi tr

ng Bình D

ng .......................................................... 44

Hình 2.9. H th ng hoá r n CTNH, Công ty TNHH MTVc p thoát n
Môi tr

ng Bình D

ng ................................................................................. 45

Hình 2.10. H th ng xúc r a bao bì th i t i Công ty TNHH Th
D ch v x lý Môi tr

c và

ng m i -

ng Vi t Kh i............................................................... 46


Hình 2.11. H th ng t y r a t i Công ty TNHH s n xu t th

ng m i d ch v

Vi t Xanh ........................................................................................................ 47
Hình 2.12. X lý linh ki n đi n t t i Công ty TNHH M t thành viên c p
thoát n

c và MT Bình D

ng ....................................................................... 48

Hình 2.13. H m chôn l p CTNH .................................................................... 49
Hình 2.14. H th ng x lý acquy, Công ty TNHHs n xu t th
Môi tr

ng m i d ch v

ng Vi t Xanh ..................................................................................... 50

Hình 2.15. Bi u đ vi ph m v qu n lý thông tin CTNH ................................ 53
Hình 2.16. Quy ho ch các khu liên h p x lý và tr m trung chuy n ch t th i
đ n n m 2030 .................................................................................................. 58
Hình 3.1.

xu t hoàn thi n c c u t ch c QLCTNH t i Bình D

ng....... 80


DANH M C T

VI T T T

BVMT

B o v môi tr

CTNH

Ch t th i nguy h i

QLCTNH

Qu n lý ch t th i nguy h i

CQCP

C quan c p phép

TCXDVN

Tiêu chu n xây d ng Vi t Nam

TM

ng

ánh giá tác đ ng môi tr

TCVN

Tiêu chu n Vi t Nam

QCVN

Quy chu n Vi t Nam

UBND

ng

y ban nhân dân

KCN

Khu công nghi p

PCB

Polychlorinated biphenyl

GPS

H th ng đ nh v v tinh

CTRCN

Ch t th i r n công nghi p

CTRCNNH

Ch t th i r n công nghi p nguy h i


1

M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Qu n lý ch t th i nguy h i (QLCTNH) là m t trong nh ng v n đ môi
tr

ng b c xúc trong công tác BVMT Vi t Nam. Theo kh o sát c a JICA, t ng

l

ng ch t th i nguy h i (CTNH) phát sinh t i Vi t Nam n m 2010 là trên 860.000

t n; d báo, đ n n m 2015 t ng l

ng CTNH phát sinh s kho ng 1.550.000 t n;

đ n n m 2020 là 2.800.000 t n CTNH và đ n n m 2025 là 27.800.000 t n CTNH.
Theo k t qu kh o sát c a B Tài nguyên và Môi tr

ng, l

ng CTNH công

nghi p phát sinh t các doanh nghi p s n xu t kinh doanh, d ch v chi m t i h n
90,1% t ng l
Do l

ng CTNH phát sinh hàng n m.
ng phát sinh CTNH công nghi p ngày càng gia t ng, trong khi c ch ,

chính sách QLCTNH nói chung và CTNH công nghi p còn nhi u y u kém, b t c p
và v

ng m c, t n t i, ch a gi i quy t đ

c, n u không có các bi n pháp c i ti n,

nâng cao hi u qu qu n lý phù h p, s d n đ n nguy c gây ô nhi m môi tr
nghiêm tr ng, nh h

ng

ng đ n s c kh e và tác đ ng tiêu c c đ n h sinh thái.

Th c t kh o sát tình hình phát sinh CTNH th i gian qua cho th y, t l
CTNH phát sinh trong các lo i hình d ch v , sinh ho t, khám ch a b nh,…chi m
kho ng 20%. Tuy nhiên, CTNH công nghi p phát sinh t các c s s n xu t công
nghi p khá đa d ng và chi m t tr ng l n, v i kho ng 60% t ng l

ng ch t th i

phát sinh t các c s công nghi p, chính vì l đó, pháp lu t v BVMT đã quy
đ nh r t c th v QLCTNH đ i v i các c s s n xu t, kinh doanh, d ch v và

đ

c đi u ch nh liên t c t 2006 đ n 2011, nh m t ng b

c nâng cao hi u l c,

hi u qu QLCTNH.
Ho t đ ng x lý CTNH t o thu nh p không nh cho r t nhi u lao đ ng t i
các đ a ph

ng, là lo i hình ho t đ ng s n xu t n đ nh và t ng tr

ng ng, đóng góp quan tr ng cho ngân sách Nhà n
tr

ng không

c, là y u t đ m b o môi

ng xanh, s ch, đ p. M c dù v y, bên c nh nh ng chuy n bi n tích c c, trong

th c ti n áp d ng các quy đ nh v QLCTNH đã b c l nh ng b t c p, h n ch , c n


2

tr ho t đ ng QLCTNH, làm phát sinh nh ng đi m nóng v môi tr
đ n QLCTNH c n đ

sung đ

công tác

Vi t Nam ngày càng t t h n, nâng cao hi u l c, hi u qu qu n lý Nhà

QLCTNH
n

c ti p t c hoàn thi n, s a đ i, b

ng liên quan

c v BVMT nói chung và QLCTNH nói riêng.
có c s ki n ngh gi i pháp kh c ph c, hoàn thi n công tác QLCTNH,

đ tài đã l a ch n t nh Bình D

ng đ làm đ i t

ng nghiên c u, đánh giá c th

v th c tr ng QLCTNH, do đây là m t trong nh ng đ a ph

ng có l

ng CTNH

công nghi p phát sinh r t l n, có t c đ công nghi p hóa nhanh, v i trên 20 khu
công nghi p đang ho t đ ng, có kho ng 17.000 c s s n xu t, kinh doanh có quy
mô l n và v a, có đ các lo i hình ho t đ ng s n xu t công nghi p có phát sinh

CTNH công nghi p. Trong đi u ki n công nghi p phát tri n nhanh chóng, vi c
QLCTNH t i t nh Bình D

ng th i gian qua đã có s chuy n bi n tích c c. Tuy

nhiên, theo th ng kê n m 2012 c a t nh Bình D
nghi p đ

ng, ch có 15,3% CTNH công

c thu gom, v n chuy n, x lý theo quy đ nh (m t t l quá nh so v i

84,7% còn l i ch a đ
BVMT, đáp

c thu gom, qu n lý, x lý an toàn).

ng yêu c u c a qu n lý môi tr

t ng c

ng công tác

ng trong tình hình m i, thì

QLCTNH là m u ch t c a công tác BVMT n u mu n đ t đ

c m c tiêu phát tri n

kinh t b n v ng.

T

nh ng yêu c u th c ti n nêu trên, đ tài “ ánh giá QLCTNH công

nghi p trên đ a bàn t nh Bình D

ng và đ xu t gi i pháp nâng cao hi u qu qu n

lý” là nghiên c u c n thi t, s đánh giá toàn di n v tình hình QLCTNH c a công
nghi p t i t nh Bình D

ng đ trên c s đó, đ xu t c i ti n th ch , chính sách

nâng cao hi u qu QLCTNH.
2. M c tiêu c a đ tài
-

ánh giá đ

c hi n tr ng CTNH t i các KCN, các c s công nghi p t i

t nh Bình D

ng, nh ng h n ch , b t c p v công tác qu n lý CTNH hi n nay t i

t nh Bình D

ng và

Vi t Nam;

3

xu t đ

-

c nh ng gi i pháp đ kh c ph c nh ng h n ch , b t c p, nâng

cao hi u qu qu n lý CTNH công nghi p c a t nh Bình D

ng nói riêng và qu n lý

CTNH nói chung t i Vi t Nam.
it

3.
3.1.

ng, ph m vi nghiên c u

it

ng

CTNH c a ho t đ ng công nghi p trên đ a bàn t nh Bình D

ng;

3.2. Ph m vi nghiên c u
CTNH c a các KCN, các c s công nghi p phân tán trên đ a bàn t nh Bình
D

ng.
4. Ph

ng pháp nghiên c u

tài s d ng các ph
- Ph

ng pháp phân tích, t ng h p s li u th ng kê: T ng h p nh ng s li u

th c t thu th p đ
- Ph

ng pháp nh sau:

c trên đ a bàn t nh Bình D

ng;

ng pháp đi u tra, ph ng v n, ki m tra hi n tr

doanh nghi p đ

ng: Th c hi n t i các

c thanh tra, ki m tra có phát sinh CTNH công nghi p. D a trên

k t qu ki m tra hi n tr

ng c a các đoàn thanh tra, ki m tra đ

c ghi nh n b ng

Biên b n thanh tra;
- Ph

ng pháp phân tích h th ng:

ánh giá, phân tích s đ ng b theo h

th ng các v n b n liên quan đ n CTNH, các v n b n quy ph m pháp lu t gi a các
ngành và theo ngành d c: t Trung
- Ph

ng đ n đ a ph

ng;

ng pháp chuyên gia: Xin ý ki n c a các chuyên gia v k t qu phân tích,

đánh giá và nh ng gi i pháp đã đ

c đ xu t trong k t qu nghiên c u.

5. B c c c a Lu n v n
Lu n v n đ

ch

c trình bày trong 84 trang đánh máy kh A4, đ

c vi t trong 3

ng sau, ngoài ph n m đ u, k t lu n và ki n ngh :
- Ch

ng 1. T ng quan v CTNH;

- Ch ng 2. ánh giá th c tr ng QLCTNH công nghi p t i t nh Bình D ng;
- Ch

ng 3.

xu t gi i pháp nâng cao hi u qu QLCTNH;


4

NG 1.T NG QUAN V CTNH

CH
1.1. Gi i thi u chung

1.1.1. Khái ni m CTNH, CTNH c a ho t đ ng công nghi p
1.1.1.1. Khái ni m v CTNH
Thu t ng CTNH l n đ u tiên xu t hi n vào th p niên 70,sau m t th i gian
nghiên c u phát tri n, tùy thu c vào s phát tri n khoa h c k thu t và xã h i c ng

nh quan đi m c a m i n

c mà hi n nay trên th gi i có nhi u cách đ nh ngh a

khác nhau v CTNH trong lu t và các v n b n d

i lu t v môi tr

ng.

Philiphin: CTNH là nh ng ch t có đ c tính, n mòn, gây kích thích, h at
tính, có th cháy, n mà gây nguy hi m cho con ng

i, và đ ng v t.

Canada: CTNH là nh ng ch t mà do b n ch t và tính ch t c a chúng có kh
n ng gây nguy h i đ n s c kh e con ng

i và môi tr

ng; nh ng ch t này yêuc u

các k thu t x lý đ c bi t đ l ai b ho c gi m đ c tính nguy h i c a nó.
Trong Ch

ng trình môi tr

ng c a Liên H p Qu c (12/1985): ngoài ch t th i

phóng x và ch t th i y t , CTNH là ch t th i (d ng r n, l ng, bán r n - semisolid, và

các bình ch a khí) mà do h at tính hóa h c, đ c tính, n , n mòn ho c các đ c tính
khác, gây nguy h i hay có kh n ng gây nguy h i đ n s c kh e con ng
tr

ng b i chính b n thân chúng hay khi đ
M :

i ho c môi

c cho ti p xúc v i ch t th i khác.

c đ c p trong lu t RCRA (the Resource Conservation and Recovery

Act-1976), ch t th i (d ng r n, d ng l ng, bán r n-semisolid, và các bình khí) có th
đ

c coi là CTNH khi n m trong danh m c ch t th i,CTNH (g m 4 danh sách) có m t

trong 4 đ c tính (khi phân tích): cháy-n , n mòn, ph n ng và đ c tính đ

c ch

ngu n th i (hay nhà s n xu t) công b là CTNH. Bên c nh đó, CTNH còn g m các
ch t gây đ c tính đ i v i con ng

i

li u l

minh c a nghiên c u d ch t trên con ng

đ

c dùng đ

ng nh .

i v i các ch t ch a có ch ng

i, các thí nghi m trên đ ng v t c ng có th

c đoán tác d ng đ c tínhc a chúng lên con ng

Vi t Nam:Ti p c n khái ni m CTNH t
BASEL 1989 (sau đây g i t t là Công

i.

khi tham gia Công

c qu c t

c BASEL) v ki m soát v n chuy n qua biên

gi i các CTNH và vi c tiêu h y chúng, thì CTNH đ

c cho là các ch t th i thu c


5

m t trong nh ng lo i ghi trong ph b n I c a Công

c BASEL, tr khi các ch t

th i này không có 1 tính ch t gì ghi trong ph b n III c a Công
các ph th i nêu trên ít nh t m t trong các thu c tính đ

c BASEL. N u

c nêu trong danh sách các

đ c tính nguy hi m c a ch t th i nh : v t li u d n , d cháy, n mòn, gây d ch
b nh, có đ c tính,…).
Trong Lu t B o v môi tr

ng n m 1993, l n đ u tiên CTNH đ

c lu t hóa t i

i u 23 “T ch c, cá nhân s n xu t, v n chuy n, buôn bán, s d ng, c t gi , hu b
các ch t đ c h i, ch t d gây cháy, n , ph i tuân theo quy đ nh v an toàn cho ng
sinh v t, không gây suy thoái môi tr

ng, ô nhi m môi tr

ng, s c môi tr

i,
ng.

Chính ph quy đ nh danh m c các ch t đ c h i, ch t d gây cháy, n ”.
Trên c s đó, ngày 16 tháng 7 n m 1999 Th t

ng Chính ph đã có Quy t

đ nh s 155/1999/Q -TTg v vi c ban hành Quy ch QLCTNH; t i Kho n 2 i u 3
đã l n đ u tiên đ a ra khái ni m h t s c c th :“CTNH là ch t th i có ch a các ch t
ho c h p ch t có m t trong các đ c tính gây nguy h i tr c ti p (d cháy, d n , làm
ng đ c, d

n mòn, d lây nhi m và các đ c tính gây nguy h i khác), ho c t

tác v i các ch t khác gây nguy h i t i môi tr
các CTNH đ

c v BVMT c p trung

Lu t B o v môi tr
n ,d

i. Danh m c

c ghi trong Ph l c 1 kèm theo Quy ch này. Danh m c này do c

quan qu n lý nhà n
Kho n 11,

ng và s c kho con ng

ng

ng quy đ nh”.

ng n m 2005, khái ni m này ti p t c đ

c lu t hóa t i

i u 3: “CTNH là ch t th i ch a y u t đ c h i, phóng x , d cháy, d

n mòn, d lây nhi m, gây ng đ c ho c đ c tính nguy h i khác” và khái

ni m này đang đ

c s d ng r ng rãi trong QLCTNH hi n nay.

Hi n nay, chúng ta m i ch coi CTNH
ph i qu n lý còn th khí, h i ch a đ

th r n và th l ng là CTNH c n

c coi là CTNH, dù d ng ch t th i này trong

th c t đôi khi c c k nguy h i cho s c kh e và môi tr
m c CTNH hi n nay, CTNH đ

ng sinh th i. Trong danh

c phân thành hai nhóm:

- Nhóm m t sao “*”: Là nhóm ch đ

c kh ng đ nh là CTNH khi đ

đ nh (có k t qu phân tích) và có ít nh t 01 ch t nguy h i thành ph n v
QCVN 07:2008/BTNMT v ng

c phân
t ng

ng

ng CTNH. Khi m t CTNH nhóm “*” n u không


6

có k t qu phân đ nh thì ph i qu n lý nh CTNH (v bao bì nhi m thành ph n nguy
h i, bùn th i t h th ng x lý n

c th i, tro bay, tro x lò đ t ch t th i công nghi p,

gi lau dính thành ph n nguy h i,…).
- Nhóm hai sao “**”:

c quy

cđ

ng nhiên là CTNH, không c n ph i

có k t qu phân đ nh nh : d u th i, pin c quy th i, hóa ch t, c n s n, m c in, n

c

nhi m d u,....
1.1.1.2. CTNH c a ho t đ ng công nghi p
Theo Lu t B o v môi tr
đ

ng 2005, ch t th i là v t ch t

th r n, l ng, khí

c th i ra t s n xu t, kinh doanh, d ch v , sinh ho t ho c ho t đ ng khác. M t

kh i ch t th i đ

c g i là CTNH khi kh i ch t th i đó ch a ít nh t m t trong cácy u

t : đ c h i, phóng x , d cháy, d n , d

n mòn, d lây nhi m, gây ng đ c ho c

đ c tính nguy h i khác.T khái ni m trên ta nh n th y: CTNH công nghi p là ch t
th i phát sinh t khu v c s n xu t công nghi p có ch a ít nh t m t trong các y u t
đ c h i, phóng x , d cháy, d n , d

n mòn, d lây nhi m, gây ng đ c,…

Theo quy đ nh c a Thông t s 12/2011/TT-BTNMT ngày 14 tháng 4 n m

2011 c a B Tài nguyên và Môi tr
m t kh i ch t th i ch đ

ng v vi c ban hành quy ch qu n lý CTNH thì

c g i là CTNH khi nó thu c danh m c ban hành kèm theo

Thông t này, nh v y ta có th hi u m t cáchđ y đ : CTNH công nghi p là ch t
th i phát sinh t các t ch c s n xu t,kinh doanh d ch v , thu c danh m c CTNH
ho c có ch a ít nh t m t trong nh ng y u t nguy h i theo quy đ nh c a pháp lu t.
Trong ph m vi nghiên c u c a Lu n v n, chúng ta ch t p trung nghiên c u
CTNH công nghi p, đây c ng chính là ph m vi và m c tiêu nghiên c u nh m đ
xu t hoàn thi n mô hình qu n lý hi u qu CTNH công nghi p.
1.1.2. Phân lo i CTNH, CTNH c a ho t đ ng công nghi p
M c đích c a vi c phân lo i CTNH là đ t ng c

ng thông tin liên quan đ n

CTNH. Tu vào m c đích, yêu c u s d ng thông tin c th mà có các cách phân
lo i khác nhau:


7

1.1.2.1. H th ng phân lo i chung
ây là h th ng phân lo i dành cho nh ng ng
đ m b o tính th ng nh t v các danh m c đ

i có chuyên môn nh m

c pháp lu t quy đ nh và thu t ng

s d ng. H th ng phân lo i này d a trên Danh m c đ
các v n b n pháp lu t đã đ
th trong Công

c xác đ nh c th trong

c ban hành và đ c tính c a CTNH đ

c quy đ nh c

c Basel v v n chuy n CTNH xuyên biên gi i và Quy ch

QLCTNH c a Vi t Nam.
Vi c áp d ng h th ng phân lo i theo đ c tính c a CTNH ho c theo danh
m c nh m đ m b o cho ho t đ ng phân lo i, l u gi , v n chuy n CTNH đ
toàn tuy t đ i, h n ch nh ng t

c an

ng tác do CTNH gây ra: cháy, n , n mòn, ph n

ng hoá h c,… Ngoài ra, m i lo i CTNH có ph

ng pháp x lý phù h p v i đ c

tính riêng nên vi c phân lo i này còn giúp cho ho t đ ng x lý CTNH đ

c thu n

ti n, nhanh chóng, tri t đ và ti t ki m t i đa chi phí x lý.
1.1.2.2. Phân lo i theo lu t đ nh
Phân lo i theo lu t đ nh là h th ng phân lo iđ

c quy đ nh c th trong

các v n b n quy ph m pháp lu t c a Vi t Nam và Công

c qu c t mà Vi t

Nam tham gia.
- Theo Công

c Basel: C n c vào 20 ngu n phát sinh CTNH (t Y1 –

Y18, Y46, Y47) và theo 27 thành ph n ch a trong CTNH (t Y19 – Y45)- Ph l c I
và II. Ph l c III phân lo i theo đ c tính c a CTNH g m10 nhóm sau: (1) V t
li u/ph th i d n ; (2) V t li u/ph th i d cháy; (3) V t li u/ph th i là nguyên
li u đ t cháy– Peroxyde h u c ; (4) V t li u/ph th i có đ c tính c p; (5) V t
li u/ph th i gây lây lan d ch b nh; (6) V t li u/ph th i n mòn; (7) V t li u/ph
th i gi i phóng khí đ c khi ti p xúc v i không khí và n
th gây tác h i cho con ng

c; (8) V t li u/ph th i có

i; (9) V t li u/ph th i có th gây tác h i cho h sinh

thái; (10) V t li u/ph th i sau tiêu hu có th phát sinh s n ph m có ch a m t
trong các đ c tính nêu trên.

- Theo Quy ch QLCTNH ban hành kèm theo Thông t s 12/2011/TTBTNMTngày 14 tháng 4 n m 2011 c a B Tài nguyên và Môi tr

ng, vi c phân


8

lo i c ng theo hai nhóm chính: Phân lo i theo đ c tính g m b y nhóm và phân lo i
theo ngu n và dòng th i chính g m 19 nhóm.
Ngoài ra, còn có h th ng phân lo i dành cho công tác qu n lý: H th ng
phân lo i này nh m đ m b o nguyên t c CTNH đ

c ki m soát ch t ch t n i phát

sinh, quá trình v n chuy n đ n n i x lý, th i b cu i cùng. H th ng phân lo i này
g m 02 h th ng thành ph n: (1) H th ng phân lo i theo ngu n phát sinh; (2) H
th ng phân lo i theo đ c đi m CTNH.
1.1.3. Tính ch t và thành ph n c a CTNH công nghi p
1.1.3.1. Tính ch t c a CTNH
Các ch t th i đ

c phân lo i là CTNH khi có ít nh t m t trong các tính ch t sau:

- D cháy: Ch t l ng d cháy là các ch t l ng, h n h p ch t l ng ho c ch t l ng
ch a ch t r n hoà tan ho c l l ng có nhi t đ ch p cháy không quá 550C; ch t
th i r n d cháy: là các ch t r n có kh n ng s n sàng b c cháy ho c phát l a do b
ma sát trong các đi u ki n v n chuy n; ch t th i có kh n ng t b c cháy là ch t r n
ho c l ng có th t nóng lên trong đi u ki n v n chuy n bình th
lên do ti p xúc v i không khí và có kh n ng b t l a.
ho n, b ng, làm ô nhi m không khí và ngu n n

ng, ho c t nóng

c tính d cháy s gây ra h a

c.

Hình 1.1.CTNH công nghi p
- D n : Các ch t th i

th r n ho c l ng có th n do k t qu c a ph n ng

hóa h c khi ti p xúc v i l a ho c do b va đ p, ma sát s t o ra các lo i khí

nhi t


9

đ , áp su t và t c đ gây thi t h i cho môi tr
chúng có th gây t n th
th m chí ch t ng
-

ng xung quanh. Chính vì d n nên

ng da, b ng và th m chí là t vong; phá h y công trình và

i.

n mòn: Các ch t th i, thông qua ph n ng hoá h c, s gây t n th

nghiêm tr ng các mô s ng khi ti p xúc, ho c trong tr
lo i v t li u, hàng hoá và ph

ng

ng h p rò r s phá hu các

ng ti n v n chuy n. Thông th

ng đó là các ch t

ho c h n h p các ch t có tính axit m nh (pH nh h n ho c b ng 2), ho c ki m
m nh (pH l n h n ho c b ng 12,5).

Hình 1.2.CTNH phát sinh t nông nghi p
- Oxi hoá: Các ch t th i có kh n ng th c hi n ph n ng oxy hoá to nhi t
m nh khi ti p xúc v i các ch t khác, có th gây ra ho c góp ph n đ t cháy các ch t
đó, vi c ô xy hoá s gây ra cháy n , gây nhi m đ c ngu n n

c và không khí.

- Gây nhi m trùng: Các ch t th i ch a các vi sinh v t ho c đ c t đ
là gây b nh cho con ng

i và đ ng v t.

- Có đ c tínhbao g m:
th

da.

c cho

c tính c p là các ch t th i có th gây t vong, t n

ng nghiêm tr ng ho c có h i cho s c kho qua đ

ng n u ng, hô h p ho c qua

c tính t t ho c mãn tính là các ch t th i có th gây ra các nh h

ng t t

ho c mãn tính, k c gây ung th , do n ph i, hít th ph i ho c thi u các bi n pháp
đ m b o an toàn khi ti p xúc nên ng m qua da. Sinh khí đ c là các ch t th i ch a
các thành ph n mà khi ti p xúc v i không khí ho c v i n

c s gi i phóng ra khí


10

đ c, gây nguy hi m đ n con ng

i và sinh v t, đ c bi t là ô nhi m ngu n n

c

nghiêm tr ng.

- Có đ c tính sinh thái: Các ch t th i có th gây ra các tác h i ngay l p t c
ho c t t đ i v i môi tr

ng, thông qua tích lu sinh h c ho c tác h i đ n các h

sinh v t.
- D lây nhi m: Ch t th i n u không đ

c qu n lý ch t ch , không đ m b o

an toàn trong thu gom, l u gi , v n chuy n, x lý thì các r i ro, s c s gây h u
qu r t nghiêm tr ng, nh h

ng đ n môi tr

ng s ng và s c kh e c ng đ ng. Tùy

thu c vào đ c tính và b n ch t c a ch t th i mà khi th i vào môi tr

ng s gây nên

các tác đ ng khác nhau, lan truy n d ch b nh.

Hình 1.3.CTNH phát sinh t y t
1.1.3.2. Thành ph n c a CTNH công nghi p:
- Dung môi h u c ;
- Ch t th i n mòn;
- C n s n th i;
- Ch t th i có ch a các ch t ô xy hoá;
- Ch t xúc tác qua s d ng;

- D u nh t th i;
- Ch t th i nhi m thành ph n nguy h i (v bao bì nhi m d u m , hoá ch t,
m c in,…);
- Bùn th i ch a kim lo i n ng;


11

- Bóng đèn hu nh quang th i, pin c quy th i,…
- Các ch t đ c th i: axit, cyanua, anilin,…
1.1.4.Yêu c u v an toàn trong QLCTNH
đ m b o an toàn, vi c l u gi tam th i, v n chuy n và x lý CTNH đ
quy đ nh r t c th v đi u ki n thu gom, trang thi t b l u gi , ph
chuy n, vi c b o qu n tr

c

ng ti n v n

c và sau x lý; c th nh sau:

- Bao bì ch a CTNH ph i có ch t l

ng t t, có kh n ng ch ng đ

cs

n

mòn, không b g , không ph n ng hoá h c v i CTNH ch a bên trong, có kh n ng

ch ng th m ho c th m th u, rò r , đ c bi t t i đi m ti p n i và v trí n p, x ch t
th i; bao bì m m có ít nh t 02 l p v . Ch u đ
v v b i tr ng l
đ

c va ch m, không b h h ng, rách

ng ch t th i trong quá trình s d ng thông th

ng. Bao bì m m

c bu c kín và bao bì c ng có n p đ y kín đ đ m b o ng n ch t th i rò r ho c

bay h i ra ngoài.Ch t th i l ng, bùn th i d ng nhão ho c ch t th i có các thành ph n
nguy h i d bay h i ph i ch a trong bao bì c ng không v

t quá 90% dung tích

ho c m c ch a cao nh t cách gi i h n trên c a bao bì là 10 cm.
- CTNH phát sinh ph i đ

c phân lo i, bao bì ph i đ

c dán nhãn rõ ràng, d

đ c, không b m và phai màu. Nhãn bao g m các thông tin sau: Tên và mã CTNH;
d u hi u c nh báo, phòng ng a theo Tiêu chu n Vi t Nam TCVN 6707:2009 v
CTNH - D u hi u c nh báo, phòng ng a v i kích th

c ít nh t 05 cm m i chi u, c

th xem Ph l c 1.
- Thi t b l u ch a CTNH có v c ng v i c l n h n các bao bì chuyên d ng
thông th

ng, nh các b n, b ...; v có kh n ng ch ng đ

cs

n mòn, không b

g , không ph n ng hoá h c v i CTNH ch a bên trong, có kh n ng ch ng th m
ho c th m th u, có k t c u c ng ch u đ

c va ch m, không b h h ng, bi n d ng,

rách v trong quá trình s d ng; có d u hi u c nh báo, phòng ng a theo Tiêu chu n
Vi t Nam TCVN 6707:2009 v i kích th

c ít nh t 30 cm m i chi u, đ

c in rõ

ràng, d đ c, không b m và phai màu.
Thi t b l u ch a CTNH

th l ng ho c có thành ph n nguy h i d bay h i

ph i có n p đ y kín, bi n pháp ki m soát bay h i, m c ch a cao nh t cách gi i h n

12

trên c a thi t b l u ch a 10 cm. Tr

ng h p không c n n p đ y kín thì ph i có mái

ho c bi n pháp che n ng, m a và bi n pháp ki m soát gió tr c ti p vào bên trong.
- Khu v c l u gi t m th i ho c trung chuy n CTNHph i có cao đ n n đ m
b o không b ng p n

c; b ng v t li u ch ng th m, ch u đ

c t i tr ng; có t

ng

b ng v t li u không cháy; có mái che kín n ng, m a (tr các thi t b l u ch a
CTNH v i dung tích l n h n 05 m3 thì đ

c đ t ngoài tr i). Có phân chia các ô

riêng cho t ng lo i CTNH ho c nhóm CTNH, có vách ng n không cháy, có rãnh
thu ch t l ng v m t h ga th p h n sàn.
Khu v c l u gi t m th i ho c trung chuy n CTNH
t

th l ng ph i có

ng, đê, ho c g bao quanh toàn b ho c t ng ph n c a khu v c ho c m t bi n

pháp cách ly th c p khác đ d phòng CTNH phát tán ra ngoài môi tr
tr

ng trong

ng h p có s c . CTNH d cháy, n ph i b o đ m kho ng cách không d

i 10

m v i lò đ t, lò h i và các thi t b đ t khác.
Trong t ng ô ho c b ph n c a khu v c l u gi t m th i ph i có d u hi u
c nh báo, phòng ng a phù h p, có s đ thoát hi m, ký hi u h
có các b ng h

ng d n thoát hi m,

ng d n rút g n v quy trình v n hành an toàn, có quy trình ng phó

s c , có n i quy v an toàn lao đ ng và b o v s c kho v i kích th
thu n ti n quan sát cho ng

i v n hành, đ

c và

v trí

c in rõ ràng, d đ c, không b m .

- V n chuy n b ng xe t i thùng l p c đ nh, ph i l p đ t thùng ho c h p thu
ch t l ng d phòng bên d

i đáy thùng. Xe t i thùng h ph i đ

c ph b t kín. Xe

t i b n (hay còn g i là xe xitéc) và khoang ch a tàu thu đ i v i CTNH

th l ng

ph i có bi n pháp ki m soát bay h i, đ c bi t t i đi m n p, x , m c ch a cao nh t
cách gi i h n trên c a b n ho c khoang ch a là 10 cm.
Ph

ng ti n v n chuy n CTNH ph i đ

c l p đ t h th ng đ nh v v tinh

(GPS), trang b các d ng c c u h a; có v t li u th m hút và x ng; có h p s c u
v t th

ng; bình ch a dung d ch so da gia d ng; có thi t b thông tin liên l c; có d u

hi u c nh báo, phòng ng a có th tháo, l p linh ho t tu theo lo i CTNH đ
chuy n ít nh t

hai bên c a ph

cv n

ng ti n; có bi n thông báo s c cho các đ i t

ng


13

giao thông khác. Không ch các CTNH có kh n ng ph n ng hoá h c v i nhau
trong quá trình v n chuy n.
- H th ng ho c thi t b x lý CTNH ph i có công ngh , công su t phù h p
và đ

c đ ng ký c p phép x lý. CTNH c n đ

c phân lo i, ki m tra tr

c và sau

khi đ

c x lý cu i cùng, đ m b o x lý an toàn. H th ng ho c thi t b x lý

CTNH

nhi t đ cao có kh n ng gây s c cháy n ph i có c ch c nh báo và t

đ ng ng t khi

tình tr ng v n hành không an toàn song song v i c ch ng t b ng

tay. Có công trình BVMT đ x lý khí th i phát sinh t ho t đ ng x lý đ t các quy
chu n k thu t hi n hành.
1.2. T ng quan v QLCTNH c a ho t đ ng công nghi p
1.2.1. Qu n lý CTNH c a ho t đ ng công nghi p trên th gi i
Tu t ng đi u ki n kinh t xã h i và m c đ phát tri n khoa h c k thu t
cùng v i nh n th c v qu n lý ch t th i mà m i n
c a riêng mình. Tuy nhiên, các n
th i nhi u ph

c có nh ng cách x lý ch t th i

c phát tri n trên th gi i th

ng áp d ng đ ng

ng pháp đ x lý ch t th i r n, trong đó có ch t th i r n nguy h i, t

l x lý ch t th i r n b ng các ph

ng pháp nh đ t, x lý c h c, hóa/lý, sinh h c,

chôn l p,... r t khác nhau. Qua s li u th ng kê v tình hình x lý ch t th i r n c a
m ts n

c trên th gi i th y r ng, Nh t B n là n

c s d ng ph

ngpháp thu h i

ch t th i r n v i hi u qu cao nh t (38%), sau đó đ n Thu S (33%), trong khi
Singapore ch s d ng ph

ng pháp đ t; Pháp l i s d ng ph

sinh nhi u nh t (30%),... Các n

c s d ng ph

ng pháp x lý vi

ng pháp chôn l p h p v sinh

nhi u nh t trong vi c qu n lý ch t th i r n là Ph n Lan (84%), Thái Lan (B ng C c
-84%), Anh (83%), Liên Bang Nga (80%), Tây Ban Nha (80%). D

i đây là nh ng

mô t t ng quan v tình hình qu n lý ch t th i r n nói chung và ch t th i r n nguy
h i nói riêng t i m t s n

c trong khu v c và th gi i:

-Trung Qu c: V i công ngh tái ch phát tri n đã t n d ng l i m t ph n đáng
k CTNH, còn l i ch t th i đ

c th i vào n

c và đ t. Bi n pháp x lý thông th

ng

là đ a vào các bãi rác h , trong đó có m t s ô chôn l p h p v sinh. Ph n l n CTNH
c a các khu v c kinh t , m t s xí nghi p có kh n ng x lý t i ch . Trung Qu c


14

c ng đã đ ra Lu t ki m soát và phòng ng a nhi m b n do ch t th i r n (1995), trong
đó quy đ nh các ngành công nghi p ph i đ ng ký vi c phát sinh ch t th i, n

c th i,...

đ ng th i ph i đ ng ký vi c ch a đ ng, x lý và tiêu hu ch t th i, li t kê các ch t
th i t các ngành công nghi p, đ c bi t là ngành công nghi p hoá ch t.
- H ng Kông: V i h th ng thu gom v n chuy n và thi t b x lý hi n đ i,
công ngh ch y u là x lý nhi t và x lý hoá/lý đã x lý đ
CTNH t i H ng Kông. T i đây, ng

c h u h t l

ng

i ta đã ti n hành nghiên c u và đ xu t quy

ch chung v s tiêu hu ch t th i, đ c bi t là ch t th i hoá h c. Nh h th ng
nghi n nh đ chôn l p, h th ng ki m soát chôn l p, ki m soát n i thu gom, v n
chuy n, x lý và tiêu hu 100 ch t th i, nh t là ch t th i r n nguy h i đã góp ph n
nâng cao ch t l

- n

ng qu n lý ch t th i nói chung và CTNH nói riêng.
: CTNH ch y u đ

bãi rác công c ng. Hi n nay,

c th i vào đ t và n

c, ho c đ t i ch ho c t i

đã đ u t xây d ng thi t b x lý b ng ph

n

ng

pháp chôn l p v iv n vay t WB/IFC và đ y m nh kêu g i đ u t t thành ph n
kinh t t nhân.
-Philippine: Nói chung CTNH đ
c ng. Hi n t i
th i đ

c đ vào n

c hay đ vào bãi rác công

Philippin ch a có công trình x lý CTNH t p trung, m t s ítch t

c x lý t i ch . Hi n đang có m t đ án nghiên c u v x lý chôn l p

CTNH do EU tài tr .
- Singapore:

gi i quy t CTNH, Singapore đã có gi i pháp công ngh trình

đ th p đ x lý hoá lý, thu h i dung môi h u c và lò đ t trong nhi u n m, ch y u
dùng thi t b c , h th ng tiên ti n hi n đ i đã đ
hi n. Hi n t i ch t th i đ

c phân lo i, m t ph n đ

c đ ngh nh ng ch a đ
c tái ch , ph n còn l i đ

c th c
cđ a

vào 4 nhà máy thiêu hu . Singapore đã xây d ng nhà máy th 5 v i công su t 2.500
t n/ngày đ x lý ch t th i. Nhi t l

ng trong quá trình thiêu hu đ

ch y máy phát đi n, Công ngh thiêu hu ch t th i đang đ
ngh hi n đ i h n, đ m b o đ
đ

c các tiêu chu n v môi tr

c thu h i đ

c thay th b ng các công
ng. D u c n, s n th a

c tái ch s d ng thì các nhà máy xí nghi p ph i ch u chi phí x lý chúng.