Nghiên cứu đánh giá thực trạng tài nguyên nước mặt tỉnh hưng yên và đề xuất các giải pháp quản lý tài nguyên nước mặt phục vụ sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản

L IC M

N

có th hoàn thành lu n v n t t nghi p này, ngoài nh ng c g ng c a b n thân,
tôi còn nh n đ

c s quan tâm giúp đ c a các th y cô, gia đình, b n bè trong tr

ng

và các cá nhân, t p th trên đ a bàn nghiên c u.
Tôi xin g i l i c m n sâu s c t i giáo viên PGS. TS. V Th Thanh H
TS. Nguy n Quang Phi đã tr c ti p h

ng và

ng d n tôi xây d ng lu n v n, luôn gi ng gi i,

ch d n, góp ý sâu sát m t cách t n tình.
Tôi c ng xin g i l i c m n chân thành nh t đ n các th y, các cô gi ng d y t i
Tr

ng

th c, ý t

i h c Th y l i, các th y cô là nh ng ng
ng trong su t quá trình tôi đ

i đã truy n th cho tôi nh ng ki n

c h c t p t i tr

ng, t o m i đi u ki n t t

nh t đ tôi có th hoàn thành lu n v n t t nghi p này.
Tôi xin chân thành c m n Ban lãnh đ o c quan cùng toàn th các đ ng nghi p
n i tôi công tác đã t o m i đi u ki n, th i gian đ tôi hoàn thành khóa h c. Trong th i
gian làm đ tài lu n v n tôi c ng nh n đ

c s giúp đ r t t n tình c a th y giáo

PGS.TS. Tr n M nh Tuân và Th.S Ph m Ng c L u, nh ng ng

i đã h

ng d n, ch

b o, t o đi u ki n cho vi c thu th p s li u và hoàn thi n đ tài lu n v n c a mình.
M t l n n a tôi c m n t t c nh ng th y cô, b n bè, t p th , ban ngành và đ c
bi t là gia đình vì nh ng đ ng viên, giúp đ quý báu trong su t th i gian qua, tôi s
luôn ghi nh .
Vì nh ng kinh nghi m và ki n th c c a b n thân còn h n ch , lu n v n đ

c

hoàn thành trong th i gian có h n nên không tránh kh i nh ng thi u sót. Tôi mong s
nh n đ

c nh ng ý ki n đóng góp c a các th y cô cùng toàn th các b n đ c đ lu n

v n t t nghi p này đ

c hoàn thi n h n n a.
Hà N i, ngày 31 tháng 5 n m 2015
H c viên

Nguy n Th Thanh Th y
L I CAM OAN


Tên tôi là

: Nguy n Th Thanh Th y

Mã s h c viên

: 138.580.212.069

L p

: 21Q21

Chuyên ngành

: K thu t tài nguyên n

Mã s

: 60580212

Khóa h c

: K21 (2013 - 2015)

Tôi xin cam đoan b n lu n v n này đ
c a PGS. TS. V Th Thanh H

c

c chính tôi th c hi n d

is h

ng d n

ng và TS. Nguy n Quang Phi v i đ tài nghiên c u

trong lu n v n “Nghiên c u đánh giá th c tr ng tài nguyên n
Yên và đ xu t các gi i pháp qu n lý tài nguyên n

c m t t nh H ng

c m t ph c v s n xu t nông

nghi p và nuôi tr ng th y s n”.
ây là đ tài nghiên c u m i, không trùng l p v i các đ tài lu n v n nào tr

c

đây, do đó không có s sao chép t b t kì lu n v n nào. N i dung c a lu n v n đ

c

th hi n theo đúng quy đ nh, các ngu n tài li u, t li u nghiên c u và s d ng trong
lu n v n đ u đ

c trích d n ngu n.

N u x y ra v n đ gì v i n i dung b n lu n v n này, tôi xin ch u hoàn toàn trách
nhi m theo quy đ nh.
NG

I VI T CAM OAN

Nguy n Th Thanh Th y


M CL C

M

U ......................................................................................................................... 1

1. Tính c p thi t c a đ tài .............................................................................................. 1
2. M c đích nghiên c u c a đ tài lu n v n .................................................................... 2
3.

it

3.1.

ng và ph m vi nghiên c u ............................................................................... 2

it

ng nghiên c u .............................................................................................. 2

3.2. Ph m vi nghiên c u .................................................................................................. 2
4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u ................................................................. 2

4.1. Cách ti p c n............................................................................................................ 2
4.2. Ph
CH

ng pháp nghiên c u ......................................................................................... 3
NG 1: T NG QUAN CÁC K T QU NGHIÊN C U LIÊN QUAN .............. 4

1.1 . T ng quan v qu n lý tài nguyên n

c trên th gi i và Vi t Nam ........................ 4

1.1.1.

Trên th gi i ....................................................................................................... 4

1.1.2.

T i Vi t Nam ...................................................................................................... 6

1.2 . T ng quan v s d ng n

c trong s n xu t nông nghi p và nuôi tr ng th y s n 11

1.3 . T ng quan vùng nghiên c u ................................................................................. 13
1.3.1.

V trí đ a lý ....................................................................................................... 13

1.3.2.

c đi m đ a hình, đ a m o ............................................................................. 14

1.3.3.

c đi m khí h u ............................................................................................. 14
Tài nguyên n

c ............................................................................................... 16

1.3.4.1. Tài nguyên n

c m t ........................................................................................ 16

1.3.4.2. Tài nguyên n

c ng m ..................................................................................... 17

1.3.4.

1.3.5.

Tài nguyên đ t và hi n tr ng s d ng ............................................................. 18

1.3.6.

Tình hình kinh t .............................................................................................. 20

1.3.6.1. C c u kinh t .................................................................................................. 20
1.3.6.2. S n xu t nông nghi p ....................................................................................... 20
1.3.6.3. Thu s n ........................................................................................................... 21
1.3.6.4. Công nghi p, ti u th công nghi p: ................................................................. 22
1.3.6.5. Th
1.3.7.

ng m i, d ch v ......................................................................................... 23
c đi m xã h i ............................................................................................... 24

1.3.7.1. Dân s .............................................................................................................. 24


1.3.7.2. Lao đ ng........................................................................................................... 24
1.3.8.

ánh giá chung vùng nghiên c u .................................................................... 25

1.3.8.1. Thu n l i .......................................................................................................... 25
1.3.8.2. Khó kh n. ........................................................................................................ 25

CH

NG 2: NGHIÊN C U HI N TR NG TÀI NGUYÊN N

C M T T NH

H NG YÊN .................................................................................................................. 27
2.1 Nghiên c u đánh giá tr l

ng n

c m t và ti m n ng tài nguyên n

c m t t nh

H ng Yên ...................................................................................................................... 27
2.1.1.

M ng l

i sông ngòi t nh H ng Yên ................................................................ 27

2.1.2.

Ngu n n

c m t t nh H ng Yên....................................................................... 28

2.1.2.1. ánh giá kh n ng ngu n n

c m t ................................................................ 28

2.1.2.2. Dòng ch y s n sinh trên đ a bàn t nh .............................................................. 30
2.2 . Nghiên c u hi n tr ng ch t l

ng môi tr

ng n

c m t t nh H ng Yên ............ 32

2.2.1

Hi n tr ng ô nhi m n

c sông t nh H ng Yên ................................................ 32

2.2.2

Ngu n gây ô nhi m n

c sông t nh H ng Yên ................................................ 37

2.2.2.1. S l

ng các ngu n gây ô nhi m n

2.2.2.2. Kh i l

c sông ................................................... 37

ng ngu n th i x vào sông ................................................................. 38

ánh giá ch t l

ng n

c ............................................................................... 40

2.2.3.1. Kh o sát ch t l

ng n

c ................................................................................ 40

2.2.3

2.2.3.2. Các ch tiêu phân tích ch t l
2.2.3.3. K t qu phân tích ch t l

ng n

ng n

c ........................................................... 42

c .................................................................. 46

2.3 Nghiên c u hi n tr ng công tác qu n lý tài nguyên n

c m t ph c v

s n xu t

nông nghi p và nuôi tr ng th y s n .............................................................................. 50
2.3.1
2.3.2

Các c quan qu n lý: ....................................................................................... 50
ánh giá hi n tr ng n ng l c qu n lý n

c sông

H ng Yên ....................... 51

2.4 . ánh giá chung ..................................................................................................... 52
2.4.1

V tr l

ng: .................................................................................................... 52

2.4.2

V ch t l

ng: .................................................................................................. 52

2.4.3

V công tác qu n lý:......................................................................................... 53

CH

NG 3: TÁC

NG C A TÀI NGUYÊN N

C M T NH H

NG

NS N

XU T NÔNG NGHI P VÀ NUÔI TR NG TH Y S N............................................... 55
3.1 Nghiên c u tính toán nhu c u dùng n

c t nh H ng Yên đ n n m 2020 .............. 55


3.1.1

Các ch tiêu, tiêu chu n tính toán .................................................................... 55

3.1.1.1. Ch tiêu phát tri n c a các ngành c n c p n

c ............................................ 55

3.1.1.2. Các ch tiêu, tiêu chu n tính toán ................................................................... 56
3.1.2

K t qu xác đ nh nhu c u dùng n

3.2 Nghiên c u nh h

ng ch t l

c c a các ngành đ n n m 2020 .............. 59

ng môi tr

ng n

c m t đ n s n xu t nông nghi p

và nuôi tr ng th y s n ................................................................................................... 62
3.2.1

nh h

ng c a ô nhi m n

c sông đ n s n xu t nông nghi p ....................... 62

3.2.2

nh h

ng c a ô nhi m n

c sông đ n nuôi tr ng th y s n .......................... 64

3.3 Nghiên c u d báo di n bi n ch t l

ng môi tr

ng n

c m t ph c v s n xu t

nông nghi p và nuôi tr ng th y s n. ............................................................................. 68
3.3.1

D báo di n bi n c a các ngu n th i .............................................................. 68

3.3.2

D báo di n bi n môi tr

môi tr

ng n

ng n

c sông và nh h

ng c a các ngu n th i đ n

c sông t nh H ng Yên ........................................................................... 70

3.4 Nh n xét chung ....................................................................................................... 71
CH

NG 4: NGHIÊN C U

NGUYÊN N

C M T PH C V

XU T CÁC GI I PHÁP QU N LÝ TÀI
S N XU T NÔNG NGHI P VÀ NUÔI

TR NG TH Y S N ................................................................................................... 73
4.1 . Nguyên nhân ô nhi m ngu n n

c ....................................................................... 73

4.2 . C s đ xu t gi i pháp ........................................................................................ 74
4.3 . Nghiên c u đ xu t các gi i pháp v c ch chính sách ...................................... 75
4.4 .

xu t các gi i pháp công trình .......................................................................... 79

4.4.1

Gi i pháp x lý ch t th i t khu s n xu t ch bi n nông s n th c ph m ........ 79

4.4.2

Công ngh x lý ch t th i khu dân c ............................................................. 81

4.2.2.1. X lý ch t th i khu dân c b ng h sinh h c .................................................. 81
4.2.2.2. X lý ch t th i khu dân c b ng bãi l c ng m ................................................ 82
4.4.3

Công ngh x lý ch t th i ch n nuôi ............................................................... 82

4.2.3.1. Ph

ng án x lý ch t th i gia súc cho m t c m dân c .................................. 82

4.2.3.2. Công ngh x lý h n h p ch t th i gia súc quy mô h gia đình: .................... 84
4.2.3.3. Công ngh x lý h n h p ch t th i ch n nuôi gia súc trang tr i: ................... 85
4.2.3.4. Công ngh x lý ch t th i ch n nuôi gia c m: ............................................... 86
4.5 .

xu t các gi i pháp nâng cao n ng l c qu n lý TNN ....................................... 87

4.5.1

Gi i pháp v t ch c ........................................................................................ 87


4.5.2

Phát tri n ngu n nhân l c ............................................................................... 88

4.5.3

Xây d ng qui ch qu n lý ................................................................................. 89

4.6 .

xu t các gi i pháp v nâng cao nh n th c c ng đ ng .................................... 92

4.6.1

Gi i pháp nâng cao trách nhi m c a c ng đ ng ............................................. 92

4.6.2

Gi i pháp t ng quy n cho c ng đ ng .............................................................. 93

4.6.3

Gi i pháp nâng cao n ng l c giám sát ............................................................ 94

4.6.4

M t s gi i pháp khác:..................................................................................... 94

4.4.4.1. Thu phí x th i: ................................................................................................ 94
4.4.4.2. S d ng n
CH

c ti t ki m ..................................................................................... 95

NG 5: K T LU N - KI N NGH .................................................................... 96

5.1 . Nh ng k t qu đ t đ

c....................................................................................... 96

5.1.1

V đánh giá tài nguyên n

5.1.2

V ch t l

ng môi tr

5.1.3

V

ng c a ch t l

nh h

c m t .................................................................... 96

ng n

c m t ................................................................ 96

ng n

c đ n s n xu t nông nghi p và nuôi tr ng

th y s n ......................................................................................................................... 97
5.1.4

V các gi i pháp qu n lý tài nguyên n

c m t ................................................ 98

5.2 . Ki n ngh ............................................................................................................. 98
TÀI LI U THAM KH O ........................................................................................... 100


DANH M C CÁC T

VI T T T

B NN&PTNT

B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn

CCN

C m công nghi p

FAO

T ch c Nông l

GDP

T ng s n ph m n i đ a

HTXDN

H p tác xã dùng n

HTXNN

H p tác xã Nông nghi p

IWRA

Hi p h i n

KCN

Khu công nghi p

ND

N

NTTS

Nuôi tr ng th y s n

SD

S d ng đ t

SXKD

S n xu t kinh doanh

SXNN

S n xu t Nông nghi p

TCXDVN

Tiêu chu n xây d ng Vi t Nam

TNHH

Trách nhi m h u h n

TNMT

Tài nguyên môi tr

TNN

Tài nguyên n

TTN

Trung Th y nông

cd

ng Liên H p Qu c

c qu c t

iđ t

y ban nhân dân

USD

ô la M
Ch s ch t l

ng

c

UBND

WQI

c

ng n

c


DANH M C CÁC B NG

B ng 1.1: Các đ c tr ng khí h u trung bình tháng tr m H ng Yên ............................. 15
B ng 1.2. Tr l ng khai thác ND ph n n c nh t t ng ch a n c qp1 toàn t nh
H ng Yên ...................................................................................................................... 18
B ng 1.3: Phân lo i đ t t nh H ng Yên ........................................................................ 19
B ng 1.4: T ng s n ph m trong t nh (GDP) theo giá th c t phân theo khu v c kinh t
5 n m g n đây ............................................................................................................... 20
B ng 1.5: Di n tích, s n l

ng nuôi tr ng thu s n...................................................... 21

B ng 1.6: S c s s n xu t công nghi p ch y u c a t nh .......................................... 22
B ng 1.7. Dân s t nh H ng Yên phân theo huy n, th n m 2013 ............................... 24
B ng 2.1: T ng l
B ng 2.2: L

ng dòng ch y tháng bình quân nhi u n m ..................................... 29

ng dòng ch y s n sinh trên đ a bàn t nh ................................................. 31

B ng 2.3: T ng h p mô t th c đ a v hi n tr ng ô nhi m n

c sông ......................... 33

B ng 2.4: T ng h p các ngu n th i x vào sông c a t nh H ng Yên........................... 39
B ng 2.5: T ng h p th i l

ng x th i theo huy n trên đ a bàn t nh H ng Yên .......... 40

B ng 2.6: Quy đ nh các giá tr qi, BPi .......................................................................... 44
B ng 2.7: Quy đ nh các giá tr BPi và qi đ i v i DO% bão hòa .................................. 45

B ng 2.8: Quy đ nh các giá tr BPi và qi đ i v i thông s pH ..................................... 45
B ng 2.9 : B ng đánh giá ch s ch t l

ng n

c ........................................................ 46

B ng 2.10: K t qu tính toán WQI mùa khô................................................................. 47
B ng 2.11: S l

ng gi y phép liên quan đ n ho t đ ng tài nguyên n

c m t ........... 51

B ng 3.1: D báo m t s ch tiêu quy ho ch đ n n m 2020 ........................................ 55
B ng 3.2: H s t

i cho 1 ha đ t canh tác t i m t ru ng – t n su t 85%.................... 56

B ng 3.3: Nhu c u dùng n

c cho tr ng tr t – t n su t 85% ....................................... 59


B ng 3.4. Nhu c u n

c cho nuôi tr ng th y s n n

B ng 3.5. Nhu c u n

c cho ch n nuôi đ n n m 2020................................................. 60

c ng t ........................................ 60

B ng 3.6: D tính nhu c u dùng n

c cho công nghi p đ n n m 2020 ....................... 60

B ng 3.7: D tính nhu c u dùng n

c cho sinh ho t đ n n m 2020 ............................ 61

B ng 3.8: T ng h p nhu c u dùng n

c t nh H ng Yên đ n n m 2020 ...................... 61

B ng 3.9: nh h

ng c a ô nhi m n

c sông tr ng lúa .............................................. 62

B ng 3.10: Tác đ ng c a ô nhi m n

c sông đ n nuôi tr ng th y s n ........................ 65

B ng 3.11: D báo l
B ng 3.12:

c tính l

B ng 3.13: T ng h p l

ng n
ng n
ng n

c th i phát sinh t nh H ng Yên đ n n m 2020 ............. 69
c th i y t phát sinh đ n 2020 t nh H ng Yên ........... 69
c th i phát sinh t các ngu n th i n m 2020 ............. 70

B ng 3.14: K t qu tính toán cân b ng n

c đ n n m 2020 ........................................ 71


DANH M C CÁC HÌNH, S
Hình 1.1: Tài nguyên n

c trên th gi i (Ngu n: C c đ a ch t M [1]) ........................ 4

Hình 2.1: K t qu mô ph ng l

ng dòng ch y sinh ra trên đ a bàn t nh ...................... 31

Hình 2.2: L

ng dòng ch y s n sinh trên đ a bàn t nh ................................................. 32

Hình 2.3: L

ng dòng ch y phân ph i theo các huy n ................................................ 32

Hình 3.1: Bi u đ so sánh t ng l

ng n

c đ n và nhu c u c p n

c đ n n m 2020 . 72

Hình 4.1: S đ h th ng x lý n

c th i t ch bi n nông s n th c ph m ................. 80

Hình 4.2: S đ h th ng x lý n

c th i sinh ho t b ng h sinh h c ......................... 81

Hình 4.3: S đ h th ng x lý n

c th i sinh ho t b ng bãi l c ng m ....................... 82

Hình 4.4: S đ công ngh x lý ch t th i ch n nuôi gia súc cho 1 khu dân c .......... 83
Hình 4.5: S đ công ngh x lý h n h p ch t th i gia súc qui mô h gia đình .......... 85
Hình 4.6: S đ công ngh x lý h n h p ch t th i gia súc trang tr i .......................... 86
Hình 4.7: S đ công ngh x lý ch t th i ch n nuôi gia c m ..................................... 86


1

M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
H ng Yên v i v trí n m
ngu n tài nguyên n

trung tâm c a khu v c

ng b ng B c B có

c m t khá d i dào v i h th ng sông ngòi, kênh m

ng tr i

dài trên toàn b lãnh th nh sông H ng, sông Lu c, sông i n Biên, sông T H Sài Th , sông C u An; là b ph n c u thành c a h th ng đ i th y nông B c H ng
H i. Ngày nay, cùng v i s phát tri n m nh m c a n n kinh t làm t ng nhu c u s
d ng n

c. Thêm vào đó là vi c có thêm nhi u công trình th y đi n đ

trên th

ng ngu n nh : th y đi n Hòa Bình, th y đi n S n La... khi n ngu n n

c xây d ng
c

l u thông xu ng h du, trong đó có H ng Yên b gi m m nh và không n đ nh
(th

ng th p vào mùa ki t và l n vào mùa m a). S không n đ nh c a ngu n n

c

m t không ch có tác đ ng tiêu c c đ i v i các ho t đ ng s n xu t khai thác ngu n
n

c m t tr c ti p nh s n xu t nông nghi p mà còn là tác nhân làm t ng nguy c

suy gi m ch t l

ng môi tr

ng n

c m t.

Các con sông chính t nh H ng Yên ngoài nhi m v t
đang ph i gánh thêm nhi m v tiêu n

i tiêu cho nông nghi p

c cho các ho t đ ng s n xu t công nghi p,

ti u th công nghi p, làng ngh , khu nuôi tr ng th y s n và tiêu n

c th i sinh ho t

đô th và nông thôn. M t đ dân c cao, nhi u nhà máy, xí nghi p t p trung trên m t
di n tích nh , c s h t ng v x lý n
l

ng môi tr

ng n

c th i còn thi u đã d n đ n suy thoái ch t

c m t t nh H ng Yên. Bên c nh đó, n

các ho t đ ng ch n nuôi gia súc, gia c m, n
th y s n ch a đ
n

c th i t các ho t đ ng nuôi tr ng

c x lý tri t đ là nguyên nhân gây ô nhi m ngu n tài nguyên

c m t t nh H ng Yên. Theo m t vài nghiên c u c a các nhà khoa h c và chuyên

gia môi tr
t

c th i và ch t th i t

ng thì

nhi u đ a ph

ng đã có ngu n n

ct

i b ô nhi m và có hi n

ng làm cho lúa b l p đ , n ng su t gi m t 15-20% so v i n ng su t bình quân,

cá bi t có nh ng khu v c, n ng su t lúa gi m 35-40% so v i n ng su t bình quân.
Ngu n n
l

c ô nhi m c ng nh h

ng tr c ti p đ n n ng su t, ch t l

ng nuôi tr ng th y s n. T i m t s khu v c b nh h

ng và s n

ng tr c ti p c a các ngu n


2

th i, n ng su t, s n l
không b nh h

ng nuôi tr ng thu s n có th gi m t 10-40% so v i vùng

ng.

T th c tr ng nêu trên, nhi m v đ t ra cho nh ng ng
lý, các nhà khoa h c trong l nh v c qu n lý tài nguyên n
cao hi u qu qu n lý, s d ng tài nguyên n

c là làm th nào đ nâng

c m t m t cách h p lý. Do v y, đ tài:

“Nghiên c u đánh giá th c tr ng tài nguyên n
các gi i pháp qu n lý tài nguyên n

i làm công tác qu n

c m t t nh H ng Yên và đ xu t

c m t ph c v s n xu t nông nghi p và nuôi

tr ng th y s n” là r t c n thi t. K t qu nghiên c u đ tài s là c s đ đ xu t các
gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý, s d ng tài nguyên n
đ y s n xu t và nâng cao đ i s ng ng

c t nh H ng Yên, thúc

i dân trong khu v c.

2. M c đích nghiên c u c a đ tài lu n v n

- ánh giá đ
ánh giá đ

-

c th c tr ng tr l

ng, ch t l

ng n

c tác đ ng c a tài nguyên n

c m t t nh H ng Yên;

c m t t nh H ng Yên đ n s n

xu t nông nghi p và nuôi tr ng th y s n;
xu t các gi i pháp qu n lý tài nguyên n

-

c m t ph c v s n xu t nông

nghi p và nuôi tr ng th y s n.
3.

it

3.1.

ng và ph m vi nghiên c u

it
-

ng nghiên c u
it

ng nghiên c u là tài nguyên n

c m t t nh H ng Yên

3.2. Ph m vi nghiên c u
- Do gi i h n v th i gian nên lu n v n ch ti n hành nghiên c u trong ph m
vi nh ng con sông l n t nh H ng Yên.
4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

4.1. Cách ti p c n
- Ti p c n t th c tr ng tìm hi u v nguyên nhân và các v n đ còn t n t i
trong qu n lý s d ng tài nguyên n

c m t t nh H ng Yên.

- D a vào các tiêu chu n, quy chu n c a nhà n
l

ng n

c Vi t Nam đ đánh giá ch t

c m t t nh H ng Yên cho các m c đích s d ng.


3

- Ti p c n t ng h p: Các gi i pháp qu n lý tài nguyên n

c m t t nh H ng

Yên ph i đ ng b t chính sách, t ch c qu n lý, công ngh , k thu t và s tham
gia c a c ng đ ng.
4.2. Ph

ng pháp nghiên c u

- K th a các k t qu nghiên c u trong và ngoài n

c đã th c hi n có liên

quan đ n đ tài.
- Nghiên c u th c đ a: T ch c ti n hành kh o sát th c đ a, thu th p s li u t i
c quan qu n lý c p t nh, huy n, xã và ph ng v n c ng đ ng dân c v nhu c u s
d ng n

c và tình hình ô nhi m n

c trên đ a bàn t nh H ng Yên.

- Phân tích, t ng h p, x lý s li u: dùng ph n m m Exel đ t ng h p x lý s
li u tính toán.
- Ph

ng pháp chuyên gia: L y ý ki n c a các c quan qu n lý, c quan khoa

h c và các chuyên gia l nh v c TNN v đ xu t các gi i pháp nh m qu n lý tài
nguyên n
- Ph
ch t l

c m t ph c s n xu t nông nghi p và nuôi tr ng th y s n t nh H ng Yên.
ng pháp đánh giá ch t l

ng n

ng n

c: S d ng ch s WQI đ đánh giá

c ph c v SXNN và NTTS. ánh giá ch t l

ng n

s d ng d a trên các tiêu chu n, quy chu n hi n hành c a nhà n

c theo m c đích
c Vi t Nam.

4

CH

NG 1: T NG QUAN CÁC K T QU NGHIÊN C U LIÊN QUAN

1.1 . T ng quan v qu n lý tài nguyên n

c trên th gi i và Vi t Nam

1.1.1. Trên th gi i
N

c là lo i tài nguyên quý giá, là m t trong nh ng y u t c b n đ m b o s

s ng trên hành tinh chúng ta. N
sinh kinh t xã h i c a con ng

c là đ ng l c ch y u chi ph i m i ho t đ ng dân
i. Tr l

ng trên th gi i r t l n nh ng không ph i

là vô t n, b i s tái t o c a dòng ch y c ng n m trong m t gi i h n nào đó, v i áp
l c c a gia t ng dân s , nhu c u phát tri n kinh t c a xã h i đã nh h
đ n tài nguyên n
th p m c n

c nh t ng dòng ch y, l quét, c n ki t ngu n n

c ng m, suy thoái ch t l

ng n

th gi i có r t nhi u n i khan hi m và thi u n
b o v tài nguyên n

ng tiêu c c

c mùa c n, h

c…. Chính vì v y mà hi n nay trên
c nghiêm tr ng. Do đó gi gìn và

c là trách nhi m c a toàn xã h i, toàn th ng

i dân c a m i

qu c gia trên toàn th gi i.
Theo tài li u c a C c đ a ch t M , t ng l
1.386 tri u km3, trong đó 97% s đó là n

ng n

c trên trái đ t vào kho ng

c m n. Trong s h n 3% n

l i có: 68,7% t n t i d ng b ng và sông b ng; 30,1% là n

c ng t còn

c ng m. Ngu n n

m t trong các sông h ch chi m kho ng 93.100km3. ây là nh ng ngu n n
y u mà con ng

i s d ng h ng ngày [1].

Hình 1.1: Tài nguyên n

c trên th gi i (Ngu n: C c đ a ch t M [1])

c ch

c


5

Trong s l

ng ít i n

c ng t s n sàng đ s d ng l i phân b không đ ng

đ u. Khu v c châu Á và Nam M đ
trong khi châu Phi, Trung

c coi là có ngu n tài nguyên n

ông l i là nh ng khu v c th

c d i dào nh t,

ng xuyên h n hán. Bên

c nh đó t c đ gia t ng dân s không ng ng phát tri n thì các ngu n n

c ng t l n

l i đang ngày càng b thu h p. Qua nghiên c u v tác đ ng c a bi n đ i khí h u đ i
v i trái đ t và loài ng
Danube

i, các nhà khí t

châu Âu s b m t 20% l

ng th gi i d báo vào cu i th k này, sông
ng n

c. Các sông l n nh sông Nile

châu

n, sông H ng ( n

)…

Phi, sông Amazon (Nam M ), sông Missisipi (M ), sông

và nhi u sông l n khác trên th gi i c ng s b m t t 10-15% l
Bên c nh vi c khan hi m, n
ngu n cung n

c [2].

c ng t trên th gi i b ô nhi m c ng khi n

c s ch b gi m m nh, gây ra nhi u h u qu n ng n . Theo Liên Hi p

Qu c, s d ng n

c không đ m b o v sinh là m t trong s các nguyên nhân gây t

vong hàng đ u trên th gi i. N

c b n là nguyên nhân gây nhi u b nh t t và khi n

t i 4.000 tr em t vong m i ngày. Vi c thi u ngu n n

c canh tác c ng khi n mùa

màng b th t thu, đem đ n n n đói gay g t kéo dài cho các n
T ch c Nông L
g n hai t ng

ng n

c Châu Phi [2].

ng Liên H p Qu c (FAO) c nh báo, trong 15 n m t i s có

i ph i s ng trong tình tr ng b thi u n

c. FAO đã kêu g i c ng

đ ng qu c t s d ng an toàn ngu n n

c th i c a các đô th cho nông nghi p.

Nghiên c u c a FAO cho bi t, đã có 50 n

c trên th gi i s d ng n

lý đ ph c v s n xu t nông nghi p vì nó v a gi i quy t đ
th , v a giúp nông dân tránh đ
c có trong n

c chi phí khai thác n

c th i qua x

c n n ô nhi m

c ng m, còn ngu n ch t h u

c th i có th giúp gi m chi phí v phân bón, đi n hình là

Nha và Mexico. Theo các chuyên gia, tái s d ng n
tình hình s d ng n

c hi n nay. B i vì n

ra sông đ r i luân chuy n và đ

Nh v y, ngu n n

c là m t h

Tây Ban

ng đi đúng trong

c ph c v m c đích sinh ho t có th đ

c tinh l c đ ti p t c tái s d ng; n

s n xu t có th thu gom vào b ch a đ x lý tr
th ph c v m c đích r a đ

các đô

ng, d tr làm n

c khi đ ra sông h ; n

c ph c v

c m a có

c c u h a…[2].

c trên th gi i là r t l n, nh ng n

c b n cho ho t đ ng dân sinh kinh t c a con ng

c ng t m i là yêu c u

i. Khi s phát tri n dân sinh


6

kinh t còn

m c th p, n

c a con ng

i. Trong quá trình phát tri n, càng ngày càng có s m t cân đ i gi a

nhu c u dùng n
con ng

c ch m i đ

c và ngu n n

i, ngu n n

c. D

c coi là môi tr

ng c n thi t cho s s ng

i tác đ ng các ho t đ ng kinh t xã h i c a

c ngày càng có nguy c b suy thoái và c n ki t, khi đó n

đ

c coi là m t lo i tài nguyên quý c n đ

n

c ra đ i và cùng v i nó

c

c b o v và qu n lý. Vì v y, các lu t

m i qu c gia đ u có m t t ch c đ qu n lý nghiêm

ng t lo i tài nguyên này.
Trên th gi i, khi nghiên c u v tài nguyên n

c ph c v phát tri n kinh t ,

xã h i không ch d ng l i vi c đánh giá ti m n ng các ngu n n c nh n c m t
và n c ng m, mà ng i ta th ng chú tr ng g n li n v i vi c quy ho ch s d ng
n c theo vùng lãnh th , theo các hình th c ho t đ ng kinh t và s d ng liên k t
gi a các ngu n n
s d ng n

c. Và chính b ng cách này m i có th đ m b o vi c qu n lý và

c m t cách h p lý trên quan đi m phát tri n b n v ng.

1.1.2. T i Vi t Nam
Vi t Nam là m t n

c có ngu n Tài nguyên n

c vào lo i trung bình trên th

gi i và có nhi u y u t không b n v ng.
Các y u t không b n v ng c a Tài nguyên n

c Vi t Nam th hi n

các đ c

đi m sau:
- S không thu n l i c a Tài nguyên n
n

c trong s d ng và khai thác. L

c s n sinh t ngoài lãnh th chi m x p x 2/3 t ng l

ch đ ng, th m chí không s d ng đ
ta có kho ng 830 - 840 t m3 n

ng n

c có đ

c, r t khó

c. Theo C c qu n lý Tài nguyên n

c m t trong đó ch có 310 t m3 đ

m a r i trong lãnh th Vi t Nam chi m 37% còn 63% do l

ng

c, n

c

c t o ra do

ng m a ngoài lãnh th

ch y vào, [3].
N

c ta có kho ng 2.360 con sông có chi u dài l n h n 10 km. Trong s 13

l u v c sông chính và nhánh có di n tích l n h n 10.000 km2 thì có đ n 10/13 sông
có quan h v i các n

c láng gi ng, trong đó có 3/13 sông th

Nam, h ngu n ch y sang n

c láng gi ng, 7 sông th

ng ngu n

ng ngu n
n

Vi t

c láng gi ng,


7

h ngu n
n

Vi t Nam.

i u này Vi t Nam không nh ng b ràng bu c ngu n l i v

c v i qu c gia th hai, th ba… chia s , đ ng thu n.
- S phân b c a c n

gian, n i có l

cm tl nn

cd

i đ t r t không đ u. Theo không

ng m a l n nh t là B ch Mã trung bình kho ng 5.000mm/n m, có

n m r t cao lên t i 8.664mm (n m 1980), B c Quang, Bà Nà đ t kho ng
3.000mm/n m, trong khi C a Phan Rí ch đ t x p x 400mm/n m. Theo th i gian,
mùa l ch kéo dài t 3- 5 tháng nh ng chi m t i 70- 85% l
l ,l

ng n

c c n m. Mùa

ng m a m t ngày l n nh t đ t trên 1.500mm/ngày song mùa c n t n t i hàng

nhi u tháng không có đ t m a nào. M a, l đ t k l c trong vùng
các t nh ven bi n Mi n Trung và
tr ng.

i u đó c n ph i tích n

các t nh nay c ng th

ông Nam Á là

ng x y ra h n hán nghiêm

c trong mùa l đ đi u ti t b sung mùa c n là gi i

pháp tích c c nh t, quan tr ng nh t.
- S c n ki t tài nguyên n
+ Dân s t ng, ch s l
l

ng n

c bình quân đ u ng

chu n 10.000 m3/ng

c ngày càng t ng.
ng n

c trên đ u ng

i gi m. Vi t Nam có t ng

i theo n m đ t kho ng 9.560 m3/ng

i/n m c a qu c gia có tài nguyên n

quan đi m c a Hi p h i N

c

c qu c t (IWRA). Tính theo l

i, th p h n

m c trung bình theo
ng n

c n i sinh thì

Vi t Nam hi n m i đ t kho ng 4.000 m3/ng

i/n m, và đ n n m 2025 có th b

gi m xu ng còn 3.100 m3 .

ng h p các qu c gia th

c bi t, trong tr

không có s chia s công b ng và s d ng h p lý ngu n n

ng ngu n

c trên các dòng sông

liên qu c gia, thì Vi t Nam ch c ch n s ph i đ i m t v i nguy c khan hi m n
có kh n ng s x y ra kh ng ho ng n
t , xã h i và an ninh l

c, đe d a đ n s phát tri n n đ nh v kinh

ng th c, [4].

+ Do các Qu c gia
và có chi u h

c,

th

ng ngu n khai thác n

c các sông ngày càng nhi u

ng b t l i. Ví d : Trung Qu c đã và đang xây d ng h n 10 h ch a

l n trên sông Mekong, sông Nguyên; Lào đã và đang xây d ng 35 công trình thu
l i - th y đi n trong đó có 27 h ch a trên sông nhánh và 8 đ p dâng trên sông
chính.

Thái Lan, đã có 10 h ch a v a và l n và đang có k ho ch xây thêm.


8

Campuchia có d ki n gi m c n
tri n t

c Bi n H v i m t cao trình nh t đ nh đ phát

i…

+ N n phá r ng ngày m t t ng cao đ tr ng cà phê (khi đ
l y g , l y c i, l y đ t làm n

c giá), phá r ng đ

ng r y… khó ki m soát đã làm ngu n n

c v mùa

c n nhi u sông su i, khô ki t, v mùa l làm t ng t c đ xói mòn đ t, t ng tính tr m
tr ng c a l l t… ó là ch a k h u qu gây gi m sút đáng k v
+ Ô nhi m n

a d ng sinh h c.

c ngày m t tr m tr ng do t c đ đô th hoá, công nghi p hoá,

hi n đ i hoá ngày m t t ng nhanh trong khi n

c th i, rác th i ch a đ

c ki m soát

ch t ch . ó là ch a k ô nhi m do s d ng hoá ch t b o v th c v t, phân bón hoá
h c ngày m t t ng khó ki m soát, ô nhi m n

c do n

c th i, ch t th i c a các ao

nuôi thu s n x tr c ti p không qua x lý vào ngu n n
Nhìn nh n v n đ qu n lý tài nguyên n

n

c

c p, hi n nay t duy v vi c qu n lý tài nguyên n
c p thoát n

c ta hi n nay còn m t s b t
c, th y l i, th y đi n, d ch v

c đã thay đ i không còn gi ng nh cách đây 10 – 20 n m tr

- Th nh t: Tài nguyên n
tài nguyên n

c.

c ph c v đa ngành, tr

c, nh ng nay coi các ngành s d ng n

nh nhau, b i l m t n

c trên con đ

c.

c đây v n coi th y l i là

c có vai trò, t m quan tr ng

ng công nghi p hóa, đang chuy n đ i m t

s ph n l n dân c t nông dân thành dân c đô th , t s n xu t nông nghi p sang
s n xu t công nghi p và d ch v thì vi c c p n
t ng lên r t l n, yêu c u v ch t l

c cho các thành ph n kinh t này s

ng l i còn cao h n nhi u.

ng th i n

d ch v , sinh thái c ng yêu c u t ng lên, cho nên qu n lý tài nguyên n
nhi m c a các ngành và m i ng
c đây ng

làm, cho nên ng

c là trách nhi m c a m i ng

i dân v n quan nhi m n

c, x th i b a bãi

ng, k c các doanh nghi p l n c ng x th i b a bãi ch t đ c

h i vì l i nhu n kinh doanh c a mình, b t ch p s s ng môi tr
b h y ho i. Vì v y, ph i nhìn nh n vi c b o v ngu n n
ngành và m i ng

i, m i ngành.

c là c a tr i cho, ai mu n làm gì thì

i dân không có ý th c b o v gi gìn ngu n n

gây ô nhi m môi tr

c là trách

i dân.

- Th hai: B o v ngu n n
Nh tr

c cho

i dân.

ng c a ng

i khác

c là nhi m v c a m i


9

- Th ba: H th ng các công trình th y l i đã đ
n m qua cùng v i Ch

c xây d ng trong nh ng

ng trình m c tiêu quôc gia xây d ng nông thôn m i, đã có

kh n ng đáp ng m t cách ch đ ng đi u ti t dòng ch y, ngu n n

c ph c v cho

các nhu c u kinh t - xã h i hi n nay. Ví d trong đó:
+ H th ng th y l i c ng, đ p, tr m b m, h ch a nh m đ m b o ch đ ng
t

i tiêu cho trên 80% di n tích đ t canh tác.
+ H th ng h ch a th y đi n, th y l i, và h th ng c ng đ p, ng n sông, có

kh n ng đi u ti t m t cách ch đ ng ph n l n dòng ch y trên các khu v c sông l n.
- Th t : T ch c qu n lý tài nguyên n
Tài nguyên n

nhau, d

c

n

c.

c ta hi n nay đ

c qu n lý theo nhi u h th ng khác

i s ch đ o c a Chính ph . Có th nói trong t t c các ho t đ ng khai

thác s d ng, b o v tài nguyên n

c đ u có các c quan Nhà n

c ph trách, c

th nh sau:
- Các v n b n pháp lu t hi n có: (1) Lu t tài nguyên n
ngày 21/06/2012; (2) Lu t b o v môi tr
ngày 26/11/2003; (4) Lu t

c s 17/2012/QH13

ng ngày 29/11/2005; (3) Lu t đ t đai

đi n l c ngày 14/02/2004; (5) Lu t đê đi u ngày

29/11/2006; (6) Pháp l nh khai thác và b o v công trình th y l i ngày 04/4/2001;
(7) Pháp l nh phòng ch ng l t, bão ngày 20/03/1993 và pháp l nh s a đ i ngày
24/8/2000.
- Các Ngh đ nh: (1) Ngh đ nh s 112/2008/N -CP ngày 20/10/2008 v
qu n lý, b o v , khai thác t ng h p tài nguyên và môi tr

ng các h ch a th y đi n,

th y l i; (2) N s 120/2008/N -CP ngày 01/12/2008 v qu n lý l u v c sông; (3)
N

s 01/2008/N -CP ngày 03/1/2008 quy đ nh ch c n ng, nhi m v , quy n h n

và c c u t ch c c a B Nông nghi p và PTNT; (4) N

s 25/2008/N -CP ngày

04/03/2008 quy đ nh ch c n ng, nhi m v , quy n h n và t ch c c a B Tài
nguyên và Môi tr

ng; (4)- N

s 14/2010/N - CP ngày 27/2/2010 quy đ nh t

ch c nhi m v ; quy n h n và c ch ph i h p c a ban ch đ o phòng ch ng l t, bão
trung

ng, Ban ch huy phòng, ch ng l t, bão và tìm ki m c u n n các B , Ngành

và đ a ph

ng; (5) N

s 189/2007/N -CP ngày 27/2/2007 quy đ nh ch c n ng,


10

nhi m v , quy n h n và c

c u t

ch c c a B

Công th

ng; Ngh đ nh

17/2008/N -CP ngày 1/02/2008 quy đ nh ch c n ng, nhi m v , quy n h n và c
c u t ch c c a B Xây d ng.
- Ngoài Lu t, Pháp l nh, Ngh đ nh còn có r t nhi u v n b n quy đ nh nh
các Quy t đ nh c a Th t

ng chính ph phê duy t các chi n l

thành l p các đ n v qu n lý n
ngành và các đ a ph

c; các tiêu chu n, quy chu n, quy đ nh c a các B

n

c

cùng song song t n t i là c p Trung
ngành n

ng, n

c ta c ng nh các n
ng và c p đ a ph

c ta hi n nay có 04 B đ

c khác đ u theo hai c p
ng.

c giao qu n lý liên quan v i

c và 01 Ban ch đ o, đó là: B Tài nguyên và Môi tr

nghi p và Phát tri n nông thôn; B Công th
phòng ch ng l t bão Trung

ng. Hi n nay đã có phân công nhi m v cho các đ n
ng m c c n th o lu n đ có gi i

ng n ng l c, hi u qu qu n lý tài nguyên n

c:

- V quy ho ch b o v , khai thác và phát tri n ngu n n
ch a th ng nh t gi a các ngành, đ a ph
ng có

c qu c gia: có ch

ng ho c Quy ho ch l u v c sông l i

không phù h p v i quy ho ch phát tri n tài nguyên n
B Tài nguyên và Môi tr

ng; B Nông

ng; B Xây d ng và Ban Ch đ o

v qu n lý, tuy nhiên v n còn m t s t n t i và v
pháp v t ng c

c;

ng.

Qu n lý tài nguyên n
Trung

c ngành n

y ban b o v môi tr

c c a các đ a ph

ng. D

i

ng l u v c sông, còn d

i

B Nông nghi p và PTNT có y ban quy ho ch l u v c sông,...
- Nhi m v qu n lý còn nhi u ch ng chéo ví d trên cùng m t dòng sông B
Tài nguyên và Môi tr

ng n

c, còn B

NN&PTNT qu n lý đê b sông; khi có l thì Ban ch đ o Trung

ng do B

NN&PTNT ch huy; B Tài nguyên và Môi tr

c cho ch

h , vi c x n

ng qu n lý dòng ch y và ch t l

ng c p phép s d ng n

c h th y đi n là do quy n ngành đi n, khi mu n có đ n

ct

i

ph i có ch huy c a Chính ph ; Các nhà máy, khu công nghi p, đô th v n ch a
th c hi n nghiêm túc vi c x lý n
n

c th i tr

c khi th i ra làm gây ô nhi m ngu n

c cho nông nghi p, nông thôn nh ng r t khó x lý, vì thi u c ch , thi u lu t và

thi u ng

i th c thi.


11

Tóm l i, đ ng tr
nhà khoa h c c n có h

c th c tr ng v tài nguyên n

c

Vi t Nam hi n nay, các

ng nghiên c u s d ng ngu n tài nguyên n

hi u qu và b n v ng. Bên c nh đó công tác qu n lý tài nguyên n
chú tr ng b i h th ng v n b n pháp lu t c a Nhà n

c m t cách

c c ng c n đ

c

c. Cùng v i h th ng v n b n

pháp lu t đó là các gi i pháp k p th i đ kh c ph c và b o v ngu n n

c đang

ngày càng b suy thoái.
1.2 . T ng quan v s

d ng n

c trong s n xu t nông nghi p và nuôi tr ng

th y s n
Ngày nay, các ho t đ ng s n xu t nông nghi p v n là đ i t

l n nh t. Tr

c nh ng n m cu i th p niên 70 c a th k tr

phát tri n m nh

c, chuyên canh đ

c

c cho t

i tiêu c ng

các qu c gia phát tri n và các qu c gia đang phát tri n.

Trong t ng s kh i l
nay là 3.800 t m3, thì vi c t
m3). G n 95% l

ng n

ng n

cđ

c khai thác s d ng trên toàn th gi i hi n

i tiêu n

c t i các n

c trong nông nghi p s d ng 70% (2.700 t
c đang phát tri n đ

cho đ t nông nghi p. Tuy nhiên cho đ n nay, ngu n n
c n ki t

20 n

n

c s d ng đ t

i tiêu

c ng m đã gi m m nh và

c v i dân s chi m t i 50% dân s th gi i. N n khan hi m n

cho nông nghi p

3n

đ c bi t đáng lo ng i. Cùng v i đó nhu c u l
làm t ng đáng k

c

c s n xu t ng c c hàng đ u th gi i là M , Trung Qu c và

ng th c d ki n t ng g p đôi

cùng v i tác đ ng c a bi n đ i khí h u đ i v i phân b n
s

c

các qu c gia phát tri n và h t p trung m r ng nh ng vùng đ t

t ng v . Tuy nhiên trong nh ng n m 80, nhu c u s d ng n
t ng c

ng tiêu th n

nhu c u v

n

c hi n có v m t đ a lý

c và kh ng ho ng n

c ti m tàng.

Liên H p Qu c kh ng đ nh châu Á có th đ i m t v i tình tr ng thi u l

ng

th c tri n miên n u không ti n hành m t cu c cách m ng tri t đ trong thói quen s
d ng n

c. Châu Á s h u t i 70% di n tích đ t đ

ct

i tiêu c a th gi i. Hàng

tr m tri u nông dân ph i t ch u trách nhi m v vi c đ a n
h . Ph n l n nông dân ch s d ng nh ng thi t b b m n
qu . Tuy nhiên, h l i có th l y m t l
các ngu n n

ng n

c vào đ ng ru ng c a
c l c h u và không hi u

c không h n ch vào ru ng khi n

c nhanh chóng c n ki t. N u thói quen này v n ti p di n, kh ng


12

ho ng l

ng th c s bùng phát trên kh p châu Á. N u c s d ng n

nay, khu v c Nam Á s c n thêm 57% n
n

cđ t

c nh hi n

i tiêu đ ng ru ng, trong khi các

c ông Á c n thêm 70%. Trong b i c nh c đ t và n

c ngày càng tr nên quý

giá nh hi n nay, m t k ch b n nh th ch ng b n v ng chút nào. Và khi ng

i dân

đói, xã h i s tr nên b t n, [6].
Ý th c đ

c t m quan tr ng c a vi c b o v ngu n n

c, nhi u các qu c gia

đang th c hi n các bi n pháp s d ng b n v ng ngu n tài nguyên n
nh ng bi n pháp đó là “Tái s d ng ngu n n
n

c” là m t h

c. M t trong

c”. Theo các chuyên gia, “tái s d ng

ng đi đúng trong tình hình s d ng n

c hi n nay. B i vì, n

ph c v m c đích sinh ho t có th đ ra sông đ r i luân chuy n và đ

c

c tinh l c đ

ti p t c tái s d ng; n

c ph c v s n xu t có th thu gom vào b ch a đ x lý tr

c

khi đ ra sông h ; n

c m a có th ph c v m c đích r a đ

c

c u h a…
dùng n

i u đó d n đ n s ra đ i lý thuy t: “Ti t ki m n

c cho nông nghi p và h n ch t m r a, mà ti t ki m n

s d ng n

ng, d tr làm n

c không có ngh a là
c là làm sao đ tái

c nhi u l n”. Là m t qu c gia ph i nh p kh u g n m t n a l

ng t, Singapore là qu c gia đi đ u trong lý thuy t “tái s d ng n

ng n

c

c” này.

Vi t Nam có 70% dân s là nông dân và nông nghi p là ngành kinh t ch
l c. Nh ng n m g n đây, nhu c u n

c ng t cho ngành nông nghi p

c th gi i nói chung đ u có xu h

ng t ng. Nhu c u s d ng n

Vi t Nam và
c trong ngành

nông nghi p c a Vi t Nam hi n chi m 70-80% t ng nhu c u s d ng n

c cho t t

c các m c đích. Theo B NN&PTNT, Vi t Nam s c n kho ng 36 tri u t n thóc đ
đáp ng nhu c u tiêu dùng c a 130 tri u ng
l

ng này, c n có kho ng 30 t m3 n

áp l c lên tài nguyên n

i vào n m 2035.

đ tđ

c cho canh tác s n xu t. Nh v y có th th y

c là r t l n.

Bên c nh đó tình tr ng ô nhi m n

c

nông thôn và khu v c s n xu t nông

nghi p r t b c xúc, hi n nay Vi t Nam có g n 76% dân s đang sinh s ng
thôn là n i c s h t ng còn l c h u, ph n l n các ch t th i c a con ng
súc không đ
nhi m ngu n n

cs n

nông
i và gia

c x lý nên th m xu ng đ t ho c b r a trôi, làm cho tình tr ng ô
c v m t h u c và vi sinh v t ngày càng cao. Theo báo cáo c a


13

B

vi khu n Feca coliform trung bình bi n đ i t

NN&PTNT, s

1.500-

các vùng ven sông Ti n và sông H u, t ng lên t i 3.800-

3.500MNP/100ml
12.500MNP/100ML

các kênh t

i tiêu.

Trong s n xu t nông nghi p, do l m d ng các lo i thu c b o v th c v t, các

ngu n n
n

c

sông, h , kênh, m

ng b ô nhi m, nh h

ng l n đ n môi tr

ng

c và s c kho nhân dân.
Theo th ng kê c a B Thu s n, t ng di n tích m t n

tr ng thu s n đ n n m 2001 c a c n

c s d ng cho nuôi

c là 751.999 ha. Do nuôi tr ng thu s n

t, thi u quy ho ch, không tuân theo quy trình k thu t nên đã gây nhi u tác đ ng
tiêu c c t i môi tr

ng n

c. Cùng v i vi c s d ng nhi u và không đúng cách các

lo i hoá ch t trong nuôi tr ng thu s n, thì các th c n d l ng xu ng đáy ao, h ,

lòng sông làm cho môi tr

ng n

c b ô nhi m các ch t h u c , làm phát tri n m t

s loài sinh v t gây b nh và xu t hi n m t s t o đ c; th m chí đã có d u hi u xu t
hi n thu tri u đ

m t s vùng ven bi n Vi t Nam.

Trong b i c nh bi n đ i khí h u, ô nhi m và suy ki t ngu n n

c, ngành nông

nghi p Vi t Nam s ph i đ i m t v i ngày càng nhi u thách th c. Vì v y, qu n lý
b n v ng ngu n tài nguyên n

c s là nhi m v lâu dài v i nông nghi p Vi t Nam.

1.3 . T ng quan vùng nghiên c u
H ng Yên là t nh n m trong vùng tr ng đi m kinh t B c B , li n k th đô
Hà N i và có v trí đ a lý khá thu n l i nên H ng Yên đã có nh ng đ i thay nhanh
chóng, là m t t nh thu c đ ng b ng sông H ng, nông nghi p v n đóng vai trò quan
tr ng trong c c u GDP c a t nh. Tr
phát tri n kinh t c a đ t n

c nh ng thay đ i l n trong th i k h i nh p

c, H ng Yên s có nh ng nh h

ng l n nh : đô th

hoá, công nghi p hoá, hi n đ i hoá nông nghi p nông thôn và c n tuân th theo các
quy ho ch phát tri n kinh t xã h i chung c a vùng tr ng đi m và c a đ t n

c.

1.3.1. V trí đ a lý
H ng Yên là m t t nh n m

trung tâm đ ng b ng châu th sông H ng đ

c

x p là m t trong các t nh có di n tích t nhiên nh v i 923,093 km2. V trí đ a lý:
20000’ đ n 21036’ v đ B c; 105053’ đ n 106009’ kinh đ

ông.


14

Phía B c giáp t nh B c Ninh v i chi u dài 15 km.
Phía Tây giáp Hà N i, Hà Nam theo sông H ng dài 57 km.
Phía ông giáp t nh H i D

ng v i chi u dài 45 km.

Phía Nam giáp t nh Thái Bình theo sông Lu c dài 21 km.

T nh H ng Yên đ

c chia thành 10 đ n v hành chính c p huy n, thành ph

g m: V n Lâm, V n Giang, M

Hào, Yên M , Khoái Châu, Kim

ng, Phù C ,

Tiên L và thành ph H ng Yên.
1.3.2.

c đi m đ a hình, đ a m o
a hình c a t nh t

ng đ i đ ng nh t và có h

ng d c ch y u t B c xu ng

Nam và t Tây sang ông.
i m cao nh t có c t +9 m đ n +10 m t i khu đ t bãi thu c xã Xuân Quan,
huy n V n Giang; đi m th p nh t có c t + 0,9 m t i xã Tiên Ti n, huy n Phù C .
c đi m đ a m o: có th chia thành 5 ti u vùng nh sau:
+ Ti u khu ngoài đê sông H ng và sông Lu c, hàng n m đ
phù sa m i nên phía ngoài đê th

c b i đ p thêm

ng cao h n phía trong đê, c t đ t cao t + 7 m

đ n + 9 m.
+ Ti u khu Khoái Châu, V n Giang, M Hào, Yên M và V n Lâm có c t
đ t cao + 6m đ n + 7 m.
+ Ti u khu th xã H ng Yên, huy n Phù C , huy n Tiên L giáp sông H ng,
sông Lu c có t ng đ t phù sa dày 1,0 – 1,5 m, c t đ t cao +3,0 m đ n 3,5 m.
+ Ti u khu B cV n Lâm có c t đ t cao t +4 m đ n +5 m.
+ Ti u khu Ân Thi, B c Phù C , Kim
1.3.3.

ng có c t đ t cao + 2 m.

c đi m khí h u
H ng Yên mang đ y đ đ c tr ng c a khí h u đ ng b ng B c B - khí h u

nhi t đ i gió mùa, m t n m có hai mùa chính và hai mùa chuy n ti p. Mùa hè kéo
dài t tháng 5 đ n tháng 9, khí h u nóng m, m a nhi u. Mùa đông kéo dài t tháng
11 đ n tháng 3 n m sau, l nh, ít m a.
a. Nhi t đ không khí:


15

N m trong vùng nhi t đ i, H ng Yên quanh n m đ

c ti p nh n m t l

ng

b c x r t d i dào trên n n nhi t đ cao. Nhi t đ không khí trung bình n m

21,450C. Tháng I có nhi t đ trung bình th p nh t 14,850C, tháng VII có nhi t đ
trung bình l n nh t 29,40C (xem b ng 1.1).
b. S gi n ng trong n m:
T ng s gi n ng trung bình n m 1187 gi , tháng VII có nhi u gi n ng nh t
trong n m 158 h, tháng III có ít gi n ng nh t 35 gi (xem b ng 1.1).
c.

m:

Ch u nh h
l n.

mt

ng c a các hoàn l u bi n, H ng Yên có đ

ng đ i trung bình n m 83,4%. Tháng IV có đ

nh t 87,3%. Tháng XII có đ

mt

m không khí khá
mt

ng đ i cao

ng đ i th p nh t 77,8% (xem b ng 1.1).

B ng 1.1: Các đ c tr ng khí h u trung bình tháng tr m H ng Yên

(Giai đo n 1998-2013)
c
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII
tr ng
Nhi t 14,85 18,0 20,3 24,0 27,3 29,3 29,4 28,7
đ (0C)
m 82,67 86,3 86,8 87,3 84,3 81 83,5 85,5
(%)
B c
67,8 55,4 59,1 63,8 81,0 93,7 101,2 72,5
h i
(mm)
S gi
38
44
35
65 145 136 158 152
n ng
(h)
T cđ
2
2
2
1

2
1
1
1
gió
(m/s)
(Ngu n: Trung tâm Khí t
d. L
L

IX

X

XI

XII

27,5 25,3 22,0 20,0 21,45
85,7 80,8 78,7 77,8

83,4

73,4 83,7 83,4 79,8 914,8

119

106

102

88

1187

1

1

1

1

1,3

ng Th y v n Qu c Gia)

ng m a:
ng m a hàng n m trung bình đ t kho ng 1.307,5÷1.484,0 mm/n m.

Tr m H ng Yên có l

N m

ng m a l n nh t so v i các tr m đo m a khác trong t nh.