skkn hướng dẫn tổ chức chuyên đề ngoại khóa môn giáo dục công dân lớp 7 về “giáo dục ý thức bảo vệ di sản” tại khu di tích nhà thờ đá phát diệm kim sơn ninh bình

I. TÊN CƠ SỞ ĐƯỢC YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Phòng Giáo dục và Đào tạo Kim sơn
II. TÁC GIẢ SÁNG KIẾN
Họ và tên: Nguyễn Thị Thúy
Chức danh: Phó Hiệu trưởng
Đơn vị: Trường THCS Hùng Tiến- Kim sơn- Ninh Bình
Hòm thư điện tử:
Số điện thoại: 0976532747
III. TÊN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM, LĨNH VỰC ÁP DỤNG
1. Tên sáng kiến:
Hướng dẫn tổ chức chuyên đề ngoại khóa môn Giáo dục công dân lớp 7 về
“Giáo dục ý thức bảo vệ di sản” tại Khu di tích Nhà thờ đá Phát Diệm-Kim SơnNinh Bình.
2. Lĩnh vực áp dụng: Công tác quản lí và điều hành chuyên môn trong tổ chức
chuyên đề ngoại khóa.
IV. NỘI DUNG SÁNG KIẾN
Phần 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận
1.1. Đặc điểm di sản văn hóa, phân loại di sản văn hóa Việt Nam.
Di sản văn hóa Việt Nam là những giá trị kết tinh từ sự sáng tạo văn hóa của
cộng đồng 54 dân tộc anh em, trải qua một quá trình lịch sử lâu đời, được trao
truyền, kế thừa và tái sáng tạo từ nhiều thế hệ cho tới ngày nay. Di sản văn hóa
Việt Nam là bức tranh đa dạng văn hóa, là tài sản quý giá của cộng đồng các dân
tộc Việt Nam và là một bộ phận của di sản văn hóa nhân loại. Di sản văn hóa Việt
Nam có vai trò to lớn trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của nhân dân ta.
Di sản văn hóa Việt Nam được chia thành hai loại:
- Di sản văn hóa vật thể: là sản phẩm vật chất có giá trị lịch sử, văn hóa,
khoa học bao gồm: di tích lịch sử-văn hóa, danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật, bảo
vật quốc gia.

1

- Di sản văn hóa phi vật thể: là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc
cá nhân, vật thể và không gian văn hóa liên quan, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa
học, thể hiện bản sắc của cộng đồng, không ngừng được tái tạo và lưu truyền từ thế
hệ này sang thế hệ khắc bằng truyền miệng, truyền nghề, trình diễn và các hình
thức khác (tiếng nói, chữ viết của các dân tộc Việt Nam, tập quán xã hội, lễ hội
truyền thống, nghề thủ công truyền thống, tri thức dân gian…. ).
1.2. Ý nghĩa của di sản đối với hoạt động dạy học và giáo dục phổ thông.
Cùng với sự đổi mới về phương pháp giáo dục, trong những năm gần đây,
trong phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực, một trong
những hoạt động được đặt ra là tổ chức cho học sinh tham gia chăm sóc các di sản,
chủ yếu là các di sản manh tính lịch sử của địa phương. Việc khai thác các di sản
văn hóa ở địa phương là nguồn tri thức, là phương tiện dạy học giáo dục rất bổ ích
đối với giáo viên và học sinh.
Sử dụng di sản trong dạy học giúp cho quá trình học tập của học sinh trở nên
hấp dẫn hơn, học sinh hứng thú học tập và hiểu bài sâu sắc hơn, phát triển tư duy
độc lập, tích cực, chủ động và sáng tạo.
2. Cơ sở thực tiễn
2.1. Thực trạng giáo dục di sản trong dạy học hiện nay tại trường phổ
thông
Di sản văn hóa ở mỗi địa phương vô cùng phong phú song hiệu quả của việc
đưa di sản vào trường học đã thấy rõ, để có một bài học trong vòng 45 phút, giáo
viên phải rất kỳ công chuẩn bị, không chỉ thời gian mà còn là kinh nghiệm giảng
dạy tích lũy trong nhiều năm. Việc này vô tình trở thành gánh nặng cho người trực
tiếp giảng dạy và nhà trường. Rồi việc chế tác, duy trì và đảm bảo chất lượng học
liệu là các hiện vật văn hóa sử dụng trong mỗi tiết học cũng đòi hỏi có sự đầu tư về
thời gian và nguồn lực của nhà trường, cơ quan văn hóa và cộng đồng. Nói về mô
hình đưa di sản văn hóa vào trường học, có giáo viên đã chia sẻ: “Vì có nội dung
mới vào bài, nên thời gian quy định tiết học không theo đúng chuẩn như trước.
Đưa di sản văn hóa vào bài học, không đơn giản chỉ là ghép mà phải có sự lựa

chọn phù hợp và tự nhiên nhất. Giáo viên phải tìm hiểu thông tin trên các trang
2


mạng, đồng nghiệp, mọi người xung quanh". Lựa chọn di sản gì vào bài học nào
cũng là trăn trở của nhiều người, bởi chưa có tài liệu hướng dẫn chính thống, mà
hoàn toàn dựa trên những gợi ý chung chung.
Việc khai thác các di sản văn hóa ở địa phương như là nguồn tri thức, là
phương tiện dạy học, giáo dục rất ít khi được quan tâm hoặc nếu có thường mang
tính tự phát. Vì vậy vai trò, thế mạnh của những di sản văn hóa đa dạng, muôn
hình muôn vẻ ở địa phương gần như chưa được ngành giáo dục biết đến và vận
dụng. Nên chủ yếu giáo viên chỉ dạy học sinh trên lớp và chưa gắn giảng dạy kiến
thức lí thuyết với thực tiễn di sản.
Mặt khác, nguồn kinh phí cho việc dạy học gắn liền với di sản trong các nhà
trường chưa thực sự được đầu tư thỏa đáng. Việc tổ chức những chuyến tham quan
trải nghiệm cho học sinh thực sự là vấn đề khó nếu không huy động được các
nguồn lực, tranh thủ được sự ủng hộ của ngành, của cha mẹ học sinh và của xã hội.
2.2. Trách nhiệm của nhà trường phổ thông đối với di sản văn hóa Việt
Nam.
Nhà trường phổ thông vừa có trách nhiệm giáo dục nâng cao nhận thức cho
học sinh về di sản văn hóa, góp phần bảo vệ di sản văn hóa vừa có trách nhiệm sử
dụng di sản văn hóa để dạy học. Việc sử dụng di sản văn hóa để dạy học mang lại
kết quả tích cực vừa có giá trị ở phương pháp giáo dục kiến thức phổ thông theo
quy định của chương trình, vừa nâng cao nhận thức và trách nhiệm của học sinh
đối với di sản văn hóa.
PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Giải pháp cũ thường làm
Trong công tác quản lí, tôi thường chỉ đạo giáo viên khi dạy các chuyên đề
ngoại khóa về giáo dục di sản:
- Địa điểm: Dạy tại lớp

- Đối tượng: Học sinh lớp 7
- Phương tiện dạy học: Máy chiếu
- Thiết bị dạy học: Tranh ảnh tư liệu gắn liền với di sản
- Quy trình chuẩn bị:
3


+ Chuẩn bị phòng học có máy chiếu và khung tranh ảnh của các nhóm học
sinh sưu tầm được trong quá trình tìm hiểu di sản.
+ Giáo viên bám sát phân phối chương trình. Chọn lựa kiến thức xây dựng
chuyên đề ngoại khóa giáo dục di sản.
+ Chú trọng soạn giáo án chi tiết.
+ Phiếu học tập: Giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm học sinh tìm hiểu về di
sản trước khi tổ chức ngoại khóa.
+ Giáo viên và học sinh sưu tầm tư liệu và hình ảnh liên quan đến di sản để
minh họa kiến thức bài học thêm phong phú.
- Tiến trình giảng dạy:
Bước 1: Khởi động: Hát về quê hương Kim Sơn, Ninh Bình.
Bước 2: Giáo viên phân lớp theo nhóm (cũng là nhóm đã phân công khi sưu
tầm tư liệu và tìm hiểu về di sản).
Bước 3: Đại diện nhóm học sinh lên thuyết trình về di sản trên cơ sở những tư
liệu các em sưu tầm được (là tri thức, hình ảnh). Trong quá trình nghe thuyết minh
các học sinh khác trong nhóm và học sinh thuộc các nhóm còn lại có thể nêu ý kiến
phản biện và bổ sung thêm trên cơ sở những hiểu biết của bản thân. Giáo viên quan
sát, lắng nghe và bổ sung làm phong phú thêm kiến thức về di sản.
Bước 4: Dựa trên cơ sở những kiến thức về những tiết học trước, giáo viên
hướng dẫn học sinh nhận diện di sản: Di sản văn hóa vật thể hay phi vật thể?
Bước 5: Học sinh nhận thức về trách nhiệm bảo vệ di sản.
Bước 6: Giáo viên hướng dẫn học sinh viết thu hoạch.
Ưu điểm:

- Với cách giảng dạy như trên, giáo viên đã truyền thụ được kiến thức cơ bản.
- Bước đầu hình thành ở học sinh tính chủ động tích cực trong học tập, tiếp
cận di sản thông qua tư liệu, mạng Internet.
- Đã phần nào tạo hứng thú tìm hiểu di sản đối với học sinh.
Hạn chế:
- Học sinh không được tiếp xúc và trải nghiệm với di sản để hiểu di sản một
cách sâu sắc.
4


- Học sinh không có nhiều điều kiện giao lưu với thày cô và bạn bè. Không
bộc lộ được các kĩ năng và năng lực đặc biệt của bản thân.
- Giáo viên chưa giúp học sinh phát triển kĩ năng học tập, tự chiếm lĩnh kiến
thức; kĩ năng sống...và hơn hết là góp phần giáo dục nhân cách học sinh bằng
những việc làm cụ thể.
2. Giải pháp mới cải tiến
Thực hiện hướng dẫn số 73/HD-BGD ĐT-BVHTTDL ngày 16/01/2013 về
hướng dẫn sử dụng di sản văn hóa trong dạy học ở trường phổ thông. Từ những kết
quả khi thực hiện ngoại khóa tại trường, tôi đã rút kinh nghiệm đối với giáo viên
dạy môn công dân 7 và trực tiếp hướng dẫn giáo viên tiếp tục cải tiến và tổ chức
chuyên đề ngoại khóa cấp huyện với nội dung: “Giáo dục thức bảo vệ di sản” Khu
di tích Nhà thờ đá Phát Diệm-Kim Sơn-Ninh Bình tại thực địa.
Hình thức tổ chức: Tham quan-Trải nghiệm di sản
Phương tiện dạy học: Máy chiếu, đàn, giá vẽ,...
Để chuyên đề tổ chức thành công, tôi đã trực tiếp chỉ đạo và định hướng, xây
dựng chuyên đề bám sát các yêu cầu như sau:
2.1. Phải đảm bảo mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông và mục
tiêu giáo dục di sản.
Mục tiêu của chuyên để xuất phát từ mục tiêu giáo dục phổ thông, mục tiêu
giáo dục cấp THCS và của môn Giáo dục công dân trong nhà trường. Trên cơ sở

đó, chúng tôi lựa chọn chuyên đề theo hình thức tham quan - trải nghiệm; lựa chọn
di sản là Khu di tích Nhà thờ đá Phát Diệm có tuổi đời hơn 100 năm, đồng thời là
di sản đã được Bộ văn hóa Thể thao và Du lịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa
Việt Nam công nhận là Di sản văn hóa cấp quốc gia từ năm 1988.
Mục tiêu của chuyên đề đặt ra đối với học sinh là giúp các em có cơ hội tham
quan và trải nghiệm, chủ động tìm hiểu về sự ra đời của di sản, đặc điểm kiến trúc,
ý nghĩa của di sản đối với đời sống tinh thần, vật chất của người dân Phát Diệm và
người dân Kim Sơn. Từ đó có thái độ tôn trọng di sản, có hành vi giữ gìn và chăm
sóc di sản.
2.2. Thực hiện các bước chuẩn bị chu đáo.
5


Dù tiến hành dạy học tại địa điểm có di sản hay dạy học trong lớp học có sử
dụng hình ảnh giáo dục di sản, giáo viên cần chuẩn bị kĩ nội dung và các điều kiện
thực hiện. Ở đây, chúng tôi tiến hành cho học sinh tham quan-trải nghiệm tại di sản
nên công tác chuẩn bị lại càng cần cụ thể chi tiết và chu đáo hơn bao giờ hết.
Bước 1: Ban giám hiệu và giáo viên dạy tiến hành tham quan, khảo sát và
nghiên cứu thực địa. Mục đích của việc này là giúp giáo viên tìm hiểu trước di sản
là để nắm chắc về Khu di tích nhà thờ đá Phát Diệm (về lịch sử, kiến trúc, giá trị
lịch sử, giá trị văn hóa...), từ đó có thể hỗ trợ học sinh khi cần thiết đồng thời có
phương án tổ chức lớp và xác định các nhiệm vụ giành cho mỗi nhóm học sinh.
Khu di tích Nhà thờ đá Phát Diệm rất rộng nên chúng tôi quyết định phân khu nhỏ
để các nhóm học sinh dễ hình dung và tiếp cận di sản, tìm hiểu di sản tốt nhất.
Nhóm 1: Tìm hiểu về lịch sử xây dựng Khu công trình kiến trúc Nhà thờ đá
Phát Diệm và vai trò của Cha Phê-rô Trần Lục (cụ Sáu).
Nhóm 2: Tìm hiểu về gác chuông, Phương Đình, lăng mộ cụ Sáu.
Nhóm 3: Tìm hiểu hệ thống các nhà thờ gồm: Nhà thờ lớn và bốn nhà thờ
cạnh.
Nhóm 4: Tìm hiểu về Nhà thờ trái tim đức mẹ (người dân Kim Sơn quen gọi

là Nhà thờ đá).
Bước 2. Trực tiếp liên hệ Ban thường trực Khu di tích Nhà thờ đá đề nghị
được hỗ trợ về cơ sở vật chất, thời gian tổ chức chuyên đề và đăng kí hướng dẫn
viên cùng đồng hành trong quá trình học sinh tham quan, khám phá, trải nghiệm di
sản đồng thời là thành viên đánh giá các nhóm học sinh trong quá trình hoạt động.
Bước 3. Hướng dẫn giáo viên xác định mục tiêu chuyên đề, lập kế hoạch chi
tiết các công việc từ khâu chuẩn bị, tiến trình dạy học với di sản, tổng kết, đánh giá
hoạt động với di sản, dự kiến thời gian cho buổi ngoại khóa. (Từ 14h30 đến 17h
cùng ngày)
Bước 4. Từ định hướng chung, giáo viên thiết kế nội dung phiếu học tập,
thời gian hoàn thành cụ thể cho các nhóm học sinh tìm hiểu về di sản trước khi tổ
chức ngoại khóa khoảng 1 tuần lễ. Khi được giao nhiệm vụ, các em cần chủ động
bàn bạc cách thực hiện, chỉ ra được những việc phải làm, phân công nhiệm vụ cho
6


từng thành viên trong nhóm rõ ràng, đúng người đúng việc. Về phía giáo viên vẫn
cần có sự quan tâm theo dõi, giúp đỡ, nhắc nhở học sinh hoàn thành công việc
chuẩn bị.
2.3. Tiến hành hoạt động ngoại khóa theo các bước:
Bước 1: Khởi động
1. Lời chào mừng và hoạt động khởi động: Học sinh hát 2 ca khúc về quê
hương Kim Sơn, Ninh Bình.
2. Đại diện cha giám đốc trực tiếp phụ trách khu hành hương phát biểu.
Mục đích: Tạo sự cởi mở, gần gũi, thân thiện đối với học sinh trong quá
trình tìm hiểu di sản, hiểu thêm về di sản. Có ý thức văn hóa khi tham quan trải
nghiệm.
3. Giáo viên quán triệt ý thức đối với các nhóm học sinh trong quá trình
tham quan trải nghiệm di sản. Ý thức tìm hiểu nghiêm túc, có quan sát tỉ mỉ và ghi
chép, giữ vệ sinh chung. Trong quá trình tiến hành hoạt động, học sinh hoàn toàn

tự chủ, tự quản điều khiển hoạt động. Giáo viên chỉ là người tham dự, quan sát và
chỉ xuất hiện khi thật cần thiết.
Mục đích: Học sinh có phương pháp tìm hiểu và tìm hiểu di sản hiệu quả
nhất.
4. Học sinh xem video giới thiệu đôi nét khái quát về lịch sử hình thành
huyện Kim Sơn và vai trò của cụ Nguyễn Công Trứ trong công cuộc khai khẩn và
thành lập huyện Kim Sơn (Khoảng 5 phút).
Mục đích: Khơi gợi niềm tự hào về quê hương Kim Sơn và tạo tâm thế
trước khi học sinh được tham quan trải nghiệm di sản.
5. Giáo viên hướng dẫn học sinh hình dung toàn cảnh khu di tích qua sơ đồ
tại Khu thường trực.

7


Bước 2: Tham quan - Trải nghiệm
1. Giáo viên hướng dẫn 4 nhóm học sinh trở về vị trí để tìm hiểu di sản theo
sự điều hành của nhóm trưởng. Thư kí nhóm có nhiệm vụ ghi lại kết quả, hoàn
thành phiếu học tập. Mỗi nhóm có 20 phút tìm hiểu.
2. Sau 20 phút quan sát, tìm hiểu, trao đổi, thảo luận, phân tích các hiện
tượng sự vật, 4 nhóm tập trung về sân lớn trước Phương Đình để lần lượt các nhóm
sẽ báo cáo kết quả làm việc. Đại diện nhóm học sinh sẽ đóng vai là hướng dẫn viên
du lịch hướng dẫn đoàn và thuyết trình về di sản theo trình tự từ nhóm 1, 2, 3, 4.
Hành trình di chuyển đi từ Khu gác chuông, Phương đình, nhà thờ lớn và 4 nhà thờ
cạnh, cuối cùng là Nhà thờ đá.
Trong quá trình nghe từng nhóm thuyết minh, học sinh thuộc các nhóm còn
lại có thể nêu ý kiến phản biện. Mục đích là cá nhân mỗi em lúc này đều được trải
nghiệm, được tìm hiểu và có nhu cầu được biết, được khám phá.
Trách nhiệm của nhóm trưởng là giải đáp những ý kiến phản biện của các
bạn nhóm khác. Nếu không giải đáp được thì cô giáo và hướng dẫn viên sẽ giúp

các em hiểu sâu sắc hơn. Và như vậy, học sinh nào cũng được tham gia trải nghiệm
di sản một cách chủ động và tích cực.
Mục đích: Học sinh có kĩ năng tích hợp văn thuyết minh, rèn luyện kĩ năng
thuyết trình, kĩ năng phản biện, phát huy tính chủ động, sáng tạo khám phá di sản.
3. Hướng dẫn viên Khu di sản: Riêng Nhà thờ đá - được mệnh danh là “viên
ngọc đẹp” trong khu di tích, sau khi nhóm 4 trình bày xong, chúng tôi mời hướng
dẫn viên thuyết minh thêm bởi lẽ đây là công trình rất đặc biệt và có nhiều hình
ảnh mang ý nghĩa tượng trưng, có chiều sâu tư tưởng và ý nghĩa triết lí sâu sắc, học
8


sinh chưa có khả năng hiểu sâu sắc và truyền tải hết được. Đặc biệt là tính triết lí
trên các bức phù điêu như hình ảnh chim phượng cắp bút nghiên, hình ảnh sư tử
mặt người, phù điêu hoa sen mang tính triết lí về đời người “sinh, lão, bệnh, tử”,
lối chạm thông phong, sự độc đáo về kiến trúc hoàn toàn bằng đá, sự sáng tạo của
cha ông ta khi xây dựng....
Mục đích: Học sinh hiểu sâu sắc hơn về khu di tích.
4. Giáo viên hướng dẫn học sinh tham quan trải nghiệm thêm một số công
trình kiến trúc khác như: hệ thống các hang đá, núi Sọ, Ao hồ để học sinh hiểu toàn
bộ Khu quần thể di sản Nhà thờ đá. Hành trình từ Nhà thờ đá qua núi Sọ, hang đá
Be-lem, hang Mộ Đức và trở về khu Phương Đình, đứng trước Ao hồ. Đặc biệt
nhấn mạnh hang đá Be-lem là công trình cụ Sáu cho xây dựng đầu tiên để đo độ
lún của đất. Trong hành trình trở về vị trí tập kết đầu tiên ở trước Phương Đình,
giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát để nhận ra thực trạng của nhà thờ, dấu vết
của thời gian, của chiến tranh cũng như dấu hiệu của việc trùng tu, tôn tạo.
Mục đích:
- Tạo sự tương tác tích cực giữa thày và trò.
- Học sinh nhận diện được sự phá hủy của chiến tranh và của thời gian đối
với di sản để từ đó các em có suy nghĩ và ý thức gớp phần bảo vệ di sản.
5. Hướng dẫn luyện tập

- Công trình nào được cụ Sáu cho xây dựng đầu tiên? Vì sao cụ lại cho xây
dựng công trình đó? (Hang đó Be-lem)
- Điểm đặc biệt trong kiến trúc nhà thờ đá là sự hài hòa, giao thoa của văn
hóa phương Đông và phương Tây. Điều đó được thể hiện như thế nào, em hãy lấy
một vài ví dụ? (Vẻ đẹp đậm chất Á Đông: Mái nhà thờ cong vút như mái đình làng
quê Việt; hình ảnh tùng, cúc, trúc, mai trên các bức chạm; hoa sen; sơn son thiếp
vàng...)
- Thế nào là lối chạm thông phong? (Là nghệ thuật chạm truyền thống,
chạm xuyên thấu, đón gió)

9


- Em ấn tượng với công trình nào trong số các công trình kiến trúc của Khu
quần thể kiến trúc Nhà thờ đá Phát Diệm. Vì sao? (Phát biểu ấn tượng và cảm xúc
riêng của các em.)
- Dựa trên cơ sở những kiến thức về những tiết học trước, em hãy nhận diện
di sản văn hóa Khu quần thể Nhà thờ đá Phát Diệm? (Di sản văn hoá vật thể)
Mục đích: Dành cho tất cả học sinh nhằm:
Kiểm tra kiến thức và việc vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn đời
sống.
Kiểm tra kết quả học sinh thu nhận được trong suốt quá trình tham quan-trải
nghiệm di sản, ý thức lắng nghe, ghi nhớ.
Đồng thời tạo cơ hội cho cá nhân học sinh phát biểu ấn tượng và cảm xúc cá
nhân về kiến thức thu nhận được với các câu hỏi mở.
Qua đó, giáo viên đánh giá được năng lực của mỗi học sinh, hiệu quả của
tiết học, sự hứng thú của các em với buổi tham quan, trải nghiệm.
Bước 3: Kết thúc hoạt động
- Học sinh nêu cảm nghĩ về buổi làm việc với di sản, nhận thức về trách
nhiệm bảo vệ di sản.

- Giáo viên khơi gợi ở học sinh ý thức trách nhiệm và hành động cụ thể
trong việc thể hiện tình yêu, ý thức bảo vệ di sản Nhà thờ đá Phát Diệm - Kim Sơn
- Ninh Bình nói riêng và những di sản nói chung: làm vệ sinh, vẽ tranh kí họa về
Khu di tích nhà thờ đá, tuyên truyền ý thức bảo vệ môi trường, cảnh quan của di
sản.
- Giáo viên tổ chức cho các em thể hiện bằng việc làm và hành động cụ thể.
Kết quả: Sau buổi tham quan-trải nghiệm, học sinh đã có nhiều bức kí hoạ đẹp khai
thác và khám phá những góc độ khác nhau, biết cùng nhau dọn vệ sinh môi trường.
Mục đích: Giúp học sinh bộc lộ cảm xúc của cá nhân trước tập thể và giáo
dục nhân cách cho học sinh thông qua những việc làm và hành động cụ thể để góp
một phần nhỏ bé vào việc bảo vệ di sản.
Bước 4: Tổng kết, đánh giá kết quả hoạt động

10


Tổng kết, đánh giá nhằm mục đích để học sinh tự nhìn lại quá trình tổ chức
hoạt động của mình từ chuẩn bị, tiến hành hoạt động đến đánh giá kết quả hoạt
động như:
- Nhận xét chung về ý thức tham gia của mọi thành viên trong tập thể.
- Hướng dẫn viên khu di sản, giáo viên và đại diện học sinh (3 em) tham gia
đánh giá kết quả hoạt động của từng nhóm bằng phiếu. Tổng hợp kết quả, giáo
viên tuyên dương nhóm hoạt động tốt nhất trước tập thể lớp.
- Hướng dẫn viết bài thu hoạch nhằm tìm hiểu mức độ nhận thức vấn đề của
học sinh.
3. Phân tích tính mới, tính sáng tạo của giải pháp:
- Góp phần đẩy mạnh, hướng dẫn hoạt động nhận thức cho học sinh
- Giúp học sinh phát triển kĩ năng học tập, tự chiếm lĩnh kiến thức như kĩ
năng quan sát, thu thập, xử lí thông tin, thảo luận nhóm, qua đó tự chiếm lĩnh kiến
thức cần thiết thu được trong quá trình tiếp cận với di sản; kĩ năng vận dụng các

kiến thức đã học để giải thích các hiện tượng, sự vật có trong di sản văn hóa.
- Kích thích hứng thú nhận thức của học sinh. Trong quá trình tiếp cận với di
sản văn hóa, các giá trị ẩn chứa trong di sản sẽ được các em tìm hiểu, khám phá và
trải nghiệm. Nhứng điều tưởng như quen thuộc đã trở nên hấp dẫn hơn, sống động
hơn và học sinh sẽ có hứng thú với chúng, từ đó các em có được động cơ học tập
đúng đắn, trở nên tích cực phấn đấu tiếp nhận tri thức mới cũng như có thái độ và
hành vi thân thiện bảo vệ di sản tốt hơn.
- Phát triển trí tuệ của học sinh. Trong quá trình học tập, trí tuệ của học sinh
được phát triển nhờ sự tích cực hóa các mặt khác nhau của hoạt động tư duy, nhờ
việc tạo ra những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển khác nhau của hoạt động
tâm lí: tri giác, biểu tượng, trí nhớ...Học sinh phát triển khả năng quan sát, xử lí
thông tin, phân tích, tổng hợp và so sánh, qua đó phát triển trí tuệ của các em...Ví
dụ: Khi trải nghiệm Nhà thờ lớn và các nhà thờ cạnh, các em sẽ so sánh và thấy
chúng có kiến trúc và kích thước gần giống nhau và bằng nhau.
- Chuyên đề đã góp phần giáo dục nhân cách học sinh. Bởi di sản văn hóa là
một rrong những phương tiện dạy học đa dạng sống động nhất. Ẩn chứa trong di
11


sản là những giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, được lưu truyền từ thế hệ này sang
thế hệ khác nên nó cos khả năng tác động mạnh tới tình cảm, đạo đức, hình thành
nhân cách học sinh. Khi trải nghiệm khu di tích Nhà thờ đá Phát Diệm, học sinh sẽ
vô cùng khâm phục ý chí cũng như trí tuệ của cụ Sáu, của cha ông ta xưa. Bởi lẽ,
công trình được xây dựng hoàn toàn thủ công, trong điều kiện khó khăn nhưng
công trình thật sự vĩ đại, trải qua hằng trăm năm những vẫn luôn vững bền và có
lún nhưng lún rất ít. Hay các bức chạm thông phong bằng đá rất lớn nhưng thể hiện
bàn tay thủ công điêu luyện của người thợ chạm. Từ đó giáo dục các em trong mọi
hoạt động của cuộc sống cần làm việc nghiêm túc và luôn đoàn kết, vững chí,
quyết tâm cao thì mọi việc sẽ thành công.
- Góp phần phát triển một số kĩ năng sống ở học sinh (Kĩ năng giao tiếp, kĩ

năng lắng nghe tích cực, kĩ năng trình bày suy nghĩ ý tưởng, kĩ năng hợp tác, kĩ
năng tư duy phê phán, kĩ năng quản lí thời gian…)
* Khảo sát sự hứng thú của học sinh sau khi tham gia ngoại khóa:
Lớp Số được hỏi
7A
29

Hứng thú
29

Không hứng thú
0

* Chuyên đề được Phòng Giáo dục Kim Sơn đánh giá: Tổ chức thành
công và hiệu quả.

Phần III. KẾT LUẬN
Với sự tìm tòi, học hỏi, phát huy sức mạnh, sự sáng tạo của cá nhân và tập
thể, với cương vị Phó Hiệu trưởng phụ trách chuyên môn tổ Khoa học Xã hội, tôi
thiết nghĩ mình cần mạnh dạn, sáng tạo đổi mới nhiều hơn nữa trong quá trình
quản lí cũng như trong công tác giảng dạy. Luôn chú trọng giáo dục gắn liền với di
sản đem lại hứng thú cho học sinh trong học tập, góp phần giáo dục nhân cách và
kĩ năng sống cho các em để các em trở thành những công dân có ích cho Tổ quốc.
Tôi sẽ tích cực và động viên tập thể giáo viên nhân rộng những tiết học như thế
trong quá trình giáo dục và quản lí tiếp theo của mình góp phần xây dựng phong
12


trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” thật sự thiết thực,
có hiệu quả đồng thời góp phần vào sự nghiệp chung của đất nước, của ngành, sự

nghiệp “Trồng người”.
V. HIỆU QUẢ DỰ KIẾN ĐẠT ĐƯỢC
- Phát huy được giá trị của di sản văn hóa ở địa phương.
- Nhân rộng mô hình dạy học gắn liền với di sản
- Thúc đẩy sự đổi mới về phương pháp giáo dục: dạy học gắn liền thực tiễn,
phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập.
- Khơi gợi sự sáng tạo của cả thày và trò trong hoạt động giáo dục.
- Từ sáng kiến khinh nghiệm trên, giáo viên có thể vận dụng sáng tạo trong
quá trình giảng dạy với các di sản văn hóa khác.
VI. ĐIỀU KIỆN VÀ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG
Sáng kiến kinh nghiệm của tôi có khả năng áp dụng rộng rãi ở các nhà
trường với tất cả các đối tượng học sinh cấp THCS.
Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm: Tổ chức thực hiện chuyên đề ngoại
khóa môn Giáo dục công dân lớp 7 “Giáo dục ý thức bảo vệ di sản” tại Khu di tích
Nhà thờ đá Phát Diệm-Kim Sơn-Ninh Bình”. Chắc hẳn sáng kiến của tôi còn
không ít hạn chế và thiếu xót. Tôi rất mong nhận được ý kiến góp ý của đồng
nghiệp để sáng kiến của tôi hoàn thiện và có tính khả thi hơn. Tôi xin chân thành
cảm ơn!
Hùng Tiến, ngày 25 tháng 4 năm 2016
Xác nhận của đơn vị
HIỆU TRƯỞNG

Tác giả sáng kiến

(Đã kí)
Nguyễn Đức Thanh

Nguyễn Thị Thúy

13

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hướng dẫn số 73/HD-BGD ĐT-BVHTTDL của Bộ Giáo dục đào tạo và Bộ Văn
hóa Thể thao du lịch về hướng dẫn sử dụng di sản văn hóa trong dạy học ở trường
phổ thông ban hành ngày 16/01/2013 .
2. Tài liệu tập huấn Sử dụng di sản trong dạy học ở trường phổ thông của Bộ Giáo
dục và Đào tạo.

14


15