Kinh nghiệm và thành tựu phát triển giáo dục và đào tạo trên thế giới tập hai giáo dục và đào tạo ở khu vực văn hóa châu mỹ, châu phi và châu đại dương

KINH NGHIEM VA THANH TliU
,.

�

.

.

;·

'

'

�

PHAT TRIEN GIAO DUC VA aAO TAO
.

.

TREN THE GICJI .
T�p

hai

.

GIAO DlJC vA DAO T�0
0 cAc KHU VVC VAN HOA

CHAU MY, CHAU PHI VA CHAUD�I Dl10NG

·

lHtf'lJt�N TRti(}H6
.

· -

.


րɒɓɔɕɖɗɘəɚѭɛց‫ؘ‬



ɅɆɇɈ ɉؒɊ

ɌɍɎؕ‫ؖ‬ɏɐɑ

ɜɤɥϏϐϑϒʏɝɞɟւɠɡփ ɢ ɣ
A

A

Ƀ

˜‫ؘ־‬

­ɌΓ

ˤǝĉ

љⁱ
 ᬠⁱ 4 Ὣ⩨ѣナᕲਚⁱ ྪГ ⁱ ำⁱᶌᏳᏴⁱ 
L#CMᜈ‐‑‒–ឃⁱ q6Œ ⬙༮ナ
˞​ࢄփⁱ ⬘‫ވ‬ナ
ኙႛ⨣ⱜ⛆ℋナ ഇ෩ⁱ‫ڠ‬኎Ⴔⁱ 1!B+I ⬗༩ナḸ֑ナ
!Äž !4I ͷⁱ‫ޛݗ‬
4D0Mֶӕľ‫ޛ‬#/4᠎ᯗὩナ E0M+ Ɩ‫ޛ‬௚৛ ⁱ
ጌᜇ৛ⁱ‫ؖ‬ৠҜ۰‍ᇺⁱ᳅ৡ‫׌‬‎ⁱ
۱ྂႶᇻ෪ᕼⁱ

$4ᨗ෧ᕳⁱ")
+
A

?:A

ֻ‫ؘ‬

ֺ‫ؘ‬

A

A

ʄΓ

zΓ =͡†Γ̛Γ

yΓ +Γ<Γ ɨΓ

A

45A

xɧΓ ΊΓ ּ‫ ؘ‬ΌǚΓ Ў‫ؘ‬

ΎʃΓ ΍ɩΓ ɪǛΓ

˺Γ

ᒳ⩰᠌ナ ᯓի4 0„"—.#U—

&+ ᠑ᯚ༯ナॢ༮ナ E!
I 
;-I 9!I

͖‫ޛ‬

⬚༮ѥナ 6
¼ ╬ゎ℈᠐ナ ᦀ෪ᑲⁱ + ᥪδ͆ⁱ 5%-HM8
#J7M ?&K5M '!+$+
34 ʛᶎ
ᕼ༮ⱜナ
ᒲફナ˛ྀቒቓⁱ᤿˜ⁱᕼʹሷՇў‖⁗‗ⁱ
˕ⁱ

$4
*+ n#@5M੢཰ナ⬖༨ナ)
 +($!+ྩ⁌ⁱ

͗‫ޛ‬

֭ӖρR‫ޛޅ‬

‫ݚ‬ӗς‫
ޛ‬Ԍ‫ޛ‬

A

ſ‫ޛݛם‬

⭆ナ らナ❳᠍ナ
੣ろᯘナᒵ⨡ℇ᠏ナ యीⁱ୰ᦤξᔂⁱ ╫༫ዛナ ℌ༰ⱜナ ԫょナ ὧゆナ
ྪōᶎᵒⵎⴼ‫܋‬Ԭ⬿⭀ナ 3
I ጯனතᶎ
!
4I
+ + ‫ح‬஫‫خ‬Ӻᶎᕳࠥ֞ⁱ ᢰቮ0᫈ᶎ
!
%+༧ナ + &+'( (I .$I ዧᇼᕼႷⁱ/F,I ጊቭԳᶎ⑁⨠༭⛃ナ ᭫஦ᶎ ᖗᆋተႫᶎ
%4 ᤚᎺⁱ &4:3'.M #0Mໝᵼථʜ᭮஬ᶎആঢ়᚟ⁱや⌤ナ҆኏а Ვ ҅
+ᵜᜄᶎ໻ʚᶎ ۣቯரᛡʝໟᵽදᶎ
᭬஧ᶎ 1
I0
)M ዥႯᬠⁱ ৒ᶎ ᭭நᖖᶎ 0M '+ ԡᬞⁱ൞˙ྰⁱ :!C=I ⑀⨾デナ
ᾬ⣡༾˚ᾭᡥ⣢ナ
#+ ੤᠒༯ȠѦँ⨤ኘゕナ ߤ‫ܯ‬ナѝ௝ႵไᬣⁱԢⁱᒴగナ ᠍ᯕὨナ❱ᯖり⨟ナⵍପఖ༬ナ ෑඬᶎ
ֽ‫ؘ‬

ᕼᬩⁱᕽႸᬤⁱ

ଫ℉٪ኗȞナ  ᤚⁱ܎ナ ७ナ ީ Ůⁱ
ીઃⁱ#௞ダナὮ⛅ȝ‫܊‬ゐナ⮩⩘⩙ナ
ᔈナќ᎗᎘ⁱᕺྔ‌ⁱ
ᦫ᜴ৣᤝᶍᨘ૷ⁱᶎⁱഈฦⁱࢧᮯৢ˫—―ⁱ’෵ⁱᦎzⁱ࿂ѡ
࿃
ᚢ᳥ᚣᏚ࠰ᚤⁱ
৕Ꭷⁱṑ⨢を⭧†౿⒨ナ ௯Ѣⁱ?'ѠD*G!82AIゃナ
Ѵဦナ
"
#(១ᕻ‫׫ת‬ҝ‫‏׬‬ⁱ࡫ഠ៾៑૽ጞⁱ
ᯄᶎ
ˣˤ˥˦ⁱ˩‫ݰآ‬Ãȩiˊп‫ޛ‬
⬛༮ナ ‫د‬மᖘயໞ஭ᵝᶎ Ὢる⛂ナ(
ྮⁱ
ᥞᄨḩ᪌öរ࣡÷ⁱAMᾆᯔナ៭ᬥ្“ྃӍ”џ਌٧޽‚ᤫ᤬Կ᳦‛
ⁱ
!"%&@>Iᓈ౺ᶎ
˖ྱྲⁱ
൏௕ⁱ ᮐᶎ ˔ⁱよ⌥Ѣナ௘  ⁱ‫ݜ‬ƣ©ɓ‫ݹ‬ь‫ݤ‬йǞǟ‫ݞݝ‬Ҍ‫أ‬кǫ‫ݟ‬w‫ݻݪݣݢݡݠ‬σ‫ޛ‬
ǙΓ

!A

վ؎‫ؘ‬

A

տ ™ š ›‫ؘ‬

01A ћ‫ؘ‬

=>A

()A

*+A




A

€ȄΓ

,8<9A

њ‫ؘ‬

;/A

Ϧ‫ؘ‬

Ĉ ǜ ΓΏ@A


·

De ti�n theo doi, T�p m¢t cua sach nay trlnh bay theo thu tg
cac nuac trong ttmg. ch!u ll:lC, b�t d�u tir ch!u Au, nai ra dm
trUCmg � hQC kieu hi�n d�i d�u tien tren the gim rna mO hinh cua
n6 con anh hu

A j T�p n trlnh bay cac nuac a chau My,. ch!u "Phi va chau D�i
Duang, nai ra dm trUang d�i hQC tuang d6i mu�n .. B6 Cl:lC m6i
chuang viet v� giao d1:1c m6i nuac Ia : phrut d�u trinh bay b6i canh
kti4-i quat ve cac m�t ljch si'r, dja du, d!n s6, dan t¢c, ngOn ngu, tOn
giao, van hoa v.v... cua m6i nuec, coi d61a cac rlh!n t6 vi mO
thu� ve tg nhien va xa h¢i tat d(mg den Sl! phat trien giao d1:1c ;
phrut tiep sau trlnh bay sg phat tri�n giao d1:1c n6i chung qua cac
thm Icy, dOng thai neu len cac net chinh cua chien luqc giao Ql:lC va
nhiing kinh nghi¢m chung trong S1J phat tri6n giao dl:lc CUa mOi
nUac, CU ca':u h� th6ng giao dl:lC cua nUOc do, d�c bi�t chU y den
giao d1:1c. phO thOilg, giao dl:lC chuyen nghi�p va giao·dl:lC �·hQC.
cfing nhU h¢ th6ng Van bang va cht'rng chi cuah¢.th6ng giao d1:JC;
tiep theo }a cac vafi 4¢ gay can hi¢n nay trong giao dl:lC, tinh hinh
thu th�p thOng tin va nghien CUu ve giao d1:1c trong m6i nuac va
plrirang ·huang gi& quyet cac van de tOn � ; cu6i cilng Ia phrut
tiinh bay thanb tl!U phat trien giao d1:1c thOng qua cac s6 li¢u mm
nh«t the hi�n bang cac s6 ty l¢ ciing nhu cac chi s6 thu('c ve giao
dl:lC va lien quan den giao dl:lC CUa mOi nuac Vl hqp tac giao dl:lC
}a 'mQt Inl:lC dich CUa nghien CUu giao dl:lC SO sanh, cho nen a CclC
Dtr0c CO qua trlnh phat trien hm('t ffil:lC n6irieng ve Vfut de nay. Cu6i mOi phrut ve tUng khu V1!C se
mnh· bay vi�C SO sanh djnh }Ucac nuac, de c6 the tha:y duqc trlnh d¢ phat trien cua titng nuac .
·

..

· .

·,

.M1:1c dich cua vi¢c bien so�n t�p sach nay nhAm ph1:1c ·Vl:l. cac
hQC vien cao hQC va sinh vien �i hQC ve quan ly giao dl:lC, ·. nhung

4


ciing mong mu6n ph1:1c V\1 d� gia a m()t pl$n vi r()ng r� han. d6
la nhiing � d�g cO��, � Jr?�g ��� �i�? d,l}c �Q�c quan tAm .
den v& d� pttd\ triilf gi� '�� tff'� �'ton� �caa. ca nuac den
,

h�p han:a:�li� ��4�.�!� eo sa dao "o,
timg gia dinh va. timg ca nhln. N6i .chung �p sach nay phl:IC V\1
Cb() nhiing ai quan tAm d�(l nbfing �. ·nghi�m Va thanb llJU phat
tri�n giao dl:IC CUa cac nUOc tren l}\� gi6( tr�ng Sti SO Sanb VID nUOc
ta cac nba nghien cw giao d1:1c co the. �i day Qhu la m()t ch�yen
khao v� kinh nghi�m va thanb t\lll giao d1:1c va dao "o ciia m()t s6
nuac tren the gim. cac ph� chu thl�h v� cic rili,an v�t. dia danh,
ten gQt. .. tuang d6i chi tiet nhAnl phyc Y\1 �6 dong� �a.
.

.

•.

thO�g

.t.in.N� �iao dl:IC cua cac
. . M�c: dil tac gia c6 gAng c�p nhtt.

mt� trtn the gim song chic chan cbua::lht ·dip �g, het nhu c4u
nh� thd'c cua nguOi dQc. NguOi vi¢t ID()Ilg nh•,dvqe mQi sq gop
y � sau nay c6 djp b6 kbuya, sao
cu6n,
nay ngay cang
d�y du va c6 chft luqng t6t han.

cho

sacb

Htl N9l, 10 _;_2005
Nguyln Tiln lJt)t

,.,

'

.

'

·�

.

,_-.f:

: ' '
.

�· ....
.

:; . ··.

,..

' . - '

::: � . . i

:-··,:·.

. t
.

'

·. ·

.

�

'

:

;

'

· s

-


. GIAO Dl}C VA DAO T�O 0 .
KHU VliC
HOA CHAU MY.
.
. . VAN
'

·:

,

.

. ...

...

.

.

·"

cac I1:1c dja·HAc My va Nam My hinh thanhn�ri TAn The giOi,

rtgum dli tlm thay m(>t ntn van minh tien b¢.- Woodrow
°
)
Wilson n6i v� HAc My nhu sau : ;,Chau My dli
t�o ra d�
a d6 loai

duqc

cho m6i ngum c6 cimg ca h(>i nhu niQi ngum khac thgc hi¢n sg tai
gioi VU<}t tren v� m¢nh cua nilnh", va saimiento<2> ctlng c6 ni�m
tin nhu v(ty v� Nam My. cac qu6c gia HAc va Nam My da ttrng sii
dl:lng di san Van hoa d6 SQ cua ch!u Au va chao A trong khoa hQC ,
ctmg . ngh¢ , quim ly va giao d\lc d� �0 n�n cac n�n van minh mOi,
nhung m uc d(>•phat tri�n khac .·nhau. Lo�i tnrmtg d�i hQC ldtu hi¢il
d�i xuat hi¢n dau ti�n a ch!u Au, tiep sari d6 xuat hi¢n a ch!u My
La tinh, Hac My r6i den Nam My1 d6 la trubng MehicO 1 551 a
M�hicO ; trubng Harvard 1636, William va Mary 1693 va Yale
17qJ a My ; . t�crng Toronto 1 827, Ontario 1841, Ottawa 1849,
Quebec 1853 a Canada, truoog Buenos Aires 182 1 a Achentina va .
3
trucrng La Habana 1842 a Cuba( ). Hoa Ky, Canada va Bra-xin da
(1) Thomas Woodrow Wilson, 1856-1924, nha chfnh tr! Hoa

Ky (Dang Dan

chU), TOng th6ng Hoa Ky 1913-1921, nam 1918 tuyen b6 chuang trlnh 14 di�m

nhAm dam bao quan h� de' qu6c chU nghia sau chien tranh vl. lqi ich ciia tu ban
d¢c quyen Hoa Ky.

(2) Domingo Faustino Sarmiento, 1811-1888, nha van Achentina, nha chinh
tr! tl! do, Tong th6ng Achentina nam 1868-1874, bang tic pham ciia ml.nh dong
gop vao sJ! phlit trien m<}t nen van hQc ch6ng phong kien.
(3) Encyclopedia Britannica, Volume 22, Chicago/London/foronto 1960, pp

874-877.


cho ta cac Vl dq. ,n6i.� Vt Sl,f � npau troqg.,&t! phcit tP,�n phong
each qu6c gta va �hi�n luge giao dq.c a� My va Nam My. Hoa
Ky thuc)c vao mc)t nh6m nho cac qu6c gia may mtin c6 ugc Sl,f
cAh bang luon luon thu� lc;ri giua dAn cu va cac ngu6n l\fC, cua &t
..
vm neil v� hoa cuaJ � �§,:�a;
ich tir.st,r hi¢n
d�i hoa chAu Au trong. cong �¢. khoa. hc.>c. va gi.cio dq.c khong bi
, ciin tra bm tcic dQng ella xa bw phong ki�n vii c6 truyen. HQa Ky
'
'
�oat thuqe dia va ay m�nh sv nO
da gi� dugc tq o tir St!
}J!C c�a minh hUang Vt phia dc)ng lJ!C cUa S� �uat hang lo�t, ffiQt
n�n kinh t€ dU d�t va Sl,f binh �g ve C�. COh<)i giap dq.c. Canada
c6 n�n giao dq.c chju.iinh huang v� to11 gicio va 91;linh tri ciing nhu
ng(m ngii khac nhau (Anh va Phap) tir khi tpanh l�p qu6c gia, nam
2001
hang d�u th� gim v� con s6 cao nha:t. cac ty �¢. chi. s6

giao dq.c va li�n quan �n giao d�c.
�ft��t dugc nhiing
thanh llJU cao trong giao dl;lc. Bra-xin c6 .mc)t sJ! cAn bang thu� lc;ri
v� cac ngu6n lJ!c lt! nhi�n va dAn s6 nhung.bj can'tro b6i mc)t n�n
van hoa c6 truy�n. k� ca s�u khi da giaiili
tirst! cai tri
thuc)c · dja. �'! ti�n nhanh cua Bra-xin vm niuc d¢ tang truang cao
trong cong nghi¢p, SJ! dir d�t trong kinh t€ Va InQt ntri giao d1:1�
'tllnh
ba
ph6 c�p chi mm khm sAc a dau th� ky XX. Dum
n�n gi�o d�:�c ti�u bieu cua chAuMy Ia Boa Ky, Canada va Bra-xin.

d

nucrc

•. dugc lc;ri

i

d

d

d

ki�m
d

dl'rng

d

chl'rng

dui:it,r

day

b�y

·l

.,

.


मঢ޳તナ ‫׉‬Ꮉվⁱࡗԙⁱ‫׊‬ԙܲⁱ߯ῧܲⁱ̌ⁱय़ણ޲ナ৫ಙナ
¹Γ

tΓ

Γ

Γ

ʘΓ

uΓ


## ௿ᖀႤⁱ

ॢ⌳ナ ‫ڞ‬Ჴťⁱ .1Z Î#ƔŹƔį
Ɣ
HZ &
ąƔ GQZ
@Z ‫ڠ‬᳃ⁱ ŒǺ
ˀ Ÿȅ
ƥˀ
⌑ᙬナ޴὜ᘢ⒑ᮺኈ༈ijȏナ .1Z ^Ɣ
ƔMƉ(Ɣ
࿙Ɣ ᑺῥⁱ ඨ@
Ɣ
ĺƔ
Ɣ
ÔʼnƔ 0@$Ɣ
@Z
477#7 Z #P{ƔKZKIA>/Z :KZ
'7 @Z #17
%
Ɣ(7,"7 %
7 KJD>.Z
ŘƔ=.89Z "žēQ#Ɣ7 ᙾଦ⚯ナ
'7K
Ⴂᶎ 0Z;+Z 7 1Z û
ƔF0A>.Z F0NZ 7

Ē1$⨅ナ >%=Z ⬉༆⃬ナ ;1>0Z 
Ɣ K0&Z !#,M #@.M K)0Z #&7 ᳇Z PZ @Z ‫ڡ‬᳃ⁱ
١Ҟ‫ ܀‬kÏƔ K0>0Z<KZ kÐƔ
Ɣ>..Z ‹"ž ࠩኅナਪⱊナ ᦈᶎ U1Z ­Ñ#Ɣ`>Ɣ „
P
Ɣ 1Z
Cy `>7Ɣ 50)Z 0VOZ K0"#Ɣ ᒠ٤ᮾナ ⚬⨉ナ⒒ᘥ⚬ナ Ԫたナ ƂƔ›Ɣ '7
P
Ɣ >E>.Z ᖋႣඣᶎ
ĠƔ
1ƔĻ(Ɣ
W1Z ႙Ⲭナ F0X>Z #7 JY
BZ ‫ڝ‬Ჳⁱ
#;Z
MA=.Z
ÕŊƔ"1Z 60)Z 0'‹ž .
Ɣļ2Ɣ
ĆƔ F0?Z !,KZ F0)Z 4;
Z
éƔ K3'FZ

.1FZ =,MNp
ƔMĚ.2Ɣ⌐ナ60*Z0~‹ž'
Ɣ
1ũƔA(Ɣ


@Z ‫ڠ‬᳃ⁱ  ';Z uƔ "2T>Z K*0Z ȌЌѵ &  ?Ɨ  *-ѵ ep›ž ‫گ‬$
Ɣ +Ɣ
@Z

‫ڢ‬᳃Űⁱ ;KZ
(70
Ɣ ᧍⑛ナኆ⌐␻⨆ⱌナ ;. k
+ $Ɣđ&
ƔƔ
Ɣ$ƔէA
Ɣ R>Z
0@
Z #YKZ ѵ *00ѵ 1Ɣ
Ɣ ‰SB}ž +Ɣ kⲧ‹ž s%pž *Ŭ ƟŨţѵ
CZ ‫ڠ‬᳃ⁱ k
Ɣ

QƔŇÒƔ&
Ɣ
Ɣ
'ƔƔźƔĨšś
êƔ
ƔK0(Z"(,M  1
Ɣ4>A
A
A 1{Ɣ
WƔ
~ƔƔ+ƔN1Ɣ:
uƔ+Ɣö
ƔQƔ @SZ NõƔ
;