Đánh giá tình trạng ô nhiễm môi trường và đề xuất các giải pháp quản lý, bảo vệ môi trường tại các làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh hà nam

B ăGIỄOăD CăVĨă ĨOăT OăăăăăăăăăăăăăăăăB ăNỌNGăNGHI PăVĨăPTNT
TR
NGă IăH CăTH YăL I

NGUY NăTH ăH

NG

ỄNHăGIỄăTỊNHăTR NGăỌăNHI MăMỌIăTR
NGă
VĨă ăXU TăCỄCăGI IăPHỄPăQU NăLụ,ă
B OăV ăMỌIăTR
NGăT IăCỄCăLĨNGăNGH ă
TRUY NăTH NGăTRểNă AăBĨNăT NHăHĨăNAM

LU NăV NăTH CăS

HĨăN Iă- 2015


B ăGIỄOăD CăVĨă ĨOăT OăăăăăăăăăăăăăăăăB ăNỌNGăNGHI PăVĨăPTNT
TR
NGă IăH CăTH YăL I

NGUY NăTH ăH

NG

ỄNHăGIỄăTỊNHăTR NGăỌăNHI MăMỌIăTR
NGă
VĨă ăXU TăCỄCăGI IăPHỄPăQU NăLụ,ă

B OăV ăMỌIăTR
NGăT IăCỄCăLĨNGăNGH ă
TRUY NăTH NGăTRểNă AăBĨNăT NHăHĨăNAM
NGĨNH:ăKHOAăH CăMỌIăTR
MĩăS :ă608502

NGă

LU NăV NăTH CăS

Cánăb ăh

ngăd n:ăGS.TS.ăLêă ìnhăThƠnh

HĨăN Iă- 2015


i
L IăC Mă N
hoƠn thƠnh lu n v n t t nghi p nƠy, ngoƠi nh ng c g ng c a b n thơn, tôi
đƣ nh n đ

c s quan tơm giúp đ c a các th y cô, b n bè, trong tr

ng vƠ các cá

nhơn, t p th trên đ a bƠn nghiên c u.
Tôi xin g i l i c m n sơu s c t i GS.TS. Lê

ình ThƠnh đƣ tr c ti p h

ng

d n tôi xơy d ng lu n v n, luôn góp Ủ chơn thƠnh vƠ ch b o tôi m t cách t n tình.
Tôi c ng xin g i l i c m n chơn thƠnh nh t đ n các th y, các cô thu c Khoa
Môi Tr

ng - tr

ki n th c, Ủ t

ng

i h c Th y L i, các th y cô đƣ truy n th cho tôi nh ng

ng trong su t quá trình tôi đ

c tham gia h c t p t i tr

ng, t o m i

đi u ki n t t nh t đ tôi có th hoƠn thƠnh lu n v n t t nghi p nƠy.
Trong th i gian th c hi n lu n v n, tôi xin chơn thƠnh c m n b n bè, đ ng
nghi p t i Chi c c B o v môi tr
môi tr

ng, Trung tơm Quan tr c phơn tích tƠi nguyên vƠ

ng - S TƠi nguyên vƠ Môi tr

ng, S Công Th

ng t nh HƠ Nam đƣ ng

h , t o m i đi u ki n cho vi c thu th p tƠi li u, s li u c ng nh vi c l y phi u đi u
tra đ

c di n ra thu n l i.
Do kinh nghi m vƠ ki n th c c a b n thơn còn h n ch , lu n v n khó tránh

kh i nh ng thi u sót. Tôi r t mong s nh n đ

c nh ng Ủ ki n đóng góp c a các

th y cô cùng b n đ c đ lu n v n t t nghi p nƠy đ

c hoƠn thi n vƠ có ch t l

ng

t t h n n a.
Hà N i, ngày

tháng 8 n m 2015

H căviên

Nguy năTh ăH

ng

ii
L IăCAMă OAN
Tên tôi là

: Nguy n Th H

ng

Mƣăs ăh căviên

: 138.440.301.017

L p

: 21KHMT21

Chuyên ngành

: Khoa h c Môi tr

Mƣăs

: 60-85-02

Khóaăh c

: K21 (2013 - 2015)

Tôi xin cam đoan quy n lu n v n đ
c a GS.TS. Lê

ng

c chính tôi th c hi n d

is h

ng d n

ình ThƠnh v i đ tƠi nghiên c u trong lu n v n ắ ánh giá tình

tr ng ô nhi m môi tr

ng và đ xu t các gi i pháp qu n lý, b o v môi tr

ng t i

các làng ngh truy n th ng trên đ a bàn t nh Hà Nam”.
ơy lƠ đ tƠi nghiên c u m i, không trùng l p v i các đ tƠi lu n v n nƠo
tr

c đơy, do đó không có s sao chép c a b t kì lu n v n nƠo. N i dung c a lu n

v nđ

c th hi n theo đúng quy đ nh, các ngu n tƠi li u, t li u nghiên c u vƠ s

d ng trong lu n v n đ u đ

c trích d n ngu n.

N u x y ra v n đ gì v i n i dung lu n v n nƠy, tôi xin ch u hoƠn toƠn trách
nhi m theo quy đ nh./.
NG

IăVI TăCAMă OAN

Nguy n Th H

ng


iii
M CăL C
L I C M N .............................................................................................................. i
L I CAM OAN .......................................................................................................ii
M C L C ................................................................................................................. iii
DANH M C CH

VI T T T.................................................................................. vi

DANH M C HỊNH V ............................................................................................vii
DANH M C B NG BI U .................................................................................... viii
M

U ..................................................................................................................... 1

CH

NG 1 T NG QUAN V

IT

NGH TRUY N TH NG TRểN

NG NGHIểN C U - CÁC LÀNG

A BẨN T NH HẨ NAM ................................. 5

1.1. T ng quan v các lƠng ngh c a Vi t Nam ....................................................... 5
1.1.1. S hình thƠnh vƠ phát tri n các lƠng ngh

Vi t Nam ............................... 5

1.1.2. Vai trò c a các lƠng ngh trong phát tri n kinh t - xƣ h i c a đ a
ph

ng, vùng mi n vƠ c n

c .............................................................................. 8

1.1.3. Các v n đ ô nhi m môi tr

ng lƠng ngh hi n nay

Vi t Nam ............. 11

1.2. Gi i thi u t nhiên vƠ kinh t xƣ h i t nh HƠ Nam ......................................... 12

1.2.1. i u ki n t nhiên ...................................................................................... 12
1.2.2. i u ki n kinh t , xƣ h i ............................................................................ 15
1.3. T ng quan v các lƠng ngh c a t nh HƠ Nam ................................................ 15
1.3. 1. LƠng ngh truy n th ng ............................................................................ 15
1.3.2. LƠng ngh ti u th công nghi p ................................................................. 21
1.3.3. LƠng có ngh .............................................................................................. 23
1.4. Các v n đ môi tr
CH

NG 2

ng c n quan tơm

HƠ Nam ............................................ 24

ỄNH GIỄ TỊNH TR NG Ô NHI M MÔI TR

CÔNG TỄC QU N Lụ, B O V

MÔI TR

NG VẨ

NG T I CỄC LẨNG NGH

TRUY N TH NG.................................................................................................... 25
2.1. Tình tr ng ô nhi m môi tr

ng t i các lƠng ngh truy n th ng ...................... 25

2.1.1. Các lƠng ngh truy n th ng thu c t nh HƠ Nam........................................ 25


iv
2.1.2. Các ngu n gơy ô nhi m môi tr

ng vƠ m c đ phát th i t i các lƠng

ngh truy n th ng ................................................................................................ 33
2.1.3. Tình tr ng ô nhi m môi tr
giá nh h

ng c a nó t i môi tr

ng t i các lƠng ngh truy n th ng vƠ đánh
ng xung quanh vƠ s c kh e c ng đ ng ......... 37

2.2. Hi n tr ng công tác qu n lỦ, BVMT t i các lƠng ngh truy n th ng .............. 53
2.2.1. C s pháp lỦ v qu n lỦ môi tr

ng t i các lƠng ngh truy n th ng ....... 53

2.2.2. Hi n tr ng công tác t ch c qu n lỦ môi tr

ng t i các lƠng ngh

truy n th ng ......................................................................................................... 55
2.2.3. ánh giá hi u qu công tác qu n lỦ môi tr

ng t i các lƠng ngh truy n

th ng .................................................................................................................... 63
2.2.4. Nh ng yêu c u th c t trong qu n lỦ ô nhi m lƠng ngh
2.3. Nh ng v n đ t n t i v môi tr
ngh
CH

HƠ Nam ........ 64

ng c n gi i quy t trong phát tri n lƠng

HƠ Nam ....................................................................................................... 69
NG 3

B OV

XU T GI I PHỄP NỂNG CAO HI U QU

MÔI TR

QU N Lụ,

NG T I CỄC LẨNG NGH TRUY N TH NG TRểN

A BẨN T NH HẨ NAM....................................................................................... 71
3.1. Các c s khoa h c vƠ th c ti n đ xu t gi i pháp ......................................... 71
3.1.1. Nh ng t n t i trong quá trình t ch c s n xu t vƠ qu n lỦ môi tr
lƠng ngh

ng

HƠ Nam ............................................................................................ 71

3.1.2. Nh ng c i ti n trong quy trình công ngh s n xu t ................................... 72
3.1.3. Các c s pháp lỦ cho vi c đ xu t gi i pháp: ........................................... 73
3.2.

xu t gi i pháp t ng th nh m c i thi n qu n lỦ vƠ ki m soát ch t th i

vƠ CL môi tr

ng ................................................................................................... 75

3.2.1. Quy ho ch t ng th phát tri n lƠng ngh ................................................... 75
3.2.2. C ch qu n lỦ, chính sách ........................................................................ 76
3.2.2. Qu n lỦ vƠ x lỦ các lo i ch t th i (r n, n

c th i, khí th i nói chung) .... 78

3.2.3.

ng:......................................... 82

xu t ch

ng trình giám sát CL môi tr

3.2.4. Ph i h p qu n lỦ môi tr

ng t i các lƠng ngh truy n th ng đ i v i các

bên liên quan ........................................................................................................ 83


v
3.3.

xu t gi i pháp nh m nơng cao n ng l c qu n lỦ môi tr

ng t i các lƠng

ngh truy n th ng ................................................................................................... 87
3.3.1. T ch c t p hu n cán b qu n lỦ t i các lƠng ngh truy n th ng, t ng
c

ng nhơn l c qu n lỦ b o v môi tr

3.3.2. T ng c

ng ......................................................... 87

ng giáo d c, truy n thông môi tr

ng đ n các đ i t

ng khác

nhau ...................................................................................................................... 89
K T LU N VẨ KI N NGH ................................................................................... 91
TẨI LI U THAM KH O ......................................................................................... 93

PH L C


vi
DANHăM CăCH ăVI TăT T
KỦăhi u

STT

Ti ngăVi t

1

BOD

Nhu c u oxy sinh hóa

2

BTNMT

B TƠi nguyên Môi tr

3

BVMT

B o v môi tr

4

COD

Nhu c u oxy hóa h c

5

CCN

C m công nghi p

6

CN-TTCN

Công nghi p-ti u th công nghi p

7

DO

N ng đ oxy hòa tan

8

GDP

T ng s n ph m qu c n i

9

KT ậ XH

Kinh t - xƣ h i

10

KCN

Khu công nghi p

11

LNTT

LƠng ngh truy n th ng

12

LTTP

L

13

MT

Môi tr

14

NT

N

c th i

15

NM

N

cm t

16

QCVN

Quy chu n Vi t Nam

17

QLMT

Qu n lỦ môi tr

18

SDD

Suy dinh d

19

TCMN

Th công m ngh

20

TCVN

Tiêu chu n Vi t Nam

21

TNHH

Trách nhi m h u h n

22

TSS

T ng ch t r n l l ng

23

TTCN

Ti u th công nghi p

24

TTCN-LN

Ti u th công nghi p-lƠng ngh

25

TT

Truy n th ng

26

UBND

27

VSMT

ng

ng

ng th c th c ph m
ng

ng

ng

y ban nhơn dơn
V sinh môi tr

ng


vii
DANHăM CăHỊNHăV
Hình 1.1. Các nhóm ngƠnh ngh c a các lƠng ngh Vi t Nam ..................................6
Hình 2.1. Quy trình công ngh d t nhu m (t i Nha Xá - M c Nam) .......................29
Hình 2.2. S đ công ngh d t Nh t Tơn .................................................................30
Hình 2.3. S đ công ngh t y t i Nha Xá - M c Nam vƠ

i HoƠng - Lý Nhân ...30

Hình 2.4. Quy trình s n xu t bánh đa nem................................................................30
Hình 2. 5. Quy trình lƠm tr ng

i Tam ..................................................................31

Hình 2. 6.Quy trình s n xu t d a c a t i lƠng ngh d a
Hình 2. 7. Quy trình s n xu t mơy giang đan Ng c

i Phu .............................31

ng ........................................32

Hình 2.8. N ng đ các ch t ô nhi m đ c tr ng trong MT n

c m t LNTT Nha Xá ....49

Hình 2.9. T l m c b nh gi a lƠng lƠm ngh vƠ không lƠm ngh ...........................53
Hình 2. 10. S đ t ch c qu n lỦ môi tr

ng lƠng ngh t nh HƠ Nam ...................56


viii
DANHăM CăB NGăBI U
B ng 1.1. Các xu th phát tri n chính c a lƠng ngh Vi t Nam. ................................8
B ng 1.2. S li u quan tr c th i ti t khí h u n m 2013 ............................................14
B ng 1. 3. Giá tr s n xu t c a m t s lƠng ngh truy n th ng t nh HƠ Nam...........16
B ng 1.4. Danh sách các lƠng ngh truy n th ng trên đ a bƠn t nh HƠ Nam ...........17
B ng 1.5. Di n tích các c m TTCN lƠng ngh hi n t i so v i quy ho ch t i Quy t
đ nh s 1421/Q -UBND .........................................................................20
B ng 1. 6. Giá tr s n xu t c a m t s lƠng ngh ti u th công nghi p trên đ a bƠn
t nh ...........................................................................................................22
B ng 2.1. Các lo i nguyên, nhiên li u chính c a m t s lƠng ngh truy n th ng ....27
B ng 2.2. Kh i l

ng n

c th i s n xu t t m t s LNTT d t may, nhu m ...........34

B ng 2.3. K t qu phơn tích n

c th i t i c ng th i t p trung lƠng ngh Nha Xá ....37

B ng 2.4. N ng đ các ch t ô nhi m trong n

c th i c a các lƠng ngh d t nhu m..38

B ng 2.5. N ng đ các ch t ô nhi m trong n

c th i s n xu t c a LN thêu ren ......39

B ng 2.6. N ng đ các ch t ô nhi m trong n
Ng c

c th i lƠng ngh mơy giang đan

ng ...............................................................................................41

B ng 2.7. N ng đ các ch t ô nhi m trong n

c th i ch bi n l

ng th c, th c

ph m ........................................................................................................42
B ng 2.8. N ng đ các ch t ô nhi m trong n

c th i lƠng ngh tr ng

i Tam vƠ

lƠng ngh s ng ô Hai ............................................................................43
B ng 2.9. N ng đ các ch t ô nhi m trong n
B ng 2.10. T i l
B ng 2.11. Ch t l

c th i lƠng ngh d a c a

i Phu .....44

ng các ch t ô nhi m trong ho t đ ng lƠng ngh .........................45
ng môi tr

ng không khí t i khu v c lƠng ngh ......................45

B ng 2.12. ThƠnh ph n các lo i rác th i ch y u t i 1 s lƠng ngh ........................47
B ng 2.13. Ch t l

ng n

c m t t i khu v c LNTT Nha Xá ...................................48

B ng 2.14. K t qu phơn tích ch t l
B ng 2.15. Ch t l

ng n

ng n

c m t t i LNTT mơy giang đan .........50

c m t t i m t s lƠng ngh truy n th ng ch bi n LTTP ...51

B ng 2.16. S li u thu phí b o v môi tr

ng đ i v i n

c th i công nghi p t i

LNTT .......................................................................................................59


ix
B ng 2.17. M t s lƠng ngh đƣ vƠ đang đ

c đ u t h th ng x lỦ n

c th i......62

B ng 2.18. Các LNTT n m trong danh sách các c s gơy ô nhi m môi tr

ng

nghiêm tr ng ............................................................................................65
B ng 3.1. Phơn công ch c n ng, nhi m v c a các t ch c, cá nhơn trong qu n lỦ
MT lƠng ngh ...........................................................................................83
Bi u đ 2.1. Bi u đ các lo i hình lƠng ngh trên đ a bƠn t nh HƠ Nam ..................19


1
M ă

U

1.ăTínhăc păthi tăc aăđ ătƠi
Trong th i gian qua, v i chính sách phát tri n kinh t - xƣ h i trên đ a bƠn t nh
HƠ Nam đƣ vƠ đang lƠm đ ng l c cho vi c phát tri n m nh m c a các lƠng ngh .
Theo s li u báo cáo c a S Công Th

ng, n m 2009, trên đ a bƠn t nh HƠ Nam

m i ch có 53 lƠng ngh , lƠng có ngh (trong đó có 15 lƠng ngh truy n th ng đ

c

công nh n), nh ng đ n h t 31/12/2014, đƣ có t i 163 lƠng ngh , lƠng có ngh (trong
đó có lƠng ngh truy n th ng lƠ 30 lƠng, lƠng ngh ti u th công nghi p lƠ 22 lƠng,
lƠng có ngh lƠ 111 lƠng). Vi c phát tri n m nh m các lƠng ngh trên đ a bƠn t nh
đƣ mang l i công n, vi c lƠm vƠ thu nh p, nơng cao đ i s ng, góp ph n xóa đói
gi m nghèo đ c bi t cho nh ng lao đ ng t i các vùng nông thôn.
Bên c nh s phát tri n nhanh, m nh c a các ho t đ ng trong lƠng ngh nh ng
các c s , h gia đình trong các lƠng ngh , lƠng có ngh ngƠy cƠng ph i đ i m t v i
nh ng v n đ môi tr

ng tr m tr ng.

a ph n các lƠng ngh trong t nh đ u đ

c

hình thƠnh vƠ phát tri n m t cách t phát v i công ngh vƠ thi t b l c h u. M t s

lƠng ngh đƣ đ a máy móc, thi t b , đi n khí hoá, c khí hoá vƠo s n xu t nh lƠng
ngh mơy giang đan, thêu ren, d t, d a, g m. Tuy nhiên m c đ đ u t cho c i ti n
công ngh ph thu c vƠo kh n ng tƠi chính c a t ng c s . Thêm vƠo đó, h u h t
các lƠng ngh n m xem k trong khu dơn c nên khó kh n v m t b ng s n xu t
c ng nh vi c đ u t cho các công trình x lỦ ch t th i.
l

ng hƠng hóa, s phát tri n lƠng ngh đƣ t o ra m t kh i l

i đôi v i vi c t ng s n
ng l n các ch t th i.

S phát tri n c a các lo i hình lƠng ngh truy n th ng đƣ đóng góp lƠm nên
th

ng hi u c a xƣ, huy n, t nh nh ng v n đ ch t l

ng môi tr

ng t i các lƠng

ngh nói chung đ c bi t lƠ các lƠng ngh truy n th ng c a t nh HƠ Nam nh d t
nhu m, bánh đa nem, nón lá, d a c a, s ng, tr ngầ.đang lƠ m t trong nh ng v n
đ nóng b ng, ch a nh n đ
đ a ph

c nhi u s quan tơm c a các c p, ngƠnh c ng nh các

ng.

M c đ ô nhi m môi tr

ng t i các lƠng ngh truy n th ng trên đ a bƠn t nh

ngƠy cƠng tr m tr ng đ i ngh ch v i s gia t ng đóng góp phát tri n kinh t c a
các lƠng ngh . N

c th i c a h u h t các lƠng ngh đ u ch a đ

c x lỦ nh :


2
n

c th i t quá trình s n xu t bún bánh, d a c a, d t nhu m, thêu ren, ch bi n

l

ng th cầth i th ng ra môi tr

càng làm môi tr

ng n

ng xung quanh, cùng v i n

c th i sinh ho t

c t i các khu lƠng ngh ô nhi m tr m tr ng. Bên c nh đó,

rác th i s n xu t, khí th i c ng góp ph n không nh lƠm gia t ng tình tr ng ô
nhi m môi tr

ng t i các lƠng ngh .

mơy tre đan các lo i, s ng, d a c a, l

c bi t t i các lƠng ngh truy n th ng v
ng th c th c ph mầTình tr ng phát sinh

ch t th i c a các lƠng ngh ngƠy cƠng l n, khi các h gia đình lƠm ngh ngƠy cƠng
m r ng quy mô s n xu t nh ng công tác qu n lỦ NhƠ n

c v môi tr

ng t i các

lƠng ngh truy n th ng l i v n đang b b ng . Công tác quan tr c, báo cáo môi
tr

ng đ nh k v các lƠng ngh đ u không đ

c th c hi n, các s li u v môi

tr

ng lƠng ngh r i r c, không đ đ đánh giá, d báo di n bi n ch t l

tr

ng trong th i gian t i. Các lƠng ngh ph n l n l i n m xen k trong khu dân

ng môi

c , công ngh s n xu t l c h u, chi phí đ u t cho s n xu t c a m i h gia đình,
c s không nhi u nên kinh phí đ u t cho các công trình x lỦ ô nhi m, b o v
môi tr

ng c a các h gia đình lƠ không có. Vì v y, cƠng gơy nh ng v n đ ô

nhi m môi tr

ng b c xúc trong khu dơn c , khó gi i quy t. Tr

nh v y, công tác qu n lỦ, b o v môi tr

c các thách th c

ng t i các lƠng ngh truy n th ng trên

đ a bƠn t nh HƠ Nam đƣ b c l nhi u h n ch , t n t i. Do đó, đ tƠi: “ ánh giá
tình tr ng ô nhi m môi tr
tr

ng và đ xu t các gi i pháp qu n lý, b o v môi

ng t i các làng ngh truy n th ng trên đ a bàn t nh Hà Nam” lƠ yêu c u c p

thi t nh m góp ph n b o v môi tr

theo h

ng t i các lƠng ngh truy n th ng c a t nh

ng phát tri n b n v ng.

2.ăM cătiêuăvƠăph măviănghiênăc uăc aăđ ătƠi
2.1. M c tiêu nghiên c u c a đ tài
+ Phơn tích, đánh giá hi n tr ng ch t l
môi tr
+

ng t i các lƠng ngh truy n th ng

ng môi tr

ng vƠ hi n tr ng qu n lỦ

HƠ Nam;

xu t gi i pháp nơng cao hi u qu qu n lỦ môi tr

ng t ng th t i các

lƠng ngh truy n th ng.
2.2. Ph m vi nghiên c u c a đ tài
H th ng các lƠng ngh truy n th ng trên đ a bƠn t nh HƠ Nam, g m 30 lƠng
ngh t p trung t i các huy n LỦ Nhơn (10 lƠng ngh ), Thanh Liêm (06 lƠng ngh ),

3
Duy Tiên (05 lƠng ngh ), Bình L c (04 lƠng ngh ), Kim B ng (02 lƠng ngh ) vƠ
thƠnh ph Ph LỦ (03 lƠng ngh )
3.ăN iădungăvƠăcácăph

ngăphápănghiênăc u:

3.1. N i dung nghiên c u
- Khái quát v đi u ki n t nhiên, kinh t -xƣ h i t nh HƠ Nam
- ánh giá v các lo i hình c a các lƠng ngh truy n th ng trên đ a bƠn t nh
ánh giá hi n tr ng môi tr

-

ng t i các lƠng ngh truy n th ng trên đ a bƠn

t nh HƠ Nam
ánh giá hi n tr ng qu n lỦ vƠ b o v môi tr

-

ng t i các lƠng ngh truy n

th ng
xu t gi i pháp nơng cao hi u qu qu n lỦ môi tr

-

ng t i các lƠng ngh

truy n th ng
3.2. Các ph
3.2.1. Ph

ng pháp nghiên c u
ng pháp đi u tra, thu th p, t ng h p s li u

i u tra, đánh giá các c s đang ho t đ ng s n xu t b ng phi u đi u tra v
các nhóm hình s n xu t chính, quy trình công ngh s n xu t chính trong các làng
ngh truy n th ng trên đ a bƠn t nh.
i u tra, đánh giá công tác qu n lỦ vƠ b o v môi tr
qu n lỦ nhƠ n

c đ i v i lƠng ngh .

ng c a các c quan

n v qu n lỦ tr c ti p lƠ

các xƣ, th tr n n i có lƠng ngh truy n th ng.

i u tra, đánh giá: S l

h gia đình lƠm ngh trong lƠng ngh , thu nh p bình quơn đ u ng
công tác qu n lỦ nhƠ n

c v b o v môi tr

n

c v b o v môi tr

ng c s ,

i c a lƠng ngh ,

ng (báo cáo hi n tr ng môi tr

đ nh k , các công trình x lỦ ô nhi m, b o v môi tr
d ng...), nh ng t n t i, khó kh n, v

y ban nhơn dơn

ng đ

c nhƠ n

ng

c xơy

ng m c vƠ đ xu t trong công tác qu n lỦ nhƠ

ng đ i v i lƠng ngh truy n th ng c a đ a ph

ng.

Thu th p, t ng h p s li u đƣ đi u tra có liên quan đ n đ tƠi, thu th p t t c
các s li u v đi u ki n t nhiên, kinh t - xƣ h i khu v c nghiên c u.
3.2.2 Ph

ng pháp k th a.

K th a các đánh giá di n bi n ch t l

ng môi tr

ng trong th i gian v a

qua t i các lƠng ngh truy n th ng trên đ a bƠn t nh. K th a s li u đi u tra, đánh


4
giá t các d án v BVMT t i m t s lƠng ngh truy n th ng c a t nh nh ắD án
xơy d ng c s h t ng vƠ tr m x lỦ n
Nha Xá, t nh HƠ Nam” thu c Ch
vƠ c i thi n môi tr

c th i lƠng ngh d t nhu m Hòa H u vƠ

ng trình m c tiêu qu c gia v kh c ph c ô nhi m

ng; D án ắX lỦ n

c th i 5 xóm lƠng ngh Nh t Tơn - huy n

Kim B ng - t nh HƠ Nam” - thu c H p ph n Ki m soát ô nhi m t i các khu v c
đông dơn c nghèoầ
3.2.3. Ph

ng pháp kh o sát th c đ a, quan tr c môi tr

ng và phân tích trong

phòng thí nghi m
- Ph

ng pháp kh o sát th c đ a: ph

các thƠnh ph n c a môi tr

ng pháp nƠy nh m kh o sát, đi u tra

ng t nhiên vƠ môi tr

ng kinh t xƣ h i t i các lƠng

ngh truy n th ng (khu v c nghiên c u). Trong kh o sát th c đ a s s
ph

d ng

ng pháp đi u tra đ thu th p các thông tin, s li u v khu v c nghiên c u
- L y m u phơn tích trong phòng thí nghi m: Sau khi kh o sát th c đ a,

k t h p v i vi c t ng quan các tƠi li u đƣ có, xác đ nh đ

c c n b sung l y

thêm nh ng m u môi tr

ng phơn tích trong phòng thí nghi m đ đánh giá hi n

tr ng ch t l

ng: n

ng môi tr

c m t, n

c ng m, không khí t i các lƠng ngh

truy n th ng.
3.2.4. Ph

ng pháp th ng kê, đánh giá, d báo các tác đ ng môi tr

D a trên c s đ nh l

ng

ng vƠ đ nh tính các thông s hi n tr ng môi tr

đánh giá các tác đ ng c a nó đ n ch t l

ng môi tr

ng đ

ng xung quanh lƠng ngh .

4.ăN iădungăc aălu năv n
NgoƠi ph n m đ u vƠ k t lu n, các n i dung chính c a lu n v n đ
bƠy trong 3 ch
Ch

c trình

ng:

ng 1. T ng quan v đ i t

ng nghiên c u - các lƠng ngh truy n th ng

trên đ a bƠn t nh HƠ Nam
Ch
v môi tr
Ch

ng 2.

ánh giá tình tr ng ô nhi m môi tr

ng vƠ công tác qu n lỦ, b o

ng t i các lƠng ngh truy n th ng
ng 3.

xu t gi i pháp nơng cao hi u qu qu n lỦ, b o v môi tr

t i các lƠng ngh truy n th ng trên đ a bƠn t nh HƠ Nam

ng


5
CH
T NGăQUANăV ă

IăT

NGă1

NGăNGHIểNăC Uă- CỄCăLĨNGăNGH ă

TRUY NăTH NGăTRểNă

AăBĨNăT NHăHĨăNAM

1.1.ăT ngăquanăv ăcácălƠngăngh ăc aăVi tăNam
1.1.1. S hình thành và phát tri n các làng ngh
a) S hình thƠnh vƠ phát tri n các lƠng ngh

Vi t Nam

Vi t Nam

T xa x a, các ho t đ ng s n xu t ngh th công đƣ lƠ m t trong nh ng nét v n
hóa đ c thù trong đ i s ng c a ng

i dơn nông thôn Vi t Nam. Theo th i gian, các

ho t đ ng s n xu t đ n l d n d n g n k t v i nhau, hình thƠnh nên các lƠng ngh , xóm
ngh , trong đó có nhi u lƠng mang tính truy n th ng, t n t i lơu đ i, tr thƠnh m t hình
th c k t c u kinh t - xƣ h i c a nông thôn. Bên c nh s đóng góp vƠo đ i s ng kinh
t , ho t đ ng s n xu t ngh còn giúp ng

i dơn g n bó v i nhau, t o ra nh ng truy n

th ng t t đ p trong đ i s ng v n hóa, tinh th n cho nông thôn Vi t Nam.
Trong nh ng n m qua, cùng v i s phát tri n m nh m c a các thƠnh ph n
kinh t trong n n kinh t th tr
n

ng theo đ nh h

ng xƣ h i ch ngh a, lƠng ngh

c ta c ng đang có t c đ phát tri n m nh thông qua s t ng tr

ng v s l

ng

vƠ ch ng lo i ngƠnh ngh s n xu t m i. Nhi u lƠng ngh đƣ t ng b mai m t trong
th i k bao c p thì nay c ng đang d n đ

c khôi ph c vƠ phát tri n tr l i. Nhi u

s n ph m th công truy n th ng c a lƠng ngh có đ
khách hƠng trong vƠ ngoƠi n

c v th trên th tr

ng, đ

c

c a chu ng. Tuy nhiên, có m t th c t lƠ đƣ vƠ đang

có s bi n thái, pha t p gi a lƠng ngh th c s mang tính ch t th công, truy n
th ng vƠ lƠng ngh v i s phát tri n công nghi p nh

khu v c nông thôn, t o nên

m t b c tranh h n đ n c a lƠng ngh Vi t Nam.
Theo báo cáo c a B
31/12/2014, c n

Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn, tính đ n

c có 5.096 làng ngh và làng có ngh [21]. S làng ngh đ

c

công nh n theo tiêu chí làng ngh hi n nay c a Chính ph là 1.748 thu hút kho ng
10 tri u lao đ ng (trong đó riêng Hà N i có 1.350 làng ngh và làng có ngh v i
286 làng ngh đƣ đ

c

y ban nhân dân thành ph công nh n là làng ngh truy n

th ng). Có nhi u làng t n t i t 500 đ n 1.000 n m tr l i đơy, đó lƠ nh ng làng
ngh tiêu bi u, đ

cc n

c và th gi i bi t đ n nh : L a V n Phúc, tranh

ông


6
H , g m s Bát TrƠng, Chu
Vinh, b c m ngh

u, g m B u Trúc, g S n

ng Xơmầ[21]

b) S phân b c a các lƠng ngh
Các làng ngh

ng, Ý Yên, mây tre Phú

n

Vi t Nam

c ta ch y u t p trung t i nh ng vùng nông thôn, vì v y,

khái ni m làng ngh luôn đ

c g n v i nông thôn. Tuy nhiên, hi n nay do xu th đô

th hóa, nhi u khu v c nông thôn đƣ tr thƠnh đô th , ho c t p trung t i các khu v c
dơn c đông đúc nh ng v n duy trì nét s n xu t v n hóa truy n th ng, chính đi u
nƠy đƣ t o ra nhi u v n đ b t c p trong chính sách phát tri n và hành lang pháp lý
v qu n lý làng ngh .
Trên bình di n c n

c, làng ngh phân b không đ ng đ u gi a các vùng,

mi n. Tính ch t c a làng ngh theo vùng, mi n c ng không gi ng nhau. Làng ngh
mi n B c, chi m kho ng 60%, trong đó

t p trung nhi u nh t

ng b ng sông

H ng chi m kho ng 50%, ch y u t p trung t i các t nh B c Ninh, H ng Yên, HƠ
N i, Thái Bình, Nam

nh,ầ;

mi n Trung chi m kho ng 23,6%, t p trung ch

y u t i các t nh Qu ng Nam, Th a Thiên Hu ầ; mi n Nam chi m kho ng 16,4%,

t p trung ch y u t i các t nh

ng Nai, Bình D

ng, C n Th ầ. [4]

V lo i hình s n xu t c ng r t đa d ng, đ

c phân thành 08 nhóm ngành

ngh theo hình 1.1:
Lo i hình khác
25%

Lo i hình ch bi n
l
ng th c, th c
ph m
24%
Lo i hình d t,
nhu m, thu c da
5%

Lo i hình tái ch
ch t th i
1%

Lo i hình s n xu t
v t li u xây d ng
3%

Lo i hình th công,
m ngh
37%

Lo i hình gia công
c kim khí
4%
Lo i hình ch n nuôi,
gi t m gia súc
1%

Hình 1.1.ăCácănhómăngƠnhăngh ăc aăcácălƠngăngh ăVi tăNam
Ngu n: Báo cáo v vi c th c hi n chính sách, pháp lu t v môi tr
kinh t , làng ngh , Chính ph , 2011 [4]

ng t i các khu


7
T i các t nh thu c

ng b ng sông H ng, v i đ c đi m di n tích ch t h p,

m t đ dơn c cao, ho t đ ng s n xu t quy mô công nghi p vƠ bán công nghi p
g n li n v i sinh ho t, nên các h u qu c a ô nhi m môi tr

ng đang lƠ v n đ rõ

r t nh t. Trong khi đó, t i các t nh mi n Trung vƠ mi n Nam, do phơn b các

lƠng có ngh khá th a th t, di n tích đ t r ng, nên tuy v n n m xen k trong các
khu dơn c nh ng h u qu môi tr

ng lƠ ch a đáng báo đ ng. H n n a, do đ c

đi m phát tri n nên t i các t nh mi n Trung vƠ mi n Nam, lƠng ngh v n mang
đ m nét th công truy n th ng, t n d ng nhơn công nhƠn r i t i ch vƠ nguyên
v t li u đ a ph

ng, ph c v nhu c u tiêu dùng c a c ng đ ng dơn c quanh

vùng, nên th c ch t, phát tri n lƠng ngh m t cách có đ nh h

ng t i các khu

v c nƠy lƠ h t s c c n thi t.
c) Xu th phát tri n
S l

ng các làng ngh

các vùng nói chung có xu h

ng t ng lên, ch có

ngành khai thác, s n xu t v t li u xây d ng có xu th gi m do chính sách c a nhà
n

c c ng nh h u qu c a ô nhi m môi tr

tr ng h n c là ch t l

ng không c nh tranh đ

nghi p. Tuy nhiên, t i khu v c
l n nh t trên c n
v c nƠy đ

c thì s l

c v i các s n ph m s n xu t công

ng b ng sông H ng lƠ n i có s l

ng làng ngh

ng v n ti p t c t ng so v i các khu v c khác nên khu

c coi lƠ đ i di n nh t c a b c tranh v ô nhi m môi tr

Vi t Nam. Trong khi đó, t i các vùng
h

ng đ n c ng đ ng dơn c , vƠ quan

ông B c và Tây B c s l

ng làng ngh
ng có chi u

ng gi m d n trong nh ng n m g n đơy.
D báo cho xu th phát tri n làng ngh đ n n m 2015 đ

b ng 1.1 [2].

c th hi n trong


8
B ngă1.1.ăCácăxuăth ăphátătri năchínhăc aălƠngăngh ăVi tăNam.
Ch bi năl

D t
Vùng kinh t

nhu m,
măt ,ă

ngă

th c, th c

S n xu t v t
Tái ch

ph m,ăch nă

Th công

ph li u m ngh

li u xây
d ng, khai
thácăđá

thu c da

nuôi, gi t m

2

1

2

2

-1

1

1

0

1

0

Tây B c

1

1

0

1

0

B c Trung B

1

2

1

2

1

Nam Trung B

2

2

1

2

1

Tây Nguyên

1

0

0

2

1

1

1

1

2

-1

1

1

1

2

-1

ng b ng sông
H ng
ông B c

ông Nam B
ng b ng sông
C u Long

Ghi chú: -1: suy thoái; 0: duy trì nh ng không phát tri n; 1: phát tri n v a;
2: phát tri n m nh
(Ngu n: Báo cáo môi tr

ng qu c gia n m 2008 - Môi tr

ng làng ngh Vi t Nam)

1.1.2. Vai trò c a các làng ngh trong phát tri n kinh t - xã h i c a đ a ph
vùng mi n và c n

ng,

c

Trong th i gian qua, các lƠng ngh truy n th ng c a Vi t Nam đƣ có nh ng
đóng góp quan tr ng trong vi c phát tri n kinh t , gi i quy t công n vi c lƠm vƠ
các v n đ xƣ h i t i các vùng, mi n, đ a ph

ng có lƠng ngh :

a) Vai trò c a các lƠng ngh Vi t Nam trong phát tri n kinh t vƠ gi i quy t lao
đ ng, vi c lƠm:
S phát tri n s n xu t ngh trong nh ng n m g n đơy đƣ vƠ đang góp ph n
quan tr ng trong chuy n d ch c c u kinh t
b ph n ng
nghi p

nông thôn. T i các lƠng có ngh , đ i

i dơn tham gia lƠm ngh th công nh ng v n duy trì s n xu t nông

m t m c đ nh t đ nh. K t qu th ng kê t i nhi u lƠng có ngh , t tr ng


9
công nghi p vƠ d ch v đ t t 60-80%; nông nghi p chi m kho ng 20 - 40%. S h
s n xu t vƠ c s ngƠnh ngh nông thôn đang ngƠy m t t ng lên v i t c đ t ng
bình quơn t 8,8 - 9,8%/n m, kim ng ch xu t kh u t các s n ph m lƠng ngh
không ng ng gia t ng. M c thu nh p c a ng

i lao đ ng s n xu t ngh cao g p 3 -

4 l n so v i thu nh p c a s n xu t thu n nông [4].
Ho t đ ng s n xu t ngh t i các khu v c nông thôn đƣ t o ra vi c lƠm cho

h n 11 tri u lao đ ng, thu hút kho ng 30% l c l
có nh ng đ a ph

ng đƣ thu hút đ

ng lao đ ng nông thôn, đ c bi t

c h n 60% nhơn l c lao đ ng c a c lƠng. M c

thu nh p t s n xu t ngh cao h n nhi u so v i ngu n thu t nông nghi p, đ c bi t
lƠ đ i v i vùng đ t ch t ng

i đông nh đ ng b ng sông H ng. T i các lƠng ngh

quy mô l n, trung bình m i c s , doanh nghi p t nhơn t o vi c lƠm n đ nh cho
kho ng 30 lao đ ng th

ng xuyên vƠ 8-10 lao đ ng th i v ; các h cá th t o vi c

làm cho 4-6 lao đ ng th

ng xuyên vƠ 2-5 lao đ ng th i v .

c bi t t i các lƠng

ngh d t, thêu ren, mơy tre đan thì m i c s , vƠo th i k cao đi m, có th thu hút
200-250 lao đ ng. Bên c nh nh ng tích c c đƣ nêu
nh ng đ a ph

trên, vi c thu hút lao đ ng

ng khác t p trung vƠo các lƠng có ngh s kéo theo nh ng tác đ ng

tiêu c c đ n xƣ h i vƠ môi tr

ng khu v c nông thôn. S phát tri n c a lƠng ngh

đƣ vƠ đang đóng góp đáng k vƠo GDP, góp ph n quan tr ng trong chuy n d ch c
c u kinh t c a t nh.
LƠng ngh truy n th ng còn đ

c xem nh m t ngu n tƠi nguyên v n hóa

v t th vƠ phi v t th đ y ti m n ng cho du l ch. Nhi u tên tu i s n ph m đƣ g n v i
th

ng hi u c a các lƠng ngh t Nam đ n B c, đ

vƠ n

c ngoƠi a chu ng nh g m s Bình D

Chu

u, H i D

c ng

i tiêu dùng trong n

ng; g m Bát TrƠng, HƠ N i; g m

ng; g m Phù Lƣng, B c Ninh; đ g

ng K , B c Ninh; đ g

Gò Công, Ti n Giang; d t V n Phúc, HƠ N i; c khí ụ Yên, Nam
đan C Chi, ThƠnh ph H Chí Minh; mơy tre đan Ch
ng Xơm, Thái Bình; đúc đ ng
N ng...Nhi u đ a ph

c

nh; mơy tre

ng M , HƠ N i; ch m b c

i Bái, B c Ninh; đ đá m ngh Non N

c,

Ơ

ng đƣ phát tri n hi u qu mô hình k t h p các tuy n du l ch

v i th m quan lƠng ngh , t gian tr ng bƠy vƠ bán s n ph m, đ n các khu v c s n
xu t, thu hút r t nhi u khách du l ch trong vƠ ngoƠi n

c.

10
b) Các v n đ xƣ h i
B o t n vƠ phát tri n lƠng ngh có vai trò quan tr ng trong công tác ắb o t n
các giá tr v n hóa dơn t c” vì l ch s phát tri n c a các lƠng ngh truy n th ng g n
li n v i l ch s v n hóa dơn t c. Nhi u s n ph m truy n th ng mang v a mang tính
ngh thu t cao, v a đ m b n s c đ c thù c a m i đ a ph

ng.

c bi t đ i v i các lƠng ngh mƠ nh t lƠ các lƠng ngh truy n th ng, ho t
đ ng s n xu t còn có m t Ủ ngh a xƣ h i tích c c khác lƠ s d ng đ
ng

i cao tu i, ng

i khuy t t t, nh ng ng

c lao đ ng lƠ

i r t khó ki m vi c lƠm t các ho t

đ ng s n xu t nông nghi p vƠ công nghi p t p trung c ng nh các ngƠnh kinh
doanh, d ch v khác.
T i nhi u đ a ph

ng, vi c gi i quy t vi c lƠm cho r t nhi u lao đ ng đƣ t o

đi u ki n gi m các t n n xƣ h i nh c b c, nghi n hút,ầ góp ph n đ m b o an
sinh, xƣ h i cho khu v c nông thôn.

ng th i v i s quy t các tay ngh s n xu t

gi i, có c h i trao đ i, h c h i kinh nghi m, nơng cao trình đ ; quy t các nguyên
li u s n xu t phong phú lƠ m t trong nh ng y u t t o s đa d ng hóa c a n n v n
hóa vƠ s n xu t t i nông thôn.
M t khác, v i vi c hình thƠnh các c s s n xu t l n v i nhu c u s d ng lao
đ ng cao, nhi u lƠng ngh đƣ thu hút đông nhơn công lao đ ng t các đ a ph

ng

khác trong t nh, th m chí t các t nh khác đ n n, , sinh ho t vƠ lƠm vi c. Trong
đi u ki n sinh ho t vƠ s n xu t đan xen, m t đ dơn c đông đúc, l i t p trung có
tính th i đi m, mùa v nên đƣ t o ra nhi u b t c p gi a nhu c u vƠ đáp ng, gơy
khó kh n đ i v i đ i s ng xƣ h i c a chính nh ng ng
ng

i dơn đ a ph

i đ n lao đ ng. C s h t ng nông thôn nh đi n, n

h th ng thoát n

cầdo không đáp ng đ

ng vƠ nh ng

c, h th ng giao thông,

c s c t ng đ t ng t t phát tri n, nên

c ng b tác đ ng, xu ng c p m nh.
NgoƠi các doanh nghi p, h p tác xƣ, công ty TNHH trong lƠng ngh , thì đa
s các c s s n xu t trong lƠng ngh đ u mang nh ng nét đ c thù v m t xƣ h i
nh sau: do quy mô s n xu t nh , ph n l n

quy mô h gia đình (chi m 72 % t ng

s c s s n xu t), nên n p s ng, suy ngh còn mang đ m tính ch t ti u nông c a


11
ng

i ch s n xu t; công ngh , k thu t, thi t b s n xu t ph n l n l c h u, ch p vá,

ít quan tơm đ n phòng ch ng cháy n vƠ an toƠn lao đ ng; kh n ng đ u t c a các
h s n xu t lƠng ngh r t h n ch , nên khó có đi u ki n phát tri n ho c đ i m i
công ngh theo h

ng tiên ti n, ít ch t th i, thơn thi n v i môi tr

đ ng ch y u lƠ lao đ ng th công, trình đ ng

ng; l c l

ng lao

i lao đ ng th p, th m chí nhơn l c

mang tính th i v , không n đ nh nên hi u bi t, ki n th c, nh n th c c a ch c s
nói chung vƠ ng

i lao đ ng nói riêng v khoa h c, công ngh , lu t pháp vƠ các quy

đ nh v BVMT lƠ r t h n ch .
1.1.3. Các v n đ ô nhi m môi tr
V i s phát tri n

ng làng ngh hi n nay Vi t Nam

t vƠ thi u quy ho ch c a lƠng ngh t i nông thôn, cùng

v i s m t cơn b ng gi a nhu c u phát tri n s n xu t vƠ kh n ng đáp ng c a c s
h t ng, vƠ s l ng l o trong qu n lỦ nói chung vƠ qu n lỦ môi tr

ng nói riêng,

ho t đ ng c a các lƠng ngh đƣ vƠ đang gơy áp l c r t l n đ n ch t l
tr

ng t i các khu v c lƠng ngh , đ c bi t lƠ các lƠng ngh thu c

ng môi

ng b ng sông

H ng, quan tr ng ph i k đ n nh sau:
K t c u h t ng nông thôn nh h th ng đ

ng sá, h th ng c p n

n

c, x lỦ n

đ

c nhu c u c a phát tri n s n xu t, ch t th i không đ

c, thoát

c th i, đi m t p k t ch t th iầ r t y u kém ho c không đáp ng
c thu gom vƠ x lỦ, d n

đ n nhi u lƠng ngh b ô nhi m nghiêm tr ng, c nh quan b phá v [3];
Quy mô s n xu t nh , vi c m r ng s n xu t l i r t khó vì m t b ng s n xu t
ch t h p, xen k v i sinh ho t; ch t th i phát sinh không b trí đ
lỦ, l i
h

c m t b ng đ x

trên m t ph m vi h p, nên đƣ tác đ ng tr c ti p đ n môi tr

ng t i đi u ki n sinh ho t vƠ s c kh e c a ng

ng s ng, nh

i dơn [3];

Quan h s n xu t mang nét đ c thù lƠ quan h h hƠng, dòng t c, lƠng xƣ,
đ c bi t lƠ

các lƠng ngh truy n th ng, nên s d ng lao đ ng mang tính ch t

gia đình, s n xu t theo ki u ắgia truy n” d n t i vi c ắgi u” công ngh s n xu t
vƠ nguyên li u, hóa ch t s d ng; ch a áp d ng các ti n b khoa h c k thu t
vƠo s n xu t, gơy lƣng phí tƠi nguyên vƠ phát sinh nhi u ch t th i gơy ô nhi m
môi tr

ng [4];


12
Công ngh s n xu t l c h u, th công, thi t b c vƠ ch p vá, bên c nh nh
h

ng đ n ch t l

ng s n ph m, tiêu hao nhiên li u, đi n, n

c, còn kéo dƠi th i

gian s n xu t vƠ phát sinh ô nhi m, đ c bi t lƠ ti ng n, b i, nhi t,... [3];
V n đ u t cho s n xu t h n h p, nên vi c đ u t x lỦ ô nhi m lƠ h u nh
không có. Ngay c trong nh ng tr
h

ng h p, nhi u c s s n xu t liên doanh theo

ng hình thƠnh các doanh nghi p/h p tác xƣ l n, có doanh thu không nh , nh ng

v n không đ u t cho x lỦ ch t th i vƠ BVMT [4];
Trình đ s n xu t th p, vƠ do l i nhu n tr

c m t nên ch quan tơm đ n s n

xu t, còn nh n th c v tác h i c a ô nhi m đ n s c kh e vƠ Ủ th c trách nhi m
BVMT r t h n ch . H u h t các c s s n xu t coi trách nhi m x lỦ ô nhi m không
ph i lƠ trách nhi m c a mình, mƠ lƠ trách nhi m c a chính quy n đ a ph
b n thơn chính quy n đ a ph
n

ng

ng. Ngay

nhi u n i c ng coi đơy lƠ trách nhi m c a NhƠ

c ph i đ u t x lỦ ô nhi m, mƠ không bám sát nguyên t c ắng

i gơy ô nhi m

ph i kh c ph c, x lỦ ô nhi m”. ơy chính lƠ m t nguyên nhơn quan tr ng d n t i ô
nhi m môi tr

ng mƠ s n xu t ngh gơy ra [4];

N p s ng ti u nông, t duy s n xu t nh , ch quan tơm đ n l i nhu n tr

m t, nên các c s s n xu t t i lƠng ngh th

c

ng l a ch n quy trình s n xu t thô

s , l c h u, t n d ng nhi u s c lao đ ng trình đ th p, nhơn công r . H n n a, đ
h giá thƠnh s n ph m, t ng tính c nh tranh, nhi u c s s n xu t còn s d ng
nguyên li u r ti n, hóa ch t đ c h i, lƠm t ng nguy c vƠ m c đ ô nhi m c a
lƠng ngh , tác đ ng tiêu c c t i môi tr
ng

ng, s c kh e c ng đ ng vƠ chính b n thơn

i lao đ ng [3].

1.2.ăGi iăthi uăt ănhiênăvƠăkinhăt ăxƣăh iăt nhăHƠăNam
1.2.1. i u ki n t nhiên
a) V trí đ a lỦ:
HƠ Nam lƠ t nh thu c đ ng b ng Sông H ng; phía B c vƠ Tơy B c giáp
v i thƠnh ph HƠ N i, phía
Nam giáp t nh Nam
t nh HoƠ Bình.

ông giáp t nh H ng Yên vƠ t nh Thái Bình, phía

nh, phía Tơy Nam giáp t nh Ninh Bình vƠ phía Tơy giáp


13

Trên đ a bƠn t nh có nhi u tuy n đ
Qu c l 1A, đ

ng quan tr ng ch y qua nh tr c đ

ng s t B c - Nam vƠ m t s tuy n đ

l 21A, 21B, 38, các tuy n đ

ng

ng liên t nh khác nh Qu c

ng n i t nh: T.491, T.493, T.494... Thu n l i v

v trí đ a lỦ vƠ đi u ki n giao thông s lƠ ti n đ thúc đ y s phát tri n KT - XH,
giao l u v n hoá t nh Hà Nam v i các t nh khác, đ c bi t lƠ v i th đô HƠ N i.
b)

a hình, đ a ch t
Trên đ a bƠn t nh có ba d ng đ a hình:

a hình núi đá vôi, đ a hình đ i th p

vƠ đ a hình đ ng b ng.
a hình núi đá vôi: đ cao tuy t đ i l n nh t +419m, m c đ a hình c s đ a
ph

ng kho ng +10m đ n +14m.

ơy lƠ m t b ph n c a d i đá vôi t p trung t i

hai huy n Kim B ng vƠ Thanh Liêm.
a hình đ i th p: g m các d i đ i bát úp n m xen k ho c ven rìa đ a hình
núi đá vôi, m t s khu v c t o thƠnh m t d i (d i thôn Non - xƣ Thanh L u, Chanh
Th

ng - xƣ Liêm S n) ho c t o thƠnh các ch m đ c l p

Thanh L u,

các xƣ Thanh Bình,

i S n.

a hình đ ng b ng: chi m di n tích r ng l n

các huy n Duy Tiên, Bình

L c, LỦ Nhơn, thƠnh ph Ph LỦ vƠ m t ph n thu c các huy n Kim B ng, Thanh
Liêm.

a hình đ ng b ng trong t nh t

c) i u ki n khí t

ng đ i b ng ph ng.

ng, th y v n:

HƠ Nam n m trong vùng khí h u nhi t đ i gió mùa, nóng m, m a nhi u
thu c ti u khí h u vùng đ ng b ng B c B ch u nh h
ông B c vƠ gió mùa

ng sơu s c c a gió mùa

ông Nam, đ c đi m n i b t nh t lƠ s t

ng ph n gi a mùa

ông vƠ mùa Hè. S gi n ng trong n m kho ng 1004,8 gi n ng, nhi t đ trung
bình n m 24,00 C, nhi t đ trung bình tháng cao nh t lên đ n 29,60C. T ng l
m a trong n m lƠ 1.838,4 mm, đ
nhi u khu v c khác

m trung bình trong n m

đ ng b ng Sông H ng kho ng 83,0%.

ng

HƠ Nam c ng nh


14
B ngă1.2.ăS ăli uăquanătr căth iăti tăkhíăh uăn mă2013
Nhi tăđ ă

S ăgi ăn ngă

(0C)

(h)

(mm)

(%)

(m/s)

1

15,3

12,0

30,1

86

9

2

19,8

35,3

34,8

89

6

3

23,3

62,3

37,6

86

7

4

24,5

76,4

42,2

86

7

5

28,5

163,3

296,4

81

9

6

29,6

177,4

135,5

76

9

7

28,5

120,1

274,0

87

8

8

28,4

155,8

397,4

84

12

9

26,5

90,8

377,5

86

8

10

25,1

134,8

1363

77

7

11

22,2

52,2

59,7

80

7

12

15,4

161,4

16,9

74

6

TBăn mă

24,0

1004,8

1838,4

83

7,92

Tháng

L

ngăm aă

ă mă

T căđ ăgió

(Ngu n: Niên giám th ng kê t nh Hà Nam, 2014[5])
H th ng sông ngòi: Ch y qua t nh Hà Nam lƠ các sông l n nh sông H ng,
sông

áy, sông Chơu vƠ các sông do con ng

i đƠo đ p nh sông Nhu , sông S t,

sông Nông Giang, v.vầ
Sông H ng ch y d c ranh gi i phía

ông,

ông B c t nh HƠ Nam v i chi u

dƠi kho ng 38,6 km, r ng trung bình t 500 - 600 m, đáy sông sơu t (-6,0 m) đ n (8,0 m) cá bi t t i (-15 m).
Sông áy đo n ch y qua đ a ph n HƠ Nam v i chi u dƠi kho ng 47,6 km, có
chi u r ng kho ng 150 - 250 m, ch y qua thƠnh ph Ph LỦ vƠ các huy n Kim
B ng, Thanh Liêm; đáy sơu trung bình t (-3,0 m) đ n (-5,0 m), cá bi t có đo n sơu
t i (-9,0 m). T i Ph LỦ l u l

ng n

c Sông áy vƠo mùa khô kho ng 105m3/s và

mùa m a kho ng 400 m3/s.
Sông Nhu lƠ sông đƠo d n n

c sông H ng t xƣ Th y Ph

ng huy n T

Liêm thƠnh ph HƠ N i vƠ đi vƠo HƠ Nam v i chi u dƠi đo n qua HƠ Nam lƠ 16