Cạnh tranh ảnh hưởng mỹ trung tại trung á từ năm 2001 đến năm 2012

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------PHAN THỊ BẠCH TUYẾT

CẠNH TRANH ẢNH HƯỞNG MỸ- TRUNG
TẠI TRUNG Á TỪ NĂM 2001 ĐẾN NĂM 2012

LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH QUAN HỆ QUỐC TẾ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------------------------------------

PHAN THỊ BẠCH TUYẾT

CẠNH TRANH ẢNH HƯỞNG MỸ- TRUNG
TẠI TRUNG Á TỪ NĂM 2001 ĐẾN NĂM 2012

CHUYÊN NGÀNH: QUAN HỆ QUỐC TẾ
MÃ SỐ: 60.31.40

Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS. TRẦN NAM TIẾN

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH -2015

MỤC LỤC
MỤC LỤC ..............................................................................................................................1
DANH MỤC VIẾT TẮT ......................................................................................................3
PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................................4
1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................................4
2. Mục đích nghiên cứu...........................................................................................................6
3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ..................................................................................................7
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.......................................................................................9
5. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu .......................................................................10
6. Bố cục của đề tài ...............................................................................................................11
Chương 1: TRUNG Á TRONG NHẬN THỨC CHIẾN LƯỢC MỸ- TRUNG SAU
CHIẾN TRANH LẠNH .....................................................................................................12
1.1. Vị trí địa chính trị của Trung Á .....................................................................................12
1.2. Trung Á trong nhận thức chiến lược của Mỹ.................................................................15
1.2.1. An ninh ........................................................................................................15
1.2.2. Chính trị .......................................................................................................17
1.2.3.Kinh tế ..........................................................................................................18
1.3. Trung Á trong nhận thức chiến lược của Trung Quốc ...................................................19
1.3.1. An ninh ........................................................................................................19
1.3.2. Chính trị .......................................................................................................21
1.3.3.Kinh tế ..........................................................................................................22
1.4. Sự hiện diện của Mỹ và Trung Quốc ở khu vực Trung Á trong thập niên 90 của thế kỷ
XX .........................................................................................................................................23
1.4.1. Sự hiện diện của Mỹ ....................................................................................23
1.4.2. Sự hiện diện của Trung Quốc ......................................................................24
1.4.3. Cạnh tranh ảnh hưởng của Mỹ - Trung ở Trung Á trong thập niên 90 của
thế kỷ XX ..............................................................................................................................26
Tiểu kết chương 1 ................................................................................................................29
1

Chương 2: CẠNH TRANH ẢNH HƯỞNG MỸ-TRUNG TẠI TRUNG Á…………...31
2.1. Tình hình quốc tế và khu vực.........................................................................................31
2.1.1. Tình hình quốc tế .........................................................................................31
2.1.2. Tình hình khu vực ........................................................................................36
2.2. Trung Á trong chính sách của Mỹ và Trung Quốc ........................................................37
2.2.1. Trung Á trong chính sách của Mỹ ...............................................................37
2.2.2. Trung Á trong chính sách của Trung Quốc .................................................39
2.3. Cạnh tranh ảnh hưởng Mỹ-Trung tại Trung Á từ năm 2001-2012 trên các lĩnh
vực .........................................................................................................................................41
2.3.1.Trên lĩnh vực chính trị ..................................................................................41
2.3.2. Trên lĩnh vực Quân sự .................................................................................46
2.3.3.Trên lĩnh vực Kinh tế ....................................................................................53
Tiểu kết chương 2 ................................................................................................................62
Chương 3: KẾT QUẢ, TÁC ĐỘNG VÀ TRIỂN VỌNG ................................................63
3.1. Kết quả ...........................................................................................................................63
3.2. Tác động .........................................................................................................................67
3.2.1. Tác động đối với Mỹ và Trung Quốc ..........................................................67
3.2.2.Tác động tới khu vực Trung Á .....................................................................68
3.3.Tác động đến các cường quốc khác ................................................................................70
3.2.1 Đối với Nga ..................................................................................................70
3.2.1 Đối với Ấn độ ...............................................................................................74
3.4.Tác động đến Việt Nam ..................................................................................................77
3.5. Triển vọng ......................................................................................................................81
Tiểu kết chương 3 ................................................................................................................83
KẾT LUẬN ..........................................................................................................................86
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................................88

2

DANH MỤC VIẾT TẮT
ASEAN: Hiệp hội các nước Đông Nam Á.
BTC: Đường ống dẫn dầu Baku – Tbilisi – Ceyhan.
CNOOC: Công ty Dầu mỏ quốc gia hải ngoại của Trung Quốc.
CSTO: Tổ chức hiệp ước an ninh tập thể.
EEC: Cộng đồng Kinh tế Âu – Á.
EIU: The Economic Intelligentce Unit.
GDP: Tổng thu nhập bình quân theo đầu người.
IMF: Quỹ tiền tệ quốc tế
NATO: Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương
NGO: Các tổ chức phi chính phủ.
OECD: Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế
OPEC: Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ.
OSCE: Tổ chức an ninh và hợp tác Châu Âu.
SCO: Tổ chức hợp tác Thượng Hải.
US: United States of America
USD: Đơn vị tiền tệ.
WB: Ngân hàng thế giới
WTO: Tổ chức thương mại thế giới.

3


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Khu vực Trung Á là không gian địa - chính trị độc lập mới xuất hiện sau khi Chiến
tranh lạnh kết thúc. Trung Á với hai vị trí quan trọng vào bậc nhất thế giới, đó là con
đường huyết mạch từ Đông sang Tây và trữ lượng khí đốt, dầu mỏ dồi dào, giờ đây đã “trở
thành trung tâm chú ý” của cả thế giới, nhất là các nước lớn.

Trung Á là một vùng của châu Á không tiếp giáp với đại dương. Vùng này trong
lịch sử có “Con đường Tơ lụa” và từng là điểm trung chuyển hàng hóa giữa Đông Á, Nam
Á,Trung Đông và châu Âu. Đôi khi người ta còn gọi nó là vùng Nội Á. Trung Á là một đất
nước có vị trí chiến lược quan trọng về địa chính trị, giao thông.
Nằm ở trung tâm lục địa Á-Âu gồm 5 quốc gia (Kargyzstan, Kygryxstan, Tajikistan,
Turkmenistan, Uzbekistan) có diện tích khoảng 5,6 triệu km2. Khu vực Trung Á nằm giữa
các khu vực chiến lược quan trọng của lục địa Âu – Á; Phía Đông giáp Trung Quốc và khu
vực Châu Á – Thái Bình Dương, phía Nam giáp Afghanistan, Trung Đông và hàng hoạt
các quốc gia Đạo Hồi, phía Bắc và Tây Bắc giáp khu vực Caucasus của Nga, Thổ Nhĩ Kỳ,
Châu Âu và Nga. Các nhà chiến lược cho rằng, muốn kiểm soát được toàn cầu thì trước hết
phải kiểm soát được đại lục Âu – Á, nhưng muốn kiểm soát được đại lục Âu – Á thì phải
kiểm soát được Trung Á, khu vực được mệnh danh là “trái tim của hòn đảo thế giới”. Từ
Trung Á có thể kiềm chế Nga từ phía Bắc, kiểm soát được Ấn Độ từ phía Nam, kiềm chế
Trung Quốc ở phía Đông và kiểm soát Châu Âu ở phía Tây của Trung Á. Nói như
Zbigniew Brenzinski trong tác phẩm Bàn cờ lớn thì “Trung Á là khu đệm, là nơi giáp ranh
hội đủ các nền văn minh chính giáo vùng Âu – Á từ cả bốn phía của thế giới. Vì thế, bất kỳ
một sự kiện nào xảy ra ở Trung Á sẽ ảnh hưởng không chỉ với khu vực mà còn làm thay
đổi cân bằng địa chính trị tại lục địa Âu – Á, khu vực được coi là trục phát triển của thế
giới.
Với vị trí này các nước Trung Á có nhiều thuận lợi để giao lưu với các nước trong
khu vực và trên thế giới, vì khu vực này có "con đường tơ lụa" đi qua nên được tiếp thu
4


nhiều giá trị văn hoá của phương Đông và phương Tây.
Là khu vực giàu có về tài nguyên thiên nhiên: Dầu mỏ, khí tự nhiên và than đá có ở
hầu hết các nước, ngoài ra còn có vàng, kim loại hiếm, muối mỏ… Địa hình chủ yếu là núi
và cao nguyên, có nhiều hoang mạc, sa mạc. Khí hậu mang tính lục địa sâu sắc, do vị trí
địa lý là khu vực nằm sâu trong lục địa lại có nhiều núi cao bao bọc.
Trước đây Trung Quốc đã ký với các nước Trung Á về vấn đề lắp đặt đường ống

dẫn dầu khi tàu chở từ Trung Đông vào đây và cho qua đường ống này để đi về Trung
Quốc; Trung Á trước đây chịu ảnh hưởng của Trung Quốc, và được Trung Quốc hỗ trợ rất
nhiều.
Kể từ sau sự kiện 11/9, Trung Á càng thu hút sự quan tâm của thế giới khi trở thành
không gian tồn tại và phát triển của chủ nghĩa khủng bố, mối đe dọa đến an ninh toàn cầu.
Chính vì vậy, khu vực Trung Á có vai trò rất lớn đối với nhiều nước, xét trên quan điểm
địa – chính trị, an ninh cũng như địa – kinh tế.
Bên cạnh sự quan tâm của Trung Quốc vào khu vực Trung Á thì Mỹ đã chuyển
mình và xác định mục tiêu Trung Quốc là đối tượng cạnh tranh của Mỹ kể từ sau chiến
tranh lạnh. Một Trung Quốc đang trên đà phát triển, sự trỗi dậy và có tầm ảnh hưởng lớn
và là đối trọng của Mỹ. Mỹ thay đổi chiến lược lớn từ Châu Âu sang khu vực Châu Á Thái
Bình Dương, đặc biệt là khu vực Trung Á mà trước đây Mỹ cho rằng đây là khu vực không
quá quan trọng. Mỹ muốn tạo ảnh hưởng của Mỹ lên Trung Á để tạo bước đệm bao vây,
kiềm hãm sự phát triển của Trung Quốc, làm giảm ảnh hưởng và lôi kéo các nước khác của
Trung Quốc ở khu vực Trung Á này.
Chính vì vậy mà hai nước Mỹ - Trung tạo ra sự cạnh tranh ảnh hưởng của mình ở
Trung Á qua những lãnh vực cụ thể như: Chính trị, kinh tế, quân sự, văn hóa, xã hội... Từ
đây, Trung Á phải cân nhắc kỹ trong chiến lược đối với từng nước, vì đây là quyền lợi rất
lớn của đất nước mình. Do vậy đề tài cần nghiên cứu kỹ vấn đề cạnh tranh ảnh hưởng của
Mỹ - Trung ởTrung Á đầu thập niên thể kỷ XXI. Khu vực Trung Á đầy tiềm năng kinh tế
đặc biệt là năng lượng đã là nỗi bận tâm lớn của các cường quốc Mỹ - Trung.
5


Xuất phát từ những nhận định trên. Việc nghiên cứu cạnh tranh ảnh hưởng của Mỹ Trung ở Trung Á đầu thập niên thể kỷ XXI này là cần thiết vì nó mang ý nghĩa khoa học và
thực tiễn.
Như vậy, đề tài cạnh tranh ảnh hưởng của Mỹ-Trung ở Trung Á giai đoạn 20012012 rất đáng để học viên nghiên cứu, từ đó sẽ đóng góp những ý tưởng cho Việt Nam
trong thời gian tới vì đây cũng là những vấn đề mới của Việt Nam trong quan hệ quốc tế.
Do Việt Nam cũng nằm trong tình thế như khu vực Trung Á khi có sự cạnh tranh ảnh
hưởng của các cường quốc (Mỹ - Trung) và Việt Nam cần có chính sách phù hợp trong

từng giai đoạn để phù hợp với thực trạng quan hệ giữa Việt Nam với hai cường quốc Mỹ Trung.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu khách quan, khoa học và chân thực cạnh tranh ảnh của Mỹ - Trung ở
Trung Á mà không phải là các nước khác ở khu vực mà chỉ chọn Trung Á làm trọng tâm,
cạnh tranh ảnh hưởng trên các phương diện chính trị, kinh tế, quân sự và văn hóa xã hội…
từ năm 2001 đến 2012. Trên cơ sở đó, xác định được cạnh tranh ảnh hưởng của hai nước
lớn trên khu vực Trung Á trên các lĩnh vực trên.
Ở Trung Á những năm thập niên cuối của thể kỷ XX; Trung Quốc luôn có ảnh
hưởng rất lớn về chính trị, kinh tế, quân sự…. những năm đầu của thập niên của thế kỷ
XXI này Mỹ đã xác định vị trí chiến lược của Trung Á để kìm hãm sự ảnh hưởng của
Trung Quốc trong khu vực này, kìm lại một Trung Quốc đang trỗi dậy và đang có tầm ảnh
hưởng ở khu vực Trung Á, khu vực Châu Á Thái Bình Dương.
Nghiên cứu, phân tích để thấy được cạnh tranh của hai nước lớn này. Mục đích của
hai nước này về lợi ích riêng của từng quốc gia: xác định được sự cạnh tranh ảnh hưởng
của hai nước qua từng vấn đề cụ thể, chỉ ra được đâu là mặt tác động của hai nước lên
Trung Á và cả khu vực Trung Á, Châu Á Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam.
Trong khuôn khổ giới hạn của luận văn Thạc sỹ, cũng như giới hạn về tài liệu, thời
gian và kiến thức, luận văn này nhằm:
6


- Bước đầu tìm hiểu, phân tích, làm rõ những lợi ích của Mỹ, Trung Quốc, Trung Á. Từ đó,
đi vào phân tích sự cạnh tranh của Mỹ và Trung Quốc đã diễn ra như thế nào trên các lĩnh
vực chính trị, an ninh, kinh tế tại Trung Á.
- Đánh giá những tác động tới quan hệ quốc tế cũng như triển vọng của cuộc cạnh tranh này
đi về đâu.
3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Cạnh tranh ảnh hưởng của Mỹ-Trung ở Trung Á đầu thập niên của thế kỷ XXI
(2001-2012), đã thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều học giả ngoài nước và trong
nước hiện nay đang nghiên cứu. Hiện nay, có rất nhiều công trình đang nghiên cứu về cạnh

tranh ảnh hưởng của Mỹ-Trung ở Trung Á đầu thập niên của thể kỷ XXI. Các công trình,
bài viết được đề cập với nhiều cấp độ khác nhau, góc độ khác nhau từ đi sâu phân tích diễn
biến từng sự kiện, tập trung xem xét việc điều chỉnh và triển khai chính sách của mỗi nước
ở Trung Á từng thời kỳ, từng giai đoạn cho đến nhấn mạnh cuộc cạnh tranh khi âm thầm,
khi gay gắt của hai cường quốc ở đây. Các công trình tiêu biểu có thể kể thêm là: Thế giới
sau sự kiện 11/9 của Thông tấn xã Việt Nam xuất bản năm 2002; Thế giới, khu vực và một
số nước lớn vào năm 2004 do Nhà xuất bản chính trị quốc gia ấn hành; An ninh quốc tế
trong thời đại toàn cầu hóa của tác giả Vương Dật Châu xuất bản năm 2004.
Các vấn đề nghiên cứu cụ thể của đề tài chưa có, những vấn đề nghiên cứu ở khía
cạnh rộng lớn hơn đã có một số nghiên cứu đã xuất bản thành sách như: Quan hệ Mỹ Trung hợp tác và cạnh tranh luận giải dưới góc độ cân bằng quyền lực của Nguyễn Thái
Yên Hương (Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011); Tác động của quan hệ Mỹ- Trung đến
an ninh khu vực Đông Nam Á sau chiến tranh lạnh của Học viện Ngoại giao (Hà Nội,
2008); Quan hệ Mỹ-Trung Quốc thập niên đầu thể kỷ XXI, Viện khoa học xã hội Việt Nam,
Viện Nghiên cứu Châu Mỹ của Lê Khương Thùy (Nxb. Khoa học Xã Hội, Hà Nội, 2012);
Quan hệ Hoa Kỳ- ASEAN 2001-2020 của Nguyễn Thiết Sơn ( Nxb Từ Điển Bách Khoa,
2012)… Các công trình này đi vào nghiên cứu ở mức độ rộng và chưa có nghiên cứu ở
mức độ hẹp và sâu sắc hơn.
Cụ thể, công trình nghiên cứu của Nguyễn Thái Yên Hương nói về quan hệ Mỹ 7


Trung hợp tác và cạnh tranh luận giải dưới góc độ cân bằng quyền lực. Công trình này đã
nói lên quan hệ của Mỹ - Trung đang có những bước phát triển mạnh mẽ về chiều rộng lẫn
chiều sâu, ngày càng gắn kết trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là kinh tế. Nhưng bên cạnh đó lại
có nhiều mâu thuẫn giữa hai cường quốc này có lúc dẫn tới gay gắt, đỉnh điểm và nó đã tác
động tới khu vực Châu Á- Thái Bình Dương, nơi mà Trung Quốc đang muốn xác lập vai
trò ảnh hưởng lãnh đạo của mình, trong khi Mỹ vẫn quyết tâm duy trì vị thế lãnh đạo tại
cùng khu vực. Quan hệ giữa Mỹ - Trung được các nhà hoạch định chính sách đối ngoại và
giới nghiên cứu quan tâm nhiều dưới nhiều góc độ khác nhau. Công trình quan hệ MỹTrung là một trong những việc làm quan trọng nhất trong tổng thể nghiên cứu quan hệ
quốc tế và kiến nghị chính sách đối ngoại của Việt Nam trong thời gian qua. Là cặp quan
hệ quan trọng nhất trong nền chính trị quốc tế hiện đại, Quan hệ Mỹ- Trung có vai trò trong

việc định hình cục diện quan hệ quốc tế, đại diện cho các nước lớn và vị trí không thể thiếu
trong việc giải quyết phần lớn các vấn đề khu vực và quốc tế. Quan hệ hai nước này không
chỉ tác động chung đến môi trường quốc tế mà còn có nhiều tác động cụ thể đến xử lý quan
hệ của Việt Nam với hai nước này trên nhiều lĩnh vực, nhất là phát triển về kinh tế và an
ninh. Công trình này giúp bổ sung và làm rõ thêm cơ sở lý luận quan hệ quốc tế, giúp cho
việc hoạch định và triển khai chính sách đối ngoại Việt Nam với các đối tác chủ chốt trong
tình hình mới.
Ngoài ra, còn có công trình của Lê Khương Thùy (chủ biên) về Quan hệ Mỹ - Trung
Quốc thập niên đầu thể kỷ XXI, viện khoa học xã hội Việt Nam, Viện Nghiên cứu Châu
Mỹ. Công trình này chỉ ra các nước Đông Nam Á là nơi Mỹ- Trung có nhiều lợi ích cũng
sẽ chịu nhiều ảnh hưởng trong quan hệ Mỹ- Trung. Công trình này tập trung phân tích
những nhân tố chủ yếu chi phối quan hệ Mỹ - Trung, sự điều chỉnh, định hướng lớn của
chiến lược toàn cầu của Mỹ đối với Trung Quốc và quan hệ Mỹ - Trung đầu thập niên của
thể kỷ XXI. Các chính sách đó được thực hiện thế nào thông qua phân tích cụ thể thực
trạng quan hệ Mỹ - Trung trên các vấn đề chính trị, kinh tế quân sự an ninh trong giai đoạn
2001-2012. Ngoài ra còn có các công trình khác cũng nói đến quan hệ Mỹ- Trung với các
nước ASEAN…

8


TÀI LIỆU THAM KHẢO
A. TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT
1. Bảo Chung (2007), “Trung Á biết đi đường nào”, Báo Thế giới tại Việt Nam, trang 5
2. Đào Lê Minh, Nguyễn Ngọc Mạnh (2000), “Chiến lược kinh tế của Mỹ đối với khu vực
Châu Á – TBD sau chiến tranh lạnh”, Châu Mỹ ngày nay.
3. Đào Lê Minh, Nguyễn Ngọc Mạnh (2000), “Chiến lược kinh tế của Mỹ đối với khu vực
Châu Á – TBD sau chiến tranh lạnh”, Châu Mỹ ngày nay.
4. Đinh Quý Đôn (2000), “Chính sách kinh tế của Mỹ đối với khu vực Châu Á – Thái Bình
Dương sau chiến tranh lạnh”, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.

5. Đỗ Minh Cao (2005), “Trung Quốc và ảnh hưởng Trung Quốc ở Trung Á”, Nghiên cứu
Trung Quốc, Số 3 (61), trang 51-57
6. Đỗ Minh Cao, “Chiến lược năng lượng của Trung Quốc những năm đầu thế kỷ XXI”.
7. Đỗ Minh Cao, “Trung Quốc và vấn đề Trung Á”, Nghiên cứu Trung Quốc, số 4 năm 2005.
8. Đỗ Ngọc Toàn, Chiến lược “Đi ra ngoài” của Trung Quốc, Nghiên cứu Trung Quốc, số 2
năm 2005 Nguyễn Đình Luân (2004), “Tìm hiểu logic kinh tế trong chính sách đối ngoại
của Mỹ”,tạp chí nghiên cứu quốc tế số 3
9. Đỗ Tiến Sâm & M.L.Titarenko (2009), Trung Quốc những năm đầu thế kỷ XXI, NXB Từ
điển Bách Khoa.
10. Đỗ Tiến Sâm (2007), “Báo cáo phát triển Trung Quốc: tình hình và triển vọng”, NXB Thế
giới.
11. Hồ An Cương (2003), Trung Quốc những chiến lược lớn, NXB Thông tấn.
12. Hồ Châu (2001), “Chiến lược đối ngoại của Nga thời kỳ Tổng thống Putin, Tạp chí nghiên
cứu Châu Âu, (số 3)
13. Lê Bá Thuyên (1997), Hoa Kỳ: Cam kết và mở rộng, Engagement and
EnlargementStrategy (Chiến lược toàn cầu mới của Mỹ), NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
14. Lê Khương Thùy: Chính sách đối ngoại và quan hệ quốc tế của Chính quyền G.W. Bush.

88


15. Lê Văn Mỹ (2007), “Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa: Ngoại giao trong bối cảnh quốc tế
mới”, NXB Khoa học - xã hội.
16. Lê Văn Mỹ, Bước đầu tìm hiểu về “Ngoại giao láng giềng” của Trung Quốc từ sau Chiến
tranh Lạnh, Nghiên cứu Trung Quốc, số 3 năm 2005.
17. Lê Văn Sang (1996), “Chiến lược kinh tế Châu Á - TBD của Mỹ”, Châu Mỹ ngày nay.
18. Mạnh Tường Thanh (2002), Chiến lược an ninh đối ngoại và vai trò quốc tế của Trung
Quốc.
19. Nghê Kiện Trung (2001), Trung Quốc trên bàn cân, NXB Chính trị Quốc gia. Tạp chí.
20. Nguyễn Huy Cố & Lê Huy Thìn (2006), “Khi Trung Quốc làm thay đổi thế giới”, NXB

Thế giới.
21. Nguyễn Huy Cố & Lê Huy Thìn (2006), Khi Trung Quốc làm thay đổi thế giới, NXB Thế
giới.
22. Nguyễn Thị Hạnh (2006), “Mỹ điều chỉnh chiến lược đối với ASEAN trên lĩnh vực an ninh,
quân sự và chính trị sau sự kiện 11/9/2001”, Châu Mỹ ngày nay.
23. Nguyễn Thiết Sơn. (2002), “Nước Mỹ năm đầu thế kỷ XXI”, Trung tâm NC Bắc Mỹ, NXB
Khoa học xã hội - Hà Nội - 2002.
24. Oxtrovxkij: Vấn đề nhiên liệu – năng lượng và sự cần thiết phải tiến hành chính sách tiết
kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường ở Trung Quốc , Nghiên cứu Trung Quốc, số 5 năm
2008.
25. Peter Nolan (2005), Trung Quốc trước ngã ba đường, NXB Chính trị quốc gia.
26. Phạm Quang Minh (2007), Tập bài giảng môn “Quan hệ quốc tế ở Châu Á - Thái Bình
Dương”
27. Phan Anh (11/2001), “Trung Á trong chiến lược toàn cầu của Mỹ”, Tạp chí kiến thức quốc
phòng hiện đại, trang 6-10.
28. Thế giới sau Chiến tranh Lạnh (2006), NXB Quân đội nhân dân.
29. Thông tấn xã Việt Nam (06/8/2005), “Mỹ - Trung Quốc – Nga tranh giành khu vực Trung
Á”, Tài liệu tham khảo đặc biệt, trang 8-11
30. Thông tấn xã Việt Nam (12/12/2004), “Trung Quốc, Nga và Mỹ có thể hợp tác ở Trung Á”,
các vấn đề quốc tế, trang 34-62
89


31. Thông tấn xã Việt Nam (12/12/2004), “Trung Quốc, Nga và Mỹ có thể hợp tác ở Trung Á”,
các vấn đề quốc tế, trang 38
32. Thông tấn xã Việt Nam (13/09/2003), “Trung Quốc ở Trung Á”, Tài liệu tham khảo đặc
biệt, trang 6-9
33. Thông tấn xã Việt Nam (15/08/2005), Trung Á và chính sách ngoại giao “Bàn cờ lớn”, Tài
liệu tham khảo đặc biệt, trang 4-9.
34. Thông tấn xã Việt Nam (16/03/2007), “Về kế hoạch Đại Trung Á của Mỹ”, tài liệu tham

khảo đặc biệt trang 4-9
35. Thông tấn xã Việt Nam (18/5/2006), Ảnh hưởng địa-chính trị của dầu mỏ khu vực Caxpi,
Tài liệu tham khảo đặc biệt trang 7-11
36. Thông tấn xã Việt Nam (20/03/2004), “Trung Á-tiêu điểm mới của cuộc đại chiến dầu
mỏ”, Tài liệu tham khảo đặc biệt trang 5
37. Thông tấn xã Việt Nam (20/03/2004), “Trung Á-tiêu điểm mới của cuộc đại chiến dầu
mỏ”, Tài liệu tham khảo đặc biệt trang 6
38. Thông tấn xã Việt Nam (21/02/2004), “Liên minh chiến lược Mỹ-Nga là có thể”, Tài liệu
tham khảo đặc biệt.
39. Thông tấn xã Việt Nam (22/08/2005) các tổ chức phi chính phủ Mỹ đứng sau các cuộc
“Cách mạng màu sắc” ở Trung Á, Tài liệu tham khảo đặc biệt trang 11-16
40. Thông tấn xã Việt Nam (25/10/2005), Mỹ và Nga tiếp tục giành ảnh hưởng ở Trung Á, Tài
liệu tham khảo đặc biệt, trang 8-15
41. Thông tấn xã Việt Nam (3/8/2005), Caxpi-Một đấu trường giữa Trung Quốc và Mỹ, Tài
liệu tham khảo đặc biệt, trang 17-20.
42. Thông tấn xã Việt Nam (4/7/2005), Trung Quốc với các nước Trung Á đang biến đổi” Tài
liệu tham khảo đặc biệt, trang 11-15
43. Thông tấn xã Việt Nam (6/8/2005), “Mỹ-Trung Quốc-Nga tranh giành khu vực Trung Á”,
Tài liệu tham khảo đặc biệt, trang 4-9
44. Thông tấn xã Việt Nam (6/9/2005), Cục diện chính trị Trung Á đang thay đổi, Tài liệu
tham khảo đặc biệt trang 1-6

90


45. Thông tấn xã Việt Nam (6/9/2005), Liệu Mỹ có rút quân khỏi Trung Á, Tài liệu tham khảo
đặc biệt, trang 6-9
46. Thời Ân Hồng (2004), Chiến lược đối ngoại lâu dài của Trung Quốc, Các vấn đề quốc tế
tài liệu tham khảo đặc biệt.
47. Trương Hiểu Hà (2005), “Những sách lược làm thay đổi Trung Quốc”, NXB Văn hóa

thông tin.
48. Vương Dật Châu (2004), An ninh quốc tế trong thời đại toàn cầu hoá, NXB chính trị Quốc
gia, Hà Nội

B. TÀI LIỆU BẰNG TIẾNG ANH
49. A Precarious Balance: Clinton and China- Current History Review, 9/1998.
50. Alan Collins (200), The security Dilemmas of Southeast Asia, Singapore: ISEAS
51. Bonnie Glaser. Sino-U.S.: drawing lessons from 2005. Commetary February 3, 2006.
Pacific Forum CSIS.
52. Boris Rumen (2005) Central Asia at the End of the Tratrisition, New York: Armonk N.Y.
M.E. Sharpe, p.154
53. CSIS: Smart Power in US- China Relations, Mach 2009.
54. Christie, Clive J(2000), Lịch sử Đông Nam Á hiện đại,Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
55. Daniel Twinin,. Americas Grand Design in Asia. The Washington Quaterly. Summer 2007.
pp.79-94.
56. E.Grebenshicov (2003), Tạp chí Á – Phi ngày nay, số 1, HVCTQGHCM, thông tin chuyên
đề chính trị thế giới năm 2003, số 1 (3-2004).
57. Elizabeth Wishnick (2009), Russia, China, and The United States In Central Asia:
Prospects For Great Power Competition And Cooperation In The Shadow Of The
Georgian Crisis. www.strategicstudiesinstitute.army.mil/pdffiles/PUB907.pdf
58. Erica Downs (2011), Inside China, Inc: China Development Basnk‟s Cross-Border Energy
Deals, John L. Thornton China Center Monograph Series, Brookings, Number 3, p87.
59. Evelyn Goh, Understanding Hedging in Asia - Pacific Security. Commetary September 1,
2006. Pacific Forum CSIS.
91


60. Frank Ching. U.S. and China: The Great Thaw. Commetary October 26, 2006. Pacific
Forum CSIS.
61. Gerald D. Finn (2007), China- US Economic and Geoographic relations, Nova Scien

pubilsihers.
62. Grant E. ( 2000), Where China meet Southeast Asia. Social and Culture Change in the
border regions. USA: St. Martin Press.
63. James A. Kelly (Former Assistant Secretary of State, Counselor to the Pacific Forum and
Senior Adviser to CSIS) Commentary (March 10, 2005).
64. James A.Lelly (2004), Bản điều trần trước ủy ban đối ngoại hạ Viện Mỹ, Ngày 2/6/2004.
65. John Fuston (2001), Government and Politics in Southeast Asia, Singapore: ISEAS.
66. Joseph S. Nye. The Future of U.S China Relations. Commetary March 17, 2006. Pacific
Forum CSIS
67. Lehman, F. K..(1981), Military Rulein Burma Since1962, Singapore:Maruzen Asia.
68. Lord Winston (1993), Confirmation Hearing, Statement before the Senate Foreign
Relation Committee, Washington, DC, March 31.
69. Martha Olcott (2005) The Great Powers in Central Asia, Carnegie Endownment, 2005,
trang 331-335
70. Michael T. Klare. Not Terrorism China drives up US Military Spending. Commetary April
7, 2006. Pacific Forum CSIS.
71. Ralph A. Cossa. 2006 National Security Strategy: Its All About Democracy. Pacific Forum
CSIS. Commentary, March 29, 2006.
72. Randall B. Ripley và James M.Lindsay: Chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ sau Chiến tranh
lạnh. NXB. Chính trị quốc gia, Nà nội-2002.
73. Richard F. Grimmentt (2002), “Việc sử dụng sức mạnh quân sự phủ đầu của Hoa Kỳ: hồ
sơ phủ đầu”, Chương trình nghị sự Chính sách đối ngoại Mỹ, Tạp chí Điện tử Bộ Ngoại
giao Hoa Kỳ, số 4, tập 7.
74. Robert Sutter (2009), The Obama administration and US policy in Asia, Contemporary
Southeast Asia

92


75. Robert Sutter, Why Rising China Cant Dominate Asia. Commetary September 11, 2006.

Pacific Forum CSIS.
76. Robert Zoellick. U.S. Wants Deeper Cooperation with China, States Zoellick Says. Meeting
with Chinese Officials, initiates Strategy Dialogue, 03 August 2005.
77. Sara

Shenker

(2005),

“Struggle

for

Influnce

in

Central

Asia”,

BBC,

/>78. Stephen Bosworth. U.S. Interests in a changing Asia. Commetary September 8, 2006.
Pacific Forum CSIS.
79. Stephen M.Walt (2005), “In the National Interest: A New Grand Strategy for American
Foreign Policy” />80. The White House (2002). The National Security Strategy of the United States of America,
/>81. The World Factbook, July 2010,
82. Thomas J. Christensen. U.S. Relations with the Peoples Republic of China. Statement
before the House Committee on Foreign Affairs, Subcommittee on Asia, the Pacific and the

Global Environment. Washington DC, March 27, 2007.
83. U.S Security Policy Challenges for the 21th Century. USIA Review, 1998. N03, Vol.3
(7/1998).
84. US Agency for International Devolopment (2004), US Foreign Aid: Meeting the
challenges of the 21st Century, January, .
85. US Congress (2005), “China-Sountheast Asia Relations: Trends, Issues and Implications
for the United States”, Congressional Resarch Service Report for Congress, February 8.
86. US Department of State, Rumsfeld disscuses military response to terrorist attacks,
Washington
87. Vladimir Naumkin (2008), “Sự trỗi dậy của Nga: Những tác động tới khu vực Châu Á-Thái
Bình Dương”, Tạp chí nghiên cứu quốc tế số 73, trang 6-11
88. Zhinqun Zhu (2009), US- China relations in the 21 st century: power transition and peace.
/>93