Nâng cao hiệu quả tuyên truyền điển hình tiên tiến trên báo thái bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH
QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

NÂNG CAO HIỆU QUẢ TUYÊN TRUYỀN
ĐIỂN HÌNH TIÊN TIẾN TRÊN BÁO THÁI BÌNH
(Khảo sát báo Thái Bình, từ tháng 01-2005 đến tháng 3-2011)

Chuyên ngành: Báo chí học
Mã số:

60 32 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ TRUYỀN THÔNG ĐẠI CHÚNG

Cần thơ – 2014


2

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đất nước ta đang bước vào thời kỳ mới, thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp
công nghiệp hoá, hiện đại hoá (CNH – HĐH), kinh tế thị trường và hội nhập
toàn cầu. Thực tiễn cuộc sống đang diễn ra phức tạp với những tốt xấu lẫn
lộn. Song có một điều giản dị mà ý nghĩa, đó là, trên bất kỳ lĩnh vực nào của
đời sống xã hội và thực tiễn lao động, chiến đấu, học tập của toàn Đảng, toàn
dân, toàn quân lúc nào cũng xuất hiện những mô hình, điển hình tiên tiến,

những gương người tốt việc tốt. Những mô hình, điển hình tiên tiến ấy cần
được báo chí phát hiện, tuyên truyền, cổ vũ, giới thiệu kịp thời, từ đó làm dấy
lên phong trào thi đua yêu nước rộng khắp, tạo thành động lực to lớn thúc đẩy
kinh tế xã hội phát triển.
Báo chí cách mạng là công cụ sắc bén của Đảng, Nhà nước và các tổ
chức chính trị xã hội, là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng. Phát
huy tính chất truyền thông đại chúng và vai trò, nhiệm vụ, báo chí đã thực
hiện khá tốt công tác tuyên truyền, nhân rộng điển hình tiên tiến; góp phần
lấn át, đẩy lùi, hạn chế các hiện tượng tiêu cực; củng cố niềm tin của quần
chúng nhân dân vào quan điểm, đường lối, chủ trương và sự lãnh đạo của
Đảng trong công cuộc đổi mới, đặc biệt là sự nghiệp CNH - HĐH đất nước.
Song trong nền kinh tế thị trường, thực tế hoạt động báo chí thời gian qua
xuất hiện một số tờ báo vì lợi nhuận, cạnh tranh thiếu lành mạnh, chạy theo
thị hiếu tầm thường của một bộ phận công chúng. Có báo lại quá nặng về phê
phán những vụ việc tiêu cực, khai thác mặt trái của xã hội, xa rời tôn chỉ,
mục đích, không chú trọng tuyên truyền chủ trương, đường lối chính sách
pháp luật của Đảng, phát hiện, nêu gương người tốt, việc tốt, các điển hình
tiên tiến.


3

Về lý luận, vẫn còn nhiều ý kiến, quan điểm chưa thống nhất về công tác
tuyên truyền điển hình tiên tiến trên báo chí. Một số ý kiến cho rằng, trong
thời buổi kinh tế thị trường, đời sống xã hội có nhiều phức tạp, báo chí nên
tăng cường phản ánh và thông tin những mặt trái, mặt tiêu cực để vừa góp
phần cảnh báo, giúp công chúng phòng tránh, vừa là đề tài dễ viết hay, hấp
dẫn và cuốn hút độc giả. Một số khác lại quan niệm báo chí thời nay nhất là
báo ngành và báo địa phương nên tuyên truyền điển hình tiên tiến để lấn át,
đẩy lùi cái xấu, cái tiêu cực...

Mặt khác, do tác động của nhiều yếu tố nên tính ổn định và biểu hiện của
các điển hình tiên tiến, cũng có những nét rất khác trước. Một số điển hình
tiên tiến được được báo chí biểu dương nhưng thành tích còn mờ nhạt, không
rõ nét. Điều này cho thấy việc báo chí sàng lọc “đãi cát tìm vàng”, phân tích,
thẩm định, tổng kết, nhận diện điển hình tiên tiến thật sự để tuyên truyền, bảo
đảm đúng, trúng, không “tô hồng”, không “bôi đen”, nhằm phát huy hiệu quả
tuyên truyền điển hình tiên tiến hoàn toàn không phải đơn giản.
Riêng đối với Thái Bình, với đặc điểm là tỉnh nông nghiệp, đất chật
người đông; địa phương sớm có truyền thống cách mạng và thi đua yêu
nước; trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ đã từng 5 lần được Bác
Hồ về thăm, thưởng công bởi các thành tích trong phong trào thi đua,
nhưng những năm 1997-1998 lại từng xảy ra mất ổn định ở cơ sở trên diện
rộng thì việc tuyên truyền điển hình tiên tiến trên báo chí luôn được chú
trọng. Đặc biệt, từ khi có Chỉ thị 39/CT-TƯ ngày 21-5-2004 của Bộ Chính
trị khóa IX và Thông tri 09-TT/TU ngày 27-9-2004 của Tỉnh ủy Thái Bình
“Về việc tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, phát
hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên tiến”, thì các cấp ủy Đảng,
chính quyền, mặt trận tổ quốc và toàn thể nhân dân đã nhận thức được tầm
quan trọng và quan tâm công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện phong


4

trào thi đua yêu nước, phát hiện bồi dưỡng nhân rộng điển hình tiên tiến
gắn với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của tỉnh, ngành, địa phương đơn vị.
Từ các phong trào thi đua yêu nước ấy xuất hiện ngày càng nhiều những điển
hình tiên tiến cần được biểu dương, tuyên truyền. Song “Chỉ thị số 05-CT/TU
của Tỉnh ủy Thái Bình “về tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu
nước, phát hiện bồi dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên tiến cũng nêu
“Công tác bồi dưỡng, xây dựng, tuyên truyền, nêu gương và phát động học

tập các điển hình tiên tiến chưa được quan tâm đúng mức” (Xem phụ lục 1).
Mặc dù báo Thái Bình luôn coi trọng và thực hiện thường xuyên, liên tục
công tác phát hiện, tuyên truyền điển hình tiên tiến nhằm hướng dẫn dư luận,
cổ vũ toàn Đảng, toàn dân trong tỉnh đẩy mạnh phong trào thi đua, thực hiện
nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH), song cho đến nay, công tác này
chưa từng được nghiên cứu, đánh giá, tổng kết và đề ra những giải pháp nhằm
phát huy ưu điểm, khắc phục hạn chế để thực hiện nhiệm vụ này tốt hơn, hiệu
quả hơn.
Với những lý do trên, tác giả chọn nghiên cứu đề tài: “Nâng cao hiệu
quả tuyên truyền điển hình tiên tiến trên báo Thái Bình” (khảo sát báo
Thái Bình, từ tháng 01-2005 đến tháng 3-2011) làm luận văn tốt nghiệp Thạc
sĩ Báo chí.
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Tuyên truyền về gương người tốt việc tốt, nhân tố mới, điển hình tiên
tiến là nhiệm vụ quan trọng của báo chí cách mạng và đã có một số công trình
nghiên cứu, bàn thảo về vấn đề này.
Trong quá trình thực hiện luận văn của mình, tác giả đã hệ thống lại
những nghiên cứu liên quan hoặc gần gũi với đề tài, gồm có:


5

- Luận văn của Nguyễn Văn Ba, năm 2004 về “Nâng cao chất lượng
tuyên truyền gương người tốt, việc tốt trên sóng VTV2 Đài Truyền hình Việt
Nam”, khảo sát các chương trình trong chuyên mục “Gặp mặt bạn bè”, “Cùng
với nông dân bàn cách làm giàu” và tạp chí Sức khoẻ năm 2003, từ đó đề xuất
một số cách làm nhằm nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền gương người
tốt việc tốt trên sóng truyền hình.
- Khoá luận “Nhân vật điển hình trong các tác phẩm báo chí tham gia
cuộc thi viết về những tấm gương bình dị mà cao quý” của Hà Mạnh Dũng.

Thông qua cuộc thi viết “Những tấm gương bình dị mà cao quý” do ba tờ báo
Quân đội nhân dân, Nhân dân, Lao động phối hợp tổ chức, khóa luận nhằm
chỉ ra thực trạng thông tin về nhân vật điển hình trên báo chí hiện nay, từ đó
xây dựng tiêu chí nhân vật điển hình trên báo chí.
- Luận văn của Lê Huy Tưởng năm 2004 với tiêu đề “Vai trò báo chí
Thanh Hoá đối với việc tuyên truyền điển hình tiên tiến trong sự nghiệp
đổi mới của tỉnh” đã khảo sát thực trạng tuyên truyền điển hình tiên tiến
trên báo Thanh Hoá, báo Văn hoá Thông tin Thanh Hoá từ tháng 6-2001
đến tháng 6-2004 và nêu một số đề xuất nhằm giúp các nhà báo xứ Thanh
nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của tuyên truyền điển hình tiên tiến,
từ đó mở rộng giao lưu học hỏi, trao đổi kinh nghiệm.
Ngoài ra còn có một số luận văn và đề tài nghiên cứu khoa học khác
như: “Thông tin tuyên truyền nhân tố mới của ngành thuỷ sản trên các tạp chí
chuyên ngành” của Nguyễn Thị Hồng Nhung; đề tài khoa học “Báo chí với
việc tuyên truyền các điển hình tiên tiến trong sự nghiệp đổi mới đất nước”,
Chủ nhiệm đề tài: TS. Phạm Tất Thắng.


6

Tuy nhiên, đến nay chưa có một công trình nghiên cứu nào ở cấp tương
đương tìm hiểu, nghiên cứu về việc tuyên truyền điển hình tiên tiến trên báo
Thái Bình, để phân tích ưu, nhược điểm, đề phương hướng, giải pháp nhằm
giúp báo Thái Bình thực hiện tốt hơn vai trò, nhiệm vụ của mình.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở tư tưởng Hồ Chí Minh, hệ thống quan điểm của Đảng, Nhà
nước và của tỉnh Thái Bình về tuyên truyền điển hình tiên tiến; qua khảo
sát, phân tích, đánh giá thực trạng tuyên truyền điển hình tiên tiến trên
báo Thái Bình, luận văn chỉ ra thực trạng, ưu, nhược điểm và nguyên

nhân, đề xuất phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tuyên
truyền điển hình tiên tiến trên báo Thái Bình trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ cơ sở lý luận của vấn đề tuyên truyền điển hình tiên tiến trên
báo chí và vai trò, nhiệm vụ của báo chí trong việc tuyên truyền điển hình
tiên tiến.
- Khảo sát thực trạng tuyên truyền điển hình tiên tiến trên báo Thái Bình,
chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó.
- Xác định phương hướng cơ bản và những giải pháp cụ thể nhằm nâng
cao hiệu quả công tác tuyên truyền điển hình tiên tiến trên báo Thái Bình
trong thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu:


7

Đối tượng đề tài tập trung nghiên cứu là nâng cao hiệu quả tuyên truyền
điển hình tiên tiến trên báo Thái Bình.
Khách thể nghiên cứu của đề tài là các tác phẩm báo chí tuyên truyền về
điển hình tiên tiến trên báo Thái Bình.
4.2. Phạm vi nghiên cứu:
- Khảo sát: Báo Thái Bình trong khoảng thời gian từ tháng 01-2005 đến
tháng 3-2011.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
- Luận văn được viết trên cơ sở quan điểm triết học Mác - Lê-nin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và bám sát quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng,
Nhà nước cũng như hệ thống lý luận về báo chí, về điển hình tiên tiến.
5.2. Phương pháp nghiên cứu

- Tác giả sử dụng tổng hợp các phương pháp: nghiên cứu tài liệu; tiếp
cận, thu thập thông tin; phương pháp phân tích nội dung, thống kê, tổng hợp,
phân tích tin bài trên báo Thái Bình.
- Khảo sát đánh giá của công chúng Thái Bình đối với công tác tuyên
truyền điển hình tiên tiến trên báo Thái Bình thông qua phiếu xin ý kiến.
- Bên cạnh các phương pháp trên, tác giả còn kết hợp tiếp xúc, trao đổi
trực tiếp với một số điển hình tiên tiến đã được báo tuyên truyền, phỏng vấn
sâu lãnh đạo, chuyên gia.
6. Đóng góp mới về khoa học của đề tài
- Hệ thống thực trạng tuyên truyền điển hình tiên tiến trên báo Thái Bình
thời gian từ 1-2005 đến 3-2011.
- Đề xuất phương hướng, giải pháp, kiến nghị mang tính khả thi để tỉnh
tiếp tục chỉ đạo có hiệu quả công tác tuyên truyền điển hình tiên tiến; đồng
thời giúp cơ quan báo Thái Bình thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.


8

- Có thêm tài liệu nghiên cứu khoa học về công tác tuyên truyền điển
hình tiên tiến trên báo Thái Bình.
7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
7.1. Ý nghĩa lý luận
- Làm rõ vai trò, tầm quan trọng của công tác tuyên truyền điển hỉnh tiên
tiến trên báo chí nói chung, báo Thái Bình nói riêng trong đời sống xã hội.
- Làm rõ quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, của lãnh đạo tỉnh Thái
Bình về công tác tuyên truyền điển hình tiên tiến trên báo chí.
7.2. Ý nghĩa thực tiễn:
- Tuy nghiên cứu trong một phạm vi thời gian, không gian song đây là
nghiên cứu phù hợp với tiến trình đổi mới đất nước, đổi mới báo chí, vì vậy
kết quả nghiên cứu của luận văn không chỉ có ý nghĩa đối với cấp ủy chính quyền

tỉnh Thái Bình trong công tác chỉ đạo và định hướng tuyên truyền về điển hình
tiên tiến. Cũng không chỉ có ý nghĩa ứng dụng đối với cơ quan báo Thái Bình mà
còn có ý nghĩa đối với báo chí các địa phương khác trong tổng kết thực tiễn, gợi
mở những vấn đề về lý luận, chia sẻ kỹ năng kinh nghiệm nhằm tiếp tục nâng cao
hiệu quả công tác tuyên truyền điển hình tiên tiến.
- Ở mức độ nhất định, kết quả nghiên cứu của luận văn là tài liệu tham
khảo trong học tập, nghiên cứu của sinh viên, đồng thời là tài liệu tham khảo
trong trong quá trình hoạt động nghiệp vụ của đội ngũ phóng viên, cộng tác
viên cũng như những ai quan tâm đến lĩnh vực này.
8. Kết cấu luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, phần
nội dung chính của luận văn được kết cấu gồm có 3 chương, 9 tiết.


9

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN
ĐIỂN HÌNH TIÊN TIẾN VÀ VAI TRÒ CỦA BÁO CHÍ

1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1. Tuyên truyền
Tuyên truyền là thuật ngữ quen thuộc được sử dụng khá nhiều trong
cuộc sống hàng ngày, đặc biệt trong quá trình hoạt động nghiệp vụ của
các nhà báo. Theo từ điển Tiếng Việt, tuyên truyền là “giải thích rộng rãi
để thuyết phục mọi người làm theo” [40, tr.1008]. Tuyên truyền là "phổ
biến, giải thích rộng rãi để thuyết phục mọi người tán thành, ủng hộ, làm
theo" [45, tr.1213].
Tuyên tuyền là dạng truyền thông có hệ thống, có chủ ý tác động đến
cảm xúc, thái độ, ý thức và hành động của quần chúng, làm chuyển biến và

nâng cao nhận thức, bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm; xây dựng niềm tin, thúc
đẩy họ làm theo một cách tự giác nhằm thực hiện thắng lợi những nhiệm vụ,
mục tiêu đã đề ra. Hiểu theo nghĩa rộng, tuyên truyền là sự truyền bá những
quan điểm, tư tưởng nhằm hình thành ý thức xã hội, dẫn đến hành động cụ thể


10

của quần chúng. Theo nghĩa hẹp, tuyên truyền là sự truyền bá quan điểm lý
luận nhằm xây dựng cho quần chúng thế giới quan nhất định, phù hợp với lợi
ích thế giới quan ấy. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Tuyên truyền là
đem một việc gì đó nói cho dân hiểu, dân nhớ, dân theo, dân làm. Nếu không
đạt mục tiêu trên thì đó là tuyên truyền thất bại” [26, tr.176]. Người cũng đã
nhiều lần nhắc nhở anh chị em làm báo: “Nhiệm vụ của tờ báo là tuyên
truyền, cổ động, huấn luyện, giáo dục và tổ chức dân chúng để đưa dân chúng
đến mục đích chung” [27, tr.99].
Trong sự nghiệp cách mạng, báo chí luôn được coi là một bộ phận quan
trọng, là vũ khí sắc bén trong công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc và
xây dựng cuộc sống mới cho nhân dân. Ngày nay, báo chí cách mạng vẫn tiếp
tục thực hiện sứ mệnh lớn lao là thực hiện các chức năng tuyên truyền, cổ
động và tổ chức, là vũ khí tư tưởng mạnh mẽ nhất của Đảng. Báo chí là người
tuyên truyền những cái mới, tiên tiến nảy sinh từ sự sáng tạo của quần chúng,
trong đó “Tuyên truyền điển hình tiên tiến là góp phần làm sáng tỏ hơn đường
lối, quan điểm của Đảng, chính sách của Nhà nước được thể hiện cụ thể, sinh
động và có hiệu quả trong cuộc sống” [37, tr.15].
1.1.2. Điển hình tiên tiến
Theo Từ điển tiếng Việt (2002) thì điển hình là “biểu hiện tập trung và rõ
nét nhất bản chất của một nhóm hiện tượng, đối tượng” [40, tr.316]. Ngoài ra,
điển hình còn là “hiện tượng nghệ thuật vừa có những nét cá biệt sinh động,
vừa có tính khái quát cao, phản ánh được những nét tiêu biểu nhất của hiện

thực” [43, tr.208].
Tuy nhiên, đề tài này nghiên cứu vấn đề điển hình trên báo chí chứ
không phải điển hình trong văn học nghệ thuật. Tức là điển hình trên cơ
sở sự thật khách quan, hiện thực chứ không phải hư cấu, sáng tạo của
người nghệ sỹ hay hình tượng trong tác phẩm văn học nghệ thuật nào đó.


11

Nói cách khác, điển hình là những hình mẫu cụ thể trên từng lĩnh vực
hoặc trên nhiều lĩnh vực của đời sống, những bài học kinh nghiệm của nó
mang giá trị phổ biến về những vấn đề thực tiễn cần đặt ra và giải quyết
trong một thời điểm nào đó. Về vấn đề “thời điểm”, trong cuốn sách “Các
thể ký báo chí”, tác giả Đức Dũng cũng cho rằng: “Đương nhiên khi thời
điểm đã qua, sự điển hình cũng mất đi để thay vào đó là đối tượng điển hình
của một bối cảnh khác” [8, tr.154]. Còn nhà báo Nguyễn Uyển trong bài tham
luận “Báo chí với việc nêu gương người tốt việc tốt”, cho rằng: “Nhân vật
điển hình trong tác phẩm báo chí chỉ những con người tiêu biểu xuất hiện
trong nhân dân lao động và đương nhiên những con người tiêu biểu ấy phải
phù hợp với xu hướng chung của lịch sử” [23, tr.319].
Có thể phân loại điển hình thành hai loại điển hình tích cực và điển hình
tiêu cực. Điển hình tích cực còn gọi là điển hình tiên tiến mang giá trị như
những tấm gương tốt để mọi tổ chức, cá nhân học tập và làm theo. Điển hình
tiêu cực là những hành động, tư tưởng tiêu biểu cho sự bảo thủ, lạc hậu, gây
hậu quả xấu cho xã hội.
Điển hình tiên tiến là cái mới nảy sinh từ thực tiễn hoạt động của mọi
mặt đời sống, nó chứa đựng những yếu tố tích cực, tiến bộ đáng được biểu
dương, ca ngợi, tôn vinh và thông tin tuyên truyền để có thể nhân lên thành
cái phổ biến trên diện rộng. Điển hình tiên tiến có giá trị to lớn ở chỗ: khẳng
định sự đúng đắn về chủ trương, đường lối chính sách của Đảng, Nhà nước;

có những kinh nghiệm giá trị mang tính phổ biến, phổ cập góp phần làm sáng
tỏ những vấn đề chung cần giải quyết trên diện rộng.
Gần gũi với điển hình tiên tiến là nhân tố mới, song thực chất điển hình
tiên tiến khác với nhân tố mới. Việc phân biệt rõ nhân tố mới và điển hình
tiên tiến là để xác định đúng đối tượng khảo sát, vì vậy cần hiểu nhân tố mới
là gì. Tác giả Nguyễn Thị Hồng Nhung cho rằng “… một số nội dung của


12

nhân tố mới gồm: Là những khía cạnh sáng tạo xuất hiện chưa lâu. Có lợi cho
sự phát triển. Hữu ích cho việc thực hiện nhiệm vụ cách mạng của từng thời
kỳ” [39, tr. 12 – 13].
Như vậy, nhân tố mới và điển hình tiên tiến có cái chung đều là tiêu
biểu, mang cái tích cực đóng góp thúc đẩy xã hội phát triển. Song khác biệt
cơ bản, nhân tố mới là cái mới nảy sinh từ việc giác ngộ sâu sắc nhiệm vụ, có
phương pháp, cách làm mới với sự sáng tạo đem lại kết quả, song chưa được
đánh giá thừa nhận rộng rãi và chưa có sẵn mô hình. Trong khi điển hình tiên
tiến được thừa nhận với quy chuẩn về cái tốt, cái tiên tiến có sẵn được đánh
giá, tổng kết và là mô hình để tuyên truyền, nhân rộng.
Tuyên truyền điển hình tiên tiến trên báo chí là quá trình thông tin
quảng bá các điển hình trong mọi lĩnh vực của đời sống nhằm cổ vũ, bảo vệ,
khẳng định chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước là đúng đắn, để cho
mọi tổ chức, cá nhân nhận thức được, tin tưởng và quyết tâm học tập, làm
theo, qua đó nhân rộng thành phong trào lớn, mang hiệu quả như mong muốn.
1.1.3. Hiệu quả và hiệu quả báo chí
Theo định nghĩa trong cuốn Ngôn ngữ Việt Nam - Từ điển Tiếng Việt
thì hiệu quả là “kết quả như yêu cầu của việc làm mang lại” [40, tr.419]. Hiệu
quả là kết quả cuối cùng mong muốn của một hoạt động nào đó trong đời
sống xã hội, là đạt được tác dụng, mục đích đã hình thành từ ban đầu trước

khi tiến hành hoạt động của con người, của công việc thực hiện. Nói cách
khác, hiệu quả là sự so sánh giữa kết quả trước và sau khi tiến hành một hoạt
động, giữa kết quả đạt được với yêu cầu của hoạt động đó.
Hoạt động báo chí là hoạt động mang tính chính trị xã hội và là hoạt
động có ý thức và mục đích của con người. Các tác giả cuốn sách “Cơ sở lý
luận báo chí truyền thông” cho rằng: “Việc vận dụng các quy luật, nguyên


13

tắc, hình thức, phương thức hoạt động báo chí giúp cho nó thực hiện tốt
chức năng, nhiệm vụ của mình nhằm đạt mục đích, được gọi là hiệu quả
báo chí” [37, tr.170].
Hiệu quả báo chí tuyên truyền điển hình tiên tiến là kết quả của việc phát
hiện, chọn lọc, thông tin, tuyên truyền về các điển hình tiên tiến trên báo chí,
từ đó tác động đến đông đảo quần chúng, tạo tri thức, niềm tin dẫn đến hành
động thực tiễn làm theo điển hình tiên tiến của các tập thể, cá nhân. Chính vì
vậy, nhiệm vụ của báo chí nói chung, mỗi nhà báo nói riêng là phải quán triệt
tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước về báo chí
và tuyên truyền điển hình tiên tiến trên báo chí. Phải lựa chọn vấn đề điển
hình, chi tiết, sự kiện thông tin tới công chúng một cách có mục đích, nhằm
trang bị tri thức, gieo niềm tin và cổ vũ, hướng dẫn mọi người hành động vì
sự tiến bộ của xã hội, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân
chủ, văn minh.
1.2. Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm
của Đảng, Nhà nước về tuyên truyền điển hình tiên tiến
1.2.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh về tuyên truyền điển hình tiên tiến trên báo chí
Suốt cuộc đời mình, C.Mác và Ph.Ăng-ghen sử dụng báo chí như một
thứ vũ khí sắc bén và đầy hiệu lực trong đấu tranh với kẻ thù của giai cấp

công nhân để tuyên truyền, cổ động mạnh mẽ cho sự nghiệp cách mạng vĩ
đại. C.Mác, Ph.Ăng-ghen cho rằng: “Báo chí cần phải bảo vệ và giải thích rõ
yêu cầu của Đảng, thể hiện rõ những ý kiến quan điểm của Đảng, đồng thời
báo chí phải đấu tranh với kẻ thù của Đảng, bác bỏ ý kiến tham vọng của
chúng” [6, tr.7].


14

Kế thừa quan điểm này, V.I.Lê-nin trong suốt quá trình hoạt động
cách mạng của mình cũng gắn liền với hoạt động báo chí. Người cho rằng:
“Báo chí là trận địa hàng đầu, từ đó Đảng sẽ tiến hành cuộc đấu tranh với
đối thủ của mình bằng vũ khí tương xứng. Báo hàng ngày là công cụ tuyên
truyền cổ động quần chúng không có gì thay thế được” [45, tr.18]. Để nâng
cao vai trò, hiệu quả của báo chí, V.I.Lê-nin kêu gọi báo chí phải lấy những
điển hình tiên tiến để giáo dục quần chúng: “Phải dùng những mô hình tiên
tiến cụ thể, sinh động trong mọi lĩnh vực của đời sống để tuyên truyền giáo
dục quần chúng; đây là nhiệm vụ chính trị của báo chí cách mạng xã hội
chủ nghĩa” [22, tr.19]. Người nhắc nhở báo chí lúc bấy giờ: “Chúng ta rất ít
dùng những điển hình, những tấm gương cụ thể sinh động lấy trong mọi
lĩnh vực để giáo dục quần chúng, mà đấy lại là nhiệm vụ chính của báo chí
trong thời kỳ quá độ” [46, tr.109].
Cũng như V.I.Lê-nin, Hồ Chí Minh coi hoạt động báo chí là một trong
những phương thức hữu hiệu để thực hiện lý tưởng, hoài bão cách mạng và sử
dụng báo chí như một vũ khí sắc bén trong đấu tranh. Người chú trọng công
tác tuyên truyền và coi trọng cả tuyên truyền miệng và tuyên truyền trên báo
chí. Người quan tâm đến giáo dục con người và việc phát huy sáng kiến của
mọi cán bộ, người dân lao động để làm việc có hiệu quả cao. Quan điểm của
Chủ tịch Hồ Chí Minh về việc nêu gương tốt, việc tốt được quán triệt ngay từ
khi Đảng còn hoạt động bí mật. Quan điểm đó trực tiếp chỉ đạo công tác dân

vận, tuyên truyền, đồng thời cũng chỉ đạo hoạt động báo chí cách mạng.


15

Người từng dạy: “Viết để nêu những cái hay, cái tốt của dân ta, của bộ đội ta,
của cán bộ ta, của bạn ta. Đồng thời phê bình những khuyết điểm của chúng
ta, của cán bộ, của nhân dân, của bộ đội. Không nên chỉ viết cái tốt mà giấu
cái xấu. Nhưng phê bình phải đúng đắn. Nêu cái hay, cái tốt thì phải có chừng
mực, chớ phóng đại” [25, tr.78].
Từ những năm 1950, Hồ Chí Minh đã chỉ thị cho báo chí của Đảng và
các đoàn thể mở ra mục “Người mới, việc mới”, sau đổi thành “Người tốt
việc tốt”. Bản thân Người với tư cách nhà báo đã viết nhiều bài nêu gương
người tốt việc tốt trên trên báo như: “Anh hùng Lý Tự Trọng”, “Thanh niên
kiểu mẫu”, “Võ Thị Sáu”, “Nhớ ơn các chiến sĩ anh hùng”... Người cũng
thường xuyên theo dõi báo chí và các gương tốt việc tốt, điển hình tiên tiến
được báo chí nêu. “Người đọc báo, xem báo cáo thấy có gương tốt nào thì cho
kiểm tra và tặng Huy hiệu của Người để khen thưởng những người có thành
tích và cổ vũ phong trào thi đua yêu nước” [2, tr.94].
Qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ cứu nước của nhân
dân ta, nhiều điển hình tiên tiến, những tấm gương anh dũng trên các mặt trận
diệt giặc ngoại xâm, giặc dốt, giặc đói đã nở rộ, được báo chí nêu gương, biểu
dương làm nức lòng đồng bào chiến sỹ cả nước, làm dấy lên các phong trào
đoàn kết, thi đua giết giặc lập công nơi tiền tuyến, tăng gia sản xuất ở địa
phương, tiền phương thi đua với hậu phương v.v.. Đó cũng chính là sức mạnh
nội lực bất diệt của dân tộc được động viên khơi gợi, góp phần to lớn đưa
cách mạng nước ta có bước tiến vững chắc qua các thời kỳ, giành hết thắng
lợi này đến thắng lợi khác.
1.2.2. Quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về tuyên truyền điển hình
tiên tiến

Thấm nhuần quan điểm Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng và
Nhà nước ta rất coi trọng công tác tuyên truyền điển hình tiên tiến. Đã có


16

nhiều văn bản hướng dẫn được ban hành, trong đó nhấn mạnh việc phát hiện
tuyên truyền nhân rộng điển hình tiên tiến bởi điển hình tiên tiến chính là sức
sống của các phong trào thi đua. Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung
ương khóa VIII chỉ rõ: “Phát triển phải đi đôi với quản lý tốt hệ thống thông
tin đại chúng, báo chí xuất bản làm tốt chức năng tuyên truyền thực hiện
đường lối, chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước; phát hiện những nhân
tố mới, cái hay cái đẹp trong xã hội, giới thiệu gương người tốt, việc tốt,
những điển hình tiên tiến” [17, tr.116].
Chỉ thị 39-CT/TƯ ngày 21-5-2004 của Bộ Chính trị về “Tiếp tục đổi
mới, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và
nhân điển hình tiên tiến”, nhằm tôn vinh các anh hùng lao động, các chiến sĩ
thi đua, những tập thể, cá nhân có nhiều thành tích xuất sắc trong sự nghiệp
đổi mới đất nước” có đoạn: “Ban Tư tưởng – Văn hoá Trung ương phối hợp
với Bộ Văn hoá – Thông tin hướng dẫn, chỉ đạo các cơ quan thông tin đại
chúng kịp thời phát hiện, tuyên truyền và nêu gương các điển hình tiên tiến;
thường xuyên phổ biến kinh nghiệm, cách làm hay của các điển hình tiên
tiến” [41, tr.21].
Các phong trào thi đua yêu nước đã được triển khai với nội dung, tiêu
chí, hình thức phát động thi đua từng bước được đổi mới, bám sát nhiệm vụ
chính trị và tình hình thực tiễn của từng bộ, ngành, địa phương, đơn vị. Chính
vì vậy, các điển hình tiên tiến xuất hiện ngày càng nhiều. Đặc biệt, từ khi Bộ
Chính trị phát động cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh” (từ ngày 3-2-2007), thì phong trào thi đua yêu nước đã gắn với
việc triển khai cuộc vận động với sức lan tỏa sâu rộng. Nhiều tấm gương điển

hình tiên tiến trong thực hiện cuộc vận động xuất hiện, được báo chí phát
hiện, tuyên truyền, biểu dương đã khẳng định thêm vị trí, vai trò của điển hình
tiên tiến và công tác tuyên truyền điển hình tiên tiến.


17

Kết luận số 83/KL-TƯ ngày 30-8-2010 của Bộ Chính trị tiếp tục thể hiện
rõ quan điểm chỉ đạo: “Tiếp tục tập trung quán triệt sâu sắc, đầy đủ Chỉ thị
39/CT-TƯ của Bộ Chính trị khóa IX “về tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh phong
trào thi đua yêu nước, phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên
tiến” và các văn bản quy phạm pháp luật về thi đua, khen thưởng, gắn với
việc thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh”. Tại Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ VIII, ngày 27
tháng 12 năm 2010, lực lượng hùng hậu gồm 1001 điển hình tiên tiến tiêu
biểu suất sắc trên các lĩnh vực tham dự đại hội đã chứng minh cho đường lối
đổi mới của Đảng là hoàn toàn đúng đắn.
Gần đây nhất, ngày 17-5-2011, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục ban hành
Chỉ thị 725/CT-TTg “về việc phát động thi đua thực hiện thắng lợi nhiệm vụ
phát triển KT-XH năm 2011 và kế hoạch 5 năm (2011 – 2015) theo Nghị
quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng”. Chỉ thị yêu cầu:
“Cùng với việc đẩy mạnh các phong trào thi đua, phải thường xuyên quan
tâm, phát hiện nhân tố mới, bồi dưỡng và nhân rộng các điển hình tiên tiến.
Việc tuyên truyền, học tập và làm theo tấm gương người tốt, việc tốt không
những có tác dụng tạo khí thế thi đua sôi nổi, cổ vũ mọi người phát huy khả
năng và phẩm chất tốt đẹp để hoàn thành các nhiệm vụ mà còn góp phần tích
cực bồi dưỡng, xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, xây dựng
nếp sống mới và xã hội văn minh, đẩy lùi những tư tưởng, việc làm tiêu cực,
những thói hư tật xấu”.
Như vậy, Đảng, Nhà nước ta luôn thể hiện rõ quan điểm về tuyên truyền

điển hình tiên tiến, coi trọng việc tuyên truyền, nhân rộng điển hình tiên tiến.
Vì vậy việc tuyên truyền điển hình tiên tiến đã đạt nhiều kết quả thiết thực,
góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng và bảo vệ vững chắc tổ quốc xã
hội chủ nghĩa.


18

1.2.3. Chủ trương của cấp uỷ, chính quyền Thái Bình về tuyên truyền
điển hình tiên tiến
Trong sự nghiệp đổi mới, việc tuyên truyền điển hình tiên tiến được các
cấp lãnh đạo tỉnh Thái Bình quan tâm, giao cho các cơ quan báo chí ở địa
phương thực hiện thường xuyên. Tỉnh đề ra nhiều chủ trương cũng như biện
pháp nhằm tạo điều kiện cho các cơ quan thông tin tuyên truyền phát huy ưu
thế, khắc phục nhược điểm để việc tuyên truyền đạt hiệu quả cao. Điều này
được thể hiện trong văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh: “Cơ sở vật chất, kỹ thuật
từng bước được tăng cường cả đối với báo viết, báo nói, báo hình; đáp ứng
yêu cầu nhiệm vụ tuyên truyền những nhân tố mới, điển hình tiên tiến với
những kinh nghiệm hay; đồng thời phát hiện những lệch lạc trong quản lý
kinh tế xã hội, giúp cấp uỷ Đảng và chính quyền các cấp có thêm thông tin để
xử lý giải quyết” [11, tr. 99].
Báo Thái Bình những năm gần đây luôn được đầu tư, đổi mới cả về nhân
lực, vật lực cho phù hợp với tình hình phát triển KT-XH và đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ. Trong Thông báo số 05-TBNQ/TU, ngày 27-12-1991 của Ban
Thường vụ Tỉnh uỷ “Thông báo ý kiến của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ về đổi mới
công tác xuất bản Báo Thái Bình”, Ban Thường vụ giao nhiệm vụ cho báo Thái
Bình: “Báo phải thường xuyên chú ý phát hiện và kịp thời biểu dương những
nhân tố mới, những điển hình tiên tiến, đồng thời phải mạnh dạn đi vào lĩnh
vực chống tham nhũng, những vấn đề đặt ra là phải kết hợp chặt chẽ giữa
chống và xây, lấy xây làm đích, phục vụ mục tiêu ổn định và phát triển kinh tế

xã hội; xây dựng cho tờ báo của Đảng bộ tỉnh Thái Bình phát triển, trở thành
phương tiện thông tin chính thống và trung thực” [11, tr.101].
Để thực hiện tốt Chỉ thị 39/CT-TƯ ngày 21-5-2004 của Bộ Chính trị
khoá IX “Về tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, phát


19

hiện, bồi dưỡng và nhân rộng điển hình tiên tiến”, Tỉnh ủy Thái Bình đã ban
hành Thông tri 09-TT/TU ngày 27-9-2004 “Về việc tiếp tục đổi mới, đẩy
mạnh phong trào thi đua yêu nước, phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân
điển hình tiên tiến”. Ngày 6-7-2006, Uỷ ban nhân dân (UBND) tỉnh Thái
Bình đã có Kế hoạch 14/KH-UBND “Triển khai thực hiện Chỉ thị số
17/2006/CT-TTg ngày 8-5-2005 của Thủ tướng Chính phủ “Về việc phát
động thi đua thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội năm 2006
và kế hoạch 5 năm (2006 – 2010) theo Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ
X của Đảng”. Gần đây nhất, ngày 22-4-2011, UBND tỉnh Thái Bình lại tiếp
tục ban hành Chỉ thị 09/CT-UBND “Về việc đẩy mạnh phong trào thi đua yêu
nước, phấn đấu thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển KT-XH năm 2011”,
trong đó nhấn mạnh: “Thường xuyên quan tâm, phát hiện nhân tố mới, bồi
dưỡng và nhân rộng điển hình tiên tiến trên các lĩnh vực... Các cơ quan thông
tin đại chúng đẩy mạnh tuyên truyền, kịp thời phát hiện và nêu gương những
tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trên các lĩnh vực nhằm động viên,
khuyến khích, phát huy truyền thống thi đua yêu nước, năng động, sáng tạo,
vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao” (Xem phụ lục 1).
Thực hiện chủ trương của Tỉnh ủy về tuyên truyền điển hình tiên tiến, từ
năm 2000 đến nay, Ban Thi đua Khen thưởng tỉnh đã phối hợp với Hội Nhà
báo, Hội Văn học Nghệ thuật tổ chức ba cuộc thi “viết về nhân tố mới, điển
hình tiên tiến trong thời kỳ đổi mới”; Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ phối hợp với
Hội Văn học Nghệ thuật phát động cuộc vận động tuyên truyền, quảng bá về

điển hình tiên tiến trong thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Cũng viết về chủ đề này còn có cuộc thi do Hội
Nhà báo, Sở Văn hoá Thể thao và Du lịch cùng phối hợp tổ chức. Đặc biệt,
cuộc thi viết về “nhân tố mới, điển hình tiên tiến trong thời kỳ đổi mới” tỉnh
Thái Bình lần thứ ba, phát động từ ngày 01-9-2009 đến đến hết ngày 30-3-


20

2010, đã thu hút được đông đảo các nhà báo, phóng viên các cơ quan báo chí,
các cộng tác viên trong và ngoài tỉnh tham gia, là một trong những hoạt động
thiết thực phục vụ công tác tuyên truyền trước, trong và sau Đại hội Thi đua
yêu nước toàn tỉnh lần thứ V, Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ VIII.
Những quan điểm chỉ đạo của Tỉnh uỷ, UBND Thái Bình về công tác
tuyên truyền nhân rộng điển hình tiên tiến chính là tiền đề, động lực động
viên đông đảo cán bộ, đảng viên, các tầng lớp nhân dân cùng học tập, lao
động sáng tạo, dám nghĩ dám làm, vượt khó vươn lên trở thành những điển
hình tiên tiến mới trong các phong trào thi đua yêu nước. Những điển hình
tiên tiến ấy không chỉ dừng lại ở phạm vi trong tỉnh mà còn tiếp tục phát triển,
trở thành điển hình tiên tiến của cả nước.
1.3. Vai trò và yêu cầu, nhiệm vụ đối với báo chí trong tuyên truyền
điển hình tiên tiến
1.3.1. Vai trò của báo chí trong việc tuyên truyền điển hình tiên tiến
Trong quá trình hoạt động, báo chí cách mạng Việt Nam đã vận dụng
sáng tạo quan điểm Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về tuyên truyền điển
hình tiên tiến, đồng thời khẳng định được vai trò và tầm quan trọng không thể
thiếu của báo chí nói chung, công tác tuyên truyền điển hình tiên tiến trong
công cuộc đấu tranh giữ nước, xây dựng và phát triển đất nước. Đó là vai trò
định hướng dư luận, là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân để xây dựng
một nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân. Sứ mệnh phát hiện, cổ

vũ, nâng đỡ kịp thời các nhân tố mới, điển hình tiên tiến trong thực tiễn cuộc
sống là nhiệm vụ quan trọng của báo chí cách mạng Việt Nam.
Trong hai cuộc kháng chiến, báo chí đã tuyên truyền, biểu dương các
điển hình tiên tiến, khơi lên tinh thần yêu nước, động viên lớp lớp người ra
trận, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc. Đồng thời động


21

viên “hậu phương thi đua với tiền phương”, cùng quyết tâm lập công chiến
thắng quân thù.
Trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, việc tuyên truyền điển
hình tiên tiến đã phát huy vai trò định hướng tư tưởng chính trị, góp phần tích
cực đấu tranh chống những thông tin và quan điểm tư tưởng sai trái, cổ vũ
động viên toàn Đảng, toàn dân vượt qua mọi khó khăn thử thách, năng động
sáng tạo trong các phong trào thi đua yêu nước, góp phần vào việc xây dựng
con người mới, xây dựng xã hội ngày một tiến bộ, văn minh. Hội nghị Báo chí
xuất bản toàn quốc năm 1997 khẳng định: “Báo chí xuất bản không chỉ là vũ
khí, tư tưởng sắc bén, lợi hại mà còn là người cổ động tập thể, người tổ chức
tập thể, điều này càng đúng trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay” [3,
tr.38].
Trong thời kỳ toàn cầu hoá, báo chí tuyên truyền điển hình tiên tiến còn
là thực hiện tốt chức năng thông tin đối ngoại. Các điển hình tiên tiến của
Việt Nam được báo chí giới thiệu với bạn bè quốc tế, cho họ thấy được đất
nước Việt Nam tươi đẹp, kiên cường, anh dũng với những con người mang
nhiều phẩm chất tốt đẹp: trong chiến đấu bảo vệ đất nước thì anh hùng bất
khuất; trong lao động xây dựng đất nước thì năng động, sáng tạo, vượt khó
vươn lên làm ra nhiều của cải vật chất cho xã hội...
Thông qua giới thiệu những mô hình điển hình tiến tiến, báo chí còn
cung cấp, phổ biến những sáng kiến hay, kinh nghiệm quý làm nên thành

công, góp phần tạo nên hiệu quả kinh tế lớn cho xã hội. Nghị quyết Đại hội
IX của Đảng khẳng định: “Báo chí, xuất bản làm tốt vai trò chức năng tuyên
truyền thực hiện đường lối, chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước, phát


22

hiện những nhân tố mới, cái hay cái đẹp trong xã hội. Giới thiệu gương người
tốt, việc tốt, những điển hình tiên tiến... coi trọng nâng cao tính chân thật, tính
giáo dục và tính chiến đấu của thông tin” [18, tr.116].
1.3.2. Yêu cầu nhiệm vụ của báo chí trong tuyên
truyền điển hình tiên tiến
Hiểu rõ vai trò, tầm quan trọng của báo chí trong tuyên truyền điển hình
tiên tiến, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, giao nhiệm
vụ cho báo chí thực hiện chức năng này. Nhiệm vụ tuyên truyền điển hình
tiên tiến được thể hiện cụ thể trong Luật Báo chí tại khoản 4, điều 6 của Luật
sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Báo chí như sau: “Phát hiện, biểu
dương gương tốt, nhân tố mới, đấu tranh chống các hành vi vi phạm pháp luật
và các hiện tượng tiêu cực xã hội khác” [37, tr.249]. Ngoài ra, Đảng, Nhà
nước còn giao nhiệm vụ phát hiện, tuyên truyền nhân tố mới cho báo chí một
cách có hệ thống thông qua văn kiện các kỳ Đại hội Đảng toàn quốc, các văn
bản chỉ thị, nghị quyết…


23

Để làm tốt nhiệm vụ tuyên truyền điển hình tiên tiến, các nhà báo phải
có bản lĩnh chính trị, chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, đạo đức nghề nghiệp
trong sáng. Thực hiện nhiệm vụ với thái độ, trách nhiệm cao, bảo đảm kịp
thời, khách quan, trung thực, không tô hồng, không khuyếch trương thành

tích. Báo chí không chỉ tuyên truyền một chiều, nêu cái tốt cái đẹp của xã hội
mà cần kết hợp hài hòa giữa biểu dương các gương tốt, điển hình tiên tiến với
tích cực đấu tranh chống tiêu cực, các tệ nạn, mặt trái của xã hội. Đó chính là
để cái xấu bị lên án, lấn át, triệt tiêu; cái hay, cái tốt sinh sôi nảy nở. Về vấn
đề này, đồng chí Nguyễn Văn Linh, cố Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung
ương Đảng cộng sản Việt Nam từng giao nhiệm vụ cho các nhà báo: “Phải
kiên quyết chống tiêu cực thì nhân tố mới, điển hình tiên tiến mới thật sự có
chỗ đứng, giống như có nhổ sạch cỏ dại, diệt sâu rầy thì lúa mới mọc lên và
vai trò của các nhà báo là đem ánh sáng trong lành tỏa rộng ra, đẩy lùi, thu
hẹp và xóa dần bóng tối” [36, tr.22].
Thực hiện chức năng và yêu cầu nhiệm vụ được giao, ở mỗi thời kỳ, mỗi
nhiệm vụ cách mạng khác nhau, báo chí cách mạng Việt Nam đã tích cực sâu


24

sát thực tế cuộc sống, tìm tòi, phát hiện nhiều tấm gương điển hình tiên tiến
tiêu biểu, nêu trên mặt báo nhằm vun đắp, tuyên truyền, cổ vũ, vận động mọi
người cùng học tập, sáng tạo làm theo. Từ đó tạo ra các phong trào thi đua
cách mạng sôi nổi trên tất cả các lĩnh vực, thúc đẩy thực hiện thắng lợi các
nhiệm vụ chính trị, các chủ trương, nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà
nước, góp phần xây dựng nước nhà ngày càng vững mạnh.
Tiểu kết chương 1:
Trong chương một, tác giả đã tập trung làm rõ các khái niệm về tuyên
truyền, điển hình tiên tiến, hiệu quả và hiệu quả của báo chí; hệ thống quan
điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, của Đảng và Nhà
nước ta về tuyên truyền điển hình tiên tiến trên báo chí; chủ trương của cấp
uỷ, chính quyền tỉnh Thái Bình trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ
này. Tác giả cũng đi sâu nghiên cứu, làm rõ những vấn đề lý luận về vai trò
và yêu cầu nhiệm vụ đối với báo chí trong việc tuyên truyền điển hình tiên

tiến. Phần lý luận căn bản này mang tính chất xương sống, dẫn dắt người viết
đi sâu, tìm hiểu việc báo Thái Bình đã thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền điền
hình tiên tiến như thế nào. Vấn đề này sẽ được làm sáng tỏ trong chương 2
trên cơ sở vận dụng lý luận khoa học đã phân tích và khảo sát thực trạng công
tác thông tin tuyên truyền điển hình tiên tiến của báo Thái Bình.


25

Chương 2
THỰC TRẠNG THÔNG TIN TUYÊN TRUYỀN
ĐIỂN HÌNH TIÊN TIẾN TRÊN BÁO THÁI BÌNH
2.1. Vài nét về tỉnh Thái Bình, công chúng và báo Thái Bình
2.1.1. Vài nét về tỉnh Thái Bình
Thái Bình là một tỉnh đồng bằng, thuộc lưu vực sông Hồng. Cơ cấu hành
chính gồm có Thành phố Thái Bình và bẩy huyện: Đông Hưng, Hưng Hà,
Quỳnh Phụ, Vũ Thư, Kiến Xương, Thái Thuỵ, Tiền Hải. Thái Bình hiện có
hơn 1,8 triệu người, trong đó phân bố chủ yếu ở khu vực nông thôn, chiếm
86% dân số toàn tỉnh. Hơn 100 năm qua, Thái Bình không tách, không nhập
với tỉnh khác nên thuận lợi cho việc quản lý Nhà nước trên các lĩnh vực. Song
do đất chật người đông, nền kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp là chính,
việc giải quyết việc làm, nâng cao đời sống cho nhân dân địa phương gặp
nhiều khó khăn.
Cùng với cả nước, trong những năm qua, tỉnh Thái Bình đã đề ra nhiều cơ
chế, chính sách thông thoáng nhằm tập trung khai thác nguồn nội lực, thu hút
ngoại lực để đẩy nhanh tiến trình CNH – HĐH, tạo nên dấu ấn trong thời kỳ
mới. Đồng thời, các cấp uỷ Đảng, chính quyền cũng phát động nhiều phong
trào thi đua yêu nước sâu rộng, được quần chúng nhân dân tích cực hưởng ứng,
bước đầu mang lại hiệu quả cao. Điển hình là các phong trào: “Toàn dân đoàn
kết xây dựng đời sống văn hóa”, “Nông dân thi đua sản xuất kinh doanh giỏi,

đoàn kết giúp nhau xóa đói giảm nghèo và làm giàu chính đáng”, “Phong trào
xây dựng nông thôn mới”, “Đền ơn đáp nghĩa, giúp đỡ người nghèo ổn định
cuộc sống”, “Phong trào toàn dân đoàn kết giữ giữ an ninh trật tự”.v.v.. Đặc
biệt phong trào toàn dân thi đua thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo