Nghiên cứu áp dụng biện pháp quản lý hệ thống tưới có sự tham gia của cộng đồng cho hệ thống thủy nông cầu sơn cấm sơn, bắc giang

L IC M

N

Trong quá trình h c t p và hoàn thi n lu n v n đ tài "Nghiên c u áp d ng
bi n pháp qu n lý h th ng t

i có s tham gia c a c ng đ ng cho h th ng th y

nông C u S n-C m S n, B c Giang", tác gi đã nh n đ

c s đ ng viên, khuy n

khích và t o đi u ki n giúp đ t n tình c a các c p lãnh đ o, các th y cô giáo, các
đ ng nghi p và gia đình.
Xin bày t lòng bi t n chân thành và sâu s c t i các th y giáo, cô giáo đã
nhi t tình gi ng d y, trang b ki n th c đ tác gi có c s khoa h c hoàn thành b n
lu n v n.
c bi t, tác gi xin bày t lòng bi t n chân thành và sâu s c đ n giáo viên
h

ng d n khoa h c Ti n s Nguy n Th Kim Cúc và Ti n s Nguy n Th H ng Nga

đã t n tình h

ng d n, giúp đ tác gi trong quá trình hình thành đ tài, tri n khai,

nghiên c u và hoàn ch nh lu n v n.
Tuy nhiên, th c ti n trong quá trình qu n lý h th ng t

i cho h th ng th y

nông C u S n – C m S n còn đ t ra nhi u v n đ c n gi i quy t, ch c ch n lu n
v n không tránh kh i nh ng thi u sót. Tác gi r t mong đ

c s đóng góp chân

thành c a các th y cô giáo, đ ng nghi p và b n đ c đ lu n v n đ

c hoàn thi n và

có giá tr th c ti n h n.
Xin chân thành c m n!
Hà N i, ngày

tháng

n m 2014

Tác gi lu n v n

V

ng Tài kh

ng


L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan đ tài lu n v n c a tôi hoàn toàn là do tôi làm. Nh ng k t
qu nghiên c u, tính toán là trung th c. Trong quá trình làm lu n v n tôi có tham

kh o các tài li u liên quan nh m kh ng đ nh thêm s tin c y và c p thi t c a đ tài.
Tôi không sao chép t b t k ngu n thông tin nào khác, n u vi ph m tôi xin hoàn
toàn ch u trách nhi m tr

c Khoa và Nhà tr

ng.

Hà N i, ngày

tháng

n m 2014

Tác gi lu n v n

V

ng Tài Kh

ng


M CL C

M

U ....................................................................................................................1

1. TÍNH C P THI T C A

TÀI ..........................................................................1

2. M C ÍCH VÀ PH M VI NGHIÊN C U ..........................................................3
2.1. M c đích nghiên c u:...........................................................................................3
2.2. Ph m vi nghiên c u: ............................................................................................3
3. CÁCH TI P C N VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U .....................................3

3.1 Cách ti p c n: .......................................................................................................3
3.2. Ph

ng pháp nghiên c u: ....................................................................................4

4. N I DUNG NGHIÊN C U ...................................................................................4
CH

NG 1. T NG QUAN CÁC V N

1.1. Gi i thi u v mô hình qu n lý t

NGHIÊN C U ................................5

i có s tham gia c a c ng đ ng (PIM) ..........5

1.1.1. Khái ni m ..........................................................................................................5
1.1.2. T i sao c n phát tri n mô hình PIM .................................................................5
1.1.3. Ích l i c a s tham gia c ng đ ng trong qu n lý t
1.1.4. Các c p đ tham gia qu n lý t

1.2. S l

i c a ng

i ......................................7

i dân : ........................................10

c v tình hình th c hi n PIM c a m t s n

c trên th gi i ...................10

1.2.1. T i Thái Lan ....................................................................................................10
1.2.2. T i Indonexia ..................................................................................................12
1.2.3. T i Nepal ........................................................................................................13
1.2.4. T i Phillipine ...................................................................................................16
1.2.5. T i M .............................................................................................................17
1.2.6. T i Australia....................................................................................................17
1.2.7. T i Nh t B n ...................................................................................................18
1.2.8. Bài h c kinh nghi m t mô hình PIM trên th gi i.........................................19
1.3. Tình hình th c hi n PIM

Vi t Nam ................................................................20

1.3.1. Lu t và chính sách v PIM/IMT
1.3.2.

ng d ng PIM

Vi t Nam...................................................20

Vi t Nam và nh ng bài h c kinh nghi m ...........................21


1.3.3. Bài h c t “ Mô hình dùng n

c qu n lý kênh liên xã

h th ng th y l i Phú

Ninh, t nh Qu ng Nam” ............................................................................................24
1.3.4. K t lu n và kh n ng áp d ng cho h th ng C u S n - C m S n ..................24
1.4. Khái quát h th ng công trình th y l i C u S n-C m S n ...............................25
1.4.1. Gi i thi u chung h th ng thu nông C u S n - C m S n .............................25
1.4.2. H th ng công trình th y l i trong h th ng ..................................................27
CH

NG 2: ÁNH GIÁ TH C TR NG QU N LÝ H

TH NG TH Y

NÔNG C U S N - C M S N ..............................................................................45
2.1. Ph

ng pháp đánh giá .......................................................................................45

2.2. K t qu đánh giá th c tr ng qu n lý h th ng th y nông C u S n - C m S n ......45
2.2.1. Thông tin chung v ng
2.2.2.

iđ

c ph ng v n.....................................................45

ánh giá mô hình qu n lý h th ng th y nông d a vào c ng đ ng (PIM) t i

vùng đã và đang áp d ng ..........................................................................................48
2.2.3. ánh giá mô hình qu n lý cho vùng ch a áp d ng PIM ................................53
2.2.4

u đi m và t n t i c a bi n pháp qu n lý t i vùng đang áp d ng PIM ........57

2.3. Phân tích bài h c kinh nghi m và đ nh h

ng phát tri n qu n lý t

i d a vào

c ng đ ng nh m nâng cao hi u qu ho t đ ng c a h th ng....................................58
CH

NG 3:D

BÁO NHU C U N

C VÀ KH

N NG

ÁP

NG C A H

TH NG GIAI O N 2013 - 2020 ............................................................................60
3.1 Tính toán nhu c u n
3.1.1. C s và ph

c cho các giai đo n 2013-2015-2020 ..............................60

ng pháp d báo ........................................................................60

3.1.2. K t qu tính toán cân b ng n

c giai đo n hi n t i và các giai đo n. ..........62

3.2 D báo dòng ch y đ n và kh n ng đáp ng nhu c u n

c c a h th ng các giai

đo n 2013-2015-2020 ...............................................................................................69
3.2.1.Tính toán dòng ch y đ n ..................................................................................69
3.2.2. K t qu tính toán cân b ng n
CH
C NG

NG 4:XÂY D NG VÀ

c n m 2013, 2015, 2020 ...............................70
XU T MÔ HÌNH QU N LÝ T

NG NH M NÂNG CAO HI U QU HO T

I D A VÀO

NG C A H TH NG

...................................................................................................................................72


4.1

xu t m r ng các t ch c dùng n

c d a trên n ng l c ph c v c a công

trình ...........................................................................................................................72
4.2 C ch t ch c ho t đ ng c a các t ch c dùng n
4.3.

c ........................................74

xu t thay đ i m t s chính sách nh m nâng cao hi u qu ho t đ ng c a h

th ng ..........................................................................................................................76
4.4.

xu t các bi n pháp công trình nh m nâng cao hi u qu ho t đ ng c a h

th ng .........................................................................................................................77
4.5.

xu t các bi n pháp khác nh m nâng cao hi u qu ho t đ ng c a h th ng ......77

K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................................80


DANH M C B NG, BI U
B ng 1.1: Di n tích t nhiên và đ t canh tác thu c h th ng C u S n-C m S n ....26
B ng 1.2. Th ng kê các tr m b m đi n thu c h th ng ...........................................28
B ng 1.3 : Các công trình t

i n i đ ng trong h th ng C u S n - C m S n [2] .....30

B ng 1.4: T ng h p hi n tr ng t

i vùng C u S n - C m S n ................................31

B ng 1.5: Th c tr ng công trình và tình hình c p n
B ng 1.6:

c

kênh Núi Sui ..................32

ánh giá ho t đ ng c a t ch c qu n lý hi n t i theo t ng tuy n kênh

thu c khu m u Khu m u Núi Sui ..............................................................................34
B ng 1.7: Vai trò c a các t ch c th c hi n PIM trong khu m u .............................38
B ng 1.8: Th c tr ng công trình và tình hình c p n
B ng 1.9:

c

kênh Y2.........................39

ánh giá ho t đ ng c a t ch c qu n lý hi n t i theo t ng tuy n kênh

thu c khu m u ...........................................................................................................40
B ng 1.10: M c thu thu l i phí đ i v i đ t tr ng lúa t
B ng 1.11. Vai trò c a các t ch c dùng n
B ng 2.1: Gi i tính ng
B ng 2.2:

iđ

c thu c khu m u Y2 ..........................44

c ph ng v n ..............................................................45

ánh giá v m c qu n lý công trình thu nông

ch c HTX dùng n

c, T ch c dùng n

B ng 2.3. Công tác đào đ p kênh m
B ng 2.4.

i tiêu ch đ ng ...............43

c, HTXNN. .............................................48

ng t i các HTXNN sau khi thành l p ..........52

ánh giá v m c qu n lý công trình thu nông

T ch c HTX dùng n

vùng thành l p các T

c, T ch c dùng n

B ng 3.1. T ng h p tiêu chu n s d ng n

vùng ch a thành l p các

c, HTXNN .........................................53
c cho các m c đích .............................64

B ng 4.2: Nhu c u s d ng n

c cho các ngành

B ng 3.3: Nhu c u s d ng n

c cho các ngành n m 2013 (tri u m3)....................67

B ng 3.4: T ng nhu c u s d ng n
B ng 3.5: Nhu c u s d ng n

hi n t i ......................................67

c theo các giai đo n 2015 và 2020 ................69

c cho các ngành đ n 2015 và 2020 ........................69

B ng 3.6: B ng dòng ch y tháng trung bình nhi u n m trên các vùng (m3/s) .........70
B ng 3.7: cân b ng n

c cho các khu dùng n

hi n tr ng, v i nhu c u dùng n

c có đi u ti t c a công trình h ch a

c n m 2013, 2015, 2020 - T n su t P = 85% .......70

B ng 4.1. Mô hình đ xu t và qu n lý t

i d a vào c ng đ ng t i m t s vùng ....72


DANH M C HÌNH V

Hình 2.1:

tu i ng

Hình 2.2.

tu i cán b th y nông tham gia ph ng v n .........................................47

Hình 2.3.

tu i c a cán b chính quy n đ a ph

i dân tham gia ph ng v n.....................................................46

Hình 2.4. M c đ quan tâm c a ng

ng tham gia ph ng v n ............47

i dân đ n vi c v n hành và qu n lý HTCTTL

...................................................................................................................................49
Hình 2.5. M c đ quan tâm c a cán b thu nông t i qu n lý v n hành .................49
Hình 2.6. ánh giá v tình tr ng c p n

c ...............................................................50

Hình 2.7. Hi u qu kinh t c a hình th c qu n lý h th ng th y nông ....................51
Hình 2.8. M c đ quan tâm c a cán b thu nông t i qu n lý v n hành .................55
Hình 2.9. ánh giá v tính k p th i v trong vi c c p n

c .....................................56

Hình 2.10. Hi u qu kinh t c a hình th c qu n lý h th ng thu nông ..................56
Hình 3.1. Nhu c u s d ng n

c trong t

ng lai t i vùng đang áp d ng PIM .........68

Hình 3.2. Nhu c u s d ng n

c trong t

ng lai t i vùng ch a áp d ng PIM .........68


DANH M C T

VÀ KÝ HI U VI T T T

Ch vi t t t

Di n gi i

BVTV

B o v th c v t

CTTL

Công trình th y l i

HTX

H p tác xã

HTXDN

H p tác xã dùng n

HTXNN

H p tác xã nông nghi p

JWA
KHKT
KTCTTL
LID
NN&PTNT
PIM

C quan cao nh t v Qu n lý tài nguyên n

Khoa h c k thu t
Khai thác công trình th y l i
V n phòng h i c i thi n đ t (t i Nh t B n)
Nông nghi p và Phát tri n nông thôn
Qu n lý t

i có s tham gia c a c ng đ ng

Qu n lý d án

TCDN

T ch c dùng n

UBND
WUAs

c c a

Nh t B n

QLDA

TNHH MTV KTCTTL

c

c

Trách nhi m h u h n m t thành viên khai thác công
trình th y l i
y ban nhân dân
Hi p h i dùng n

c


1

M
1. TÍNH C P THI T C A
N
l

U

TÀI

c là ngu n tài nguyên vô cùng quý giá nh ng không ph i vô t n. M c dù

ng n

c chi m h n 97% b m t trái đ t nh ng l

ng n

c có th dùng cho sinh

ho t và s n xu t r t ít, ch chi m kho ng 3%. Ngoài ra, ngu n n

c ngày càng ô

nhi m tr m tr ng h n do nhi u nguyên nhân mà nguyên nhân chính là do ho t đ ng
s n xu t và ý th c c a con ng

i.

i v i Vi t Nam, tài nguyên n

y u t không b n v ng. Các k t qu nghiên c u g n đây
l

ng n

cm tc an

c n ch a nhi u

Vi t Nam d báo, t ng

c ta vào n m 2025 ch b ng kho ng 96%.

n n m 2070

xu ng còn kho ng 90% và n m 2100 ch còn kho ng 86% so v i hi n nay. L
n

c m t bình quân đ u ng

i

n

c ta hi n nay đ t kho ng 3.840 m3/ng

V i t c đ phát tri n dân s nh hi n nay thì đ n n m 2025 l
bình quân đ u ng

n

i

c ta ch đ t kho ng 2.830 m3/ng

đánh giá c a H i Tài nguyên n
bình quân đ u ng
n u ch tính riêng l
hi n nay n

id

i 4.000 m3/ng

ng tài nguyên n

i/n m. Theo ch tiêu

i/n m là qu c gia thi u n

c trong t

ng n

c

c. Nh v y,

c m t s n sinh trên lãnh th thì

c ta đã thu c s các qu c gia thi u n

i/n m.

c m t tính

c qu c t (IWRA), qu c gia nào có l

nhi u thách th c v tài nguyên n
Ngu n n

ng n

ng

th i đi m

c và Vi t Nam s g p ph i r t

ng lai g n.

c càng tr nên quan tr ng h n b i tình tr ng khai thác và s d ng

không h p lý. Tình tr ng thi u n

c đã và đang nh h

nhi u qu c gia và gây thi t h i v con ng

ng đ n nhi u c ng đ ng,

i và kinh t . Tình tr ng thi u n

c c ng

gây ra nh ng xung đ t gi a các khu v c, qu c gia d n đ n m t an ninh khu v c và
an ninh th gi i. B o v và phát tri n b n v ng ngu n tài nguyên n
nh ng nhi m v quan tr ng c a nhân lo i tr

c là m t trong

c nh ng thách th c c a bi n đ i khí

h u toàn c u. Ho t đ ng s n xu t nông nghi p có tác đ ng l n đ n ch t l
l

ng n

c. C i ti n vi c s d ng n

c a Nhà n

c trong nông nghi p, nâng cao vai trò qu n lý

c và c ng đ ng v tài nguyên n

tr ng, v t nuôi, qu n lý t

ng và s

c, h tr nông dân đa d ng hóa cây

i m t cách b n v ng là gi i pháp t t nh t đ đ t đ

m c tiêu v đ m b o an ninh l

ng th c, gi m nghèo đói và b o v môi tr

c các
ng.


2

Tuy nhiên, hi n nay trên th gi i v n còn nh ng t n t i chung trong qu n lý t

i

Các đ i bi u tham d h i th o qu c t v Qu n lý thu nông có s tham gia c a
ng

n

i dân (vi t t t là PIM)
- Không đ n

n m 1994 đã xác đ nh là:

c t i cu i h th ng;

- Vi c s a ch a b o d

ng không đ y đ ;

- Thi u thi t b quan tr c, thi u công trình đi u ti t;
- Không đ kinh phí cho v n hành & b o d
- Phân ph i n

c không công b ng;

- Thi u đ ng c s d ng n
- Không đ m b o tiêu n

c ti t ki m;

c trong h th ng .

Nh v y, nâng cao vai trò tham gia c a ng
trong xu h

ng (O&M);

i dân vào công tác t

i là m t ph n

ng chuy n giao qu n lý b n v ng tài nguyên thiên nhiên.

B c Giang là t nh mi n núi trung du phía B c là m t trong nh ng vùng kinh t
d a vào nông nghi p, n n kinh t còn ch m phát tri n so v i c n
nguyên nhân là thi u n

c và h n hán x y ra hàng n m.

c. M t trong các

đáp ng m c tiêu phát

tri n công nghi p hoá, hi n đ i hoá, th y l i là m t trong nh ng nhi m v tr ng
tâm. Nhi u nghiên c u đã ch ra r ng, s tham gia c a ng

i dùng n

cđ iv ih

th ng th y nông là y u t quan tr ng đ nâng cao hi u qu qu n lý khai thác các
công trình th y l i (PGS-TS Tr n Chí Trung, 2012).
H th ng th y l i C u S n - C m S n do Công ty khai thác công trình th y
l i C u S n qu n lý, là h th ng th y nông liên t nh B c Giang - L ng S n. H
th ng th y nông C u S n bao g m các công trình đ u m i: H C m S n, đ p dâng
n

c C u S n, các tr m b m t

i, tiêu, h th ng kênh m

ng và các công trình trên

kênh. H th ng th y nông C u S n n m gi a hai dòng sông Th

ng và sông L c

Nam, ph trách t

i cho 3 huy n và m t thành ph g m: huy n L ng Giang, huy n

L c Nam (16 xã

h u sông L c Nam), huy n Yên D ng (8 xã) và m t ph n Thành

ph B c Giang. V i t ng di n tích t

i theo thi t k là 24.140 ha, tiêu cho 68.975

ha (trong đó tiêu b ng đ ng l c là 9.139 ha). T ng di n tích đ

ct

i là 19.857 ha

so v i di n tích canh tác là 22.090 ha đ t 80%. Ngoài ra h th ng còn cung c p
n

c cho nhu c u dân sinh kinh t khác.


3

H th ng th y nông C u S n - C m S n là h th ng l n có nhi m v t
ch y u. Tuy nhiên, ch a có nhi u mô hình th c hi n qu n lý t
c a ng

i là

i có s tham gia

i dân, d n t i hi u qu ho t đ ng c a h th ng ch a cao. V n đ nghiên

c u các gi i pháp qu n lý đ i v i h th ng này, nh m phát huy hi u qu ho t đ ng
các công trình trên h th ng là v n đ c n các nhà qu n lý quan tâm và c n đ

c

nghiên c u. Vì v y vi c: “Nghiên c u áp d ng bi n pháp Qu n lý h th ng t

i

có s tham gia c a c ng đ ng cho h th ng th y nông C u S n-C m S n, B c
Giang” là r t c n thi t đ i v i h th ng trong giai đo n hi n nay và trong t

ng lai.

2. M C ÍCH VÀ PH M VI NGHIÊN C U
2.1. M c đích nghiên c u:
ánh giá th c tr ng v n hành và qu n lý h th ng t

i có s tham gia c a

c ng đ ng (PIM) t i m t ph n c a h th ng th y nông C u S n-C m S n, B c
Giang đ xây d ng mô hình v n hành và qu n lý cho toàn b h th ng t

i có s

tham gia c a c ng đ ng nh m nâng cao hi u qu làm vi c c a toàn h th ng trong

đi u ki n hi n t i và t

ng lai.

2.2. Ph m vi nghiên c u:
Các đ i t

ng dùng n

c, các công trình trên h th ng th y nông C u S n-

C m S n, B c Giang
3. CÁCH TI P C N VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

3.1 Cách ti p c n:
1. Ti p c n k t h p gi a nghiên c u lý lu n và th c ti n các mô hình PIM áp
d ng trong n

c và trên th gi i, c th là các mô hình đang t n t i

clak, mô hình qu n lý s d ng n
xu t cho mô hình PIM

ct

H iD

ng,

i c a Nh t B n t đó đ a ra nh ng đ

h th ng C u S n, C m S n.

2. Ti p c n theo quan đi m th c ti n, t ng h p đa m c tiêu: H th ng thu
nông C u S n - C m S n có nhi m v c p n
y u. Vi c tính toán nhu c u n

cđ

c cho nông nghi p, sinh ho t là ch

c d a trên các quan đi m t ng h p này.

3. Ti p c n đáp ng yêu c u: Phát phi u đi u tra ng

i dân và các cán b qu n

lý v th c tr ng qu n lý và nhu c u phát tri n PIM trên h th ng .
4. Ti p c n theo quan đi m truy n th ng: Tham kh o ý ki n góp ý c a cán b
xã, thôn và HTX dùng n

c t đ hoàn thi n mô hình v n hành PIM đ xu t.


4

5. Ti p c n có s tham gia c a c ng đ ng: Ti p c n các đ i t

ng dùng n

c

trong vi c xây d ng đ xu t mô hình PIM.
6. Ti p c n theo quan đi m b n v ng:
l i ích v kinh t , b o v môi tr
3.2. Ph

xu t mô hình PIM đ

c d a trên các

ng, đ m b o l i ích xã h i.

ng pháp nghiên c u:

1. Ph

ng pháp k th a tài li u và k t qu nghiên c u đã có

- T ng quan h th ng th y nông đ

c k th a tài li u Quy ho ch h th ng th y l i

B c Giang 2010-2020;
- T ng quan v cách ti p c n PIM đ

c k th a và tham kh o t các tài li u c a

PGS.TS Tr n Trí Trung và Nguy n Xuân Ti p (2010);
- Tính toán cân b ng n

cđ

MIKE 11 c a Th c s Tr n

c k th a ch

ng trình tính toán mô ph ng b ng

c Quang, 2013.

2. i u tra, kh o sát th c đ a: i u tra th c đ a h th ng công trình th y nông ,
đi u ki n t nhiên, kinh t xã h i c a khu m u đang áp d ng PIM
3. Ph
PIM (ch

ng pháp chuyên gia: Tham kh o ý ki n chuyên gia khi đ xu t mô hình
ng 5 c a lu n v n).

4. Nghiên c u phân tích, th ng kê: X lý s li u t bi u m u và phi u đi u tra
5. Ph

ng pháp phân tích h th ng: Kh n ng đáp ng nhu c u n

công trình, s liên k t vai trò qu n lý c a các đ i t

ng s d ng n

c c a các

c nh m nâng

cao hi u qu ho t đ ng c a h th ng.
.

4. N I DUNG NGHIÊN C U
1. T ng quan v PIM, c s khoa h c c a ph

ng pháp qu n lý h th ng t

i

có s tham gia c a c ng đ ng.
2. Nh ng bài h c kinh nghi m trong qu n lý h th ng t

i có s tham gia c a

c ng đ ng t i h th ng th y nông C u S n-C m S n-B c Giang.
3. D báo nhu c u n

c và kh n ng đáp ng c a h th ng C u S n-C m S n

giai đo n 2013-2020
4.

xu t bi n pháp qu n lý h th ng t

i có s tham gia c a c ng đ ng cho

h th ng th y nông C u S n-C m S n, B c Giang nh m nâng cao hi u qu ho t
đ ng c a h th ng.


5

CH

NG 1

T NG QUAN CÁC V N
1.1. Gi i thi u v mô hình qu n lý t

NGHIÊN C U

i có s tham gia c a c ng đ ng (PIM)

1.1.1. Khái ni m
Qu n lý t

i có s tham gia c a c ng đ ng - vi t t t là PIM (Participatory

Irrigation Management) là m t thu t ng ch hình th c qu n lý đó là các đ i di n
ng

i dùng n

c và các đ i di n c quan nhà n

trò quan tr ng

c cùng tham gia và cùng gi vai

m i khía c nh bao g m t khâu quy ho ch, thi t k , xây d ng,

v n hành và b o d

ng, đóng góp tài chính, thi t l p các quy ch và giám sát đánh

giá ho t đ ng c a h th ng và m i c p đ bao g m t kênh chính đ n kênh c p 2,
c p 3…trong công tác qu n lý t

i.

Nói t i PIM là nói t i m c đ , cách th c ho c c
trong vi c nâng cao trách nhi m và quy n h n c a ng

ng đ c a s tham gia

i dân trong quá trình qu n

lý; PIM không nh ng s t o nên ngu n v n s n xu t (tu s a, b o d

ng công trình

t t h n) mà PIM còn t o nên c ngu n v n xã h i (các t ch c m i đ

c thành l p,

các k n ng trong công tác lãnh đ o, kh n ng thu hút ho t đ ng c ng đ ng…).

n

nay, nhi u nghiên c u v v n đ nông dân tham gia qu n lý đ u kh ng đ nh r ng s
tham gia linh ho t c a ng

i nông dân trong công tác qu n lý t

i đã th hi n

nh ng l i ích mang l i nh sau:
- Ch đ ng trong vi c cung c p n

c

- Thi t k và xây d ng công trình phù h p h n
- Gi m tranh ch p v n

c

- C i thi n kh n ng b o d

ng công trình

- Có kh n ng h tr tài chính cho công tác v n hành và b o d

ng h th ng.

1.1.2. T i sao c n phát tri n mô hình PIM

Vi c ng
- Tr

i dân tham gia vào qu n lý t i có th c i thi n đ c m t s đi u ki n nh :

ng h p không đ n
N u nh n

c c p cho cu i h th ng

c thi u là do ngu n n

c không đ thì v n đ c i thi n công tác t

i


6

rõ ràng s b h n ch . Tr
hình ngu n n

ng h p này s tham gia là ph bi n và làm rõ thông tin v tình

c có th làm n y sinh thi n chí c a ng

th ng và vì th s h n ch th p nh t hi n t
N u nh cu i h th ng b thi u n

i dân đ i v i t ch c qu n lý h

ng c tình phá c ng đ l y n
c do nh ng ng

gi i pháp cho v n đ này là h p nh t nh ng ng

c t i.

i phía trên dùng h t thì

i dùng n

c

đ u và cu i h

th ng l i v i nhau thành m t t ch c qu n lý, t ch c này s có trách nhi m đ i v i
t t c ng

i dùng n

c.

Bên c nh s tham gia c a ng

i dân, thì nhân viên c a c quan qu n lý t

i

c ng có vai trò quan tr ng. Nh ng đ ng l c nào thúc đ y h th c hi n th t t t công

vi c trên khi mà m c l

ng h nh n đ

c không tính đ n kh i l

h th c hi n trong vi c giám sát phân ph i n

c gi a đ u và cu i h th ng. Do v y,

c n đ t trách nhi m c a h g n li n v i t ch c dùng n
ph i n
- Tr

ng công vi c mà

c nh m đ m b o phân

c công b ng trong h th ng.
ng h p phân ph i n
Vi c cung c p n

c thi u công b ng

c không công b ng ngoài lý do v k thu t trong vi c d n

n

c còn do các nguyên nhân ch quan khác nh mua chu c, h i l đ thêm c a l y

n

c. Qu n lý t

nh ng ng

i không có s tham gia c a ng

i dân có quy n l c có th l y nhi u n

ch u hình ph t c a chính ph
- Tr

[5]

c h n so v i quy đ nh mà không

.

ng h p b o d

ng h th ng không đ y đ

V nđ b od

ng không đ y đ d n đ n tình tr ng công trình thu l i b

xu ng c p là v n đ ph bi n và đ
Gi i pháp qu n lý t
này. Vì khi ng

d

i dân s làm gi m trình tr ng

c đ c p nhi u nh t trong công tác qu n lý t

i có s tham gia c a ng

i dùng n

i.

i dân có th giúp gi i quy t v n đ

c trên h th ng c ng ph i ch u trách nhi m v b o

ng, h có đ ng c th c hi n vi c s a ch a k p th i, giám sát ch t l

vi c, và b o v công trình kh i các hành vi xâm h i. Khi ng

i dùng n

tham gia ngay t giai đo n thi t k h th ng, v i nh n th c r ng h là ng

ng công
cđ

c

is h u

h th ng, h s đòi h i v m t h th ng công trình không có nh ng s c x y ra
trong quá trình v n hành, c n ph i giám sát ch t l

ng thi công và có đóng góp đ u


7

t xây d ng h th ng. H u h t gi i pháp qu n lý t
nh ng đòi h i v nhu c u c ng hoá kênh m

i có s tham gia đã làm gi m

ng tr nh ng n i vi c c ng hoá đem

l i nh ng l i ích rõ ràng trong quá trình v n hành [1] .
- Tr

ng h p thi u kinh phí cho v n hành và b o d
S tham gia c a ng

i dân vào qu n lý t

c i thi n vi c thu h i chi phí. Khi ng
có ngh a là chi phí b o d

ng (O&M)

i có góp ph n làm gi m chi phí và

i dân là ch th c s c a h th ng công trình,

ng là trách nhi m c a chính h thì h s có đ ng c r t

rõ ràng đ b o v công trình và tìm các gi i pháp đ gi m chi phí chung. Khi ng

i

dân tham gia qu n lý h th ng h s hi u rõ h n v vi c s d ng kinh phí, t đó
vi c ph i tr ti n cho d ch v t
Philipine, nh ng h th ng t

i mà h nh n đ

i do h i ng

i dùng n

l i phí cao h n h n so v i nh ng h th ng khác;
đ t t i 100% do có ch tài đ ng
n u ng
- Tr

i dân không thanh toán tr

c c ng s đ

c nâng cao.

c qu n lý thu đ

c m c thu

Mê hi cô t l thu thu l i phí

i qu n lý h th ng s không phân ph i n

ct

i

c.

ng h p thi u thi t b quan tr c, thi u công trình đi u ti t
i v i nh ng C quan qu n lý t

tr c l u l

i c a nhà n

c, đ ng c đ đo đ c, quan

ng, v n t c th c t trên h th ng là không nhi u, các công trình đi u ti t

đòi h i ph i b o d

ng th

ng xuyên và c n tr ng trong v n hành có th n m ngoài

s quan tâm c a nhà qu n lý ho c n m ngoài kh n ng ngân sách. Tình hình này
đ

c c i thi n n u ng

i dân tham gia vào vi c qu n lý. Gi s k s qu n lý thu

nông ph i báo cáo hàng tu n cho Ban qu n lý c a t ch c dùng n
t i các đ u c ng, nh v y ng

cv m cn

i k s này có đ ng c đ đ ki m soát l

ng n

c
c

theo k ho ch v n hành h th ng. Cách th c qu n lý theo hi u qu công vi c c ng
thúc đ y ng

i làm công tác qu n lý chuyên tâm h n n a t i nhi m v c a mình.

1.1.3. Ích l i c a s tham gia c ng đ ng trong qu n lý t
- T o đ ng c cho ng
v ng và có hi u qu do h th

i

i dân tích c c đ qu n lý h th ng t

i m t cách b n

ng xuyên làm vi c tr c ti p trên h th ng.

- C i thi n vi c thi t k , xây d ng và v n hành & b o d

ng. Khi ng

i dân

tr c ti p tham gia vào quá trình thi t k , k c cho h th ng xây d ng m i và h


8

th ng s a ch a nâng c p, h s cung c p nh ng thông tin h u ích cho vi c thi t k
và s hi u rõ v h th ng mà h s qu n lý. Trong quá trình xây d ng, ng
tham gia giám sát ch t l

i dân

ng đ đ m b o đ t tiêu chu n thi t k , ti t ki m chi phí

thông qua vi c lo i nh ng kho n chi tiêu không c n thi t, đóng góp công lao đ ng
và ki n th c, kinh nghi m xây d ng

[1]

.

- Gi m chi phí cho Chính ph
Ti t ki m chi phí c a các t ch c qu n lý h th ng t
th

ng là áp l c đ ng sau vi c c i cách chính sách t

c a chính ph qu n lý v n hành th

i c a chính ph

i. Nh ng h th ng do t ch c

ng thi u kinh phí cho b o d

ng và d n t i h

th ng b xu ng c p và vi c v n hành càng tr nên khó kh n. Chuy n giao qu n lý
ph n l n h th ng cho ng
đ

i dân s giúp t ch c qu n lý t

c tình tr ng này. B ng ch ng t nh ng tr

nông Phú Ninh Qu ng Nam, V nh Phúc và
Chu - Thanh Hoá cho th y ng
v i các C quan qu n lý t

i c a chính ph tránh

ng h p chuy n giao

h th ng thu

công ty TNHH MTV KTCTTL Sông

i dân có th qu n lý t t h n và chi phí th p h n so

i c a chính ph . Do v y, c chính ph và ng

có l i t vi c ti t ki m chi phí, ng

i dân có th nh n đ

c d ch v t

i dân đ u

i h n và ti t

ki m chi phí, chính ph t n ít chi phí qu n lý h n và có kh n ng trang tr i đ c i
thi n d ch v cho nh ng công trình chính [1].
- L i ích xã h i
T ch c mà ng

i dân thành l p đ qu n lý các h th ng t

m t hình thái v l i ích xã h i có tác đ ng nh h

i c a h t o nên

ng đ n các khía c nh c a đ i

s ng kinh t và xã h i. M i liên h gi a các nhân viên c a C quan qu n lý t
lãnh đ o c a t ch c h p tác dùng n

c có th làm cho c ng đ ng ng

i và

i dân ti p

c n đ n nh ng d ch v liên quan ví d nh tín d ng, c h i v giáo d c th m chí là
y u t chính tr . Nh ng k n ng mà ng
t ch c h p tác dùng n

i dân có đ

c t kinh nghi m tham gia vào

c - k toán, l p d toán, l p k ho ch, t ch c th c hi n –

đem l i nh ng ki n th c có th s d ng hi u qu trong nhi u ho t đ ng khác.
- Gi i quy t nhanh g n các mâu thu n.
Vi c c p n

c không công b ng t o nên nh ng mâu thu n, do nh ng ng

i


9

cu i ngu n luôn luôn đ

c ít n

c h n nh ng ng

dân tham gia vào nh ng quy t đ nh có nh h
đ n

c có th đ

không đ t đ

i

đ u ngu n. Khi ng

i nông

ng t i h thì r t nhi u r c r i v v n

c gi i quy t thân thi n và nhanh g n. Th m chí khi bên nào đó

c nh ng gì mà h mong mu n thì vi c tham gia quy t đ nh c ng

khi n h d ch p nh n k t qu . Vi c gi m các chi phí tài chính trong giao d ch c ng
nh s c ép xã h i liên quan trong vi c gi i quy t các v n đ r c r i là m t đ ng l c
t t cho nhi u ng

i. Tuy nhiên, tình tr ng c ng phát sinh

nh ng n i mà ng

i

nông dân thích s liên quan c a t ch c bên ngoài h n là gi i quy t các khó kh n vì
v y không nh t thi t ph i đ i đ u m t cách tr c ti p.
- Nâng cao n ng l c qu n lý c a ng
- T ch c mà ng

i dân

i dân thành l p đ qu n lý các h th ng t

nên m t hình thái v l i ích xã h i có tác đ ng nh h

ic ah t o

ng đ n các khía c nh c a đ i

s ng kinh t và xã h i. M i liên h gi a các nhân viên c a C quan qu n lý t
lãnh đ o c a t ch c h p tác dùng n

c có th làm cho c ng đ ng ng

i và

i dân ti p

c n đ n nh ng d ch v liên quan ví d nh tín d ng, c h i v giáo d c th m chí là
y u t chính tr .
- Nh ng k n ng mà ng
h p tác dùng n

i dân có đ

c t kinh nghi m tham gia vào t ch c

c - k toán, l p d toán, l p k ho ch, t ch c th c hi n – đem l i

nh ng ki n th c có th s d ng hi u qu trong nhi u ho t đ ng khác.
Tuy nhiên, c n nh n th c rõ là PIM không ph i là thu c tr bách b nh, mà PIM giúp
nâng cao n ng l c ng

i dân đ qu n lý công trình thu l i hi u qu và b n v ng.


10

1.1.4. Các c p đ tham gia qu n lý t

i c a ng

i dân :

Tù qu¶n lý
Céng t¸c

Tham vÊn
Cung cÊp th«ng tin
Các c p đ tham gia mô hình PIM

[5]

B n m c đ tham gia [5]
Cung c p thông tin

Ng

i dân ch đ

c cung c p thông tin v các d án s

th c hi n
Ng

Tham v n

i dân đ

c t o c h i đ bày t các m i quan tâm và

các đ xu t c a h .
Trao đ i và chia s l i ích c ng nh trách nhi m đ đ t

C ng tác

đ
T qu n lý

c m c tiêu chung. Nh ng ng

i bên ngoài và dân đ a

ph

ng tr thành đ i tác.

Ng

i dân t quy t đ nh và h p tác v i nhau cho s phát

tri n c a chính h .
1.2. S l

c v tình hình th c hi n PIM c a m t s n

c trên th gi i

1.2.1. T i Thái Lan
T n m 1984 đ n n m1989 Thái Lan th c hi n d án “Can thi p c a Nhà n
vào các h th ng t

i tiêu do nông dân qu n lý” nh m m c đích h

ng s h tr

c


11

c a chính ph

vào các h th ng t

đang v n hành qu n lý.

i tiêu quy mô nh do nh ng ng

i nông dân

ây là m t d án liên doanh và v n do t ch c Ford

Foundation tài tr nên m i vi c ch đ o và th c hi n đ u do hai c quan là t ch c
tài tr và C c th y l i Hoàng Gia ch u trách nhi m. Giai đo n này ng
đ

c khuy n khích thành l p các t ch c t

i tiêu công c ng đ

Irrigationcommunity Organization nh các nhóm dùng n

i nông dân

c vi t t t là ICO –

c và các h i dùng n

c.

Trong khuôn kh c a d án, các t ch c c ng đ ng đã ch ng t có kh n ng ho t
đ ng và có tính kh thi v tài chính nh ng khi chính ph mu n th ch hóa các ICO
thì l i không thành công.
M t l n n a vào n m 2000, PIM l i đ

c áp d ng d

i đi u ki n đ ADB cho

Thái Lan vay v n nh m c i cách nông nghi p. Khác v i l n tr
đ

c, l n này d án

c th c hi n b i các t ch c tr c ti p liên quan , đó là chính ph Hoàng Gia Thái

Lan RTG, B Nông nghi p và H p tác xã Thái Lan MOAC và c c th y l i Hoàng
Gia RID.
Th c hi n d án này,chính ph đã quy đ nh:
- RID là c quan có nhi m v th c hi n PIM

Thái Lan.

- RID có trách nhi m đ i v i các công trình t

i tiêu quy mô v a và l n Quy mô

v a và l n là nh ng h th ng t

i tiêu đ

c xây d ng v i th i gian trên 12 tháng.

- RID là đ n v ch qu n c a d án vay v n ADB cho vi c đ i m i và hi n đ i
hóa h th ng t

i tiêu.

- Chính ph quy đ nh các bên liên quan đ n PIM là :
nông nghi p , n

c công nghi p, n

it

ng s d ng n

c sinh ho t, các bên làm ô nhi m ngu n n

c
c,

các cá nhân và các t ch c k c chính ph và phi chính ph .
K t qu sau 3 n m th nghi m trên m t s khu v c di n tích th nghi m b ng
5% t ng di n tích t i tiêu toàn qu c k t qu đ t đ c là :
- Ph n ng c a nông dân
+ Ng i nông dân t giác tham gia vào công tác O&M mà không c n ch đ i t
phía RID theo quy đ nh tr c đây, n u chi phí s a ch a nh h n 5000 b t thì nông


12

dân ph i t chi tr do đó mà h luôn b m c công trình h h ng đ n m c đ nhà
n c ph i can thi p và chi tr cho vi c tu b s a ch a.
+ Nông dân tr ng nhi u nông s n mùa khô h n.
- Tính kh thi v tài chính
Theo đánh giá s b cho th y chi phí đi u hành PIM nh h n nhi u so v i l i ích
mà PIM mang l i, c th :
+ Gi m s nhân viên v n hành và duy tu b o d

ng c a RID

+ Gi m chi phí cho công tác O&M c a RID
+ Nh ng l i ích xã h i nh kh n ng giao d ch và đàm phán c a các ICO v i
RID và v i th tr ng t ng lên rõ r t.
1.2.2. T i Indonexia
Báo cáo nghiên c u đi n hình c a Indonexia t i h i th o qu c t l n th 6 – 4/2006
T ng di n tích t
c ng t

i

Indonexia là 8,2 tri u ha. Các công trình th y l i công

i tiêu cho g n 5,3 tri u ha, trong đó có 3,4 tri u ha t

1,1 tri u ha bán k thu t và 770.069 ha đ

ct

i tiêu k thu t, trên

i b ng h th ng th y l i gi n đ n.

T n m 1987 chính ph đã công b m t chính sách mà theo đó các công trình ph c
v t
ng
h

i có quy mô t 500 ha tr xu ng l n l
i dùng n

c. Trình t chuy n giao đã đ

tđ

c chuy n giao cho các t ch c c a

c B Công trình công c ng xây d ng và

ng d n m t khung chung cho vi c chuy n giao có th tóm t t nh sau :
+ Ki m kê đánh giá c s v t ch t c a các công trình s bàn giao;

+ ào t o cán b làm công tác chuy n giao;
+H

ng d n nông dân cùng tham giao vào quy ho ch thi t k , cùng đóng góp

đ khôi ph c công trình nông dân đóng góp v t li u đ a ph
+ Thành l p h i dùng n

c;

+ Chuy n giao công trình cho h idùng n
+ Chính ph h

ng và công lao đ ng;

c;

ng d n và t o đi u ki n giúp đ sau khi chuy n giao nh

đào t o, hu n luy n, cho vay v n…


13

K t qu
Các h th ng th y l i
dùng n

Indonexia r t đa d ng cho nên ti n đ thành l p các h i

c gi a các t nh ho c ngay trong trong m t t nh c ng khác nhau. V c b n

có 3 lo i tr ng thái :
+ H i đã đ

c thành l p và ho t đ ng v i đ y đ t cách pháp nhân ho c t

cách pháp nhân đang trong quá trình xem xét.
+ Nhóm v n đang phát tri n là nhóm mà trong đó h i dùng n

c v n ho t đ ng

t t nh ng đang trong quá trình hoàn thi n v m t k thu t và th t c pháp lý.
+ Nhóm phát tri n “kém” là nhóm đã đ

c thành l p th m chí có th có t

cách pháp nhân nh ng ch a có kh n ngv n hành t ch c.
n cu i tháng 12 n m 2000 , tình hình chung c a h i dùng n
+ Kho ng 5.217 h i dùng n
tích t

c đã đ

c nh sau :

c thành l p và phát tri n v i t ng di n

i tiêu là 561.365 ha, trong đó 1.044 h i dùng n

c đã có t cách pháp nhân;

4.124 đang trong quá trình xem xét đ công nh n.
+ Nhóm th 2 “V n đang phát tri n g m 17.266 h i dùng n
t ng di n tích t

c ph trách

i tiêu là 1.772.181 ha.

+ Nhóm th 3 “Phát tri n kém” g m 11.621 h i dùng n

c trong đó có 233

h i đã có t cách pháp nhân đ y đ còn 9.235 h i đang trong quá trình xem xét.
T ng di n tích t

i tiêu do nhóm th 3 này ph trách là 1.071.989 ha.

Theo k ho ch c a Nhà n

c, n u tính trung bình m t h i dùng n

kho ng 66 ha mà t ngdi n tích t
thành l p

i tiêu là 9,2 tri u ha thì s h dùng n

c có quy mô
c đã đ

c

c 3 nhóm trên m i đ t 24% so v i yêu c u. Tuy nhiên k ho ch chuy n

giao c a Indonexia s hoàn thành vào cu i n m 2005.
1.2.3. T i Nepal
Trong h n m t th p k qua, trên nguyên t c nhà n
qu n lý t

c và nông dân cùng tham gia

i, chính ph Nepal đã đ u t đáng k vào vi c khôi ph c c c u th ch

và công trình c a các h th ng t
nhi m qu n lý cho hi p h i ng
M c tiêu chi n l

c c a ch

i do chính ph qu n lý nh m chuy n giao trách

i s d ng n

c WUAs.

ng trình chuy n giao qu n lý t

i Nepan nh m:

14

- M r ng, khuy n khích và t o c h i đ t ng s n l
b ng thông qua vi c đi u ti t và qu n lý ngu n n

ng thu nh p và tính công

c t t h n trong h th ng.

- Gi m gánh n ng tài chính đang ngày càng đè n ng lên vai chính ph trong vi c
tài tr cho ho t đ ng v n hành và qu n lý.
Các giai đo n c a ch
ng

ng trình đ

c thi t k nh m t o m t môi tr

ng trong đó

i s d ng có vai trò ngày càng l n, đ ng th i gi m d n vai trò c a Nhà n

cho đ n khi ch

c

ng trình chuy n giao k t thúc.

Ngay t đ u chính ph Nepan mà đ i di n là c c th y nông đ

c vi t t t là DOI

d ki n s làm vi c v i t cách là m t đ i tác c a WUAs cho đ n khi các WUAs có
đ kh n ng gánh vác toàn b trách nhi m. Chính vì v y mà t cu i th p k 80 t i
nay, m t lo t các c i cách trong chính sách đã đ

c th c hi n, t t c nh ng v n ki n

đó đ u nh n m nh nhi u đ n s tham gia có t ch c c a ng

i s d ng n

t t c các giai đo n c a quá trình phát tri n và qu n lý d án t
trách nhi m c a Nhà n

c trong

i c ng nh gi m

c đ i v i O&M thông qua vi c chuy n giao d n nh ng

nhi m v này cho WUAs.
Chi n l c chuy n giao quy n qu n lý đã đ c xác đ nh rõ ràng trong chính sách t i:
- Các h th ng t

i do Nhà n

2.000 ha đ t đ ng b ng s đ

c qu n lý có di n tích 500 ha thu c đ t đ i và

c chuy n giao cho WUAs. Ngoài ra tùy thu c vào đ

ph c t p v k thu t c a t ng h th ng và kh n ng c th c a WUAs, các h th ng
l n h n có th đ

c xem xét đ chuy n giao.

- Công tác khôi ph c h th ng t

is đ

c xem xét sau khi các WUAs đã tham

gia đ y đ vào vi c l p k ho ch và tri n khai th c hi n c ng nh chia s chi phí
c a ch

ng trình khôi ph c.

- T t c các h th ng t

ik c t

chính ph s không thu phí d ch v t

i m t hay t

i ng m đ

i ISP. Phí d ch v t

c chuy n giao thì

i này do WUAs thu đ

bù đ p cho chi phí duy tu và v n hành h th ng.
- Các WUAs sau khi nh n chuy n giao ph i ch u trách nhi m trong công tác v n
hành và duy tu b o d

ng h th ng t

n m ngoài kh n ng c a WUAs.

i. Chính ph s h tr v các v n đ k thu t


15

T ch c th c hi n
- Các WUAs đ

c thành l p d a vào ranh gi i v th y l c c a h th ng , b t đ u

t công trình đ u m i,kênh chính, các kênh nhánh…
- DOI xác đ nh nhu c u cho 4 c p c a m t t ch c t

i tùy thu c vào quy mô và

tính ph c t p v c u trúc c a h th ng . M c th p nh t đ

đ

c hình thành t c p kênh n i đ ng; sau đó 2
y h i c p 3; T

nhánh. T t c các

ng t hai hay nhi u h n
y h i nhánh và các

m t h th ng kênh chính kênh chính đ
WUAs còn g i là

c g i là

yh ic p4

y h i c p 4 tr lên s hình thành

y h i này s k t h p thành

y h i khác n u có tr c ti p l y n

yh i
c trong

c k t h p đ t o thành y ban chính c a

y ban c p 3. M t h i đ ng chung đ

c thành l p t t t c các

y ban c p 3 s là c quan đi u hành chính. Theo đó cho th y r ng,

y ban chính

c a WUAs s ph i ch u trách nhi m t i đa trong t t c các ho t đ ng liên quan đ n
qu n lý; H i đ ng chung s đ

c đ i di n b ng m t ho c nhi u thành viên t m i

y ban c p th p h n.
- Vi c thành l p WUAs và b u đ i di n t i các c p khác nhau đ

c di n ra cùng

m t th i đi m. Các WUAs sau đó s đ ng ký c p b c c a t ch c mình v i chính
ph đ đ

c xác đ nh là m t c quan đ

c thành l p theo lu t pháp. ây c ng chính

là đi m b t đ u cho các quá trình phát tri n th ch sau này c a m i WUAs.
- DOI và WUAs th c hi n vi c phân đ nh trách nhi m và vai trò c a m i bên
b ng m t biên b n ghi nh chi u theo nh ng quy đ nh c a Chính ph và c a WUAs
v ch c n ng hành, duy tu b o d

ng h th ng trong đó bao g m c yêu c u ph c

h i, nâng c p các công trình c th .
- Th c hi n đào t o m r ng cho nh ng ng

i s d ng n

c bao g m c các

thành viên c a WUAs và c a chính ph nh m phát tri n và c ng c n ng l c trong
các l nh v c lãnh đ o,thông tin, k toán và l u gi s sách, v n hành b o d
th ng, s n xu t nông nghi p, c i ti n ph

ng pháp qu n lý n

ng h

c t i các trang tr i.

K t qu
Ch
đ

ng trình chuy n giao qu n lý t

i c a chính ph Nepan đã và đang

c tri n khai và th c hi n ngày càng r ng kh p theo ph

ng th c t trên xu ng

16

d

i top – down. Hàng lo t các d án đã chính th c đ

Nông dân đ a ph

c chuy n giao cho WUAs.

ng đã nâng cao ý th c t ch u trách nhi m và đóng vai trò tích c c

không nh ng t i đ a ph

ng, t i khu v c mà còn c nh ng v n đ dân s qu c gia

khác. Các viên ch c WUAs hi n đang v n hành và duy tu các h th ng t

i b ng cách

huy đ ng và qu n lý hi u qu các ngu n tài chính, nhân l cvà tài nguyên thiên nhiên.
1.2.4. T i Phillipine
Theo tài li u c a WB
T ng di n tích đ t canh tác c a Phillipine là 3,13 tri u ha, kho ng 1,53 tri u ha
đ tđ

ct

i trong đó có 647.000 ha do các h th ng t

734.000 ha do các h th ng t

i c a Nhà n

c ph c v ;

i c a các xã ph trách; s còn l i là 152.000 do t

nhân đ m nh n.
T nh ng n m 1980,chính ph Phillipine đã nh n th y hi u qu t

i c a các

công trình r t th p trong khi đó ngu n tài chính mà chính ph ph i cung c p cho c
quan qu n lý trong khi đó ngu n tài chính mà chính ph ph i cung c p cho c quan
qu n lý t

i qu c gia đ

c vi t t t là NIA- National Irrigation Administration l i

quá l n đã bu c chính ph ph i c i t mô hình qu n lý.
Trong ch

ng trình c i t này m t Ngh đ nh đã đ

c ban hành trong đó kh ng đ nh:

- NIA ph i t ch v tài chính b ng cách thu phí t các h h
- T t c các t ch c dùng n

l

ng n

c mà các h th ng t

cđ uđ

c đ ng kí quy n v n

i c p xã và c p qu c gia đ

ng l i.
c trong đó ghi rõ

c s d ng .

- Cho phép NIA đ c y quy n m t ph n hay toàn ph n công tác qu n lý các h th ng
công trình th y l i cho h i ng i dùng n c đ c vi t t t là IA-Irrigation Asociation.
- Chính ph giúp thành l p các IA d
th v công tác v n hành và b o d

i nhi u d ng khác nhau và có h p đ ng c

ng v i NIA.

- Chính ph s đ nh k h tr cho công tác tuyên truy n nâng cao nh n th c và
n ng l c trong công tác qu n lý k thu t thông qua các t ch c c ng đ ng và bao
c p hoàn toàn n u x yra thiên tai h n hán.
- Chính ph quy đ nh xây d ng thí đi m t i m t s h th ng nh đ rút kinh

nghi m sau đó quy t đ nh m r ng ch

ng trình.


17

1.2.5. T i M
D án l u v c Colombia CBP – Colombia Basin Project Thu c bang Washington
làm ví d . D án xây d ng h ch a đa m c tiêu v i quy mô l n, kh i công n m
1933 và hoàn thành vào n m 1951. T ng di n tích t
V C i t o đ t là c quan qu n lý t

i kho ng 230.000ha.

i qu c gia tr c ti p qu n lý v n hành khai

thác h th ng.
Vào nh ng n m 1960, nhà n

c yêu c u thúc đ y nhanh vi c đàm phán v công

tác chuy n giao qu n lý trên toàn h th ng . S đàm phán b t đ u t n m 1966 và
vi c th a thu n v công tác chuy n giao đ

c ký k t vào n m 1968.

Theo ký k t này toàn b di n tích dùng n

c thu c l u v c đ

c chuy n giao

cho 3 đ a h t. M i đ a h t có t 2.000 đ n 2.500 h nông dân s thành l p m t “H i
qu n lý t

i đ a h t”. M i h i đ

c qu n lý và đi u hành b i m t ban đ i di n có t

5-7 thành viên. Ban đ i di n này đ
H i qu n lý t

ic a3đah tđ

+ ođ cl

ng n

ct

c b u lên t các h dùng n

c.

c chuy n giao nh ng quy n sau :

i

+ Quy ho ch và th c hi n t t c các công vi c v b o d ng v n hành h th ng t i.

+

c quy n áp d ng nh ng quy đ nh th

ng ph t và t ch i c p n

cđ n

nh ng thành viên không n p đ th y l i phí.
H i qu n lý t

iđah tđ

c mua các thi t b t

i c a h th ng n m trong đ a

h t và tr d n trong th i gian 10 n m, ngoài ra H i còn có quy n thu nh ng l i ích
khác ngoài th y l i phí.
1.2.6. T i Australia
T ng di n tích đ t nông nghi p c a Australia là 2.310.000 ha, di n tích t

im t

là 2.210.000 ha. Lo i cây tr ng chính g m c nuôi gia súc, lúa, bông, rau và cây n
qu : nho, táo, cam, m . Trong t ng s đ t tr ngcó t i 90% là ch s h u đ t ch có
10% là ng

i làm thuê.

Các nhân t chính thúc đ y vi c chuy n giao qu n lý t

i s p x p theo th t

u

tiên :
- S c m nh n c a ng

i nông dân v chi phí qu n lý luôn t ng trong lúc ng

i