Pháp luật về hệ thống cơ quan quản lý đất đai ở nước ta hiện nay

Khoá luận tốt nghiệp

1

Vũ Phơng Đông KT28D

Lời mở đầu
i. Tính cấp thiết của đề tài
Ông cha ta có câu Tấc đất tấc vàng. Từ xa đến nay, đất đai luôn là
nguồn tài nguyên vô cùng quý giá cần đợc bảo vệ và quản lý. Hin phỏp
nm1992 quy nh : ô Nh nc thng nht qun lý ton b t ai theo quy
hoch v phỏp lut, bo m s dng ỳng mc ớch v cú hiu qu ằ (iu 18).
C th hoỏ quy nh ny, Lut t ai nm 1987, Lut t ai nm 1993 v Lut
t ai nm 2003 u cú cỏc quy nh v h thng c quan qun lý t ai
nc ta. H thng c quan qun lý t ai c thnh lp theo 4 cp n v hnh
chớnh : cp trung ng, cp tnh, cp huyn v cp xó. Chớnh ph v UBND cỏc
cp chu trỏch nhim qun lý nh nc v t ai trong phm vi c nc v tng
a phng. Bờn cnh ú, h thng c quan qun lý t ai chuyờn ngnh cng
c thnh lp theo 4 cp n v hnh chớnh cú nhim v tham mu, giỳp Chớnh
ph v UBND cỏc cp thc hin tt chc nng qun lý t ai. K t nm 1986
n nay, h thng c quan qun lý nh nc v t ai khụng ngng c cng
c v kin ton ó gúp phn c lc hon thnh nhim v c giao, a cụng
tỏc qun lý t ai i vo nn np ;
Tuy nhiờn, bờn cnh nhng thnh tu ó t c, cụng tỏc qun lý t
ai vn cũn bc l nhiu hn ch nh tỡnh trng chng chộo trong qun lý, nn
tham nhng... m mt trong nhng nguyờn nhõn c bn ca tỡnh trng ny l h
thng c quan qun lý t ai c t chc cha hp lý, cng knh, hot ng
cha hiu qu. iu ny cha ỏp ng c yờu cu ca cụng tỏc qun lý t
ai trong iu kin tip tc y mnh cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ; c bit l
khi nc ta ó tr thnh thnh viờn chớnh thc th 150 ca T chc Thng mi
th gii (WTO). õy l lý do chỳng ta tip tc nghiờn cu, ỏnh giỏ thc

trng h thng c quan qun lý t ai; trờn c s ú, xut cỏc gii phỏp
nhm cng c v hon thin h thng c quan qun lý t ai nc ta cú
kh nng hon thnh nhim v m t nc ó giao phú. Vi ý ngha ú, em la


Khoá luận tốt nghiệp

2

Vũ Phơng Đông KT28D

chn ti: "Phỏp lut v h thng c quan qun lý t ai nc ta hin
nay" lm khúa lun tt nghip c nhõn lut hc;
II. Đối tợng nghiên cứu và mục đích nghiên cứu
1. i tng nghiờn cu
H thng c quan qun lý t ai nc ta bao gm : (i) H thng c
quan qun lý t ai cú thm quyn chung, ú l : Chớnh ph, UBND cp tnh,
UBND cp huyn v UBND cp xó ; (ii) H thng c quan qun lý t ai cú
thm quyn riờng (cũn c gi l h thng c quan qun lý cú thm quyn
chuyờn ngnh hoc thm quyn chuyờn mụn), gm : B Ti nguyờn v Mụi
trng, S Ti nguyờn v Mụi trng, Phũng Ti nguyờn v Mụi trng v cỏn
b a chớnh cp xó, phng, th trn. Trong khuụn kh ca bn Khoỏ lun ny,
em ch tp trung i sõu nghiờn cu cỏc quy nh v c cu, t chc; chc nng,
nhim v v quyn hn ca h thng c quan qun lý t ai cú thm quyn riờng.
2. Mc ớch nghiờn cu
Khoỏ lun ny theo ui nhng mc ớch nghiờn cu c bn sau õy :
(i) Nghiờn cu c s lý lun v s cn thit ca vic thnh lp h thng c
quan qun lý t ai nc ta ; khỏi quỏt quỏ trỡnh hỡnh thnh v phỏt trin phỏp
lut v h thng c quan qun lý t ai qua cỏc giai on lch s phỏt trin ca
t nc ;

(ii) Nghiờn cu, ỏnh giỏ phỏp lut hin hnh v c cu, t chc; chc
nng, nhim v v quyn hn ca h thng c quan qun lý t ai nc ta ;
(iii) ỏnh giỏ hiu qu thc trng hot ng ca h thng c quan qun lý
t ai nhm ch ra nhng tn ti, hn ch; nguyờn nhõn ca nhng tn ti, hn
ch ny ;
(iv) xut mt s gii phỏp gúp phn hon thin phỏp lut v h thng
c quan qun lý t ai nc ta ;
III. Phơng pháp nghiên cứu
t c cỏc mc ớch m ti t ra, khoỏ lun ó da trờn phng
phỏp lun nghiờn cu khoa hc duy vt bin chng v duy vt lch s ca Ch


Khoá luận tốt nghiệp

3

Vũ Phơng Đông KT28D

ngha Mỏc - Lenin; quan im lý lun, ng li ca ng; t tng H Chớ
Minh v xõy dng nh nc v phỏp quyn trong iu kin kinh t th trng v
hi nhp kinh t quc t. c bit, khoỏ lun ó s dng mt s phng phỏp
nghiờn cu c th : phng phỏp phõn tớch, ỏnh giỏ, bỡnh lun ; phng phỏp
so sỏnh lut hc ; phng phỏp tng hp ; phng phỏp lch s v.v trong quỏ
trỡnh nghiờn cu ti.
IV. Bố cục của khoá luận
Bố cục của đề tài gồm 3 phần chính: phần mở đầu, phần nội dung, phần
kết luận. Trong đó phần nội dung là phần quan trọng nhất chứa đựng các vấn đề
cơ bản của khoá luận đợc chia làm 3 chơng
Chơng 1: Tổng quan những vấn đề lý luận về hệ thống cơ quan quản
lý đất đai ở nớc ta.

Chơng 2: Pháp luật về hệ thống cơ quan quản lý đất đai ở nớc ta
Chơng 3: Một số giải pháp góp phần hoàn thiện phỏp lut v hệ thống
cơ quan quản lý đất đai ở nớc ta hiện nay
L mt sinh viờn ln u tiờn tip cn vi cụng tỏc nghiờn cu khoa hc
nờn khụng trỏnh khi nhng khú khn, b ng . Hn na, do s hn ch v thi
gian, ngun thụng tin, ti liu tham kho v s hn ch v kh nng bn thõn;
nờn mc dự ó rt c gng trong nghiờn cu song Khoỏ lun vn khụng trỏnh
khi nhng hn ch, thiu xút; tỏc gi vụ cựng cm n mi ý kin úng gúp ca
thy giỏo, cụ giỏo v cỏc bn sinh viờn cựng nhng ai quan tõm n ti ny
ni dung ca bn Khoỏ lun c ngy cng hon thin hn.
H Ni, ngy 20/04/2007


Khoá luận tốt nghiệp

4

Vũ Phơng Đông KT28D

Chơng 1
Tổng quan những vấn đề lý luận về hệ thống cơ
quan quản lý đất đai ở n ớc ta
1.1. Sự cần thiết của việc NH NC quản lý đất đai
1.1.1. Vị trí và vai trò của đất đai với con ngời
Đất đai là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá, là thành quả đấu tranh dựng
nớc và giữ nớc của dân tộc ta. Trải qua hng ngn nm, nhân dân ta đã phải tn
bit bao cụng sc, mồ hôi, xơng máu mới cải tạo, bo v v bi b đợc vốn đất
nh ngày nay.
Không những vậy trong nền kinh tế hiện đại, ất đai còn là một nguồn lực
mang tớnh ô đầu vào ằ của nhiu ngnh sn xut quan trng ca t nc. Tuy

nhiờn, t ai cú nhng c trng khụng ging vi cỏc t liu sn xut khỏc.
Thứ nhất, v ngun gc, đất đai khụng do con ngi lm ra m do t nhiờn to
ra, cú trc con ngi v b gii hn bi din tớch, khụng gian, c nh v v trớ
a lý ; trong khi ú nhu cu s dng t (SD) ca con ngi ngy cng tng.
Nờn, t ai ngy cng tr lờn khan him v cú giỏ tr cao. Thứ hai, cng ging
nh bt k t liu sn xut khỏc, t ai cng cú khu hao. khu hao ca
t c chuyn hoỏ thnh giỏ thnh sn phm qua mi chu k s dng. Song
khỏc vi cỏc t liu sn xut khỏc, t ai khụng bao gi mt ht khu hao
nu sau mi chu k s dng, con ngi bit cỏch ci to, bi b t ai. Thứ ba,
do cú giỏ tr ngy cng cao, cú tớnh bn vng v c nh v v trớ a lý nờn t
ai c s dng lm ti sn bo m trong cỏc quan h th chp, bo lónh vay
vn v c dựng lm vn gúp liờn doanh, liờn kt trong hot ng kinh t. Th
t, t ai khụng ch liờn quan trc tip n li ớch mi thnh viờn trong xó hi
m cũn liờn quan n li ớch ca Nh nc, l mt thnh t quan trng hng u
ca mụi trng sng ca con ngi, l a bn phõn b cỏc khu dõn c, xõy
dng cỏc c s kinh t, vn hoỏ, xó hi, an ninh, quc phũng nờn vic SD phi
tuõn th nghiờm ngt cỏc quy tc chung ca xó hi do Nh nc t ra ;


Khoá luận tốt nghiệp

5

Vũ Phơng Đông KT28D

Khác với nhiều quốc gia trên thế giới, đất đai thuộc quyền sở hữu của cỏc
ch s hu khỏc nhau : t nhân, Nh nc, tp th ... ở Việt Nam, đất đai thuộc
sở hữu toàn dân do Nhà nớc thống nhất quản lý. Quy định này xuất phát từ nhu
cầu ni ti ca vic on kt sc mnh ton dõn tc trong công cuộc đấu tranh
chống ngoại xâm giành và giữ nền độc lập. Hn na, việc xác định và tuyên bố

đất đai thuộc quyền sở hữu toàn dân do Nhà nớc thng nht quản lý còn mang ý
nghĩa khẳng định chủ quyền, tớnh c lp v ton vn lónh th quc gia. Mt
khỏc, hin nay nc ta cũn khong gn mt na din tớch t cha s dng
(khong 10.027.265 ha), chủ yếu là đất trống, đồi núi trọc. Việc xác lập đất đai
thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nớc thống nhất quản lý cũn là cơ sở Nhà nớc
xây dựng các chơng trình và kế hoạch cụ thể nhằm tng bc a din tớch t
ny vo s dng gúp phn phỏt huy tim nng, th mnh ca t ai vi vai trũ
l ngun lc, ngun vn to ln phỏt trin t nc;
Với vai trò và vị trí đặc biệt quan trọng nh vậy, đất ai luôn đòi hỏi phải
có sự quản lý chặt chẽ, thống nhất v ng b nhm bo m SD ỳng mc
ớch, tit kim v mang li hiu qu kinh t cao nht.
1.1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc Nh nc quản lý đất đai
Luật đất đai 2003 đã quy định rõ đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nớc đại diện chủ sở hữu. Vai trò đại diện chủ sở hữu t ai đợc thực hiện bng
việc Nhà nớc thực hiện quyền điều tiết các nguồn lợi từ đất đai thông qua các
chính sách tài chính về đất đai ; trao quyền sử dụng đất (QSD) cho ngời SD
thông qua hình thức giao đất, cho thuê đất, công nhận QSD đối với ngời SD
ổn định ; quy định quyền và nghĩa vụ của ngời SD Vic Nh nc qun lý
ton b vn t ai da trờn nhng c s lý lun v thc tin ch yu sau õy :
Th nht, xột v bn cht chớnh tr, Nh nc ta (Nh nc CHXHCN
Vit Nam) l Nh nc do nhõn dõn lao ng thit lp nờn, i din cho ý chớ,
nguyn vng, quyn v li ớch ca nhõn dõn. V c bn, li ớch ca Nh nc l
ng nht vi li ớch ca nhõn dõn. Mt khỏc nc ta t ai thuc s hu
ton dõn, qun lý ton b vn t ai thuc quyn s hu ca mỡnh, nhõn dõn


Kho¸ luËn tèt nghiÖp

6

Vò Ph¬ng §«ng – KT28D

với tư cách một cộng đồng xã hội không thể tự mình đứng ra thực hiện các nội
dung cụ thể của hoạt động quản lý đất đai mà phải cử người thay mặt mình đứng
ra làm nhiệm vụ này. Người đó chính là Nhà nước CHXHCN Việt Nam ;
Thứ hai, xét về nguồn gốc ra đời và chức năng của Nhà nước, Nhà nước
là một tổ chức chính trị do xã hội thiết lập nên với một trong những chức năng
cơ bản là thay mặt xã hội quản lý, điều phối nhịp nhàng, đồng bộ mọi hoạt động
của con người theo một quỹ đạo chung đảm bảo sự vận động và phát triển của
xã hội không rơi vào tình trạng rối loạn, vô tổ chức. Đất đai có vị trí, vai trò rất
quan trọng đối với toàn xã hội và cả với từng thành viên sống trong xã hội. Vì
thế nên nó không thể không chịu sự quản lý của Nhà nước nhằm dung hoà lợi
ích giữa các thành viên trong xã hội và dung hoà lợi ích giữa cá nhân với lợi ích
của cộng đồng trong quá trình SDĐ vì sự phát triển bền vững ;
Thứ ba, Nhà nước là một tổ chức trong hệ thống chính trị song khác với
các tổ chức chính trị khác; Nhà nước là một tổ chức chính trị - quyền lực được
nhân dân trao cho quyền lực công quản lý xã hội. Để thực hiện chức năng của
mình, Nhà nước có quyền thu thuế; có quyền ban hành pháp luật; có quyền
thành lập bộ máy nhà nước ... để bảo đảm cho pháp luật được tuân thủ nghiêm
chỉnh trên thực tế. Do đó, trong các phương thức quản lý của con người thì
phương thức quản lý nhà nước là phương thức có hiệu quả nhất được sử dụng để
quản lý đất đai - tài sản quý giá nhất của xã hội ;
Thứ tư, như phần trên đã đề cập nước ta còn khoảng gần một nửa diện tích
đất tự nhiên chưa sử dụng (chủ yếu là đất trống, đồi núi trọc ...) chủ yếu tập
trung ở khu vực miền núi phía Bắc ; phía Tây các tỉnh khu IV (cũ), các tỉnh
miền Trung ; các tỉnh Tây Nguyên ... Đây cũng là những vùng chậm phát triển
so với các địa phương khác trong cả nước. Vì vậy muốn đưa diện tích đất này
vào sử dụng cho các mục đích khác nhau của xã hội nói riêng và thúc đẩy sự
phát triển các khu vực này nói chung nhằm thu hẹp khoảng cách so với những
địa phương khác đòi hỏi phải đầu tư nguồn vốn ban đầu rất lớn mà ngoài Nhà

Khoá luận tốt nghiệp

7

Vũ Phơng Đông KT28D

nc ra khụng cú bt k mt t chc, cỏ nhõn no cú kh nng v iu kin
thc hin c vic ny ;
Th nm, nc ta t ai l thnh qu cỏch mng ; tri qua nhiu th h,
nhõn dõn ta phi tn rt nhiu m hụi, cụng sc mi khai phỏ v ci to c
vn t ai nh ngy nay. Mt khỏc, Vit Nam vn cũn l nc chm phỏt trin
ô t cht, ngi ụng ằ ; din tớch t canh tỏc bỡnh quõn mt u ngi vo
loi thp trờn th gii (cha bng 1/6 mc trung bỡnh ca th gii), trong khi ú
tc phỏt trin dõn s mc cao. Vỡ vy qun lý cht ch, khai thỏc, s
dng tit kim, cú hiu qu t nụng nghip vỡ li ớch ca cỏc th h ngi Vit
Nam hin ti v tng lai thỡ khụng th thiu c s qun lý ca Nh nc i
vi t ai núi chung v i vi t nụng nghip núi riờng ;
Th sỏu, i vi mt nc nụng nghip cú khong 80% dõn s lm nụng
nghip nh nc ta. xõy dng v cng c quyn lc ca nh nc trung
ng tp quyn thỡ Nh nc phi nm v qun lý c ton b t ai. õy l
c s kinh t m bo s thng nht, tp trung quyn lc vo tay chớnh quyn
trung ng.
1.1.3. Khái niệm quản lý nh nc v đất đai
a. Khỏi nim
Theo T in Lut hc: Qun lý nh nc l hot ng thc thi quyn
lc nh nc do cỏc c quan nh nc thc hin nhm xỏc lp mt trt t n
nh v phỏt trin xó hi theo nhng mc tiờu m tng lp cm quyn theo
ui ;
Qun lý nh nc c hiu theo ngha rng bao gm ton b hot ng

ca c b mỏy nh nc t lp phỏp, hnh phỏp n t phỏp vn hnh nh mt
thc th thng nht. Theo ngha hp l hng dn chp phỏp, iu hnh, qun
lý hnh chớnh do c quan hnh phỏp thc hin bo m bng sc mnh cng
ch ca Nh nc ằ1 ;
1

B T phỏp: Vin Khoa hc Phỏp lý - T in Lut hc, Nxb T in bỏch khoa & Nxb T phỏp, H ni 2006, tr. 633.


Kho¸ luËn tèt nghiÖp

8

Vò Ph¬ng §«ng – KT28D

Trên cơ sở khái niệm về quản lý nhà nước nói chung được đề cập trên
đây, Từ điển giải thích thuật ngữ Luật học đã đưa ra khái niệm về quản lý đất
đai và quản lý nhà nước đối với đất đai cụ thể như sau:
- "Quản lý đất đai là hoạt động bao gồm việc thiết lập các cơ chế, các
chính sách và các công cụ quản lý, các biện pháp quản lý và việc vận hành cơ
chế đó nhằm quản lý và sử dụng đất hợp lý, tiết kiệm và đạt hiệu quả kinh tế
cao"2;
- " Quản lý nhà nước đối với đất đai là tổng hợp các hoạt động của các
cơ quan nhà nước có thẩm quyền để thực hiện và bảo vệ quyền sở hữu nhà nước
về đất đai"3;
Nội dung quản lý nhà nước đối với đất đai được quy định tại Điều 6 Luật
đất đai năm 2003.
b. Đặc điểm của quản lý nhà nước về đất đai
Nghiên cứu về quản lý nhà nước về đất đai cho thấy hình thức quản lý này
có một số đặc điểm cơ bản sau đây :

Thứ nhất, hình thức quản lý nhà nước về đất đai xuất hiện và gắn liền với
sự ra đời của Nhà nước. Trước hết nhằm bảo vệ những lợi ích của Nhà nước,
của giai cấp thống trị trong lĩnh vực đất đai. Nếu Nhà nước đại diện cho lợi ích
của toàn thể nhân dân thì mục đích của quản lý nhà nước đối với đất đai không
chỉ bảo vệ lợi ích của giai cấp cầm quyền mà còn bảo vệ lợi ích của người dân
liên quan đến đất đai ;
Thứ hai, quản lý nhà nước về đất đai do Nhà nước thực hiện thông qua bộ
máy các cơ quan nhà nước dựa trên cơ sở quyền lực nhà nước (quyền lực công
hay còn được gọi là công quyền). Trong quá trình quản lý đất đai, các cơ quan
nhà nước có thẩm quyền có quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật đất đai
buộc các đối tượng chịu sự quản lý là tổ chức, hộ gia đình, cá nhân SDĐ phải
tuân theo ;
2

Trường Đại học Luật Hà Nội: Từ điển giải thích thuật ngữ luật học (Phần Luật đất đai, Luật lao động, Tư pháp
quốc tế), Nxb Công an nhân dân, Hà Nội -1999, tr.54.
3
Từ điển giải thích thuật ngữ luật học (Phần Luật đất đai, Luật lao động, Tư pháp quốc tế), Sdd, tr.54.


Khoá luận tốt nghiệp

9

Vũ Phơng Đông KT28D

Th ba, phm vi ca hot ng qun lý nh nc v t ai l lónh th
ca tng cp n v hnh chớnh v ton b vn t ai nm trong ng biờn
gii quc gia. Hot ng qun lý nh nc v t ai mang tớnh v mụ th hin
vic xõy dng, hoch nh chin lc, chớnh sỏch v qun lý v SD ch khụng

hng vo cỏc hot ng SD mang tớnh tỏc nghip c th.
1.2. Khái niệm hệ thống cơ quan quản lý NH NC V đất
đai ở nớc ta
1.2.1. Khái niệm hệ thống cơ quan quản lý nh nc v đất đai
Theo T in ting Vit, h thng c hiu l: Tp hp nhiu yu t,
n v cựng loi hoc cựng chc nng, cú quan h hoc liờn h vi nhau cht
ch, lm thnh mt th thng nht4;
H thng c quan qun lý nh nc v t ai ra i gn lin vi s xut
hin ca mt hỡnh thc qun lý t ai ca con ngi: Qun lý nh nc v t
ai. H thng c quan ny c Nh nc thnh lp v bng phỏp lut, Nh
nc quy nh c cu, t chc, chc nng, nhim v, quyn hn nhm giỳp Nh
nc thng nht qun lý ton b vn t ai trong c nc theo quy hoch, k
hoch chung. Tuy nhiờn, hin nay khỏi nim h thng c quan qun lý nh nc
v t ai cha c cỏc sỏch t in lut hc, sỏch gii thớch thut ng lut hc
nc ta nh ngha mt cỏch chớnh thng. Vỡ vy nghiờn cu, tỡm hiu cỏc quy
nh v c cu, t chc, chc nng, nhim v, quyn hn ca h thng c quan
qun lý nh nc v t ai v da trờn khỏi nim v h thng di gúc ngụn
ng, chỳng ta cú th quan nim v h thng c quan qun lý nh nc v t ai
nh sau:
H thng c quan qun lý nh nc v t ai l h thng c quan do
Nh nc thnh lp thng nht t trung ng xung a phng cú c cu, t
chc cht ch v cú mi quan h mt thit vi nhau theo quan h "song trựng
trc thuc" thc hin chc nng, nhim v giỳp Nh nc thng nht qun lý

4

T in ting Vit, Nxb Khoa hc xó hi - Trung tõm t in hc, H Ni - 1994, tr.418.


Khoá luận tốt nghiệp

10

Vũ Phơng Đông KT28D

ton b vn t ai trong phm vi c nc v mi a phng theo quy hoch,
k hoch chung;
H thng c quan ny cú c trng l h thng c quan chuyờn ngnh
c giao nhim v qun lý nh nc v t ai. Trong hot ng, c quan qun
lý t ai cp di chu s ch o v chuyờn mụn, nghip v ca c quan qun
lý t ai cp trờn; ng thi, chu s lónh o trc tip, ton din ca U ban
nhõn dõn (UBND) cựng cp. õy chớnh l tớnh cht "song trựng trc thuc"
trong hot ng qun lý ca h thng c quan qun lý nh nc v t ai.
1.2.2. Hệ thống cơ quan quản lý nh nc v đất đai ở nớc ta
Theo quy nh ca Lut t ai nm 2003, h thng c quan qun lý nh
nc v t ai nc ta bao gm: (i) H thng c quan qun lý nh nc v
t ai cú thm quyn chung gm Chớnh ph, UBND cp tnh, UBND cp
huyn, UBND cp xó; (ii) H thng c quan qun lý nh nc v t ai cú
thm quyn riờng gm B Ti nguyờn v Mụi trng, S Ti nguyờn v Mụi
trng, Phũng Ti nguyờn v Mụi trng, cỏn b a chớnh xó, phng, th trn.
Bờn cnh ú cũn cú s tham gia ca h thng c quan quyn lc vo hot ng
qun lý nh nc v t ai vi vai trũ i din cho nhõn dõn thc hin chc
nng giỏm sỏt;
a. Hệ thống cơ quan quyền lực Nhà nớc
Ti sao trong tiu mc ny, chỳng tụi li cp n h thng c quan
quyn lc nh nc l bi vỡ xut phỏt t tớnh c thự ca ch s hu t ai
nc ta: t ai thuc s hu ton dõn do Nh nc i din ch s hu; Luật
đất đai 2003, xác định rõ thẩm quyền của c quan i din cho nhõn dõn l Quốc
Hội và HND cỏc cp (HND cp tnh, HND cp huyn, HND cp xó)
trong việc thực hiện vai trò đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai. Cỏc c quan

ny khụng lm thay chc nng qun lý nh nc v t ai ca c quan qun lý
m tham gia hot ng qun lý nh nc v t ai vi t cỏch giỏm sỏt. Hot
ng giỏm sỏt ca Quc hi v HND cỏc cp trong lnh vc qun lý t ai
c thc hin thụng qua cỏc phng thc ch yu sau õy:


Khoá luận tốt nghiệp

11

Vũ Phơng Đông KT28D

- Quốc hội ban hnh phỏp lut v t ai, quyt nh quy hoch, k hoch
SD ca c nc; thc hin quyn giỏm sỏt ti cao i vi vic qun lý v SD
trong phm vi c nc;
- HND cỏc cp thc hin quyn giỏm sỏt vic thi hnh phỏp lut v t
ai ti a phng (khon 1, 2 iu 7 Lut t ai nm 2003);
b. Hệ thống cơ quan qun lý nhà nớc v t ai cú thm quyn chung
Với chức năng quản lý Nhà nớc về mi lnh vc ca i sng xó hi
(trong ú cú lnh vc qun lý đất đai), Chính Phủ và UBND các cấp có vai trò rt
quan trọng trong việc thực hiện nội dung quản lý nhà nớc về đất đai. Theo ú:
- Chớnh ph quyt nh quy hoch, k hoch SD ca tnh, thnh ph trc
thuc trung ng v quy hoch, k hoch SD vo mc ớch quc phũng, an
ninh; thng nht qun lý nh nc v t ai trong phm vi c nc;
- UBND cỏc cp thc hin quyn i din ch s hu v t ai v qun
lý nh nc v t ai ti a phng theo thm quyn quy nh ti Lut ny
(khon 2, 4 iu 7 Lut t ai nm 2003);
c. Hệ thống cơ quan chuyên ngành quản lý nh nc v t ai
Hệ thống cơ quan chuyên ngành quản lý nh nc v t ai c thnh
lp thng nht t trung ng n a phng theo 4 cp n v hnh chớnh: (i)

Cp trung ng: Cơ quan chuyên ngành quản lý nhà nớc về đất đai ở trung ơng
là Bộ Tài nguyên và Môi trờng, là cơ quan của Chính phủ thực hiện chức năng
quản lý Nhà nớc về tài nguyên đất, tài nguyên nớc, tài nguyên khoáng sản, môi
trờng, khí tợng thuỷ văn, đo đạc v bản đồ trong phạm vi cả nớc; quản lý nh
nc cỏc dịch vụ công v thc hin i din ch s hu phn vn ca Nh nc
ti doanh nghip cú vn nh nc trong lnh vc ti nguyờn t, ti nguyờn
nc, ti nguyờn khoỏng sn, mụi trng, khớ tng thy vn, o c v bn
theo quy nh ca phỏp lut; (ii) Cp tnh: Cơ quan chuyên ngành quản lý nhà nớc về đất đai ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ơng là Sở Tài nguyên và Môi trờng, là cơ quan chuyờn mụn thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ơng
(sau õy gi chung l UBND cp tnh), giỳp UBND cp tnh thc hin chc


Khoá luận tốt nghiệp

12

Vũ Phơng Đông KT28D

nng qun lý nh nc v ti nguyờn t, ti nguyờn nc, ti nguyờn khoỏng
sn, mụi trng, khớ tng thy vn, o c v bn trờn a bn tnh theo quy
nh ca phỏp lut. S Ti nguyờn v Mụi trng chu s ch o, qun lý v t
chc, biờn ch v cụng tỏc ca UBND cp tnh, đồng thời chịu sự ch đạo, kim
tra về chuyên môn, nghip v của Bộ Ti nguyên và Môi trờng; (iii) Cp huyn:
Cơ quan chuyên ngành quản lý nhà nớc về đất đai ở huyện, quận, thị xã, thành
phố thuộc tỉnh là Phòng Tài nguyên và Môi trờng, là cơ quan chuyên môn trực
thuộc UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh có chức năng quản lý
Nhà nớc về đất đai, ti nguyờn nc, ti nguyờn khoỏng sn, môi trờng, khớ
tng thy vn, o c v bn trờn a bn huyn theo quy nh ca phỏp
lut; Phũng Ti nguyờn v Mụi trng chu s ch o, qun lý v t chc, biờn
ch v cụng tỏc ca UBND cp huyn, đồng thời chịu sự ch đạo, kim tra về
chuyên môn, nghip v của S Ti nguyên và Môi trờng; (iv) Cấp xã, phờng, thị

trấn: Cán bộ địa chính xó, phng, th trn (gi chung l cỏn b a chớnh xó)
giúp UBND xã, phờng, thị trấn (gi chung l UBND cp xó) thc hin qun lý
nh nc v ti nguyờn v mụi trng trong phm vi xó, chu s ch o, hng
dn, kim tra v chuyờn mụn, nghip v ca S Ti nguyờn v Mụi trng v c
quan chuyờn mụn giỳp UBND cp huyn qun lý nh nc v ti nguyờn v mụi
trng.
d. Các tổ chức dịch vụ công trong quản lý và SD
T chc s nghip cụng v t chc dch v cụng trong lnh vc t ai l
nhng khỏi nim ln u tiờn c cp trong Lut t ai nm 2003. Cỏc t
chc ny ra i nhm phỳc ỏp yờu cu ca cụng cuc ci cỏch cỏc th tc hnh
chớnh trong qun lý v s dng t; gúp phn y nhanh s hỡnh thnh th
trng bt ng sn (BS) cú t chc v lm "lnh mnh húa" cỏc giao dch
liờn quan n BS. Hn na, s ra i ca t chc s nghip cụng v t chc
dch v cụng trong lnh vc t ai ỏnh du s chuyn i nn hnh chớnh cụng
mang nng tớnh cht quan liờu "cai tr, qun lý" sang nn hnh chớnh mang tớnh
cht gn dõn, tớnh cht "dch v, phc v";


Khoá luận tốt nghiệp

13

Vũ Phơng Đông KT28D

Khỏi nim t chc s nghip cụng c Lut t ai nm 2003 nh ngha
nh sau: "T chc s nghip cụng l t chc do cỏc c quan cú thm quyn ca
Nh nc, t chc chớnh tr, t chc chớnh tr - xó hi thnh lp, cú chc nng
thc hin cỏc hot ng dch v cụng do ngõn sỏch nh nc chi tr" (khon 28
iu 4). Vi quan nim ny thỡ Vn phũng ng ký quyn s dng t (Vn
phũng KQSD) l c quan dch v cụng cú chc nng t chc thc hin ng

ký s dng t v bin ng v s dng t, qun lý h s a chớnh v giỳp c
quan ti nguyờn v mụi trng trong vic thc hin th tc hnh chớnh v qun
lý, s dng t ai; Vic Vn phũng KQSD ra i vi chc nng, nhim v
c xỏc nh c th trờn õy chớnh l Nh nc ó xỏc lp mụ hỡnh "mt ca"
thc hin ci cỏch cỏc th tc hnh chớnh v t ai; giỳp cho c quan qun lý
nh nc v t ai gim ỏp lc t nhu cu thc hin cỏc th tc v t ai t
phớa ngi dõn v xó hi;
Bờn cnh ú, mt lot cỏc t chc mi cú mt trong nhng chc nng l
thc hin dch v cho ngi dõn v doanh nghip ... trong lnh vc t ai c
Lut t ai nm 2003 cho phộp thnh lp; ú l: T chc phỏt trin qu t v
t chc hot ng dch v trong qun lý, s dng t ai;
(i) Tổ chức phát triển quỹ đất: Tổ chức phát triển quỹ đất hot ng theo
loi hỡnh n v s nghip cú thu hoc doanh nghip nh nc thc hin nhim
v cụng ớch do UBND tnh, thnh ph trc thuc trung ng quyt nh thnh
lp thc hin bi thng, gii phúng mt bng trong trng hp thu hi t
sau khi quy hoch, k hoch s dng t c cụng b m cha cú d ỏn u t,
nhn chuyn nhng quyn s dng t trong khu vc cú quy hoch phi thu
hi t m ngi s dng t cú nhu cu chuyn i ni khỏc trc khi Nh nc
quyt nh thu hi t; qun lý qu t ó thu hi v t chc u giỏ quyn s
dng t theo quyt nh ca c quan nh nc cú thm quyn i vi din tớch
t c giao qun lý. Vic ra i t chc phỏt trin qu t ỏnh du vic
chuyn i cụng tỏc bi thng, gii phúng mt bng t c ch hnh chớnh (do
c quan cụng quyn thc hin) sang c ch kinh t (do doanh nghip thc hin)


Khoá luận tốt nghiệp

14

Vũ Phơng Đông KT28D

ỏp ng ũi hi ca vic qun lý v s dng t ai trong iu kin kinh t th
trng;
(ii) T chc hot ng dch v trong qun lý, s dng t ai: T chc s
nghip cú thu, doanh nghip thuc cỏc thnh phn kinh t cú iu kin theo
quy nh ca phỏp lut thỡ c cp phộp hot ng hoc c ng ký hot
ng dch v trong qun lý, s dng t ai;
Cỏc lnh vc hot ng dch v trong qun lý, s dng t ai bao gm:
- T vn v giỏ t;
- T vn v lp quy hoch, k hoch s dng t;
- Dch v v o c v bn a chớnh;
- Dch v v thụng tin t ai;
1.3. Khái quát lịch sử hình thành và phát triển của hệ
thống cơ quan quản lý NH NC V đất đai NC TA
1.3.1. Giai on trc nm 2003
Sau khi ginh c chớnh quyn thỏng 8 nm 1945, t nc ta phi
ng u vi "thự trong, gic ngoi" v tip tc cuc khỏng chin trng k 9
nm chng thc dõn Phỏp. Sau cuc khỏng chin chng thc dõn Phỏp thng li,
min Bc c gii phúng v bt tay vo cụng cuc xõy dng ch ngha xó hi,
min Nam tip tc u tranh thng nht t nc. Thi k ú, min Bc, Nh
nc chỳ trng u tiờn qun lý t nụng nghip nhm gúp phn thc hin phong
tro "hp tỏc húa". Tng cc khai hoang c thnh lp nhm ch o v qun
lý din tớch t khai hoang. t canh tỏc c giao cho B Canh nụng, sau ny
l B Nụng nghip qun lý. Cỏc loi t khỏc nh t xõy dng, t , t lõm
nghip v.v c giao cho cỏc b, ngnh khỏc nhau qun lý: B Quc phũng
qun lý t quc phũng, B Xõy dng qun lý t xõy dng v t , B Lõm
nghip qun lý t lõm nghip. Tip ú tng cng cụng tỏc qun lý rung
t trong c nc, ngy 1/7/1980 Hi ng Chớnh ph (nay l Chớnh ph) ó ban
hnh Quyt nh s 201/CP; theo ú, giao Tng cc Qun lý rung t chu

Khoá luận tốt nghiệp

15

Vũ Phơng Đông KT28D

trỏch nhim qun lý t nụng nghip. Cỏc loi t khỏc vn do cỏc b, ngnh
chc nng qun lý, s dng ;
Lut t ai nm 1987 ra i ó to c s phỏp lý cho vic thng nht
qun lý t ai v giao nhim v ny cho Tng cc a chớnh. H thng c quan
qun lý nh nc v t ai c thnh lp thng nht t trung ng xung a
phng bng vic thnh lp Tng cc a chớnh vo nm 1991. cỏc tnh, Ban
qun lý rung t hoc S o c v qun lý rung t c thnh lp. Cỏc c
quan qun lý t ai cng c thnh lp hu ht cỏc huyn trong c nc.
i ng cỏn b a chớnh xó, phng, th trn cng c thnh lp vi nhim v
giỳp UBND cp xó thc hin cụng tỏc qun lý nh nc c s;
Tip ú, Lut t ai nm 1993 ra i ngy 14/7/1993 thay th cho Lut
t ai nm 1987 ó quy nh rừ h thng c quan qun lý nh nc v t ai
v nhng ni dung c th ca qun lý nh nc v t ai. Trờn c s ú, h
thng c quan qun lý nh nc v t ai tip tc c cng c v kin ton;
c bit cp a phng: cp tnh, S a chớnh c thnh lp; cp huyn
Phũng a chớnh hoc b phn qun lý t ai nm trong Phũng Nụng - Lõm
nghip, Phũng Xõy dng - ụ th c thnh lp; cp xó v trớ v vai trũ ca
cỏn b a chớnh cp xó c xỏc nh rừ rng, c th hn;
Trong gn 5 thp k tn ti v phỏt trin, h thng c quan qun lý nh
nc v t ai ó m ng nhim v c giao thng nht qun lý ton b
vn t ai trong c nc gúp phn c lc phc v cỏc mc tiờu ca cỏch mng
qua tng thi k lch s. Tuy nhiờn, trong giai on thc hin cụng nghip húa,
hin i húa v hi nhp quc t, h thng c quan qun lý nh nc v t ai

cn c tip tc cng c, i mi v c cu t chc, kin ton nõng cao nng
lc, trỡnh chuyờn mụn nghip v nhm ỏp ng cỏc yờu cu ca cụng tỏc
qun lý t ai trong tỡnh hỡnh mi.
1.3.2. Giai đoạn từ năm 2003 đến nay
Xut phỏt t nhng nhn thc mi v v trớ, vai trũ ca t ai trong s
nghip cụng nghip, húa hin i húa t nc ca ng: "t ai l ti nguyờn


Khoá luận tốt nghiệp

16

Vũ Phơng Đông KT28D

quc gia vụ cựng quý giỏ, l t liu sn xut c bit, l ngun ni lc v ngun
vn to ln ca t nc"5. Nờn cụng tỏc qun lý t ai c ng v Nh nc
c bit coi trng nhm m bo SD ỳng mc ớch, hp lý, tit kim v cú
hiu qu, phỏt huy ti a tim nng, ngun lc v t. Hệ thống cơ quan Nhà nớc về đất đai hin nay ó v ang đợc kiện toàn và ngày càng hon thin. ở
Trung ơng, Bộ Tài nguyên và Môi trờng đợc thành lập trên cơ sở Tổng cục ịa
chính, Tổng cục Khí tợng Thuỷ văn, Cục Khoáng sản thuộc Bộ Công nghiệp,
Cục Bo v Môi trờng thuộc Bộ Khoa học, Công nghệ v Mụi trng và một
phần chức năng quản lý về tài nguyên nớc từ Cục Quản lý nớc và Công trình
thuỷ lợi thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn theo Nghị quyết số
02/2002/QH11 ngày 05 tháng 08 năm 2002 ca Quc hi về quy định danh sách
các Bộ và cơ quan ngang Bộ của Chính Phủ; Nghị định số 91/2002/NĐ-CP ngày
11 tháng 11 năm 2002 ca Chớnh ph v chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của
Bộ Tài nguyên và Môi trờng. Nh vậy, so vi giai on trc õy mt ngnh mi
c thnh lp nc ta; ú l ngnh ti nguyờn v ra i. Vic ra i ngnh ti
nguyờn v mụi trng nhm tỏch bch rch rũi gia chc nng qun lý nh nc
v ti nguyờn v mụi trng vi chc nng s dng cỏc thnh phn ca ti

nguyờn v mụi trng; ng thi, gn kt v lng ghộp s qun lý tng hp vn
t ai vi vn bo v mụi trng vỡ s phỏt trin bn vng. Chc nng,
nhim v, quyn hn ca ngnh ti nguyờn v mụi trng c m rng hn so
vi ngnh a chớnh trc õy: Ngnh ti nguyờn v mụi trng khụng ch thc
hin nhim v qun lý nh nc v t ai m cũn thc hin chc nng qun lý
nh nc v ti nguyờn nc, ti nguyờn khoỏng sn, mụi trng, khớ tng
thy vn, o c v bn . Hn na, h thng c quan ti nguyờn v mụi
trng cũn c kin ton, cng c cp a phng: (i) ở cấp tỉnh, Sở Tài
nguyên và Môi trờng c thnh lp trờn c s S a chớnh v sỏt nhp b
phn bo v mụi trng t S Khoa hc, Cụng ngh v mụi trng sang; (ii)
cp huyn, thành lập mới Phòng Tài nguyên và Môi trờng trờn c s Phũng a
5

ng Cng sn Vit Nam: Vn kin Hi ngh ln th 7 Ban Chp hnh Trung ng khúa IX, Nxb Chớnh tr
quc gia, H Ni - 2003, tr.61.


Khoá luận tốt nghiệp

17

Vũ Phơng Đông KT28D

chớnh hoc Phũng a chớnh - Nụng, lõm nghip hoc Phũng a chớnh - Xõy
dng; (iii) cấp xã, đội ngũ cán bộ địa chính xã c cng c v kin ton v
v trớ, vai trũ; theo ú, cỏn b a chớnh cp xó l cụng chc cp c s, l cỏn b
chuyờn mụn giỳp UBND cp xó qun lý nh nc v t ai a phng. Cỏn
b a chớnh cp xó do Ch tch UBND cp huyn b nhim v min nhim;
Bên cạnh ú, cỏc cơ quan dịch vụ về đất đai cng c thnh lp vi
nhim v giỳp c quan qun lý nh nc v t ai trong vic gii quyt cỏc th

tc hnh chớnh v t ai ca ngi dõn v phỳc ỏp cỏc yờu cu ca xó hi v
thc hin dch v liờn quan n lnh vc t ai;
Hệ thống cơ quan quản lý Nhà nớc về đất đai ở Việt Nam đang hoạt động
tơng đối hiệu quả. Tuy nhiờn, hin nay vn cũn mt s vn cha c phỏp
lut quy nh mt cỏch c th gõy tr ngi n hot ng qun lý nh nc v
t ai: t ai vựng bin, thm lc a, vựng c quyn kinh t ca Vit Nam
phỏp lut vn cha giao cho c quan nh nc c th no qun lý; vn vựng
t rng ngp mn ven bin cng cha c phỏp lut quy nh rừ rng v c
ch qun lý v.v;
1.4. Khái quát về Mễ HèNH H THNG C QUAN quản lý đất
đai của một số nớc trên thế giới và bài học kinh nghiệm
đối với việt nam
1.4.1. Khái quát về mụ hỡnh h thng c quan quản lý đất đai ở Trung
Quốc
nớc CHND Trung Hoa, có hai hình thức sở hữu t ai: đất đai thuộc sở
hữu Nhà nớc do Quốc vụ viện trực tiếp thay mặt Nhà nớc để quản lý và đất đai
thuộc sở hữu tập thể nông dân;
Vấn đề quản lý Nhà nớc về đất đai của Trung Quốc tơng đối phức tạp. Do
Bộ Đất đai và Tài nguyên thành lập sau nên một số loại đất nh đất canh tác do
Bộ Nông nghiệp quản lý, đất trng rừng lại do Bộ Lâm nghiệp quản lý, Bộ Xây
dựng chịu trách nhiệm quản lý thị trờng nhà đất. Bộ Tài chính chịu trách nhiệm
về chính sách thu từ đất và chi cho đất. Đây là đặc điểm khác biệt so với ở Việt


Khoá luận tốt nghiệp

18

Vũ Phơng Đông KT28D

Nam, khi việc quản lý Nhà nớc v t ai c giao cho mt c quan qun lý
thng nht; ú l B Ti nguyờn v Mụi trng;
Mụ hỡnh hệ thống cơ quan quản lý Nhà nớc về đất đai của Trung Quốc và
Việt Nam có nhiều điểm tơng đồng. H thng ny c thnh lp thng nht t
trung ng xung a phng; c th:
- ở Trung ơng là Bộ Đất đai và Tài nguyên có một số chức năng cơ bản
nh: Soạn thảo pháp luật, pháp qui liên quan; tổ chức xây dựng và thực hiện quy
hoạch đất đai quốc gia; giám sát, kiểm sát việc chấp hành pháp luật về đất đai ...;
- ở cấp tỉnh có Sở Đất đai và Tài Nguyên;
- ở cấp huyện có Cục Đất đai và Tài nguyên;
- ở cấp xã, thị trấn có phòng Đất đai và Tài nguyên;
- ở thôn có cán bộ về quản lý đất đai;
Bộ phận quản lý đất đai, tài nguyên ở chính quyền các cấp phụ trách công
tác quản lý đất đai, tài nguyên trong địa hạt hành chính cấp đó.
1.4.2. Khái quát về mụ hỡnh h thng c quan quản lý đất đai của
Cộng liên bang Đức
Cộng hoà liên bang Đức tồn tại hai hình thức sở hữu đất đai: (i) ất đai
thuộc sở hữu t nhân chiếm 95% diện tích đất đai, trong đó thành phần chính là
đất nông nghiệp. Tuy nhiên quyền sở hữu cũng có hạn chế quy định việc sử dụng
đất phải tuân thủ quyền lợi của quốc gia; (ii) Diện tích đất còn lại thuộc sở hữu
Nhà nớc chủ yếu là đất chuyên dùng, đất cha sử dụng, đất nhà thờ, đất của các
công trình giáo dục;
Mụ hỡnh hệ thống cơ quan quản lý Đất đai ở Đức rất khác với Việt Nam
với hai hệ thống cơ quan chính là Toà án hành chính các cấp và Cơ quan quản lý
đất đai;
- Về cơ quan quản lý đất đai thì không có sự thống nhất chung trên toàn
đất nớc mà ở mỗi bang lại có các cơ quan quản lý khác nhau, có nơi là UBND
(vùng Baravia), có nơi là Hội đồng Nhân dân quận và thành phố (Nhiznhei
Sacsonhi) ...;

Khoá luận tốt nghiệp

19

Vũ Phơng Đông KT28D

- Về toà án hành chính các cấp thì ở Đức thành lập Toà án Nông nghiệp
bao gồm Chánh án toàn án và hai luật s về các vấn đề chung. Nhiệm kỳ của
Chánh án Toàn án Nhân dân Tối cao về đất đai đợc ấn định trong thời gian 4
năm (Toà án Nhân dân Tối cao của Liên bang về đất đai đợc coi là cấp bậc thứ 2
Cộng hoà Liên bang Đức). Trong quá trình làm việc của mình, những luật s về
nông nghiệp điều hành công việc bằng các chính sách, pháp luật hiện hành, Luật
dân sự, và các điều khoản trong Hiến pháp dân sự của Cộng hoà Liên bang Đức
1.4.3. Khái quát về mụ hỡnh h thng c quan quản lý đất đai ở Vơng
quốc Thái Lan
Đất đai ở Thái Lan đợc chia làm bốn loại chính: (i) Đất rừng do Cục Lâm
nghiệp Hoàng Gia quản lý theo các văn bản pháp luật của Nhà nớc (chiếm
50,6% diện tích đất tự nhiên); (ii) Đất đai nhà nớc hay bất động sản của Chính
phủ do Cục Ngân khố, Bộ Tài chính quản lý theo Luật Bất động sản. Loại đất
này do các cơ quan của Chính phủ sử dụng kể cả đất của các trờng học và Chính
phủ cũng sẵn sàng cho thuê loại đất này; (iii) Đất đai của cơ quan hành chính và
của các xí nghiệp nhà nớc do các cơ quan của Chính phủ quản lý bao gồm cả đất
đai mà Nhà nớc giao cho các tổ chức tôn giáo sử dụng; (iv) Đất công cộng: Loại
đất này đợc quản lý theo Bộ Luật đất đai và Cục Quản lý ất đai Thái Lan;
Hệ thống cơ quan quản lý đất đai ở Thái Lan đợc chia làm hai khu vực
trung ơng và địa phơng:
- ở trung ơng là Cục Quản lý đất đai thuộc Bộ Nội vụ có chức năng,
nhiệm vụ cấp các giấy chứng nhận, đo đạc, kiểm tra, bảo vệ đất đai của Nhà nớc,
thanh tra giám sát việc cấp giấy phép, định giá đất, giao đất, làm th ký cho Uỷ

ban giao đất quốc gia ...;
- ở địa phơng, mỗi tỉnh có một văn phòng đất đai cấp tỉnh và các chi
nhánh của nó (75 văn phòng đất đai và 223 chi nhánh); mỗi huyện cũng có một
văn phòng đất đai cấp huyện và chi nhánh của nó (794 văn phòng, 81 chi nhánh);
1.4.4. Khái quát về mụ hỡnh h thng c quan quản lý đất đai ở Cộng
hoà Pháp


Khoá luận tốt nghiệp

20

Vũ Phơng Đông KT28D

Các chính sách quản lý đất đai ở Cộng hoà Pháp đợc xây dựng trên một số
nguyên tắc chỉ đạo quy hoạch không gian, bao gồm cả chỉ đạo quản lý, sử dụng
đất và hình thành công cụ quản lý đất đai. Nguyên tắc đầu tiên là phân biệt
không gian công cộng và không gian t nhân. Nh vậy có thể thấy ở Pháp việc sở
hữu đất đai cũng tồn tại hai hình thức chủ yếu là sở hữu Nhà nớc và sở hữu t
nhân;
Hệ thống cơ quan quản lý đất đai ở Pháp c thit k theo mụ hỡnh quản
lý theo hệ thống liên ngành. Có rất nhiều các cơ quan ở nhiều lĩnh vực khác nhau
đồng thời tham gia quản lý:
- Tổng cục thuế quản lý về thuế đất đai và địa chính. Địa chính là công
việc thuộc hành chính quốc gia có vai trò vô cùng quan trọng. Nó định giá các
tài sản trên đất, kiểm kê biến động thuế đất, xác định cơ sở đánh thuế. Về nhiệm
vụ pháp lý và đất đai của địa chính chủ yếu nhất là nhiệm vụ thông tin dựa trên
nghiệp vụ chuyên môn về công tác đo đạc và xây dựng các loại bản đồ lớn, nhỏ.
Hiện nay, Pháp đã dần hình thành một hệ thống lu trữ địa chính có tính chính
xác cao và dễ tip cn, khai thỏc thụng tin, c s d liu;

- Cơ quan quốc gia thc hin nhim v xõy dng, qun lý quy hoạch; lập
quy hoạch phát triển đất đai;
- Viện địa lý quốc gia thực hiện việc đo đạc, lập bản đồ;
- Sở ất đai quản lý việc đăng ký đất đai công khai;
- Sở quản lý tài sản thế chấp quản lý về việc thế chấp đất vay vốn;
- Trung tâm thông tin đất đai và thuế có chức năng qun lý, cung cp
thông tin về đất đai, địa chính và thuế;
1.4.5. Bài học kinh nghiệm rỳt ra đối với Việt Nam t vic nghiờn cu
mụ hỡnh h thng c quan qun lý t ai ca mt s nc trờn th gii
Từ vic nghiờn cu, tỡm hiu mụ hỡnh h thng c quan qun lý t ai
ca mt s nc trờn th gii, chỳng ta cú th rỳt ra mt s bi hc kinh nghim
cú giỏ tr tham kho cho quỏ trỡnh xõy dng, cng c v hon thin h thng c
quan qun lý nh nc v t ai Vit Nam nhm ỏp ng yờu cu v nhim


Khoá luận tốt nghiệp

21

Vũ Phơng Đông KT28D

v qun lý, s dng t ai trong giai on tip tc y mnh cụng nghip húa,
hin i húa v hi nhp quc t; c th:
- t ai c giao cho mt c quan chc nng ca Nh nc thống nhất
quản lý theo mô hình tập trung và quản lý theo ngành dọc;
- Tổ chức và quản lý tt thị trờng bất động sản; nhanh chóng hình thành hệ
thống c quan ịnh giá đất đai, c quan ng ký t ai, c quan qun lý h
thng thụng tin, c s d liu v t ai, c quan xõy dng v qun lý quy hoch
s dng t ...;
- Nghiên cứu xây dựng một cơ sở dữ liệu địa lý đi đôi với cơ sở dữ liệu đất

đai, trên cơ sở học tập một số hệ thống trên thế giới nh MAJIC của Pháp;
- Xây dựng chiến lợc đào tạo cán bộ ngành địa chính bao gồm đào tạo cán
bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật có trình độ cao, cán bộ công nghệ ...;
- Coi trng cng c h thng c quan qun lý t ai cp c s; nõng cao
nng lc, trỡnh cho i ng cỏn b qun lý t ai xó, phng, th trn;
- Tiếp tục mở rộng hợp tác quốc tế về quản lý đất đai theo hớng song phơng và đa phơng hoá, tranh thủ sự giúp đỡ quốc tế để giải quyết các khâu trọng
yếu trong việc nâng cao công tác quản lý đất đai.

Chơng 2
pháp luật về hệ thống cơ quan quản lý đất đai
ở nớc ta


Khoá luận tốt nghiệp

22

Vũ Phơng Đông KT28D

2.1. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu, tổ chức của Bộ
tài nguyên và môi trờng
Bộ Tài nguyên v Môi trờng là cơ quan của Chính Phủ thực hiện chức
năng quản lý nhà nớc về tài nguyên đất, tài nguyên nớc, tài nguyên khoáng sản,
môi trờng, khí tợng thuỷ văn, đo đạc v bản đồ trong phạm vi cả nớc; quản lý
nhà nớc các dịch vụ công và thực hiện đại diện chủ sở hữu phần vốn của Nhà nớc
trong lĩnh vực nêu trên theo quy định của Nhà nớc;
Bộ Tài nguyên v Môi trờng ra đời nhằm tăng cờng cụng tỏc quản lý các
nguồn tài nguyên và môi trờng theo xu hng qun lý tng hp cỏc ngun ti
nguyờn thiờn nhiờn vỡ s phỏt trin bn vng. Bộ Tài nguyên v Môi trờng c
thnh lp căn cứ Nghị quyết số 02/2002/QH11 của Quốc hội nớc Cộng hoà xã

hội chủ nghĩa Việt Nam khúa XI kỳ họp thứ nhất quy định về danh sách các bộ
và cơ quan ngang bộ của Chính Phủ.
2.1.1. Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Bộ Tài nguyên v Môi
trờng
a. Nhiệm vụ và quyền hạn chung
Theo Ngh nh s 91/2002/N-CP ngy 11/11/2002 ca Chớnh ph quy
nh chc nng, nhim v, quyn hn v c cu t chc ca Bộ Tài nguyên v
Môi trờng thỡ Bộ Tài nguyên v Môi trờng (sau õy gi tt l Ngh nh s
91/2002/N-CP) cú trỏch nhim thc hin, nhim v, quyn hn quy nh ti
Ngh nh s 86/2002/N-CP ngy 05/11/2002 ca Chớnh ph quy nh chc
nng, nhim v, quyn hn v c cu t chc ca b, c quan ngang b v
nhng nhim v, quyn hn c th sau õy:
(i) Trình Chính phủ các dự án luật, pháp lệnh và các văn bản quy phạm
pháp luật khác về tài nguyên đất, tài nguyên nớc, tài nguyên khoáng sản, môi trờng, khí tợng thuỷ văn, đo đạc v bản đồ;
(ii) Trình Chính phủ chiến lợc, quy hoạch phát triển, kế hoạch dài hạn,
năm năm và hàng năm về các lĩnh vực tài nguyên đất, tài nguyên nớc, tài nguyên


Khoá luận tốt nghiệp

23

Vũ Phơng Đông KT28D

khoáng sản, môi trờng, khí tợng thuỷ văn, đo đạc v bản đ, cỏc cụng trỡnh quan
trng ca ngnh;
(iii) Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật và các tiêu chuẩn, quy
trình, quy phạm, các định mức kinh tế- kỹ thuật trong lĩnh vực tài nguyên đất, tài
nguyên khoáng sản, môi trờng, khí tợng thủy văn, đo đạc và bản đồ thuộc thẩm
quyền;

(iv) Tổ chức, chỉ đạo thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật và chiến lợc, quy hoạch, kế hoạch sau khi đợc phê duyệt và các tiêu chuẩn, quy trình, quy
phạm, các định mức kinh tế- kỹ thuật của ngành; tuyên truyền, phổ biến, giáo
dục pháp luật và thông tin về tài nguyên đất, tài nguyên nớc, tài nguyên khoáng
sản, môi trờng, khí tợng thuỷ văn, đo đạc và bản đồ.
Bờn cnh nhim v, quyn hn chung, Ngh nh s 91/2002/N-CP cũn
quy nh cho B Ti nguyờn v Mụi trng nhng nhim v, quyn hn c th
trong tng lnh vc c giao qun lý; c th:
b. Nhiệm vụ và quyền hạn c th
- V ti nguyờn t
(i) Xây dựng, trình Chính phủ để Chính phủ xem xét, trình Quốc hội quyết
định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai trong cả nớc;
(ii) Thẩm định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai của các tỉnh, thành
phố trực thuộc trung ơng và quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai vào mục đích
quốc phòng, an ninh của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an trình Chính phủ xét duyt;
(iii) Trình Chính phủ quyết định giao đất, thu hồi đất trong các trờng hợp
thuộc thẩm quyền của Chính phủ;
(iv) Chỉ đạo việc thực hiện công tác điều tra, khảo sát, đo đạc, đánh giá,
phân hạng đất và lập bản đồ địa chính; hớng dẫn và tổng hợp số liệu thống kê,
kiểm kê đất đai, lập và quản lý hồ sơ địa chính;
(v) Thống nhất quản lý việc giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, chuyển
quyền sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất, đăng ký và cấp giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất;


Khoá luận tốt nghiệp

24

Vũ Phơng Đông KT28D

(vi) Hớng dẫn Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ơng
trong việc thực hiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định của
pháp luật;
(vii) Kiểm tra Uỷ ban nhân nhân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ơng
trong việc định giá đất theo khung định giá và nguyên tắc, phơng pháp xác định
giá các loại đất do Chính phủ quy định;
- V ti nguyờn nc
(i) Trỡnh Chớnh ph quy nh vic phõn cụng, phõn cp iu tra c bn v
thm quyn cp, thu hi giy phộp v ti nguyờn nc; ch o v kim tra vic
thc hin sau khi c phờ duyt;
(ii) Tng hp s liu, qun lý kt qu iu tra c bn, kim kờ, ỏnh giỏ
ti nguyờn nc v xõy dng c s d liu v ti nguyờn nc;
(iii) Quy nh v ch o kim tra vic thc hin cỏc bin phỏp bo v ti
nguyờn nc;
(iv) Thng trc Hi ng quc gia v ti nguyờn nc;
- V ti nguyờn khoỏng sn
(i) Trỡnh Chớnh ph quy nh vic phõn cụng, phõn cp iu tra c bn a
cht v ti nguyờn khoỏng sn; lp bn a cht trong phm vi c nc; quy
nh v cụng b khu vc cm hoc tm thi cm hot ng khoỏng sn, khu vc
hn ch, khu vc u thu hot ng khoỏng sn; ch o v kim tra vic thc
hin sau khi c phờ duyt;
(ii) Trỡnh Chớnh ph quy nh thm quyn cp, gian hn, thu hi giy
phộp hot ng khoỏng sn v th tc cp, gia hn, thu hi, cho phộp tr li giy
phộp hot ng khoỏng sn, cho phộp chuyn nhng, tha k quyn hot
ng khoỏng sn, ng ký hot ng khoỏng sn;
(iii) Xỏc nh khu vc cú ti nguyờn khoỏng sn cha khai thỏc; khoanh
nh khu vc cú khoỏng sn c hi; thm nh, phờ duyt theo thm quyn cỏc
ỏn, bỏo cỏo v iu tra c bn ti nguyờn khoỏng sn, kho sỏt, thm dũ trong
hot ng khoỏng sn;

Kho¸ luËn tèt nghiÖp

25

Vò Ph¬ng §«ng – KT28D

(iv) Quy định và chỉ đạo, kiểm tra thực hiện các biện pháp bảo vệ tài
nguyên khoáng sản;
(v) Tổng hợp số liệu, quản lý kết quả điều tra cơ bản địa chất về tài
nguyên khoáng sản, khảo sát, thăm dò khoáng sản; thống kê, kiểm kê, đánh giá
chất lượng, trữ lượng tài nguyên khoáng sản, tổ chức lưu trữ, quản lý tài liệu,
mẫu vật và bảo mật nhà nước về số liệu, thông tin về địa chất và tài nguyên
khoáng sản;
(vi) Thường trực Hội đồng đánh giá trữ lượng khoáng sản nhà nước;
- Về môi trường
(i) Chỉ đạo và kiểm tra việc thực hiện các quy định, biện pháp bảo vệ môi
trường (BVMT), các chương trình, dự án về phòng, chống, khắc phục suy thoái,
ô nhiễm, sự cố môi trường theo sự phân công của Chính phủ;
(ii) Thống nhất quản lý hệ thống quan trắc môi trường quốc gia; tổng hợp,
xử lý số liệu về quan trắc môi trường và định kỳ đánh giá hiện trạng môi trường,
dự báo diễn biến môi trường;
(iii) Thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường của các dự án và
các cơ sở sản xuất, kinh doanh; quy định các tiêu chuẩn môi trường và quản lý
thống nhất việc cấp, thu hồi giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn môi trường theo quy
định của pháp luật;
(iv) Vận động các nguồn tài trợ, tiếp nhận vốn đầu tư của Nhà nước hỗ trợ
các chương trình, dự án, các hoạt động, nhiệm vụ BVMT và quản lý việc sử
dụng Qũy BVMT Việt Nam.