Quyết định hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội theo luật hình sự việt nam (trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh lào cai)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

NGUYỄN MẠNH THẮNG

QUYẾT ĐỊNH HÌNH PHẠT ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA
THÀNH NIÊN PHẠM TỘI THEO LUẬT HÌNH SỰ VIỆT
NAM
(Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Lào Cai)

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

NGUYỄN MẠNH THẮNG

QUYẾT ĐỊNH HÌNH PHẠT ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA
THÀNH NIÊN PHẠM TỘI THEO LUẬT HÌNH SỰ VIỆT
NAM
(Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Lào Cai)
Chuyên ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự
Mã số: 60 38 01 04

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: TS. ĐẶNG QUANG PHƢƠNG

HÀ NỘI - 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã
hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ
tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN

Nguyễn Mạnh Thắng


MỤC LỤC

Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục từ viết tắt
Danh mục bảng
Danh mục biểu đồ
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUYẾT ĐỊNH HÌNH

PHẠT ĐỐI VỚI NGƢỜI CHƢA THÀNH NIÊN PHẠM TỘIError! Bookmar
1.1.
Khái niệm và các đặc điểm của ngƣời chƣa thành niên phạm tộiError! Bookma
1.1.1. Khái niệm người chưa thành niên ...... Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Các đặc điểm của người chưa thành niên phạm tộiError! Bookmark not defined

Khái niệm và các yêu cầu chung về quyết định hình phạt đối
với ngƣời chƣa thành niên ............... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Khái niệm quyết định hình phạt đối với người chưa thành niên
phạm tội .............................................. Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Các nguyên tắc quyết định hình phạt đối với người chưa thành niênError! Bookmark
1.2.3. Các căn cứ quyết định hình phạt đối với người chưa thành niênError! Bookmark n
1.2.

1.3.
1.3.1.
1.3.2.
1.3.3.

Các nguyên tắc xử lý đối với ngƣời chƣa thành niên phạm tộiError! Bookmark
Nguyên tắc áp dụng Bộ luật hình sự .. Error! Bookmark not defined.
Nguyên tắc truy cứu trách nhiệm hình sựError! Bookmark not defined.
Nguyên tắc áp dụng hình phạt đối với người chưa thành niên
phạm tội .............................................. Error! Bookmark not defined.

Các hình phạt đƣợc áp dụng đối với ngƣời chƣa thành niên
phạm tội ............................................. Error! Bookmark not defined.
1.4.1. Hình phạt cảnh cáo ............................. Error! Bookmark not defined.
1.4.2. Hình phạt tiền ..................................... Error! Bookmark not defined.
1.4.

1.4.3. Hình phạt cải tạo không giam giữ ...... Error! Bookmark not defined.
1.4.4. Tù có thời hạn ..................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 2: QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999 VỀ

2.1.
2.1.1.
2.1.2.
2.1.3.
2.1.4.

QUYẾT ĐỊNH HÌNH PHẠT ĐỐI VỚI NGƢỜI CHƢA
THÀNH NIÊN PHẠM TỘI VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI .. Error! Bookmark not defined.
Quy định của Bộ luật hình sự năm 1999 về quyết định hình
phạt đối với ngƣời chƣa thành niên phạm tộiError! Bookmark not defined.
Quyết định hình phạt cảnh cáo đối với người chưa thành niên
phạm tội: ............................................. Error! Bookmark not defined.
Quyết định hình phạt tiền đối với người chưa thành niên phạm tộiError! Bookmark
Quyết định hình phạt cải tạo không giam giữ đối với người chưa
thành niên phạm tội ............................ Error! Bookmark not defined.
Quyết định hình phạt tù có thời hạn đối với người chưa thành
niên phạm tội ...................................... Error! Bookmark not defined.

Quyết định hình phạt đối với ngƣời chƣa thành niên trong
trƣờng hợp chuẩn bị phạm tội, phạm tội chƣa đạtError! Bookmark not defi
2.3.
Tổng hợp hình phạt trong trƣờng hợp ngƣời chƣa thành
niên phạm nhiều tội .......................... Error! Bookmark not defined.

2.4.
Tình hình ngƣời chƣa thành niên phạm tội và thực tiễn
quyết định hình phạt đối với ngƣời chƣa thành niên phạm
tội trên địa bàn tỉnh Lào Cai ........... Error! Bookmark not defined.
2.4.1. Khái quát tình hình người chưa thành niên phạm tội trên địa bàn
tỉnh Lào Cai ........................................ Error! Bookmark not defined.
2.4.2. Tình hình tội phạm do người chưa thành niên thực hiện theo
từng tội danh cụ thể ............................ Error! Bookmark not defined.
2.4.3. Thực tiễn quyết định hình phạt đối với người chưa thành niên
phạm tội trên địa bàn tỉnh Lào Cai ..... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 3: CÁC YÊU CẦU VÀ CÁC GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM QUYẾT
2.2.

ĐỊNH HÌNH PHẠT ĐÚNG ĐỐI VỚI NGƢỜI CHƢA THÀNH
NIÊN PHẠM TỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAIError! Bookmark not defin


3.1.
3.1.1.
3.1.2.
3.1.3.
3.1.4.
3.2.
3.2.1.
3.2.2.
3.2.3.
3.2.4.

Các yêu cầu quyết định hình phạt đúng đối với ngƣời chƣa
thành niên phạm tội trên địa bàn tỉnh Lào CaiError! Bookmark not defined

Yêu cầu cải cách tư pháp và pháp chế xã hội chủ nghĩaError! Bookmark not de
Yêu cầu bảo vệ quyền con người, quyền trẻ emError! Bookmark not defined.
Yêu cầu phòng ngừa người chưa thành niên phạm tội trên địa
bàn tỉnh Lào Cai ................................. Error! Bookmark not defined.
Yêu cầu của tình hình thực tế tỉnh Lào CaiError! Bookmark not defined.

Các giải pháp bảo đảm việc quyết định hình phạt đúng đối
với ngƣời chƣa thành niên phạm tộiError! Bookmark not defined.
Kiế n nghi ̣hoàn thiê ̣n quy đinh
̣ pháp luâ ̣t hiǹ h sự hiê ̣n hànhError! Bookmark no
Kiế n nghi ̣hoàn thiê ̣n quy đinh
̣ pháp luâ ̣t hiǹ h sự về quyế t đinh
̣
hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tộiError! Bookmark not defined
Sớm triển khai , thành lập toà án chuyên trách đối với người
chưa thành niên pha ̣m tô ̣i.................... Error! Bookmark not defined.
Mô ̣t số giải pháp khác......................... Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀ I LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 2


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BLHS:

Bộ luật hình sự


DANH MỤC BẢNG

Số hiệu

Tên bảng

Trang

bảng
Bảng 2.1. Tổng hợp số người chưa thành niên phạm tội trên
địa bàn tỉnh Lào Cai (giai đoạn 2010 – 2014)

Error!
Bookmark
not
defined.

Bảng 2.2. Các tội danh do người chưa thành niên thực hiện

Error!

trên địa bàn tỉnh Lào Cai từ năm 2010 đến năm Bookmark
2014

not
defined.

Bảng 2.3. Tổng số người chưa thành niên bị xét xử theo tội
danh trong 05 năm (2010-2014)

Error!

Bookmark
not
defined.

Bảng 2.4. Bảng kết quả xét xử

Error!
Bookmark
not
defined.


DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Số hiệu

Tên biểu đồ

biểu đồ

Biểu đồ Tổng số người chưa thành niên phạm tội tại Lào Cai
2.1. giai đoạn 2010 – 2014

Trang
Error!
Bookmark
not
defined.

Biểu đồ Cơ cấu tình hình tội phạm do người chưa thành niên

Error!

2.2. thực hiện căn cứ vào tội phạm cụ thể trong giai đoạn Bookmark
(2010-2014)

not
defined.

Biểu đồ Tổng hợp kết quả xét xử trong giai đoạn từ 20102.3. 2014

Error!
Bookmark
not
defined.


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em ở nước ta được coi là sự
nghiệp lớn của đất nước, dân tộc. Sự nghiệp ấy được đúc kết bởi tư tưởng của
Chủ tịch Hồ Chí Minh về giáo dục “Vì lợi ích mười năm phải trồng cây, vì lợi
ích trăm năm phải trồng người” [2, tr. 1]. Một trong những quan điểm, xuyên
suốt đường lối và các chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam là coi con
người vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự phát triển đất nước, trong đó trẻ
em được ví như măng non, là nguồn hạnh phúc của gia đình, là tương lai của
dân tộc, là chủ nhân tương lai kế tục sự nghiệp phát triển của đất nước. Văn
kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX khẳng định:
Chính sách chăm sóc, bảo vệ trẻ em tập trung vào thực hiện quyền trẻ
em, tạo điều kiện cho trẻ em được sống trong môi trường an toàn và lành

mạnh, phát triển hài hoà về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức. Tuy nhiên,
vấn đề người chưa thành niên phạm tội hiện nay vẫn đang thu hút sự quan tâm
của xã hội và các cơ quan bảo vệ pháp luật [3, tr. 12].
Trong những năm qua và nhất là thời điểm hiện nay, tình trạng người
chưa thành niên phạm tội ở Việt Nam nói chung và trên địa bàn tỉnh Lào Cai
nói riêng diễn biến rất phức tạp. Việc giải quyết vấn đề người chưa thành niên
phạm tội là việc làm cần thiết để giữ nghiêm ổn định chính trị và trật tự an
toàn xã hội, nhưng cũng là một vấn đề phức tạp và tế nhị. Trước hết, do xuất
phát từ đặc điểm tâm lý đang phát triển, nhân cách chưa được định hình, nhận
thức chưa được đầy đủ nên một số em đã có hành vi phạm tội một cách không
tự giác. Mặt khác, khi phạm tội các em là những người phạm tội, nhưng đồng
thời cũng là những nạn nhân của sự thiếu giáo dục, chăm sóc của gia đình,
nhà trường và xã hội; hành động của các em ít nhiều bị chi phối bởi hoàn

1


DANH MỤC TÀ I LIỆU THAM KHẢO
I. Tài liệu tiếng Việt
1.

Hà Anh (2006), Chế tài Hình sự đố i với trường hợp trẻ em là người chưa
thành niên phạm tội, Nxb Tư pháp, Hà Nội.

2.

Báo nhân dân (1958), “Bài nói của bác Hồ tại lớp học chính trị của giáo
viên Cấp II, III toàn miền bắc ngày 13/9/1958”, Báo nhân dân, (1645),
ngày 14/9/1958.

3.

Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện đại hội toàn quốc lần thứ 9,
Hà Nội.

4.

Lê Văn Đệ (2004), Định tội danh và quyết định hình phạt, tr.161, NXB
Công an nhân dân, Hà Nội.

5.

Vũ Tuấn Đức và Hà Hồng Sơn (2013), “Một số vấn đề về tổng hợp hình
phạt của nhiều bản án theo quy định tại Điều 51 Bộ luật hình sự”, Tạp
chí Tòa án, (6), tr. 15.

6.

Nguyễn Minh Hải (2009), “Về nguyên tắ c quyế t đinh
̣ hình pha ̣t trong
trường hơ ̣p chuẩ n bi ̣pha ̣ m tô ̣i, phạm tội chưa đạt và đối với người chưa
thành niên phạm tội”, Tạp chí Toà án nhân dân, (16).

7.

Nguyễn Ngọc Hòa – Lê Thị Sơn (2006), Từ điển pháp luật Hình sự, Nxb
Tư pháp, Hà Nội.

8.

Vũ Việt Hùng (2012), “Hoàn thiện quy định về người chưa thành niên
phạm tội, người bị hại và người làm chứng là trẻ em trong Bộ luật tố
tụng hình sự”, Tạp chí kiểm sát, (06), tr. 39

9.

Lê Vũ Huy (2012), Bảo đảm quyền con người của người chưa thành
niên phạm tội bằ ng các quy đi ̣nh về hình phạ t trong Luật Hình sự Viê ̣t
Nam, Luâ ̣n văn tha ̣c si ̃ Luật học, Tp. Hồ Chí Minh.

10. Nguyễn Thu Huyền (2010), “Những vấn đề cần xác định khi chuẩn bị xét
xử vụ án hình sự mà bị cáo là người chưa thành niên”, Tạp chí Tòa án, (17).

2


11. Liên hiệp quốc (1959), Tuyên bố về quyền trẻ em, tr. 1.
12. Liên hiệp quốc (1989), Công ước về quyền trẻ em , được Đại hội đồ ng
Liên Hợp Quố c thông qua ngày 20/11/1989.
13. Dương Tuyế t Miên (2007), Đi ̣nh tội danh và quyế t đi ̣nh hình phạt , NXB
Lao đô ̣ng – Xã hội.
14. Dương Tuyế t Mi ên (2009), “Quyế t đinh
̣ hình pha ̣t đố i với người chưa
thành niên phạm tội”, Tạp chí Luật học, (04).
15. Đoàn Tấ n Minh (2009), “Cầ n sửa đổ i , bổ sung mô ̣t số quy đinh
̣ về người
chưa thành niên pha ̣m tô ̣i trong luâ ̣t Hình sự năm 1999”, Viê ̣n Kiể m sát
nhân dân tin
̉ h Tiề n Giang, Tạp chí Kiểm Sát, (20).
16. Đặng Thanh Nga (2008), “Mô ̣t số đă ̣c điể m tâm lí của người chưa thành

niên pha ̣m tô ̣i”, Tạp chí luật học, (1), tr. 12.
17. Lê Thi ̣Nga (2007), “Hoàn thiện thủ tục tố tụng hì nh sự đố i với NCTN
phạm tội”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, 24(102), tr. 44 - 45, 60.
18. Nguyễn Khắc Quang (2011), “Quyết định hình phạt đối với người chưa
thành niên phạm nhiều tội” Tạp chí Tòa án, (24), tr. 31.
19. Nguyễn Khắc Quang (2012), “Quyết định hình phạt đối với người chưa
thành niên chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt”, Tạp chí Tòa án, (8), tr. 1.
20. Nguyễn Khắ c Quang (2012), “Quyế t đinh
̣ hình pha ̣t trong trường hơ ̣p
người chưa thành niên chuẩ n bi ̣pha ̣m tô ̣i , phạm tội chưa đạt” , Tạp chí
Nhà nước và pháp luật, 4 (288), tr. 52-56.
21. Nguyễn Khắc Quang (2012), “Quyết định hình phạt tù có thời hạn đối
với người chưa thành niên phạm tội”, Tạp chí Tòa án, (7), tr. 9.
22. Quốc hội (2006), Bộ luật dân sự năm 2005, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
23. Quốc hội (2006), Bộ luật hình sự năm 1999, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
24. Quốc hội (2009), Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003, tr. 2, NXB Chính trị
quốc gia, Hà Nội.

3


25. Quách Hữu Thái (2010), “Những vướng mắc trong thực tiễn xét xử
người chưa thành niên phạm tội”, Tạp chí Tòa án, (6).
26. Vũ Thị Thuý (2010), “Bàn về áp dụng hình phạt trục xuất đối với người
chưa thành niên pha ̣m tô ̣i trong Luâ ̣t Hiǹ h sự Viê ̣t Nam” , Tạp chí Toà án
nhân dân, (21), tr. 7.
27. Nguyễn Mạnh Tiến (2010), “Bàn về quyết định hình phạt cải tạo không giam
giữ đối với người chưa thành niên phạm tội”, Tạp chí Tòa án, (2), tr. 24.
28. Nguyễn Hữu Thế Tra ̣ch (2011), “Cơ sở lý luâ ̣n và thực tiễn của viê ̣c thiế t
lâ ̣p toà án NCTN”, Tạp chí Khoa học pháp lý, (3), tr. 20-26.

29. Trường Đại học Luâ ̣t Hà Nô ̣i (2005), Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam ,
Tâ ̣p 1, NXB Công an nhân dân, Hà Nội.
30. Trường Đại học Luật Hà Nội (2007), Giáo trình tội phạm học, tr.98,
NXB Công an nhân dân.
31. Trường Đại học Luật TP HCM (2013), Giáo trình tội phạm học, tr.135,
NXB Hồng Đức – Hội Luật gia Việt Nam.
32. Trường Đại học Luật TPHCM (2013), Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam
– Phần chung, tr.238, NXB Hồng Đức.
33. Nguyễn Đức Tuất (2010),“Quyết định hình phạt thế nào khi người
chưa thành niên chuẩn bị phạm tội hoặc phạm tội chưa đạt”, Tạp chí
Tòa án, (1), tr.28.
34. Viê ̣n nghiên cứu khoa ho ̣c pháp lý – Bô ̣ Tư pháp và Tổ chức cứu trơ ̣ trẻ
em của Thuy ̣ Điể n (2000), Tăng cường năng lực hê ̣ thố ng tư pháp người
chưa thành niên, Hà Nội.
35. Trịnh Tiến Việt (2014), “Cần hoàn thiện chương X Bộ luật hình sự Việt
Nam – Những vấn đề quy định đối với người chưa thành niên phạm tội”,
Tạp chí Tòa án, (7).
36. Quách Thành Vinh (2011), “Mấy vấn đề cần áp dụng đối với người chưa
thành niên phạm tội bị xử phạt tù”, Tạp chí Tòa án, (6).

4


37. Vụ pháp luật Hình sự – Hành chính, Bô ̣ Tư pháp (2005), Quyề n trẻ em
trong pháp luật Viê ̣t Nam, Nxb Tư pháp.
38. Nguyễn Thanh Vũ (2014), “Những kiến nghị hoàn thiện về trách nhiệm
hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội đáp ứng yêu cầu sửa đổi
toàn diện Bộ luật hình sự Việt Nam”, Tạp chí Tòa án, (16), tr. 1.
II. Tài liệu trang Web
39. Tình hình tội phạm N

nguyên nhân và các giải pháp.

CTN, thực trạng ,

40. www.nclp.org.vn; Cầ n sửa đổ i, bổ sung quy đi ̣nh về quyế t đi ̣nh hình phạt
trong trường hợp người chưa thành niên phạm nhiề u tội . Toà án nhân
dân tố i cao.

5