văn 61 đang dùng 2015

Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

Tuần 19
Ngày soạn: 07/ 1/2015
Ngày giảng: /01/201 5
TIẾT 73, 74, VĂN BẢN:BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
-Trích: Dế Mèn Phiêu lưu kí -

(Tô Hoài)
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1. Kiến thức:
- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một văn bản truyện viết cho thiếu nhi.
- Dế Mèn: một hình ảnh đẹp của tuổi trẻ sôi nổi nhưng tính tình bồng bột và kiêu
ngạo.
- Một số biện pháp nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc trong đoạn trích.
2. Kĩ năng:
- Kĩ năng bài dạy:
+ Văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với yếu tố miêu tả.
+ Phân tích nhân vật trong đoạn trích.
+ Vận dụng được các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hoá khi viết văn miêu tả.
3. Thái độ:
- Rèn luyện tính khiêm tốn, không kiêu căng, tự mãn. Biết rút ra những bài học trong
cuộc sống.
B. CHUẨN BỊ:
- GV: Soạn bài, chân dung Tô Hoài .
- Học sinh: Soạn bài, tập kể tóm tắt.
C. CÁC BƯỚC LÊN LỚP:
I. Ổn định tổ chức
II. Kiểm tra bài cũ(5’):

Kiểm tra sự chuẩn bị của HS về tóm tắt tác phẩm.
III. Bài mới:
1. ĐVĐ: (2ph) Trên thế giới và nước ta có những nhà văn nổi tiếng gắn bó cả
cuộc đời viết của mình cho đề tài trẻ em,một trong những đề tài khó khăn và thú vị
bậc nhất. Tô hoài là một trong những tác giả như thế.
- Truyện đồng thoại đầu tay của Tô Hoài: Dế Mèn phiêu lưu kí (1941). Nhưng
Dế Mèn là ai? Chân dung và tính nết nhân vật này như thế nào, bài học cuộc đời
đầu tiên mà anh ta nếm trải ra sao? Đó chính là nội dung bài học đầu tiên của học kì
hai này?
2. Giảng bài mới
Hoạt động của thày và trò
Nội dung cần đạt
? Nêu những hiểu biết của em vè nhà văn Tô I. Tìm hiểu chung(20ph) :
Hoài.
1. Tác giả:
G cho H quan sát chân dung nhà văn và giới
- Tô Hoài (Nguyễn Sen):
thiệu thêm.
1920
- Tên thật là Nguyễn Sen (1920) quê ở làng - Quê: Hà Nội
Nghĩa Đô phủ Hoài Đức, Hà Đông nay thuộc - Viết văn từ trước CM-8,
quận Cầu Giấy Hà Nội
nhiều thể loại. Có nhiều t/
Năm học 2014-2015

1

GV: Trần Hải Anh

Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

- Bút danh : Tô Hoài => kỉ niệm và ghi nhớ quê phẩm cho thiếu nhi.
hương : Sông Tô Lịch, huyện Hoài Đức.
Sự nghiệp văn chương : Tác phẩm" Dế Mèn
phiêu lưu kí", "Vừ sĩ bọ ngựa" .... => viết nhiều
chuyện cho thiếu nhi và cỏc đề tài về miền núi,
Hà Nội : Vợ chồng A Phủ, Miền Tây, Người ven
thành, Cát bụi chân ai, Chiều chiều
? Tác phẩm có xuất xứ ntn
2. Tác phẩm:
- Bài học đường đời đầu
tiên trích từ chương I truyện
Dế Mèn phiêu lưu Ký - xuất
- GV mở rộng về hoàn cảnh sáng tác tác phẩm: bản lần đầu năm 1941
(Tác giả viết tác phẩm vào khoảng 21 tuổi .
Thời kì đó phong trào mặt trận dân tục dân chủ
Đông Dương rầm rộ lôi cuốn thanh niên giác ngộ
chính trị Cách Mạng. Các nhân vật: Mèn, Trũi
đều được tác giả thể hiện cho những đường nét
tư tưởng xã hội đó. Lí tưởng của Mèn là được đi
khắp nơi hô hào mọi loài cùng xây dựng thế giới
đại đồng- thế giới công bằng không có áp bức
chiến tranh…)
Thể loại của tác phẩm là kí nhưng thực chất vẫn
là một truyện "Tiểu thuyết đồng thoại" một sáng
tác chủ yếu là tưởng tượng và nhân hoá
- Đây là tác phẩm văn học hiện đại lại nhiều lần

nhất được chuyển thể thành phim hoạt hình, múa
rối được khán giả, độc giả nước ngoài hết sức
hâm mộ.
Năm 1959 tác phẩm được xuất bản bằng tiếng
Nga.
*GV:hướng dẫn đọc.
- Đoạn: Dế Mèn tự tả chân dung mình đọc với 3. Đọc, chú thích:
giọng hào hứng, kiêu hãnh, to, vang, chú nhấn
giọng ở các tính từ, động từ miêu tả.
- Đoạn trêu chị Cốc:
+ Giọng Dế Mèn trịch thượng khó chịu.
+ Giọng Dế choắt yếu ớt, rên rẩm.
+ Giọng chị Cốc đáo để, tức giận.
- Đoạn Dế Mèn hối hận đọc giọng chậm, buồn,
sâu lắng và có phần bi thương.
- H đọc-> nhận xét, uốn nắn.
? Hãy kể tóm tắt truyện
? Giải thích từ: hủn hoẳn, tuềnh toàng, mẫm, cà
khịa, trịnh thượng, ăn xổi ở thì, Gọng Vó...
? Cho biết kiểu loại và ptbđ. Các sự việc chính. 4. Kết cấu, bố cục:
Năm học 2014-2015

2

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

Ngôi kể. Nhân vật chính trong truyện.
- Ba sự việc chính:
+ Dế Mèn coi thường Dế Choắt
+ Dế Mèn trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế
Choắt.
+ Sự ân hận của Dế Mèn.
- Sự việc: Dế Mèn trêu chị Cốc dẫn đến cái chết
của Dế Choắt là sự việc nghiêm trọng nhất.
? Bài chia theo bố cục ntn.
- 2 đoạn
+ Đoạn 1: Từ đầu đến "Đứng đầu thiên hạ rồi"
⇒ Miêu tả hình dáng, tính cách của Dế Mèn.
+ Đoạn 2: Còn lại ⇒ Kể về bài học đường đời
đầu tiên của Dế mèn.

- Kiểu loại: truyện ngắn
- PTBĐ : Tự sự kết hợp
miêu tả, biểu cảm .
- N/ vật chính: Dế Mèn.
- Ngôi kể: thứ nhất
- Ba sự việc chính

- Bố cục: 2 đoạn.

II. Tìm hiểu văn bản(23ph)
* GV: Gọi HS đọc đoạn 1
1. Bức chân dung tự hoạ
? Hình ảnh Dế Mèn được miêu tả ntn ( về hình của Dế Mèn:
dáng bề ngoài, về hành động,cử chỉ, về tính

cách?)
- HS thảo luận nhanh - tr/ bày cá nhân.
* Ngoại hình:
- Hình dáng
- Càng: mẫm bóng
- Vuốt: cứng, nhọn hoắt, đạp phành phạch
- Cánh: áo dài chấm đuôi
- Đầu: to, nổi từng tảng
- Răng: đen nhánh, nhai ngoàm ngoạp
- Râu: dài, uốn cong
⇒ Chàng Dế thanh niên cường tráng, rất khoẻ,
tự tin, yêu đời và rất đẹp trai.
- Hành động
* Hành động
- Đạp phanh phách, vũ phành phạch, nhai ngoàm
ngoạm, trịnh Trọng vút râu...
- Tưởng mình sắp đứng đầu thiên hạ.
? Thay thế một số từ (thuộc TT) đồng nghĩa
hoặc trái nghĩa và rút ra nhận xét về cách dùng từ
của tác giả?
- Càng: mẫm bóng- rất to: không nói được đầy
đủ mập mạp
- Cánh: ngắn hủn hoẳn- ngắn ngủn: không nói
được cái ngắn, nhìn vào rất khó coi.
- Người: bóng mỡ - đậm: không nói được màu
nâu sáng rất ưa nhìn.
-Răng: đen nhánh - đen thui: không nói được cái
đẹp mắt, rất bóng khi gặp ánh sáng.
- Râu: hùng dũng- ngang tàng: không nói được
Năm học 2014-2015

3

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

cái mạnh mẽ.
- Nể hơn là sợ- bực hơn là sợ: từ" nể" : Dế Mèn
hiểu sai thái độ người khác với mình.
? Em có nhận xét gì về cách dùng từ của tác giả
khi tả Dế Mèn
- NT: dùng hàng loạt các
? Tình tự miêu tả của tác giả.
động từ, tính từ ,biện pháp
? Cách dùng từ như vậy có tác dụng gì ?
so sánh từ ngữ đắt
giá.Giọng kể kiêu ngạo, tự
phụ thậm chí mính sắp đứng
đầu thiên hạ rồi
- Trình tự miêu tả tựng bộ
phận cơ thể của DM gắn
hiền với hành động.
-> Dế Mèn là một chàng dế
thanh
niên
cường

? DM lấy làm hãnh diện với bà con về vẻ đẹp tráng(hùng dũng, đẹp đẽ hấp
của mình . Theo rm, DM có quyền hãnh diện dẫn )
như thế không
- Có, vì đó là tình cảm chính đáng.
- Không, vì nó tạo thành thói tự kiêu, có hại cho
DM sau này. ->Sử dụng nhiều động từ, tính từ
chính xác, sắc cạnh
? Tính cách của DM được miêu tả qua các chi
tiết gì.
? Tìm những từ ngữ miêu tả hành động, ý nghĩ
của DM
+ Hành đông
- Đi đứng oai vệ, làm điệu, nhún chân, rung đùi
- Quát mấy chị cào cào, đá ghẹo anh gọng vó
- Đạp phanh phách, vũ phành phạch, nhai ngoàm
ngoạm, trịnh Trọng vút râu...
+ Ý nghĩa: Tưởng mình sắp đứng đầu thiên hạ.
? DM tự nhận mình là “tơn lắm,” “xốc nổi”, và
“ngông cuồng”
Em hiểu những lời đó của DM như thế nào?
- DM tự thấy mình liều lĩnh, thiếu chín chắn, cho
mình là nhất, không coi ai ra gì
? Từ đó em nhận xét gì về tính cách của DM
? Em hãy nhận xét về những nét đẹp và chưa đẹp - Tính cách: Kiêu cặng, tự
trong hình dáng và tính tình của Dế Mèn?
phụ, xốc nổi (ái kỉ)
- Nét đẹp trong hình dáng của Dế Mèn là khoẻ
mạnh, cường tráng, đầy sức sống, thanh niên, về
tính nết: yêu đời, tự tin.
- Nét chưa đẹp: Kiêu căng, tự phụ, hợm hĩnh,

Năm học 2014-2015

4

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

thích ra oai...
? Từ đó em rút ra được điều gì cho bản thân
* GV bình: Đây là đoạn văn đặc sắc, độc đáo về
nghệ thuật miêu tả vật. Bằng cách nhân hoá cao
độ, dùng nhiều tính từ, động từ từ láy, so sánh rất
chọn lọc và chính xác, Tô Hoài đã để cho Dế
Mèn tự tạo bức chân dung của mình vô cùng
sống động không phải là một con Dế Mèn mà là
một chàng Dế cụ thể.
Tiết 2:
2. Bài học đường đời đầu
? Mạng tính kiêu căng, ái kỉ vào đời, DM gây ra tiên của Dế Mèn(32ph):
những chuyện gì để phải ân hận suốt đời
* Dế Mèn khinh thường Dế
Choắt, gây sự với chị Cốc
? Tìm những chi tiết miêu tả hình ảnh của Dế gây ra cái chết của Dế
choắt và nhận xét.
Choắt.
H/ảnh Dế Choắt:

- Chạc tuổi Dế Mèn
- Như gã nghiện thuốc phiện;
- Cánh ngắn ngủn, râu một mẩu, mặt mủi ngẩn
ngơ;
-Xấu xí, gày gò ốm yếu, ăn xổi ở thì.
-Hiền lành, từ tốn, rất cần sự giúp đỡ của mọi
người xung quanh.
- Hôi như cú mèo;
- Có lớn mà không có khôn;
?Em hãy cho biết thái độ của Dế mèn đối với Dế
choắt (Biểu hiện qua lời nói, cách xưng hô, * Thái độ của Dế Mèn đối
giọng điệu)?
với Dế Choắt:
-Vẻ kẻ cả, bề trên thể hiện qua cách gọi tên, - Coi khinh, khinh rẻ, trịnh
xưng hô: chú mày
thượng, ngông nghênh, lỗ
- Giọng điệu khinh rẻ: mày sinh sống cẩu thả quá mãng với bạn.
như thế, chú mày có lớn mà chẳng có khôn, chú
mày hô như cú mèo, Chú giương mắt ra xem tao
trêu con mụ Cốc đây này,...
- Thái độ ngông nghênh, chẳng coi ai ra gì: hếch
răng, xì một hơi, khinh khỉnh, không một chút
bận tâm, quắc mắt, mắng...
? Thái độ như trên của DM xuất phát từ nguyên
nhân nào
-DM tự phụ, huênh hoang về ngoại hình và sức
lực của mình - Mình sắp đứng đầu thiên hạ
* GV : cho HS đọc phân vài đoạn DM trêu chị
Cốc: DM, DC, chị Cốc
? Hết coi thường DC, DM lại gây sự với chị Cốc.

Vì sao DM muốn gây sự với chị Cốc lớn hơn
Năm học 2014-2015

5

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

mính
* Dế Mèn khi trêu chị Cốc
? Câu văn nào chứng DM ra oai với DC
- Ngỗ nghịch, ra oai với DC,
-Khi thấy Dc sợ, DM huênh hoang: Sợ gí? Mày không sợ ai trên đời
bảo tao sợ cái gì? Mày bảo tao con biết sợ ai hơn
tao nữa! Giương mắt ra xem tao trêu con mụ Cốc
dây này
? Em hãy nhận xét cách Dế Mèn gây sự với chị
Cốc bằng câu hát: "Vặt lông ... tao ăn"?
- Qua câu hát ta thấy DM xấc xược, ác ý, chỉ nói
cho sướng miệng, không nghĩ đến hậu quả.
? Nêu diễn biến tâm trạng của Dế Mèn trong việc
trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt?
- Run sợ khi thấy chi Cốc
trợn tròn mắt, giương cánh
lên thì lạp tức chui tọt vào
hàng, khi thấy chị Cốc mổ

DC: "Khiếp nằm im thiêm
thít" Khi chị Cốc đi rồi mới
dám mon men bò lên
? Việc Dế Mèn dám chêu chị Cốc lớn khoẻ hơn - Khi thấy tình cảnh của Dc
mình có phải là hành động dũng cảm không? Vì thì hốt hoảng và hối hận
sao?
- Việc trêu chị Cốc không phải dũng cảm mà
ngông cuồng vì nó gây ra hậu quả nghiêm trọng
cho DC.
? Kẻ phải chịu hậu quả trực tiếp của trò đùa này
là DC. Nhưng DM có chịu hậu quả nào không?
Nếu có thì đó là hậu quả gì
- Mất bạn láng giềng
- Bị DC dạy cho bài học nhớ đời
- Suốt đời phải ân hận vì lỗi lầm của mình
? Thái độ của DM thay đổi như thế nào khi DC
choắt chết
- Hối hận và xót thương,
quỳ xuống, nâng DC lên mà
than, đắp mồ cho DC, đứng
lặng hồi lâu nghĩa về bài
học đường đầu tiên: “ở đời
mà có thói hung hăng bậy
? Tâm trạng ấy cho em hiểu gì về Dế Mèn?
bạ, có óc mà không biết
⇒ DM còn có tình cảm đồng loại, biết ăn năn nghĩ” không chỉ mang vạ
cho người khác mà còn
hối lỗi.
? Theo em sự ăn năn hối hận của DM có cần mang vạ cho mình
thiết không ? Có thể tha thứ được không?

Năm học 2014-2015

6

GV: Trần Hải Anh


Trờng THCS Thanh Phong

Giáo án Ngữ Văn 6

- Cn, vỡ k bit li s trỏnh c li.
- Cú th tha th, vỡ tỡnh cm ca DM l rt chõn
thnh
- Cn nhng khú tha th vỡ hi li khụng th cu
li c mng ngi ó cht
? Cõu cui cựng ca on trớch cú gỡ c sc?
- Cõu vn va thut li s vic, va gi t tõm
trng mang ý ngha suy ngm sõu sc.
? Theo em trong lỳc ng lng hi lõu ngh v
bi hc ng i u tiờn D Mốn ó ngh gỡ?
-Cay ng vỡ li lm ca mỡnh, xút thng cho
DC, mong DC sng li, ngh n vic thay i
cỏch sng ca mỡnh.
?- Em hãy tóm tắt nội dung chính và những đặc
sắc về nghệ thuật kể và tả của tác giả?
- Em học tập đợc gì từ nghệ thật miêu tả và kể
chuyện của Tô Hoài trong văn bản này?
*Tóm lại : Đây là văn bản mẫu nực về kiểu văn
miêu tả mà chúng ta sẽ học

- GV cht ghi nh- 1 hs c.

III. Tng kt(7ph)
1. Ngh thut:
- K chuyn kt hp miờu t
- XD hỡnh tng D Mốn
gn gi tr th.
S dng bin phỏp tu t cú
hiu qu, li vn giu hỡnh
nh.
2. Ni dung:
- V p cng trỏng ca
D Mốn
- D Mốn kiờu cng, xc ni
gõy ra cỏi cht oan ca D
Choỏt.
- D Mốn hi hn v rỳt ra
bi hc cho mỡnh : i
m cú thúi hung hng by
b, cú úc m khụng bit
ngh khụng ch mang v
cho ngi khỏc m cũn
mang v cho mỡnh.
3. í ngha
- Bi hc: Tớnh kiờu cng
ca tui tr cú th lm hi
ngi khỏ, khin ta phi õn
hn sut i.
4. Ghi nh: (sgk)
III: Luyn tp(3ph)

1. Theo em cú c im no ca con ngi c 1. DM: Kiờu cng nhng
gỏn cho cỏc con vt truyn ny? Em bit tỏc bit hi li.
Nm hc 2014-2015

7

GV: Trn Hi Anh


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

phẩm nào cũng có cách viết tương tự như thế?

DC: yếu đuối nhưng biết tha
thứ. Cốc: tự ái, nóng nảy.
- Các truyện: Đeo nhạc cho
mèo, Hươu và Rùa...

IV. Củng cố(2ph)
? Bài học đầu tiên mà Dế Mèn phải chịu hậu quả là cái chết của bạn . Suy nghĩ của
em về bài học đường đời đầu tiên của DM? Bài học em học được từ DM là gì?
- Bài học đường đời đầu tiên: Là bài học về tác hại của tính nghịch ranh, ích kỉ, vô
tình giết chết DC... tội lỗi của DM thật đáng phê phán nhưng dù sao anh ta cũng
nhận ra và hối hận chân thành.
V. Hướng dẫn VN(1’):
- Học bài, thuộc ghi nhớ.
- Soạn: Phó từ
- Làm bài tập ở sách bài tập

Tuần 19
Ngày soạn: 07/1/ 2015
Ngày giảng: /1/2015

TIẾT 75: PHÓ TỪ
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1. Kiến thức:
Năm học 2014-2015

8

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

- Khái niệm phó từ:
+ Ý nghĩa khái quát của phó từ.
+ Đặc điểm ngữ pháp của phó từ (Khả năng kết hợp của phó từ, chức vụ cú
pháp của phó từ).
- Các loại phó từ
2. Kĩ năng:
- Nhận biết được phó từ trong văn bản.
- Phân biệt các loại phó từ.
- Sử dụng phó từ để đặt câu.
3. Thái độ.
- Yêu thích và giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.

B. CHUẨN BỊ:
Giáo + Soạn bài
viên:
+ Đọc sách giáo viên và sách bài soạn.
+ Bảng phụ viết VD.
Học + Soạn bài, học bài cũ.
sinh:
C. CÁC BƯỚC LÊN LỚP:
I. Ổn định tổ chức(1’).
II. Kiểm tra bài cũ(5’):
- Kiểm tra lại vài kiến thức tiếng Việt đó học ở học kỡ I.
III. Bài mới(35’).
Hoạt động của thầy
Nội dung cần đạt
I. PHÓ TỪ LÀ GÌ?
* GV: Treo bảng phụ đã viết VD
1. Ví dụ
* GV cho HS đọc VD
- Các từ in đậm bổ sung ý nghĩa cho
những từ nào? Những từ được bổ xung
ý nghĩa thuộc từ loại nào?
- Các từ: đã, cũng, vẫn, chưa, thật, được,
rất, ra bổ sung ý nghĩa cho các từ: đi,
ra, thấy, lỗi lạc, soi gương, ưa nhìn, to,
bướng.
- Từ loại:
+ Động từ: đi, ra, thấy, soi...
+ Tính từ: lỗi lạc, ưa, to, bướng...
- Nếu quy ước những từ in đậm là X và
những từ bổ xung là Y em hãy vẽ mô

hình cụ thể từng trường hợp?
- Mô hình:
X + Y ⇒ đã đi, cũng ra, thật lỗi lạc.
Y + X ⇒ soi gương được, to ra
X có thể đứng trước hoặc sau Y trong
Năm học 2014-2015

9

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong
mô hình X + Y
- Nếu gọi mô hình X + Y là một cụm từ,
nhận xét về vị trí và vai trò của X?
* GV: Những từ chuyên đi kèm theo
động từ, tính từ để bổ xung ý nghĩa cho
động từ, tính từ gọi là phó từ
- Phó từ là gì?
- GV Gọi hs đọc ghi nhớ SGK
* Bài tập nhanh: (Bảng phụ)
xác định mô hình X + Y hoặc Y +X
trong 2 ngữ cảnh sau:
a. Ai ơi chua ngọt đã từng
Non xanh nước bạc ta đừng quên nhau
(Ca dao)
b. Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương
lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình.
Giá tôi không trêu chị Cốc thì đâu đến

nỗi Choắt việc gì. (Tô Hoài)

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6
2. Nhận xét
a. X + Y: đã từng, đừng quên.
b. X + Y: không trêu
Y + X: thương lắm
- Phó từ là những từ chuyên đi kèm động
từ, tính từ để bổ sung ý nghĩa cho động
từ và tính từ
3. Ghi nhớ: SGK - tr12

II. CÁC LOẠI PHÓ TỪ:
* GV treo bảng phụ
1. Ví dụ (SGK -Tr13)
* GV cho HS đọc ví dụ
* Các phó từ: đừng không, đã, đang, lắm.
- Những phó từ nào đi kèm với các từ: * Mô hình:
Chóng, trêu, trông thấy, loay hoay?
- X + Y: đừng trêu, không trông thấy,
- Mô hình hoá từng trường hợp cụ thể
đang loai hoay, đã trông thấy.
- Y + X : chóng lớn lắm
- Điền các phó từ ở mục I và II vào
PT đứng trước
PT
bảng? (GV dùng bảng phụ đã chuẩn bị
đứng
trước)
sau

Chỉ quan hệ đã, đang, từng,
thời gian
mới, sắp, về,...
Chỉ mức độ
thật, rất, lắm, lắm
quá, hơi, cực
kì, khí..
Chỉ sự so Cũng, đều, vẫn,
sánh, sự tiếp cứ, còn
diễn tương tự
Chỉ sự phủ Không, chẳng,
định,
khẳng chưa, có
định
Chỉ sự cầu đừng,
hãy,
khiến
chớ...
Chỉ kết quả và
được,
hướng
ra,
Năm học 2014-2015

10

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6
mất,
đi...
vẫn,
chưa

Chỉ khả năng

* Em hãy nêu lại các loại phó từ?
2. Nhận xét
- Em hãy đặt câu có phó từ và cho biết ý - Phó từ đứng trước động từ, tính từ:
nghĩa của phó từ ấy?
thường bổ sung ý nghĩa về quan hệ thời
gian, mức độ, sự tiếp diễn tương tự, sự
phủ định, sự cầu khiến.
- Phó từ đứng sau động từ, tính từ:
thường bổ sung ý nghĩa về mức độ, khả
năng, kết quả và hướng.
- Gọi hs đọc ghi nhớ SGK
- 3. Ghi nhớ: SGK- tr14
.
B. LUYỆN TẬP:
* GV: cho HS đọc bài tập
Bài tập1: Tìm và nêu tác dụng của các
- Em hãy tìm phó từ và nêu tác dụng của phó từ trong đoạn văn:
phó từ?
a. - Đã: phó từ chỉ quan hệ thời gian.
- Không: sự phủ định
- Còn: sự tiếp diền tương tự

- Đã: thời gian
- Đều: sự tiếp diễn
- Đương, sắp: thời gian
- Lại: tiếp diễn
- Ra: kết quả và hướng
- Cũng: sự tiếp diễn
- Sắp : thời gian
b. Đã: thời gian
- Được: kết quả
* GV: Hướng dẫn HS viết đoạn văn:
Bài 2:
- Nội dung: Thuật lại việc DM trêu chị
Một hôm tôi nhìn thấy chị Cốc đang rỉa
Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt.
cánh gần hang mình. Tôi nói với Choắt
- Độ dài: 3 đến 5 câu
trêu chọc chị cho vui. Choắt rất sợ chối
- Kĩ năng : có ý thức dùng PT
đây đẩy. Tôi hát cạnh khoé khiến chị
Cốc điên tiết và tìm ra Dế Choắt. Chị
Cốc đã mổ cho Choắt những cú trời
giáng khiến cậu ta ngắc ngoải vô
phương cứu sống.
- PT:
* GV nêu đề tài để HS đặt
+Đang: thời gian hiện tại
+Rất : mức độ
+Ra: kết quả
Bài 3: HS thi đặt câu nhanh có dùng phó
từ.

IV.Củng cố(3’): Nội dung bài
V. HDVN(1’).
Năm học 2014-2015

11

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

- Học bài, thuộc ghi nhớ.
- Hoàn thiện bài tập.
- Soạn bài: Tìm hiểu chung về văn miêu tả.
------------------------------------------------------------

Tuần 19
Ngày soạn: 07/1/ 2015
Ngày giảng: /01/2015
IV.Củng cố(3’):
- Đọc đoạn văn Lá rụng của Khái Hưng: Cảnh lá rụng mùa đông được tác giả miêu
tả kĩ lưỡng như thế nào? Biện pháp nghệ thuật nổi bật? Cảm nhận của em về đoạn
văn ấy?
V.HDVN(1’):
- Học bài, thuộc ghi nhớ.
- Hoàn thiện bài tập.
- Soạn bài: Sông nước Cà Mau

Tuần 2
Ngày soạn13/1/2015
Ngày dạy: /1/2015

Năm học 2014-2015

12

GV: Trần Hải Anh


Trờng THCS Thanh Phong

Giáo án Ngữ Văn 6

III. B.
BàiChuẩn
mới(35)bị:
- GV:
Chỉviên:
trên bản
đồ vị
Giáo
+ Soạn
bàitrí địa lí của Cà mau
+ Đọc sách giáo viên và sách bài soạn.
+ Bản đồ VN
+ ảnh nhà văn, tác phẩm
-Học sinh: + Soạn bài
+ Bảng phụ hoạt động nhóm

C. Phơng pháp:
- Đọc, nêu vấn đề, vấn đáp, phân tích, bình giảng, tổng hợp.
D. Các bớc lên lớp:
I. ổn định tổ chức(1).
II. Kiểm tra bài cũ(4):
Cõu hi: Bài học đờng đời đầu tiên của Dế Mèn là gì? Em suy nghĩ gì về câu
nói cuối cùng của DC?
* YCTL: Là bài học về tác hại của tính nghịch ranh, ích kỉ, vô tình giết chết
DC... tội lỗi của DM thật đáng phê phán nhng dù sao anh ta cũng nhận ra và hối
hận chân thành.
- ý nghĩa: Bài học về sự ngu xuẩn của tính kiêu ngạo đã dẫn đến tội ác
Đây là vùng đất tận cùng của TQ. Hôm nay chúng ta sẽ đến với vùng t đó qua văn
bản Sông nớc Cà Mau.
Hot ng ca thy v trũ
Ni dung
GV: yờu cu hs
I. Tỡm hiu chung(12ph)
Nêu những hiểu biết của em về tác giả? 1.Tỏc gi:
tác phẩm?
-on Gii (1925-1989 ) quờ Tiờng
Gian, l nh vn thng vit v thiờn
-Bi sụng nc C Mau trớch t chng nhiờn v con ngi Nam B.
XVIII ca truyn t rng phng 2. Vn bn:
nam- 1 trong nhng tỏc phm xut sc - Sụng nc C Mau trớch t chng
vit cho thiu nhi ó c chuyn th XVIII truyn t rng phng Nam
thnh phim truyn hỡnh c nhiu mt tỏc phm thnh cụng ca nh vn
ngi yờu thớch .
vit v vựng t phng Nam ca T
? Th loi, phng thc biu t
Quc.

- Th loi: Truyn
- Phng thc biu t: Miờu t t s
biu cm
? Hóy xỏc nh b cc ca on vn v
cho bit cnh sụng nc C Mau c
3.B cc: 3 on
nhỡn t im nhỡn ngh thut no. í
ngha ca NT ca vic la chon v trớ v
im nhỡn khi quan sỏt thiờn nhiờn.
* B cc chia lm 3 phn
- T u
mu xanh n iu: n
tng chung v thiờn nhiờn C Mau
- Tip n khúi súng ban mai: c t
Nm hc 2014-2015

13

GV: Trn Hi Anh


Trêng THCS Thanh Phong
song nước Cà Mau
- Phần còn lại: Cảnh chợ Năm Căn

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6
- Cảnh sông nước Cà Mau được nhìn
của nhân vật xưng “tôi”- Ngôi thứ I
- Vị trí quan sát của người kể chuyện:
Từ trên thuyền

-> Khiến cho cảnh tượng thiên nhiên
hiện lên như những thước phim tư liệu
hết sức sống động về đất rừng phương
Nam
-> Người miêu tả có thể trực tiếp bộc lộ
các phẩm chất: quan sát, so sánh, liên
tưởng, cảm xúc...
4. Đọc, chú thích:

GV giới thiệu cách đọc sau đó đọc mẫu
đoạn 1.
- Yêu cầu đọc: giọng hăm hở, liệt kê,
giới thiệu nhấn mạnh các tên riêng.
- GV cho HS tìm hiểu chú thích
3,5,10,11,12,15.
II.
Tìm hiểu văn bản(20ph)
? Những hình ảnh nổi bật nào của thiên 1.Ấn tượng ban đầu về toàn cảnh
nhiên Cà Mau gợi cho con người nhiều sông nước Cà Mau
ấn tượng khi đi qua vùng này?
- Sông ngòi, kênh rạch chi chít như
mạng nhện.
- Trời, nước, cây toàn một sắc xanh.
? Ngoài hình ảnh còn có âm thanh gì?
- Âm thanh rì rào của gió, của rừng, của
sóng biển đều đều ru vỗ triền miên.
? Những ấn tượng đó được tác giả cảm
nhận của những giác quan nào?
- Giác quan: thị giác, thính giác
- Thị giác, thính giác

- Sử dụng ngôn ngữ kể(sử dụng lối nói
cười điệu: chi chit, bất tận, không ngớt
? Nhận xét về ngôn ngữ của đoạn văn
vọng về…) có khi tạo các so sánh để
diễn tả cảm giác , tả linh hoạt
? Em hình dung như thế nào về cảnh -> Sự hùng vĩ của song nước Cà Mau:
sông nước Cà Mau qua cái nhìn và cảm Nhiều sông ngòi kênh rạch, phủ kín
màu xanh, thiên nhiên nguyên sơ, hấp
nhận của bé An?
dẫn
GV: Chỉ một đoạn văn ngắn nhưng đã
gây ấn tượng cho người đọc về một
vùng không gian rộng lớn, mênh mông
với sông ngòi, kênh rạch toả răng chi
chít như mạng nhện. Tất cả được bao
chùm trong màu xanh: xanh trời, xanh
nước, xanh cây và trong tiếng rì rào bất
Năm học 2014-2015

14

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong
tận của những khu rừng xanh ngát bốn
mùa, trong tiếng rì rào miên man của
sóng biển ngày đêm không ngớt vọng
về. Sông nước Cà Mau hiện lên với vẻ
đẹp nguyên sơ, đầy hấp dẫn và bí ẩn

? Trong đoạn văn tả cảnh sông ngòi,
kênh rạch, tác giả đã làm nổi bật những
nét độc đáo nào của cảnh?
? Tên sông, tên đất độc đáo ở chỗ nào?
- Rạch Mai Giầm( có nhiều cây mái
giầm), kênh bọ mắt( có nhiều con bọ
mắt), Năm Căn ( nhà năm gian), Cà
Mau ( nước đen)…
? Những tên gọi này gợi người đọc thấy
điều gì
GV: Cách đặt tên của dòng sông,
con kênh và vùng đất đã cho ta
thấythiên nhiên ở đây còn rất tự nhiên,
phong phú, đa dạng và con người sống
gần gũi, gắn bó với thiên nhiên thế nên
người ta gọi tên đất, tên sông không
phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ
theo đặc điêm riêng biệt mà thành tên.
? Ở đoạn tiếp theo, tác giả tập trung tả
con sông Năm Căn và rừng đước. Dòng
sông được miêu tả bằng những chi tiết
nổi bật nào?
- Tìm chi tiết.
? Nhận xét về dòng chảy Năm Căn?

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

2. Cảnh sông ngòi, kênh rạch Cà
Mau
a. Độc đáo trong cách đặt tên đất, tên

sông

->Đặt tên giản dị, dựa vào đặc điểm của
sự vật.
-> Gợi về vùng đất hoang sơ, xa xôi, ít
người biết đến.
- Có sự giao thoa của nhiều nền văn hóa:
Việt, Khơ – me, người Hoa.

b. Độc đáo trong dòng chảy Năm Căn
mênh mông:
+ Nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như
thác.
+ Cá nước bơi hang đàn đen true nhô lên
hụp xuống như người bơi ếch
+ Con song rộng lớn hang ngàn thước…
hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất
như hai dãy trường thành vô tân
? Rừng đước hiện lên như thế nào? đọc - Độc đáo trong rừng đước Năm Căn:
+ Dựng cao ngất như hai dãy trường
đoạn văn miêu tả?
thành vô tận.
- Đọc đoạn văn miêu tả.
+ Ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lớp
kia, đắp từng bậc màu xanh..
+ Thiên nhiên hoang sơ, bí ẩn, hùng vĩ,
rộng lớn.
-NT:
? Theo em cách tả ở đây có gì độc đáo
+ Tả trực tiếp bằng thị giác và thính giác

Năm học 2014-2015

15

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6
+ Dùng nhiều so sánh
+ Điệp ngữ màu xanh
->Khiến cảnh hiện lên sinh đông, người
đọc dễ hình dung.
-> Thiên nhiên mang vẻ đẹp hùng vĩ,
rộng lớn, hoang sơ.
-> Quan sát tinh tế, yêu thiên nhiên của
tác giả

GV: Có lẽ ấn tượng nhất là màu
xanh rừng đước.Nhận xét những nấc
bậc màu xanh lúc ẩn lúc hiện loà nhoà
trong sương mù và khói sóng ban mai
gợi tả những lớp cây đước từ non đến
già nối tiếp nhau từ bao đời. Không chỉ
tinh tế trong cách dùng tính từ chỉ màu
sắc, tác giả còn tinh tế trong cách sử
dụng động từ. Các cum từ “ thoát qua”
“đổ ra” “xuôi về” đều chỉ hoạt động của
con thuyền nhưng ở những trạng thái

khác nhau: Từ trạng thái vượt qua nơi
khó khăn, nguy hiểm đến trạng thái từ
nơi hẹp ra nơi rộng rồi đến trạng thái
nhẹ nhàng trôi trên sông. Năng lực quan
sát và miêu tả tài tình, cách sử dụng từ
ngữ chính xác của tác giả đã tái hiện rõ
nét bức tranh gần của cảnh sông nước
Năm Căn.
Chuyển: Cà Mau không chỉ độc đáo ở
cảnh thiên nhiên sông nước mà còn hấp
dẫn ở cảnh sinh hoạt lao động của con
người
? Cách liệt kê các chi tiết hiện thực giúp
em hình dung ntn về chợ Năm Căn?
- Quen thuộc: Giống các chợ kề biển
vùng Nam Bộ: túp lều lá thô sơ, những
đống gỗ cao.
- Lạ lùng: bề thế, trù phú, nhộn nhịp,
rực rỡ, nhiều hàng hoá, nhiều dân tộc…
? Nhận xét về bút pháp kể chuyện của
tác giả
? Tác dụng của biên pháp liệt kê, điệp từ

Năm học 2014-2015

3.Cảnh chợ Năm Căn:
- Quen thuộc
- Lạ lùng …

-NT: liệt kê, điệp từ những

-> Tạo lên một bức tranh trù phú, tấp
nập, đông vui, độc đáo.
III. Tổng kết (5ph)
16

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

? Em học tập được gì về nghệ thuật 1.Nghệ thuật:
miêu tả cảnh từ văn bản SNCM?
-Miêu tả từ bao quát đến cụ thể.
- Lựa chọn từ ngữ gợi hình, chính xác
kết hợp với việc sử dụng các phép tu từ.
- Sử dụng ngôn ngữ địa phương.
- Kết hợp miêu tả và thuyết minh
2. Nội dung
? Qua đoạn trích, còn cảm nhận được gì - Thiên nhiện vúng Sông nước Cà Mau
về vùng đất này?
có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức
sống hoang dã.
- Cuộc sống con người ở chợ Năm Căn
tấp nập, trù phú, độc đáo.
3. Ý nghĩa
- Sông nước Cà Mau là một đoạn trích
độc đáo và hấp dẫn thể hiện sự am hiểu ,
? Qua bức tranh về thiên nhiên và con tấm lòng gắn bó của nhà văn Đoàn Giỏi

người vùng sông nước Cà Mau, nhận với thiên nhiên và người vùng đất Cà
xét gì về tình cảm của nhà văn?
Mau.

IV. Củng cố (2ph)
- Cảm nhận được sự phong phú và độc đáo của thiên nhiên song nước vùng Cà
Mau . Nắm được nghệ thuật miêu tả cảnh sông nước của tác giả .
V. Hướng dẫn học bài (1ph)
- Đọc kĩ văn bản, nhớ những chi tiết miêu tả đặc sắc, các chi tiết sử dụng phép so
sánh.
- Hiểu được ý nghĩa của các chi tiết có sử dụng phép tu từ
- Học bài, chuẩn bị bài So Sánh
Tuần 20
Ngày soạn: 14/1/2015
Ngày dạy: /1/2015

Năm học 2014-2015

17

GV: Trần Hải Anh


TIẾT 78 : SO SÁNH
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Trêng
Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6
1. Kiến thức
: THCS Thanh Phong
- Cấu tạo của phép so sánh

- Các kiếu so sánh thường gặp.
2. Kĩ năng :
- Nhận diện được phép so sánh
- Nhận biết và phân tích được các kiểu so sánh đã dùng trong văn bản , chỉ ra được tác
dụng của các kiểu so sánh đó
3. Thái độ :
- Yêu mến tự hào về vẻ trong sáng của Tiếng Việt
B. CHUẨN BỊ:
- Giáo viên:
+.Soạn bài
+ Đọc sách giáo viên và sách bài soạn.
- Học sinh:

+ Soạn bài
+ Tìm các câu văn có chứa so sánh.
C. CÁC BƯỚC LÊN LỚP:
1. Ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra bài cũ(4ph)
- Liệt kê các loại phó từ đã học ?
- Tìm phó từ trong đoạn văn sau
+ “Thưa anh…. Dám nói”
- Bài học đường đời đầu tiên3. Bài mới
a. ĐVĐ(1ph):Trong khi nói và viết ta thường dung cách nói ví von. Vậy trong văn học
cách nói, viết ví von này có tác dụng gì cô và các em cùng học bài hôm nay.
b. Giảng bài mới
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
- Quan sát SGK
I. So sánh là gì ?(7ph)
- Những tập hợp từ nào chứa hình ảnh so 1. Tìm hiểu VD: (SGK - tr24)

sánh?
2. Nhận xét:
- Tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh:
- Những sự vật, sự việc nào được so sánh +Búp trên cành, hai dãy trường thành
với nhau?
vô tận.
- Các sự vật, sự việc được so sánh: Trẻ
Dựa vào cơ sở nào để có thể so sánh như em, rừng đước dựng lên cao ngất.
vậy?
- Cơ sở để so sánh:
- Dựa vào sự tương đồng, giống nhau
về hình thức, tính chất, vị trí, giữa các
sự vật, sự việc khác.
+ Trẻ em là mầm non của đất nước
tương đồng với búp trên cành, mầm
non của cây cối. Đây là sự tương đồng
cả hình thức và tính chất, đó là sự tươi
- So sánh như thế nhằm mục đích gì? non, đầy sức sống, chan chứa hi vọng.
(Hãy so sánh với câu không dùng phép so - Mục đích: Tạo ra hình ảnh mới mẻ
sánh)
cho sự vật, sự việc gợi cảm giác cụ thể,
khả năng 18
diễn đạt phong
phú,Hải
sinh
động
Năm học 2014-2015
GV: Trần
Anh
- Em hiểu thế nào là so sánh?

của tiếng Việt
* So sánh là đối chiếu sự vật , sự việc


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

? Em học tập được gì về nghệ thuật miêu tả cảnh từ văn bản SNCM?
- Miêu tả từ bao quát đến cụ thể.
- Lựa chọn từ ngữ gợi hình, chính xác kết hợp với việc sử dụng các phép tu từ.
- Sử dụng ngôn ngữ địa phương.
- Kết hợp miêu tả và thuyết minh
3. Bài mới: * Giới thiệu bài (1ph): Để viết được bài văn miêu tả hay nhất thiết người
viết cần có năng lực quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét. Những
năng lực và thao tác này được thể hiện qua tiết học hôm nay
Hoạt động của GV &
HS

Nội dung kiến thức

II. Luyện tập(37)
II.Hoạt động II : Luyện Bài 2/29. Những hình ảnh tiêu biểu, đặc sắc miêu tả
tập
Dế Mèn: Cường tráng, bướng bỉnh, kiêu căng
Cả người rung rinh một màu nâu bóng mở, soi gương
Gọi HS đọc đoạn văn được, răng đen nhánh nhai ngoàm ngoạp, đầu to nổi
SGK
từng tảng rất bướng
- Tìm hình ảnh, chi tiết Trĩnh trọng, khoan thai, vuốt râu và lấy làm hãnh diện

tả Dế Mèn – Đẹp một lắm
thanh niên cường tráng Râu dài, rất hùng dũng
nhưng kiêu căng, hợm Bài 3/29. Quan sát và ghi chép những đặc điểm ngôi
hĩnh
nhà hoạc căn phòng em ở? Trong những đặc điểm đó
HS đọc yêu cầu của đề? đặc điểm nào nổi bật nhất?
GV hướng dẫn và định (GV lưu ý HS chỉ nêu những khả năng tiêu biểu đặc
hướng cho HS viết?
sắc nhất?)
- Hướng nhà, nền nhà, Bài 4/29. Nếu tả lại quang cảnh 1 buổi sáng trên quê
mái, tường cửa, trang trí hương em, em sẽ liên tưởng và so sánh những hình
trong nhà?
ảnh sự vật sau đây với những gì?
* GV gợi ý cho HS một Mặt trời: (mâm lửa, mâm vàng, quả đen… như chiếc
số hình ảnh nổi bật
mâm lửa, như chiếc quả cầu lửa, như một hòn than đỏ
rực…)
Bầu trời (lòng bàn khổng lồ, nửa quả cầu xanh)
Những hành cây (hành quân, tường thành
Núi (bát úp)
Những ngôi nhà (viên gạch, bao diên, trạm gác)
Bài 5/29. Tả con suối, dòng sông, ngọn thác, biển cả,
mà em từng quan sát bằng 1 đoạn văn ngắn từ 8  12
câu?
Tả bao quát về hình dáng: con sống như dải lụa mềm
mại vắt ngang qua quê em…
Tả cụ thể: nước sông như thế nào? cảnh thuyền bè ra
sao? Mặt trời?Bầu trời?Hàng cây?Núi?Những ngôi
nhà...
4.Củng cố(2ph): Nhắc lại nội dung bài học : Vai trò và tác dụng của quan sát,

tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả
Năm học 2014-2015

19

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

5. Hướng dẫn học bài(1ph): Học thuộc ghi nhớ. Xem lại các BT
Chuẩn bị bài : “Tập nói quan sát, tưởng tượng”

Tuần 21
Ngày soạn 21/1/2015
Ngày dạy: /1/2015

TIẾT 81,82 VĂN BẢN: BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI
(Tạ Duy Anh)
A/ Mục tiêu bài dạy:
1.Kiến thức:
- Tình cảm của người em có tài năng đối với người anh.
- Những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật và nghệ thuật kể chuyện.
- Cách thức thể hiện vấn đề giáo dục nhân cách của chuyện: khô khan, giáo huấn mà tự
nhiên, sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chính
2. Kĩ năng:
- Đọc diễn cảm, giọng đọc phù hợp với tâm lý nhân vật.
- Đọc – hiểu nội dung văn bản hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả tâm lí nhân vật.

- Kể tóm tắt câu chuyện trong một đoạn văn ngắn

3.Thái độ: Giáo dục HS ý thức và cách ứng xử đúng đắn, biết thắng được sự ghen tị
trước tài năng hay thành công của người khác
B/ Chuẩn bị:

1.Giáo viên: Soạn bài. Tìm đọc tài liệu liên quan .Sưu tầm tranh ảnh của tác giả.
2. Học sinh: Soạn và chuẩn bị bài ở nhà. Soạn bài theo câu hỏi SGK
C/ Hoạt động dạy học:
1. Ổn định tổ chức lớp.
2. Kiểm tra bài cũ (4ph).

- Qua đoạn trích Sông nước Cà Mau, em cảm nhận được gì về vùng đất này?
- Qua văn bản này, em học tập được tác giả điều gì khi viết văn miêu tả?
3. Bài mới.

a. ĐVĐ (1ph):Cuộc đời ai cũng có những lỗi lầm khiến ta ân hận. Song sự ân hận và
hối lỗi đó lại làm tâm hồn ta trong trẻo hơn, lắng dịu hơn. truyện Bức tranh của em
gái tôi, viết về anh em Kiều Phương rất thành công trong việc thể hiện chủ đề tế nhị
đó.
b. Giảng bài mới
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
- Gọi học sinh đọc phần chú thích *
I/ Giới thiệu chung (15ph):
? Nêu những hiểu biết của em về tác giả, 1. Tác giả.
tác phẩm?
- Tạ Duy Anh sinh 1959, Chương Mỹ,
- Nêu hiểu biết của em về tác giả, tác Hà Tây (Hà Nội)
phẩm?

2. Tác phẩm.
Hs:
- Truyện ngắn Bức tranh của em gái tôi
Năm học 2014-2015

20

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong
- Tạ Duy Anh sinh 9/9/1959 quê Hà Tây
là cây bút trẻ nổi lên trong thời kì đổi
mới văn học những năm 1980.
- Là cây bút trẻ xuất hiện trong thời kỳ
VH đổi mới đã có những truyện ngắn
hay gây chú ý bạn đọc.
- Truyện ngắn Bức tranh của em gái tôi
đạt giải nhì trong cuộc thi viết cho thiếu
nhi năm 1998
* GV: Bổ sung: Tạ Duy Anh là hội viên
hội nhà văn VN; hiện công tác tại nhà
xuất bản Hội Nhà văn. Ông đã từng nhận
giải thưởng truyện ngắn nông thôn do
báo Văn nghệ, báo Nông nghiệp và Đài
tiếng nói VN tổ chức; giải thưởng truyện
ngắn của tạp chí Văn nghệ quân đội...
- GV cho HS thảo luận theo nhóm 2 câu
hỏi
- Nhóm 1,2

? Trong số các nhân vật trong truyện , ai
là nhân vật trung tâm? Vì sao em cho
nhân vật đó là trung tâm của tác phẩm.
- Nhóm 3,4
? Ai là người giữ vai trò kể chuyện? Tại
sao tác giả để nhân vật ấy kể chuyện chứ
không phải là nhân vật khác? Tác dụng
của nó?

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6
đạt giải nhì trong cuộc thi viết “Tương
lai vẩy gọi” của báo TNTP.

- Phương thức biểu cảm : tự sự kết hợp
với miêu tả và biểu cảm
- Nhân vật trung tâm là người anh( Nhân
vật chính là người em) Vì nhân vật này
thể hiện chủ đề của truyện: Sự thức tỉnh,
ăn năn, hối hận để khắc phục tính ghen
ghét, đố kị của tình anh em của người
anh
- Kể theo ngôi thứ nhất, lời kể của nhân
vật người anh xưng tôi => miêu tả tâm
trạng của nhân vật một tính cách tự nhiên
bằng lời của chính nhân vật đó. Mặt khác
nhân vật của cô em gái cũng được thể
hiện qua cách nhìn và sự biến đổi trong
thái độ của người anh để đến cuối truyện
mới bộc lộ ra đầy đủ vẻ đẹp tâm hồn,
lòng nhân hậu và tình cảm trong sáng.

- Một học sinh kể tóm tắt truyện.
Câu chuyện kể về hai an hem Kiều
phương (còn gọi là Mèo )qua người kể
của người anh.
Mèo là cô bé hay nghịch ngợm nhưng lại
có năng khiếu vè đặc biệt. Sau một thời
gian theo dõi, nhất là sau khi nghe chú
Tiến Lê khen tranh của em gái., người
anh rơi vào trạng thái mặc cảm. Trạng
thái này khiến người anh thường gắt
gỏng với Mèo mặc dù cô bé chẳng có tội
tình gì. Nhưng thật bất ngờ, bức tranh
Năm học 2014-2015

21

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

đoạt giải của Kiều Phương lại là bức
tranh vẽ về người anh trai thân yêu của
mình . Trước bức tranh, người anh nhận
ra tấm long nhân hậu của em gái và hối
hận có lúc mình đối xử không đúng với
em.

? - GV nêu yêu cầu đọc, đọc mẫu 1 đoạn.
Yêu cầu đọc: Phân biệt rõ giữa lời kể,
các đối thoại diễn biến tâm lí của nhân
vật người anh.
- Gọi HS đọc
? Nhận xét giọng đọc của bạn?
- Gọi HS đọc 4 chú thích trong SGK
? Giải nghĩa từ thẩm định là gì?
Hs giải thích
II. Tìm hiểu văn bản
-Yêu cầu Hs chú ý vào từ đầu đến “ có 1. Nhân vật người anh.(25ph)
vẻ vui lắm”
? Nhân vật người anh được miêu tả chủ
yếu ở đời sống tâm trạng. Vậy em thấy
tâm trạng của người anh diễn biến qua
các thời điểm nào?
- diễn biến trong các thời điểm nào?
- HS: Diễn biến qua các thời điểm:
+ Thái độ thường ngày đối với em
+ Khi mọi người thấy em có tài vẽ và
được giải
+ Khi nhận ra hình ảnh của mình trong
bức tranh của cô em gái.
a. Thái độ thường ngày đối với em
* Thoạt đầu, nhìn thấy em gái vẽ và tự
chế tạo thuốc vẽ: Ngạc nhiên, xem
- Chi tiết này phù hợp với phần đầu giới thường: Trời ạ, thì ra nó chế thuốc vẽ
thiệu về Mèo : mặt luôn bôi bẩn, lục
lọi…
? Nhận xét về cách kể ở đoạn này

- Cách kể và giọng kể: vẻ kẻ cả của
? Thái độ ấy biểu hiện tâm trạng nào của người anh : “tôi bắt gặp nó..; trời ạ, thì
người anh lúc này?
ra; thảo nào..; tôi quyết định…”
- > Vui vẻ
? Như vậy dưới con mắt của người anh, -> Những trò nghịch ngơm của trẻ con,
những hành động của Mèo con là gì
chỉ gây phiền cho người khác
? . Khi mọi người phát hiện ra tài vẽ của
Kiều Phương như “Một thiên tài hội b.Thái độ khi mọi người thấy em có tài
họa”, người anh đã có ý nghĩ và hành vẽ và được giải
động gì?
* - Ai cũng vui mừng trừ tôi
-Gv gọi HS trả lời, các hs khác bổ sung
- Cảm thấy mình bất tài.Thấy mình trở
- Gv nhận xét
thành người thừa, bị đẩy ra ngoà
Năm học 2014-2015

22

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong

? Tìm các từ ngữ miêu tả trạng thái tâm
lý của người anh

? Tại sao người anh lại “Lén trút ra 1

tiếng thở dài” sau khi xem tranh của em
gái?
? Khi em gái bộc lộ tình cảm chia vui
với người anh vì được giải thưởng người
anh có cử chỉ gì?
? Tại sao người anh lại có cử chỉ không
thân thiện đó?
? Đằng sau cử chỉ và thái độ không bình
thường ấy là tâm trạng gì của người anh..
? Nếu cần có lời khuyên em sẽ nói gì với
người anh lúc này
- Ghen tị là tính xấu làm người nhỏ bé đi,
ghen tị sẽ chia rẽ tình cảm tốt đẹp của
con người, ghen tị với em sẽ không có tư
cách làm anh).
? Khi xem tranh của em, người anh có
những bất ngờ liên tiếp em hãy chỉ ra sự
bất ngờ đó

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6
Thay đổi thái độ: Không thể thân với
mèo như trước kia được nữa -> Lý do
người anh đối xử thiếu công bằng với
người em
* Các trạng thái tâm lý
- Tự ti, mặc cảm(mỗi khi ngồi học chỉ
muốn gục đầu xuống bàn khóc).
- Hay cáu giận vô lí ( chỉ cần một lỗi nhỏ
của em là gắt um lên).
- Thấy cài gì của em cũng làm mình khó

chịu (vẻ mặt ngộ nghĩnh của em trước
đây thật ngộ, nhưng giờ đây có cảm
tưởng nó đang chọc tức mình…).
- Là 1 cậu bé nên người anh cũng không
nén khỏ tò mò: xem trộm bức tranh của
Mèo -> Nhận ra em mình có tài nên khi
gấp tranh của Mèo, cậu lén trút ra một
tiếng thở dài…-> tiếng thở dài buộc phải
thừa nhận tài năng của em và vì thương
cho cả mình nữa (thừa nhận tôi chẳng
tìm thấy ở tôi một năng khiếu gì
- Đẩy em ra xa-> Vì không chịu được sự
thành đạt của em, thấy mình thua kém
em

- >Tức tối, ghen tị với người hơn mình

c. Khi nhận ra mình trong bức tranh
em gái.
- Bất ngờ:
+ Người trong bức tranh là một cậu bé
đẹp đẽ đang ngồi nhìn ra ngoài cửa sổ,
nơi bầu trời trong xanh. Mặt cậu bé như
tỏa ra một thứ ánh sáng rất lạ. Toát lên
từ cặp mắt, tư thế ngồi của chú không
chỉ suy tư mà còn rất mơ mộng nữa.
+ Cậu bé chẳng là ai khác mà chính là
“tôi”
? Vì thế, khi mẹ hỏi thì người anh như - Khi mẹ hỏi, cậu bé giật sững người
Năm học 2014-2015

23

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6

thế nào
- Cậu ngỡ ngàng (vì không tin nhân vật
? Sau phút giật sững người ấy, tâm lí câu chính của bức tranh giải nhất kia là
bé diễn ra như thế nào
mình)-> Cậu hãnh diện (vì người trong
bức tranh kia hình ảnh của cậu đẹp thế)> Thấy xấu hổ:
+ Chẳng nhẽ cậu lại hoàn hảo vậy ư?
+ Hình ảnh của cậu đẹp đẽ vì tấm lòng
người em quá đỗi nhân hậu và trong
sáng
GV: Đây cũng là lý do giúp ta hiểu, mặc
dù cậu bé không trả lời mẹ nhưng thực ra
dòng suy nghĩ của cậu đã trả lời cho tất
cả.
d. Kết thúc truyện bất ngờ (10)
Tiết 2
? Hãy chỉ ra sự độc đáo trong kết thúc
- Câu hỏi của người mẹ có nhiều hàm ý
chuyện
?Nhân xét của em về câu hỏi của người nghĩa:

+ Con có nhận thấy minh là nhâ vật trong
mẹ cới cậu con trai
tranh cuae em con không?
+ Ngoài đời liệu con có hoàn hoàn hảo
được như ở trong bức tranh?
+ Em gái vẽ như thế có đúng như hình
ảnh thật của con hay không hay vì yêu
quay anh mà nó vẽ đẹp như thế?
- Người anh xấu hổ, muốn khóc. Suy
? Tâm trạng của người anh trước câu hỏi nghĩ “không phải con đâu, đấy là tâm
hồn và lòng nhân hậu của em con đấy
câu mẹ
? Cuối truyện người anh muốn nói với -> Câu nói mang ý nghĩ thức tỉnh. Người
mẹ “không phải con đâu, đấy là tâm hồn anh đã nhận ra thói xấu của mình nhận ra
và lòng nhân hậu của em con đấy” Câu tình cảm trong sáng nhân hậu của em gái,
nói ấy gợi cho em những suy nghĩ gì về biết xấu hổ, người anh có thể trở thành
người tốt như bức tranh của cô em gái.
nhân vật người anh?
- Bức tranh là NT, sức mạnh của NT là
tìm hiểu cái đẹp, làm cho con người đẹp
? Tại sao bức tranh chứ không phải là hơn, nâng con người lên bậc thang cao
nhân vật nào khác lại có sức cảm hóa nhất của cái đẹp, đó là: chân, thiện, mĩ ..
người anh đến thế?
2. Nhân vật người em.(20ph)
* Một cô bé đẹp đẽ, nhân hậu và gần gũi
- Là cô bé nghịch ngơm, vô tư, hồn
? Nhân vật người em gái hiện lên với nhiên. Biệt danh là mèo con
những nét đáng yêu, đáng quý nào về - Có năng khiếu và say mệ với công việc
mình thích
tính tình và tài năng?

- Phẩm chất: tấm long nhân hậu, trong
sang: Mặc dù bị anh đối xử nghiêm khắc
Năm học 2014-2015

24

GV: Trần Hải Anh


Trêng THCS Thanh Phong

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 6
một cách thái quá với cô bé, “anh trai tôi
”vẫn là người thân nhất, đẹp dẽ nhất.
-> Cả tài năng và tấm lòng nhận nhiều
hơn ở tấm lòng trong sáng, hồn nhiên, độ
lượng, dành cho anh trai.

? Theo em tài năng hay tấm lòng của cô
em gái đã cảm hóa được người anh?
? Ở nhân vật này, điều gì khiến em cảm
mến nhất?
- Tấm lòng trong sáng đẹp đẽ dành cho
người thân và NT.
? .Tại sao tác giả lại để cho người em vẽ
bức tranh người anh “hoàn thiện” đến
thế.

- Bức tranh là tình cảm tốt đẹp của em
giành cho anh. Em muốn anh mình thật

tốt đẹp.
III/ Tổng kết(7ph)
1. Nghệ thuật:
- Kể chuyện bằng ngôi thứ nhất.
- Miêu tả chân thực diễn biến tâm lí nhân
vật .
2. Nội dung
? NHận xét về nghệ thuật đặc sắc của - Nhân vật kiều phương:
truyện
+ Say mê hội họa.
+ Hồn nhiên, trong sang, nhân hậu.
? Truyện kể xoay quanh những nhân vật - Nhân vật người anh
nào
+ Quan sát những biểu hiện của long say
mê hội họa của kKieeuf Phương.
+ Xúc động khi cảm nhận được tâm hồn,
lòng nhân hậu của Kiều phương qua bức
tranh “Anh trai tôi”.
3. Ý nghĩa: Tình cảm trong sáng, nhân
hậu bao giờ cũng lớn hơn, cao đẹp hơn
long ghen ghét, đố kị.
- Ghi nhớ: ( SGK)
?Ý nghĩ được rút ra từ truyện là gì
IV. Luyện tập (3ph)
-Truyện đề cao sức mạnh của nghệ thuật
là góp phần hoàn thiện con người, nâng
con người lên tâm cao của chân, thiện
,mĩ
21. Ngoài ý nghĩa xã hội, truyện này còn
có một ý nghĩa khác thuộc về NT. Em

hiểu gì về ý nghĩa này?
22. Văn bản này cho em hiểu gì về NT
kể chuyện và miêu tả trong truyện hiện
đại?
4/ Củng cố(3ph)
Năm học 2014-2015

25

GV: Trần Hải Anh