Đánh giá tổn thương do biến đổi khí hậu đến các huyện ven biển tỉnh nam định
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (389.58 KB, 12 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA SAU ĐẠI HỌC
---------------------------
LƯU VĂN ĐIỂN
ĐÁNH GIÁ TỔN THƯƠNG DO BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐẾN
CÁC HUYỆN VEN BIỂN TỈNH NAM ĐỊNH
LUẬN VĂN THẠC SỸ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
Hà Nội – 2014
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA SAU ĐẠI HỌC
----------------------
LƯU VĂN ĐIỂN
ĐÁNH GIÁ TỔN THƯƠNG DO BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐẾN
CÁC HUYỆN VEN BIỂN TỈNH NAM ĐỊNH
LUẬN VĂN THẠC SỸ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
Chuyên ngành: BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
Mã số: Chương trình đạo tạo thí điểm
Người hướng dẫn khoa học: GS. TS Nguyễn Trọng Hiệu
Hà Nội – 2014
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi; các số liệu, kết quả
trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công
trình nào khác.
Tác giả luận văn
Lưu Văn Điển
LỜI CẢM ƠN
Luận văn thạc sỹ Biến đổi khí hậu được hoàn thành dưới sự hướng dẫn khoa
học của Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Trọng Hiệu; tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới
Thầy đã tận tình hướng dẫn trong quá trình hoàn thành luận văn.
Tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Khoa Sau đại học – Đại học Quốc gia
Hà Nội đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho tác giả học tập, nghiên
cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các thầy giáo, cô giáo, bạn bè và đồng
nghiệp đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và động viên tác giả trong suốt quá trình học
tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Cũng nhân dịp này, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới bố, mẹ, người
thân trong gia đình và nhất là vợ, con đã động viên, khích lệ, tạo điều kiện thuận lợi
nhất để tác giả học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả luận văn
Lưu Văn Điển
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT .................................................. i
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ................................................................................... ii
DANH MỤC HÌNH ............................................................................................... iii
LỜI MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
NGHIÊN CỨU ........................................................................................................ 3
1.1. Các thuật ngữ chủ yếu về Biến đổi khí hậu ..................................................... 3
1.1.1. Biến đổi khí hậu ....................................................................................... 3
1.1.2. Nguyên nhân gây Biến đổi khí hậu .......................................................... 3
1.1.3. Biểu hiện của Biến đổi khí hậu ................................................................ 4
1.1.4. Kịch bản Biến đổi khí hậu ....................................................................... 4
1.1.5. Thích ứng ................................................................................................. 4
1.2. Biến đổi khí hậu trên thế giới và Việt Nam ..................................................... 4
1.2.1. Biến đổi khí hậu trên thế giới .................................................................. 4
1.2.2. Biến đổi khí hậu ở Việt Nam ................................................................... 6
1.3. Tính dễ bị tổn thương do BĐKH...................................................................... 6
1.3.1. Khái niệm ................................................................................................. 6
1.3.2. Mục đích đánh giá tính dễ bị tổn thương ................................................. 7
1.4. Những nghiên cứu về phương pháp đánh giá tính dễ bị tổn thương của BĐKH
trên thế giới ............................................................................................................... 8
1.4.1. Phương pháp đánh giá TDBTT của IPCC ............................................... 8
1.4.2. Phương pháp của Trung tâm nghiên cứu Đại dương và Khí quyển NOAA
– Mỹ
.................................................................................................................. 9
1.4.3. Phương pháp tuyệt đối và tương đối hóa mức độ dễ bị tổn thương ...... 10
1.4.4. Khung đánh giá tính dễ bị tổn thương BBC .......................................... 11
1.4.5. Phương pháp đánh giá của Văn phòng Khí nhà kính Úc ....................... 11
1.4.6. Phương pháp đánh giá của Văn phòng Phát triển quốc tế Canada ........ 13
1.4.7. Phương pháp đánh giá của Văn phòng Phát triển quốc tế Mỹ .............. 14
1.4.8. Phương pháp đánh giá của Viện Môi trường Stockholm, Thụy Điển và
Viện Công nghệ Ấn Độ. ......................................................................................... 15
1.5. Những nghiên cứu về phương pháp đánh giá tính dễ bị tổn thương của BĐKH
ở trong nước ............................................................................................................ 16
1.5.1. Những nghiên cứu trong nước ............................................................... 16
1.5.2. Định hướng nghiên cứu đánh giá tổn thương do BĐKH đến các huyện
ben biển tỉnh Nam Định.......................................................................................... 24
CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ TÍNH DỄ BỊ TỔN
THƯƠNG DO BĐKH Ở NAM ĐỊNH VÀ SỐ LIỆU NGHIÊN CỨU ............. 25
2.1. Phương pháp luận và phương pháp đánh giá tổn thương do BĐKH ............. 25
2.1.1. Phương pháp luận .................................................................................. 25
2.1.2. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 25
2.2. Số liệu nghiên cứu .......................................................................................... 26
2.2.1. Điều kiện tự nhiên tỉnh Nam Định ......................................................... 26
2.2.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ...................................................................... 29
2.2.3. Số liệu thiệt hại do biến đổi khí hậu ...................................................... 30
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................... 35
3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội các huyện ven biển ................................ 35
3.1.1. Điều kiện tự nhiên .................................................................................. 35
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội....................................................................... 36
3.2. Đặc điểm khí hậu và Kịch bản Biến đổi khí hậu ........................................... 36
3.2.1. Đặc điểm khí hậu ................................................................................... 36
3.2.2. Kịch bản của tỉnh Nam Định ................................................................. 37
3.3. Đánh giá tổn thương do BĐKH đến các huyện ven biển ............................... 41
3.3.1. Khuôn khổ đánh giá ............................................................................... 41
3.3.2. Đánh giá dễ bị tổn thương đối với hệ sinh thái rừng ngập mặn và đa dạng
sinh học ................................................................................................................ 42
3.3.3. Đánh giá tổn thương do BĐKH đối với Nông nghiệp .......................... 43
3.3.4. Đánh giá tổn thương đối với Đánh bắt và nuôi trồng thủy sản ............. 45
3.3.5. Đánh giá tổn thương đối với Cơ sở hạ tầng .......................................... 47
3.3.6. Đánh giá tổng hợp mức độ tổn thương ................................................. 49
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 51
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................... 53
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
BĐKH
:
Biến đổi khí hậu
BQ
:
Bình quân
CCN
CTR
:
:
Cụm công nghiệp
Chất thải rắn
ĐBBB
ĐBSH
:
:
Đồng bằng Bắc Bộ
Đồng bằng sông Hồng
ĐDSH
ĐTPT
:
:
Đa dạng sinh học
Đầu tư phát triển
GDP
HTX
KCN
KH&CN
KHHĐ
KNK
KT-XH
NBD
NN&PTNT
NTTS
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Tổng sản phẩm quốc nội
Hợp tác xã
Khu công nghiệp
Khoa học và công nghệ
Kế hoạch hành động
Khí nhà kính
Kinh tế - Xã hội
Nước biển dâng
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Nuôi trồng thủy sản
NSVSMT
:
Nước sạch, vệ sinh môi trường
PCLB
RNM
TN&MT
TW
UBND
UNDP
USD
VH-TT&DL
:
:
:
:
:
:
:
:
Phòng trống lụt bão
Rừng ngập mặn
Tài nguyên và Môi trường
Trung ương
Ủy ban nhân dân
Chương trình hỗ trợ phát triển Liên Hiệp Quốc
Đô la Mỹ
Văn hóa, thể thảo và Du lịch
WB
XNM
:
:
Ngân hàng Thế giới
Xâm nhập mặn
DANH MỤC BẢNG
Danh mục bảng
Trang
Bảng 1.1 Tính dễ bị tổn thương trong đánh giá của hội chữ thập đỏ
18
Bảng 1.1 Bảng ma trận đánh giá tính DBTT do BĐKH trong hiện tại.
20
Bảng 1.2 Bảng ma trận đánh giá tính DBTT do BĐKH trong tương lai.
20
Bảng 2.1 Tổng thiệt hại do Bão, lốc, mưa lũ trên địa bàn tỉnh Nam Định
31
giai đoạn 1989-2010
Bảng 2.2 Các đối tượng dễ bị tổn thương do tác động của BĐKH
33
Bảng 3.1 Mức tăng nhiệt độ trung bình năm (0C) so với thời kỳ 1980 1999 theo kịch bản phát thải trung bình (B2) của tỉnh Nam Định
37
Bảng 3.2 Nhiệt độ TB mùa hè của tỉnh Nam Định từ năm 2020 – 2100 (0C)
37
so với thời kỳ 1980 - 1999 theo kịch bản phát thải trung bình (B2)
Bảng 3.3 Mức thay đổi lượng mưa so với thời kỳ 1980 – 1999 theo kịch
38
bản phát thải trung bình (B2) địa bàn tỉnh Nam Định
Bảng 3.4 Lượng mưa TB của tỉnh Nam Định từ năm 2020 – 2100 so với
thời kỳ 1980 - 1999 theo kịch bản phát thải trung bình (B2)
38
Bảng 3.5 Mực NBD so với thời kỳ 1980 – 1999 theo kịch bản phát thải
trung bình (B2) khu vực tỉnh Nam Định
39
Bảng 3.6 Xác định tham số E trung bình đối với hệ sinh thái rừng ngập
mặn và đa dạng sinh học
42
Bảng 3.7 Xác định tham số S trung bình đối với hệ sinh thái rừng ngập
42
mặn và đa dạng sinh học
Bảng 3.8 Xác định tham số AC trung bình đối với hệ sinh thái rừng ngập
mặn và đa dạng sinh học
43
Bảng 3.9 Mức độ tổn thương của hệ sinh thái rừng ngập mặn và đa dạng
sinh học
43
Bảng 3.10 Xác định tham số E trung bình đối với nông nghiệp
44
Bảng 3.11 Xác định tham số S trung bình đối với nông nghiệp
44
Bảng 3.12 Xác định tham số AC trung bình đối với nông nghiệp
44
Bảng 3.13 Mức độ tổn thương của ngành nông nghiệp
45
Bảng 3.14 Xác định tham số E trung bình đối với đánh bắt và NTTS
45
Bảng 3.15 Xác định tham số S trung bình đối với đánh bắt và NTTS
46
Bảng 3.16 Xác định tham số AC trung bình đối với đánh bắt và NTTS
46
Bảng 3.17 Mức độ tổn thương của ngành đối với đánh bắt và NTTS
47
Bảng 3.18 Xác định tham số E trung bình đối với cơ sở hạ tầng
47
Bảng 3.19 Xác định tham số S trung bình đối với cơ sở hạ tầng
47
Bảng 3.20 Xác định tham số AC trung bình đối với cơ sở hạ tầng
48
Bảng 3.21 Mức độ tổn thương đối với cơ sở hạ tầng
48
Bảng 3.22 Mức độ tổn thương của các huyện ven biển tỉnh Nam Định theo
phương án 1
49
Bảng 3.23 Mức độ tổn thương của các huyện ven biển tỉnh Nam Định theo
phương án 2
49
DANH MỤC HÌNH
Danh mục hình
Trang
Hình 1.1 Biến động nhiệt độ toàn cầu và nồng độ CO2
5
Hình 1.2 Biểu đồ đánh giá tính dễ bị tổn thương, thích ứng và hành động
14
Hình 1.3 Sơ đồ đánh giá tính dễ bị tổn thương do biến đổi khí hậu tp Đà
19
Nẵng
Hình 1.4 Mô hình đánh giá tổn thương của hệ thống TN-XH
22
Hình 1.5 Quy trình thành lập bản đồ hiê ̣n trạng và d ự báo MĐTT TN-MT
23
vùng biển và đới ven biển Việt Nam theo kịch bản nước biển dâng 0,5m và
1,0m
Hình 2.1 Bản đồ hành chính tỉnh Nam Định
27
Hình 3.1 Kết quả tính toán xác định vùng ngập của tỉnh Nam Định với KB
41
NBD (B2)
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tài liệu tiếng Việt:
[1]. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2011), Báo cáo tình hình
quản lý khai thác và sử dụng công trình thủy lợi toàn quốc, Hà Nội.
[2]. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2003), Thông báo đầu tiên của Việt Nam
cho công ước khung của LHQ về biến đổi khí hậu, Hà Nội.
[3]. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2011), Kịch bản biến đổi khí hậu và
nước biển dâng cho Việt Nam, Hà Nội.
[4]. Cục thống kê tỉnh Nam Định (2011), Niên giám thống kê tỉnh Nam
Định, Nam Định.
[5]. Đào Xuân Học (2009), Kế hoạch thích ứng với biến đổi khí hậu trong
lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn, Tạp chí Tài nguyên nước - Hội thủy
lợi Việt nam, (số 3-2009), trang 05-06.
[6]. Hà Hải Dương, nnk (2010), Đánh giá tình trạng dễ bị tổn thương trong
nông nghiệp dưới tác động của biến đổi khí hậu, Tạp chí Khoa học Thủy Lợi (số 32010), trang 15-16.
[7]. Hội chữ thập đỏ Việt Nam (1/2010), Đánh giá tình trạng dễ bị tổn
thương và khả năng (VCA) – Tập 1+2, Hà Nội.
[8]. Mai Trọng Nhuận, nnk (2011), Dự báo mức độ tổn thương tài nguyên môi trường vùng biển và đới ven biển Việt Nam theo các kịch bản phát triển kinh tế
- xã hội và dâng cao mực nước biển, Hà Nội.
[9]. Nguyễn Đức Ngữ (2008), Biến đổi khí hậu, Nhà xuất bản Khoa học và
kỹ thuật.
[10]. Nguyễn Trọng Hiệu, Nguyễn Văn Thắng, Trần Thục (2011), Biến đổi
khí hậu và tác động ở Việt Nam, Nhà xuất bản Khoa học và kỹ thuật.
[11]. Tô Trung Nghĩa, nnk (2008), Tác động của biến đổi khí hậu đến thiên
tai và giải pháp ứng phó cho khu vực Đồng bằng Sông Hồng, Hà Nội
[12]. Trần Thục & Lê Nguyên Tường (2001), Báo cáo “Khí hậu - biến đổi khí
hậu và phát triển bền vững”, Hà Nội.
[13]. Trần Thục, nnk (2008), Khí hậu - Biến đổi khí hậu và phát triển bền
vững, 7 trang.
[14]. UBND tỉnh Nam Định (2011), Kế hoạch hành động ứng phó với biến
đổi khí hậu của tỉnh Nam Định.
[15]. Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Môi trường (IMHEN) (2011),
“Tài liệu hướng dẫn Đánh giá Tác động của Biến đổi khí hậu và xác định các giải
pháp thích ứng”, Nhà Xuất bản tài nguyên – môi trường và bản đồ Việt Nam.
1
[16]. Viện Nước, Tưới tiêu và Môi trường, Bộ thông số thủy lực mô hình
MIKE cho hệ thống sông Hồng – Thái Bình.
Tài liệu tiếng Anh:
[17]. IPCC (2001), Vulnerability to Climate Change and Reasons for
Concern: A Synthesis, in Climate Change 2001: Working Group II: Impacts,
Adaptation and Vulnerabilty, Cambridge University Press.
[18]. IPCC (2007), Fourth Assessment Report Summary for Policymakers.
[19]. IPCC, “Managing the Risks of Extreme Events and Disasters to
Advance Climate Change Adaptation,” Cambridge University Press, Cambridge,
2012.
[20]. Iyengar and Sudarshan (1982), “A Method of Classifying Regions from
Multivariate Data,” pp. 1–5.
[21]. Yusuf (2009), Constructing the Index of Climate Change Vulnerability.
[22]. Yusuf and H.A.Francisco (2009), Climate Change Vulnerability
Mapping for Southeast Asia.
2
