skkn nâng cao hứng thú học văn qua hoạt động ngoại khóa

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NINH BÌNH
TRƯỜNG THPT YÊN KHÁNH A

* * *
*

TÊN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM: NÂNG CAO HỨNG THÚ
HỌC VĂN QUA HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA

Giáo viên thực hiện : Phạm Thị Thanh Mai
Phan Sỹ Quý
Tổ

: Văn - sử

Trường THPT Yên Khánh A

Năm học 2015 - 2016

1


SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NINH BÌNH
TRƯỜNG THPT YÊN KHÁNH A
Phiếu thông tin về nhóm giáo viên viết sáng kiến kinh nghiệm:

- Trường: THPT Yên Khánh A
- Địa chỉ: xã Khánh Hội – huyện Yên Khánh – tỉnh Ninh Bình
- Điện thoại: (030) 3 841245
- Email:
- Họ và tên giáo viên:

1. Phan Sỹ Quý
Ngày sinh: 13/03/1985;

Môn: Ngữ Văn

Điện thoại: 0977531150;

Gmail:

2. Phạm Thị Thanh Mai
Ngày sinh: 26/10/1084;

Môn: Ngữ Văn

Điện thoại: 01237893112;

Gmail:

2


MỤC LỤC
Trang
PHẦN MỞ ĐẦU
1.Lí do chọn đề tài……………………………………………………………….1
2.Lịch sử vấn đề ……………………………………………………………….. .3
3.Ý nghĩa đề tài ………………………………………………………………….5
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
I.Cơ sở lí luận ...................................................................................................... 8

1.Quan điểm về hoạt động ngoại khóa .............................................................. 8
2.Hoạt động ngoại khóa với bộ môn ngữ văn .................................................. 10
2.1.Với việc hình thành các năng lực cho học sinh .............................................. 12
2.2. Với việc tiếp nhận văn học ........................................................................... 12
2.3.Hiệu quả của hoạt động ngoại khóa ............................................................... 12
3. Quan điểm đổi mới về dạy học tích cực......................................................... 14
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN
1.Giải pháp cũ thường làm ............................................................................... 15
2.Giải pháp mới cải tiến ..................................................................................... 16
CHƯƠNG II: BÀI SOẠN THỰC NGHIỆM .................................................... 20
I.MÔ TẢ HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA THỰC NGHIỆM .......................... 20
1.Mục tiêu .......................................................................................................... 20
2. Đối tượng thực hiện ........................................................................................ 21
3.Ý nghĩa của đề tài ........................................................................................... 22
4. Thiết bị tổ chức hoạt động ............................................................................ 22
3


5. Tiến trình tổ chức hoạt động ngoại khóa ...................................................... 22
II. CHƯƠNG TRÌNH HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓATHỰC NGHIỆM
1.Mở đầu ............................................................................................................. 24
2.Phần nội dung chính....................................................................................... 26
2.1.Hiểu biết: Tái hiện kiến thức chung ............................................................ 26
2.2.Giải mã bí ẩn ................................................................................................ 32
2.3. Trò chơi đuổi hình bắt chữ - dành cho khán giả ........................................ 34
2.4.Cảm thụ văn chương .................................................................................... 40
2.5.Chuyển thể văn bản tác phẩm thành kịch bản diễn xuất .............................. 41
3. Kết thúc ........................................................................................................... 47

KẾT LUẬN

I.Hiệu quả xã hội của sáng kiến kinh nghiệm .................................................. 48
II.Điều kiện và khả năng áp dụng ..................................................................... 50
1.Điều kiện .......................................................................................................... 50
2.Khả năng áp dụng ........................................................................................... 52
III.Kiến nghị, đề xuất ........................................................................................ 53
MỘT SỐ HÌNH ẢNH CỦA BUỔI NGOẠI KHÓA…………………………54
MỘT SỐ SẢN PHẨM CỦA HỌC SINH…………………………………… 61
TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………………….80

4


PHẦN MỞ ĐẦU
Trong thế kỉ hội nhập để phát triển, đất nước đứng trước nhiều thời cơ, vận
hội và cũng nhiều thử thách. Giáo dục được xem là quốc sách hàng đầu của mỗi
quốc gia. Trong nhiều chủ trương cải tổ của Giáo dục, vấn đề quan trọng là giáo
dục thế hệ trẻ trong nhà trường phổ thông thành những con người mới phát triển
toàn diện, lành mạnh cả về thể chất và tinh thần, có vốn trí thức đa dạng, biết chủ
động linh hoạt trong việc giải quyết các tình huống đời sống. Có nhiều công văn về
đổi mới phương pháp dạy học để đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng và hiệu quả
trong Giáo dục - đào tạo và đã đem lại những thay đổi, tiến bộ nhất định cho chất
lượng giáo dục hiện nay. Tuy nhiên, nếu chỉ với các giờ lên lớp chính khóa thì
chưa thể đáp ứng được hết nhu cầu của giáo dục hội nhập hiện đại, cũng chưa tạo
đủ điều kiện, môi trường để học sinh bộc lộ, phát huy hết khả năng của mình. Việc
tổ chức các hoạt động ngoại khóa các môn học hoặc liên môn học là cần thiết để
khắc phục được điều nói trên.
1. Lí do chọn đề tài
Với chủ trương của Đảng: trong Đại hội Đảng toàn quốc lần IX đã khẳng
định:Giáo dục đào tạo cùng với khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu. Phát
triển giáo dục là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công

nghiệp hóa, hiện đại hóa, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người – yếu tố cơ
bản là phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Muốn đào tạo
nguồn lực con người đáp ứng với nhu cầu phát triển của xã hội cần phải quan tâm
đến việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho HS. Muốn đào tạo HS toàn
diện phải kết hợp trang bị lí thuyết và trải nghiệm thực nghiệm, thực hành.
Với mục tiêu giáo dục hiện nay: Một yêu cầu lớn đặt ra trong quá trình dạy
học với HS phổ thông nói chung là luôn phải phát hiện, nuôi dưỡng và phát huy
hứng thú của các em đối với môn học. Với môn Ngữ văn càng cần thiết hơn bởi
lâu nay vẫn “được định kiến” là lý thuyết giáo điều, tầm chương trích cú, khiến HS
ngại đọc, ngại học. Việc bồi dưỡng say mê hứng thú với việc học văn được thực
1


hiện trước hết là thông qua các giờ dạy chính khóa trên lớp với sự đổi mới về hình
thức dạy học, kiểm tra và đánh giá. Song dođặc trưng bộ mônvăn vốn gắn liền với
thực tiễn nên nếu chỉ có những giờ chính khóa thì chưa đủ điều kiện để khơi dậy
niềm đam mê, hứng thú của HS. Vì vậy các hoạt động ngoại khóa ngoài giờ lên lớp
là rất cần thiết.
Với việc dạy học tích cực theo xu hướng hiện đại: ngoài dự án dạy học tích
hợp liên môn thì hoạt động ngoại khóa đóng một vai trò quan trọng trong việc bổ
trợ kiến thức, bổ sung các kĩ năng và kinh nghiệm sống cho HS, giúp HS trở thành
những con người toàn diện. Thế nhưng trong những năm qua, hoạt động ngoại
khóa ở các trường phổ thông chưa được chú ý thực hiện, nếu có thì cũng chỉ mang
tính hình thức, chưa mang lại hiệu quả.
Hoạt động ngoại khóa bản thân nó đã rất phong phú sinh động, nhất là khi
nó được tổ chức một cách nghiêm túc, sáng tạo bởi một tập thể bộ môn tâm huyết,
có năng lực với nghề và với HS, từ đó phát huy được niềm say mê, yêu thích, hứng
thú của HS đối với môn học, bồi dưỡng thêm năng khiếu, sự sáng tạo của HS cũng
như vai trò chủ thể, sự tự tin của HS.
Hiệu quả của hoạt động ngoại khóa trong xu hướng dạy học tích cực: Hoạt

động ngoại khóa sau khi giảng dạy mỗi chương, phần, học kì theoquan niệm đổi
mới phương pháp dạy học là một hình thức tự học tích cực, bổ ích và có hiệu quả.
Nó nối liền bục giảng với thực tiễn đời sống, phát huy tính tích cực, chủ động sáng
tạo của học sinh, qua đó kiểm tra chất lượng dạy học trong những giờ học chính
khóa. Riênghoạt động ngoại khóa văn học, vừa là một hoạt động giáo dục vừa là
hoạt động thẩm mĩ góp phần tạo ra lối sống văn hóa và khả năng hưởng thụ văn
hóa nghệ thuật cho học sinh. Qua hoạt động ngoại khóa văn học, học sinh được
phát triển cân đối về trí tuệ, đạo đức, thể dục và mĩ dục .
Hoạt động ngoại khóa là con đường gắn lí thuyết với thực tiễn tạo nên sự
thống nhất giữa nhận thức với hành động của HS, là hình thức văn hóa văn nghệ,
thẩm mĩ, vui chơi giải trí...vì vậy nó đóng vai trò quan trọng trong việc bổ sung
2


những kĩ năng và kinh nghiệm sống cho HS, giúp các em trở thành con người toàn
diện. Chính vì thế, hoạt động ngoại khóa sẽ giúp HS thể hiện được những thế
mạnh,sở trường, cũng như củng cố nắm vững những kiến thức đã được học trong
các giờ chính khóa, từ đó tiếp tục hình thành và phát triền năng lực: năng lực tự
hoàn thiện, năng lực thích ứng, năng lực giao tiếp, năng lực sáng tạo.
Hoạt động ngoại khóa mang lại nhiều lợi ích thiết thực nhưng có thể nói cho
đến nay nó vẫn chưa được quan tâm đầu tư, tổ chức đúng mức ở cả diện lí thuyết
lẫn thực hành. Phần nhiều nếu có tổ chức vẫn nặng về hình thức, chưa thực sự
mang tính khoa học, hiệu quả, chưa thiết thực với môn học và mục tiêu giáo dục
con người toàn diện hiện nay. Khi chưa có hình thức học tập sinh động phong phú
hấp dẫn thì chưa thể phát huy tính chủ động, sáng tạo ở HS cũng như chất lượng
dạy và học.
Xuất phát từ những lí do trên, kết hợp với thực tế đã áp dụng hoạt động ngoại
khóa trong giảng dạy bộ môn Ngữ vănthời gian qua, tôi thấy đã mang lại những
hiệu quả thiết thực. Mặt khác, cũng là vận dụng quan điểm đổi mới trong phương
pháp dạy học tích cực, hướng vào phát triển năng lực của học sinh trong bộ môn

Ngữ văn nói riêng, bộ môn khác nói chung, chúng tôi đề xuất thêm một cách làm
để đáp ứng yêu cầu của nền giáo dục hiện đại với đề tài sáng kiến kinh nghiệm
“Nâng cao hứng thú học văn qua hoạt động ngoại khóa” với mong muốn từng
bước hình thành và hoàn thiện phương pháp giảng dạy môn Ngữ văn theo hướng
hiện đại phù hợp với xu thế giáo dục thời kì hội nhập và phát triển của thế giới
hiện đại.
2. Lịch sử vấn đề
Việc tiến hành đổi mới phương pháp dạy học đã và đang từng bước được
triển khai. Đó là dạy học tích hợp liên môn, là hoạt động dạy lấy HS làm trung
tâm, là kết hợp giữa lí thuyết với thực tiễn... Hoạt động ngoại khóa cũng đang được
áp dụng phổ biến đem đến những khởi sắc cho giáo dục. Bàn về tầm quan trọng

3


của việc tổ chức các hoạt động bên ngoài lớp học (hoạt động ngoại khóa) đã có từ
rất lâu:
Thế kỉ XIII, thời kì Phục Hưng, Rabole - nhà tư tưởng người Pháp đã có
sáng kiến tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp như cho HS tham quan
xưởng thợ, các cửa hàng, tiếp xúc các nhà văn, trải nghiệm cuộc sống ở nông
thôn…
Thập niên 20, 30 của thế kỉ XX, nhà sư phạm nổi tiếng của Nga A.S
Macarenco đã bàn về tầm quan trọng của hoạt động ngoại khóa. Ông từng nhận
định: tôi kiên trì nói rằng các vấn đề giáo dục, phương pháp giáo dục không thể
hạn chế trong các vấn đề giảng dạy, lại càng không thể để cho quá trình giáo dục
chỉ thực hiện trên lớp học, mà đáng lẽ ra phải trên mỗi mét vuông của đất nước
chúng ta. Nghĩa là, trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng không được quan niệm rằng
công tác giáo dục chỉ được tiến hành trên bục giảng.
Giáo dục Việt Nam từ sau cách mạng tháng Tám 1945 cũng quan tâm đến
giáo dục toàn diện cho HS, trong đó hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một

hình thức không thể thiếu của quá trình giáo dục toàn diện HS. Bác đã nhiều lần
yêu cầu thầy cô giáo phải chú ý giáo dục nhiều mặt cho HS: đức, trí, thể, mĩ. Bác
nói: trong lúc học cũng cần làm cho các cháu vui, trong lúc vui cũng cần làm cho
các cháu học. Ở trong nhà trường, ngoài xã hội, các cháu đều vui, đều học.
Năm 2001-2002, trong chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam, Đảng ta
chủ trương mục đích của giáo dục là: phát triển con người toàn diện trên các mặt
tình cảm, trí tuệ, tinh thân và thể chất là lí tưởng của sự phát triển xã hội mà
chúng ta đang từng bước tiến tới. Với công cuộc đổi mới giáo dục hiện nay càng
đòi hỏi đội ngũ sư phạm quan tâm đến giáo dục toàn diện, tăng cường hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp, giúp HS thoát khỏi không gian lớp học chật chội quen
thuộc thâm nhập vào cuộc sống muôn màu vẻ, rèn luyện kĩ năng sống và những
phẩm chất tốt đẹp của con người thời đại mới.

4


Gần đây nhất, năm 2007, trường Đại học sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh
kết hợp cùng Viện nghiên cứu Giáo dục đã cho ra kỉ yếu “Hiệu quả của hoạt động
ngoại khóa đối với việc nâng cao hiệu quả dạy và học trong trường THPT” cũng
đã đề cập đến vai trò quan trọng của hoạt động ngoại khóa trong việc tạo hứng thú
trong quá trình học tập của HS ở các bộ môn cũng như phát hiện được năng lực
của HS trong quá trình giải quyết các tình huống thực tiễn.
Trên báo Phụ nữ Chủ nhật số ra ngày 20/8/2007 có viết: “ngày nay không ít
gia đình đang phải đối đầu với thực trạng cha mẹ ngày càng ít thời gian gần gũi
con cái để có thể hướng dẫn dìu dắt những tri thức cần thiết trong cuộc sống. Tiền
bạc vật chất có thể lo được nhưng để trẻ có sự tự tin nhanh nhạy, tháo vát, biết làm
việc nhà, chăm sóc bản thân là những việc cần phải rèn luyện dần. Kĩ năng sống
nhằm giúp trẻ thích ứng với môi trường sống, bản lĩnh hơn trong xử lí đời sống
thường ngày”. Mối lo ấy không chỉ riêng các bậc cha mẹ mà của cả xã hội khi mà
một thế hệ trẻ có thể có cả một kho tri thức hàn lâm nhưng lại không có kĩ năng

sống thực tế, luống cuống, vụng dại trong giải quyết các vấn đề nảy sinh từ thực
tiễn. Đa phần đều cho rằng nhà trường sẽ là nơi giúp các em lấp đầy khoảng trống
thiếu hụt ấy.
Như vậy, tiếp nối những tiền đề lí thuyết và thực tiễn ấy, việc tổ chức hoạt
động ngoại khóa đối với các môn học trong trường THPT cần được tiến hành có
quy mô, phổ biến để đạt được những hiệu quả giáo dục như mong muốn trong thời
đại mới, để chứng thực rằng học phải luôn đi đôi với hành mới mang lại kết quả
cao nhất cho giáo dục trong mọi thời đại.
3. Ý nghĩa của đề tài
Qua thực tế tổ chức các hoạt động ngoại khóa theo chuyên đề với môn Ngữ
văn, chúng tôi thấy rằng với hình thức tổ chức ngoại khóa dưới dạng một trò chơi
với những câu hỏi gợi mở, dí dỏm, việc phát hiện những chi tiết nghệ thuật hay,
đặc sắc trong một tác phẩm cũng như việc chuyển thể tác phẩm văn học thành kịch
bản để diễn là rất hữu ích với việc tiếp nhận và ghi nhớ kiến thức môn Văn, đặc
5


biệt là tạo được hứng thú của HS. Điều đó đòi hỏi giáo viên phải có năng lực
chuyên môn vững vàng, nghiệp vụ sư phạm tốt và thường xuyên tự học nâng cao
vốn kiến thức, có tâm huyết với nghề, có những sáng tạo trong hình thức tổ chức ...
nhằm tạo ra một sân chơi ngoại khóa thiết thực, bổ ích, có hiệu quả với môn học.
Đóng góp một tiếng nói cá nhân đối với quá trình đổi mới phương pháp dạy
học hiện đại theo hướng dạy học tích cực, chúng tôi mong muốn gắn nhà trường
với cuộc sống, gắn văn với cuộc đời và cũng là một cách để giảm bớt những căng
thẳng mệt mỏi của các giờ học chính khóa trên lớp, tạo được hứng thú của HS với
bộ môn Ngữ văn. Với hoạt động ngoại khóa, GV không đơn thuần chỉ đóng vai trò
là người cung cấp kiến thức cho học sinh, mà còn được tiếp nhận, bổ sung thêm
những kiến thức từ chính những học sinh của mình. Ngoài ra cũng sẽ phát huy và
kích thích khả năng nghiên cứu, tìm tòi thêm của các giáo viên, từ đó góp phần
nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên.

Thông qua hoạt động ngoại khóa với chủ đề Theo dòng văn học (phạm vi
nghiên cứu Văn học hiện đại Việt Nam nửa đầu thế kỉ XX – chủ yếu là những tác
giả, tác phẩm trong chương trình Ngữ văn 11, tập một) nhằm mục đích:
- Góp phần củng cố, gợi nhắc lại các đặc điểm của văn học hiện đại giai
đoạn nửa đầu thế kỉ XX: đổi mới theo hướng hiện đại hóa, phân hóa thành nhiều
bộ phận và xu hướng, phát triển với tốc độ nhanh chóng (những gương mặt tác
giả tác phẩm tiêu biểu, giá trị nội dung – hiện thực, nhân đạo và giá trị nghệ thuật
của mỗi tác phẩm; ý nghĩa triết lí hoặc bài học, thông điệp các tác giả gửi gắm
đến độc giả thông qua số phận, tính cách, cuộc đời của nhân vật)....
-Tạo điều kiện cho GV khai thác các tác phẩm văn học giai đoạn này từ
nhiều khía cạnh, góc độ khác nhau, thỏa mãn nhu cầu làm sống lại tác phẩm
thông qua hình thức các trò chơi, hình thức diễn kịch để tái hiện được đời sống xã
hội trong một giai đoạn lịch sử nhất định cũng như bài học gửi gắm sau mỗi tác
phẩm văn học cụ thể.

6


- Tạo điều kiện cho GV khắc phục những bất cập trong chương trình giữa
thời gian cho phép và khối lượng kiến thức cần phải truyền đạt, có thể mở rộng,
tập trung vào những nội dung quan trọng, tình tiết hay, ý nghĩa của một chi tiết
nghệ thuật đặc sắc trong tác phẩm để giáo dục và khơi dậy khả năng cảm thụ của
các em; thậm chí có cả khả năng bổ sung những vấn đề chưa được đặt ra trong
chương trình chính khóa.
- Ngoài ra các chuyên đề cũng tăng cường tính xã hội, tính thời sự của các
tác phẩm văn học, cho nội dung bài học thông qua những hư cấu sáng tạo thêm
trong quá trình chuyển hóa tác phẩm thành kịch bản sống động để diễn một cách
sáng tạo.
- Hình thành và rèn luyện nhiều năng lực cho HS: năng lực hoạt động nhóm,
năng lực tổ chức sự kiện, năng lực cảm thụ... đáp ứng nhu cầu đổi mới phương

pháp giảng dạy theo hướng phát huy năng lực HS.
Như vậy, thay vì chỉ được học những kiến thức mà thầy cô truyền đạt, tự
bản thân mỗi học sinh cũng có thể tìm tòi, khám phá thêm những kiến thức,
những vận dụng mới liên quan đến bài học thông qua các hình thức trải nghiệm
phong phú, sinh động, hấp dẫn.

7


PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
1.Quan điểm về hoạt động ngoại khóa
Đưa chương trình giáo dục ngoài giờ lên lớp vào kế hoạch giáo dục của
trường phổ thông là một trong những biểu hiện rõ rệt nhất của sự nghiệp đổi mới
giáo dục trong nghị quyết 40 của Quốc hội. Đây là một khâu rất quan trọng trong
định hướng giáo dục mới, là lợi thế để trường học thực hiện yêu cầu giáo dục toàn
diện: Đức – Trí - Thể - Mĩ theo chủ trương đổi mới giáo dục phổ thông của nhà
nước. Thông qua các hoạt động đa dạng, bổ íchcủa hoạt động ngoại khóa làm
phong phú thêm đời sống tinh thần cho HS và giúp HS hoàn thiện dần nhân cách
của mình.
Hoạt động ngoại khoá là một thuật ngữ dùng để chỉ các hình thức hoạt động
kết hợp dạy học với vui chơi ngoài lớp, nhằm mục đích gắn việc giảng dạy, học tập
trong nhà trường với thực tế xã hội. Trong chương trình sách giáo khoa mới, hoạt
động ngoại khoá có thể xem như tương đương với hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp. Mục tiêu của hình thức này nhằm củng cố, khắc sâu những tri thức đã học
qua các môn học trên lớp, mở rộng, nâng cao hiểu biết cho học sinh về các lĩnh
vực đời sống xã hội, tăng vốn hoạt động thực tiễn... Chương trình Ngữ văn bậc phổ
thông hiện nay được xây dựng theo tinh thần tích hợp, gắn bó chặt chẽ giữa phân
môn Văn học – Tiếng Việt – Tập làm văn. Mục đích của môn Ngữ văn là rèn luyện

năng lực cảm thụ cái đẹp trong văn học nghệ thuật, biết sử dụng tiếng Việt để giao
tiếp có hiệu quả, biết vận dụng kiến thức để giải quyết các tình huống trong đời
sống thực tế. Và hoạt động ngoại khóa sẽ là cầu nối để đáp ứng những mục tiêu đó.
Hoạt động ngoại khóa cũng sẽ hỗ trợ cho giáo dục nội khóa, góp phần phát
triển và hoàn thiện nhân cách, bồi dưỡng năng khiếu và tài năng sáng tạo của học
sinh. Nội dung của giáo dục ngoại khóa rất phong phú và đa dạng thể hiện qua các
8


hình thức sáng tạo, thường xuyên đổi mới đáp ứng được nhu cầu tiếp nhận của học
sinh. Nhờ đó các kiến thức tiếp thu được ở trên lớp có cơ hội được áp dụng, mở
rộng thêm trên thực tế, đồng thời có tác dụng nâng cao hứng thú học tập nội khóa.
Lâu nay trong trường phổ thông vẫn coi ngoại khóa là một hoạt động ngoài
giờ học, một hoạt động phụ, nằm ngoài quản lí chuyên môn. Cũng có quan niệm
cho rằng hoạt động ngoại khóa như một hình thức giải trí, được tổ chức theo một
hình thức chương trình trình diễn văn nghệmúa hát, chủ đề đơn giản, sơ sài về nội
dung, không chủ điểm, không mang tính giáo dục cao và càng không có khả năng
phát huy khả năng của HS (vì chỉ HS nào có năng khiếu mới được lựa chọn tham
gia và trình diễn năng khiếu của mình) nên thường gây tâm lí nhàm chán. Quan
điểm về hoạt động ngoại khóa như trên là không thỏa đáng, chưa thể hiện sự quan
tâm đúng mức cũng như lợi ích thiết thực của hoạt động này đối với việc ghi nhớ
kiến thức, nhạy bén trong nhận diện vấn đề và cả khả năng sáng tạo của HS trong
quá trình học tập.
Tháng 12/2015, PGS, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thành - Phó vụ trưởng Vụ giáo
dục trung học Bộ giáo dục trong chuyên đề bàn về đổi mới Giáo dục, trong quá
trình nói chuyện cùng cán bộ giáoviên các trường THPT trong huyện Yên Khánh
có nói về một hạn chế của phương pháp dạy hiện nay: đúng là có đổi mới, nhưng
mới chỉ là đổi mới về cách sử dụng phương tiện dạy học – từ bảng sang máy chiếu,
từ hình dung tưởng tượng đến quan sát trực quan bằng hình ảnh minh họa sinh
động; còn cơ bản vẫn là dạy theo cách cũ. Vẫn cứ bám sát vào SGK, nói những cái

trong SGK đã có, phần quan trọng nhất, đó là thực hành thì lại là về nhà tự làm –
nói vội vào lúc cuối giờ coi như dặn dò – thế là xong một tiến trình lên lớp. Và cụ
thể, một GV Sinh học đã soạn công phu và giảng bài Quần thể vi sinh vật với rất
nhiều hình ảnh, biểu bảng nhưng cuối cùng HS vẫn không biết quần thể ấy nên vận
dụng như thế nào trong thực tiễn đời sống, HS cũng không biết muối dưa, không
hiểu vì sao để lâu dưa bị khú... Đó là một bất cập mà chúng ta đều trải qua trong
quá trình giảng dạy. Vẫn tâm lí áp lực cháy giáo án, đi thi phải tái hiện kiến thức
nên chỉ chú trọng giảng tất cả kiến thức lí thuyết mà quên mất học sinh cần được
9


thực hành cụ thể. Học đi đôi với hành mới mang lại hiệu quả như mong muốn. Vì
vậy, hoạt động ngoại khóa chính là hình thức tối ưu nhất có thể đem đến một sự
thực hành thú vị cho HS sau những giờ học căng thẳng, mệt mỏi.
Tác dụng của hoạt động ngoại khóa được khẳng định ở chỗ nó gắn kết được
giữa lí thuyết với thực hành, làm cho vốn kiến thức của HS được liên kết, được mở
rộng và củng cố sâu hơn (vì nguồn tư liệu sưu tầm được rất phong phú và đa dạng,
biết cách xử lí tư liệu, phát hiện vấn đề và giải quyết vấn đề). Điều này theo
phương pháp dạy học mới rất có ý nghĩa và quan trọng trong việc thực hiện những
nhiệm vụ và mục đích dạy học hiện nay
2. Hoạt động ngoại khóa với bộ môn Ngữ văn
Hoạt động ngoại khóa có ưu thế khá lớn với các môn khoa học xã hội, đặc biệt
là môn Văn. Từ hoạt động này, việc dạy và học sẽ có cơ sở thực tế, tạo hưng phấn
hứng thú cho HS trong giờ học chính khóa. Vốn sống, vốn hiểu biết của thầy và trò
được mở rộng. Với môn Ngữ văn, hoạt động ngoại khóa có hiệu quả cao với việc
nâng cao chất lượng dạy và học. HS không chỉ học chay, học thụ động mà sẽ được
gắn với thực tế sinh động, phong phú, hình thành xúc cảm thẩm mĩ cho các em –
những điều mà thầy cô không có điều kiện trình bày trong giờ chính khóa. Nó đáp
ứng yêu cầu đa dạng hóa hình thức học tập, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn
luyện tư duy sáng tạo, phát triển mở rộng kiến thức và giáo dục HS một cách toàn

diện. Có thể coi hoạt động ngoại khóa là hoạt động có tính chất tích hợp – đúng
với chủ trương hiện nay của Bộ giáo dục –đào tạo, thậm chí là tích hợp cao hơn
các dạng tích hợp khác vì nó tổng hợp được kiến thức theo cả chiều rộng và bề
sâu, tích hợp được nhiều kĩ năng trong một buổi ngoại khóa: kết hợp giữa kiến
thức lí thuyết với kinh nghiệm thực hành, trải nghiệm trong thực tế; hình thức tổ
chức đa đạng phát huy được nhiều năng lực của HS với bộ môn và trong cả thực
tiễn, năng lực tư duy sáng tạo, nhạy bén, hoạt động tập thể, kĩ năng giải quyết tình
huống… Mặt khác, hoạt động ngoại khóa môn Ngữ văn cũng giảm bớt lối thuyết
trình dài dòng vốn vẫn sử dụng trong giờ học chính khóa, tạo điều kiện cho GV
chủ động về cách dạy, tạo nên những bài giảng mang phong cách, dấu ấn riêng.
10


2.1.Với việc hình thành các năng lực cho HS
Năng lực cảm thụ thẩm mĩ và năng lực nhận thức: Việc hình thành và bồi
dưỡng năng lực cảm thụ thẩm mĩ cho HS phổ thông là một công việc hết sức cần
thiết nhưng cũng vô cùng khó khăn bởi vì nếu không có năng lực thẩm mĩ tốt thì
cũng không thể học tốt môn văn được. Từ xưa cho đến nay, dẫu khác nhau về bối
cảnh thời đại, song trong mỗi tác phẩm văn học luôn có sự song hành của hai mặt:
thiện - ác, xấu - đẹp. Cuộc đấu tranh giữa thiện ác dẫu cam go, quyết liệt nhưng
cuối cùng cái thiện luôn chiến thắng đã đem lại niềm tin của con người trong cuộc
sống, giúp con người biết đấu tranh để bảo vệ lẽ phải cũng như đấu tranh để vươn
tới một xã hội công bằng, văn minh. Kế đó là những tác phẩm văn học lấp lánh giá
trị nhân văn cao cả, ngợi ca tình đời tình người bao dung nhân ái, những thông
điệp đằng sau những cuộc đời nhân vật, những cảm xúc đằng sau những câu từ
thẩm mĩ ít nhiều đem đến cho HS một đời sống tinh thần giàu có, phong phú, tác
động rất lớn đến nhận thức cũng như hành động của HS, giúp các em biết sống
đẹp, sống hài hòa, lành mạnh.
Năng lực giao tiếp, năng lực giải quyết tình huống thực tiễn: Môn Ngữ văn là
một môn học đặc thù, luôn gắn với thực tiễn và được ứng dụng trong thực tiễn

nhiều nhất, hình thành nhân cách, lối sống lành mạnh cho HS, giúp các em biết
cách giao tiếp trong các lĩnh vực của đời sống. Đó cũng là cơ sở để học tốt các
môn học khác: biết phân tích, phán đoán (các hình ảnh, các tín hiệu qua hình thức
đố vui giải mã của hoạt động ngoại khóa), có khả năng rút ra kết luận và suy luận
một cách khoa học, biết cách giải quyết có hiệu quả các tình huống trong học tập
và cuộc sống. Cũng trên nền tảng đó, HS có năng lực hành động, năng lực thích
ứng, năng lực giao tiếp và năng lực tự khẳng định. Nếu chỉ giảng dạy đơn điệu trên
bục giảng chính khóa thì HS chỉ được tiếp thu một chiều kiến thức mà không có cơ
hội trở thành chủ thể tiếp nhận với cảm quan cá nhân. Cần phải có hoạt động ngoại
khóa để tạo nên một hình thức dạy học trải nghiệm với những yếu tố vui mà có ích,
củng cố được kiến thức. Trên cơ sở đã trang bị những kiến thức lí thuyết cơ bản

11


trên lớp thì hoạt động ngoại khóa sẽ là cơ hội hiện thực hóa lí thuyết, là cơ hội
được tiếp xúc những thẩm mĩ có thật của môn văn với đúng đặc thù của nó.
Năng lực phát hiện vấn đề (nhận biết nhạy bén): Những vấn đề văn học, tác
phẩm văn học xuất hiện trước các em như một câu hỏi buộc HS phải tìm được
không phải một mà nhiều cách tiếp cận, nhiều cách lí giải. Việc phát hiện vấn đề
của tác phẩm văn học ở nhiều bình diện khác nhau sẽ là cơ sở của nhiều con đường
tìm kiếm khác nhau giúp các em phát hiện vấn đề, tìm ra con đường tiếp cận cho
riêng mình. Năng lực này một khi được hình thành và bồi dưỡng đầy đủ nõ sẽ phát
triển và trở thành bản lĩnh, cốt cách của HS không phải chỉ ở phạm vi học văn mà
còn ở phạm vi con người toàn diện. Và rất biện chứng, nó lại góp phần làm cho
năng lực cảm thụ thẩm mĩ của HS được nâng lên một trình độ cao hơn.
2.2. Với việc tiếp nhận văn học
Tiếp nhận văn học là một hoạt động mang tính cá nhân sâu sắc, gắn liền với
tình cảm, thị hiếu của mỗi người. Về bản chất, tiếp nhận văn học mang khuynh
hướng xã hội, gắn liền với đời sống thực tế, tức là không ngừng sáng tạo. Do được

tiếp nhận mà tác phẩm văn học có thể tham gia vào các môi trường xã hội khác
nhau, thuộc các thời kì lịch sử khác nhau. Từ đó tác phẩm văn học có một đời sống
lịch sử và một số phận lịch sử của nó. Vì vậy tiếp nhận văn học không bào giờ tách
rời với đời sống hiện thực. Các buổi ngoại khóa sẽ là cầu nối để HS tiếp nhận tác
phẩm một cách sinh động nhất, nói cách khác không chỉ tiếp nhận mà còn đồng
sáng tạo cùng tác giả. Điều đó sẽ lí giải cho HS hiểu rõ được vấn đề lí luận văn
học: tiếp nhận văn học không chỉ là vấn đề sở trường, thị hiếu mà còn là trình độ,
xúc cảm thẩm mĩ đồng điệu, sống cùng tác phẩm. Một tác phẩm văn chương đích
thực không chỉ là cách mà tác giả truyền đạt đến độc giả mà còn là trình độ và hình
thức tiếp cận của độc giả.
2.3.Hiệu quả của hoạt động ngoại khóa
Đối với GV: Gắn lí thuyết với thực tiễn, củng cố thêm kiến thức trên lớp, gắn
liền giữa nhà trường và cuộc sống.
12


Hiểu rõ hơn học sinh của mình, phát hiện được khả năng của các em, từ đó
điều chỉnh phương pháp dạy trên lớp cho phù hợp, khơi dậy, bồi dưỡng những tiềm
năng văn học. Mặt khác, GV cũng có cơ hội bồi dưỡng thêm vốn sống, vốn hiểu
biết từ thực tế để giờ dạy chính khóa không còn nghèo nàn, thiếu cơ sở thực tiễn.
Phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu. Phát huy tính tự chủ độc lập và làm việc
tập thể của HS.
Đối với HS: thông qua hình thức trò chơi, HS nhớ kiến thức dễ dàng hơn, có
hứng thú nhiều hơn với môn Ngữ văn; các em tự khám phá và thể hiện được tài
năng của mình đối với các tác phẩm văn chương; khi viết bài thì bài viết cũng sẽ
phong phú hơn vì có được chất liệu thực tế sống động từ các giờ ngoại khóa. Ngoài
ra, hình thức học này cũng rèn luyện cho các em kĩ năng nói, kĩ năng giao tiếp
trước đám đông, kĩ năng làm việc nhóm để có hiệu quả cao nhất.
- Rèn luyện kĩ năng cảm thụ thông qua những hình thức trải nghiệm sống
động, vui cười hài hước giúp HS yêu thích, hứng thú với môn học, tìm đến

những giá trị nhân bản của các tác phẩm văn chương và cuộc sống.
- Rèn luyện kĩ năng sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp để đạt được hiệu quả
như mong muốn.
- Giáo dục, vun đắp HS những tình cảm đẹp, cách sống lành mạnh: lòng yêu
thương trắc ẩn, yêu nước, yêu thiên nhiên, yêu các giá trị văn hóa… góp
phần giúp HS nhận ra giá trị đích thực của văn học: văn học là nhân học.
- Rèn luyện khả năng quan sát cuộc sống , mọi việc xung quanh, có tư duy,
năng lực khái quát tổng hợp và giải quyết vấn đề
Tóm lại: Hoạt động ngoại khoá có thể được coi như một trong các hình thức
để đánh giá học sinh theo quan điểm phát triển toàn diện và càng có ý nghĩa hơn
nếu các hoạt động ngoại khoá có tác động trở lại, giúp học sinh có thêm hứng thú,
niềm vui trong học tập môn Ngữ văn và rèn luyện đạo đức. Với những lý do trên,
hoạt động ngoại khoá nên được tổ chức gắn liền với quá trình học tập chính khóa

13


để HS tham gia với niềm say mê, tự nguyện, quan trọng nhất là thay đổi được cách
tiếp nhận và thái độ học đối với bộ môn.
3. Quan điểm đổi mới về dạy học tích cực.
Phương pháp dạy học truyền thống lấy giáo viên làm trung tâm, giáo viên nói
những điều mình hiểu, mình biết cho học sinh phải nghe, phải ghi như cái máy.
Phương pháp dạy học hiện đại lấy học sinh làm trung tâm, giáo viên có vai trò
hướng dẫn chỉ đạo học sinh tiếp thu lĩnh hội kiến thức. Ưu điểm lớn nhất của
phương pháp này là học sinh phát triển tư duy ngôn ngữ, tư duy hình tượng, tư duy
logic và kĩ năng lập luận bảo vệ ý kiến quan điểm của mình. Học sinh vừa là đối
tượng vừa là chủ thể của hoạt động học. Giáo viên không chỉ có kiến thức chuyên
môn vững mà còn cần có năng lực sư phạm tốt, khéo léo trong việc xử lí tình
huống phát sinh trong giờ học.
Với hình thức hoạt động ngoại khóa theo chủ đề chủ điểm, GV không chỉ

kiểm tra kiến thức của một bài cụ thể như với hình thức kiểm tra bài cũ trong các
giờ học chính khóa mà có khả năng kiểm tra kiến thức tổng quát của HS về môn
học với cả lĩnh vực văn học sử và các tác phẩm cụ thể tiêu biểu. Mặt khác, với hình
thức các trò chơi dưới dạng câu hỏi, đố vui kích thích được hứng thú của HS, kích
thích được tư duy để tái hiện kiến thức đã học. Hấp dẫn nhất là cho các em có cơ
hội được trải nghiệm trong vai các nhân vật khi chuyển thể tác phẩm văn học sang
hình thức diễn kịch, vừa thể hiện được sự sáng tạo của các em vừa giúp các em
hiểu sâu sắc hơn về tác phẩm – giá trị hiện thực cũng như nhân đạo, rút ra những
thông điệp, bài học ý nghĩa với thực tiễn. Ngoại khóa nhưng thực chất vẫn là dạy
học nhưng ở hình thức tổ chức mới.

14


II. CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Giải pháp cũ thường làm
*Nội dung cơ bản của giải pháp:
Giảng dạy văn học trước đây thường là phương pháp thuyết trình thẩm bình.
Một tiết học chính khóa thông thường:Giáo viên soạn giáo án, hướng dẫn học sinh
chuẩn bị bài theo câu hỏi trong sách giáo khoa. Trên lớp, giáo viên đóng vai trò
chủ đạo trong giờ dạy Ngữ văn, học sinh tiếp thu kiến thức qua lời thuyết trình,
giảng giải của giáo viên. Trong quá trình giảng, GV chủ yếu tập trung vào một vài
phương diện nghệ thuật để nhận xét như ý nghĩa của câu văn, câu thơ, tài năng sử
dụng từ ngữ của nhà văn nhà thơ, cá tính người cầm bút...GV thường đặt nặng mục
tiêu dạy hết bài, đúng giờ, đúng chương trình hơn mục tiêu hình thành năng lực tổ
chức hoạt động giáo dục cho HS.Các đề thi, kiểm tra được ra theo hướng nặng về
lý thuyết, nhẹ về thực hành.
Không thể phủ nhận ưu điểm của phương pháp đó, như: Giáo viên có thể đi
sâu khai thác những vấn đề đặt ra trong tác phẩm văn học; học sinh tập trung theo
dõi nội dung bài học, chú ý đến những vấn đề trọng tâm được nhấn mạnh trong giờ

học.
Tuy nhiên nó cũng tồn tại nhiều vấn đề:
Đối với học sinh:
- Chỉ biết phần kiến thức giới hạn bó hẹp trong một vấn đề, một bài học, một
môn học.Vì vậy, tâm lí chung của học sinh khi học tác phẩm văn học là nhàm
chán, ít hứng thú tìm hiểu khám phá giá trị của tác phẩm văn chương.
- Chưa phát huy được khả năng sáng tạo, chủ động trong học tập do sự áp
đặt trong cách truyền thụ cũng như trong quá trình kiểm tra với phần phải tái hiện
kiến thức (thường học vẹt, học tủ).

15


- Việc vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống trong học
tập còn lúng túng, khó khăn.
Đối với giáo viên:
- Tương tác với HS ít nên không có cái nhìn đa chiều, đôi khi tự bằng lòng
với chính mình nên nhiều khi không có cơ hội nhìn lại mình để tự nâng cao năng
lực truyền đạt (phương pháo) cũng như năng lực về chuyên môn.
- Bài giảng văn trở thành giáo điều, khô khan, khó tiếp nhận.
- Giáo viên chưa có điều kiện bộc lộ hết nghiệp vụ sư phạm của
mình, không có điều kiện làm việc chung với cả tổ nhóm để nâng cao hiệu quả
chuyên môn cũng như trao đổi rút kinh nghiệm.
Hiện tượng đó phản ánh rõ một điều là dạy học và đánh giá học phần này
hiện nay còn khá nặng về lý luận, thiếu tính thiết thực. Vì vậy cần phải thay đổi
nhận thức về tính thiết thực của môn học đối với việc hình thành năng lực tổ chức
hoạt động giáo dục ở trường phổ thông cho HS.
2. Giải pháp mới cải tiến: tổ chức hoạt động ngoại khóa
Mục đích:
-

Coi trọng tính chủ động, sáng tạo của học sinh trong giờ học.

-

Lấy học sinh làm trung tâm, thay đổi hoạt động chủ yếu là thuyết trình sang
hoạt động đối thoại, giao tiếp với học sinh.
Để có được một hoạt động ngoại khóa như mục đích mong muốn đặt ra cần có

sự chuẩn bị kĩ về dự kiến, cách thức tổ chức, giao nhiệm vụ cho học sinh, tiến trình
tổ chức hoạt động. Căn cứ vào tình hình thực tế của bộ môn tại trường giảng dạy,
căn cứ và mức độ nhận thức của học sinh của khối lớp đảm nhiệm giảng dạy tôi đề
xuất hình thức tổ chức hoạt động giờ học ngoại khóa môn văn với chủ đề Theo
dòng vãn học với phạm vi nghiên cứu là Văn học Việt Nam hiện đại nửa đầu XX
như sau:
16


Theo cấu trúc chương trình Ngữ văn 11 THPT hiện nay, mảng văn học hiện đại
Việt Nam đầu XX, HS được học các văn bản thơ và văn xuôi: Hai đứa trẻ (Thạch
Lam), Chữ người tử từ (Nguyễn Tuân), Hạnh phúc của một tang gia (trích Số đỏ,
Vũ Trọng Phụng), Chí Phèo (Nam Cao), Vội vàng (Xuân Diệu), Từ ấy (Tố Hữu),
Tràng giang (Huy Cận), Đây thôn Vĩ Dạ (Hàn Mạc Tử) và một số bài đọc thêm.
Ngoài ra, GV có thể giới thiệu các tác phẩm tiêu biểu của các tác giả trên để HS về
nhà tự tìm đọc, có cái nhìn thấu đáo hơn về văn học giai đoạn này cũng như phong
cách, đặc điểm sáng tác của các tác giả. Việc đó giúp ích cho việc biên soạn câu
hỏi trong hoạt động ngoại khóa phong phú hơn, sâu sắc hơn và HS cũng nắm được
lượng kiến thức đa dạng hơn.
-Dự kiến thời gian: hai tuần cuối học kì I, sau khi đã học xong toàn bộ các tác
phẩm văn xuôi giai đoạn nửa đầu XX trong SGK ngữ văn 11 tập một, học kì I.

Giờ học ngoại khóa kéo dài khoảng 3 tiếng – tương đương
với 3,5 tiết học chính khóa
-Hình thức tổ chức: 5 phần
+ Phần 1: Hiểu biết: tái hiện kiến thức về các tác phẩm đã học (nhận diện tác
phẩm, nhận diện chi tiết, phát hiện chi tiết)
+ Phần 2: Giải mã bí mật: trò chơi tìm kiếm chủ đề dưới hình thức trả lời các câu
hỏi gợi mở (liên quan đến chủ đề đang bị ẩn giấu)
+ Phần 3: Đuổi hình bắt chữ: nhận diện tên nhân vật, tác giả, tác phẩm thông qua
những gợi dẫn về hình ảnh dí dỏm, hài hước.
+ Phần 4: Cảm thụ thẩm mĩ văn chương: HS lựa chọn một chi tiết đặc sắc mà
bản thân thấy tâm đắc nhất trong một tác phẩm đã học. (Phần này, HS trình bày
trực tiếp, rèn kĩ năng nói, tạo lập văn bản trong quá trình giao tiếp)
+ Phần 5: Tập làm nghệ sĩ.: quá trình HS chuyển thể một sự việc, một phân đoạn
trong tác phẩm dưới dạng tiểu phẩm (Hs được lựa chọn theo hứng thú) – cho phép
có sự sáng tạo, hư cấu nhưng phải đảm bảo được tinh thần của văn bản, mang giá
trị giáo dục tiến bộ, lành mạnh.
-Chuẩn bị của HS:
17


+ Tích lũy kiến thức bằng cách tìm đọc các tác phẩm sáng tác cùng thời với các tác
phẩm đã học, có thể là của cùng tác giả hoặc khác tác giả. (GV có thể giới thiệu,
hướng dẫn)
+ Ghi nhớ được những kiến thức đã học về các tác phẩm
+ Chuyển thể tác phẩm sang dạng kịch và tiến hành tập luyện
+ Chuẩn bị các điều kiện, phương tiện phục vụ cho buổi học ngoại khóa
-Chuẩn bị của GV:
+ Dự định lớp thực hiện hoặc hai lớp dạy cùng khối để có kế hoạch tổ chức cụ thể.
+ Báo cáo cấp lãnh đạo; bàn bạc trao đổi, xin ý kiến đóng góp của tổ chuyên môn
để cùng góp ý trao đổi nội dung các câu hỏi và cùng đến dự để rút kinh nghiệm.

+ Hướng dẫn HS cách thức tham gia hoạt động ngoại khóa; chia thành các đội và
chọn đội trưởng cho mỗi đội. Giao nhiệm vụ cụ thể cho từng đội (có thời hạn hoàn
thành cụ thể), giới hạn phạm vi kiến thức, giới thiệu các kiến thức cần mở rộng.)
+ Soạn câu hỏi bám sát các tác phẩm đã học, khơi được kiến thức khái quát và cụ
thể về tác giả, tác phẩm, đặc điểm giai đoạn văn học đang nghiên cứu.
+ Soạn phần mềm trình chiếu với ứng dụng linh hoạt, sinh động.
+ Duyệt và chỉnh sửa kịch bản chuyển thể cho HS cho phù hợp với lứa tuổi và môi
trường học tập.
+ Dự kiến thời gian, địa điểm chính thức tổ chức hoạt động.
Trong mỗi phần, GV phải có hướng dẫn về hình thức tổ chức – thể lệ từng phần để
học sinh nắm được.

18


SƠ ĐỒ MÔ TẢ TÍNH CHẤT ƯU VIỆT
CỦA HOẠT ĐỘNG HỌC NGOẠI KHÓA SO VỚI TIẾT HỌC
CHÍNH KHÓA TRÊN LỚP
* Dạy học chính khóa theo phương pháp phổ biến hiện nay:

Giáo viên Trung

-tâm, chủ đạo

T ruyền đạt

Văn bản văn
học

Tiếp thu

Học sinh
Thụ động,
không sáng tạo

Giải thích sơ đồ: Mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh là quan hệ một chiều,
học sinh tiếp thu bài thụ động. Hiệu quả giáo dục thấp.
* Phương pháp tổ chức dạy học ngoại khóa

Giáo viên

Môn Ngữ văn:

-

Các văn bản văn học
và mở rộng ngoài
SGK

- - -

HỌC SINH

-

Củng cố được kiến
thức; hình thành nhiều
năng lực; sáng tạo, chủ
động, tích cực với hoạt
động học tập

Hiệu quả giáo dục:
Bồi dưỡng năng lực cảm thụ tác phẩm văn chương cho học sinh
Phát triển khả năng sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp
Nâng cao tư duy khoa học, tư duy hình tượng, tư duy logic.
Hình thành và phát triển kĩ năng sống.
Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết vấn đề đặt ra trong học tập
và trong cuộc sống

19


Giải thích sơ đồ: Học sinh là trung tâm của hoạt độngdạy. Giáo viên có vai
trò hướng dẫn chỉ đạo
Có thể nói, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một trong những con
đường để phát triển năng lực trong mỗi cá nhân học sinh trong nhà trường phổ
thông, tạo ra môi trường thuận lợi để học sinh phát triển tư duy, hình thành nhân
cách đáp ứng theo yêu cầu của xã hội. Việc nhìn nhận đúng vị trí, vai trò của hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp sẽ giúp các cấp quản lí dành sự đầu tư thích đáng
để chỉ đạo hoạt động này ở trường, giúp đội ngũ giáo viên có thái độ tích cực và
sáng tạo khi tham tổ chức các hoạt động, tạo ra sự chuyển biến về chất trong các
hoạt động ngoài giờ nhằm thực hiện tốt mục tiêu giáo dục trong nhà trường phổ
thông.

CHƯƠNG II: BÀI SOẠN THỰC NGHIỆM
I.MÔ TẢ HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA THỰC NGHIỆM
1. Mục tiêu :
a.Về kiến thức: GV hướng dẫn HS
- Hiểu được một số nét nổi bật của hoàn cảnh lịch sử, xã hội văn hóa Vn từ đầu
XX đến Cách mạng tháng Tám 1945. Đó chính là cơ sở hình thành nên nền văn

học Việt Nam hiện đại.
- Nắm vững những đặc điểm cơ bản và những thành tựu chủ yếu của văn học
Việt Nam giai đoạn này.
- Hiểu sơ bộ những nét chủ yếu về các khái niệm xu hướng và trào lưu văn học
để có thể vận dụng những kiến thức đó học các tác giả, tác phẩm cụ thể.
- Khái quát lại các văn bản đã học với giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, đặc
điểm sáng tác, phong cách nghệ thuật của các tác giả tiêu biểu.

20


b. Về kĩ năng:
- Giúp HS thực hành rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng tổ chức, kỹ năng giao
tiếp, chức các chương trình game show mang tính trí tuệ nhằm tạo sân chơi lành
mạnh và tạo điều kiện cho HS có cơ hội phát huy khả năng cá nhân.
-Rèn luyện kĩ năng cảm thụ tác phẩm văn xuôi trữ tình, phân tích ngôn ngữ
nghệ thuật, cách cảm cách diễn đạt, cách sử dụng ngôn ngữ khi nói và viết cho hay
và hiệu quả.
c. Về thái độ, tình cảm:
- HS trân trọng giá trị của tác phẩm văn chương.
- Tâm hồn phong phú: giàu lòng trắc ẩn, biết yêu thương chia sẻ.
- Tôn vinh yêu chuộng cái đẹp, biết đấu tranh chống lại cái xấu cái ác.
- Rút ra những bài học nhận thức và hành động trong cuộc sống.
2. Đối tượng thực hiện: Học sinh toàn khối 11; Những tác giả, tác phẩm văn
xuôi hiện đại trong hương trình SGK Ngữ văn 11, tập một.
Học sinh lớp 11sau khi học xong một số tác phẩm văn học trung đại sẽ bước
sang tìm hiểu văn học hiện đại. Bài đầu tiên các em tiếp cận là Khái quát văn học
Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến cách mạng tháng Tám 1945. Qua bài học này, HS
được trang bị kiến thức văn học sử tương đối đầy đủ về đặc điểm xã hội cũng như
đặc điểm của văn học hiện đại Việt Nam giai đoạn này. Trước đó, các em đã được

tham gia hai chương trình hoạt động ngoại khóa với hai chủ đề: Văn học dân gian
và Văn học trung đại. Với hoạt động ngoại khóa lần này các em sẽ được tiếp cận
văn học hiện đại, từ đó có sự so sánh sự khác biệt về thi pháp sáng tác cũng như
cách tiếp nhận những tác phẩm văn học thuộc mỗi giai đoạn, học phần văn học
khác nhau. Các em sẽ có cái nhìn tổng thể về văn học dân tộc trong dòng chảy liên
tục của nó, những nền tảng đầu tiên, sự kế thừa, phát huy và phát triển của những
giai đoạn về sau.
21