Xây dựng tiêu chí đánh giá chất lượng nhân lực khoa học và công nghệ trong các tổ chức khoa học và công nghệ công lập theo hướng tự chủ, tự chịu trách nhiệm ( nghiên cứu trường hợp viện khoa học tổ chức nahf nước bộ nội vụ)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
=====***=====

VŨ ÁNH NGUYỆT

XÂY DỰNG TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ CHẤT LƢỢNG NHÂN LỰC KHOA
HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRONG CÁC TỔ CHỨC KHOA HỌC VÀ CÔNG
NGHỆ CÔNG LẬP THEO HƢỚNG TỰ CHỦ,
TỰ CHỊU
TRÁCH NHIỆM
(Nghiên cứu trường hợp Viện Khoa học tổ chức nhà nước – Bộ Nội vụ)

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Quản lý Khoa học và Công nghệ

HÀ NỘI 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
=====***=====

VŨ ÁNH NGUYỆT

XÂY DỰNG TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ CHẤT LƢỢNG NHÂN LỰC KHOA
HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRONG CÁC TỔ CHỨC KHOA HỌC VÀ CÔNG
NGHỆ CÔNG LẬP THEO HƢỚNG TỰ CHỦ,
TỰ CHỊU
TRÁCH NHIỆM
(Nghiên cứu trường hợp Viện Khoa học tổ chức nhà nước – Bộ Nội vụ)

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý Khoa học và Công nghệ
Mã số: 60.34.04.12

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Minh Phương

HÀ NỘI 2015


Lời cảm ơn ................................................................................................................ 6
Danh mục các từ viết tắt .......................................................................................... 7
Danh mục các bảng biểu.......................................................................................... 8
Phần mở đầu ............................................................................................................. 9
Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ CHẤT
LƢỢNG NHÂN LỰC KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆError! Bookmark not defined.
1.1. Các khái niệm cơ bản về tiêu chí đánh giá nhân lực khoa học và cơng
nghệ..............................................................................Error! Bookmark not defined.
1.1.1.Tiêu chí ........................................................ Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Đánh giá ..................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.3. Khái niệm nhân lực khoa học và công nghệ và viên chức khoa học và
công nghệ ............................................................. Error! Bookmark not defined.
1.1.4. Chất lượng nhân lực khoa học và công nghệError!
defined.

Bookmark

not

1.1.5. Đánh giá chất lượng nhân lực khoa học và công nghệ ................ Error!
Bookmark not defined.
1.1.6. Khái niệm tự chủ, tự chịu trách nhiệm .... Error! Bookmark not defined.

1.2. Các tiêu chí đánh giá chất lƣợng nhân lực khoa học và công nghệ hiện nay
......................................................................................Error! Bookmark not defined.
1.3. Các yếu tố tác động đến công tác đánh giá nhân lực khoa học và công
nghệ theo hƣớng tự chủ, tự chịu trách nhiệm .........Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Yếu tố nhận thức........................................ Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Yếu tố thực trạng nguồn nhân lực khoa học và công nghệ .......... Error!
Bookmark not defined.
1.3.3. Yếu tố kinh tế - xã hội................................ Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết Chƣơng 1...................................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG CÁC TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ CHẤT LƢỢNG
NHÂN LỰC KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ (QUA THỰC TIỄN TẠI VIỆN
KHOA HỌC TỔ CHỨC NHÀ NƢỚC, BỘ NỘI VỤ)Error! Bookmark not defined.
2.1. Thực trạng công tác đánh giá chất lƣợng nhân lực khoa học và công nghệ
trong các tổ chức khoa học và công nghệ công lập .Error! Bookmark not defined.
2.2. Khái quát về Viện Khoa học tổ chức nhà nƣớcError! Bookmark not defined.


2.2.1. Lịch sử phát triển cuả Viện ....................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức ...... Error! Bookmark not defined.
2.3. Khái quát đội ngũ nhân lực khoa học và công nghệ của Viện Khoa học tổ
chức nhà nƣớc ............................................................Error! Bookmark not defined.
2.4. Các tiêu chí đánh giá chất lƣợng nhân lực khoa học và công nghệ tại Viện
Khoa học tổ chức nhà nƣớc.......................................Error! Bookmark not defined.
2.4.1. Đánh giá theo tiêu chí kết quả thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ theo
hợp đồng làm việc đã ký kết ................................ Error! Bookmark not defined.
2.4.2. Đánh giá theo tiêu chí thực hiện quy định về đạo đức nghề nghiệp
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.4.3. Đánh giá theo tiêu chí về tinh thần trách nhiệm, thái độ phục vụ nhân
dân, tinh thần hợp tác với đồng nghiệp và việc thực hiện quy tắc ứng xử của
viên chức .............................................................. Error! Bookmark not defined.

2.4.4. Đánh giá theo tiêu chí về thực hiện các nghĩa vụ khác của viên chức
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.4.5. Đánh giá theo tiêu chí về thái độ phục vụ nhân dânError!
not defined.

Bookmark

2.5. Những ƣu điểm, nhƣợc điểm và nguyên nhân hạn chế của các tiêu chí đánh
giá hiện nay ..................................................................Error! Bookmark not defined.
2.5.1. Ưu điểm ...................................................... Error! Bookmark not defined.
2.5.2. Nhược điểm ................................................ Error! Bookmark not defined.
2.5.3. Nguyên nhân .............................................. Error! Bookmark not defined.
2.6. Tham khảo các tiêu chí đánh giá tại Viện Năng lƣợng nguyên tử Việt Nam
......................................................................................Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết Chƣơng 2...................................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG TIÊU CHÍ
ĐÁNH GIÁ CHẤT LƢỢNG NHÂN LỰC KHOA HỌC VÀ CƠNG NGHỆ
TẠI VIỆN KHOA HỌC TỔ CHỨC NHÀ NƢỚC . Error! Bookmark not defined.
3.1. Phƣơng hƣớng .....................................................Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Hoàn thiện các tiêu chí đánh giá chất lượng nhân lực khoa học và
cơng nghệ theo hướng đảm bảo tính khoa học, khách quanError! Bookmark
not defined.


3.1.2. Hồn thiện các tiêu chí đánh giá chất lượng nhân lực khoa học và
công nghệ theo hướng rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực hiệnError! Bookmark not
defined.
3.1.3. Hoàn thiện các tiêu chí đánh giá chất lượng nhân lực khoa học và
công nghệ theo hướng đảm bảo ổn định ............ Error! Bookmark not defined.
3.2. Các giải pháp cụ thể ............................................Error! Bookmark not defined.

3.2.1. Nâng cao nhận thức về công tác đánh giá Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Xác định vị trí việc làm cho các tổ chức khoa học và công nghệ và đội
ngũ nhân lực khoa học và công nghệ................. Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Xây dựng khung năng lực theo từng vị trí việc làm để làm cơ sở đánh
giá nhân lực khoa học và công nghệ .................. Error! Bookmark not defined.
3.2.4. Xây dựng bản mô tả công việc để làm căn cứ, cơ sở đánh giá...... Error!
Bookmark not defined.
3.2.5. Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá cụ thể với từng chức danh nghề nghiệp
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.6. Công khai, minh bạch kết quả đánh giá... Error! Bookmark not defined.
3.3. Các tiêu chí đánh giá chất lƣợng nhân lực khoa học và cơng nghệ ..... Error!
Bookmark not defined.
3.3.1. Tiêu chí đánh giá trình độ chun mơn, nghiệp vụError! Bookmark not
defined.
3.3.2. Tiêu chí đánh giá kỹ năng nghề nghiệp ... Error! Bookmark not defined.
3.3.3. Tiêu chí đánh giá tính chuyên nghiệp, kết quả thực hiện nhiệm vụ
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.4. Tiêu chí đạo đức nghề nghiệp, thái độ làm việcError! Bookmark not
defined.
3.3.5. Tiêu chí sức khỏe ....................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.6. Tiêu chí mang lại lợi ích tập thể ............... Error! Bookmark not defined.
3.4. Các tiêu chí bổ sung cho từng đối tƣợng ..........Error! Bookmark not defined.
3.4.1. Các tiêu chí đánh giá nhân lực khoa học và công nghệ làm lãnh đạo,
quản lý .................................................................. Error! Bookmark not defined.
3.4.2. Các tiêu chí đánh giá nhân lực khoa học và cơng nghệ làm công tác
chuyên môn, nghiên cứu ..................................... Error! Bookmark not defined.


3.4.3. Các tiêu chí đánh giá nhân lực khoa học và cơng nghệ làm cơng tác
hành chính, phục vụ ............................................ Error! Bookmark not defined.

3.5. Hƣớng dẫn sử dụng các tiêu chí đánh giá chất lƣợng nhân lực khoa học và
cơng nghệ.....................................................................Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết Chƣơng 3...................................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ................................................................. Error! Bookmark not defined.
Khuyến nghị................................................................ Error! Bookmark not defined.
Danh mục tài liệu tham khảo ................................................................................ 11
Phụ lục I ...................................................................... Error! Bookmark not defined.
Phụ lục II..................................................................... Error! Bookmark not defined.
Phụ lục III ................................................................... Error! Bookmark not defined.


Lời cảm ơn
Để hoàn thành đề tài nghiên cứu này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ to lớn và
quý báu của các thầy cô, nhà trường, cơ quan, đồng nghiệp, bạn bè, người thân và
gia đình.
Với lịng biết ơn sâu sắc, tôi xin chân thành cảm ơn:
Ban Chủ nhiệm và các thầy, cô giáo Khoa Khoa học quản lý, Trường Đại
học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đã truyền đạt những
kiến thức quý báu, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và
viết luận văn tốt nghiệp;
Bộ Nội vụ, các đơn vị thuộc Bộ, đặc biệt là Viện Khoa học tổ chức nhà nước,
Vụ Công chức - Viên chức và các cán bộ lãnh đạo, chuyên viên của Bộ Nội vụ;
TS. Trần Văn Ngợi, Quyền Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước đã
giúp đỡ tôi trong suốt quá trình làm việc và nghiên cứu đề tài này tại Viện Khoa học
tổ chức nhà nước;
PGS.TS. Nguyễn Minh Phương , Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Nội vụ đã
trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt thời gian học tập và viết luận văn;
TS. Trần Nghị, Trưởng phòng Phòng Nghiên cứu quản lý viên chức - Viện
Khoa học tổ chức nhà nước đã góp ý cho tơi trong q trình tìm kiếm thơng tin, tài
liệu và viết luận văn;

Gia đình, người thân và bạn bè, đồng nghiệp đã động viên tơi hồn thành
khóa học.
Luận văn này được hồn thành với sự nỗ lực hết sức cuả người viết, tuy
nhiên sẽ khơng thể tránh được thiếu sót. Tơi mong nhận đuợc sự đóng góp để hồn
thiện được luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn./.
Học viên: Vũ Ánh Nguyệt


Danh mục các từ viết tắt
KH & CN

Khoa học và công nghệ

UBND

Ủy ban nhân dân

Viện KHTCNN

Viện Khoa học tổ chức nhà nước, Bộ Nội vụ

Viện NLNTVN

Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam

VTVL

Vị trí việc làm

MTCV

Mơ tả cơng việc


Danh mục các bảng biểu
Bảng 2.1: Tổng hợp nhân lực KH&CN của Viện KHTCNN giai đoạn 2003 – 2013
Bảng 2.2: Cơ cấu về độ tuổi , ngạch, giới tính, trình độ chuyên môn, ngành nghề đào
tạo của Viện Khoa học tổ chức nhà nước
Bảng 2.3: Khảo sát loại hình đánh giá tại Viện Khoa học tổ chức nhà nước
Bảng 2.4: Cơ cấu về độ tuổi, ngạch, giới tính, trình độ chuyên môn, ngành nghề đào
tạo của Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam
Bảng 2.5: Khảo sát loại hình đánh giá tại Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam
Bảng 3.1: Khung điểm tiêu chí đánh giá trình độ chun mơn, nghiệp vụ
Bảng 3.2: Khung điểm tiêu chí đánh giá theo kỹ năng nghề nghiệp
Bảng 3.3: Khung điểm tiêu chí đánh giá theo tính chuyên nghiệp
Bảng 3.4: Khung điểm tiêu chí đánh giá theo đạo đức nghề nghiệp, thái độ làm
việc.
Bảng 3.5: Khung điểm tiêu chí đánh giá theo sức khỏe
Bảng 3.6: Khung điểm đánh giá đối với nhóm viên chức lãnh đạo, quản lý
Bảng 3.7: Bảng khung tổng hợp xếp loại đánh giá tổng kết
Biểu đồ 2.1: Quá trình phát triển nhân lực bậc cao của Viện qua 4 giai đoạn
Biểu đồ 2.2: So sánh nhân lực bậc cao của Viện KHTCNN với toàn bộ nhân lực bậc
cao của Bộ Nội vụ năm 2013


Phần mở đầu
1. Lý do nghiên cứu
Hoạt động KH&CN nhằm xây dựng nền KH&CN tiên tiến, hiện đại để phát
triển lực lượng sản xuất, nâng cao trình độ quản lý; sử dụng hợp lý tài nguyên thiên

nhiên, bảo vệ môi trường; đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hố; xây dựng nền
văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; xây dựng con người mới Việt Nam; góp
phần phát triển nhanh, bền vững kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống của
nhân dân, bảo đảm quốc phịng, an ninh.
KH&CN được nhìn nhận là quốc sách hàng đầu tuy nhiên hàng loạt những
chính sách đối với KH&CN hiện nay đặc biệt là chính sách đối với nguồn nhân lực
KH&CN đã lộ rõ những bất cập.
Theo Bộ KH&CN, tổ chức KH&CN ở nước ta từ năm 1996 đến nay tăng hơn
4 lần (từ 519 đã lên đến trên 2.300 đơn vị). Nhân lực KH&CN hiện nay khoảng trên
4,2 triệu người có trình độ từ cao đẳng trở lên, 110.000 thạc sỹ, trên 24.300 tiến sĩ,
trong đó có 60.000 người trực tiếp làm công tác nghiên cứu triển khai[18]. Đối với
nhân lực KH&CN, chất lượng mới là vấn đề quyết định. Muốn có những tiêu chí
đánh giá về chất lượng nhân lực KH&CN cần có những nghiên cứu, khảo sát, phân
tích bài bản và nghiêm túc, vấn đề này hiện nay chúng ta vẫn thiếu. Mặt khác, đổi
mới chính sách nhân lực KH&CN cần trọng tâm, trọng điểm, không thể dàn trải
như hiện nay, trong khi nguồn kinh phí thực hiện chính sách đào tạo, đào tạo lại cán
bộ vẫn mang tính dàn trải, chưa tạo động lực để năng lực khoa học thực sự bật lên.
Trong những năm qua, do các tổ chức KH&CN ở nước ta đa phần nằm trong
hệ thống hành chính nên việc đánh giá chất lượng nhân lực KH&CN hàng năm vẫn
thực hiện theo việc đánh giá của cơng chức, viên chức hành chính như:
1. Thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao
2. Phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống
3. Ưu khuyết điểm về thực hiện chức trách nhiệm vụ được giao


Tuy nhiên, hoạt động KH&CN bao gồm hoạt động nghiên cứu khoa học và
hoạt động phát triển công nghệ, trong phạm vi đề tài này ta chỉ xem xét ở khía cạnh
các nhà nghiên cứu khoa học. Trong việc quản lý nguồn nhân lực khoa học, do đặc
điểm lao động là độc lập và linh hoạt, các sản phẩm nghiên cứu khoa học mang tính
khám phá, sáng tạo nên khơng thể ép nhà nghiên cứu ngồi trong phòng và đưa ra

một kết quả nghiên cứu trong một thời điểm nhất định nào đó vì họ cần thảo luận
với đồng nghiệp, cần tham gia các cuộc khảo sát hoặc thực nghiệm hoặc thậm chí,
ngồi trao đổi với đồng nghiệp ở cơ quan, quán café, quán bia hay bất cứ nơi nào có
thể. Do đó, việc yêu cầu các nhà nghiên cứu ngồi 8 tiếng ở cơ quan và lấy đó là tiêu
chí đánh giá chất lượng nhân lực KH&CN như đang tồn tại ở các tổ chức KH&CN
hiện nay là một điều hết sức vô lý và không phù hợp.
Nghị định số 115/2005/NĐ-CP ngày 5/9/2005 của Chính phủ quy định về cơ
chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức KH&CN ra đời là bước ngoặt lớn đối
với các tổ chức KH&CN nói chung và nhân lực KH&CN nói riêng. Đối với một tổ
chức KH&CN với định hướng chuyển đổi cơ chế làm việc sang cơ chế tự chủ, tự
chịu trách nhiệm thì nguồn nhân lực chất lượng cao là rất cần thiết để có được một
tổ chức vững mạnh, phát triển, do đó, để có được nguồn nhân lực năng động, sáng
tạo, chủ động mang lại lợi ích cho tập thể thì cần phải xây dựng các tiêu chí đánh
giá nhân lực KH&CN theo một hướng mới phù hợp hơn[8].
2. Lịch sử nghiên cứu
Nghiên cứu về công tác đánh giá cán bộ, công chức, viên chức ở nước ta đã
được đề cập đến trong một số nghiên cứu như:
- Đề tài “Cải cách hệ thống tổ chức, hoạt động của bộ máy quản lý hành chính
nhà nước, xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ công chức hành chính nhà
nước” do GS.TS Nguyễn Duy Gia làm chủ nhiệm đã đề cập đến vấn đề đánh giá
công chức và đề xuất quan điểm đối với công tác đánh giá cán bộ nói chung.


Danh mục tài liệu tham khảo
1. Từ điển tiếng Việt
2. Theo />3. Về từ tiêu chí của Vũ Cao Phan trên website />4. Định nghĩa và ý nghĩa của từ tiêu chí trên website www.từ-điển.com
5. Luật Viên chức
6. Luật Khoa học và Công nghệ
7. Nghị quyết Hội nghị lầm thứ 3 Ban chấp hành trung ương khoá VIII về Chiến
lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hoá đất nước

8. Nghị định số 115/2005/NĐ-CP ngày 5/9/2005 của Chính phủ quy định về cơ
chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức KH&CN
9. Nghị định số 43/2006/NĐ-CP của Chính phủ ngày 25/4/2006 quy định chế độ
tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy biên chế và
tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập.
10.Nghị định số 29/2012/NĐ-CP ngày 12/4/2012 của Chính phủ quy định về
tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức.
11.Thông tư liên tịch số 12/2006/TTLT/ BKH&CN-BTC-BNV, ngày 5/6/2006
của Bộ KH&CN, Bộ Tài chính, Bộ Nội vụ hướng dẫn thực hiện Nghị định số
115/2005/NĐ-CP.
12. Đề tài “Căn cứ, lý luận và thực tiễn của việc xây dựng hệ thống tiêu chí đánh
giá chất lương cơng tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức nhà nước”, chủ
nhiệm đề tài Vũ Văn Thiệp, Phó Vụ trưởng Vụ đào tạo, bồi dưỡng, cán bộ,
công chức nhà nước, Bộ Nội vụ
13.Đề tài “Cải cách hệ thống tổ chức, hoạt động của bộ máy quản lý hành chính
nhà nước, xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ công chức hành chính nhà
nước” do GS.TS Nguyễn Duy Gia làm chủ nhiệm


14. Sách “Công chức và vấn đề xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức hiện nay” của
Tô Tử Hạ do NXB Chính trị quốc gia xuất bản năm 1998
15. Đề tài “Đổi mới phương pháp đánh giá công chức trong các cơ quan hành
chính nhà nước” do TS. Hà Quang Ngọc làm chủ nhiệm
16. Lịch sử 20 năm phát triển và trưởng thành của Viện Khoa học tổ chức nhà
nước, nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật 2010
17. Lịch sử Bộ Nội vụ, nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật 2009
18. Theo thống kê của Bộ KH&CN đến cuối năm 2010.
19. Bài viết Mơ tả cơng việc theo vị trí việc làm đăng trên website
www.lyluanchinhtri.vn của TS. Mai Hữu Thỉnh – Học viện Chính trị khu vực
III.

20. Thơng tư liên tịch số 24/2014/TTLT- BKHCN-BNV ngày 01/10/2014 của liên
bộ Bộ Nội vụ - Bộ Khoa học và công nghệ quy định mã số và tiêu chuẩn chức
danh nghề nghiệp viên chức chuyên ngành khoa học và công nghệ
21.Nghị định số 06/2010/NĐ-CP ngày 25/10/2010 của Chính phủ xác định cơng
chức lãnh đạo, quản lý đơn vị sự nghiệp công lập
22.Quyết định số 03/2008/QĐ-BKHCN ngày 19/3/2008 của Bộ trưởng Bộ Khoa
học và Công nghệ về việc ban hành Quy chế đánh giá viên chức ngành khoa
học và cơng nghệ
23.Nghị định số 41/2012/NĐ-CP ngày 08/5/2012 của Chính phủ quy định về vị
trí việc làm trong đơn vị sự nghiệp công lập.
24.Thông tư số 14/2012/TT-BNV ngày 18/12/2012 về hướng dẫn thực hiện Nghị
định số 41/2012/NĐ-CP