Phát triển bền vững nông thôn ở đồng bằng sông hồng hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------***------

TRẦN THỊ DUNG

PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG NÔNG THÔN Ở
ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Chủ nghĩa xã hội khoa học

Hà Nội - 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------***------

TRẦN THỊ DUNG

PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG NÔNG THÔN Ở
ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG HIỆN NAY
Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Chủ nghĩa xã hội khoa học
Mã số: 60 22 03 08

Người hướng dẫn khoa học : PGS. TS. Ngô Thị Phượng

Hà Nội - 2015

LỜI CÁM ƠN
Luận văn này là kết quả của quá trình học tập tại Khoa Triêt học,
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn đến quý Thầy Cô
giáo Khoa Triết học, Phòng Đào tạo Sau đại học - Trường Đại học Khoa học
Xã hội và Nhân văn, đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện cho em trong quá trình
học tập và hoàn thành luận văn này.
Đặc biệt em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS. Ngô Thị
Phượng – Cô đã truyền đạt những kiến thức chuyên môn và tận tình hướng
dẫn em thực hiện và hoàn thành luận văn này.
Mặc dù bản thân đã rất cố gắng nhưng luận văn không tránh khỏi những
thiếu sót, rất mong được nhận những nhận xét, góp ý bổ sung của quý Thầy Cô.
Hà Nội, ngày 31 tháng 8 năm 2015
Tác giả

Trần Thị Dung


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 5
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 5
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài.................................................... 8
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.............. Error! Bookmark not defined.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............. Error! Bookmark not defined.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu . Error! Bookmark not defined.
6. Đóng góp của luận văn ............................... Error! Bookmark not defined.
7. Cấu trúc của luận văn .................................. Error! Bookmark not defined.
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ NÔNG THÔN VÀ
PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG NÔNG THÔN Ở VIỆT NAMError! Bookmark
not defined.

1.1. Khái niệm nông thôn và đặc điểm nông thôn đồng bằng sông HồngError!
Bookmark not defined.
1.1.1. Khái niệm nông thôn ............................. Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Đặc điểm nông thôn đồng bằng sông HồngError! Bookmark not defined.
1.2. Phát triển bền vững và phát triển bền vững nông thôn ở Việt NamError!
Bookmark not defined.
1.2.1. Phát triển bền vững: Khái niệm và nội dungError! Bookmark not defined.
1.2.2. Phát triển bền vững nông thôn ở Việt NamError! Bookmark not defined.
Kết luận Chương 1 ........................................ Error! Bookmark not defined.
Chương 2: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
NÔNG THÔN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG HIỆN NAYError! Bookmark
not defined.
2.1. Thành tựu trong phát triển bền vững nông thôn ở đồng bằng sông Hồng
hiện nay........................................................ Error! Bookmark not defined.


2.1.1. Thành tựu trong phát triển bền vững về kinh tế nông thônError! Bookmark not
defined.
2.1.2. Thành tựu trong phát triển bền vững về văn hoá - xã hội nông thôn Error!
Bookmark not defined.
2.1.3. Thành tựu trong phát triển bền vững về môi trường nông thôn ... Error!
Bookmark not defined.
2.2. Những biểu hiện kém bền vững trong phát triển nông thôn ở đồng bằng
sông Hồng hiện nay .................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Những biểu hiện kém bền vững trong phát triển kinh tế nông thôn Error!
Bookmark not defined.
2.2.2. Những biểu hiện kém bền vững trong phát triển văn hoá - xã hội nông thôn
Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Những biểu hiện kém bền vững trong khai thác và sử dụng tài nguyên thiên
nhiên .................................................................. Error! Bookmark not defined.

2.3. Giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả phát triển bền vững nông thôn ở
đồng bằng sông Hồng hiện nay ................. Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Giải pháp về xây dựng hoàn thiện luật pháp, thực hiện chính sách có hiệu
quả đối với nông thôn đồng bằng sông Hồng Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Giải pháp về phát triển kinh tế nông thôn đồng bằng sông Hồng.. Error!
Bookmark not defined.
2.3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng khoa học, kỹ thuật, công nghệ ở nông
thôn đồng bằng sông Hồng ............................. Error! Bookmark not defined.
2.3.4. Giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện an sinh xã hội ở nông thôn
đồng bằng sông Hồng ...................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.5. Giải pháp khắc phục ô nhiễm và bảo vệ môi trường nông thôn đồng bằng
sông Hồng......................................................... Error! Bookmark not defined.
Kết luận Chương 2 ........................................ Error! Bookmark not defined.


KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................... 9


DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: GDP bình quân đầu người (USD) ......... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.2: Cơ cấu ngành trong GDP các tỉnh, thành phố thuộc đồng bằng sông
Hồng........................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.3: Số trang trại phân theo địa phương ........ Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.4: Số trang trại phân theo lĩnh vực sản xuất và phân theo địa phươngError!
Bookmark not defined.
Bảng 2.5: Tỷ lệ hộ nghèo qua các năm (1998-2013)Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.6: Số xã có trạm y tế, số trạm y tế được xây dựng kiên cố, bán kiên cố chia theo
vùng kinh tế - xã hội ................................................. Error! Bookmark not defined.

Bảng 2.7: Chỉ số phát triển con người 2008 ........... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.8: Phát triển giới........................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.8: Hiện trạng cấp nước hợp vệ sinh nông thôn giai đoạn 2005-2010Error!
Bookmark not defined.
Bảng 2.9: Tỷ số giới tính của trẻ em phân theo vùngError! Bookmark not defined.
Bảng 2.10: Ô nhiễm asen ở đồng bằng sông HồngError! Bookmark not defined.


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong suốt quá trình tồn tại và phát triển của mình, con người dựa vào tự
nhiên để sinh tồn, đã và đang khai thác giới tự nhiên để đáp ứng nhu cầu cho cuộc
sống của mình. Đó là cả một quá trình khai thác, sử dụng tự nhiên một cách thô sơ
đến khai thác tài nguyên thiên nhiên triệt để. Nhưng sự phát triển của xã hội và của
con người ngày càng lớn, trình độ khoa học kỹ thuật công nghệ ngày càng cao thì
càng tỷ lệ thuận với sự khai thác tài nguyên thiên nhiên một cách cạn kiệt, từ đó đã
dẫn đến những hậu quả mà con người không thể lường trước được. Loài người
phải đối mặt với những vấn đề xã hội, vấn đề về môi trường mà không một quốc
gia nào có thể giải quyết được như: đói nghèo, bệnh tật, ô nhiễm môi trường và
nhất là biến đổi khí hậu. Mặc dù con người đã có những biện pháp khai thác và tái
sử dụng tài nguyên hợp lý hơn nhưng hậu quả đã và đang để lại là rất lớn. Nhìn lại
sự phát triển của mình, con người nhận thấy rằng sự phát triển kinh tế chỉ dựa vào
khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên, và mọi biện pháp để nâng cao hiệu quả
kinh tế đã làm cho sự phát triển kinh tế, sự phát triển xã hội và môi trường không
như ý muốn của chúng ta mà luôn chứa đựng những yếu tố tiềm ẩn, và đang trở thành
mối quan tâm hàng đầu như: khủng hoảng và suy thoái kinh tế, mặt xã hội của đời
sống con người không được đảm bảo, tài nguyên thiên nhiên cạn kiệt và môi trường ô
nhiễm nặng hay đó chính là sự phát triển không bền vững.
Sự phát triển mạnh mẽ của tiến bộ khoa học kỹ thuật làm cho năng suất lao
động ngày càng cao, nền kinh tế thế giới phát triển nhưng lại luôn tiềm ẩn những

nguy cơ như khủng hoảng kinh tế, suy thoái kinh tế khu vực và toàn cầu. Sản xuất
cung vượt cầu nhưng nạn đói vẫn xảy ra ở nhiều nơi, một bộ phận người ngày càng
giàu lên nhưng bộ phận nghèo khổ vẫn không ngừng gia tăng. Điều này cho thấy
sự phát triển của con người còn chứa đựng nhiều yếu tố bất hợp lý và không bền
vững.


Ngày nay, cùng với sự phát triển của mình con người đã và đang khai thác
thế giới tự nhiên sâu rộng hơn để đáp ứng nhu cầu cho cuộc sống của mình. Bằng
sự tiến bộ về khoa học kỹ thuật và công nghệ con người bắt đầu có những biện
pháp, cách thức khai thác thế giới tự nhiên một cách hợp lý hơn, nhưng điều đó
cũng chưa giải quyết được những vấn đề mà con người gặp phải. Từ những khó
khăn thách thức mà mình đang phải đối mặt, con người phải nhận thức lại và cùng
nhau đưa ra một hướng phát triển mới để giải quyết được những vấn đề mà mình
đang gặp phải.
Do vậy, phát triển bền vững là xu thế tất yếu trong tiến trình phát triển của
xã hội loài người, là yêu cầu cấp thiết đối với mọi nền kinh tế và mỗi quốc gia trên
thế giới, đặc biệt là những lĩnh vực sản xuất vật chất, sử dụng nhiều tài nguyên
thiên nhiên, liên quan đến bảo vệ môi trường.
Nhận thức được tầm quan trọng và bức thiết của vấn đề phát triển bền vững,
ngay sau Tuyên bố Rio năm 1992, Nhà nước ta đã ban hành Luật Bảo vệ môi trường
năm 1993. Sau đó đã hình thành một hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật và hệ
thống quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường. Đến nay, phát triển bền vững đã trở
thành đường lối, quan điểm, giải pháp của Đảng và Nhà nước ta.
Trong Báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng tại Đại hội đại biểu
toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã thông qua Chiến lược phát triển phát triển kinh
tế - xã hội 2001-2010 của nước ta khẳng định: “Phát triển nhanh, hiệu quả và bền
vững, tăng trưởng kinh tế đi đôi với thực hành tiến bộ, công bằng xã hội và bảo vệ
môi trường” [16, tr. 162] và “Phát triển kinh tế - xã hội gắn chặt với bảo vệ và cải
thiện môi trường, bảo đảm sự hài hòa giữa môi trường thiên nhiên, giữ gìn đa dạng

sinh học” [16, tr.163]. Tại Đại hội Đảng lần thứ XI, quan điểm này cũng được tái
khẳng định trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020 đó là: “Phát
triển nhanh gắn liền với phát triển bền vững, phát triển bền vững là yêu cầu
xuyên suốt trong Chiến lược” [17, tr. 98]. Trong đó, nội dung phát triển bền


vững nông nghiệp, nông thôn là một nội dung quan trọng trong Chiến lược
phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam.
Nước ta đang trên đường đổi mới và xây dựng đất nước với mục tiêu năm
2020 cơ bản trở thành nước công nghiệp. Với xuất phát điểm là một nền nông
nghiệp lúa nước cho nên hiện nay có khoảng 70% dân số sinh sống ở nông thôn.
Nông thôn có một vai trò cực kỳ quan trọng, gắn liền với lịch sử dựng nước và giữ
nước của nhân dân ta. Lịch sử phát triển kinh tế xã hội nước ta cho thấy sự phát
triển, tiến bộ, phồn vinh của đất nước không thể bỏ qua, tách rời sự phát triển của
khu vực nông thôn. Vì vậy, phát triển nông thôn giàu mạnh và bền vững luôn được
Đảng và Nhà nước ta đặt ở vị trí trọng tâm trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã
hội.
Ngày nay, dưới tác động như vũ bão của cuộc cách mạng khoa học công
nghệ, xu thế hội nhập quốc tế, quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đi đôi với
nó là quá trình đô thị hoá. Các vùng nông thôn hiện nay đang phải đối mặt với việc
sử dụng lãng phí, kém hiệu quả các nguồn lực tự nhiên, xã hội, tài nguyên cạn kiệt,
ô nhiễm môi trường nghiêm trọng ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển, phồn thịnh
ở nông thôn làm mất ổn định xã hội. Bởi ở nông thôn tính bền vững về sinh thái và
kinh tế cũng quan trọng như tính bền vững về xã hội trong quá trình phát triển. Do
đó, sự phát triển bền vững nông thôn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát
triển bền vững ở nước ta hiện nay.
Đồng bằng sông Hồng nằm ở vị trí trung tâm của cả nước, có điều kiện
thuận lợi để phát triển. Vùng nông thôn đồng bằng sông Hồng sau 30 năm đổi mới
đã có một diện mạo phát triển hết sức mới mẻ. Đời sống người dân nông thôn của
vùng được nâng cao và cao hơn các vùng khác trong cả nước. Song trong sự phát

triển nông thôn đồng bằng sông Hồng còn nhiều biểu hiện phát triển kém bền vững
như chuyển đổi cơ cấu kinh tế kéo theo một bộ phận lao động thiếu việc làm, cuộc
sống không ổn định, phát triển kinh tế còn gây ô nhiễm môi trường; các vấn đề xã
hội được quan tâm nhưng có nhiều nơi giải quyết thực hiện chưa hiệu quả, một số


tệ nạn diễn biến ngày càng phức tạp; môi trường nông thôn ngày càng gia tăng ô
nhiễm, số vụ vi phạm pháp luật ngày càng nhiều và tính chất ngày càng nghiêm
trọng.
Như vậy, việc nghiên cứu về phát triển bền vững và phát triển bền vững nông
thôn Việt Nam hiện nay là một yêu cầu cấp thiết. Vì vậy, tôi chọn vấn đề “Phát triển
bền vững nông thôn ở đồng bằng sông Hồng hiện nay” làm đề tài luận văn thạc sĩ
cho chuyên ngành chủ nghĩa xã hội khoa học.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Nông thôn nói chung và phát triển bền vững nông thôn nói riêng là đối
tượng quan tâm nghiên cứu của các nhà khoa học, các nhà hoạch định chính sách
nhằm mục tiêu phát triển kinh tế, văn hoá - xã hội và môi trường hiệu quả và bền
vững nhất. Đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về phát triển bền vững
nông thôn như:
- Cuốn “Góp phần phát triển bền vững nông thôn Việt Nam”, của tác giả
Nguyễn Xuân Thảo (2004), Nxb Chính trị quốc gia. Cuốn sách trình bày các giải
pháp cho những bức xúc của nông dân trong quá trình sản xuất, trong kinh tế, xã
hội nông thôn trong quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa, đô thị hóa nông thôn,
phát triển bền vững nông - lâm - ngư nghiệp và đưa ra một số cơ chế và dự án xóa
đói giảm nghèo.
- Cuốn “Phát triển nông thôn bền vững: Những vấn đề lý luận và kinh nghiệm
thế giới”, của tác giả Trần Ngọc Ngoạn (2008) Nxb Khoa học xã hội. Cuốn sách tổng
hợp những vấn đề lý luận, những lý thuyết làm cơ sở để phát triển nông thôn bền vững.
Giới thiệu một số kinh nghiệm của các nước trên thế giới trong việc ứng dụng các
phương pháp nhằm phát triển bền vững nông thôn.

Cuốn “Hệ thống trong phát triển nông nghiệp bền vững”, của tác giả Trần Danh Thìn
(2008), Nxb Nông nghiệp. Cuốn sách đã đề cập đến khái niệm


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bạch Thị Lan Anh (2010), Phát triển bền vững làng nghề truyền thống vùng
kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, Luận án tiến sĩ Kinh tế, Trường Đại học Kinh tế
quốc dân, Hà Nội.
2. Nguyễn Tuấn Anh (2011), Giáo trình Xã hội học môi trường, Nxb Đại học
Quốc gia, Hà Nội.
3. Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2012), Thực hiện phát triển bền vững ở Việt Nam, Báo
cáo quốc gia tại Hội nghị cấp cao của Liên Hợp Quốc về Phát triển bền vững
(RIO+20), Nxb Con đường mới, Hà Nội.
4. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2008), Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó
với biến đổi khí hậu, Hà Nội.
5. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2012), Kịch bản biến đổi khí hậu, nước biển
dâng cho Việt Nam, Nxb Tài nguyên môi trường và Bản đồ Việt Nam, Hà Nội.
6. Chính phủ Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2006), Quyết định số
269/QĐ-TTg.
7. Chính phủ Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2009), Nghị định số
42/2009/NĐ-CP.
8. Vũ Hy Chương (2007), Vấn đề môi trường trong quá trình công nghiệp hoá,
hiện đại hoá, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
9. Trần Văn Chử (2004), Tài nguyên thiên nhiên môi trường với tăng trưởng và
phát triển bền vững ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
10.Mai Thanh Cúc, Quyển Đình Hà (2005), Giáo trình Phát triển nông thôn, Bộ
Giáo dục và Đào tạo, Hà Nội.
11.Nguyễn Sinh Cúc (2009), “Phát triển bền vững nông nghiệp, nông thôn, nông
dân”, Tạp chí Lý luận chính trị, Số 10, tr.38-42.
12.Đường Hồng Dật (2012), Phát triển nông nghiệp bền vững, Nxb Nông nghiệp,

Hà Nội.


13.Văn Duy, Nguyễn Xuân Lựa (2011), Làng nghề cổ truyền Thuỷ Nguyên, Hải
Phòng, Nxb Văn hoá dân tộc, Hà Nội.
14. Bùi Quang Dũng (2007), Xã hội học nông thôn, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
15.Nguyễn Xuân Dũng (2009), “Đào tạo nghề: Tiếp tục đổi mới cho mục tiêu phát
triển bền vững”, Tạp chí Kinh tế và Phát triển, Số 140, tr.49-52.
16.Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
17.Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
18.Định hướng chiến lược phát triển bền vững ở Việt Nam (Chương trình nghị sự
21 của Việt Nam) (2004), Hà Nội.
19.Vũ Đình (2004), “Những hoạt động khởi đầu của Chương trình nghị sự 21 về
phát triển bền vững ở Việt Nam”, Tạp chí Kinh tế và Dự báo, Số 3, tr.37-38.
20.Vũ Đình (2004), “Hoàn thiện quy hoạch về tăng cường đầu tư phát triển thuỷ
sản theo hướng bền vững”, Tạp chí Kinh tế và Dự báo, Số 6, tr.30-31.
21.Nguyễn Văn Động, Nguyễn Thị Thuận, Phạm Thị Giang Thu, Thái Vĩnh
Thắng, Trần Ngọc Dũng (2010), Xây dựng và hoàn thiện pháp luật nhằm bảo
đảm phát triển bền vững ở Việt Nam hiện nay, Nxb Tư pháp, Hà Nội.
22.Lê Minh Đức (2004), “Về định hướng chiến lược phát triển bền vững ở Việt
Nam”, Tạp chí Kinh tế và Dự báo, Số 4, tr.35-37.
23.Lê Minh Đức (2007), “Thành tựu 2 năm thực hiện Chương trình nghị sự 21 của
Việt Nam”, Tạp chí Kinh tế và Dự báo, Số 1, tr.47-49.
24.Huỳnh Trung Hải, Nguyễn Thị Ánh Tuyết, Vũ Minh Trang, Nguyễn Thị Hoài
Thu (2012), Quản lý chất thải nhằm phát triển nông nghiệp bền vững, Nxb
Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội.
25.Lương Đình Hải (2007), “Phát triển bền vững và hài hoà những vấn đề lý luận
và thực tiễn chủ yếu hiện nay”, Tạp chí Triết học, Số 2, tr.27-34.

26.Đào Lệ Hằng (2008), Sử dụng bền vững đất nông nghiệp, Nxb Hà Nội, Hà Nội.
27.Diệp Đình Hoa (2000), Người Việt vùng đồng bằng Bắc Bộ, Nxb Khoa học xã
hội, Hà Nội.
28.Nguyễn Văn Hồng (2012), Môi trường, dân số và phát triển bền vững, Nxb
Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội.
29.Đinh Phi Hổ (2009), “Vai trò kinh tế trang trại đối với phát triển bền vững”,
Tạp chí Kinh tế và Phát triển, Số 144, tr.130-131,140.
30.Nguyễn Văn Huyên (2009), “Phát triển bền vững: Một lý thuyết phát triển trong
thế giới đương đại”, Tạp chí Lý luận chính trị, Số 7, tr.33-38.
31.Nguyễn Đắc Hưng (2009), “Thực hiện mục tiêu kích cầu, thúc đẩy tăng trưởng
bền vững và bảo đảm an sinh xã hội”, Tạp chí Cộng sản, Số 799, tr.49-53.
32.Nguyễn Đình Hương (2009), “Hoàn thiện và nâng cao chất lượng hệ thống giáo
dục quốc dân là nhân tố quyết định phát triển bền vững của Việt Nam”, Tạp chí
Kinh tế và Phát triển, Số 10, tr.59-63.
33.Phạm Lan Hương (2012), Chuyển dịch cơ cấu sử dụng đất vùng đồng bằng
sông Hồng trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông
thôn, Luận án tiến sĩ Kinh tế, Trường Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội.
34.Vũ Thành Hưởng (2010), Phát triển các khu công nghiệp vùng kinh tế trọng
điểm Bắc Bộ theo hướng bền vững, Luận án tiến sĩ kinh tế, Trường Đại học
Kinh tế quốc dân, Hà Nội.
35.Kỷ yếu Hội thảo khoa học (2010), Những vấn đề kinh tế xã hội ở nông thôn
trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá, Nxb Đại học quốc gia, Hà Nội.
36.Nguyễn Cao Lãnh (2012), Quy hoạch phát triển khu công nghiệp tại khu vực
nông thôn vùng đồng bằng sông Hồng theo hướng sinh thái, Luận án tiến sĩ
Kiến trúc, Trường Đại học Xây dựng, Hà Nội.
37.Hoàng Thịnh Lâm (2004), “Để phát triển xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam”, Tạp
chí Kinh tế và Dự báo, Số 6, tr.32-34.

38.Trịnh Kim Liên (2013), Phát triển làng nghề sản xuất hàng xuất khẩu trên địa
bàn Hà Nội đến năm 2020, Luận án tiến sĩ Kinh tế, Trường Đại học Kinh tế
quốc dân, Hà Nội.
39.Trần Văn Lộc (2004), “Các chỉ tiêu về phát triển bền vững”, Tạp chí Kinh tế và
Dự báo, Số 5, tr.35-36.
40.Lê Quốc Lý (2009), “Phát triển bền vững với xoá đói, giảm nghèo ở Việt Nam”,
Tạp chí Lý luận chính trị, Số 9, tr.26-31.
41.Đỗ Hoài Nam (2010), Báo cáo phát triển con người, Nxb Thế giới, Hà Nội.
42.Trần Ngọc Ngoạn (2008), Phát triển nông thôn bền vững những vấn đề lý luận
và kinh nghiệm thế giới, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
43.Trần Thị Minh Ngọc (2010), Việc làm của nông dân trong quá trình công
nghiệp hoá, hiện đại hoá vùng đồng bằng sông Hồng đến năm 2020, Nxb Chính
trị quốc gia, Hà Nội.
44.Phạm Thị Oanh (2012), Mối quan hệ con người - tự nhiên và phát triển bền
vững ở Việt Nam hiện nay, Luận án tiến sĩ Triết học, Học viện Khoa học xã hội,
Hà Nội.
45.Nguyễn Thế Phán (2004), “Một số vấn đề khai thác sử dụng đất đai ngoại thành
Hà Nội theo hướng phát triển bền vững”, Tạp chí Kinh tế và Phát triển, Số 82,
tr.17-19.
46.Phân hội Vườn Quốc gia và khu vực bảo tồn thiên nhiên, Hội Khoa học kỹ
thuật lâm nghiệp Việt Nam (2000), Các Vườn Quốc gia Việt Nam, Nxb Nông
nghiệp, Hà Nội.
47.Vũ Văn Phúc (2012), Xây dựng nông thôn mới những vấn đề lý luận và thực
tiễn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
48.Quốc hội Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2013), Luật Đất đai số
45/2013/QH13.


49.Quốc hội Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2014), Luật Bảo vệ môi

trường số 55/2014/QH13.
50.Chu Tiến Quang (2007), “Kinh nghiệm của Hàn Quốc trong phát triển nông
nghiệp bền vững”, Tạp chí Cộng sản, Số 3, tr.94-95
51.Nguyễn Hồng Quang, Bùi Việt Cường, Khúc Thị Thanh Vân (2013), Nguồn
nhân lực với phát triển bền vững Bắc Bộ giai đoạn 2010 - 2020, Nxb Khoa học
xã hội, Hà Nội.
52.Đỗ Đức Quân (2010), Một số giải pháp nhằm phát triển bền vững nông thôn
vùng đồng bằng Bắc Bộ (Trong quá trình xây dựng, phát triển các khu công
nghiệp), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
53.Đỗ Văn Quân (2013), “Phát triển kinh tế hộ gia đình trong tiến trình xây dựng
nông thôn mới ở đồng bằng sông Hồng hiện nay”, Tạp chí Lý luận chính trị, Số
6, tr.71-76.
54.Ngô Thuý Quỳnh (2009), Tổ chức lãnh thổ kinh tế theo hướng phát triển bền
vững ở tỉnh Vĩnh Phúc, Luận án tiến sĩ Địa lý, Viện Chiến lược phát triển, Hà
Nội.
55.Nguyễn Duy Quý, Đỗ Minh Hợp (2006), “Nhìn nhận toàn cầu hoá từ yêu cầu
phát triển bền vững”, Tạp chí Lý luận chính trị, Số 6, tr.74-78.
56.Đặng Kim Sơn (2008), Nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam: Hôm nay
và mai sau, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
57.Nguyễn Danh Sơn (2010), Nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam trong
quá trình phát triển đất nước theo hướng hiện đại, Nxb Khoa học xã hội, Hà
Nội.
58. Nguyễn Thanh Sơn, Nguyễn Như Ý, Trần Ngọc Anh, Lê Thị Hồng (2011), “Khảo
sát hiện trạng tài nguyên nước lưu vực sông Nhuệ - Đáy”, Tạp chí Khoa học
ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và công nghệ 27, Số 15, tr.227-234.


59.Tô Văn Sông (2012), Nông dân vùng đồng bằng sông Hồng trong quá trình công
nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn, Luận án tiến sĩ Triết học, Học
viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.

60.Nguyễn Hữu Sở (2009), Phát triển kinh tế bền vững ở Việt Nam, Luận án tiến sĩ
Kinh tế, Trường Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội.
61.Đào Duy Tâm (2010), Nghiên cứu giải pháp phát triển bền vững rau an toàn ở Hà
Nội, Luận án tiến sĩ Kinh tế, Đại học Nông nghiệp Hà Nội, Hà Nội.
62.Đinh Vũ Thanh, Nguyễn Văn Viết, Phạm Quang Hà, Mai Văn Thịnh, Trần Văn
Thể (2012), Tác động của biến đổi khí hậu đến các lĩnh vực nông nghiệp và giải
pháp ứng phó, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.
63.Chu Thái Thành (2009), “Bảo vệ môi trường trên quan điểm phát triển bền
vững của Đảng”, Tạp chí Cộng sản, Số 11, tr.30-34.
64.Chu Thái Thành (2009), “Làng nghề và bảo vệ môi trường làng nghề theo
hướng phát triển bền vững”, Tạp chí Cộng sản, Số 805, tr.55-59.
65.Hà Huy Thành, Nguyễn Ngọc Khánh, Phan Sỹ Mẫn, Đinh Thị Hoàng Uyên,
Đào Hoàng Tuấn (2009), Phát triển bền vững từ quan niệm đến hành động,
Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
66.Tạ Đình Thi (2007), Chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên quản điểm phát triển bền
vững của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ - Việt Nam, Luận án tiến sĩ Kinh tế,
Trường Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội.
67.Hồ Văn Thông (2008), Bàn về một số vấn đề ở nông thôn nước ta hiện nay,
Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
68. Xuân Thiêm, Đỗ Duy Văn, Nguyễn Xuân Nhân, Nguyễn Yên Tri, Lê Hữu Thịnh
(2012), Nghề và làng nghề truyền thống, Nxb Văn hoá dân tộc, Hà Nội.
69.Mai Văn Thịnh, Trần Văn Thể, Đinh Vũ Thanh (2014), Biến đổi khí hậu và
trồng trọt, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.


70.Lê Thông (2009), Địa lý kinh tế - xã hội Việt Nam, Nxb Đại học Sư phạm, Hà
Nội.
71.Chu Thị Thơm, Phan Thị Lài, Nguyễn Văn Tó (2006), Hướng dẫn sử dụng đất
đai theo hướng nông nghiệp bền vững, Nxb Lao động, Hà Nội.
72.Đỗ Đình Thọ, Lưu Tuấn Hùng, Nguyễn Văn Nhiên, Trần Đăng Ngọc (2010),

Nghề và làng nghề truyền thống Nam Định, Nxb Lao động, Hà Nội.
73.Trần Quốc Toản, Nguyễn Hữu Ninh, Nguyễn Thế Chinh, Nguyễn Văn Cư, Trần
Thụ (2013), Chủ động ứng phó biến đổi khí hậu, đẩy mạnh công tác bền vững
tài nguyên môi trường - một số vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb Chính trị quốc
gia, Hà Nội.
74.Tổng cục Thống kê (2012), Kết quả tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp và
thuỷ sản năm 2011, Nxb Thống kê, Hà Nội.
75.Trung tâm Từ điển học (2009), Từ điển Tiếng Việt, Nxb Đã Nẵng, Hà Nội.
76.Nguyễn Đức Trí, Nguyễn Thị Hoàng Yến (2014), Bảo vệ môi trường và phát
triển bền vững ở Việt Nam, Nxb Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội.
77.Đào Thế Tuấn (2006), “Vấn đề đất đai trong phát triển bền vững ở nước ta hiện
nay”, Tạp chí Cộng sản, Số 20, tr.34-39.
78.Đỗ Thế Tùng (2009), “Thời cơ và thách thức đối với sự phát triển ở Việt Nam”,
Tạp chí Cộng sản, Số 801, tr.36-41.
79.Viện Sử học (1977), Nông thôn Việt Nam trong lịch sử, Tập 1, Nxb Khoa học
xã hội, Hà Nội.