tiểu luận cao học đánh giá về thực trạng và chất lượng của tít trên diễn đàn báo mạng điện tử

MỞ ĐẦU
1.

Lý do chọn đề tài.
Hiện nay, báo chí và ngôn ngữ báo chí đóng một vai trò thông tin
quan trọng trong đời sống xã hội. Một trong những yếu tố có tính chất khêu
gợi, đánh vào sự chú ý của người đọc, đó là Tít hay còn gọi là tiêu đề
văn bản. Tít là linh hồn của mỗi tác phẩm báo chí. Nội dung chi phối giá
trị tác phẩm, nhưng chỉ có tít mới làm được nhiệm vụ lôi kéo độc giả cho
tác phẩm đó. Như vậy, tít sẽ quyết định tới việc bài báo đó được đón
nhận như thế nào từ công chúng. Đặc biệt là trên các diễn đàn, ngôn ngữ
tít báo càng được chú trọng hơn, thu hút độc giả tham gia đọc bài, đóng
góp ý kiến cho chủ đề diễn đàn đã nêu ra phần lớn phụ thuộc vào cách
đặt tít cho mỗi tác phẩm.
Công chúng của báo mạng điện tử đa phần là đối tượng không có
nhiều thời gian để đọc kĩ từng bài, chỉ thường lướt qua tít để cập nhật thông
tin cũng như quyết định sẽ đọc bài nào. Điều đó chứng minh rằng, việc đặt
tít trong một bài báo trên diễn đàn ngày càng trở nên rất quan trọng. Nhưng
trên thực tế, trên báo mạng điện tử thông tin được cập nhật từng giờ từng
phút khiến áp lực đặt tít sao cho hấp dẫn được độc giả luôn đè nặng đội ngũ
phóng viên, biên tập viên. Đó là lí do dẫn đến thực trạng nhiều tít được đặt
rất tầm thường, ngôn ngữ thiếu chọn lọc, thiếu sáng tạo, cùng với đó là sự
xuất hiện ngày càng nhiều những tít với ngôn từ mang tính chất chuyên
ngành, khó hiểu, không gần gũi với công chúng hoặc rập khuôn, sáo rỗng.
Nhận biết được tầm quan trọng của tít, chúng ta càng phải hiểu sự
cần thiết của một tít hay, hấp dẫn đối với bài báo. Thế nên, việc đặt tít cho
một tác phẩm báo chí nói chung, cho bài báo trên diễn đàn nói riêng, không
phải là một việc dễ dàng tùy tiện, đòi hỏi người làm báo phải suy nghĩ, tìm
tòi, cân nhắc thật kĩ. Tuy nhiên, từ trước đến nay, nghiên cứu về đặc điểm

1

của Tít báo chí về phương diện ngôn ngữ và kí hiệu, đặc biệt là ngôn ngữ
trên diễn đàn vẫn chưa được quan tâm nhiều.
Chính vì vậy, tiến hành một cuộc khảo sát nhằm đánh giá về thực trạng
và chất lượng của tít trên diễn đàn báo mạng điện tử để từ đó có thể rút ra
những ưu, nhược điểm là điều thực sự cần thiết đối với báo chí hiện nay.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích
- Tìm hiểu, nghiên cứu, làm rõ vai trò của ngôn ngữ tít báo trên
diễn đàn báo mạng điện tử hiện nay
- Qua việc tìm hiểu những thành tựu và hạn chế của việc sử dụng
ngông ngữ tít báo trong tác phẩm báo chí nói chung, trên diễn đàn nói riêng
sao cho hiệu quả, phục vụ cho môn học cũng như công việc làm báo sau
này của bản thân.
- Trang bị những kiến thức cơ bản về báo chí của nước ta hiện nay, có
cái nhìn nhìn tổng quan về quá trình hình thành và phát triển của báo chí
việt nam, đặc biệt là báo mạng điện tử.
2.2.Nhiệm vụ nghiên cứu
Từ mục đích trên tiểu luận thực hiện những nhiệm vụ cụ thể sau:
-

Đi vào phân tích vai trò của ngôn ngữ tít báo nói chung, ngôn ngữ
tít báo trên diễn đàn nói riêng.

-

Cách thức sử dụng như thế nào cho hiệu quả.
- Đưa ra những dẫn chứng cụ thể làm nổi bật vai trò của ngôn
ngữ tít báo trong tác phẩm báo chí, đặc biệt là trên diễn đàn.

- Rút ra ưu, nhược điểm của việc sử dụng ngôn ngữ tít báo trên
diễn đàn báo mạng điện tử hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng
Ngôn ngữ tít báo sử dụng trong tác phẩm báo chí trên diễn đàn
2


3.2. Phạm vi nghiên cứu
Trong khuôn khổ đề tài này, tập trung đánh giá, phân tích vai trò,
thành tựu của việc sử dụng ngôn ngữ tít báo trên diễn đàn hiện nay.
4. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp thu thập và tìm kiếm thông tin: Tập hợp, tìm

•

kiếm những thông tin phục vụ cho bài tiểu luận trên các phương tiện thông
tin đại chúng như sách, báo, tạp chí…để thực hiện quá trình nghiên cứu đề
tài.
Phương pháp khảo sát : Đây là phương pháp được sử dụng

•

chủ yếu để khảo sát các tít báo trên diễn đàn, các nguồn tin liên quan đến
vấn đề nghiên cứu, những tác phẩm báo chí trên diễn đàn có tít báo hiệu
quả.
Phương pháp thống kê : Dùng để thống kê bảng số liệu, nội

•

dung liên quan đến việc sử dụng ngôn ngữ tít báo trên diễn đàn.
Phương pháp phân tích và tổng hợp : Dựa trên các tài liệu

•

tham khảo ( sách, báo có liên quan đến đề tài), tiến hành phân tích, chọn
lọc, những thông tin có liên quan để bổ sung cho nghiên cứu, đảm bảo cho
tiểu luận có cái nhìn đa chiều, toàn diện hơn.
Phương pháp so sánh, đối chiếu: Đối với các tài liệu thu thập

•

được, cần so sánh, đối chiếu, rút ra thông tin chính xác và cần thiết.
5.Kết cấu
Gồm phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, mục lục và
hai chương.

3


CHƯƠNG 1: NGÔN NGỮ TÍT BÁO TRÊN DIỄN ĐÀN BÁO
MẠNG ĐIỆN TỬ
I.
1.

Ngôn ngữ tít báo và những khái niệm cơ bản.
Khái niệm tít báo
“Đặt đầu đề cho bài báo là việc làm có tính chất quyết định số phận
của bài báo. Bài báo rất hay, nhưng có đầu đề dở thì có thể làm mất ít phút
của một nửa số độc giả”.

Xét về mặt khái niệm riêng, tít (hay còn gọi là đầu đề, tiêu đề,
nhan đề) vừa là một thuật ngữ báo chí, vừa là một từ nghề nghiệp. Thuật
ngữ này được sử dụng và thậm chí khá phổ biến trong làng báo Việt Nam
từ những năm đầu của thế kỉ XX, trong một chừng mực nào đó, tít (title)
còn có tính quốc tế. Ngoài ra, từ tít còn có khả năng phát sinh cao, nói cách
khác, nó tiện lợi cho việc gọi tên các thao tác xử lý tít. Mỗi loại tít như thế
có đặc điểm và tính chất riêng, giúp độc giả nhận diện ngay được nội dung
và chủ đề mà bài báo thể hiện, đồng thời nó chế định và đòi hỏi sự trình
bày theo kiểu chữ và tông màu nhất định.
Tít là linh hồn của mỗi bài báo. Với một tác phẩm báo chí ở bất cứ
loại hình nào thì phần mở đầu luôn là phần quan trọng trong việc thu hút
công chúng. Nếu Truyền hình có thể thể hiện được nội dung bằng hình ảnh
độc đáo, hay Phát thanh dùng lời nói thú vị để tạo ấn tượng ban đầu thì Báo
mạng điện tử, Báo in laị phải tập trung làm nổi bật tít sao cho thật hấp dẫn
để lôi kéo độc giả vào nội dung bài viết. Hàng trăm bài báo được xuất bản
mỗi ngày trên báo mạng cũng như báo in, tương đương với một số lượng
rất lớn những tít báo. Chính vì số lượng lớn như thế nên ngoại trừ những tít
rất đặc biệt, rất hấp dẫn thì còn lại các tít bình thường khó có thể được độc
giả lưu nhớ và nhắc lại, bên cạnh đó, tít báo không có được “sức sống” bền
lâu như sách hay truyện, nó chỉ thực sự có giá trị lớn nhất trong một
khoảng thời gian ngắn ngủi là giữa hai kì ra báo. Người đọc báo, nhất là
4


độc giả báo mạng hầu như không có thời gian đọc kĩ, họ thường chỉ lướt
qua và điểm vài nội dung có tít bài được cho là khá hay. Thế nên, nếu
không phải là một tít thực sự hấp dẫn và lôi cuốn thì nội dung có hay đến
mấy cũng có thế làm mất đi một nửa độc giả, cũng tức là sẽ bị giảm đi một
nửa giá trị bởi ngay từ bước đầu, bài báo đó đã không thành công trong
việc níu mắt độc giả.

2.

Ngôn ngữ tít báo trên Diễn đàn Báo mạng điện tử
Giống như biển hiệu của một thương nhân, hay biển báo giao thông,
tít của bài báo trên diễn đàn cũng thực hiện nhiệm vụ thu hút sự chú ý và
chuyển tải thông điệp.
Hiện nay nhiều tờ báo mạng điện tử Việt Nam xây dựng diễn đàn trên
tất

cả

các

chuyên

mục,

điển

hình như

trang

Vietnamnet.vn,

Dantri.com.vn…. Theo nhà báo Nguyễn Đăng Tấn - Ủy viên Ban Biên tập,
Trưởng ban Bạn đọc, Trưởng ban Công tác tại tòa soạn báo Vietnamnet
cho biết: “Tất cả các ban của báo Vietnamnet đều là một diễn đàn hay nói
cách khác thì mỗi ban đều có diễn đàn riêng. Vì một người trực tiếp quản lý
diễn đàn thì không có đủ trình độ, khả năng, hiểu biết tất cả mọi vấn đề.

Nên tất cả các ban đều có trách nhiệm trong diễn đàn”. Chính vì thế, tìm
hiểu về ngôn ngữ tít báo trên diễn đàn Báo mạng điện tử cũng chính là tìm
hiểu về tít báo nói chung. Tuy nhiên, các tít báo trên diễn đàn phần lớn phải
đảm bảo ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu và bên cạnh đó cũng cần hấp dẫn lôi
cuốn, thu hút ý kiến đóng góp từ độc giả.
3. Yêu cầu về tít báo
“Như đã nói, tít báo là một bộ phận hữu cơ của tác phẩm báo chí,
cho nên nó cũng có những chức năng chung của báo chí”. Nhưng vì tít báo
là phần tồn tại tương đối độc lập với bài nên nó có những chức năng riêng,
đặc thù – chức năng định danh thông tin. Để thực hiện yêu cầu này đối với

5


tác phẩm báo chí, tít phải thõa mãn ít nhất hai yêu cầu, đây cũng là điều
kiện cần và đủ.
Thứ nhất, tít phải khái quát được nội dung của cả bài báo trong một
cấu trúc ngôn ngữ định danh xác định, chuẩn mực, ngắn gọn và có thể phải
có sức biểu cảm. Điều này thực sự là lưu ý rất quan trọng trong việc đặt tít,
“những tít tốt không chỉ thể hiện được hết nội dung mà còn có tác dụng
nâng bài lên một tầm cao mới”. Thứ hai, tít phải được trình bày hấp dẫn.
Hai yêu cầu này tưởng chừng như đơn giản nhưng để thực hiện tốt lại hoàn
toàn không hề là chuyện nhỏ.
II.
1.

ĐẶC ĐIỂM VÀ CHỨC NĂNG TÍT BÁO
Đặc điểm
Có thể nói, so với tít sách hay tít của tác phẩm âm nhạc (ca khúc, bản
nhạc…) thì tít báo có mấy đặc điểm nổi bật sau:

Thứ nhất: số lượng tít báo là rất lớn. Mỗi trang báo có thể đến hàng
chục tít và một số báo bốn trang với mỗi ngày một số…thì con số đó là
hoàn toàn dễ hiểu. Trong khi đó chẳng hạn, ở nước ta hiện có khoảng 40
nhà xuất bản, mỗi năm xuất bản khoảng một vài nghìn tít sách mà thôi.
Thứ hai, chính vì số lượng tít báo lớn như vậy nên ngoại trừ những tít
rất đặc biệt, rất hấp dẫn, khó có thể được độc giả lưu nhớ và nhắc lại. khi
đã không nhớ tít, họ cũng khó có thể nhớ được nội dung bài. Trong khi đó,
nếu nếu không nhớ tên sách, độc giả vẫn có thể nhớ cốt truyện, nhân vật,
hoặc khi quên tên ca khúc họ vẫn có thể nhắc được toàn bộ/một phần a từ
hay giai điệu.
Thứ ba, đời sống của tít báo rất ngắn ngủi, xét về mặt nào đó, nó chỉ
sống trong khoảng thời gian giữa hai kì ra báo (một ngày, một tuần, một
tháng, hoặc ba tháng). Trong khi đó tít sách và tít tác phẩm âm nhạc tồn tại
lâu dài hơn, nhất là những tên sách, tên ca khúc đã chiếm được cảm tình
của đại bộ phận độc giả/thính giả theo năm tháng.
6


Thứ tư là, tít báo đòi hỏi một sự hấp dẫn cao hơn, có khả năng níu mắt
người đọc nhất là đối với tác phẩm báo chí đó. Trong khi đó tính hấp dẫn
không phải là yêu cầu cao nhất đối với việc đặt tên sách hay tên tác phẩm
âm nhạc.
2. Chức năng
Nói đến chức năng của tít, Nhà báo Lô íc Éc-vu-ê – Tổng giám đốc
Đại học Báo chí Lin/Lille (Pháp) khẳng định ngay rằng “chức năng đầu
tiên của đầu đề là “bắt mắt” (thu hút mắt) độc giả khi họ lướt xem tờ báo
lần đầu tiên”…Có những người xem lướt qua tờ báo ấy trước khi quyết
định mua. Dù họ có phải mua báo hay nhận được báo miễn phí, thì việc đầu
tiên bao giờ cũng là nhìn lướt qua xem cso gì đáng đọc hay không. Một đầu
đề hấp dẫn, ngay lập tức sẽ thu hút sự chú ý cua độc giả.

Chức năng thứ hai của tít, là “nó có khả năng phân biệt bài nào hơn
bài nào. Nó thể hiện sự lựa chọn của ban biên tập”. Do vậy mà “đọc toàn
bộ các đầu đề trong một bài báo, độc giả sẽ biết ngay hôm nay có gì mới và
thông tin nào quan trọng hơn”. Vai trò chính của đầu đề là giúp độc giả lựa
chọn, nghĩa là có khi độc giả chỉ đọc đầu đề họ sẽ xem luôn bài, nhưng có
khi họ đọc đầu đề rồi lại tự nhủ lát nữa sẽ quay lại bài này.
Chính vì thế, tác giả yêu cầu “đầu đề phải nêu bật được chủ đề, nếu có
thể được thì nêu cả góc độ của bài báo nữa. Đầu đề phải nhấn mạnh có gì
mới, có gì hay, có gì đáng đọc” để độc giả có thể lựa chọn ngay khi xem
lướt qua tờ báo.
Còn theo Giảng viên Fabienne Gérault thuộc Đại học Báo chí Lille,
Pháp, nêu lên sáu chức năng chủ yếu của tít: Thu hút sự chú ý vào trang
giấy; Cung cấp thông tin chính trong một cái liếc mắt; Giúp độc giả lựa
chọn bài; Khiến độc giả muốn đọc; Tổ chức trang; Sắp xếp thông tin.
3.
3.1

Dạng tít và Cấu trúc tít
Dạng tít

7


Nhà báo Lô íc Éc-vu-ê – Tổng giám đốc Đại học Báo chí Lin/Lille
(Pháp) cho rằng có ba dạng mà nhà báo có thể lựa chọn cho phù hợp với
dạng bài viết. Đó là:
- Đầu đề thông báo: Cung cấp thông tin chính cho độc giả. Đầu đề
này tóm tắt được toàn bộ nội dung của bài báo, trả lời một cách đơn giản
một trong số các câu hỏi cơ bản (Ai? Cái gì? Ở đâu? Khi nào? Như thế
nào? Tại sao?...) nhiều bài báo phải lựa chọn thông tin nào sẽ được đưa lên

làm đầu đề bài báo…
- Đầu đề kích thích: Loại đầu đề này “chỉ chứa một vài yếu tố liên
quan đến chủ đề của bào báo, mục đích chính là làm cho độc giả tò mò,
muốn đọc ngay lập tức. Tuy nhiên cách đặt tít kiểu này dễ bị xu hướng “rẻ
tiền” câu khách lấn át.
- Đầu đề hỗn hợp: Theo Lô-ic, đây là loại thường dùng nhất. Được
kết hợ bởi hai dạng trên, vừa cung cấp thông tin, vừa gợi trí tò mò.
3.2 Về cấu trúc tít báo:
Cấu trúc tít bào có thể là một từ duy nhất, hoặc một câu, một kết cấu
cố định, thậm chí là một kết cấu đặc biệt.
4. Các loại tít:
-

Tít chính: Là đầu để của tác phẩm, nêu lên nội dung bao quát của toàn
bộ tác phẩm.

-

Tít phụ: Thường đóng vai trò định vị sự việc: chỉ rõ thời gian và địa
điểm hoặc đưa ra miền thông tin. Đôi khi chỉ rút lại thành một từ.

-

Tít: Trình bày cỡ to, chứa đựng những từ khóa.

-

Tít nhỏ: Bổ xung thông tin cho tít (như thế nào, tại sao).

-

Tóm tắt: Liệt kê những nội dung quan trọng được xử lý trong bài báo
hoặc trong chùm bài.

III.

NHỮNG LOẠI TÍT THƯỜNG GẶP
Có những cách đặt tít sau:
8


1.

Dùng con số để nhấn mạnh, gây ấn tượng: Giá vàng giảm về 46,5 triệu
đồng, Tín dụng Hà Nội tăng 4,7% so với đầu năm, Yêu cầu làm rõ vụ sử

2.

dụng sai mục đích gần 60.000 m2 giữa Thủ đô…
Dùng cấu trúc bỏ lửng, mà dấu lửng thường hiện diện giữa tít: Cấp cứu
cần được…cấp cứu, Trẻ đẹp và …cô đơn, Sự “mềm dẻo”…chết người,

3.

Những sản phụ …tuổi học trò, Liên doanh để…ngậm bồ hòn,….
Đặt ra những câu hỏi: Thanh Hóa: đầu t ư, từ đâu?, Chất xám chảy về

4.

đâu?, Ăn xin: Cho? Không cho?, Đầu tư đi đâu, về đâu?..

Dùng các đơn vị của ngôn ngữ dân gian như thành ngữ, tục ngữ, ca dao,

-

dân ca…Ít nhất có 3 cách dùng đơn vị ngôn ngữ dân gian để đặt tít. Đó là:
Thứ nhất: Sử dụng nguyên dạng như nó vốn có trong dân gian: Hậu
sinh khả úy, Buôn có hạn, bán có phường, Thả con săn sắt, bắt con cá
rô, Đục nước béo cò, Nước chảy chỗ trũng, Thuốc đắng giã tật, Chia

-

ngọt sẻ bùi….
Thứ hai là, chỉ sử dụng một vế của câu tục ngữ hoặc của câu ca dao, ví
dụ: Sai một li…, Cháy nhà ra…, Bầu ơi thương lấy bí cùng, Muốn con

-

hay chữ phải…, Trông người lại ngẫm đến ta…
Thứ ba, là dùng đơn vị ngôn ngữ dân gian đồng thời thêm, bớt, thay đổi
thành tố của nó…cho phù hợp với nội dung của bài báo. Đây là thủ pháp
nghệ thuật được sử dụng khá phổ biến: Gậy ông đập lưng…bà, Vải thưa
có che được mắt thánh?, Xôi hỏng bỏng mất, Không bột mà gột nên
hồ, Đất có lành chim mới đậu, Đi đêm có tránh được ma, Vỉa hè chung
không ai khóc, Đồng tiền đi liền đồng ruộng, Trăm dâu đổ đầu …
doanh nghiệp, Sai một mâm, âm một triệu, Mạnh vì gạo… nhà nước,
bạo vì vì tiền… nhân dân, Nhiễu điều phủ lấy… giá cao, Mẹ đi bắt bồ

5.

con ở với ai?, “Con cò: không còn ăn đêm, Bánh đúc có… xương

Dựa theo tên các tác phẩm văn học, điện ảnh, tên ca khúc nổi tiếng…hoặc
nương theo ý thơ, danh ngôn: Kỹ nghệ lấy chồng tàu (Kỹ nghệ lấy Tây –
Vũ Trọng Phụng), Hà Nội trong mắt tôi: tiền (Hà Nội trong mắt ai –
Trần Văn Thủy), Ván bài lật ngửa (Ván bài lật ngửa), Tửu sinh viên

9


lý, Thời trang phưu lưu ký (Dế mèn phưu lưu ký – Tô Hoài), Ngàn lẻ
6.

một chuyện…ôm (Ngàn lẻ một đêm)…
Dập lại các cấu trúc tít có sẵn hoặc cấu trúc tít vốn là những chệch chuẩn
đã từng nổi tiếng trong làng báo: Thu Hà, nai vàng chẳng còn ngơ ngác
(Con nai vàng ngơ ngác, Đạp trên lá vàng khô – Lưu Trọng Lư), Nhộn
nhịp phà rừng, Trăn trở Thái Bình, Khập khiễng chùa Tây Phương,

7.

Lênh đênh Cù Lao…
Tạo ra những cấu trúc mới, lạ, bất thường cho tít: Anh + em +…, X.X…

8.
9.

XY., Ma đam 100%
Dùng biện pháp tu từ (so sánh, ẩn dụ, chơi chữ…)
Dùng những từ ngữ đang hoặc vẫn là điều bí ẩn với một số độc giả: Tôi đi

bán tôi, cho thuê đàn ông, Có thể mua được cả linh hồn…

10. Tạo ra một mệnh đề có vẻ ngược đời làm cho độc giả không thể không tìm
hiểu: Chết giữa thủ đô, Bệnh viện của tử thần, Vàng… đãi từ nước mắt
trẻ thơ, Dạy thêm, tệ nạn cần thiết, Cơ khát bên những dòng sông…
11. Đưa tên riêng lên đầu tít, dành phần còn lại của tít khái quát về đặc điểm,
tính chất, …của tên riêng đó, VD: Đào Duy Anh ngậm đá lấp biển, Hồ
Đắc Di, nhà y học – triết nhân,…
IV.

NHỮNG LOẠI TÍT MẮC LỖI
Tít là bộ phận tương đối độc lập của bài, nhưng nó có mối quan hệ rất
chặt chẽ với bài. Quan hệ ấy thể hiện ở chỗ: tít phản ánh được đầy đủ nội
dung của bài, thậm chí trong một số trường hợp nó có tác dụng nâng bài lên
một tầm cao hơn. Nhưng không ít một số trường hợp chính tít lại làm
phương hại đến bài.
Đó là các loại tít: tít mơ hồ, tít phạm lỗi logic, tít dùng từ, đặt câu sai,
tít có những thành tố không có căn cứ, tít thiếu đặc trưng. Ngoài ra, có một
số loại tít không được coi là sai nhưng do chỗ số lượng thành tố của nó (số
lượng tiếng trong một tít) quá lớn, không bảo đảm cấu trúc định danh,
không có sức khái quát…cũng có thể coi là tít chưa đạt yêu cầu. Đồng thời

10


một loại tít nữa phải kể đến tương tự là tuy không sai nhưng do cấu trúc bị
lặp tới mức nhàm chán cũng có thể coi là tít không hấp dẫn.
1.

Tít mơ hồ
Như đã biết, mơ hồ ngôn ngữ là một hiện tượng mà với một cấu trúc
ngôn ngữ có thể hiểu theo hai hoặc hơn hai cách. Ngoại trừ một số trường

hợp, mơ hồ được tạo ra một cách cố ý theo yêu cầu khách quan (như đôi
khi gặp ở ngôn ngữ ngoại giao, hay thường gặp ở ngôn ngữ dân gian) thì
nói chung ở đây là hiện tượng ngôn ngữ đáng loại trừ, đặc biệt với ngôn
ngữ của truyền thông đại chúng.
Đối với tít báo, mơ hồ là lỗi chứ không thể coi là dụng ý nghệ thuật.

2.
•

Tít sai so với bài
Là loại tít lớn hơn bài (tít đưa vấn đề rộng, nhưng bài lại chỉ đề cập đến

•
•
•

một vấn đề).
Tít nhỏ hơn bài (tít không khái quát được nhiều nội dung của bài).
Tít không ăn nhập với bài.
Có những chi tiết không đúng với bài.

3.

Tít có độ dài quá lớn
Cho đến nay chưa có quy chuẩn về số lượng từ cho một tít, tuy nhiên
những tít dài quá 30 tiếng, khó thu hút được độc giả và không phải ai cũng
có thể nhớ được những tít dài như thế. Xét về mặt hình thức thì những tít
nhưn vậy chỉ khác tin vắn ở chỗ được bôi đen, in đậm, co chữ lớn và treo ở
đầu bài.

4.

Tít thiếu căn cứ để hiểu
Trong tít này có những thông tin không có căn cứ để so sánh nên
thông tin định lượng ít hiệu quả.

5.

Tít đặt theo mẫu có sẵn

11


Là tít được đặt theo công thức có sẵn: “Công nghệ +…”, hay “Về +
Danh ngữ”: Về bia mộ liệt sĩ vô danh, Về xổ số kiến thiết…

12


CHƯƠNG 2: KHẢO SÁT NGÔN NGỮ TÍT BÁO TRÊN DIỄN ĐÀN
MỘT SỐ TRANG BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ
Hiện nay nhiều tờ báo mạng điện tử Việt Nam xây dựng diễn đàn trên
tất cả các chuyên mục, điển hình như trang Vietnamnet.vn. Theo nhà báo
Nguyễn Đăng Tấn - Ủy viên Ban Biên tập, Trưởng ban Bạn đọc, Trưởng
ban Công tác tại tòa soạn báo Vietnamnet cho biết: “Tất cả các ban của báo
Vietnamnet đều là một diễn đàn hay nói cách khác thì mỗi ban đều có diễn
đàn riêng. Vì một người trực tiếp quản lý diễn đàn thì không có đủ trình độ,
khả năng, hiểu biết tất cả mọi vấn đề. Nên tất cả các ban đều có trách
nhiệm trong diễn đàn”. Chính vì thế, tiến hành khảo sát ngôn ngữ tít báo
trên diễn đàn tại những tờ báo này cũng chính là khảo sát tít báo nói chung.

Tiến hành khảo sát một số tờ báo mạng tổ chức diễn đàn trên tất cả
các chuyên mục như: Vietnamnet.vn (VNN), dantri.com.vn, Tienphong
Online, Kênh 14, và khảo sát chuyên mục Bạn đọc của VnExpress…
Phần lớn cách thức đặt tít và sử dụng tít trên diễn đàn báo mạng
hiện nay thể hiện ở một số dạng sau:
2.1. Dùng con số để nhấn mạnh.
Trên Vietnamnet.vn: Hơn 55 triệu đồng đến với 4 anh em mồ côi
(08/11/2012), Kể lại vụ cháy khiến 22 người bị thương (01/11/2012), 300
sinh viên nhảy flash mob mừng ngày 20/11(Giáo dục, VNN 17/11/2012).
Dân trí (20/10/2012): Công an từ chối nhận hối lộ 5 triệu đồng, 400 sinh
viên đồng diễn flatmod, Giá vàng giảm về 46,5 triệu đồng, Tín dụng Hà
Nội tăng 4,7% so với đầu năm, Yêu cầu làm rõ vụ sử dụng sai mục đích
gần 60.000 m2 giữa Thủ đô…đây là những kiểu tít sử dụng con số để nhấn
mạnh cho nội dung của bài báo, các con số chính là phần trọng tâm mà ý
đồ của tác giả muốn bạn đọc lưu ý ngay từ đầu. Ở trong trường hợp này,
13


con số chính là mắt xích trong quan trọng nhất của tác phẩm. Các tít nhấn
mạnh con số được được sử dụng nhiều nhất trong các chuyên mục Chính
trị, Kinh tế, Xã hội…
2.2.Dùng cấu trúc bỏ lửng.
Trẻ 5 tuổi được cấp…sổ đỏ (Dân trí 19/10/12), Con trồng cần sa,
bố mẹ tưởng…cây cảnh (VNN 19/10/12), Ca sĩ ra đĩa để…chẳng ai mua
(VNN 20/10/12), Trà Ngọc Hằng, Phương Trinh: Cởi giày và…xé váy
(VNN 9/9/12), Tuổi Teen…tuyển chồng (Thanhnienoline 30/1/10). Dấu
lửng thường xuất hiện ở giữa tít, với tác dụng gây sự chờ đợi, như một ám
hiệu tiếp theo sẽ có một yếu tố bất ngờ, độc đáo phía sau. Còn trong trường
hợp dấu lửng ở cuối câu, thông báo vấn đề vẫn chưa kết thúc: “Đại học về
đi cấy, thà nghỉ từ lớp 9…” (VNN 20/10/1), Hồ Tây và 4 nguy cơ…

(VNN 20/5/09).
Một loạt bài của Vietnamnet sử dụngcấu trúc bỏ lửng khi đặt tít cho
bài viết:
Chuyên mục Bạn đọc:
-

Hiến tặng bạn...giờ tôi là bố của 3 đứa nhỏ (01/11/2012)

-

Sau chuyến công cán Sài Gòn…tôi mất vợ (07/11/2012)

-

50 tuổi gặp lại tình đầu…tôi vẫn nhớ (11/11/2012)
Các ‘công bộc’ cũng nên trải nghiệm… cảnh chậm lương (18/11/2012)
Vợ mang thai…chồng vẫn chọn tình cũ giàu có (18/11/2012)

-

Không có tiền em sợ không giữ nổi con… (03/11/2012)
Chuyên mục Xã hội của Vietnamnet:

-

Bị đâm chết vì… đợi đèn đỏ (18/11/2012)
Đổ máu với... trộm chó (09/11/2012)
Chuyên mục đời sống:

-

Khi người trẻ dại dột 'cống' thân xác cho tình yêu... (13/11/2012)
Chuyện chàng giám đốc chỉ muốn cưới… đàn ông! (13/11/2012)
Quý bà… “săn” Tây đen (12/11/2012)
Dân công sở đi buôn để... giảm stress (12/11/2012)
14


Trên trangTienphong Online:
-

Cậu học trò có ...hàng chục đôi tay (16/11/2012)
Giới trẻ tình nguyện bảo tồn ca trù (16/11/2012)
Lòng từ thiện chờ... cấp phép (16/11/2012)
Với mục đích để tạo yếu tố bất ngờ, nhiều nhà báo cũng sử dụng
cấu trúc bỏ lửng vào tác phẩm của mình nhưng sử dụng không phù hợp,
không nêu bật được nội dung và trọng tâm độc giả cần hướng vào: 113 vụ
việc khiếu kiện tồn đọng được…sửa sai; “Mắc võng” trên đê bao để
chống chọi với…nước (Dân trí 18/10/12), Khi học trò xem nhẹ…tính
mạng (Dân trí 20/10/1), Hãi hùng nghe kế chuyện mắc kẹt trong…thang
máy (Dân trí 24/9/11). Trong những ví dụ này, sau dấu ba chấm (…) là các
yếu tố chưa chưa tạo được sự thu hút thật sự, đôi lúc còn làm độc giả hiểu
nhầm ý đồ của người viết và cố đi tìm một ý nghĩa khác, đặc biệt hơn ẩn
giấu trong bài báo.
2.3. Đầu đề kích thích (tít - ấn tượng)
Tít kích thích ít mang tính thông tin hơn là muốn thể hiện một cách
gây ấn tượng. Nó làm cho độc giả ngạc nhiên, tò mò và đôi khi gây cười.
Mặc dù vậy, loại tít này vẫn phải thể hiện một cách trung thực nội dung của
bài báo.
Tuy nhiên để đáp ứng yêu cầu thứ hai của cách đặt tít (độc đáo,

hấp dẫn), nhiều người viết báo hiện nay thường bị các xu hướng rẻ tiền lấn
át, sa đà với các loại tít giật gân, câu khách. Các tít báo cũng có tính cạnh
tranh cao, nhà báo đã tìm ra những tít mà một khi đã đọc được thì không
thể không xem nội dung bài báo.
Có thể thấy, phần nhiều trong các tít rơi vào tình trạng trên chủ
yếu thuộc các chuyên mục Giới trẻ, Sao, Điện ảnh, Âm nhạc....và xuất hiện
với cường độ cao trên mặt báo, đặc biệt là báo mạng điện tử. Kênh 14,
2Sao …là các trang báo điện tử hàng ngày hàng giờ lôi kéo độc giả bằng
nhiều thông tin lá cải, những tít vô tội vạ với cách sử dụng ngôn từ gây
15


phản cảm, thiếu văn hóa và thậm chí không liên quan đến nội dung bài viết,
gây hiểu nhầm không đáng có cho độc giả. Lưu Diệc Phi diện váy hở
trước, lộ sau (Kenh14 26/8/12), Những chân dài có vòng 1 “khủng” nhất
Cbiz (Kenh14 25/8/12), Thu Minh có nhiều quần đùi nhất giới ca sĩ
(2Sao 11/1/12), Vòng 1 của Hồng Quế lúc phồng lúc…xẹp (24H
29/8/12),

Sao Hoa ngữ phản cảm với mốt “thả rong” ngực (2Sao

15/4/12), Sao Việt nào “nếm trái cấm” sớm nhất? (2Sao 19/10/12), Tâm
tít khéo “úp mở” vòng 1 no tròn (Baothethaovietnam 17/10/12), Can Lộ
Lộ phủ nhận “nẫng” chồng già của đồng nghiệp (Ngoisao.net 28/8/12),
Chuyện tình lãng mạn của Ái Phương và Thanh Thức (Kenh14
18/10/12), Phương Vy bất chợt quên một người (Kenh14 17/10/12).
Ngay cả tờ báo mạng chính thống như VietNamNet, cũng không đứng
ngoài cuộc với cuộc chiến giật tít này: Siêu mẫu mặc áo lót 50 tỉ sexy
(17/10/12), Quang Hà công khai tình tứ với bạn gái (17/10/12), Xuân
Lan không bình luận gì về ảnh “nóng” của Thùy Trang (Dân trí

25/10/12)…
Những tít giật gân luôn được gắn với một số động từ, tính từ nhất định
như “choáng váng, sốc, kinh hoàng, hoảng hồn…”. Càng ngày, tít trên báo
mạng điện tử càng lố lăng và câu kéo người đọc tới mức vượt quá cả ranh
giới của báo chí. Tít báo tưởng chừng vô thưởng vô phạt nhưng có thể
khiến độc giả mơ hồ, không tin vào sự thống nhất giữa tít và nội dung bài
báo dẫn đến nghi ngờ mục đích thông tin của bài báo và tác giả.
Sức hấp dẫn của tít báo đến bài báo chiếm phải gần 50%, nhưng
việc khai thác, lạm dụng, chỉ quan tâm tới khía cạnh câu khách của tít báo
chỉ dẫn đến phản tác dụng.
2.4.

Đặt dấu câu trong tít.
Để người đọc có ấn tượng sâu hơn với tít bài, người viết thường
dùng các từ lóng để gây chú ý hoặc dùng những từ bình thường nhưng
mang hàm ý, hay nói cách khác, tác giả muốn hướng độc giả theo nghĩa
16


bóng hơn là nghĩa đen của câu. Và những câu mang hàm ý đặc biết đó
thường được đặt vào dấu ngoặc kép. Sử dụng dấu ngoặc kép: Bão gây hỏa
hoạn, “nuốt trọn” 50 căn nhà ở Newyork (Dân trí 30/10/12), Chủ trọ
méo mặt vì người thuê nhà “chơi đểu” (VNN 30/10/12), Đi chợ đầu mối
“săn” thực phẩm bẩn (VNN 30/10/12), Xe máy, xe đạp điện liệu “chạy
đâu cho thoát” (Dân trí 30/10/12)…Trong nhiều trường hợp khác, dấu
ngoặc kép được sử dụng khi tít trích dẫn một câu nói nhấn mạnh của một
nhân vật nào đó: “Tham nhũng, lãng phí là hai anh em sinh đôi” (VNN
30/10/12), “Hoàng Sa, Trường Sa như chất men yêu nước” (VNN
27/10/12)…
Tít đặt ra những câu hỏi

Theo nhà báo Vũ Văn Tiến – Trưởng ban Bạn đọc báo Dân trí: “Đối
với những tít báo có sử dụng dấu hỏi chấm cuối câu, nếu viết về một con
người thì có thể giết chết con người. Chính vì vậy, khi viết về con người,
sự kiện không nên đặt dấu hỏi chấm. Bởi dấu hỏi chứng tỏ sự không
chắc chắn…”. Chính vì vậy cái gì chắc chắn đúng hoặc an toàn thì không
nên dùng dấu hỏi chấm, tránh gây cho độc giả tâm lí hoài nghi, mơ hồ về
thông tin.
Trên diễn đàn Vietnamnet.Vn mô típ đặt tít dạng câu hỏi vẫn được sử
dụng một cách thận trọng:
•

Yêu đại gia, nữ sinh bị đánh ghen kinh hoàng? (01/10/2012)

•

Cô khâu 8 mũi, trò nguy kịch chỉ là không may? (2/10/2012)

•

Nữ sinh bị đánh ghen kinh hoàng là ai? (02/10/2012)

•

Vụ sảy thai 17 tuần tuổi: Bệnh viện FV nói gì? (02/10/2012)

•

VNN: chất lạ "bí mật" trong áo ngực Trung Quốc ?(07/11/2012)
2 trẻ song sinh chết do “truyền máu song thai”? (07/11/2012)
“Siêu trộm” thích sưu tầm ảnh hotgirl ?(07/11/2012)

Lạ kì 38 tuổi chưa có chứng minh thư? (07/11/2012)
Ai được quyền thừa kế ngôi nhà 30 tỷ? (05/11/2012)
Chê dâu tương lai vì thông gia chỉ là “công nhân” (03/11/2012)
Ngoại tình trong nhà nghỉ khác mua bán dâm thế nào? (04/11/2012)

•
•
•
•
•
•

17


•

Chưa có tiền truyền máu, cháu Duy sẽ sao đây? (04/11/2012)
Già chọn vợ cũng phải vợ giàu! (02/11/2012)
“Anh chưa bao giờ được là đàn ông…!” (01/11/2012)
Công dân Việt Nam muốn lấy vợ người Hồi giáo? (03/11/2012)

•

Sẽ chuyển mạng giữ số từ năm 2015? (VNN 20/10/12)

•
•
•

•
•

Động đất sông Tranh hay “động đất của EVN”?(VNN 20/10/12)
Bảo hành nhà: Nên hay không? (VNN 19/10/12).
Với kiểu đặt tít như trên, thứ nhất là người viết đang thực sự đặt ra
nghi vấn cho vấn đề chưa được giải quyết. Thứ hai, có thể trong nội dung
của tác phẩm đã làm rõ nghi vấn, nhưng vẫn đặt tít ở câu hỏi để tạo hứng
thú và tò mò với độc giả. đây được coi là thủ pháp của người viết khi khéo
léo đưa độc giả vào dụng ý có sẵn của mình. VD: "Không xử lý biệt thự
hoang khác gì thừa nhận nó hợp lý?" (VNN 30/8/12), Văn Phú Victoria
“ép” khách đóng tiền nhà? (VNN 29/8/12) …Những bài báo có tít sử
dụng các kiểu chấm câu này thường là những bài bình luận, đánh giá, tác
giả đưa ra dự đoán để thu hút sự chú ý của người đọc và lôi kéo họ vào
phần tiếp theo hoặc kết quả của thông tin đã nêu.
Ngoài việc sử dụng dấu hỏi (?), các loại tít cũng thường có xuất hiện
dấu chấm than (!): Chọn con rể giàu mới xứng với nhà mình! (VNN
06/11/2012), Già chọn vợ cũng phải vợ giàu! (VNN 02/11/2012), “Anh
chưa bao giờ được là đàn ông…!” (VNN 01/11/2012), Có một Hà Nội
như thế…! (Baomoi.vn 27/9/12), hoặc đúp dấu (!?): Đàm Vĩnh Hưng:
Có chết cũng hát nhạc giao hưởng!? (VNN 4/6/11), Nên hiểu thế nào là
“đóng góp tự nguyện”!? (Baomoi 14/9/12), Chó, mèo hay “thượng
đế” ?! (Antg.com 28/5/10).... để biểu đạt một cảm xúc bất thường, một
trạng thái đặc biệt nào đó của sự vật hiện tượng đang được nói tới. Tuy
nhiên, đây không phải là kiểu tít dễ sử dụng, nếu không có kiến thức về
ngôn ngữ vững vàng thì rất dễ sa vào việc dùng sai dấu câu, biểu đạt sai
cảm xúc hay các dấu câu đưa ra hoàn toàn không phù hợp.

18

2.5. Dùng ngôn ngữ dân gian.
Một số chủ đề đời sống xã hội được tác giả biến hóa bằng những
kiểu tít sử dụng các đơn vị của ngôn ngữ dân gian (thành ngữ, tục ngữ, ca
dao, dân ca) rất sinh động nhằm để người đọc dễ dàng liên tưởng và nắm
bắt.
Thứ nhất, dùng nguyên dạng như nó vốn có: “Sao” chê giao lưu:
Cháy nhà ra mặt chuột (VNN 24/7/12), “Khôn 3 năm dại 1 giờ” (24h
27/7/12) ), Gặp lại vị thứ trưởng 'cầm đèn chạy trước ô tô' (Xa hội,
Tienphong Online 18/11/2012)…
Thứ hai, chỉ sử dụng một vế của câu tục ngữ, ca dao: Muốn con hay
chữ…(Nhandan.com 14/10/12), Gần mực thì đen… (Cand.com 6/3/12),
…Hà Nội: Quận Hoàn Kiếm xử lý vi phạm kiểu “đầu voi đuôi chuột”
(Dantri 16/11/2012), Mất chồng vì “nuôi ong tay áo” (VNN 12/11/2012)
…
Thứ 3, dùng đơn vị ngôn ngữ dân gian đồng thời thêm, bớt, thay đổi
thành tố của nó cho phù hợp với nội dung bài báo. Thủ pháp này được cho
là phổ biến hơn cả, tần số xuất hiện cũng dày đặc hơn: Những sai lầm của
Laurent blanc: Kiếm củi 2 năm, thiêu…1 trận (Bongda.vn 25/6/12),
Trăm dâu đổ đầu…xe buýt (VNN 1/11/01), Đồng tiền đi liền điều kiện
(Qdnd.vn 8/7/12), Sỏi mật “trọng nữ khinh nam” (Thanhnienonline
21/10/12)…
Thành ngữ, tục ngữ, ca dao luôn mang tính dân tộc đại chúng và
có tính biểu cảm rất cao, thế nên, việc sử dụng chất liệu này là một trong
những cách tạo tính thẫm mỹ, giá trị biểu cảm cũng như cảm xúc cho tít
báo. Không những thế, yếu tố dân gian giúp cho ngôn ngữ báo chí trở nên
gần gũi với độc giả, có khả năng biến những câu văn thông tấn cầu kì, xa lạ
trở nên đơn giản và dể hiểu hơn. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao khi lựa
19

chọn thành ngữ tục ngữ vào tít, nhà báo cần phải biết cách khai thác và vận
dụng phù hợp với cả nội dung tác phẩm.
2.6. Tít có danh từ riêng
Đưa tên riêng lên đầu tít, dành phần còn lại để khái quát về đặc
điểm, tính chất nổi bật của tên riêng đó mà tác giả đang muốn đề cập tới.
Đây là kiểu đặt tít khá nghèo nàn về ý tưởng, với dạng này, tác phẩm
thường là bài phản ánh về thực trạng nào đó ở địa phương: Khám phá tây
bắc mùa thu (VNE 17/10/12), Đề nghị hồ Dầu tiếng ngưng xả để giảm
ngập Tp HCM (VNE 15/10/12), Quảng Nam: Một vụ động đất mạnh
vừa xảy ra ở khu vực sông Tranh, Vườn thú Thủ Lệ: ngạt thở, hỗn loạn
và nhếch nhác (Baomoi 3/9/12)…Đối tượng tiêu cực trong xã hội: Gia
đình ông Vươn xin xóa nợ ngân hàng (Dân trí 10/5/12), Đang làm rõ
những đối tượng liên quan đến “bầu” Kiên (Dân trí 22/10/12)… hoặc
tấm gương người tốt việc tốt: GS Trịnh Xuân Thuận được tặng Giải
thưởng Cino del Duca 2012 (Dân trí 10/5/12), GS Ngô Bảo Châu được
vinh danh ở Canada (Giaoduc.net 17/10/12), Ông Tập Cận Bình trở
thành Tổng bí thư Trung Quốc (VNN15/11/2012)…
2.7.
•

Các tít dạng đặc biệt

Dùng các biện pháp tu từ (so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, chơi chữ…) để tăng
phần hấp dẫn cho tít: Phim Việt “giờ vàng”: như nhai sạn (Laodong
12/10/12), Bi kịch ở một khu rừng (congan.com 20/10/12), Tây Nguyên...
“khát” (Thethaovanhoa 13/3/11), Lạ lẫm trước một Bắc Bộ thân quen
(Văn hóa, Dân Trí 19/11/2012), Chức quyền chức trách và từ chức

•

(VNN 19/11/2012)…
Sử dụng câu đặc biêt: Mình ơi! (VNN 14/11/2012), Giải tỏa (15/1/2012)
Ảo giác (Dân trí 15/11/2012), Đừng thử (15/11Dân trí ), Ăn bám (Dân trí

•

13/11), Chả dại (Dân trí 13/11/2012)
Tạo ra mệnh đề có vẻ ngược đời làm cho độc giả tò mò tìm hiểu: Chết khát
thảm khốc giữa biển cả (VNN.com 12/7/12), Tệ nạn nguy hiểm từ…
thuốc ho (kenh14 14/10/12), “Ghét” đàn ông, khỉ 3 chân tấn công nhiều
20


người xã hội (Dân Trí 11/11/2012), Chuyện chàng giám đốc chỉ muốn
cưới… đàn ông!(13/11/2012, Quý bà… “săn” Tây đen (12/11/2012) Dân
công sở đi buôn để... giảm stress (12/11/2012) Lạ kì 38 tuổi chưa có
•

chứng minh thư? (07/11/2012) …
Dùng các từ ngữ khá lạ lẫm với phần lớn độc giả: Kì lạ phiên chợ “người
đứng cá nằm” (VNN 21/10/12), Tập đoàn: “Dấu ấn” thí điểm và đặc
thù” (VNN 21/10/12), “Hóa kiếp” xe gian (Thanhnienonline 28/9/12),
Lượn phố 'lướt', cầu 'vẫy' Sài Gòn (Tienphong Online 19/11/2012),
Nước mắt huệ mộc (Doanhnhansaigon 6/7/12)…Một triệu tín đồ, một
vạn phụ nữ, năm nghìn trí thức và một bé gái Hoa Kỳ

•

(Tennguoidepnhat.net)…

Chơi chữ độc đáo, dùng từ đồng âm trong tít: Xăng dầu: bất lực hay tiêu
cực? (VNN 31/10/12), Trình diễn đa thoại của Đặng Thân: Mới nhưng
“chưa tới” (VNE 20/10/12), Vi phạm giao thông còn tấn công cả công
an(Tienphong Online 18/11/2012), Chiếc cúc áo tố cáo kẻ giết, hiếp cô
sinh viên Kiến trúc( Tienphong Online 17/11/2012)
Các kiểu tít này đòi hỏi độc giả phải có trình độ hiểu biết nhất định
về vấn đề thì mới hiểu được ý đồ của tác giả cũng như mối liên hệ giữa tít
và nội dung tác phẩm. Thế nên, các tít này thường chỉ được sử dụng phổ
biến hơn ở báo in, với báo mạng, người ta vẫn ưu tiên cho những tít dễ cảm
nhận hơn.
2.8. Các loại tít mắc lỗi.
Tít phản ánh được đầy đủ nội dung của bài, như đã nói, một tít tốt
có thể nâng tác phẩm đó lên một tầm cao mới. Nhưng nếu không biết cách
đặt tít cho phù hợp, chính nó lại gây ảnh hưởng tiêu cực đến bài.
Dưới đây là một số trường hợp tít mắt lỗi:

•

Tít rập khuôn, đi theo những lối mòn có sẵn: Bi kịch của người phụ nữ
hai lần bị chồng thiêu (VNE 14/10/12), Bi kịch thôn nữ sa chân làm gái
gọi (VNE 12/10/12), Bi kịch đường và muối: sắp hết thời “tự sướng”
(VNN 22/10/12)…Đất nước tôi có một thời như thế (Dân trí 30/4/12), Có

21


một vị bộ trưởng như thế (Petrotimes.vn 1/9/12)… Người thổi hồn cho
•

sân cỏ Việt: những nhịp trống có ma (vtc.vn 12/10/12),…

Sai lỗi chính tả: Con gái mất đểm trước con trai vì… (Muctim 15/8/11),
Không hiểu nàng bật đèn xanh hay đen đỏ (Tienphong Online
18/11/2012), Cháu bé bị bắt cóc kể truyện đối mặt với bọn bắt cóc
(Tienphong Onlline 19/11/2012).... Sai lỗi chính tả là tình trạng xảy ra khá
nhiều trong những văn bản báo chí trên báo mạng, và tít cũng không phải là
ngoại lệ (Vietnamnet, Vietbao, 24h đều có tỉ lệ trên 20%). Để xảy ra bất
cập này, là sự thiếu hiểu biết về ngôn ngữ của tác giả, cũng như sự kiểm tra
qua loa của biên tập. Đó khiến độc giả luôn tự đặt câu hỏi: “ý thức, trách
nhiệm nghề nghiệp của nhà báo ở đâu…?”.

• Tít không trùng với nội dung của bài: Cháu bé được trả lại cho gia
đình(Xã hội, Dantri 18/11/2012) thực chất là một cháu bé bị bỏ rơi ở
thùng rác được một gia đình ở Bình Dương nhận về nuôi. Nếu chỉ đọc tít
bài thì độc giả sẽ dễ nhầm lẫn rằng cháu bé này bị bắt cóc và mới được trả
lại cho bố mẹ của cháu…

Bài đăng trên Dantri.com.vn với tiêu đề: “Cháu bé được trả lại cho gia đình”

22


Không hiểu nàng bật đèn xanh hay đen đỏ (Tienphong Online 18/11/2012)

Sai lỗi chính tả : “Cháu bé bị bắt cóc kể “truyện” đối mặt với bọn bắt cóc”

23


•

Tít mơ hồ, khó hiểu: Ngỡ ngàng online (Baomoi 14/9/12), Nghe tiếng
chuột, chó cũng nghi vợ ngoại tình (VNN 4/6/11), Mỹ tâm ngất xỉu –
Thanh Hằng trầy da tróc vảy (2sao 31/5/11) Vào bóng hiểm, gãy rời
xương ống (Dân trí 16/1/2012) Nữ hộ sinh "bận" bóng chuyền, song
thai tử vong (Dân trí 16/1/2012)…Ví von, so sánh, ẩn dụ là một trong
những thủ thuật được sử dụng khá nhiều cho việc đặt tít, các thủ thuật này
có thế nâng tầm bài báo nhưng cũng có thể hạ gục nó. Như những ví dụ
trên, một tít bài khiến độc giả mơ hồ, không hiểu ý thì rõ ràng đã thất bại
ngay từ đầu.

24


TỔNG KẾT
Qua hệ thống lí thuyết và khảo sát thực tế, đã cho chúng ta thấy
một phần thực trạng sử dụng ngôn ngữ trong việc đặt tít trên báo mạng điện
tử Việt Nam nói chung, trên diễn đàn báo chí nói riêng trong giai đoạn hiện
nay. Tít hay còn gọi là tiêu đề rất quan trọng với một bài báo trên diễn đàn.
Nó có thể làm bạn đọc ngưỡng mộ, và ghi nhớ bài báo đó.
Hiểu rõ được tít báo có tầm quan trọng như thế nào đối với một tác
phẩm, biết cách rút tít sao cho gây được hiệu quả, hấp dẫn đến độc giả
nhiều hơn, nhưng không phải cố tình giật tít để câu view. Để từ đó, nhấn
mạnh việc tít phải đạt được những yêu cầu sáng sủa, ngắn gọn nhưng dễ
hiểu; độc đáo, thu hút nhưng chính xác, trung thực; mạnh, trực tiếp nhưng
phải đi vào lòng người; phù hợp với thể loại và có tính thông tin cao.
Đặc biệt hạn chế tối đa tình trạng đặt tít kiểu giật gân câu khách, biến
tít thành một mớ hỗn độn tầm thường không có giá trị như nhiều tờ báo
mạng điện tử hiện đang mắc phải. Bài báo có đầu đề hay sẽ thu hút độc giả
đọc bài và góp ý. Trong cuộc chiến dành cho bạn đọc, tờ báo nào làm tốt
điều này, tờ báo đó sẽ thắng lợi.

Bài tiểu luận với những ví dụ cụ thể chỉ là một góc nhìn nhỏ về tình
trạng chung nhưng cũng phần nào cho thấy được ưu điểm, hạn chế của việc
đặt tít trên báo mạng, từ đó mới có thể đưa ra giải pháp cụ thể giải quyết
vấn đề.

25