Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lí hệ thống quản lí hệ thống cấp nước thành phố bạc liêu

B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

TR

B NÔNG NGHI P VÀ PTNT

NG Đ I H C TH Y L I
----o0o----

NGUY N M NH C

NG

ÁNH GIÁ HI N TR NG VÀ
XU T CÁC GI I
PHÁP NÂNG CAO HI U QU QU N LÝ H TH NG
C PN
C THÀNH PH B C LIÊU

LU N V N TH C S

Tp. H Chí Minh, 2015


B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

TR

B NÔNG NGHI P VÀ PTNT

NG Đ I H C TH Y L I

----o0o----

NGUY N M NH C

NG

ÁNH GIÁ HI N TR NG VÀ
XU T CÁC GI I
PHÁP NÂNG CAO HI U QU QU N LÝ H TH NG
C PN
C THÀNH PH B C LIÊU

CHUYÊN NGÀNH: K THU T C

S

H T NG

MÃ S : 60580210

LU N V N TH C S

Ng

ih

ng d n khoa h c 1: TS. PH M NG C

Ng

ih

ng d n khoa h c 2: TS. TÔ V N THANH

Tp. H Chí Minh, 2015


L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan: B n lu n v n th c s này là công trình nghiên c u th c
s c a cá nhân h c viên, d

is h

ng d n khoa h c c a TS. Ph m Ng c và th y

TS. Tô V n Thanh. T t c các n i dung h c viên tham kh o đ u đ

c trích d n

ngu n đ y đ và đúng theo quy đ nh.
H c viên th c hi n lu n v n

Nguy n M nh C

ng


L IC M

N

Lu n v n th c s v i đ tài: “ ánh giá hi n tr ng và đ xu t các gi i pháp
nâng cao hi u qu qu n lý h th ng c p n
thành d

is h

c thành ph B c Liêu ” đ

c hoàn

ng d n c a th y TS Ph m Ng c và th y TS Tô V n Thanh.

hoàn thành lu n v n Tôi đã nh n đ

cs h

ng d n r t t n tình c a

th y TS Ph m Ng c và th y TS Tô V n Thanh cùng s quan tâm giúp đ c a các
th y cô trong B môn C p thoát n
ý c a các đ ng nghi p và s
đi u ki n c a r t nhi u ng

c – Khoa K thu t Tài nguyên N

c, s góp

ng h c a các b n cùng l p, s quan tâm và t o
i.

Tôi xin chân thành g i l i cám n đ n Ban giám hi u Tr
Th y l i; t t c quý th y cô Tr

ng

ng

iH c

i H c Th y l i; Các nhân viên C s 2 -

i h c Th y l i; Lãnh đ o và các chuyên viên c a Công ty TNHHMTV C p
n

c B c Liêu, s đóng góp ý ki n c a chuyên gia và khách hàng t i đ a ph

ng.

Do th i gian làm lu n v n không nhi u, nên lu n v n không th tránh kh i
nh ng thi u sót. Tác gi r t mong nh n đ

c s đóng góp ý ki n t các th y cô,

các chuyên gia, các đ ng nghi p và t t c nh ng ng

i quan tâm đ n l nh v c

này, đ Lu n v n có tính th c ti n cao h n n a, góp ph n th c hi n thành công
vi c qu n lý h th ng c p n

cđ

c hi u qu theo h

ng b n v ng.

Trân tr ng c m n!
Thành ph H Chí Minh, tháng 07 n m 2015
Tác gi
Nguy n M nh C

ng



1

M CL C
DANH M C HÌNH ....................................................................................................3
DANH M C B NG ...................................................................................................4
DANH M C T

VI T T T ......................................................................................5

1. Tính c p thi t c a đ tài ..........................................................................................6
2. M c đích c a đ tài .................................................................................................8
3. N i dung nghiên c u: ..............................................................................................8
4. Cách ti p c n và ph
CH

ng pháp nghiên c u: ............................................................8

NG I ...............................................................................................................10

T NG QUAN V VI C QU N LÝ H TH NG C P N
1.1. T ng quan chung v qu n lý h th ng c p n

C ............................10

c đô th .....................................10

1.1.1. Các mô hình qu n lý h th ng c p n

c trên th gi i. ...................................10

1.1.2. Các mô hình qu n lý h th ng c p n

c

a. V qu n lý h th ng c p n

Vi t Nam .....................................10

c: ..............................................................................10

1.2. Các công c v th ch trong qu n lý các h th ng c p n

c. ..........................16

1.2.1. Trên th gi i: ..................................................................................................16
1.2.2. Trong n

c: .....................................................................................................17

1.3. T ng quan v qu n lý ti n ích hi u qu EUM (Effective Utility Management)18
1.3.1. Khái ni m v EUM: ........................................................................................18
1.3.2.

ng d ng EUM trong qu n lý các h th ng c p n

c t p trung: ...................20

1.3.3. Tiêu chí đánh giá h p lý đ th c hi n thành công EUM. ...............................21
1.4. T ng quan v khu v c nghiên c u .....................................................................22
1.4.1. Gi i thi u đi u ki n t nhiên t nh B c Liêu. ...................................................22
1.4.2. Hi n tr ng c s h t ng h th ng c p n
1.4.3.Qu n lý h th ng c p n
CH

c

c TP B c Liêu:.............................26

thành ph B c Liêu ...........................................31

NG II ..............................................................................................................36

S LI U VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U......................................................36

2.1. Xây d ng ch th đ đánh giá b thu c tính: ......................................................36
2.2. ánh giá m c đ quan tr ng c a các thu c tính ................................................39
2.3.Ph ng pháp đánh giá ch th đo l ng đ c 10 thu c tính theo th c t t i
thành ph B c Liêu: ..................................................................................................42


2

CH

NG III ............................................................................................................53

ÁNH GIÁ TÌNH HÌNH QU N LÝ H TH NG C P N

C ............................53

THÀNH PH B C LIÊU ........................................................................................53
3.1. ánh giá tình qu n lý h th ng c p n c TP B c Liêu theo các thu c tính
theo tài li u thu th p ..................................................................................................53
3.2. T ng h p đánh giá hi u qu qu n lý công trình c p n c t i thành ph B c
Liêu- t nh B c Liêu – s p x p các thu c tính theo phi u đi u tra .............................66
3.3. K t lu n v hi u qu qu n lý HTCN TP B c liêu theo các thu c tính ..............70
CH
N

NG IV ............................................................................................................72
XU T GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU QU N LÝ H TH NG C P
CTHÀNH PH B C LIÊU ...................................................................................72

4.1. C s c a vi c đ xu t .......................................................................................72
4.2.
xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu các thu c tính t i u hóa v n
hành và v ng vàng v tài chính.................................................................................72
4.3. M c tiêu c a gi i pháp: ......................................................................................73
4.4. N i dung c a gi i pháp gi m t l th t thoát, th t thu n

c s ch. ................73

4.4.1.Gi i pháp v k thu t. ....................................................................................74
4.4.2. Gi i pháp v Tài chính. .................................................................................81
4.5. K t lu n ch

ng .................................................................................................83

K T LU N ...............................................................................................................85
TÀI LI U THAM KH O .........................................................................................87


3

DANH M C HÌNH
Hình 1. 1:V trí đ a lý TP B c Liêu t nh B c Liêu[16] .............................................23
Hình 1. 2: C m x lý Nhà máy x lý n

c s 1 ......................................................30

Hình 1. 3: Nhà đi u hành,b l c và b ch a n

c s ch Nhà máy x lý n

c s 2..31

Hình 2. 1: S đ th c hi n nghiên c u .....................................................................36
Hình 2. 2: Các b c đánh giá các thu c tính b ng cách tham kh o ý ki n chuyên gia
...................................................................................................................................40
Hình 2. 3: Khu v c đi u tra m c đ hài lòng c a khách hàng..................................45
Hình 4. 1: Thi t b dò tìm rò r d ng khu ch đ i âm d ng cây tai nghe....................77
Hình 4. 2: Thi t b dò tìm rò r d ng khu ch đ i âm Premayer ................................77


4

DANH M C B NG
B ng 1.1: B ng th ng kê các mô hình qu n lý ho t đ ng các công trình c p n c
nông thôn theo các vùng trong c n c[5]................................................................13
B ng 1. 2: K t qu tính tr l ng khai thác n c ng m c a các t ng ch a n c t i
t nh B c Liêu .............................................................................................................26
B ng 1. 3: Th ng kê các công trình cung c p n

c thô[5] .......................................28

B ng 1. 4: Hi n tr ng qu n lý h th ng c p n c TP B c Liêu đ n tháng 12 n m
2014[1][2]..................................................................................................................32
B ng 2. 1: B ng các ch th đ đánh giá các tiêu chí do h c viên đ xu t ................37
B ng 3. 1: B ng th ng kê ho t đ ng qu n lý HTCN v s c ..................................54
B ng 3. 2: B ng th ng kê ph n ánh c a K.hàng v H. đ ng qu n lý HTCN ...........54
B ng 3. 3: B ng th ng kê s l

ng hóa đ n ph i đi u ch nh t n m 2010-2014 .....54

B ng 3. 4: B ng th ng kê ho t đ ng qu n lý HTCN v th t thoát n
B ng 3. 5: Ph

ng án giá n

c ..................57

c s ch .........................................................................59

B ng 3. 6: B ng k t qu đánh giá hi n tr ng qu n lý HTCN Thành ph B c Liêu
theo hi u qu do các nhà qu n lý HTCN đánh giá....................................................66
B ng 3. 7: B ng cho đi m và đánh giá các thu c tính và chia th t hi u qu các
thu c tính ...................................................................................................................67
B ng 3. 8: B ng k t qu đánh giá hi n tr ng qu n lý HTCN Thành ph B c Liêu
theo m c đ quan tr ng c a các thu c tính do các nhà qu n lý HTCN đánh giá .....68
B ng 3. 9: B ng cho đi m và đánh giá các thu c tính và chia th t m c đ quan
tr ng c a các thu c tính ............................................................................................69
B ng 3. 10: B ng t ng h p đánh giá hi n tr ng qu n lý HTCN thành ph B c Liêu
...................................................................................................................................70
B ng 4. 1: B ng hi u n ng s d ng các lo i đ ng h ...............................................79
B ng 4. 2: B ng khái toán kinh phí đ th c hi n gi i pháp gi m th t thoát, th t thu
n c s ch HTCN TP B c Liêu giai đo n t n m 2015 đ n n m 2025 .....................81


5

DANH M C T

VI T T T

HTCN:

H th ng c p n

c

CTCN:

Công trình c p n

EUM:

Effective Utility Management – Qu n lý ti n ích hi u qu

TPBL:

Thành ph B c Liêu

TXBL:

Th xã B c Liêu

TNHHMTV:

Trách nhi m h u h n m t thành viên

WHO:

T ch c y t th gi i

UBND:

U ban nhân dân

BTNMT:

B Tài nguyên Môi tr

NS và VSMTNT:

N

UNICEF:

Qu Nhi

c

ng

c s ch và v sinh môi tr

ng nông thôn

ng Liên Hi p Qu c


6

M

U

Trong b i c nh h i nh p Qu c t và khu v c, các Qu c gia, các Doanh
nghi p đang ch y đua g p rút đ hoàn thi n minh tr c khi gia nh p ngôi nhà
th ng m i chung. S phát tri n nhanh chóng c a Khoa h c công ngh , s bùng n
c a Công ngh thông tin, s c nh tranh gay g t c a th tr ng, s ki m soát ch t
ch v ch t l ng s n ph m và m t s quy đ nh ng t nghèo khác là nh ng thách
th c không nh c a m i Qu c gia c a t ng Doanh nghi p trong đó có Vi t Nam
khi đi vào h i nh p.
có đ c ch đ ng m t cách v ng ch c, m t th ng hi u n i b t, m t th
ph n l n trong th tr ng th ng m i chung, đòi h i m i Doanh nghi p, t ng l nh
v c kinh s n xu t kinh doanh, trong đó có l nh v c C p n c ph i có chi n l c
nh y bén đ ng th i ph i đ a ra các m c tiêu th t c th , sát th c và xây d ng cho
mình nh ng tiêu chí th t ti n ích, th t khoa h c, th t phù h p đ qu n lý và v n
hành m t cách hi u qu và b n v ng.
1. Tính c p thi t c a đ tài
N c là tài nguyên h u h n, nó là nhu c u thi t y u đ duy trì s s ng trên
toàn trái đ t. N c s ch góp ph n h n ch b nh d ch, nâng cao đ i s ng s c kh e
cho con ng i, thúc đ y kinh t xã h i phát tri n m i n c. Qu n lý, Khai thác và
s d ng h p lý tài nguyên n c là chi n l c c a m i Qu c gia trên toàn th gi i,
đ đ i phó v i nh ng tác đ ng tiêu c c đ n phát tri n kinh t - xã h i, đ i s ng và
s c kh e con ng i nh : t ng tr ng kinh t , gia t ng dân s , t c đ đô th hóa và
công nghi p hóa di n ra ngày càng m nh m , bi n đ i khí h u ngày càng ph c t p,
suy ki t ngu n n c, ô nhi m các t ng n c ng m… . N c ng t ngày càng tr lên
khan hi m và đang là v n đ nóng b ng c a các qu c gia trên th gi i.
Tùy theo đi u ki n th c t c a m i n c, chi n l c v quy ho ch, qu n lý,
khai thác và s d ng ngu n tài nguyên n c có khác nhau. Hi n nay vi c cung c p

n c s ch các n c trên th gi i nói chung và Vi t Nam nói riêng ch y u là
thông qua các h th ng c p n c t p trung (HTCN), đ n v qu n lý là các công ty
C p n c ( khu v c đô th ) và Trung tâm n c s ch và v sinh Môi tr ng Nông
thôn ( khu v c nông thôn). Ngoài ra có m t s Nhà đ u t tham gia theo hình th c
xã h i hóa trong l nh v c c p n c.
Trong th i gian qua, h th ng c p n c các đô th Vi t Nam đã đ c
ng,
Chính ph quan tâm u tiên đ u t c i t o và xây d ng, nh v y tình hình c p n c
đã đ c c i thi n m t cách đáng k . Nhi u d án v i v n đ u t trong n c, v n tài
tr c a các Chính ph , các t ch c Qu c t đã và đang đ c tri n khai.
Hi n nay toàn b 64 thành ph , th xã t nh l trong c n c đã có các d án
c p n c các m c đ khác nhau. T ng công su t thi t k đ t 3,42 tri u m3/ngđ.
Nhi u nhà máy đ c xây d ng trong th i gian g n đây có dây truy n công ngh x
lý và thi t b khá hi n đ i. Trong 670 đô th v a và nh (lo i IV và lo i V) đã có
kho ng 200 th xã, th t có h th ng c p n c t p trung quy mô t 500 đ n 2000,


7

3000 m3/ngđ đ
qu n lý[17].

c xây d ng t nhi u ngu n v n và do nhi u c quan, doanh nghi p

Trong khuôn kh c a đ tài này, do th i gian và m c đ nghiên c u có h n
nên ch đi sâu vào nghiên c u “ ánh giá hi n tr ng và đ xu t các gi i pháp
nâng cao hi u qu qu n lý h th ng c p n c TP B c Liêu ”.
H th ng c p n c TP B c Liêu do Công ty TNHHMTV C p n c B c Liêu
qu n lý g m: hai Nhà máy x lý v i công su t thi t k là 22.000 M3/ngày đêm; 08
gi ng khoan cung c p n c thô cho 02 Nhà máy; 01 đài n c cao 30m có dung tích

250M3; G n 300 Km đ ng ng d n các lo i t D60- D300mm, g n nh ph kín
07 ph ng c a TP B c Liêu, đang cung c p n c s ch cho 21.217 khách hàng (tính
đ n th i đi m 31/12/2014) s d ng n c cho s n xu t, n u ng và sinh ho t
(ph ng 1 có 5.102 khách hàng; ph ng 2 có 2.291 khách hàng; ph ng 3 có 3.475
khách hàng; ph ng 5 có 3.795 khách hàng; ph ng 7 có 3.647 khách hàng;
ph ng 8 có 1.766 khách hàng; ph ng Nhà Mát có 1.250 khách hàng). T ng giá
tr tài s n c a h th ng c p n c TP B c Liêu t i th i đi m hi n t i là
112.765.594.562 đ ng[4].
Trong nh ng n m v a qua, đ n v qu n lý và khai thác h th ng c p n c c a
TP B c Liêu là Công ty TNHHMTV C p n c B c Liêu, đ n v này đã nhi u l n
thay đ i v mô hình t ch c; Ngu n nhân l c chuyên môn còn h n ch ; Kinh phí
đ u t cho qu n lý m ng l i còn g p nhi u khó kh n, do đó công tác qu n lý, v n
hành, khai thác và duy tu b o d ng h th ng c p n c TPBL ch a đ t đ c hi u
qu nh mong mu n.
ng d ng ph ng pháp phân tích và đánh giá hi n tr ng qu n lý h th ng c p
n c (HTCN) theo 10 thu c tính c a EUM: (Effective Utility Management – Qu n
lý ti n ích hi u qu )[14]. M i thu c tính đó là: Ch t l ng c a s n ph m; s đ y
đ v ngu n n c; s hài lòng c a khách hàng; s phát tri n nhân l c và lãnh đ o
c a h th ng; s t i u hóa v n hành; s v ng vàng v tài chính; s n đ nh h
th ng c s h t ng; kh n ng thích ng trong quá trình v n hành; s b n v ng v i
c ng đ ng s h tr và am hi u các thành ph n tham d . T đó có th xây d ng
m t b tiêu chí đánh giá phù h p v i th c t v qu n lý h th ng c p n c trên đ a
bàn TP B c Liêu. H c viên đã dùng B tiêu chí này đ đánh giá hi n tr ng qu n lý
h th ng c p n c trên đ a bàn TP B c Liêu, qua đó l p k ho ch c i thi n và đ a
ra đ c các gi i pháp phù h p, đ nâng cao hi u qu , qu n lý t t các đ i t ng
trong h th ng c p n c và đ a ra bi n pháp gi m thi u các thu c tính ch a hi u
qu . T đó các nhà qu n lý có th nâng cao d ch v và kh n ng s n xu t; Gia t ng
s h tr c a c ng đ ng; m b o m t đ n v d ch v ngành n c m nh và t n t i
v ng vàng m t cách b n v ng, nâng cao kh n ng đ i phó v i tình hu ng kh n c p,
đ i phó v i nh ng thách th c hi n t i và t ng lai; Nâng cao hi u qu qu n lý c s

h t ng c a h th ng, ra quy t đ nh v n hành t t h n. T o kh n ng t t h n trong
vi c l p k ho ch và chi tr cho vi c thay th và s a ch a trong t ng lai; Các gi i
pháp đánh giá ngu n n c b n v ng đ tìm ra ngu n n c x lý tr c nguy c ô
nhi m môi tr ng và bi n đ i khí h u đ nâng cao l u l ng và ch t l ng n c


8

c p; c p n c v i đ tin c y cao và b n v ng; H n ch th t thu, th t thoát n c;
m b o c p n c an toàn theo quy đ nh c a Chính ph và giá c h p lý. Trên c
s đó nghiên c u áp d ng cho toàn t nh B c Liêu và các n i khác trong khu v c.
T các v n đ nêu trên cho th y vi c th c hi n đ tài “ ánh giá hi n tr ng
và đ xu t các gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý h th ng c p n c thành
ph B c Liêu” là r t c n thi t và c n ph i đ c tri n khai s m.
2. M c đích c a đ tài
- ánh giá m t cách toàn di n và có h th ng hi n tr ng qu n lý h th ng
c p TP B c Liêu.
B c Liêu.

xu t các gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý h th ng c p n

c TP

3. N i dung nghiên c u:
- i u tra và đánh giá hi n tr ng c p n c TP B c Liêu d a trên 10 thu c tính
c a Qu n lý Ti n ích Hi u qu (Effective Utility Management).
- S p x p th t

u tiên các thu c tính c n nâng cao hi u qu .

xu t gi i pháp nâng cao m t s thu c tính u tiên h n trong 10 thu c
tính phù h p v i quy ho ch và th c ti n c a h th ng c p n c TP B c Liêu.
4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u:

4.1.Cách ti p c n:
a. Ti p c n theo qu n lý ti n ích hi u qu EUM: ây là cách ti p c n m i mà
các n c phát tri n đang s d ng và h ng t i, đ c bi t t i M , Singapore...
EUM đ c hi u là qu n lý m t cách hi u qu t t c các khía c nh trong quá trình
v n hành là r t quan tr ng cho t t c các ti n ích, đ đ m b o tính b n v ng dài h n
c a chúng (các ti n ích) và đ chúng có th ph c v cho c ng đ ng đ c đ y đ , an
toàn và b n v ng.
b. Ti p c n th c ti n: ng d ng vi c đánh giá th c tr ng d a trên 10 thu c tính
qu n lý ti n ích hi u qu v đ xu t các gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý
phù h p v i th c ti n c a TP B c Liêu.
c. Ti p c n công ngh m i: tìm hi u công ngh m i mà hi n nay m t s công ty
c p n c đang áp d ng có hi u qu , đ xu t ng d ng công ngh m i y vào qu n
lý, v n hành HTCN TP B c Liêu.
d. Ti p c n đa m c tiêu và b n v ng: Các gi i pháp mà đ tài đ ra đ u xem xét
trong h sinh thái - Kinh t - Môi tr ng, nguyên lý phát tri n b n v ng luôn đ c
đ t lên hàng đ u và phù h p v i đi u ki n th c t c a đ a ph ng.
4.2. Ph

ng pháp nghiên c u:

a. Ph ng pháp k th a: K th a các k t qu c a các đ tài, d án tr
t ng h p thông tin đ a vào c s d li u đ u vào, ph c v cho lu n v n.

c đó đ

9

b. Ph

ng pháp thu th p, t ng h p, phân tích và th ng kê:

- Thu th p, t ng h p, phân tích và th ng k các s li u v đi u ki n t nhiên,
kinh t - V n hoá - Xã h i c a TP B c Liêu.
- Kh o sát, thu th p, t ng h p, phân tích và th ng k các s li u v hi n tr ng
qu n lý, v n hành HTCNTP B c Liêu.
c. Ph

ng pháp đi u tra xã h i h c:

- Tham kh o ý ki n v ch t l ng d ch v c p n
và các khách hàng s d ng n c t i TP B c Liêu .
c pn

c c a các s , ban, ngành

- Kh o sát s hài lòng c a khách hàng đ i v i d ch v c p n
c.

cc ađ nv

d. Ph ng pháp đánh giá nhanh: Thông qua vi c kh o sát đo đ c th c t t i hi n
tr ng, đánh giá khái quát và chi ti t các y u t tác đ ng đ n vi c qu n lý, v n hành
HTCN.

e. Ph ng pháp s d ng công ngh thông tin: Nghiên c u và tìm hi u v h
th ng thông tin đ a lý ( GIS ), WEBGIS, Gi i pháp ph n m m tích h p GIS –
SCADA – WaterGEMS th y l c cho ngành c p n c.
xu t áp d ng g i pháp
trong qu n lý, v n hành HTCNTP B c Liêu đ t hi u qu cao nh t.
g. Ph ng pháp chuyên gia: Trong th i gian th c hi n đ tài, ti n hành tham kh o
ý ki n c a các chuyên gia t nh B c Liêu, nhà qu n lý và nhân viên trong Công ty
TNHHMTV C p n c B c Liêu, đ phân tích, xây d ng b tiêu chí đánh giá, l p
phi u đánh đi u tra các tiêu chí.


10

CH

NG I
T NG QUAN V VI C QU N LÝ H TH NG C P N

1.1. T ng quan chung v qu n lý h th ng c p n
1.1.1. Các mô hình qu n lý h th ng c p n

C

c đô th

c trên th gi i.

Vi c qu n lý các h th ng c p n c trên th gi i xu t hi n khá s m. Con
ng i đã bi t xây d ng các công trình đ khai thác ngu n n c ph c v cho cu c
s ng sinh ho t hàng ngày v i nhi u lo i hình khác nhau nh đào gi ng ho c làm các

h đ tr n c. Tu vào đi u ki n th c t c a m i n c mà mô hình qu n lý, v n
hành h th ng c p n c có khác nhau. Tr i qua các giai đo n phát tri n c a l ch s
cùng v i s phát tri n không ng ng c a khoa h c và công ngh , k thu t c p n c
ngày càng đ t trình đ cao và hoàn thi n h n.
Theo đánh giá c a các chuyên gia: vi c qu n lý v n hành các h th ng c p
n c, các n c tiên ti n và có n n công nghi p và khoa h c phát tri n nh M ,
Canada, Anh, Pháp,
c, Hà Lan, Nh t B n, Singapore… ch t l ng ngu n n c
c p r t t t. Ch t l ng d ch v cao, ngu n n c c p th ng xuyên liên t c và n
đ nh v i đ y đ áp l c, đáp ng đ nhu c u s d ng khá l n t th p nh t là
128lít/ng i ngày (Hà Lan) t i cao nh t 371lít/ng i ngày (M ). Giá n c c ng khá
cao t 1,33USD/m3 (Nh t B n) đ n 2,49USD/m3 ( c). S ng i s d ng n c
s ch đ t 96% lên đ n 100%.
u t hàng n m m c cao t 26,9USD/ng i (Hà
Lan) đ n 138USD/ng i ( c), m c dù c s h t ng tr c đó c ng r t phát tri n.
N ng su t lao đ ng cao do s công nhân qu n lý v n hành tính trên 1000 k t n i
m c th p. Ng c l i, các n c đang phát tri n nh
n đ , Trung Qu c, Malaysia
, Indonesia … và c Vi t Nam ch t l ng ngu n n c c p ch a đ m b o, ch t
l ng d ch v ch a cao, ngu n n c c p không th ng xuyên liên t c và n đ nh,
áp l c n c không đ y đ , ch đáp ng đ nhu c u s d ng t th p nh t là
50lít/ng i ngày (vùng nông thôn) và 70-100 lít/ng i ngày( đô th ).
C ng theo đánh giá c a các chuyên gia thì các mô hình qu n lý trên th gi i
bao g m: Nhà n c là các Công ty c p n c Qu c gia (Singapore); Công ty c p
n c thu c t nh; Công ty c p n c thu c qu n, huy n; T nhân, Doanh nghi p
(g m các hình th c: (a) D ch v ho c h p đ ng qu n lý, (b) Cho thuê, (c) nh ng
quy n, (d) Xây d ng-Kinh doanh-Chuy n giao (BOT), (e) S h u t ng ph n và (f)
Cung c p d ch v đ c l p (A. K. M. Kamruzzaman, Ilias Said & Omar Osman,
2013).[13].
1.1.2. Các mô hình qu n lý h th ng c p n

a. V qu n lý h th ng c p n

c

Vi t Nam

c:

- Khu v c đô th : Nhà n c v n gi vai trò ch đ o, B Xây D ng là c quan
đ u m i, UBND các t nh thành là c quan qu n lý và lãnh đ o các công ty c p n c
và quy t đ nh giá n c, các công ty c p n c là đ n v qu n lý, v n hành tr c ti p
h th ng c p n c. Tùy theo m i đ a ph ng mà đ n v qu n lý, v n hành tr c ti p
h th ng c p n c có tên g i khác nhau. Có n i đ t tên là công ty C p N c, có n i


11

đ t tên là công ty C p Thoát N c và Môi Tr ng ô Th , có n i đ t tên là công ty
i n N c (An Giang). M c dù tên g i khác nhau nh ng nhi m v chính tr chung
c a các đ n v này là: khai thác, s n xu t cung c p n c s ch cho dân c , c s s n
xu t và các khu công nghi p. Hi n nay Nhà n c đang có ch tr ng xã h i hóa
trong l nh v c c p n c, m t s nhà đ u t t nhân đã tham gia đ u t vào l nh v c
c p n c b ng nhi u hình th c: bán n c s ch qua đ ng h t ng cho các công ty
c p n c theo giá bán buôn, bán n c s ch đ n t ng khách hàng l theo giá bán l
đ c UBND t nh thành cho phép. Vi c l p đ t h th ng đ u n i khách hàng k c
th y l ng k do các đ n v c p n c đ u t theo quy đ nh t i Ngh đ nh s
117/2007/N -CP ngày 11 tháng 7 n m 2007 v s n xu t, cung c p và tiêu th n c
s ch.
- Khu v c nông thôn: Mô hình qu n lý các công trình c p n c nông thôn do
B Nông nghi p & Phát tri n nông thôn là c quan qu n lý đ u m i Trung ng,

các t nh thành thì S Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn c quan qu n lý đ u
m i. Tuy nhiên mô hình qu n lý h th ng c p n c tr c ti p các t nh l i r t đa
d ng và có nhi u các t ch c và chính quy n đ a ph ng qu n lý nh : c ng đ ng
dân c , H p tác xã, Trung tâm N c s ch và V sinh môi tr ng Nông thôn, T
nhân, Doanh nghi p và UBND xã. V i mô hình qu n lý đa d ng không th ng nh t
v 01 m i qu n lý đã qua đã d n đ n tình tr ng công trình mau xu ng c p, h h ng
và ho t đ ng kém hi u qu vì: n u giao cho c ng đ ng dân c hay h p tác xã qu n
lý s n y sinh tình tr ng: cha chung không ai khóc, không có v n đ duy tu, b o
d ng hàng n m, Không có b máy qu n lý n đ nh c ng nh cán b và công nhân
lành ngh có tính chuyên nghi p cao đ v n hành h th ng. Gía n c s trôi n i
không minh b ch( n u giao cho t nhân theo hình th c nh n th u khoán). Th c t
trong nh ng n m v a qua đã có nhi u công trình c p n c nông thôn kh p các
t nh thành trong c n c, sau khi đ a vào khai thác s d ng, ch v n hành khai thác
đ c 1-2 n m đã b h h ng ph i ng ng ho t đ ng, gây lãng phí v n đ u t .
Nguyên nhân c ng xu t phát t th c tr ng mô hình qu n lý b t c p nh đã k trên.
a s các t nh thì Trung tâm N c s ch và V sinh môi tr ng Nông thôn
ch đóng vai trò nh m t đ n v qu n lý d án, sau khi d án đ c xây d ng xong
thì bàn giao l i cho đ a ph ng (n i có d án) qu n lý. Các đ a ph ng l i giao l i
cho t ch c, cá nhân (c ng đ ng dân c ho c h p tác xã, ho c t nhân theo hình
th c nh n th u khoán ho c UBND các xã) tr c ti p qu n lý, v n hành khai thác.
Thi t ngh r ng Nhà n c c n ph i có c ch phân c p rõ ràng và th ng nh t trong
c n c giao cho m t đ n v qu n lý tr c ti p duy nh t là Trung tâm N c s ch và
V sinh môi tr ng Nông thôn - S Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn các t nh.
N u làm đ c nh v y thì các công trình c p n c nông thôn s ho t đ ng có hi u
qu cao.
B c Liêu, t
n c nông thôn c ng
tr ng Nông thôn - S
m t đ n v qu n lý d

n m 2005 tr v tr c, mô hình qu n lý các công trình c p
gi ng nh các t nh (Trung tâm N c s ch và V sinh môi
Nông nghi p & Phát tri n nông thôn ch đóng vai trò nh
án, sau khi d án đ c xây d ng xong thì bàn giao l i cho


12

đ a ph ng (n i có d án) qu n lý. i m khác c a B c Liêu là t t c các công trình
c p n c nông thôn sau khi xây d ng xong th giao l i cho UBND các x và th tr n
qu n l và v n hành khai thác. Do không có b máy qu n l và nhân viên chuyên
nghi p n đ nh; Ngân sách xã hàng n m không có đáng là bao, không cò ngu n
kinh phí nào cho duy trì ho t đ ng công trình c p n c; Máy móc thi t b h h ng
không có ti n s a ch a; Nhân viên qu n lý v n hành ch có 02 ng i/công trình,
không đ c đào t o c b n, s l ng đã ít mà l i ph i đ m trách nhi u nhi m v :
v n hành nhà máy, l p đ t h th ng đ u n i khách hàng, b o trì, b o d ng máy
móc thi t b , ghi thu ti n n c hàng tháng...Ti n l ng c a các nhân viên này đ c
trích % t thu ti n s d ng n c c a khách hàng đ chi tr theo hình th c khoán. H
qu đ l i là khá nhi u công trình n m r i rác các huy n th trong t nh sau khi đ a
vào s d ng ch đ c 1-2 n m đã b h hõng không có ti n s a ch a ph i ng ng
ho t đ ng, lãng phí v n đ u t , gây b c xúc trong d lu n qu n chúng nhân dân.
Sau khi nh n đ c báo cáo v tình hình ho t đ ng c a các công trình c p
n c nông thôn c a các đ a ph ng và thông tin t báo đài truy n hình đ a ph ng
v m t s công trình c p n c nông thôn trên đ a bàn t nh hi n b h h ng không
ho t đ ng, đang b b hoang. S S Nông nghi p & Phát tri n nông thôn t nh B c
Liêu đã ti n hành ki m tra đánh giá tình tr ng ho t đ ng c a t t c các công trình
c p n c nông thôn trên đ a bàn toàn t nh. K t qu ki m tra cho th y: ch có 40%
công trình ho t đ ng có hi u qu và có tính b n v ng cao, 40% công trình ho t
đ ng m c có th ch p nh n đ c, 15% công trình ho t đ ng có hi u qu th p và
5% công trình ho t đ ng không có hi u qu . Th y đ c nh ng t n t i h n ch này,

n m 2006, S Nông nghi p & Phát tri n nông thôn t nh B c Liêu đã trình UBND
t nh B c Liêu k p th i ch n ch nh l i mô hình qu n lý là giao cho Trung tâm N c
s ch và V sinh môi tr ng Nông thôn thu c S Nông nghi p & Phát tri n nông
thôn tr c ti p qu n lý các công trình c p n c nông thôn trên ph m vi toàn t nh t
khâu chu n b đ u t , th c hi n đ u t đ n qu n lý v n hành khai thác. Vi c ch n
ch nh k p th i này đã mang l i hi u qu rõ nét. Theo báo cáo t ng k t 10 n m
(2004-2014) c a Trung tâm N c s ch và V sinh môi tr ng Nông thôn thu c S
Nông nghi p & Phát tri n nông thôn t nh B c Liêu (tháng 12 n m 2014): hi n nay
trên ph m vi toàn t nh có 65% công trình c p đang ho t t t, có tính b n v ng cao,
30% công trình ho t đ ng m c có th ch p nh n và 5% công trình ho t đ ng
m c kém hi u qu .


13

B ng 1.1: B ng th ng kê các mô hình qu n lý ho t đ ng các công trình c p n
nông thôn theo các vùng trong c n c[5]
TT

Vùng

C ng
đ ng

H p
tác xã

TTNS và
VSMTNT

T
nhân

c

Doanh UB
nghi p ND

1

B. Sông H ng (%)

18

28

3

5

29

17

2

ông B c b (%)

84

4

1

1

2

9

3

Tây B c b (%)

70

0

0

0

1

29

4

B c Trung B (%)

49

39

1

0

5

6

5

Nam Trung B (%)

75

3

8

2

4

8

6

Tây Nguyên (%)

53

19

7

0

19

2

7

ông Nam B (%)

10

15

64

0

4

7

8

B S. C u Long (%)

25

0

45

23

7

0

9

T NG C NG (%)

55

8

15

7

6

9

b. V v n hành h th ng c p n

c:

N c đ c đ a t ngu n (gi ng khoan l y n c ng m, tr m thu n c m t)
đ a v nhà máy x lý, n c sau khi x lý đ c h th ng b m c p II b m vào m ng
r i đ n đ i t ng s d ng. Trên m ng l i th ng đ c l p đ t h th ng ki m soát
áp l c và l u l ng (Senso) thông qua đ ng truy n Internet, r t d ràng phát hi n
s c trên m ng l i đ ng ng x y ra, t đó có bi n pháp kh c ph c k p th i, gi m
đ n m c t i đa th i gian ng ng cung c p n c do kh c ph c s c c ng nh h n
ch n c th t thoát do s c đ ng ng. H u h t các thành ph , th xã, n c đ c
cung c p 24/24 gi . a s các b m c p II đ c l p đ t thêm b bi n t n, nên áp l c
khá n đ nh, dao đ ng t 0.5-1 kg/Cm2 (cu i ngu n). Ch t l ng n c c p đ u đ t
tiêu chu n c a B Y T quy đ nh. Các th tr n, th t , m c dù nhu c u s d ng n c
c a các khu v c có khác nhau, nh ng th ng thì n c đ c cung c p t 5 gi sáng
đ n 22 gi , áp l c không n đ nh. Công ngh hi n đ i nh l p đ t thêm b bi n t n
và h th ng ki m soát áp l c và l u l ng h u nh ch a đ c đ u t l p đ t.
c. Th c tr ng d ch v c p n

c t i Vi t Nam:

(1) Ch t l ng c a s n ph m: đ c c i ti n liên t c đ đáp ng tiêu chu n
c a B Y t , tuy nhiên ch t l ng n c c p c a h th ng c p n c t p trung nông
thôn nói chung, B c liêu nói riêng v n c n đ c c i thi n thêm. H u h t ng i dân
v n quen đun sôi n c đ u ng, vì h ch a th c s tin t ng vào ch t l ng c a
các n c máy.

14

(2) Nhu c u s d ng n

c:

Tiêu chu n xây d ng Vi t Nam [9] đã quy đ nh tiêu chu n c p n c tính theo
đ u ng i cho các đ i t ng dùng n c: Thành ph l n, thành ph du l ch, ngh
mát, khu công nghi p l n là 300-400 l/ng i.ngày; thành ph , th xã v a và nh ,
khu công nghi p nh là 200-270 l/ng i.ngày; Th tr n, trung tâm công - nông
nghi p, công – ng nghi p, đi m dân c nông thôn là 80-150 l/ng i.ngày và nông
thôn là 40-60l/ng i.ngày. Áp l c t do t i các đi m l y n c vào nhà tính t m t
đ t không nh h n 10m và áp l c t do bên ngoài c a h th ng c p n c sinh ho t
t i các h tiêu th không nên quá 40m, tr ng h p đ c bi t có th l y đ n 60m.
Hi n nay do khó kh n v kinh phí, các đ a ph ng ch a đáp ng đ c nhu c u s
d ng n c theo quy đ nh c a tiêu chu n trên.
(3) Giá n

c s ch:

c UBND t nh ban hành và đ c đi u ch nh theo l trình. B Tài chính và
B Xây d ng và B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn ban hành các Thông t
liên t ch h ng d n nguyên t c, ph ng pháp xác đ nh giá tiêu th n c s ch và
th m quy n quy t đ nh giá tiêu th n c s ch th c hi n t i các đô th , khu công
nghi p và khu v c nông thôn. Gía n c s ch đ c tính theo ki u l y ti n theo m c
đích s d ng (sinh ho t, công c ng, C quan hành chính s nghi p, s n xu t v t
ch t và kinh doanh d ch v ).
(4) S khách hàng s d ng d ch v c p n

c:

Khách hàng s d ng n c s ch khu v c đô th có s khác bi t đáng k
trong vi c ti p c n gi a các khu v c nông thôn và đô th . Theo k t qu kh o sát
th ng kê c a UNICEF và B Y t , hi n t i khu v c nông thôn m i ch có 11,7%
ng i dân đ c s d ng n c s ch (n c máy). Còn l i 31% h gia đình ph i s
d ng gi ng khoan, 31,2% s h gia đình s d ng gi ng đào. S còn l i ch y u
dùng n c ao h (11%), n c m a và n c đ u ngu n sông su i. Ngu n n c đang
b ô nhi m n ng. Ông Nguy n Tôn - Ch t ch H i C p thoát n c Vi t Nam cho
bi t: “Hi n có kho ng 70% dân s t i các đô th đ c s d ng n c s ch”.
Theo ông Tôn, con s này khác xa báo cáo c a c quan ch c n ng cho r ng hi n có
t i 76% s dân vùng nông thôn vùng đ ng b ng sông H ng đ c cung c p n c
s ch, cao h n m c bình quân chung c n c (70%).
Theo đánh giá c a H i C p thoát n c Vi t Nam, vi c ng i dân nông thôn
s d ng ngu n n c gi ng khoan, n c m a, th m chí là c ngu n n c máy nh ng
ch t l ng c th nh th nào v n ch a có gi i đáp. c bi t, t i các khu v c b ô
nhi m môi tr ng n ng, ngu n n c t các gi ng khoan có nguy c ô nhi m r t
cao.
(5) S nhà cung c p d ch v :
Cung c p n c và v sinh t i Vi t Nam hi n nay có nhi u lo i nhà cung c p
d ch v , v i s khác bi t đáng k trong các danh m c c a các nhà cung c p d ch v
gi a thành th và nông thôn.


15

* Khu v c đô th :
Cung c p n c các thành ph và m t s th tr n l n đ c cung c p b i 68
công ty d ch v n c nhà n c c p t nh (WSCs). M t s WSCs là D ch v doanh
nghi p Nhà n c (PSEs), trong khi m t s n i đã chuy n đ i thành doanh nghi p c
ph n. M t s WSCs ch qu n lý,v n hành h th ng n c, trong khi m s n i khác

c ng thi t k , thi công xây d ng, s n xu t ra thi t b ph c v công trình c p n c.
S tham gia c a khu v c t nhân theo ch tr ng xã h i hóa trong vi c cung
c p n c đô th đ c gi i h n: Thi t k - Xây d ng - V n hành khai thác - Chuy n
giao (BOT). T i thành ph H Chí Minh (TP HCM), m t công ty Malaysia đã đ a
vào ho t đ ng nhà máy Bình An t n m 1994. Nhà máy x lý n c Th
c 2, t i
TP HCM và m t tr m b m n c thô cung c p n c cho Hà N i, trong đó có h
th ng ng chuy n t i t Hòa Bình, đ c s h u và đi u hành b i Công ty c ph n.
B c Liêu có 02 công ty c ph n đ u t là Công ty C ph n N c ng B ng đ u t
xây d ng h th ng c p n c t i th tr n H Phòng huy n Gía Rai và Công ty C
ph n n c s ch ông H i huy n ông H i. C hai công ty này đ u đ u t theo hình
th c (BOT).
* Khu v c nông thôn:
Th c tr ng qu n lý và ho t đ ng c a các công trình c p n c t p trung Nông
thôn theo Trung tâm Qu c gia NS và VSMTNT t i H i th o chia s thông tin t ng
c ng qu n lý nh m nâng cao hi u qu các công trình c p n c t p trung t i Hà N i
ngày 14/05/2014: T ng s CTCN Nông thôn hi n có t i 63 t nh là 15.093 công t nh
v i qui mô nh nh t ph c v cho 15 h /công trình; qui mô l n nh t ph c v cho
25.700 h /công trình. B c Liêu hi n có 44 công trình c p n c t p trung ph c v
cho kho ng 33.602 h gia đình[3]
ánh giá tình tr ng ho t đ ng c a các công trình c p n c nông thôn theo
Quy t đ nh s 2570/Q -BNB-TCTL ngày 22 tháng 10 n m 2012 c a B tr ng
BNN&PTNT v phê duy t đi u ch nh B ch s theo dõi đánh giá N c s ch và
VSMTNT:
- T nh có t l các công trình ho t đ ng b n v ng cao nh t là: V ng Tàu;
Bình D ng; C n Th đ u 100%;
- T nh có t l các công trình ho t đ ng b n v ng th p nh t là: L ng S n
(2,3%); Bình nh (4,4%); Thái Nguyên, Thanh Hoá đ u 0%;
- T nh có t l các công trình không ho t đ ng cao nh t là
(52,4%); Phú Th (33,5%); Hà Nam (33,3%);

c Nông

- T nh có t l các công trình ho t đ ng kém hi u qu cao nh t là Bình
(71,1%); B c Giang (65,4%); Ngh An (56,8%);
Cách đánh giá này có các h n ch là:

nh


16

- Không d a trên n ng l c, quy mô, công su t c a công t nh mà ch đánh
đ ng trên s l ng, nên không nói lên đ c n ng l c th c s c a các mô hình qu n
lý.
- Không tính đ n th i gian đ a vào ho t đ ng nên n u m t công trình m i
đ a vào ho t đ ng mà đã đ t hi u su t 70% thì t ng lai không xa s thi u n c và
ph i nâng công su t.
Theo cách đánh giá cho th y công trình ho t ð ng b n v ng ch ð t m c
35%.
(6) Ch u trách nhi m v thi t l p chính sách trong c p n

c và VSCC:

B Xây d ng (khu v c đô th ), B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn (c p n c
trong khu v c nông thôn, qu n lý tài nguyên N c), B Tài chính (qu n lý giá và
tài s n), B Y t (ch t l ng n c c p, v sinh môi tr ng nông thôn), B Tài
nguyên Môi tr ng (qu n lý tài nguyên N c và đ t đai).
(7) Ngu n n

c: S d ng ch y u là n

c m t, m t ph n là n

c ng m.

(8) N c không doanh thu (th t thoát): Theo báo cáo c a các công ty n c
các t nh thì t l th t thoát n c đã đ c gi m t 39% n m 2000 xu ng còn 30%
trong n m 2009. Tuy nhiên, trong m t s thành ph , n c không doanh thu cao t i
75%. B c Liêu t l n c th t thoát, th t thu n c s ch thành ph B c Liêu
n m 2007 là 45% , n m 2014là 19,77%[1].
(9) N ng su t lao đ ng: hi n ch a có s li u th ng kê và đánh giá.
(10) Các v n đ có nh h ng đ n ngu n cung c p n c: S suy thoái v
l u l ng, ch t l ng và h th p m c n c c a n c ng m. S ô nhi m c a ngu n
n c m t và nhu c u s d ng ngày càng t ng cao trong các l nh v c ho t đ ng c a
s n xu t và đ i s ng.
1.2. Các công c v th ch trong qu n lý các h th ng c p n

c.

1.2.1. Trên th gi i:
Tùy theo đi u ki n c th , các n c đã nghiên c u ban hành các H th ng
v n b n qu n lý và khuôn kh pháp lý đ qu n lý các h th ng c p n c t p trung
trong ph m vi c a n c mình hay chung cho m t t ch c (nh các n c thu c EU)
Tiêu chu n ISO áp d ng cho Qu c t quy đ nh c th các y u t c a n c u ng và
các d ch v n c th i phù h p và quan tâm đ n ng i s d ng. H ng d n làm th
nào đ xác đ nh nhu c u và đánh giá s đáp ng đ i v i ng i s d ng.
ng d ng ph ng pháp phân tích và đánh giá hi n tr ng qu n lý h th ng
c p n c (HTCN) theo 10 thu c tính c a EUM kh i đ u vào n m 2005 t i M sau
đó d n d n phát tri n và đ c các n c phát tri n trên th gi i quan tâm áp d ng

[14].


17

1.2.2. Trong n

c:

Vi t Nam, vi c qu n lý h th ng c p n
luôn là m i quan tâm c a Chính ph .

c, s d ng ti t ki m, đa m c tiêu

Nhà n c r t quan tâm đ n l nh v c c p n c cho ô th và Nông thôn, đã
ban hành nhi u vãn b n pháp quy đ đ nh h ng, đi u ch nh các quan h trong l nh
v c c p n c. Nghiên c u xây d ng hoàn thi n, b sung m i h th ng vãn b n qu n
lý, các v n b n quy ph m pháp lu t, các quy ch , quy đ nh, tiêu chu n và h ng d n
th c hi n có liên quan đ n vi c xây d ng, qu n lý v n hành HTCN.
Qu c h i có các Lu t Xây d ng tr c đây, nay đã s a đ i thành Lu t xây
d ng s 50/2014/QH 13 ngày 18/6/2014 và có hi u l c thi hành t ngày
01/01/2015; Lu t
u th u, Lu t s 38/2009/QH12 đã đ c Qu c h i thông qua
ngày 19/6/2009 v s a đ i, b sung m t s đi u c a các Lu t liên quan đ n đ u t
xây d ng c b n, nay đã s a đ i thành Lu t đ u th u s 43/2013/QH ngày
26/11/2013 và có hi u l c thi hành t ngày 01/07/2014; Lu t
t ai, Lu t Tài
nguyên n c, Lu t B o v môi tr ng, Lu t B o v s c kho nhân dân…
Chính ph ban hành Quy t đ nh s 63/1998/Q -TTg ngày 18 tháng 3 n m
1998 c a Th t ng chinh ph v đ nh h ng phát tri n c p n c đô th đ n n m

2020. Ph n đ u đ n n m 2020, 100% dân s đô th đ c c p n c s ch m c 120
– 150 lít/ng i/ngày, các thành ph l n nh Hà N i, H i Phòng, Thành ph H Chi
Minh ph n đ u đ t 180 – 200lít/ng i/ngày. Gi m t l th t thoát, th t thu 40% hi n
nay xu ng còn d i 30% trong các khu đô th m i. …
Quy t đ nh s 104/2000/Q -TTg ngày 25 tháng 08 n m 2000 c a Th t ng
chinh ph v vi c phê duy t Chi n l c qu c gia v c p n c s ch và v sinh nông
thôn đ n n m 2020 v i m c tiêu đ n n m 2020: T t c dân c nông thôn s d ng
n c s ch đ t tiêu chu n qu c gia v i s l ng ít nh t 60 lít/ng i/ngày, s d ng h
xí h p v sinh và th c hi n t t v sinh cá nhân, gi s ch v sinh môi tr ng làng,
xã.
Quy t đ nh s 131/Q -TTg ngày 02/11/2009 c a Chính Ph quy đ nh chính
sách u đãi, h tr , khuy n khích đ i v i các d án đ u t xây d ng công trình c p
n c s ch.
B Xây d ng ban hành TCVN 5576:1991 quy ph m qu n lý k thu t h
th ng c p thoát n c. TCVN 33-2006 qu n lý thi t k công trình c p thoát n c;
Quy chu n QCVN 07:2010/BXD là qui đ nh các yêu c u k thu t b t bu c ph i
tuân th trong đ u t và xây d ng m i, c i t o ho c nâng c p các công trình h t ng
k thu t đô th . Thông t s 08/2012/TT-BXD, ngày 21/11/2012 c a H ng d n
th c hi n b o đ m c p n c an toàn trong l nh v c s n xu t, cung c p n c s ch
theo h th ng c p n c t p trung hoàn ch nh t i khu v c đô th và khu công nghi p.
B Tài chính nghiên c u ban hành các thông t h ng d n vi c th c hi n quy t
toán v n đ u t và khung giá c p n c, qu n lý tài s n.


18

B Tài nguyên và Môi tr ng ban hành Quy t đ nh 16/2008/Q -BTNMT
ngày 31 tháng 12 n m 2008 quy chu n k thu t Qu c gia v môi tr ng kèm theo
QCVN 08 : 2008/BTNMT quy chu n k thu t Qu c gia v ch t l ng n c m t;
QCVN 09 : 2008/BTNMT quy chu n k thu t Qu c gia v ch t l ng n c ng m;

Quy chu n k thu t qu c gia v bùn th i t quá trình x lý n c QCVN
50:2013/BTNMT đ c ban hành theo Thông t s 32/2013/TT-BTNMT ngày 25
tháng 10 n m 2013.
B Y t c ng đã ban hành Thông t s 04/2009/TT-BYT, ngày 17/06/2009
kèm theo Quy chu n 01:2009/ BYT: Quy chu n này áp d ng đ i v i các c quan, t
ch c, cá nhân và h gia đình khai thác, kinh doanh n c n u ng, bao g m c các
c s c p n c t p trung dùng cho m c đích sinh ho t có công su t t 1.000
m3/ngày đêm tr lên v i 109 ch tiêu và Thông t s 05/2009/TT-BYT, ngày
17/06/2009 kèm theo Quy chu n 02:2009/ BYT v i 14 ch tiêu.
1.3. T ng quan v
Management)

qu n lý ti n ích hi u qu

EUM (Effective Utility

1.3.1. Khái ni m v EUM:
ây là ph ng pháp đ n gi n mà hi u qu nh t đang đ c áp d ng trong các
n c tiên ti n trên th gi i, có th đ a ra m t đánh giá nhanh v hi n tr ng qu n lý
HTCN[14].
c pn

ng d ng ph ng pháp phân tích và đánh giá hi n tr ng qu n lý h th ng
c (HTCN) theo 10 thu c tính c a EUM[14]:
- Thu c tính 1: Ch t l

ng s n ph m (ký hi u PQ):

S n xu t n c s ch theo đúng yêu c u c a lu t pháp, c a khách hàng, c a
s c kh e c ng đ ng, và yêu c u sinh thái…

- Thu c tính 2: Hài lòng c a khách hàng (ký hi u CS):
Cung c p d ch v tin c y đ c, k p th i, và giá c h p lý đánh giá qua s
th a mãn khách hàng, s phàn nàn c a khách hàng, s chuy n giao d ch v đ n
khách hàng.
- Thu c tính 3: Phát tri n nhân l c và lãnh đ o (ký hi u ED):
Tuy n d ng và gi gìn m t l c l ng lao đ ng t t, có đ ng c làm vi c, linh
ho t và làm vi c an toàn… s hài lòng và duy trì ng i làm công
Thành l p m t t ch c c ng tác, tham d góp ph n vào vi c nâng c p và h c
t p liên t c.
m b o ki n th c v th ch c a ng
theo th i gian.

i lao đ ng đ

c duy trì và nâng c p

Cung c p và t p trung vào các c h i vào vi c phát tri n s lãnh đ o và tính
chuyên nghi p; và c g ng t o ra m t m t đ i ng lãnh đ o c p trên có tính ph i
h p cao và n ng l c c t lõi c a ng i qu n lý.


19

S chu n b l c l

ng k th a.

- Thu c tính 4: T i u v n hành (ký hi u OO):
l

m b o tính liên t c, k p th i, hi u qu chi phí, tin c y, và nâng c p ch t
ng b n v ng cho t t c các khía c nh c a v n hành;

Gi m thi u t i đa s d ng ngu n n
hành hàng ngày;
tr

c, t n th t, và các tác đ ng t vi c v n

Duy trì nh n th c v thông tin và s phát tri n công ngh v n hành đ l
c và h tr vi c ng d ng vi c nâng c p k p th i.

ng

- Thu c tính 5: V ng vàng v tài chính (ký hi u FV):
Hi u đ

c đ y đ chi phí vòng đ i c a các d ch v ;

Thi t l p và duy trì m t cân b ng hi u qu gi a kho n n dài h n, giá tr tài
s n, chi phí b o d ng và v n hành, l i t c v n hành;
Thi t l p giá có th d đoán đ c (phù h p v i k v ng và s ch p nh n c a
c ng đ ng) đ đ chi tr chi phí cho duy trì, đ u t cho t ng tai khi c n thi t và
ng i s d ng d ch v có th chi tr đ c….
- Thu c tính 6:

n đ nh h th ng c s h t ng (ký hi u IS):

Hi u tình tr ng và chi phí đi đôi v i các tài s n c s h t ng then ch t;
B o d ng và nâng c p tình tr ng c a t t c các tài s n qua th i gian dài v i

cho phí vòng đ i th p nh t có th và r i ro ch p nh n đ c phù h p v i khách hàng,
c ng đ ng và các các m c đ d ch v đ c h tr theo theo lu t đ nh, phù h p v i
s phát tri n và các m c tiêu tin c y h th ng;
m b o s c g ng thay th , nâng c p và s a ch a tài s n đ c đi u ph i
trong c ng đ ng đ gi m thi u t i đa nh ng gián đo n và nh ng h u qu tiêu c c
khác.
- Thu c tính 7: Kh n ng thích ng trong quá trình v n hành (ký hi u
OR):
m b o nhà lãnh đ o và nhân viên làm vi c v i nhau đ l
tránh nh ng s c , nh ng đau y u b t th ng.
Thi t l p, đánh giá và nh n di n s m đ
trong tình hu ng kh n c p;

ng tr

c và

c các m c đ ch u đ ng,v n hành

Và qu n lý m t cách hi u qu các r i ro kinh doanh (bao g m c lu t l , an
toàn môi tr ng, thiên tai…) phù h p v i xu th công nghi p và các m c tiêu tin
c y c a h th ng.
- Thu c tính 8:

y đ v ngu n n

c (ký hi u WA):

m b o n c s n có phù h p v i nhu c u c a khách hàng hi n t i và t ng
lai thông qua phân tích cung c u, b o toàn và giáo d c c ng đ ng m t cách dài h n;

20

Qu n lý v n hành đ cung c p n
b sung ngu n n c;

c m t và n

c ng m m t cách b n v ng và

- Thu c tính 9: B n v ng c ng đ ng (ký hi u SU):
Bi t rõ và chú ý đ n nh ng quy t đ nh c a mình đ n s th nh v ng và s c
kh e l u v c và c ng đ ng hi n nay và dài h n, thúc đ y s c s ng kinh t và t o ra
s c i thi n cho toàn th c ng đ ng;
Qu n lý v n hành, c s h t ng xanh và đ u t đ b o v , khôi ph c và nâng
c p môi tr ng t nhiên. Duy trì và nâng cao sinh thái và tính b n v ng c a c ng
đ ng bao g m c phòng ng a ô nhi m, r ng đ u ngu n, và b o v ngu n n c;
S d ng các ngu n n

c và n ng l

ng hi u qu ….

- Thu c tính 10: H tr và am hi u nh ng thành ph n tham d (ký hi u
SS):
Làm cho c quan giám sát, c ng đ ng h tr và hi u bi t v quy n l i t ng
h trong vi c s d ng chung ngu n n c, m c đ d ch v , c c u giá, kh n ng c i
ti n và r i ro ….
Các thành ph n tham gia ch đ ng tham gia c a vào vi c s d ng d ch v và

đ a ra các quy t đ nh c a chính mình (s tác đ ng đ n mình trong vi c s d ng d ch
v )
1.3.2.

ng d ng EUM trong qu n lý các h th ng c p n

c t p trung:

* Trên th gi i:
Trong các n m qua nhi u t ch c đã s d ng ti n ích c a Sách h ng d n
EUM đ giúp h ng d n h đ đánh giá, ki m toán, l p k ho ch và th c hi n các
c i ti n t ch c b n v ng trên 10 thu c tính và 5 chìa khoá đ qu n lý thành công
trong các ti n ích c a h . M t s nghiên c u tr ng h p thành công bây gi t n t i
đ ch ng minh nh ng l i ích c a vi c đánh giá EUM và vi c áp d ng các y u t c a
khuôn kh EUM[13].
Các t ch c h p tác ti p t c qu n lý và thúc đ y chi n l c khu v c này đ
c i thi n hi u su t công nghi p và m t n l c không ng ng t n t i đ t ng c ng và
c i thi n các sáng ki n EUM đ đ m b o r ng k t qu s d ng c a nó trong c i ti n
hi u su t b n v ng cho ngành công nghi p, ví d [13]:
• H i ngh và gi i th ng trong ngành đang s d ng khuôn kh EUM nh là
m t cách đ t ch c các ch ng trình k thu t và th c hi n công nh n gi i th ng
thành tích qu n lý xu t s c;
• H ng d n quy đ nh đ th c hi n qu n lý ti n ích đang đ c phát hành mà
ng h vi c s d ng các khuôn kh EUM nh chi n l c th c hành t t nh t ;
• C quan x p h ng trái phi u đang b t đ u xem xét khái ni m EUM nh m t
c ch đ đánh giá s c m nh c a đ i ng qu n lý c a m t ti n ích đ đi đ n x p
h ng trái phi u;