SKKN mi thuat phan mon trang tri (XL:A cap tinh)

A. Đặt vấn đề
I- Lời mở đầu.
Mĩ thuật là một trong những môn nghệ thuật. Nếu dạy học là khó thì dạy
nghệ thuật càng khó, cần phải mang tính nghệ thuật cao hơn. Song không phải là
không dạy đợc, vì học mĩ thuật đem lại niềm vui cho mọi ngời, làm cho mọi ngời
nhìn ra cái đẹp, thấy cái đẹp có ở trong mình, xung quanh mình, gần gũi và đáng
yêu. Đồng thời mĩ thuật giúp mọi ngời tự tạo ra cái đẹp theo ý mình và thởng ngoạn
nó ngay trong sinh hoạt thờng ngày của mình, làm cho cuộc sống thêm hài hoà hạnh
phúc. Bởi cái đẹp theo đuổi con ngời từ lúc lọt lòng đến khi trở về với cát bụi.
Nhà trờng ngày nay ngoài việc truyền thụ kiến thức khoa học kỹ thuật, còn
phải chú ý đến giáo dục thẩm mĩ, nhằm đào tạo học sinh trở thành những con ngời
phát triển, toàn diện để xây dựng đất nớc. Đáp ứng yêu cầu thẩm mĩ ngày càng cao
và càng phức tạp của xã hội, con ngời đã phát huy óc sáng tạo đem lại sự phong phú
đa dạng cho nhiều hình thức và nhiều thể loại trang trí. Trang trí là thể hiện cái đẹp
của sự trình bày bằng nghệ thuật sắp xếp, đờng nét, màu sắc, hình mảng. Trang trí
bắt nguồn từ thực tế đời sống xã hội. Mỗi thời đại trang trí có những đặc điểm và
yêu cầu khác nhau, cũng nh nhìn nhận cái đẹp của trang trí qua từng thời kì xã hội,
tôn giáo cũng có nhiều vẻ riêng biệt. Trang trí đợc sử dụng một cách rộng rãi trong
đời sống, bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau, hầu nh ta đều thấy vai trò của nó trong
đời sống hàng ngày. Tất cả mọi ngời chúng ta và học sinh THCS nói riêng tiếp xúc
hàng ngày với nghệ thuật trang trí, nếu biết kết hợp, áp dụng những kiến thức học
tập đợc, chắc chắn sẽ tìm thấy nhiều bài học bổ ích góp phần làm cho đời sống thêm
sinh động tơi đẹp. Vì vậy tôi chọn phơng pháp giảng dạy trang trí ở trờng THCS để
nghiên cứu và áp dụng vào việc dạy học môn mĩ thuật ở THCS.
II Thực trạng của vấn đề nghiên cứu.
1. Thực trạng
Giáo viên: Trịnh Thành Trung TrờngTHCS Hà Lan Bỉm Sơn - Thanh Hoá
1
a
. Về phía nhà trờng.
Là một môn học độc lập trong chơng trình THCS. Dạy và học nghiêm túc, có

kiểm tra, thi đánh giá cuối năm và kết quả là một trong những tiêu chuẩn để xét lên
lớp hay tốt nghiệp bậc học. Song thực tế hiện nay cho thấy rằng cơ sở vật chất cho
việc dạy và học mĩ thuật ở THCS thiếu thốn và nghèo nàn, nhà trờng cha có phòng
dạy mĩ thuật riêng. Các loại mẫu (hình khối, biểu bảng, tranh ảnh) tuy đã đợc
nghiên cứu và sản xuất nhng cha đủ đáp ứng cho dạy học mĩ thuật, sách đọc thêm
và các tài liệu tham khảo khác rất hiếm. Giáo viên phải tự tìm tài liệu, su tầm
ĐDDH. trong khi đó yêu cầu của bộ môn lại cần phải có nhiều tài liệu tham khảo
nh: Tranh, ảnh và mẫu vẽ
b. Về phía học sinh.
Đối với HS trờng THCS Hà Lan đã từ lâu các em cha đợc tiếp xúc với bộ môn
này vì vậy học mĩ thuật cha có nền nếp, kiến thức cha có hệ thống, thực hành ít, môi
trờng thẩm mĩ hạn hẹp. Hs ít đợc quan sát, tham quan danh lam thắng cảnh và bảo
tàng. Vì thế hiểu biết về mĩ thuật, về cái đẹp cha sâu rộng, không kích thích các em
học tập. Đa phần HS bị chi phối, ảnh hởng về các môn chính, môn phụ của xã hội
nhà trờng. Các em phải tập trung cho các môn chính, lo cho thi, lo đánh giá, phần
nào bỏ qua sao lãng môn mĩ thuật. Hơn nữa do thiếu phơng tiện học tập, phơng pháp
thực hành thiếu linh hoạt, nên bài vẽ của các em thờng khô, thiếu phóng khoáng, đôi
khi gò bó, công thức.
2. Kết quả của thực trạng trên.
Từ thực trạng trên để việc học mĩ thuật, đặc biệt là phân môn trang trí đạt
hiệu quả tốt hơn tôi đã đa những phơng pháp cơ bản về cách dạy và học mĩ thuật đặc
biệt là phơng pháp dạy vẽ trang trí áp dụng cho từ lớp 6 đến lớp 9 và đa phần các em
rất thích hoạt động tạo hình, việc vẽ, xem các tác phẩm mĩ thuật dần dần đã hình
thành ở các em. Các em hứng thú học vẽ trang trí hơn vẽ theo mẫu phần nào hơn cả
vẽ tranh đề tài, bài vẽ của các em đẹp hơn, có tiến bộ rõ rệt về cách dùng màu. Qua
các kì thi vẽ tranh cấp Thị và cấp Tỉnh HS trờng THCS Hà Lan đều có giải cao điều
đó đã chứng minh khả năng thẩm mĩ của các em.
B. Giải quyết vấn đề.
Giáo viên: Trịnh Thành Trung TrờngTHCS Hà Lan Bỉm Sơn - Thanh Hoá
2

I - Các giải pháp thực hiện.
1. Trang trí ở bậc học THCS.
Trang trí là một nhu cầu thiết yếu với con ngời, với xã hội, với nền kinh tế
quốc dân và chiếm một vị trí quan trọng trong đời sống (Kiến trúc đô thị, trang trí
nội, ngoại thất. Trang trí phục trang, trang trí điện ảnh sân khấu).
Phân môn trang trí ở THCS đợc đa vào từ lớp 6 đến lớp 9. trong một năm học
lớp 6 có 9 tiết, lớp 7 có 7 tiết, lớp 8 có 8 tiết, riêng lớp 9 chỉ học 1/2 tiết/tuần cho
nên chỉ có 5 tiết. Vì vậy nội dung cơ bản đợc chọn lọc hết sức cơ bản. Khác với các
trờng nghệ thuật chuyên đào tạo các hoạ sĩ, bởi số thời gian học chuyên môn ở các
trờng nghệ thuật chiếm tỉ lệ cao hơn hẳn ở trờng PT (nơi dạy nghệ thuật đại trà) thời
gian rất eo hẹp, mỗi bài học và làm, gói gọn trong một tiết học (45 phút). Những bài
học chủ yếu nhằm nâng cao về kiến thức trang trí, phơng pháp thể hiện cũng nh thực
hành ứng dụng trong đời sống và các bài học cơ bản nh (Hình vuông, hình tròn, hình
chữ nhật, đờng diềm) đợc sắp xếp học đi học lại nhiều lần ở mỗi lớp nhằm giúp học
sinh nắm vững kiến thức trong bố cục trang trí và phát huy khả năng tìm tòi sáng
tạo. Khả năng của học sinh sẽ đợc nâng cao dần theo từng lớp học vì vậy việc học
trang trí đợc tiến hành đúng quy trình nhằm khuyến khích sự tìm tòi, sáng tạo, độc
đáo của học sinh khi làm bài, chơng trình và nội dung học trang trí ở THCS có sự
sắp xếp mang tính đồng tâm, phát triển để HS tiếp cận môn học từ dễ đến khó, từ tô
màu đến tìm màu, từ vẽ thêm hoạ tiết cho đều đến sự tìm hoạ tiết để sắp xếp
2. Tính đồng tâm trong trang trí.
Trong trang trí có một số bài học mang tính chất bắt buộc, những bài trang trí
này đợc gọi là: bài học trang trí cơ bản (cách dùng màu, phơng pháp bố cục, thể thức
trang trí, trang trí hình vuông, trang trí hình chữ nhật, trang trí hình tròn, trang trí đ-
ờng diềm). Tuỳ theo từng bậc học, từng lớp để phân bố sao cho phù hợp với đặc
điểm lứa tuổi và trình độ nhận thức của HS. Những bài cơ bản này sẽ lặp đi lặp lại
không chỉ có ở các trờng tiểu học THCS mà còn học tới các trờng cao đẳng, đại
học Các bài học trang trí cơ bản là cơ sở cho sự nhận thức cái đẹp và giúp ngời học
vận dụng kiến thức đó vào đời sống thực tại.
Giáo viên khi dạy các bài trang trí cơ bản cần quan tâm đến:

- Nâng cao dần về sắp xếp, chọn lọc hoạ tiết.
- Sự cân bằng trong tổng thể bố cục
Giáo viên: Trịnh Thành Trung TrờngTHCS Hà Lan Bỉm Sơn - Thanh Hoá
3
- Phối hợp các thể thức trong trang trí áp dụng vào các bài trang trí cơ bản, các
thể thức (đăng đối, xen kẽ, phá thế, nhắc lại)
- Sử dụng đậm nhạt và màu sắc sao cho phù hợp.
3. Tính thực tiễn trong trang trí đối với nhà trờng phổ thông.
Nghệ thuật trang trí bao giờ bao giờ cũng gắn liền với đời sống. Nó bắt nguồn
từ cuộc sống và trở lại phục vụ cho cuộc sống, vì vậy mà chơng trình, nội dung dạy
học trang trí ở trờng phổ thông phải đợc quan tâm gắn với đời sống của HS và xã
hội. Có những bài tởng nh chỉ là trang trí đơn giản (trang trí nhãn vở) nhng thực chất
có sự liên quan rất phong phú của những bài trang trí cơ bản (trang trí hình chữ nhật,
trang trí ứng dụng) hoặc trong trang trí trại hè, một bài gắn liền với đời sống sinh
hoạt của HS đợc thể hiện bằng nhiều kiến thức tổng hợp (kiến thức kẻ chữ, trình bày,
sắp xếp và bao quát)
Nội dung các bài trang trí trong chơng trình phổ thông đều gắn liền với sinh
hoạt của HS, đòi hỏi HS luôn luôn tìm tòi, sáng tạo nh các bài: Trang trí hộp mứt,
trang trí trại hè, trang trí báo tờng, trang trí lọ hoa, trang trí bìa lịch, trang trí
mặt nạ, trang trí túi xách
Giáo viên cần quan tâm khi dạy các bài có trang trí ứng dụng.
- Hớng dẫn HS không sao chép, bắt chớc những hình vẽ hoặc đồ vật có sẵn.
- Khuyến khích HS tìm tòi, linh hoạt gây ý thức tự tạo cho mình một sản phẩm
độc đáo để sử dụng (làm lấy bìa lịch để treo, làm lấy tờ thời khoá biểu hoặc vẽ trên
đĩa treo tờng)
- Hớng dẫn các em quan tâm đến nghệ thuật trang trí ứng dụng mang tính thực
tiễn và chú ý đến cách vận dụng những kiến thức trang trí cơ bản vào trang trí ứng
dụng.
4. Tính dân tộc trong trang trí.
Dân tộc nào cũng có những màu sắc và những nét riêng biệt. Nhìn vào lịch sử,

chúng ta thấy thể hiện rõ nhất ở các hoa văn, hoạ tiết cổ trong các đồ dùng (trống
đồng, mũi tên, thuyền bè, cán dao thổ cẩm) trên các đình chùa, lăng tẩm (hoa văn
trên các bia đá, hoạ tiết chim lạc ở trống đồng và hoạ tiết con rồng, con phợng hoặc
hoạ tiết hoa sen trên các kèo cột). Để có những hoạ tiết vốn cổ dân tộc không phải
dễ dàng.
Giáo viên: Trịnh Thành Trung TrờngTHCS Hà Lan Bỉm Sơn - Thanh Hoá
4
Nói đến trang trí Việt Nam ta không thể không nhắc đến những nghệ nhân đã
sáng tạo một cách tuyệt vời những công trình kiến trúc, những bức trạm gỗ, chạm đá
để lại cho chúng ta một gia tài quý báu mà điển hình phát triển cao là thời kì Lí,
Trần.
Trong chơng trình THCS có 1 bài học về vốn cổ dân tộc, ngoài việc tìm hiểu,
su tầm các t liệu quý báu cho phần bài giảng nhằm nâng cao lòng tự hào dân tộc,
khâm phục tài nghệ của ông cha ta.
+ Giáo viên lu ý:
- Cho HS chép nhiều hoạ tiết dân tộc (hoa sen, hoa cúc, mặt trời) nhằm giúp
các em quen tay đa nét vẽ mềm mại và hớng dẫn các em:
- Biết sử dụng hợp lí những hoạ tiết cổ vào trong các bài làm trang trí.
- Biết đơn giản, cách điệu hoạ tiết mới mang hình dáng, đờng nét dân tộc.
5. Tính khoa học cơ bản trong trang trí.
Bản thân trang trí hết sức khoa học, khoa học về sắp xếp, khoa học về sử dụng
màu sắc. Một bức tờng đợc sơn màu xanh nhạt sẽ cho ta cảm giác mát mẻ, khi sơn
màu hồng ta thấy ấm áp. Một bức tranh treo trong phòng tiếp khách khác với nội
dung bức tranh treo ở phòng ăn. Vì vậy chúng ta thấy trang trí không chỉ có đẹp mà
còn hết sức khoa học.
Nội dung cơ bản trong trang trí ở THCS bao giờ cũng bắt nguồn từ tính vừa
sức, HS tiếp thu đợc một cách thoải mái phù hợp với khả năng nhận thức của các
em. Giáo viên phải nắm vững đối tợng để truyền thụ kiến thức phù hợp với khả năng
nhận thức của HS. Một số giáo viên ít chú trọng đến sự tiếp thu của HS, giảng lí
thuyết liên miên, trình bày nhiều kiến thức, sử dụng nhiều ngôn từ khó hiểu khiến

bài giảng không đạt yêu cầu. Ngợc lại, nhiều giáo viên biết định mức kiến thức cơ
bản, truyền thụ có trọng tâm, coi trọng khâu thực hành đã đem lại kết quả tốt đẹp.
6. Phơng pháp dạy học trang trí ở trờng THCS.
a. Yêu cầu đối với ngời học trang trí.
Giáo viên: Trịnh Thành Trung TrờngTHCS Hà Lan Bỉm Sơn - Thanh Hoá
5
- Phải có phơng tiện để học và thể hiện làm bài trang trí nh: bút chì, tẩy, thớc
kẻ, compa, màu bút dạ, màu sáp, giấy A
3
Nắm đợc nội dung vẽ trang trí khác với
vẽ theo mẫu. Mỗi bài học vẽ trang trí đều có sự khác nhau về mức độ yêu cầu.
- Thông qua bài giảng, HS biết cách làm một bài trang trí theo đúng phơng
pháp (tìm và sắp xếp các mảng hình chính, phụ, tìm chọn và sắp xếp hoạ tiết, tìm
đậm nhạt và tìm màu). Học vẽ trang trí HS cần có một t duy sáng tạo và say mê, tìm
tòi để bài vẽ có hiệu quả cao.
b. Đối với ngời dạy.
- Phải nắm chắc chơng trình dạy vẽ trang trí của mỗi lớp thông qua các bài cụ
thể
- Mỗi bài dạy trang trí phải đảm bảo đúng kiến thức cơ bản, có trọng tâm,
mang đặc trng môn học.
- Biết mở rộng kiến thức trong mỗi bài dạy bằng sự hớng dẫn HS tìm tòi, sáng
tạo (tìm hoạ tiết, tìm bố cục, tìm màu cho hài hoà). Hớng dẫn HS cách làm bài
trang trí và góp ý kiến từng bài của HS.
* Một số hoạ tiết vốn cổ dân tộc:

Giáo viên: Trịnh Thành Trung TrờngTHCS Hà Lan Bỉm Sơn - Thanh Hoá
6