Nghiên cứu sử dụng tài nguyên đất huyện ba vì cho mục tiêu phát triển bền vững

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
--------------------------------

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG THẢO

NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG TÀI NGUYÊN ĐẤT HUYỆN BA VÌ
CHO MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

HÀ NỘI - 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
--------------------------------

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG THẢO

NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG TÀI NGUYÊN ĐẤT HUYỆN BA VÌ
CHO MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
Chuyên ngành:
Mã số:

Khoa học Môi trường
60 44 03 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TSKH Nguyễn Xuân Hải

Xác nhận học viên đã chỉnh sửa theo góp ý của hội đồng
Giáo viên hướng dẫn

Chủ tịch hội đồng chấm luận văn
thạc sĩ khoa học

PGS.TSKH Nguyễn Xuân Hải

PGS.TS. Trần Văn Thụy

Hà Nội – 2015


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TSKH Nguyễn Xuân Hải, người
Thầy đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện bản Luận văn
này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn tới các Thầy Cô giáo trong bộ môn Sinh thái học trường Đại học Khoa Học Tự Nhiên, đã tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập,
hoàn thiện Luận Văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn UBND huyện Ba Vì – Hà Nội đã giúp đỡ tôi trong quá
trình nghiên cứu, thu thập tài liệu.
Tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể các Thầy Cô giáo khoa Môi trường - trường
Đại học Khoa Học Tự Nhiên – ĐHQGHN và toàn thể các bạn học viên lớp K20
KHMT đã tạo điều kiện, động viên tôi trong suốt quá trình học tập
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình và những bạn bè luôn động viên, sát cánh bên
tôi, trong quá trình học tập, nghiên cứu, và hoàn thành Luận văn này.
Hà Nội, Ngày 20 tháng 12 năm 2014
Học viên
Nguyễn Thị Phương Thảo

MụC LụC
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ....................... ERROR!
BOOKMARK NOT DEFINED.
1.1. Vai trò và ý nghĩa của việc sử dụng hợp lý tài nguyên đất ..... Error! Bookmark
not defined.
1.2. Khái niệm và hướng sử dụng tài nguyên đất bền vững .. Error! Bookmark not
defined.
1.2.1. Các khái niệm cơ bản ...................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Những hoạt động ưu tiên nhằm chống tình trạng thoái hóa đất, sử dụng hiệu
quả và bền vững tài nguyên đất:................................ Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............ ERROR!
BOOKMARK NOT DEFINED.
2.1. Đối tượng nghiên cứu......................................... Error! Bookmark not defined.
2.2. Phương pháp nghiên cứu .................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Phương pháp điều tra khảo sát thực địa .......... Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu điều tra.................. Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Phương pháp tham khảo, thừa kế các tài liệu có liên quan đến đề tài .. ERROR!
BOOKMARK NOT DEFINED.
2.3.2. Phương pháp xử lý số liệu, bản đồ .................. Error! Bookmark not defined.
2.2.5. Phương pháp tính hiệu quả sử dụng đất .......... Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ....................... ERROR!
BOOKMARK NOT DEFINED.
3.1. Khái quát thực trạng điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Ba Vì ..... Error!
Bookmark not defined.
3.1.1. Điều kiện tự nhiên ........................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội .................................. Error! Bookmark not defined.
3.2. Hiện trạng sử dụng đất huyện Ba Vì .................. Error! Bookmark not defined.

3.2.1. Đặc điểm tài nguyên đất của huyện Ba Vì ...... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Hiện trạng sử dụng đất của huyện. .................. Error! Bookmark not defined.


3.3. Đánh giá tiềm năng sử dụng đất của huyện ....... Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Tiềm năng sử dụng đất của huyện................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Đánh giá tiềm năng đất đai.............................. Error! Bookmark not defined.
3.4. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất trên địa bàn huyện .......... Error! Bookmark not
defined.
3.4.1. Đánh giá hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường trong việc sử dụng đất Error!
Bookmark not defined.
3.4.2. Đánh giá tiń h hơ ̣p lý của viê ̣c sử du ̣ng đấ t ...... Error! Bookmark not defined.
3.4.3. Những tồ n ta ̣i trong viê ̣c sử du ̣ng đấ t .............. Error! Bookmark not defined.
3.5. Định hướng và các giải pháp chủ yếu nâng cao hiệu quả sử dụng đất huyện Ba
vì hướng tới phát triển bền vững ............................... Error! Bookmark not defined.
3.5.1. Định hướng phát triển chung của huyện. ........ Error! Bookmark not defined.
3.5.2. Định hướng trong việc sử dụng đất ................. Error! Bookmark not defined.
3.5.3. Dự báo phương án quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 ... Error! Bookmark
not defined.
3.5.4. Đề xuất các giải pháp sử dụng hợp lý tài nguyên đất ... Error! Bookmark not
defined.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
1. KếT LUậN ................................................ ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
2. KIếN NGHị .............................................. ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................3


DANH MỤC BẢNG
Bảng 1. Một số chỉ tiêu kinh tế tổng hợp huyện Ba Vì giai đoạn 2005 - 2012
Bảng 2. Một số chỉ tiêu kinh tế nông lâm thủy sản

.... 18

........................................... 22

Bảng 3. Một số chỉ tiêu về dân số huyện Ba Vì 2000 - 2012 ..................................... 25
Bảng 4: Bảng phân loại đất huyện Ba vì

.............................................................. 31

Bảng 5: Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp huyện Ba Vì
Bảng 6: Hiện trạng sử dụng đất phi nông nghiệp huyện Ba Vì

................................ 34
........................ 37

Bảng 7: Chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 Thành phố Hà Nội phân bổ cho
huyện Ba Vì

................................................................................................................................................. 61


DANH MỤC HÌNH

Hình 1. Biểu đồ chuyển dịch cơ cấu kinh tế ................................................................. 19
Hình 2. Hiện trạng sử dụng đất năm 2012 .................................................................... 39
Hình 3. Dự báo cơ cấu sử dụng đất năm 2020 ............................................................. 51
Hình 4. Dự báo cơ cấu sử dụng đất năm 2030 ............................................................. 59

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
CHN-HĐH

Công nghiệp hóa - hiện đại hóa

FAO

Tổ chức nông lương thế giới của liên hợp quốc

NĐ-CP

Nghị định - Chính phủ

GDP

Tổng sản phẩm quốc nội

GTSX

Giá trị sản xuất

HTNN

Hệ thống nông nghiệp

KTXH

Kinh tế xã hội

PTCS

Phổ Thông cơ sở

QL

Quốc Lộ

Ss94

Tổng sản phẩm nội tỉnh

TDTT

Thể dục thể thao

THCS

Trung học cơ sở

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

UBND

Uỷ ban nhân dân

VPVP

Văn phòng chính phủ

WCED

Hội đồng thế giới về môi trường và phát triển


MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề.
Ba Vì là huyện miền núi của Thủ đô Hà Nội, với 7 xã miền núi, chiếm phần lớn
dãy núi Ba Vì và Vườn quốc gia Ba Vì; cách Trung tâm thành phố thành phố Hà Nội
53 km theo đường QL32. Ba Vì là huyện có diện tích lớn nhất của thành phố Hà Nội
với diện tích là 42.402,69 ha chiếm 12,74% tổng diện tích tự nhiên của toàn thành phố,
dân số năm 2012 là 253 nghìn người, mật độ dân số trung bình là 597 người/km2 thấp
so với mật độ dân số của Thành phố. Là huyện thuộc vùng bán sơn địa nên địa hình
toàn huyện gồm 3 tiểu vùng: vùng núi, vùng gò đồi và vùng bằng thấp. Đất đai huyện
Ba Vì được chia làm 2 nhóm, nhóm vùng đồng bằng và nhóm đất vùng đồi núi. Nhóm
đất vùng đồng bằng có 12.892 ha bằng 41,1% diện tích đất đai toàn huyện.Nhóm đất
vùng đồi núi: 18.478 ha bằng 58,9% đất đai của huyện. Ba Vì được xác định là huyện có vị
trí đặc biệt quan trọng về quốc phòng, an ninh, du lịch và bảo vệ môi trường sinh thái cho Thủ
đô Hà Nội.
Do vai trò quan trọng của tài nguyên đất đai trong phát triển nông lâm nghiệp
nói riêng và phát triển kinh tế xã hội nói chung, đã có nhiều công trình nghiên cứu về
tài nguyên đất của tỉnh Hà Tây cũ phục vụ cho các dự án phát triển trên địa bàn, để tổ
chức, quản lý và sử dụng tài nguyên đất một cách hợp lý nhất cho các mục đích phát
triển kinh tế trên địa bàn. Do đó đề tài “Nghiên cứu sử dụng tài nguyên đất huyện Ba
Vì cho mục tiêu phát triển bền vững” được tiến hành nghiên cứu nhằm đưa ra những
định hướng sử dụng tài nguyên đất của toàn huyện một cách hợp lý nhất tạo điều kiện
thuận lợi nhất cho sự phát triển kinh tế xã hội của huyện hướng tới phát triển bền
vững.
2.. Nội dung nghiên cứu

2.1. Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội có liên quan đến sử dụng đất đai
- Đánh giá điều kiện tự nhiên: vị trí địa lý, đất đai, khí hậu, địa hình, thủy văn.
- Đánh giá điều kiện kinh tế xã hội: Cơ cấu kinh tế, tình hình dân số, lao động,
trình độ dân trí, tình hình quản lý đất đai, thị trường tiêu thụ nông sản, dịch vụ và cơ sở
hạ tầng (giao thông, thủy lợi, công trình phúc lợi, văn hóa...)
2.2. Hiện trạng sử dụng đất
- Nghiên cứu đặc điểm tài nguyên đất (loại đất, quy mô, tính chất hóa lý của đất)

1


- Đánh giá hiện trạng sử dụng đất: Đánh giá hiện trạng sản xuất đất nông nghiệp,
phi nông nghiệp, đất chưa sử dụng năm 2012 trên địa bàn huyện.
- Nghiên cứu các kiểu sử dụng đất hiện trạng, diện tích và sự phân bố các kiểu sử
dụng đất trong huyện.
2.3. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất
Nghiên cứu các loại hình sử dụng đất chính trên địa bàn huyện và đánh giá hiệu
quả kinh tế, xã hội và môi trường và đề xuất sử dụng đất hợp lý.
2.4. Định hướng và các giải pháp chủ yếu nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp
của huyện
- Đề xuất diện tích phân bổ cho các loại đất và bố trí các kiểu sử dụng đất nhằm
đạt hiệu quả sử dụng đất cao.
- Đề xuất các giải pháp thực hiện.

2


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tài liệu tiếng Việt
[1] Phạm Thị Lan Anh (2012): Nghiên cứu sử dụng hợp lý tài nguyên đất huyện Hạ

Lang, tỉnh Cao Bằng, Luận văn thạc sỹ Khoa học môi trường Đại học Khoa Học Tự
Nhiên – ĐHQGHN
[2] Lê Huy Bá, Sinh thái môi trường đất, nhà xuất bản ĐHQG TPHCM.
[3] Lê Hải Đường (2007) , “chống thoái hoá đất sử dụng hiệu quả tài nguyên đất
nhằm phát triển bền vững”, Tạp chí lý luận của của uỷ ban dân tộc
[4] Nguyễn Chu Hồi, Bài giảng Khoa học bền vững, Đại học Khoa Học Tự Nhiên –
ĐHQGHN
[5] Hội Khoa học Đất Việt Nam (2000), Đất Việt Nam, NXB Nông nghiệp
[6] Phạm Quang Khánh, Vũ Cao Thái (1994). Các loại hình sử dụng đất và hiệu quả
sử dụng đất của hệ thống sử dụng đất trong nông nghiệp vùng Đông Nam Bộ, Tạp chí
KH đất – số 4
[7] Phan Đăng Quang (2012). Đánh giá tiềm năng, thực trạng sử dụng đất đồi huyện
Tam Nông, tỉnh Phú Thọ và đề xuất giải pháp phát triển nông lâm nghiệp bền vững.
[8] Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội (2011) - Báo cáo “Nghiên cứu phân loại lập
bản đồ đất và đánh giá đất đai phục vụ phát triển nông nghiệp một số huyện thành phố
Hà Nội”.
[9]Trần Văn Thụy, Bài giảng sinh thái nông nghiệp phát triển bền vững, Trường Đại
Học Khoa Học Tự Nhiên.
[10] UBND huyện Ba Vì – Phòng Tài nguyên môi trường (2014) – Báo cáo“Lập quy
hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm (2011 – 2015) huyện
Ba Vì”.
[11] UBND huyện Ba Vì – Phòng Kinh tế (2014) – Báo cáo “Kết quả sản xuất nông
nghiệp năm 2013.”
[12] UBND huyện Ba Vì – Báo cáo “Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội
huyện Ba Vì đến năm 2020”.
[13] UBND huyện Ba Vì – Phòng Kinh tế (2013) – Báo cáo “Kết quả thực hiện nhiệm
vụ kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng năm 2013, phương hướng nhiệm vụ năm
2014”.

3

2. Tài liệu tiếng Anh
[14]Armar – Klemesu M & Maxwell D (1999). Urban agriculture: a case study of
Accra. Legon: University of Ghana
[15]Baier W. (1990), Characterization of the enviroment for sustainable agriculture in
semi arid tropics. In: Sustainable Agriculture: issues, perspectives and prospects in
semi arid tropics. Proceedings of the International Symposium on Natural Resource
Management for Sustainable Agriculture, New Delhi, Indian Soc, page 90 – 128
[16]Committee on Fisheries (COFI)/Food and Agriculture Organization (FAO) (1991),
Fisheries Report – R459 – Report of the Nineteenth Session of the Committee on
Fisheries, Rome, page 8 – 12
[17]Croson P. và Anderson J.R (1993), Concerns for Sustainability Integration of
Natural Resource and Enviroment Issues in the Research Agendas of NARS,
Copyright 1993 by the International Service for National Agricultural Research
(ISNAR), Netherland
[18]FAO. Farming systems development and soil conservation. Rome, 1994
[19]FAO. Institutionalization of a farming systems approach to development. Rome,
1992
[20] Food and Agriculture Organization of the United Nations (1993), Guidelines for
land – use planning, Rome, Italy, page 49
[21]Food and Agriculture Organization of the United Nations (1994), Cotonou
Sustainable of Development and Management Actions in Two Community Fisheries
Centers in The Gambia – IDAF program – IDAF Technical Report No 57, page 1
[22]International Institute of Rural Reconstruction. Farmer – Proven Intergated
Agriculture – Aquaculture: A Technology Information Kit. Silang, Cavite, Philippines,
1992
[23] Janet D., Ilya M.(Eds). Sustainable agriculture for the lowlands. Southeast Asia
sustainable agriculture Network, 1992
[24] Technical Advisory Committee/Consultative Group on International Agriculture

Research (TAC/CGIAR (1989), Sustainable agricultural production: Implications for
International Agriculture Research, Rome, Italy, page 131
[25] United Nations (1992), Rio Declaration on Enviroment and Development (Report

4


of the United Nations Conference on Enviroment and Development), Rio de Janeiro,
Brazil, page 1 – 19
[26]United Nations Conference on Sustainable Development (2002), Johannesburg
Declaration on Sustainable Development, South Africa, page 1 – 4
[27]United Nations Conference on Sustainable Development (2002), Johannesburg
Declaration on Sustainable Development, South Africa, page 1 – 4
[28]World Bank Technical paper No.180. Trends in agricultural diversification.
Washington D.C, 1992
[29]World Bank Technical paper No.180. Trends in agricultural diversification.
Washington D.C, 1992
[30]World Commission on Enviroment and Development – WCED (1986), Report of
the World on Enviroment anh Development: Our Common Future, Chapter 2:
Towards [16]Armar – Klemesu M & Maxwell D (1999). Urban agriculture: a case
study of Accra. Legon: University of Ghana
3. Nguồn internet
[31] />[32] />ItemID=28824
[33] />emID=19321

5