Tự tình - Hồ Xuân Hương

Tuần 2
1. Tác giả:

Hồ Xuân Hương: chưa rõ năm sinh , năm
mất, quê ở làng Quỳnh Đôi, Quỳnh Lưu,
Nghệ An. Bà sống chủ yếu ờ kinh thành
Thăng Long

Bà là người có cuộc đời và tình duyên
ngang trái, éo le.
I. Tìm hiểu chung
2. Nội dung thơ văn của Hồ Xuân
Hương

Thể hiện lòng thương cảm đối với
người phụ nữ, khẳng định vẻ đẹp và
khát vọng của họ
I. Tìm hiểu chung
3. Xuất xứ

Đây là bài Tự tình thứ hai nằm trong
chùm thơ tự tình của Hồ Xuân Hương
gồm 3 bài, tập trung thể hiện sự cảm
xúc về thời gian và tâm trạng buồn tủi,
phẫn uất trước duyên phận éo le và
khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc
của nhà thơ
4. Thể loại:

Thất ngôn bát cú Đường Luật
Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn

Trơ cái hồng nhan với nước non
Chén rượu hương đưa say lại tỉnh
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn
Xiên ngang mặt đất rêu từng đám
Đâm toạc chân mây đá mấy hòn
Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại
Mảnh tình san sẻ tí con con

Bài thơ là sự cảm xúc về thời gian và
tâm trạng
1. Bốn câu đầu: Hoàn cảnh và tâm
trạng của nhà thơ

Hai câu đề
Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn
Trơ cái hồng nhan với nước non
II. Đọc hiểu văn bản

Thời gian: “văng vẳng”, “trống canh
dồn” => nghe âm thanh văng vẳng
của trống canh, không chỉ là sự cảm
nhận bằng thính giác mà còn là sự
cảm nhận trôi đi của thời gian→ cuộc
đời con người có giới hạn => tiếng
trống càng thôi thúc, tâm trạng con
người càng rối bời
II. Đọc hiểu văn bản

“Trơ” là phơi bày phôi ra => tủi hổ,
bẽ bàng


Nghệ thuật so sánh : “hồng nhan với
nước non”=> thấy được thân phận
của người phụ nữ và định kiến của xã
hội thời bấy giờ. Bên ngoài là bản
lĩnh nhưng bên trong là nỗi đau.
Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn
Trơ cái hồng nhan với nước non

Từ “hồng nhan” chỉ ý dung nhan của
người thiếu nữ nhưng cộng với từ
“cái” => gợi lên sự rẽ rúng, mỉa mai,
chua chát

Nghệ thuật đảo ngữ : “ trơ” đặt ở đầu
câu => vừa nói được bản lĩnh cũng
vừa thể hiện nỗi đau của nhà thơ.

Đồng nghĩa với từ “trơ” trong bài
thơ “ Thăng Long thành hoài cổ”
của bà Huyện Thanh Quan
“ Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt”
II. Đọc hiểu văn bản
Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn
Trơ cái hồng nhan với nước non

Câu thơ thứ hai đề cập đến một vế
“hồng nhan” nhưng lại gợi sự bạc
phận => nỗi xót xa cay đắng càng
thấm thía, bẽ bàng


Nhịp thơ 1/3/3 cũng nhấn mạnh sự
bẽ bàng ấy