Chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh long an giai đoạn 2000 2010 thực trạng và giải pháp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

Trần Hoàng Nguyên

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TỈNH
LONG AN GIAI ĐOẠN 2000-2010: THỰC
TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC

Thành phố Hồ Chí Minh – 2013


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

Trần Hoàng Nguyên

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TỈNH
LONG AN GIAI ĐOẠN 2000-2010: THỰC
TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
Chuyên ngành :

Địa lí học

Mã số

60 31 05 01

:

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. ĐÀM NGUYỄN THÙY DƯƠNG


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan: Luận văn “ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Long
An giai đoạn 2000-2010: Thực trạng và giải pháp” là công trình nghiên
cứu của riêng Tôi. Các nội dung nghiên cứu và kết quả trình bày trong luận
văn là trung thực và rõ ràng.
Long An, ngày tháng 09 năm 2013
Người cam đoan

Trần Hoàng Nguyên


LỜI CẢM ƠN
Luận văn được hình thành tại trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ
Chí Minh. Để hoàn thành được khóa luận này, ngoài nỗ lực của bản thân. em
xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của Ban chủ nhiệm khoa địa lí và Quý
Thầy Cô đang công tác tại khoa Địa lí đã tạo điều kiện thuận lợi cho em thực
hiện đề tài.
Xin chân thành cảm ơn các Sở, ban ngành của tỉnh Long An: Sở Kế
hoạch và đầu tư, Sở Xây dựng, Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Cục
thống kê tỉnh Long An ….Đã giúp đỡ em rất nhiều trong công tác sưu tầm tài
liệu và số liệu rất quý giá, mang ý nghĩa quyết định đến thành công của luận
văn. Bên cạnh đó, Tôi cũng xin cảm ơn Ban quản lý thư viện trường Đại Học
Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện cho tôi tiếp cận nguồn tài

liệu tham khảo cho luận văn.
Xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn và giúp đỡ tận tình của TS. Đàm
Nguyễn Thùy Dương – Giảng viên khoa Địa lí, trường Đại học Sư phạm
thành Hồ chí Minh.
Xin cảm ơn sự động viên, khích lệ tinh thần của gia đình và bạn bè
cùng khóa đã giúp em hoàn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn!
Trân trọng!
TP. Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2013
Học viên thực hiện

Trần Hoàng Nguyên


MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
MỞ ĐẤU
T
6

6T

............................................................................................................. 1

Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CƠ CẤU KINH TẾ VÀ CHUYỂN DỊCH
T

6

CƠ CẤU KINH TẾ ........................................................................... 9
1.1. Cơ cấu kinh tế .............................................................................................................................. 9
T
6

6T

1.1.1. Khái niệm cơ cấu, cơ cấu kinh tế ..................................................................................... 9
T
6

T
6

1.1.2. Phân loại cơ cấu kinh tế ................................................................................................. 11
T
6

6T

1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc hình thành cơ cấu kinh tế ........................................... 14
T
6

T
6

1.1.4. Một số chỉ tiêu cơ bản để xem xét và đánh giá cơ cấu kinh tế ....................................... 15

T
6

T
6

1.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ........................................................................................................ 16
T
6

6T

1.2.1. Khái niệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế ........................................................................... 16
T
6

T
6

1.2.2. Tính tất yếu khách quan của chuyển dịch cơ cấu kinh tế ............................................... 17
T
6

T
6

1.2.3. Xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế ............................................................................ 18
T
6

T
6

1.2.4. Các nguyên tắc chuyển dịch cơ cấu kinh tế ................................................................... 19
T
6

T
6

1.2.5. Các nhân tố chủ yếu tác động đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế ...................................... 19
T
6

T
6

1.3. Một vài mô hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên thế giới ......................................................... 22
T
6

T
6

1.4. Vài nét về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở Việt Nam .................................................................... 23
T
6

T
6

1.4.1. Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế ................................................................................. 24
T
6

T
6

1.4.2. Chuyển dịch cơ cấu thành phần kinh ............................................................................. 25
T
6

T
6

1.4.3. Chuyển dịch cơ cấu theo lãnh thổ .................................................................................. 27
T
6

T
6

1.4.4. Chuyển dịch cơ cấu lao động ......................................................................................... 28
T
6

T
6

1.5. Lựa chọn bộ chỉ tiêu công nghiệp hóa xét về mặt kinh tế .......................................................... 29

T
6

T
6

Tóm tắt chương 1 ...................................................................................................... 31
T
6

6T

Chương 2. CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TỈNH LONG AN GIAI
T
6

ĐOẠN 2000-2010 ............................................................................. 34
2.1. Các nguồn lực ảnh hưởng tới sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Long An .............................. 34
T
6

T
6

2.1.1. Vị trí địa lí ...................................................................................................................... 34
T
6

6T

2.1.2. Nguồn lực tự nhiên......................................................................................................... 35
T
6

6T


2.1.3. Nguồn lực kinh tế- xã hội............................................................................................... 40
T
6

T
6

2.1.4 Đánh giá chung ............................................................................................................... 56
T
6

6T

2.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Long An thời kì 2000 – 2010 ................................................. 59
T
6

T
6

2.2.1. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành ......................................................................... 59
T
6

T
6

2.2.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo thành phần kinh tế...................................................... 87
T
6

T
6

2.2.3. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ ...................................................................... 92
T
6

T
6

2.3. Đánh giá quá trình chuyển dịch cơ ấu kinh tế tỉnh Long An thời kì 2000 – 2010 ................... 95
T
6

T
6

2.3.1. Những thành tựu............................................................................................................. 96
T
6

6T

2.3.2. Những khó khăn và thách thức ...................................................................................... 98
T
6

T
6

Chương 3.
T
6

6T

ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU
6T

KINH TẾ TỈNH LONG AN ĐẾN 2020 ...................................... 101
T
6

3.1.Các quy hoạch vùng ở cấp quốc gia có liên quan ..................................................................... 101
T
6

T
6

3.1.1 Quy hoạch Vùng KTTĐ phía Nam ............................................................................... 101
T

6

T
6

3.1.2.Quy hoạch vùng đô thị Tp. HCM đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2050............... 102
T
6

T
6

3.1.3.Vai trò của Long An trong Quy hoạch Vùng Tp. HCM................................................ 105
T
6

T
6

3.1.4.Quy hoạch Xây dựng vùng ĐBSCL đến năm 2020 ...................................................... 106
T
6

T
6

3.2.Các mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh long An đến năm 2020 .................................... 109
T
6

T
6

3.2.1.Mục tiêu tổng quát ........................................................................................................ 109
T
6

6T

3.2.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................................................. 110
T
6

6T

3.3. Định hướng quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế Long An đến năm 2020............................. 113
T
6

T
6

3.3.1 Chuyển dịch cơ cấu ngành ............................................................................................ 113
T
6

T
6

3.3.2 Chuyển dịch theo thành phần ........................................................................................ 116

T
6

T
6

3.3.1. Chuyển dịch theo lãnh thổ............................................................................................ 116
T
6

T
6

3.4. Một số giải pháp chủ yếu để phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Long An đến năm 2020 ............. 119
T
6

T
6

Tóm tắt chương 3 .................................................................................................... 128
T
6

6T

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 129
T
6

T
6

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 134
T
6

PHỤ LỤC
T
6

6T

6T


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CCKT

: Cơ cấu kinh tế

CDCCKT : Chuyển dịch cơ cấu kinh tế
CN

: Công nghiệp

DV

: Dịch vụ

HTX

: Hợp tác xã

KV I

: Khu vực I

KV II

: Khu vực II

KV III

: Khu vực III

NN

: Nông nghiệp

SXVC

: Sản xuất vật chất

VKTTĐ : Vùng kinh tế trọng điểm


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1

Chỉ tiêu công nghiệp hóa dự kiến........................................................ 29

Bảng 1.2

Các giai đoạn công nghiệp hóa theo H. Chenery ................................ 30

Bảng 1.3

Bộ chỉ tiêu xác định các dạng cơ cấu ngành của W.Rostow ............... 30

Bảng 2.1

Cơ cấu dân số theo giới năm 2010 đơn vị hành chính ........................ 56

Bảng 2.2

Tốc độ tăng trưởng GDP của nền kinh tế Long An giai đoạn 2000-

T
6

T
6

T
6

T
6

T
6

T
6

6T

T
6

T
6

2010 ( giá so sánh ) ........................................................................... 60
T
6

Bảng 2.3
T
6

GDP thực tế và cơ cấu gdp của tỉnh long an giữa khu vực nông
nghiệp và phi nông nghiệp .................................................................. 62
T
6

Bảng 2.4
T
6

Số lao động đang làm việc, cơ cấu lao động và năng suất lao động
phân theo nông nghiệp-phi nông nghiệp ............................................. 66
T
6

Bảng 2.5
T
6

GDP thực tế và cơ cấu GDP phân theo nhóm ngành sản xuất vật
chất và dịch vụ của Long An giai đoạn 2000-2010 ............................ 68
T
6

Bảng 2.6
T
6

Tổng số lao động đang làm việc , cơ cấu lao động và năng suất lao
động phân theo nhóm ngành sản xuất vật chất và dịch vụ tỉnh Long
An 2000-2010 ...................................................................................... 69
6T

Bảng 2.7

GDP và cơ cấu GDP phân theo 3 khu vực kinh tế của Long An giai đoạn
2000-2010 ............................................................................................ 68

Bảng 2.8

T
6

Số lao động, cơ cấu lao động và năng suất lao động của Long An
phân theo 3 khu vực kinh tế từ năm 2000-2010 .................................. 75
T
6

Bảng 2.9
T
6

GTSX thực tế, cơ cấu GTSX và tốc độ tăng trưởng khu vực Nông –
lâm- ngư nghiệp giai đoạn 2000-2010 ................................................ 78
T
6

Bảng 2.10 Số lao động, cơ cấu lao động và năng suất lao động của ngành Nông
T
6

–Lâm-Thủy sản Long An phân theo 3 khu vực kinh tế từ năm 20002010 ..................................................................................................... 80
6T

Bảng 2.11
T
6

GTSX thực tế và cơ cấu GTSX của ngành Công nghiệp tỉnh Long
An giai đoạn 2000-2010 ...................................................................... 81

T
6

Bảng 2.12
T
6

Số lao động, cơ cấu lao động và năng suất lao động của ngành công


nghiệp Long An giai đoạn 2000-2010 ................................................ 82
T
6

Bảng 2.13
T
6

GTSX thực tế, cơ cấu GTSX và tốc độ tăng trưởng của ngành dịch
vụ Long An giai đoạn 2000-2010 ....................................................... 84
T
6

Bảng 2.14
T
6

Số lượng lao động, cơ cấu lao động và năng suất lao động của
ngành Dịch vụ Long An giai đoạn 2000-2010 .................................... 86
T

6

Bảng 2.15
T
6

Cơ cấu GDP ( Giá thực tế ) và tốc độ tăng trưởng ( giá so sánh ) của
các khu vực kinh tế ở Long An giai đoạn 2000-2010 ......................... 88
T
6

Bảng 2.16
T
6

Cơ cấu lao động và năng suất lao động phân theo thành phần kinh
tế ở Long An giai đoạn 2000-2010 ..................................................... 91
T
6

Bảng 2.17
T
6

Cơ cấu GTSX của Long An phân Huyện, Thành phố giai đoạn
2000-2010 (Đơn vị %) ....................................................................... 93
T
6

Bảng 3.1

T
6

Mục tiêu phát triển chính về dân số của vùng Đồng Bằng sông Cửu
Long................................................................................................... 108
6T


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 1.2

Cơ cấu lao động đang làm việc của Việt Nam phân theo khu vực KT ...... 28

Biểu đồ 2.1

Dân số của tỉnh Long An theo thành thị và nông thôn , giai đoạn 2000-

T
6

T
6

T
6

2010 ........................................................... Error! Bookmark not defined.
6T

Biểu đồ 2.2

T
6

Biểu đồ thể hiện tốc độ tăng trưởng ( Giá so sánh ) giữu khu vực Nông
nghiệp và phi nông nghiệp 2000-2010 ( Nguồn tác giả lập) .................... 63
T
6

Biểu đồ 2.3
T
6

Biểu đồ thể hiện sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế Long An giữa 2 khu
vực Nông nghiệp và Phi nông nghiệp giai đoạn 2000-2010...................... 64
T
6

Biểu đồ 2.4
T
6

Chuyển dịch cơ cấu GDP giữu 3 khu vực kinh tế từ 2000-2010 ............... 71
T
6


1

MỞ ĐẤU
1. Lý do chọn đề tài

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế được xem như là bước đi tất yếu của các
quốc gia có nền kinh tế đang phát triển muốn trở thành các quốc gia phát
triển. Kể từ sau Đại hội Đảng lần thứ VI (1986),Đảng ta đã đề ra đường lối
đổi mới với mục tiêu xây dựng và phát triển kinh tế theo hướng CNH–HĐH.
Đổi mới kinh tế phải bắt đầu từ việc đổi mới cơ cấu kinh tế chuyển dần từ nền
kinh tế nông nghiệp sang nền kinh tế công nghiệp, dịch vụ và nền kinh tế tri
thức.
Thực tiễn lịch sử phát triển kinh tế của các nước nói chung và Việt
Nam nói riêng trong thời gian qua đã chỉ ra rằng những thành công hay thất
bại trong việc phát triển kinh tế đều bắt nguồn từ việc xác định cơ cấu kinh
tế có hợp lý hay không, để thúc đẩy kinh tế phát triển đạt hiệu quả cao và
bền vững. Việc xác định và hoàn thiện một cơ cấu kinh tế hợp lý, phù hợp với
xu hướng phát triển chung của nền kinh tế không chỉ là yêu cầu có tính khách
quan, mà còn là một trong những nội dung chủ yếu của quá trình công
nghiệp hóa –hiện đại hóa đất nước.
Long An là một tỉnh nằm trong vùng đồng bằng sông Cửu Long , có
nền kinh tế phát triển năng động , tuy nhiên đến hiện nay kinh tế của Long An
nặng về sản xuất nông nghiệp.Trong những năm qua, cùng với cả nước, Long
An đang trong tiến trình xây dựng và phát triển. Cơ cấu kinh tế của tỉnh từng
bước được chuyển dịch theo hướng CNH–HĐH. Tuy nhiên , do nhiều nguyên
nhân khác nhau, sự chuyển dịch vẫn còn chậm và chưa thật vững chắc.
Từ khi Long An gia nhập vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, đã tạo điều kiện
thuận lợi thúc đẩy tốc độ phát triển kinh tế của tỉnh. Với yêu cầu đẩy mạnh
công nghiệp hóa–hiện đại hóa và nhất là đứng trước những đòi hỏi của quá


2

trình hội nhập quốc tế sâu rộng như hiện nay, đòi hỏi cơ cấu kinh tế phải được
chuyển dịch nhanh và hiệu quả hơn trong thời gian tới.

Xuất phát từ cơ sở lý luận, từ thực tiễn chuyển dịch cơ cấu kinh tế của
tỉnh Long An và tính cấp thiết của vấn đề, tác giả luận văn lựa chọn đề tài “
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Long An giai đoạn 2000-2010: Thực trạng và
giải pháp”, để nghiên cứu và mong muốn đóng góp phần nhỏ bé của mình
vào sự nghiệp phát triển kinh tế của tỉnh nhà.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu cuả đề tài là đúc kết cơ sở lý luận về chuyển dịch
cơ cấu kinh tế để vận dụng vào nghiên cứu thực trạng chuyển dịch cơ cấu
kinh tế tỉnh Long An từ đó tìm ra giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu
kính tế phù hợp với thời kỳ công nghiệp hoá – hiện đại hoá.
Nhiệm vụ:
- Đúc kết CSLL và thực tiễn về chuyển dịch CCKT
- Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến chuyển dịch CCKT tỉnh Long
An
- Nghiên cứu thực trạng quá trình chuyển dịch CCKT tỉnh long An từ
năm 2000 đến năm 2010.
-Tìm ra những điểm tích cực và hạn chế cuả quá trình chuyển dịch
- Đề xuất giải pháp thúc đẩy quá trình chuyển dịch CCKT tỉnh Long
An
3. Giới hạn nghiên cứu
3.1. Về nội dung
Do đề tài có nội dung rộng và phức tạp nên phạm vi nghiên cứu của
luận văn được giới hạn:
Nghiên cứu cơ sở lý luận chung về chuyển dịch cơ cấu kinh tế.


3

Phân tích ảnh hưởng của các nguồn lực tới sự chuyển dịch cơ cấu kinh
tế của tỉnh.

Phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành
phần gồm: cơ cấu GDP, cơ cấu lao động và cơ cấu giá trị sản xuất nội ngành,
không phân tích sâu các lĩnh vực trong từng ngành. Phân tích chuyển dịch cơ
cấu kinh tế theo lãnh thổ gồm: Phân tích tỉ trọng của các địa phương so với tỉ
trọng của toàn tỉnh. Đưa ra những định hướng và đề xuất một số giải pháp
chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Long An theo hướng CNH–HĐH.
3.2. Về không gian
Địa bàn lãnh thổ nghiên cứu của tỉnh Long An bao gồm 14 đơn vị hành
chính: Thành phố Tân An và 13 huyện
3.3. Về thời gian
• Phần đánh giá thực trạng được đề cập từ 01/01/2000 đến năm 2010
• Phần định hướng, đề xuất một số giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế
đến năm 2020.
4. Lịch sử nghiên cứu
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là xu thế tất yếu của đất nước trong quá
trình phát triển và hội nhập với nền kinh tế thế giới và khu vực. Chuyển dịch
cơ cấu kinh tế giữ vai trò quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa–hiện
đại hóa. Trong thời gian qua, ở nước ta đã có nhiều công trình nghiên cứu về
cơ cấu kinh tế và sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Trong đó có một số công
trình tiêu biểu về mặt cơ sở lý luận cũng như thực tiễn: “Vấn đề chuyển dịch
cơ cấu kinh tế ngành ở Tp. Hồ Chí Minh trong quá trình CNH–HĐH” của TS
Trương Thị Minh Sâm (Chủ biên) năm 2000; “Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế
Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ 21” của TS Nguyễn Trần Quốc (Chủ
biên) năm 2004; “ Định hướng Chuyển dịch cơ cấu nội bộ các ngành kinh tế
vùng kinh tế trọng điểm phía nam” của TS Trần Du Lịch, PGS.TS Đặng Văn


4

Phan (Chủ nhiệm đề tài) năm 2004; “Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế ở Việt

Nam” của PGS.TS Bùi Tất Thắng (Chủ biên) năm 2006; “ Những vấn đề chủ
yếu về kinh tế phát triển” của PGS.TS Ngô Doãn Vịnh năm 2006; “Các cấp
ủy đảng ở đồng bằng Sông Cửu Long chỉ đạo chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo
tinh thần nghị quyết số 21–NQ/TW của Bộ chính trị” của Trần Trác, Trần
Văn năm 2005.
Đối với tỉnh Long An chưa có công trình khoa học nào đi sâu nghiên
cứu về Chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh. Các đề tài chỉ dừng ở mức nghiên
cứu chung về kinh tế xã hội như: các báo cáo, các quy hoạch cơ bản, các bản
thống kê của các sở, ban, ngành trong tỉnh,…Trên đây là những nguồn tài liệu
tham khảo quý báu cho tác giả khi thực hiện đề tài “Chuyển dịch cơ cấu kinh
tế tỉnh Long An giai đoạn 2000-2010: Thực trạng và giải pháp”.
5. Các quan điểm và phương pháp nghiên cứu
5.1. Các quan điểm nghiên cứu
5.1.1. Quan điểm hệ thống
Cơ cấu kinh tế chính là một hệ thống hoàn chỉnh gồm nhiều tầng, bậc,
bản thân nó là sự hợp thành của nhiều hệ thống khác nhau và đồng thời lại là
bộ phận của hệ thống lớn hơn-hệ thống kinh tế-xã hội. Cơ cấu kinh tế tỉnh
Long An có mối quan hệ chặt chẽ với môi trường xung quanh, bao gồm cả
môi trường tự nhiên, môi trường kinh tế -xã hội. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh
tế có thể ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế xã hội và ngược lại. Phải coi sự
chuyển dịch cơ cấu kinh tế như là một hệ thống nằm trong hệ thống kinh tế xã
hội hoàn chỉnh, luôn luôn vận động và phát triển không ngừng.
Vì vậy, khi nghiên cứu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Long An phải xem
xét các nhân tố ảnh hưởng đến sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh và xem
xét mối tương quan, sự tác động đối với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế vùng
Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước.


5

5.1.2. Quan điểm lãnh thổ
Cơ cấu lãnh thổ kinh tế Long An được coi như một thể tổng hợp tương
đối hoàn chỉnh, trong đó các yếu tố tự nhiên, kinh tế xã hội các mối quan hệ
chặt chẽ, tác động chi phối lẫn nhau tạo những thế mạnh riêng cho tỉnh hay
từng vùng trong tỉnh.
Do vậy, cần phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu
kinh tế tỉnh Long An ,để từ đó đưa ra những giải pháp, định hướng phát triển
có tính tổng hợp nhằm khai thác tốt những tiềm năng, lợi thế của tỉnh nhằm
đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Long An .
5.1.3. Quan điểm lịch sử viễn cảnh
Quá trình phát triển kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế có sự biến
chuyển theo thời gian và không gian. Vì vậy việc vận dụng quan điểm lịch sử
viễn cảnh vào trong nghiên cứu đề tài để thấy được nguồn gốc nảy sinh, quá
trình diễn biến của các yếu tố kinh tế trong từng giai đoạn, trong những điều
kiện thời gian và không gian cụ thể. Từ đó đánh giá chính xác hiện trạng
chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong hiện tại và định hướng phát triển của các
ngành kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Long An trong tương lai.
5.1.4. Quan điểm sinh thái và phát triển bền vững
Nghiên cứu những vấn đề kinh tế phải dựa trên quan điểm sinh thái và
phát triển bền vững.Phát triển bền vững đã trở thành mục tiêu phát triển kinh
tế xã hội của hầu hết các quốc gia trên thế giới, phát triển kinh tế xã hội,
chuyển dịch cơ cấu kinh tế phải đi đôi với sử dụng hợp lý, bảo vệ và tái tạo tài
nguyên thiên nhiên, chống gây ô nhiễm môi trường, kết hợp hài hòa giữa phát
triển kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội nhằm nâng cao chất lượng cuộc
sống của con người.
5.2. Các phương pháp nghiên cứu
5.2.1. Phương pháp thu thập tài liệu


6

Đây là một phương pháp cơ bản và cũng là phương pháp rất quan trọng
vì trên cơ sở những nguồn tài liệu, số liệu có liên quan đến nội dung nghiên
cứu thu thập được từ sách báo, tạp chí khoa học, internet, niên giám thống kê,
các báo cáo hàng năm, quy hoạch tổng thể của ủy ban nhân dân tỉnh và các
sở, ban, ngành,..từ đó tác giả mới rút ra được các đặc điểm về tình hình phát
triển kinh tế -xã hội, cũng như nhìn nhận, đánh giá chính xác chuyển dịch cơ
cấu kinh tế tỉnh Long An.
5.2.2. Phương pháp thống kê toán học
Đây là một phương pháp sử dụng thường xuyên như công cụ để phân
tích định lượng, lựa chọn những giá trị đúng nhất, gần với thực tiễn trên cơ sở
các nguồn số liệu thu thập được để phân tích ảnh hưởng của các yếu tố tự
nhiên, kinh tế xã hội đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Long An . Đồng thời
phương pháp toán học cũng được sử dụng trong việc phân tích, dự báo và lựa
chọn các giải pháp thích hợp cho định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh
Long An trong tương lai.
5.2.3. Phương pháp phân tích, so sánh
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, việc vận dụng phương pháp phân
tích, so sánh mang lại nhiều lợi ích. Thông qua việc tiến hành phân tích, so
sánh, đối chiếu các số liệu thống kê để thấy được quá trình chuyển dịch cơ
cấu kinh tế qua các giai đoạn. Từ đó rút ra được những nội dung tổng hợp
nhất, đầy đủ nhất đáp ứng được những nhiệm vụ và mục tiêu mà vấn đề đã đặt
ra.
5.2.4. Phương pháp khảo sát thực địa
Thực địa là một phương pháp truyền thống không thể thiếu được trong
nghiên cứu địa lý, đặc biệt là các vấn đề về kinh tế xã hội, nhằm thu thập
thông tin, thực trạng phát triển, thẩm định mức độ tin cậy của các số liệu, báo
cáo.

7

5.2.5. Phương pháp chuyên gia
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là một vấn đề tương đối rộng và phức tạp
cho nên việc gặp gỡ,trao đổi ý kiến với các nhà khoa học, cán bộ, chuyên viên
của các sở, ban, ngành trong tỉnh là một yếu tố không thể thiếu. Thông qua
phương pháp này, tác giả luận văn có thể tiếp cận, tìm hiểu hiện trạng và định
hướng vấn đề nghiên cứu một cách nhanh chóng.
5.2.6. Phương pháp bản đồ, biểu đồ
Đây là phương pháp đặc trưng của khoa học địa lý nói chung và trong
nghiên cứu địa lý kinh tế xã hội nói riêng. Sử dụng phương pháp này giúp cho
các vấn đề nghiên cứu được cụ thể, trực quan và toàn diện hơn. Các bản đồ,
biểu đồ trong đề tài được tác giả thành lập dựa trên cơ sở dữ liệu được thu
thập được và xử lý.
Sử dụng phần mềm Mapinfo trong xây dựng các bản đồ, biểu đồ. Ngoài
ra, đề tài còn thể hiện các mối quan hệ địa lý thông qua hệ thống các bảng số
liệu và bản đồ.
5.2.7. Phương pháp dự báo
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là quá trình vận động và phát triển lâu dài,
biến động kinh tế luôn phải được dự báo trước để có hướng điều chỉnh cơ cấu
kinh tế cho phù hợp. Đề tài sử dụng phương pháp dự báo xu hướng và sự
biến động dựa trên cơ sở tính toán từ các nguồn số liệu đã thu thập được, sự
phát triển có tính quy luật, những biến động của các sự vật, hiện tượng trong
quá khứ, hiện tại và tương lai.
6. Cấu trúc luận văn
Đề tài: “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Long An giai đoạn 20002010: Thực trạng và giải pháp” ngoài phần mở đầu và kết luận, phần nội
dung gồm 3 chương.


8

Chương 1: Cơ sở lý luận về cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh
tế
Chương 2: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Long An giai đoạn 20002010
Chương 3: Định hướng và giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh
Long An đến 2020


9

Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CƠ CẤU KINH TẾ
VÀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ
1.1. Cơ cấu kinh tế
1.1.1. Khái niệm cơ cấu, cơ cấu kinh tế
Cơ cấu là cách tổ chức các thành phần nhằm thực hiện một chức năng
của chỉnh thể [27, tr.223].
Từ “cơ cấu” tương đương với từ “structure” hay “construction”. Nhưng
chính xác hơn “structure” tương ứng với thuật ngữ “cấu trúc” của Việt Nam
và thực sự có ý nghĩa rộng hơn thuật ngữ cơ cấu. Cấu trúc là một khái niệm
nói về kết cấu bên trong của một đối tượng nào đó, kể cả số lượng và chất
lượng của các bộ phận cấu thành như định nghĩa của thuật ngữ cơ cấu mà còn
bao hàm cả mối quan hệ giữa các bộ phận cấu thành đó. Thuật ngữ “cơ cấu”
trong nghiên cứu về chuyển dịch cơ cấu kinh tế cần được hiểu như nội dung
của thuật ngữ “cấu trúc”. Cơ cấu là một phạm trù triết học thể hiện cấu trúc
bên trong cũng như tỉ lệ và mối quan hệ giữa các bộ phận cấu thành một hệ
thống. Cơ cấu là thuộc tính của một hệ thống nhất định. Nền kinh tế của một
quốc gia được xem xét như một hệ thốngvới nhiều bộ phận hợp thành. Các bộ
phận này có quan hệ mật thiết với nhau theo một trật tự nào đó trong một giai
đoạn lịch sử cụ thể. Nói một cách đơn giản, có thể coi đó là bộ khung của

khái niệm cơ cấu kinh tế.
Cơ cấu kinh tế (CCKT) là tổng thể các ngành, lĩnh vực, các bộ phận
kinh tế có quan hệ hữu cơ tương đối ổn định hợp thành.
CCKT là vấn đề có nội dung rộng, biểu hiện mối quan hệ giữa quan hệ sản
xuất và lực lượng sản xuất của nền kinh tế. Mối quan hệ đó không chỉ là


10

những quan hệ riêng lẻ của từng bộ phận cấu thành nền kinh tế (bao gồm các
yếu tố kinh tế, các lĩnh vực tổ chức sản xuất phân phối trao đổi tiêu dùng), các
khu vực kinh tế (nông thôn, thành thị), thành phần kinh tế (nhà nước, cá thể,
tư nhân, vốn đầu tư nước ngoài…). Hiểu một cách đầy đủ, CCKT là tổng thể
một hệ thống kinh tế bao gồm nhiều yếu tố quan hệ chặt chẽ với nhau, tác
động lẫn nhau trong không gian và thời gian nhất định, phù hợp với mục tiêu
đã xác định của nền kinh tế.
CCKT là một hệ thống ràng buộc, có các đặc trưng chủ yếu là mang
tính khách quan và tính lịch sử. Đồng thời, CCKT là một hệ thống động, gắn
với sự biến đổi và phát triển không ngừng của các yếu tố, các bộ phận cấu
thành. Muốn phát huy tác dụng, CCKT phải trải qua một quá trình, một thời
gian nhất định.Thời gian dài hay ngắn tùy thuộc vào đặc điểm của từng loại
CCKT. Vì thế, các loại cơ cấu thường không tồn tại một cách cố định bất biến
mà có sự thay đổi,chuyển dịch cần thiết, phù hợp với biến động và thay đổi
của điều kiện tự nhiên,kinh tế xã hội trong từng giai đoạn lịch sử.
CCKT không chỉ quy định về số lượng và tỉ lệ giữa các yếu tố cấu
thành, biểu hiện về lượng (là sự tăng trưởng của hệ thống), mà còn thể hiện
những mối quan hệ cơ cấu giữa các yếu tố, biểu hiện về chất (là sự phát triển
của hệ thống). Mối quan hệ giữa lượng và chất trong cơ cấu của nền kinh tế
thực chất là những biểu hiện về tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế đó.
Nền kinh tế chỉ có thể ổn định và tăng trưởng bền vững khi có cơ cấu cân đối,

hợp lí. Như vậy, nghiên cứu CCKT nhằm nhận biết cấu trúc của nền kinh tế
và phát hiện xu hướng vận động của nền kinh tế theo từng thời kỳ để có
những tác động cần thiết, thúc đẩy các xu hướng tích cực hay hạn chế những
tiêu cực, tiến tới đạt các mục tiêu định trước. Nghiên cứu CCKT có ý nghĩa
rất lớn đối với thực tiễn phát triển kinh tế trong từng thời kỳ phát triển KT XH của đất nước. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI chỉ rõ: nền