Nang cao tình hoc tap

BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ

ĐỀ TÀI KHOA HỌC CẤP HỌC VIỆN

GIẢI PHÁP NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC
HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN ĐÀO TẠO CHÍNH ỦY
Ở HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ HIỆN NAY

Năm 2010


BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ

ĐỀ TÀI KHOA HỌC CẤP HỌC VIỆN

GIẢI PHÁP NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC
HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN ĐÀO TẠO CHÍNH ỦY
Ở HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ HIỆN NAY

NĂM 2010

Năm 2009


MỤC LỤC
Trang
Më ®Çu
Ch¬ng 1

3
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC HỌC TẬP CỦA
HỌC VIÊN ĐÀO TẠO CHÍNH ỦY Ở HỌC VIỆN
CHÍNH TRỊ

9

1.1. Tính tích cực học tập và nâng cao tính tích cực học tập
của học viên đào tạo chính ủy ở Học viện Chính trị

9

1.2. Thực trạng và một số kinh nghiệm bước đầu về
nâng cao tính tích cực học tập của học viên đào tạo
chính ủy ở Học viện Chính trị

24

Ch¬ng 2 YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NÂNG
CAO TÍNH TÍCH CỰC HỌC TẬP CỦA HỌC
VIÊN ĐÀO TẠO CHÍNH ỦY Ở HỌC VIỆN
CHÍNH TRỊ HIỆN NAY

42

2.1. Yêu cầu nâng cao tính tích cực học tập của học viên
đào tạo chính ủy ở Học viện Chính trị hiện nay

42

2.2. Những giải pháp chủ yếu nâng cao tính tích cực học
tập của học viên đào tạo chính ủy ở Học viện Chính
trị hiện nay

55

KẾT LUẬN

84

KIẾN NGHỊ

86

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

87

PHỤ LỤC

92


3
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Phát huy tính tích cực nghiên cứu khoa học là một trong những nhân tố
quan trọng, cơ bản, có ý nghĩa quyết định chất lượng và kết quả nghiên cứu
khoa học của người nghiên cứu cũng như chất lượng nghiên cứu khoa học của

các cơ sở đào tạo. Đặc biệt, trong tình hình hiện nay khi mà cuộc cách mạng
khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ và đi kèm với nó là khối lượng tri thức
phát triển ngày càng nhanh so với khả năng tiếp thu của con người, công cuộc
đổi mới toàn diện đất nước và yêu cầu về phẩm chất, năng lực của người chính
ủy Quân đội nhân dân Việt Nam đã và đang đặt ra nhiều vấn đề đòi hỏi quá trình
đào tạo chính ủy ở Học viện Chính trị cần phải quan tâm giải quyết. Dạy và học
như thế nào để tạo ra đội ngũ chính ủy có kiến thức, năng lực toàn diện, cập
nhật, giỏi tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong khi thời gian đào tạo
của các khóa học không thay đổi ? Rõ ràng, chúng ta không thể điều chỉnh theo
hướng phát triển số môn học lên tương ứng mà cần quan tâm điều chỉnh nội
dung, chương trình và phương pháp đào tạo, đồng thời chú trọng nâng cao tính
tích cực học tập của người học mới có thể đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn.
Ý thức được vấn đề đó, từ năm 2005 đến nay, Đảng ủy, Ban Giám đốc
Học viện và các lực lượng có liên quan đã có những chủ trương, biện pháp
lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức triển khai các chương trình hành động cụ thể
nhằm nâng cao tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính ủy. Tuy
nhiên, kết quả đạt được còn ở mức độ nhất định, tính tích cực học tập của học
viên đào tạo chính ủy chưa có sự chuyển biến rõ rệt, chất lượng tự học chưa
cao, biểu hiện tiêu cực trong thi cử vẫn tồn tại dưới nhiều hình thức nhưng
chưa có biện pháp khắc phục hiệu quả… Những hạn chế, yếu kém nêu trên
không chỉ ảnh hưởng đến kết quả học tập và năng lực công tác của chính bản


4
thân mỗi học viên sau khi tốt nghiệp ra trường, mà còn ảnh hưởng không tốt
đến chất lượng đào tạo của Học viện.
Do đó việc triển khai nghiên cứu đề tài “Giải pháp nâng cao tính tích
cực học tập của học viên đào tạo chính ủy ở Học viện Chính trị hiện nay” là
vấn đề cấp thiết cả về lí luận và thực tiễn ở HVCT hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài

Xuất phát từ tính chất, đặc điểm và yêu cầu của hoạt động học nói
chung, hoạt động học của đối tượng học viên đào tạo chính uỷ nói riêng, trong
những năm gần đây đã có nhiều công trình khoa học liên quan đến đề tài,
được triển khai nghiên cứu ở những cấp độ khác nhau. Tiêu biểu như:
- Tổ chức quá trình dạy học các môn khoa học xã hội và nhân văn ở đại
học quân sự, của tác giả Lê Minh Vụ, NXB QĐND, Hà Nội, 2007. Nội dung
cuốn sách gồm những vấn đề cơ bản của lý luận và thực thiễn tổ chức quá trình
dạy học các môn khoa học xã hội và nhân văn trong nhà trường Đại học quân sự.
Đó là những gợi ý mang tính định hướng và hướng dẫn ứng dụng lý thuyết dạy
học hiện đại trong thực tiễn tổ chức quá trình dạy học ở đại học quân sự.
- Các giải pháp nâng cao chất lượng tự học của học viên sĩ quan trong
nhà trường quân đội, đề tài khoa học cấp ngành, do Thiếu tướng, PGS, TS Lê
Minh Vụ làm chủ nhiệm, hoàn thành năm 2003. Đề tài trên cơ sở phân tích,
làm rõ cơ sở lý luận của việc tự học, đề tài đua ra quan niệm về tự học, đặc
điểm tự học của học viên sĩ quan, chất lượng và nâng cao chất lượng tự học
của học viên sĩ quan trong nhà trường quân đội. Đặc biệt, đề tài đã đi sâu
nghiên cứu 4 nhóm giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tụ học của học viên
sĩ quan trong nhà trường quân đội: nhóm giải pháp xây dựng động cơ, thái độ
học tập; nhóm giải pháp hình thành kỹ năng và thói quen tự học; nhóm giải
pháp phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng; khắc phục tính thụ động,
ỷ lại do cách dạy hoặc quản lý cán bộ hiện nay trong các nhà trường quân đội.


5
- Hoàn thiện mô hình, mục tiêu, nội dung, chương trình đào tạo cán bộ
chính trị cấp chiến thuật, chiến dịch ở Học viện Chính trị quân sự, đề tài
thuộc chương trình khoa học cấp Học viện, mã số KX. HV. 01 do Thiếu
tướng, TS Nguyễn Tiến Quốc làm chủ nhiệm, hoàn thành năm 2004. Trên cơ
sở làm rõ quan niệm, căn cứ, yêu câu khách quan hoàn thiện mô hình, mục
tiêu, nội dung, chương trình đào tạo cán bộ chính trị cấp chiến thuật, chiến

dịch, đề tài đã khái quát quy trình xây dựng mô hình, mục tiêu, nội dung,
chương trình đào tạo cán bộ chính trị cấp chiến thuật, chiến dịch ở Học viên.
Đề tài cũng đi sâu đánh giá thực trạng ưu, khuyết điểm và những kinh nghiệm
xây dựng, thực hiện mô hình, mục tiêu, nội dung, chương trình đào tạo cán bộ
chính trị cấp chiến thuật, chiến dịch ở Học viện trong những năm vừa qua, từ
đó đề xuất yêu cầu, phương hướng và giải pháp cơ bản hoàn thiện mô hinh,
mục tiêu, nội dung, chương trình đào tạo cán bộ chính trị cấp chiến thuật,
chiến dịch ở Học viện trong những năm tới.
- Đổi mới giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh đáp ứng nhiệm vụ đào tạo chính uỷ, chính trị viên, đề tài cấp ngành do
Đại tá, TS Nguyễn Văn Thế làm chủ nhiệm, hoàn thành năm 2007. Trên cơ sở
phân tích làm rõ thực chất nội dung đổi mới và vai trò các môn lý luận Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong đào tạo chính ủy, đề tài đã khảo sát đánh
giá thực trạng việc giảng dạy và học tập các môn lý luận Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, đề xuất phương hướng và 4 nhóm giải pháp đổi mới
giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đáp ứng yêu
cầu đào tạo chính ủy, chính trị viên ở Học viện trong thời gian tới.
- Nâng cao chất lượng tự học các môn khoa học xã hội và nhân văn của
học viên Học viện Chính trị quân sự, đề tài cấp Học viện, do Đại tá, TS Hoàng
Đình Châu làm chủ nhiệm, hoàn thành năm 2000. Trên cơ sở phân tích, làm rõ
đặc điểm hoạt động tự học và đánh giá thực trạng hoạt động tự học các môn khoa


6
học xã hội và nhân văn của học viên ở Học viện Chính trị, đề tài đưa ra yêu cầu,
phương hướng và 4 nhóm giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tự học các môn
khoa học xã hội và nhân văn của học viên ở Học viện Chính trị trong thời gian tới.
- Đánh giá chất lượng học tập của học viên Học viện Chính trị quân sự
hiện nay, đề tài cấp Học viện, do Đại tá, TS Mai Văn Hoá làm chủ nhiệm,
hoàn thành năm 2005. Đề tài đã phân tích làm rõ cơ sở lý luận của việc đánh
giá chất lượng học tập của học viên đào tạo tại Học viện Chính trị, chỉ rõ thực

trạng chất lượng học tập và đánh giá chất lượng học tập của học viên, làm rõ
nguyên nhân và đề xuất 3 nhóm giải pháp nhằm đánh giá đúng chất lượng học
tập của học viên đào tạo tại Học viện Chính trị trong thời gian tới.
- Xây dựng môi trường giáo dục ở Học viện Chính trị quân sự hiện
nay, đề tài cấp Học viện, do Đại tá, TS Phạm Minh Thụ làm chủ nhiệm, hoàn
thành năm 2007. Trên cơ sở phân tích những vấn đề chung về môi trường
giáo dục, xây dựng môi trường giáo dục, đề tài đánh giá thực trạng, làm rõ
nguyên nhân và đề xuất 4 nhóm giải pháp nhằm xây dựng môi trường giáo
dục ở Học viện Chính trị trong thời gian tới.
Vấn đề nghiên cứu khoa học của học viên đào tạo giảng viên khoa học
xã hội nhân văn ở Học viện Chính trị trong những năm vừa qua luôn luôn là
một vấn đề mang tính cấp bách và cần thiết, được nghiên cứu, đề cập ở
nhiều cấp độ, nhiều khía cạnh. Có đề tài chuyên đi sâu nghiên cứu những
vấn đề cơ bản của lý luận và thực tiễn tổ chức quá trình hoạt động nghiên
cứu khoa học nói chung; có đề tài đi sâu nghiên cứu về mô hình, mục tiêu,
nội dung, chương trình đào tạo cán bộ chính uỷ ở Học viện; có đề tài đi sâu
nghiên cứu, tìm giải pháp nâng cao chất lượng tự học, xây dựng động cơ
học tập của học viên đào tạo chính uỷ; có đề tài đi sâu nghiên cứu, đánh
giá, tổng kết và rút ra những bài học kinh nghiệm về công tác giáo dục –
đào tạo ở Học viện… Tuy nhiên, bàn về tính tích cực và giải pháp nâng cao


7
tính tích cực trong học tập của học viên đào tạo chính uỷ ở Học viện Chính
trị hiện nay thì chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu một cách độc lập,
có tính hệ thống về vấn đề này. Vì thế, đề tài mà chúng tôi lựa chọn là vấn
đề mới, không trùng lặp với các công trình đã được công bố.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài
- Mục tiêu:
Trên cơ sở luận giải một số vấn đề lý luận, thực tiễn về tính tích cực

học tập của học viên đào tạo chính ủy hiện nay, đề tài đề xuất một số giải
pháp chủ yếu nhằm nâng cao tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính
uỷ ở Học viện Chính trị trong thời gian tới.
- Nhiệm vụ:
+ Phân tích làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc nâng cao tính tích
cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ.
+ Đánh giá thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân và rút ra một số kinh nghiệm
bước đầu về nâng cao tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ
+ Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao tính tích cực học tập
của học viên đào tạo chính uỷ ở Học viện Chính trong thời gian tới.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài
- Đối tượng nghiên cứu:
Tính tích cực học tập và giải pháp nâng cao tính tích cực học tập của
học viên đào tạo chính uỷ.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về khách thể: học viên đào tạo chính uỷ (Hệ Lục quân và Hệ Quân chủng).
+Về nội dung: nghiên cứu hoạt động nâng cao tính tích cực học tập của
học viên đào tạo chính uỷ.
+Về thời gian: từ năm 2006 đến năm 2010.
+Về không gian: tại Học viện Chính trị.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu của đề tài


8
- Cơ sở lý luận:
Đề tài dựa vào quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, đường lối quan điểm của Đảng về giáo dục đào tạo, về xây dựng đội
ngũ chính uỷ trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
- Cơ sở thực tiễn: là toàn bộ hoạt động có liên quan đến nâng cao tính
tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ ở Học viện Chính trị hiện nay

- Phương pháp nghiên cứu:
Trên cơ sở phương pháp luận chủ nghĩa Mác-Lênin, đề tài sử dụng các
phương pháp chủ yếu sau đây:
+ Quan sát hoạt động học tập của học viên đào tạo chính uỷ, chú trọng
tìm hiểu những khó khăn vướng mắc trong quá trình học tập của người học.
+ Trao đổi với học viên, giáo viên, cán bộ quản lý tìm hiểu thực trạng
về tính tích cực và những yếu tố ảnh hưởng đến tính tích cực của học viên
trong quá trình học tập.
+ Điều tra bằng phiếu: sử dụng với các học viên, giáo viên, cán bộ
quản lý để tìm hiểu thực trạng về tính tích cực của học viên trong học tập,
những ý kiến đề nghị để nâng cao chất lượng học tập.
Ngoài ra, đề tài còn sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu, nghiên
cứu kết quả học tập của học viên và phương pháp chuyên gia.
6. Cái mới của đề tài
Đề tài nghiên cứu luận giải những vấn đề cơ bản của tính tích cực học tập;
đưa ra những nhận định, đánh giá khách quan, trung thực về tính tích cực học tập
của học viên đào tạo chính uỷ. Trên cơ sở đó đề xuất hệ thống giải pháp có tính
khả thi nhằm nâng cao tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ.
7. Đóng góp giá trị lý luận, thực tiễn của đề tài
- Đề tài góp phần vào việc đánh giá, tổng kết, rút ra những bài học
kinh nghiệm về quá trình đào tạo chính uỷ ở Học viện Chính trị.


9
- Là tài liệu tham khảo để phát huy tính tích cực trong học tập ở các đối
tượng khác.
8. Kết cấu của đề tài
Đề tài gồm: mở đầu, 2 chương, 4 tiết, kết luận, danh mục tài liệu tham
khảo, phụ lục và kiến nghị.
CHƯƠNG 1

PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA HỌC
VIÊN Ở HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN NÂNG CAO
TÍNH TÍCH CỰC HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN ĐÀO TẠO CHÍNH ỦY
Ở HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ
1.1. Tính tích cực và nâng cao tính tích cực học tập của học viên đào
tạo chính uỷ ở Học viện Chính trị
1.1.1. Đặc điểm của học viên đào tạo chính ủy ở Học viện Chính trị hiện nay
đối tượng học viên đào tạo chính ủy ở Hệ Lục quân và Hệ Quân chủng
rất đa dạng, phong phú, song nhìn chung có những đặc điểm cơ bản thống
nhất:
Hai là, đại bộ phận học viên có động cơ phấn đấu tốt, xu hướng nghề
nghiệp rõ ràng, có khả năng phát triển, được tuyển chọn chặt chẽ để đào tạo
theo mục tiêu, mô hình chính ủy.
Học viên đào tạo chính uỷ là những sĩ quan không chỉ qua đào tạo, có
kiến thức, kinh nghiệm mà đây là những sĩ quan được sàng lọc, tuyển chọn kỹ
lưỡng từ cơ sở. Tuyệt đại trong số họ là những sĩ quan được đánh giá cao,
thực sự tỏ rõ phẩm chất, năng lực qua thực tiễn công tác tại các đơn vị. Họ là
người luôn hoàn thành tốt các nhiệm vụ trên cương vị chức trách đảm nhiệm,
được cấp trên, những người đồng nhiệm thừa nhận, được cấp dưới tín nhiệm
cao, đã vượt qua kỳ thi tuyển do Học viện tổ chức hàng năm. Chính vì vậy,
đại bộ phận trong số họ xác định động cơ học tập đúng đắn, xu hướng nghề


10
nghip n nh, rừ rng, cú trin vng phỏt trin tt. Tuy nhiờn, cỏ bit vn cú
trng hp hc viờn v Hc vin hc tp do nhng thỳc ộp hay tớnh toỏn cỏ
nhõn, s ny khụng nhiu nhng nu khụng cú phng phỏp qun lý, giỏo dc
khộo thỡ s nh hng tiờu cc ti khụng khớ hc tp ca tp th.
Ba l, hc viờn o to chớnh u c hc tp, rốn luyn trong mụi

trng s phm thng nht, cú b dy truyn thng, vi i ng ging viờn,
cỏn b qun lý cú trỡnh v kinh nghim hot ng cụng tỏc ng, cụng tỏc
chớnh tr. Mụi trng s phm Hc vin c thc tin kim nghim v
ỏnh giỏ tng i tt. T chng trỡnh, ni dung, phng phỏp, t chc hot
ng s phm thng xuyờn c i mi phự hp yờu cu phỏt trin ca
xó hi, Quõn i. c bit, cỏc lc lng s phm t c quan, cỏn b qun lý,
i ng ging viờn n cỏc lc lng s phm khỏc l nhng ngi cú phm
cht, nng lc, kinh nghim nhiu nm trờn tt c cỏc khõu, cỏc quỏ trỡnh s
phm. i ng ging viờn l nhng nh khoa hc vi nhng c trng ni bt
ú l: Trung thnh tuyt i vi ng, vi mc tiờu c lp dõn tc v ch
ngha xó hi; cú kin thc sõu sc v ch ngha Mỏc- Lờnin, t tng H Chớ
Minh, ng li, quan im ca ng, chớnh sỏch phỏp lut ca Nh nc,
khoa hc xó hi nhõn vn v khoa hc ngh thut quõn s; cú o c cỏch
mng trong sỏng; cú k nng chuyờn mụn thnh tho; cú kh nng hon thnh
nhim v theo chc danh o to. õy l nhng yu t to nờn nim tin ca
ngi hc, kớch thớch h tớnh tớch cc hc tp.
Ba c im ni bt trờn õy va l nhng li th, va t ra nhng
khú khn, thỏch thc ũi hi cỏc lc lng cú liờn quan n quỏ trỡnh o
to chớnh y phi cõn nhc, tớnh toỏn mt cỏch ton din.
1.1.2. Quan nim v tớnh tớch cc v tớnh tớch cc hc tp ca hc viờn
o to chớnh u
Theo Đại từ điển Tiếng Việt, tích cực là sự chủ động, hớng hoạt
động nhằm tạo ra những thay đổi, phát triển, là hăng hái, năng nổ với công


11
việc[59, tr.1627]. Nh vậy, có thể hiểu tích cực là thuộc tính bản chất ngời, thể hiện vai trò chủ thể to lớn của con ngời trong hoạt động thực tiễn
thúc đẩy lịch sử phát triển.
- Tớnh tớch cc, ting anh l Activity, dựng ch: 1 trng thỏi hot ng;
2. tớnh ch ng, i lp vi tớnh b ng.

Trong T in Ting Vit, tớnh tớch cc c hiu theo hai ngha: Mt
l, ch ng hng hot ng nhm to ra nhng thay i, phỏt trin (t
tng tớch cc, phng phỏp tớch cc); Hai l, hng hỏi, nng n vi cụng
vic (tớch cc hc tp, tớch cc lm vic) (49, tr.1120).
Di gúc trit hc, tớnh tớch cc th hin sc mnh ca con ngi
trong vic chinh phc, ci to th gii t nhiờn, xó hi v ci to chớnh bn
thõn mỡnh. Theo V.I. Lờnin, tớnh tớch cc l thỏi ci to ca ch th i vi
khỏch th, i vi s vt xung quanh; l kh nng ca mi ngi i vi vic
t chc cuc sng, iu chnh nhng nhu cu, nng lc ca h thụng qua cỏc
mi quan h xó hi.
Di gúc tõm lý hc, cú rt nhiu quan nim khỏc nhau v tớnh tớch
cc. Theo quan im tip cn hot ng nhõn cỏch giao tip, cú th khỏi
quỏt tớnh tớch cc ca cỏ nhõn cú ni dung tõm lớ c bn l:
Tớnh tớch cc gn lin vi hot ng, hay núi cỏch khỏc tớnh tớch cc
phi th hin trong trng thỏi hot ng v c biu hin trong nhng hnh
ng, hnh vi c th ca con ngi.
Tớnh tớch cc ch tớnh sn sng vi hot ng, l nhu cu i vi hot
ng. Yu t nhu cu cú mi liờn h cht ch vi tớnh tớch cc ú chớnh l
ngun gc ca tớnh tớch cc.


12
Tính tích cực để chỉ tính chủ động, hành động một cách có ý thức, theo
chủ ý của chủ thể để đối lập với sự bị động, thụ động.
Từ sự phân tích trên, chúng tôi cho rằng: Tính tích cực là một phẩm chất
của nhân cách, thể hiện ở sự nỗ lực, cố gắng của bản thân, được thúc đẩy bởi
động cơ, nhu cầu nhất định trong quá trình tác động đến đối tượng nhằm đạt
được những kết quả cao trong hoạt động.
- Quan niệm về tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ
Học tập là một hoạt động cơ bản của con người được điều khiển bởi mục

đích tự giác lĩnh hội tri thức, kĩ năng, kĩ xảo và các phương thức hành vi phù
hợp với các tri thức, kĩ năng, kĩ xảo đó. Học tập là hoạt động làm thay đổi và
phát triển chính bản thân người học. Trong quá trình học tập người học cần
phải tìm ra thực chất của từng nội dung tri thức, các cơ sở luận cứ, luận chứng
của chúng và các mối liên hệ, những quy luật của nó dưới sự hướng dẫn của
đội ngũ sư phạm.
Hoạt động học tập của học viên đào tạo chính uỷ ở Học viện Chính trị
là hoạt động nhằm lĩnh hội kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo nghề nghiệp, hình thức
và phát triển những phẩm chất và năng lực cần thiết của người chính uỷ Quân
đội nhân dân Việt Nam. Đặc trưng cơ bản của hoạt động học tập của học viên
đào tạo chính uỷ là luôn diễn ra dưới sự chỉ đạo của người dạy và chịu sự tác
động của môi trường giáo dục đào tạo, của nội dung, chương trình, phương
pháp, phương tiện giảng dạy cùng với những tác động sư phạm từ phía giáo
viên, cán bộ quản lý, các lực lượng giáo dục và tập thể học viên trong nhà
trường. Phương thức học tập của học viên mang tính đặc thù là không chỉ học
trên sách vở, thư viện, mà còn gắn với vũ khí, trang bị kỹ thuật chiến đấu và
diễn ra trong không gian rộng gắn với tình huống chiến đấu có thể xảy ra…
Quá trình đó được tổ chức rất chặt chẽ, với cường độ cao, căng thẳng về trí
lực, thể lực, diễn ra trong môi trường kỷ luật hết sức nghiêm ngặt. Trong


13
điều kiện đó, muốn đạt kết quả cao trước hết người học phải phát huy tính
tích cực học tập
Tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ chịu sự tác động
chi phối cả yếu tố bên trong lẫn yếu tố bên ngoài. Yếu tố bên trong chính là
nhu cầu, động cơ, hứng thú, say mê, khát vọng, niềm tin, lý tưởng, tinh thần
và thái độ học tập… Yếu tố bên ngoài chính là các yếu tố thuộc về giảng viên,
cán bộ quản lý, môi trường sư phạm của nhà trường, tập thể lớp học và sự tác
động của môi trường xã hội…Trong mối quan hệ giữa yếu tố bên trong và

yếu tố bên ngoài thì yếu tố bên trong bao giờ cũng đóng vai trò trực tiếp quyết
định, còn yếu tố bên ngoài giữ vai trò đặc biệt quan trọng.
Từ những điều trình bày trên đây, chúng tôi quan niệm rằng: Tính tích
cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ là một phẩm chất của nhân cách,
thể hiện ở sự nỗ lực, sự cố gắng của bản thân, được thúc đẩy bởi động cơ,
nhu cầu học tập nhằm nâng cao kết quả học tập, đáp ứng mục tiêu, yêu cầu
đào tạo chính uỷ.
Tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ bắt nguồn từ nhu
cầu học tập, từ sự cảm nhận những thiếu thốn, bất cập của họ về các tri thức,
kĩ năng, kĩ xảo trong cuộc sống cũng như phẩm chất năng lực của người chính
uỷ Quân đội nhân dân Việt Nam đó chính là động lực thúc đẩy họ tích cực
học tập. Học viên càng tích cực tham gia học tập thì sự thoả mãn nhu cầu
nhận thức ngày càng cao. Khi đó họ càng có niềm vui và say sưa học tập.
Cũng chính từ quá trình đó họ dần ý thức được sự cần thiết phải thoả mãn nhu
cầu nhận thức như thế nào cho có hiệu quả trong hiện tại và tương lai; khi đó
động cơ nhận thức xuất hiện. Họ hiểu rằng, việc chiếm lĩnh tri thức, kĩ năng,
kĩ xảo nghề nghiệp bởi chính sự hấp dẫn của nó chứ không phải do áp lực từ
bên ngoài. Khi học viên thấy rõ được ý nghĩa thiết thực của nội dung học tập


14
sẽ xuất hiện những xúc cảm trí tuệ đặc biệt như tính tò mò, ham hiểu biết
cũng như lòng say mê, nhiệt tình tham gia vào các hình thức học tập để nâng
cao hiểu biết và hoàn thiện nhân cách. Chính vì thế, trong quá trình học tập,
họ sẽ luôn đề ra mục đích, tìm phương thức tối ưu, khắc phục mọi khó khăn
trở ngại để đạt được kết quả cao.
Các dấu hiệu biểu hiện tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ:
Một là, mức độ nhận thức về mục tiêu, yêu cầu đào tạo và khả năng định
hướng đối với nhiệm vụ học tập. Đây là dấu hiệu đầu tiên phản ánh động cơ,
mục đích học tập của học viên, nó được biểu hiện ở chỗ, ngay từ đầu khóa

học, thậm chí ngay từ khi có nguyện vọng được đi học, người học phải nhận
thức được vị trí, vai trò và ý nghĩa của việc học tập, nắm chắc đối tượng cần
phải chiếm lĩnh, giác ngộ sâu sắc về yêu cầu, nhiệm vụ trong quá trình học
tập, từ đó hình thành tình cảm, niềm tin, xây dựng ý chí quyết tâm phấn đấu
vượt qua mọi khó khăn đạt mục đích đề ra. Mức độ nhận thức về mục tiêu,
yêu cầu đào tạo và khả năng định hướng đối với nhiệm vụ học tập còn được
biểu hiện ở tư thế chuẩn bị sẵn sàng mọi mặt cho nhiệm vụ học tập, biết lường
trước mọi khó khăn trở ngại và xác định phương thức hợp lý để giải quyết vấn
đề theo khả năng của bản thân.
Hai là, sự say mê hứng thú tham gia vào các hình thức học tập, nó được
thể hiện ở tính cần cù, nhẫn nại trong học tập; có nhu cầu được hiểu biết sâu
rộng; thường xuyên tìm hiểu, nghiên cứu tài liệu có liên quan đến môn học;
học tập với tinh thần không mệt mỏi; tích cực tham gia các tình huống, nhiệm
vụ học tập khi giáo viên đặt ra.
Ba là, sự tập trung cao độ về sức lực và trị tuệ cho nhiệm vụ học tập. Cụ
thể là, phải biết tập trung chú ý nghe giảng, ghi chép bài đầy đủ; luôn trăn trở


15
với các vấn đề học tập; biết gạt qua mọi vấn đề riêng tư và những thứ không
cần thiết để tập trung cho nhiệm vụ học tập với một tinh thần cao nhất.
Bốn là, tính độc lập, sáng tạo trong học tập. Đây vừa là kết quả, vừa là
điều kiện nâng cao tính tích cực học tập của người học. Tính độc lập, sáng tạo
trong học tập của học viên được thể hiện ở chỗ, luôn chủ động và thích trao
đổi với giáo viên và những người xung quanh về những kiến thức có liên
quan; thích lập luận và trả lời các vấn đề học tập đặt ra theo cách hiểu của
mình; biết kiến tạo lại kiến thức trên cơ sở nội dung bài giảng của thầy và các
tài liệu có liên quan…
Năm là, có ý chí vươn lên trong học tập. Ý chí vươn lên trong học tập
thể hiện ở tính mục đích, tính kiên trì, tinh thần khắc phục khó khăn và luôn

tự đánh giá, điều chỉnh hành vi học tập để đạt được mục đích đề ra.
Sáu là, tích cực vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn, cụ thể là:
trong quá trình học tập, người học không đơn thuần tiếp thu kiến thức theo
kiểu một chiều, thụ động mà phải biết liên hệ kiến thức đã và đang học với
thực tiễn cuộc sống, cố gắng tìm cơ hội chuyển giao kiến thức đã học sang
kiến thức hay tình huống khác để giải quyết vấn đề do chính họ cũng như
thực tiễn đặt ra.
Bảy là, mức độ hoàn thành tốt các nhiệm vụ học tập, đó là kết quả hoạt
động tích cực của các quá trình tâm lý nhận thức căn bản như tri giác, tư duy,
chú ý. Mức độ hoàn thành tốt các nhiệm vụ học tập thể hiện ở khả năng đáp
ứng các tình huống khác nhau trong quá trình học tập, luôn cố gắng đạt thành
tích cao và nâng cao thành tích của mình cũng như hoàn thành nhiệm vụ học
tập một cách nghiêm túc.
Trên đây là những dấu hiệu đặc trưng của tính tích cực học tập theo quan
niệm của tâm lý học mácxít, chúng có mối quan hệ chặt chẽ và không thể tách rời.


16
1.1.3. Nâng cao tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ ở
Học viện Chính trị hiện nay
Quan niệm: Nâng cao tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ
hiện nay là tổng hòa các chủ trương, biệp pháp, cách thức tiến hành trong quá
trình đào tạo ở Học viện Chính trị nhằm tạo ra sự chuyển biến tích cực về tinh
thần, thái độ, ý thức trách nhiệm cũng như phương pháp học tập của người học
góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, yêu cầu đào tạo, bảo đảm cho người học
hoàn thành tốt nhiệm vụ, chức trách sau khi tốt nghiệp ra trường.
Quan niệm trên chỉ rõ những nội dung cơ bản sau:
Mục đích nâng cao tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ là
nhằm từng bước hình thành ở người học những hành vi, thói quen, phương
pháp học tập đúng đắn, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, yêu cầu đào

tạo, bảo đảm cho người học hoàn thành tốt nhiệm vụ, chức trách sau khi tốt
nghiệp ra trường.
Chủ thể nâng cao tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ là
bản thân học viên, hệ thống cấp uỷ đảng, chỉ huy trong Học viện, trực tiếp là
các khoa giáo viên, đội ngũ cán bộ quản lý và phòng đào tạo đại học.
Đối tượng nâng cao tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ ở
Học viện Chính trị hiện nay là học viên đào tạo chính uỷ.
Lực lượng tham gia vào quá trình nâng cao tính tích cực học tập của học
viên đào tạo chính uỷ ở Học viện Chính trị hiện nay là mọi tổ chức, mọi cán
bộ, giáo viên có liên quan đến quá trình đào tạo chính uỷ.
Nội dung nâng cao tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ ở
Học viện Chính trị hiện nay bao gồm toàn bộ những vấn đề về công tác giáo
dục nhận thức, nội dung, chương trình, phương pháp dạy và học, môi trường
và cơ sở vật chất bảo đảm, được cụ thể hoá thành chủ trương, giải pháp, kế
hoạch, cách thức tổ chức thực hiện trong từng học kỳ, từng năm học.


17
1.1.4 Những nhân tố tác động đến nâng cao tính tích cực học tập của
học viên đào tạo chính uỷ ở Học viện Chính trị hiện nay
là một quá trình lâu dài, có những bước phát triển liên tục từ thấp
đến cao, từ dễ đến khó, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện, trong đó bao
gồm hai quá trình cơ bản:
Quá trình nâng cao tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính ủy là
quá trình chịu sự tác động, ảnh hưởng của nhiều nhân tố:
Trước hết là mục đích, động cơ và thái độ học tập của người học
Mọi hoạt động của con người đều có mục đích nhất định, quá trình hoạt
động nhằm đạt mục đích được thúc đẩy bởi hệ thống động cơ, biểu hiện ở
mức độ tích cực của thái độ, hành vi. Mục đích học tập của học viên đào tạo
chính uỷ là kết quả dự kiến được chủ thể xác định đầu khoá học. Xác định

mục đích học tập đúng đắn là cơ sở để người học định lượng rõ đối tượng cần
chiếm lĩnh, đó là các khối kiến thức cơ bản, cơ sở, chuyên nghành, các kỹ
năng, kỹ xảo hoạt động công tác đảng, công tác chính trị. Mục đích có vai trò
định hướng, chỉ đạo toàn bộ quá trình hoạt động học, quyết định đến tính tích
cực, chất lượng, kết quả học tập của học viên.
Tính tích cực hoạt động nói chung, hoạt động học tập nói riêng phụ
thuộc vào tính ổn định, bền vững của hệ thống động cơ. Đây là yếu tố tâm lý
liên quan đến sự thoả mãn nhu cầu của chủ thể và là cơ sở hình thành thái độ,
hành động học tập có chủ đích rõ ràng. Hệ thống động cơ bao gồm các cấp độ
của cảm xúc như: nhu cầu, trách nhiệm, hứng thú, say mê, khát vọng. Đây là
yếu tố có tính nguồn gốc, giữ vai trò chủ đạo định hướng, thúc đẩy tính tích
cực học tập của người học.
Hệ thống động cơ bao gồm các động cơ trong mối liên hệ biện chứng
tương tác với nhau như: động cơ chính trị- xã hội, động cơ nghề nghiệp, động


18
cơ nhận thức khoa học, đông cơ tư lợi riêng…Mỗi động cơ mang tính mục
đích riêng song chúng có tác động ảnh hưởng lẫn nhau và cùng làm nên tính
tích cực học tập của người học viên đào tạo chính uỷ. Trong đó động cơ chính
trị- xã hội, động cơ nhận thức khoa học và động cơ nghề nghiệp có vai trò
quyết định, trực tiếp giúp học viên hình thành nên những phẩm chất và năng
lực thích ứng với mục tiêu, yêu cầu đào tạo như: giác ngộ mục đích học tập,
xác định thái độ học tập đúng đắn, thể hiện bằng hành động tự giác trong học
tập, có ý thức trách nhiệm cao về kết quả học tập của mình và kết quả chung
của tập thể lớp, biết tự học và tranh thủ học ở mọi nơi, mọi lúc, bằng mọi
cách, phát triển các loại hình tư duy biện chứng, lôgíc, hình tượng, tư duy kĩ
thuật, tư duy kinh tế…; Động cơ tư lợi riêng có tính hai mặt, nếu phù hợp với
mục tiêu, yêu cầu đào tạo thì sẽ hoà cùng với các động cơ khác tạo nên sự
thúc đẩy mạnh mẽ tính tích cực học tập của người học một cách ổn định, liên

tục và bền vững. Ngược lại, nếu động cơ tư lợi riêng chỉ mang ý nghĩa tiêu
cực thì trong những hoàn cảnh, điều kiện nhất định, khi ảnh hưởng đến hoặc
làm thay đổi những tính toán cá nhân trước đó, người học sẽ giảm sút tính tích
cực học tập nhanh chóng.
Thứ hai, phương pháp, kỹ năng học tập của học viên
Phương pháp, kỹ năng học tập là yếu tố quan trọng, cùng với việc xác
định mục đích, động cơ học tập đúng đắn làm nên chất lượng, kết quả cao
trong học tập. Phương pháp, kỹ năng học tập là phương thức, cách thức, con
đường mà người học viên chọn lựa, nhằm chiếm lĩnh đối tựơng nhận thức đạt
hiệu quả cao nhất trong từng môn học, phần học, bài học, với các hình thức tổ
chức dạy học khác nhau. Phương pháp học tập có cái chung và cái riêng. Cái
chung trong phương pháp học tập của học viên thường phải căn cứ vào đối
tương, chức năng, nhiệm vụ môn học, mục đích, yêu cầu của phần học, bài
học. Cái riêng mang tính cá nhân, có phương pháp học tập tốt với người này


19
nhưng không phù hợp người khác. Mỗi học viên phải tự xác định cho mình
một phương pháp học tập phù hợp dựa trên những đặc điểm cá nhân như:
trình độ, đặc điểm nhận thức, sở trường, sở đoản của bản thân, mức độ say
mê, hứng thú với phần học, môn học… Xác định phương phương pháp học
tập mang tính toàn diện: phương pháp học tập phải phù hợp với các môn học,
phần học, hình thức tổ chức dạy học, giảng viên…. Nếu người học có được
phương pháp học tập phù hợp, họ sẽ nắm bắt kiến thức nhanh, từ đó kích
thích tính tích cực học tập, muốn tìm tòi, khám phá sâu, vận dụng kiến thức
giải quyết những vấn đề của thực tiễn, tạo nhu cầu chiếm lĩnh tri thức mới.
Ngược lại, người học không có phương pháp học tập phù hợp sẽ lúng túng,
chậm chạp trong tiếp thu kiến thức, mất nhiều công sức, hiệu quả thấp, phát
sinh tư tưởng chán nản, thụt lùi.
Thứ ba, chương trình, nội dung đào tạo

Chương trình, nội dung đào tạo là một thành tố hết sức quan trọng của
quá trình dạy học, nó quy định hệ thống kiến thức, kỹ năng kỹ xảo mà người
học cần lĩnh hội để chuyển hóa thành trí tuệ và nhân cách của mình. Chương
trình, nội dung đào tạo được xây dựng trên cơ sở mục tiêu, mô hình đào tạo
chính ủy. Thực tế cho thấy, nếu nội dung, chương trình đào tạo bảo đảm được
tính khoa học, hiện đại, tính thực tiễn, tính tư tưởng và tính giáo dục sâu sắc
thì việc dạy học sẽ trở nên phong phú, sinh động, người học sẽ lĩnh hội các
kiến thức với thái độ chủ động, tích cực. Ngược lại, nếu chương trình, nội
dung đào tạo nặng nề, trùng lắp. có phần lạc hậu, thiên về lý thuyết, nhẹ thực
hành, không theo kịp sự phát triển của khoa học và thực tiễn, không đáp ứng
được nhu cầu xã hội, quân đội và người học… thì sẽ hạn chế sự hứng thú, tính
tích cực của cả người dạy và người học.
Thứ tư, trình độ, phẩm chất, nhân cách của đội ngũ giáo viên


20
Có thể nói, cốt lõi của đổi mới dạy và học là hướng tới hoạt động học tập
chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động. Từ dạy và học thụ động sang
dạy và học tích cực, giảng viên không còn đóng vai trò đơn thuần là người
truyền đạt kiến thức, giảng viên trở thành người thiết kế, tổ chức, hướng dẫn
các hoạt động độc lập hoặc theo nhóm nhỏ để học viên tự lực chiếm lĩnh nội
dung học tập, chủ động đạt các mục tiêu kiến thức, kĩ năng, thái độ theo yêu
cầu của chương trình. Trên lớp, học viên hoạt động là chính, giảng viên có vẻ
nhàn nhã hơn, nhưng trước đó, khi soạn giáo án, giảng viên đã phải đầu tư
công sức, thời gian rất nhiều so với kiểu dạy và học thụ động mới có thể thực
hiện bài lên lớp với vai trò là người gợi mở, xúc tác, động viên, cố vấn, trọng
tài trong các hoạt động tìm tòi hào hứng, tranh luận sôi nổi của học viên. Để
đạt được mục tiêu đó, giảng viên phải có trình độ chuyên môn sâu, rộng, có
trình độ sư phạm lành nghề mới có thể tổ chức, hướng dẫn các hoạt động của
học viên mà nhiều khi diễn biến ngoài tầm dự kiến của giảng viên.

Giảng viên giỏi, nhân cách mẫu mực, có phương pháp giảng dạy phù
hợp đối tượng, có khả năng sử dụng thành thạo các trang thiết bị dạy học hiện
đại …sẽ có tác động ảnh hưởng tốt đến tích tích cực học tập của học viên.
Thứ năm, sự tác động của công tác quản lý
Bộ máy quản lý giáo dục của Học viện bao gồm nhiều lực lượng, được
tổ chức biên chế phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của một cơ sở giáo dục
bậc đại học, đào tạo chức danh và mang đặc thù của nhà trường Quân đội.
Trong đó nổi bật nhất là vai trò của tổ chức đảng các cấp, cơ quan chính trị,
đào tạo và đội ngũ cán bộ quản lý học viên với chức năng cơ bản là cơ quan
tham mưu và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ, không ngừng nâng cao chất
lượng của toàn bộ quá trình giáo dục đào tạo nói chung, tác động đến tinh
thần, thái độ, trách nhiệm, tính tích cực học tập của học viên nói riêng. Lực
lượng làm công tác quản lý giáo dục chịu trách nhiệm trực tiếp về nội dung,


21
chương trình; đổi mới phương pháp dạy và học; quản lý mọi mặt chất lượng
giáo dục đào tạo ở Học viện. Các cơ quan, cán bộ làm công tác quản lý giáo
dục cần trân trọng, ủng hộ, khuyến khích mỗi sáng kiến, cải tiến dù nhỏ nhất
hay thành tích học tập của tập thể học viên và mỗi học viên, đồng thời cũng
cần biết hướng dẫn, giúp đỡ học viên vận dụng các phương pháp học tập tích
cực thích hợp với môn học, đặc điểm cá nhân, điều kiện dạy và học ở Học
viện, làm cho phong trào đổi mới phương pháp dạy- học ngày càng rộng rãi,
thường xuyên và có hiệu quả hơn.
Đổi mới phương pháp dạy- học theo hướng, phấn đấu để trong mỗi tiết
học, buổi học, học viên được hoạt động nhiều hơn, thực hành nhiều hơn, thảo
luận nhiều hơn và quan trọng là được tư duy nhiều hơn trên con đường chiếm
lĩnh nội dung học tập. Cán bộ hệ, lớp trực tiếp quản lý học viên không chỉ là
người lãnh đạo, chỉ huy mà đồng thời là nhà sư phạm, nhà giáo dục; là người
trực tiếp nắm chắc mọi mặt đối với học viên…Trên cương vị này, họ phải là

người bồi dưỡng niềm tin, động cơ trách nhiệm học tập, kinh nghiệm sống,
phương thức, con đường chiếm lĩnh tri thức…, tạo nên phong trào thi đua sôi
nổi, liên tục, đều khắp trong lớp, hệ; Họ cần có phương pháp thích hợp để
kích thích niềm say mê, sự khát khao, đức kiên trì cho học viên trong học tập,
rèn luyện. Muốn vậy cán bộ lớp, hệ cần phải có trình độ năng lực toàn diện,
tấm gương mô phạm, dân chủ, khách quan công bằng trong nhận xét đánh giá
học viên. Những yếu tố trên có vai trò to lớn làm cho học viên đào tạo chính
uỷ phát huy tính tích cực học tập.
Thứ sáu, tác động của khâu kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của
học viên.
Kiểm tra, đánh giá là một khâu quan trọng không thể thiếu được trong
qúa trình giáo dục, đào tạo. Kiểm tra, đánh giá thường nằm ở giai đoạn cuối
cùng của một học phần, môn học và sẽ trở thành khởi điểm của một phần học,


22
môn học hay một giai đoạn giáo dục, đào tạo tiếp theo, với yêu cầu cao hơn,
chất lượng mới hơn trong cả một qúa trình giáo dục và đào tạo.
Đánh giá kết quả học tập là qúa trình thu thập và xử lý thông tin về trình độ,
khả năng thực hiện mục tiêu học tập của học viên, về tác động và nguyên nhân của
tình hình đó, nhằm tạo cơ sở cho những quyết định sư phạm của giảng viên và nhà
trường, cho bản thân học viên để họ học tập ngày một tích cực hơn, tiến bộ hơn.
Đổi mới việc kiểm tra, đánh giá phải chuyển biến mạnh theo hướng phát
triển trí thông minh sáng tạo của học viên, khuyến khích học viên vận dụng linh
hoạt các kiến thức, kĩ năng đã học vào những tình huống thực tế, làm bộc lộ
những cảm xúc, thái độ của học viên trước những vấn đề nóng hổi của thực tiễn
sinh động. Chừng nào việc kiểm tra, đánh giá chưa thoát khỏi quỹ đạo học tập
thụ động thì chưa thể phát triển tính tích cực của học viên.
Thứ bảy, tác động của cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học
Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học của một nhà trường không chỉ phản ánh

bộ mặt, điều kiện đảm bảo cho quá trình đào tạo mà còn phản ánh trình độ,
phương thức đào tạo của nhà trường đó. Cơ sở vật chất, phương tiện dạy học được
hiện đại hóa sẽ là điều kiện quan trọng cho việc đổi mới nội dung, chương trình,
phương pháp dạy và học, nâng cao tính tích cực của cả thầy và trò. Ngược lại, nếu
cơ sở vật chất, kỹ thuật dạy học còn lạc hậu, thiếu thốn, “trường chưa ra trường,
lớp chưa ra lớp” thì việc đổi mới nâng cao chất lượng đào tạo theo hướng phát
huy tính tích cực của người học cũng khó có thể thực hiện thành công.
Thứ tám, sự tác động của môi trường xã hội và môi trường sư phạm của
Học viện Chính trị
Mọi hoạt động của con người đều chịu sự chi phối tác động của môi xã
hội. Theo đó, hoạt động học tập của học viên đào tạo chính uỷ ở Học viện
cũng chịu sự chi phối của môi trường xã hội trên các mặt kinh tế, chính trị,
văn hoá…, các chuẩn mực và định hướng xã hội. Trong môi trường xã hội
hiện nay, sự tác động ảnh hưởng đến tính tích cực học tập của học viên đào


23
tạo chính uỷ ở Học viện theo cả hai chiều tích cực và tiêu cực. Những ảnh
hưởng tích cực như: tính minh bạch có xu hướng phát triển; các tiêu chí, bộ
công cụ đánh giá khách quan trình độ của người học ngày càng chính xác,
đúng đắn hơn, loại bỏ dần các hiện tượng tiêu cực trong thi cử, bệnh thành
tích trong giáo dục; những chủ trương, chính sách cải cách về giáo dục và đào
tạo, trọng dụng nhân tài của Đảng, Nhà nước; bầu không khí xã hội học tập…
Các yếu tố tích cực, tiến bộ này có vai trò quan trọng vào việc xây dựng động
cơ, thái độ học tập đúng đắn của học viên, giữ vai trò định hướng, thôi thúc,
điều chỉnh tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ. Ngược lại,
những yếu tố tiêu cực của xã hội như: mặt trái của kinh tế thị trường, sự tồn
tại đan xen các thang giá trị thiếu lành mạnh, tiêu cực gây tâm trạng thờ ơ,
chán nản, thiếu cố gắng trong học tập của học viên đào tạo chính uỷ. Ngoài ra
mỗi học viên còn chịu những tác động tốt, chưa tốt từ truyền thống hay khó

khăn, thuận lợi của quê hương, họ hàng dòng tộc, gia đình. Những yếu tố này
cũng tác động trực tiếp, thường xuyên và mạnh mẽ đến tính tích cực học tập
của học viên đào tạo chính uỷ
Môi trường sư phạm quân sự của Học viện và tập thể lớp học là tổng hoà
các quan hệ, cách thức tổ chức hoạt động sư phạm quân sự và giá trị văn hoá
vật chất, tinh thần được hình thành, phát triển, gắn với đặc thù của hoạt động
sư phạm quân sự của Học viện trong suốt quá trình xây dựng và trưởng thành.
Đây là môi trường có tác động thường xuyên, trực tiếp đến việc bồi dưỡng thế
giới quan, nhân sinh quan, lý tưởng, tiền đồ và sự nghiệp của mỗi học viên. Ở
môi trường này còn là nơi củng cố, bồi đắp thang giá trị đúng đắn, hướng tới
các giá trị chân, thiện, mỹ như tình bạn, tình yêu, xu hướng nghề nghiệp, lối
sống, lẽ sống…Môi trường sư phạm quân sự của Học viện và tập thể lớp học
có tác động sư phạm đa chiều đến tính tích cực học tập của học viên. Do vậy,
môi trường sư phạm của Học viện tốt hay chưa tốt đều có ảnh hưởng to lớn,


24
nhiều mặt đến tính tích cực học tập của học viên đào tạo chính uỷ trên cả hai
chiều cạnh tích cực và tiêu cực.
Môi trường sư phạm của tập thể lớp học là các mối liên hệ, các hiện
tượng tâm lý, dư luận, văn hoá, nhận thức, tình cảm, truyền thống… được
hình thảnh và phát triển, làm nên bởi các thành viên của lớp học trong quá
trình học tập, rèn luyện tại Học viện. Đây là môi trường tác động trực tiếp
hàng ngày, hàng giờ, có ảnh hưởng to lớn đến tính tích cực học tập của học
viên đào tạo chính uỷ. Những mặt tích cực của môi trường sư phạm lớp học
như: mối quan hệ tốt đẹp, sự đoàn kết, chân thành quan tâm giúp đỡ lẫn nhau,
ý thức xây dựng nét đẹp truyền thống của tập thể lớp học, tinh thần thi đua
học tập lành mạnh, cổ vũ, thúc đẩy sự tiến bộ trong học tập, rèn luyện của các
thành viên đối với nhau…
Như vậy, có nhiều nhân tố tác động đến quá trình nâng cao tính tích cực

học tập của học viên đào tạo chính ủy. Mỗi nhân tố có vị trí, vai trò, tính chất
ảnh hưởng khác nhau nhưng đều có mối quan hệ chặt chẽ, tác động lẫn nhau.
Yếu tố giữ vai trò quan trọng nhất là: người dạy, người học và người quản lý.
Mục tiêu, chương trình, nội dung dạy học… đều phụ thuộc vào trách nhiệm,
tri thức và năng lực của các chủ thể trên.
1.2. Thực trạng và một số kinh nghiệm bước đầu về phát huy tính
tích cực trong nghiên cứu khoa học của học viên ở Hệ đào tạo giảng viên
khoa học xã hội nhân văn - Học viện Chính trị hiện nay
1.2.1. Thực trạng tính tích cực trong nghiên cứu khoa học của học
viên ở Hệ đào tạo giảng viên khoa học xã hội nhân văn hiện nay
a. Ưu điểm và nguyên nhân
Từ thực tế công tác giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học của học
viên, trong đó có tính tích cực trong nghiên cứu khoa học của học viên ở Hệ
đào tạo giảng viên khoa học xã hội nhân văn trong những năm qua, từ kết quả