Microsoft word quy luat menden quy luat phan li

Luyện thi đại học môn Sinh học – Thầy Nguyễn Quang Anh

Quy luật Menđen: Quy luật phân li

QUY LUẬT MENĐEN: QUY LUẬT PHÂN LI
(TÀI LIỆU BÀI GIẢNG)

Giáo viên: NGUYỄN QUANG ANH

I. Phương pháp nghiên cứu di truyền của Menđen
1. Chọn đối tượng nghiên cứu có nhiều thuận lợi
Menđen đã chọn cây đậu Hà Lan làm đối tượng nghiên cứu có một số thuận lợi cơ bản:
- Thời gian sinh trưởng ngắn trong vòng 1 năm.
- Cây đậu Hà Lan có khả năng tự thụ phấn cao độ do cấu tạo của hoa, nên tránh được sự tạp giao trong
lai giống.
- Có nhiều tính trạng đối lập, dễ quan sát như hạt vàng, hạt xanh, trơn, hạt nhăn, cây cao, cây lùn…
- Số lượng hạt lớn, dễ sử dụng toán thống kê và lý thuyết xác suất.
2. Phương pháp phân tích cơ thể lai
Gồm 4 nội dung cơ bản:
- Tạo dòng thuần chủng trước khi nghiên cứu bằng cách cho các cây đậu dùng làm dạng bố, dạng mẹ
tự thụ phấn liên tục để thu được các dòng thuần chủng.
- Lai các cặp bố mẹ thuần chủng khác nhau về một hoặc một vài cặp tính trạng tương phản rồi theo dõi
các đời con cháu, phân tích sự di truyền của mỗi cặp tính trạng, trên cơ sở đó phát hiện quy luật di truyền
chung của nhiều tính trạng.
- Sử dụng phép lai phân tích để phân tích kết quả lai, trên cơ sở đó xác định được bản chất của sự phân
li tính trạng là do sự phân li, tổ hợp của các nhân tố di truyền trong giảm phân và thụ tinh. Từ nhận thức
này đã cho phép ông xây dựng giả thuyết giao tử thuần khiết.
- Dùng toán thống kê và lý thuyết xác suất để phân tích quy luật di truyền các tính trạng của bố mẹ cho
các thế hệ sau.
II. Hình thành học thuyết khoa học
1. Thí nghiệm của Menđen

Pt/c: Hoa đỏ x Hoa trắng
F1:

Hoa đỏ (100%)

F2: 3 Hoa đỏ : 1 Hoa trắng
Hocmai.vn – Ngôi trường chung của học trò Việt

Tổng đài tư vấn: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


Luyện thi đại học môn Sinh học – Thầy Nguyễn Quang Anh

Quy luật Menđen: Quy luật phân li

F2 tự thụ phấn
1/3 cây hoa đỏ F2 cho toàn hoa đỏ
2/3 cây hoa đỏ F2 cho tỷ lệ 3 đỏ : 1 trắng
Cây hoa trắng F2 cho toàn hoa trắng
2. Giải thích của Menđen
- Mỗi tính trạng do một nhân tố di truyền quy định
- Cơ thể lai F1 nhân được một nhân tố di truyền từ bố và mọt nhân tố di truyền từ mẹ
- Giao tử của mẹ chỉ chứa một nhân tố di truyền hoặc của bố hoặc của mẹ.
- Khi thụ tinh các nhân tố di truyền của F1 kết hợp với nhau một cách ngẫu nhiên để tạo ra thể hệ F2
- Giao tử thuần khiết: Là hiện tượng hai giao tử của bố và mẹ cùng tồn tại trong cơ thể con nhưng
chúng không hòa trộn vào nhau, chúng vẫn hoạt động độc lập với nhau.
3. Nội dung quy luật phân li
Mỗi một tính trạng do một cặp nhân tố di truyền (cặp alen) quy định. Nhân tố di truyền của bố và mẹ

tồn tại độc lập với nhau, không hòa trộn vào nhau. Do sự phân li đồng đều của cặp alen trong quá trình
giảm phân nên mỗi giao tử chỉ chứa một alen của cặp.
III. Cơ sở tế bào học
- Trong tế bào lưỡng bội nhiễm sắc thể tồn tại thành từng cặp nên gen cũng tồn tại thành từng cặp alen
nằm trên cặp nhiễm sắc thể tương đồng.
- Khi giảm phân thì mỗi chiêc về một giao tử nên mỗi giao tử chỉ chứa một alen.
- Sự tổ hợp của các nhiễm sắc thể tương đồng trong thụ tinh đã khôi phục lại cặp alen trong bộ nhiễm
sắc thể lưỡng bội của loài.
- Do sự phân li đồng đều của nhiễm sắc thể trong giảm phân nên kiểu gen Aa cho 2 loại giao tử A, a
với tỷ lệ đều bằng 50%
- Sự kết hợp ngẫu nhiên của hai loại giao tử này trong thụ tinh đã tạo ra F2 với tỷ lệ kiểu gen 1AA :
2Aa : 1aa
F1 hoàn toàn đỏ do A trội hoàn toàn so với a do đó AA và Aa có kiểu hình như nhau vì vậy F2 phân ly
theo tỷ lệ 3 đỏ : 1 trắng.
IV. Một số chú ý khi giải bài tập di truyền
- Để xác định trong những cây thân cao ở F2 là thuần chủng hay không thuần chủng ta có thể:
+ Cho cây thân cao đó tự thụ phấn
+ Cho lai với cây thân lùn mang tính trạng lặn.
Hocmai.vn – Ngôi trường chung của học trò Việt

Tổng đài tư vấn: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -


Luyện thi đại học môn Sinh học – Thầy Nguyễn Quang Anh

Quy luật Menđen: Quy luật phân li

- P thuần chủng, F1 đồng tính mang tính trạng giống bố hoặc giống mẹ thì tính trạng trội là trội hoàn toàn.

- Một số phép lai cơ bản để giải quyết nhanh các bài toán di truyền:
+ Phép lai: Aa
x
Aa
GP: 1/2A, 1/2a
1/2A, 1/2a

1
2
1
AA : Aa : aa
4
4
4
KH: 3 trội : 1 lặn
+ Phép lai: Aa
x
aa
GP: 1/2A, 1/2a
a
F1:

F1:

1
1
Aa : aa
2
2
KH: 1 trội : 1 lặn

F1:
+ Phép lai: AA
x
aa
GP:
A
a
F1:
100%Aa
F1:
KH: 1 trội : 1 lặn
V. Một số bài tập minh họa
1. Gen quy định tính trạng là trội hoàn toàn
Bài 1. Cho P: Trâu đen x Trâu đen. F1 thu được: 2 nghé đen : 1 nghé trắng. Biết tính trạng màu sắc của
trâu do một cặp gen quy định và gen này nằm trên cặp nhiễm sắc thể thường?
a. Xác định kiểu gen của trâu bố, mẹ?
b. Nếu cặp trâu trên sinh thêm một con nữa thì xác suất để thu được một nghé đen là bao nhiêu? Một nghé
trắng là bao nhiêu? Một nghé cái màu trắng là bao nhiêu?
Bài 2. Ở một loài thực vật, tiến hành các phép lai như sau:
Trường hợp 1: Hoa đỏ x hoa đỏ. F1: 100% hoa đỏ
Trường hợp 2: hoa đỏ x hoa trắng. F1: 204 hoa đỏ : 205 hoa trắng
Trường hợp 3: hoa đỏ x hoa đỏ . F1 thu được: 210 hoa đỏ : 73 hoa trắng
Xác định kiểu gen của các cây đem lai. Biết một gen quy định một tính trạng và gen này nằm trên cặp
nhiễm sắc thể thường?
2. Gen quy định tính trạng là trội không hoàn toàn
Bài 3. Ở loài hoa mõm chó, P: hoa đỏ x hoa trắng. Ở F1 thu được 100% hoa hồng. Cho F1 tự thụ phấn,
F2 thu được 1 hoa đỏ : 2 hoa hồng : 1 hoa trắng. Biết một gen quy định một tính trạng và gen quy định
tính trạng màu sắc hoa nằm trên nhiễm sắc thể thường.
Xác định kiểu gen của P?

Bài 4. Bố có nhóm máu B, mẹ có nhóm máu A, sinh con đầu lòng có nhóm O. Hỏi nếu họ sinh đứa thứ
hai thì xác suất sinh được con nhóm máu A là bao nhiêu? B là bao nhiêu? O là bao nhiêu?
3. Gen trội ở giới này, lặn ở giới khác
Bài 5. Cho dê đực có sừng có kiểu gen HH lai với dê cái không sừng có kiểu gen hh. Cho F1 tạp giao thu
được F2. Hãy xác định tỉ lệ phân tính ở F2?

Hocmai.vn – Ngôi trường chung của học trò Việt

Tổng đài tư vấn: 1900 58-58-12

- Trang | 3 -


Luyện thi đại học môn Sinh học – Thầy Nguyễn Quang Anh

Quy luật Menđen: Quy luật phân li

4. Một số bài tập về xác suất
Bài 6. Người chồng bình thường có bố và mẹ bình thường, em trai bị bạch tạng. Người vợ bình thường có
bố mẹ bình thường, em gái bị bạch tạng. Cặp vợ chồng này sinh đứa con đầu tiên bị bạch tạng. Tính xác
suất để cặp vợ chồng này sinh đứa thứ hai là
a. bình thường
b. con trai bạch tạng

Bài 7. Giải sử ở đậu Hà Lan, mỗi quả có 7 hạt. Cho cây hạt trơn lai với hạt trơn (các cây này đều dị hợp)
thu được F1. Tính xác suất để F1 xuất hiện quả có 5 hạt trơn và 2 hạt nhăn.
Bài 8. Xét một cặp vợ chồng, người chồng có kiểu hình bình thường có bố mẹ bình thường nhưng có em
trai bạch tạng. Người vợ cũng bình thường, bố mẹ bình thường, em gái bạch tạng. Hỏi cặp vợ chồng trên
sinh con đầu lòng thì xác suất sinh con bị bạch tạng là bao nhiêu? Nếu sinh đứa thứ hai thì xác suất sinh
con bình thường là con gái là bao nhiêu?

Giáo viên : NGUYỄN QUANG ANH
Nguồn :

Hocmai.vn – Ngôi trường chung của học trò Việt

Tổng đài tư vấn: 1900 58-58-12

Hocmai.vn

- Trang | 4 -