Quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh điện biên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

TRẦN MẠNH HỒNG

QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP
Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

TRẦN MẠNH HỒNG

QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP
Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Trịnh Ngọc Thạch

HÀ NỘI - 2015

1

MỤC LỤC
Lời cảm ơn ......................................................................................................... i
Danh mục chữ viết tắt ..................................... Error! Bookmark not defined.
Mục lục.............................................................................................................iii
Danh mục bảng............................................... Error! Bookmark not defined.
Danh mục hình ............................................................................................... viii
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 6
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NÓI
CHUNG VÀ TRƢỜNG PTDTNT NÓI RIÊNGError!

Bookmark

not

defined.
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................. Error! Bookmark not defined.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài............... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Quản lí ................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Quản lí nhà trường ................................ Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ... Error! Bookmark not defined.
1.2.4. Quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớpError!

Bookmark

not

defined.
1.3. Trường phổ thông dân tộc nội trú ............ Error! Bookmark not defined.

1.3.1. Vị trí, mục tiêu, vai trò, tính chất của trường PTDTNT ................ Error!
Bookmark not defined.
1.3.2. Hệ thống trường PTDTNT .................... Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Quản lí nhà trường PTDTNT ................ Error! Bookmark not defined.
1.3.4. Nhiệm vụ trường PTDTNT ................... Error! Bookmark not defined.
1.3.5. Các hoạt động giáo dục trong nhà trường PTDTNTError! Bookmark
not defined.
1.4. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT nói chung và
trường PTDTNT nói riêng ............................. Error! Bookmark not defined.
1.4.1. Mục tiêu của HĐGDNGLL ................... Error! Bookmark not defined.

2


1.4.2. Vị trí, vai trò và các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ở trường THPT nói chung và trường PTDTNT nói riêng ................ Error!
Bookmark not defined.
1.4.3. Nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớpError!

Bookmark

not defined.
1.4.4. Đặc điểm của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT nói
chung và trường PTDTNT nói riêng ............... Error! Bookmark not defined.
1.5. Quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT nói chung
và trường PTDTNT nói riêng.......................... Error! Bookmark not defined.
1.5.1. Các nội dung quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớpError! Bookmark
not defined.
1.5.2. Vai trò của các chủ thể quản lí trong thực hiện HĐGDNGLL ...... Error!
Bookmark not defined.

1.5.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ở trường THPT nói chung và trường PTDTNT nói riêng ................. Error!
Bookmark not defined.
Kết luận chương 1……………………...……………………………………36
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO
DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƢỜNG PTDTNT TỈNH ĐIỆN BIÊN
............................................................................. Error! Bookmark not defined.
2.1. Khái quát về trường PTDTNT tỉnh Điện BiênError!

Bookmark

not

defined.
2.1.1. Đặc điểm kinh tế, văn hóa xã hội tỉnh Điện BiênError! Bookmark not
defined.
2.1.2. Phát triển giáo dục tỉnh Điện Biên ........ Error! Bookmark not defined.
2.1.3. Đặc điểm của nhà trường ...................... Error! Bookmark not defined.
2.2. Thực trạng các HĐGDNGLL ở trường PTDTNT tỉnh Điện Biên .. Error!
Bookmark not defined.
2.2.1. Khái quát về tiến hành khảo sát ............ Error! Bookmark not defined.

3


2.2.2. Kết quả khảo sát ................................ Error! Bookmark not defined.
2.2.2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lí, CB Đoàn, GVCN, GVBM
và học sinh về tác dụng, của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. ....... Error!
Bookmark not defined.
2.2.2.2. Thực trạng

hiểu biết về nội dung hoạt động giáo dục ngoài giờ lên

lớp ở trường PTDTNT tỉnh Điện Biên ............ Error! Bookmark not defined.
HĐGDNGLL của học sinh.............................. Error! Bookmark not defined.
2.2.2.3. Thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
PTDTNT tỉnh Điện Biên ................................. Error! Bookmark not defined.
2.2.2.4. Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến hiệu quả hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp ............................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2.5. Đánh giá thực trạng kết quả thực hiện các HĐGDNGLL ở trường
PTDTNT Tỉnh Điện Biên................................ Error! Bookmark not defined.
2.3. Đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ở trường PTDTNT tỉnh Điện Biên ............ Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Thực trạng quản lí việc xây dựng kế hoạch HĐGDNGLL ............ Error!
Bookmark not defined.
2.3.2. Thực trạng quản lí CSVC, thiết bị phục vụ cho hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp .............................................. Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Thực trạng quản lí việc phối hợp các lực lượng giáo dục tham gia tổ chức
HĐGDNGLL ................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.4. Thực trạng quản lí việc kiểm tra đánh giá các hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp........................................................ Error! Bookmark not defined.
2.4. Đánh giá về thực trạng và nguyên nhân ... Error! Bookmark not defined.
2.4.1. Những mặt mạnh ................................... Error! Bookmark not defined.
2.4.2. Những mặt hạn chế ............................... Error! Bookmark not defined.
2.4.3. Nguyên nhân của những mặt hạn chế ... Error! Bookmark not defined.

4


Kết luận chương 2……………………………...……………………………75

Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI
GIỜ LÊN LỚP Ở TRƢỜNG PTDTNT TỈNH ĐIỆN BIÊN ............... Error!
Bookmark not defined.
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ............ Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo đáp ứng mục tiêu giáo dục THPT ................ Error!
Bookmark not defined.
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....... Error! Bookmark not defined.
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi học
sinh THPT ....................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo sự phối hợp các chủ thể cùng tham gia hoạt động
GDNGLL ........................................................ Error! Bookmark not defined.
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ........ Error! Bookmark not defined.
3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .......... Error! Bookmark not defined.
3.2. Một số biện pháp quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
PTDTNT tỉnh Điện Biên ................................. Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Biện pháp 1: Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho CBQL, giáo viên,
học sinh và các lực lượng ngoài xã hội về HĐGDNGLLError!

Bookmark

not defined.
3.2.2. Biện pháp 2: Phân cấp trách nhiệm về quản lí hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp trong nhà trường ........................... Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Biện pháp 3: Quản lý việc thực hiện kế hoạch chương trình hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp của tiểu ban, CB Đoàn, GVCNError! Bookmark
not defined.
3.2.4. Biện pháp 4: Quản lý nội dung và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp.............................................. Error! Bookmark not defined.
3.2.5. Biện pháp 5: Quản lý việc phối hợp các lực lượng trong và ngoài nhà
trường tham gia thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ............ Error!

Bookmark not defined.

5


3.2.6. Biện pháp 6: Quản lý cơ sở vật chất và các điều kiện đảm bảo nguồn
lực thực hiện chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ........... Error!
Bookmark not defined.
3.2.7. Biện pháp 7: Quản lý công tác kiểm tra, đánh giá kết quả chương trình
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp .............. Error! Bookmark not defined.
3.2.8. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........... Error! Bookmark not defined.
3.3. Khảo nghiệm về tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp ............ Error!
Bookmark not defined.
3.3.1. Mục đích, nội dung và đối tượng khảo nghiệmError! Bookmark not
defined.
3.3.2. Kết quả khảo nghiệm ............................ Error! Bookmark not defined.
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý HĐGDNGLLError! Bookmark
not defined.
Kết luận chương 3…………………………………………………...……..100
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 10
PHỤ LỤC ..................................................................................................... 106

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Bất kỳ ở một giai đoạn lịch sử nào, giáo dục - đào tạo luôn đóng một
vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển của mỗi cá nhân, tập thể, cộng
đồng, dân tộc và cả nhân loại. Tại Đại hội lần thứ VII Đảng cộng sản Việt
Nam đã xác định “Giáo dục và đào tạo phải được xem là quốc sách hàng đầu

6


để phát huy nhân tố con người, động lực trực tiếp của sự phát triển”, đó là
một sự khẳng định hết sức đúng đắn xuất phát từ lợi ích của nhân dân ta, đồng
thời phù hợp với chân lý phổ biến của lịch sử thế giới. Từ đó đến nay, nhiều
Hội nghị chuyên đề của Đảng tiếp tục ban hành các nghị quyết về đổi mới,
phát triển sự nghiệp giáo dục - đào tạo. Chính vì vậy mà sự nghiệp giáo dục đào tạo nước ta ngày càng phát triển cả về quy mô và chất lượng. Trong
Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 - 2020 xác định rõ mục tiêu
chiến lược của giáo dục Việt Nam là: Đổi mới căn bản và toàn diện theo
hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế;
chất lượng giáo dục được nâng cao một cách toàn diện gồm: giáo dục đạo
đức, kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực hành, năng lực ngoại ngữ
và tin học; đáp ứng nhu cầu nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao
phục vụ sự nghiệp CNH - HĐH đất nước...
Việc đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện đã được cụ thể
hoá trong Luật giáo dục, các Nghị quyết và Chiến lược phát triển về giáo dục
của Đảng và Nhà nước. Để thực hiện được điều đó, trong chương trình đào
tạo ở các cấp học, ngành học mà Bộ GD&ĐT xây dựng, ngoài các môn học
cung cấp kiến thức còn có các hoạt động giáo dục bổ trợ, trong đó phải kể đến
hoạt động giáo dục ngoài lên lớp (HĐGDNGLL).
HĐGDNGLL là sự tiếp nối hoạt động văn hoá, bằng hình thức sinh
hoạt hấp dẫn với nội dung phong phú góp phần củng cố, khắc sâu kiến thức,
rèn luyện kỹ năng, bồi dưỡng tình cảm, xây dựng ý thức độc lập, tinh thần tự
chủ, phát triển tình đoàn kết của HS. HĐGDNGLL còn là một hoạt động phù
hợp với nhu cầu của các em như: giáo dục truyền thống, vui chơi, giải trí, văn
hoá văn nghệ, TDTT, tạo điều kiện để học sinh có kỹ năng vận dụng các kiến
thức đã học vào thực tiễn trong cuộc sống của mỗi cá nhân, đồng thời nhằm
hạn chế các tệ nạn xã hội đang có nguy cơ xâm nhập vào nhà trường.
HĐGDNGLL đã được triển khai thực hiện ở hệ thống các trường phổ

thông, đã được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, các thầy cô giáo, các lực

7


lượng khác và đã đạt được một số kết quả tốt. Tuy nhiên, trong thực tế việc
QL HĐGDNGLL còn nhiều bất cập, nhất là ở các trường PTDTNT.
Trường PTDTNT Tỉnh Điện Biên trong nhiều năm qua đã chú trọng
phát triển về chất lượng giáo dục. Nhà trường cũng đã quan tâm đến việc tổ
chức các HĐGDNGLL cho học sinh và bước đầu đã đạt được kết quả đáng
kể, tuy nhiên trước yêu cầu của xã hội, nhà trường cần có những biện pháp
QL HĐGDNGLL sao cho hiệu quả hơn, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục
toàn diện cho học sinh của nhà trường.
Xuất phát từ lý do trên, tôi đã chọn đề tài: "Quản lí hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp ở trường Phổ thông Dân tộc Nội trú tỉnh Điện Biên" để
nghiên cứu trong luận văn tốt nghiệp khóa đào tạo thạc sỹ chuyên ngành
Quản lý giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận về HĐGDNGLL, với mong muốn tìm
hiểu thực tiễn QL HĐGDNGLL và đề xuất những biện pháp QL hữu hiệu
nhất nhằm nâng cao chất lượng HĐGDNGLL trong trường PTDTNT tỉnh
Điện Biên. Khi triển khai có hiệu quả tốt, đề tài sẽ được nhân rộng tới các
trường PTDTNT THPT các huyện trong tỉnh.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về QL HĐGDNGLL các trường THPT nói
chung và các trường PTDTNT nói riêng
3.2. Phân tích thực trạng HĐGDNGLL và việc QL HĐGDNGLL ở trường
PTDTNT tỉnh Điện Biên
3.3. Đề xuất một số biện pháp QL nhằm nâng cao chất lượng HĐGDNGLL
ở trường PTDTNT tỉnh Điện Biên

3.4. Khảo nghiệm về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp được
đề xuất trong đề tài nghiên cứu của luận văn
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu: HĐGDNGLL trường PTDTNT

8


4.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý HĐGDNGLL ở trường PTDTNT
5. Câu hỏi nghiên cứu
- Thực trạng QL HĐGDNGLL ở trường PTDTNT tỉnh Điện Biên hiện
nay như thế nào?
- Biện pháp nào có thể sử dụng để QL HĐGDNGLL ở trường
PTDTNT tỉnh Điện Biên trong giai đoạn hiện nay?
6. Giả thuyết khoa học
Để nâng cao chất lượng HĐGDNGLL ở trường PTDTNT tỉnh Điện
Biên thì phải xác định được những biện pháp QL phù hợp như: nâng cao nhận
thức của CBQL, GV, HS và các lực lượng ngoài xã hội về HĐGDNGLL;
phân định trách nhiệm trong QL HĐGDNGLL trong nhà trường; huy động
các nguồn lực trong và ngoài nhà trường để tổ chức HĐGDNGLL; tăng
cường và sử dụng hợp lí, hiệu quả CSVC phục vụ cho HĐGDNGLL; QL
công tác KT - ĐG HĐGDNGLL.
7. Phạm vi nghiên cứu
7.1. Phạm vi khách thể nghiên cứu: công tác QL HĐGDNGLL ở trường
PTDTNT tỉnh Điện Biên;
7.2. Phạm vi thời gian nghiên cứu: năm học 2012 - 2013; 2013 - 2014
7.3. Phạm vi nội dung nghiên cứu
+ Nghiên cứu lý thuyết và khảo sát thực tiễn công tác QL HĐGDNGLL
+ Đề xuất các biện pháp QL HĐGDNGLL tại Trường PTDTNT Tỉnh
Điện Biên

8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi

- Phỏng vấn

- Phương pháp quan sát

- Phương pháp chuyên gia

- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
8.3. Phương pháp thống kê toán học

9


Phương pháp này được sử dụng để xử lý các số liệu đã thu thập được.
9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
9.1. Ý nghĩa lý luận
Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận của công tác QL HĐGDNGLL ở
các trường THPT nói chung và trường PTDTNT nói riêng.
9.2. Ý nghĩa thực tiễn
Trên cơ sở các biện pháp QL HĐGDNGLL được đề xuất phù hợp với
thực tế và có tính khả thi nhằm giúp nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện
học sinh. Qua đó giúp nhân rộng kinh nghiệm QL HĐGDNGLL cho các
trường PTDTNT khác tại tỉnh Điện Biên.
10. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham
khảo, phụ lục, nội dung luận văn được trình bày trong ba chương:

Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về QL HĐGDNGLL ở trường THPT nói
chung và trường PTDTNT nói riêng
Chƣơng 2: Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lý
HĐGDNGLL ở trường PTDTNT tỉnh Điện Biên
Chƣơng 3: Các biện pháp QL HĐGDNGLL ở trường PTDTNT tỉnh
Điện Biên

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đặng Quốc Bảo (2004), Vấn đề quản lý từ một góc nhìn. Nxb Giáo dục,
Hà Nội.
2. Đặng Quốc Bảo (2010), Quản lý nhà trường.

10


3. Bộ giáo dục và đào tạo (2011), Điều lệ Trường trung học cơ sở, trường
trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học. Nxb Giáo dục,
Hà Nội.
4. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2007), Điều lệ trường THCS, THPT và trường
phổ thông có nhiều cấp học, Quyết định số 07/2007/QĐ-BGDĐT, ngày
02/4/2007.
5. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2008), Quy chế tổ chức và hoạt động của trường
phổ thông dân tộc nội trú, Quyết định số 49/2008/QĐ-BGDĐT ngày
25/8/2008.
6. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2009), Sửa đổi, bổ sung Điều 10 và Điều 13 của
Quy chế tổ chức và hoạt động của trường phổ thông dân tộc nội trú ban hành
kèm theo Quyết định số 49/2008/QĐ-BGDĐT, Thông tư số 06/2009/TTBGDĐT ngày 31/3/2009.
7. Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2010), Đại cương khoa học
quản lí. Nxb ĐHQG, Hà Nội.
8. Phạm Minh Hạc. Khoa học quản lý giáo dục, 1999. Nxb giáo dục.

9. Đặng Vũ Hoạt, Hà Thế Ngữ (1996), Giáo dục học, Tập 1. Nxb Giáo dục,
Hà Nội.
10. Đặng Vũ Hoạt, Hà Thế Ngữ. Giáo dục học tập 1-2 năm 1998.
11. Đặng Vũ Hoạt (2005), HĐGDNGLL ở trường THCS. Nxb Giáo dục, Hà Nội.
12. Nguyễn Ngọc Quang (1990), Những khái niệm cơ bản về lí luận QLGD.
Trường cán bộ quản lí giáo dục trung ương 1, Hà Nội.
13. Bùi Sỹ Tụng, Lê Văn Cầu, Nguyễn Dục Quang (2007), Sách
HĐGDNGLL dành cho giáo viên lớp 10. Nxb Giáo dục, Hà Nội.
14. Bùi Sỹ Tụng, Lê Văn Cầu, Nguyễn Dục Quang (2007), Sách
HĐGDNGLL dành cho giáo viên lớp 11. Nxb Giáo dục, Hà Nội.
15. Bùi Sỹ Tụng, Lê Văn Cầu, Nguyễn Dục Quang (2007), Sách
HĐGDNGLL dành cho giáo viên lớp 12. Nxb Giáo dục, Hà Nội.
16. Phạm Viết Vƣợng (2000), Giáo dục học, Nxb Đại học quốc gia, Hà Nội.

11


Nguyễn Dục Quang (2006), Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương
trình, sách giáo khoa Lớp 10 Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Nxb Giáo
dục, Hà Nội.
Nguyễn Thị Thu Huyền, Đặng Quốc Bảo, cùng nhiều tác giả (2013), Một
số vấn đề lí luận và thực tiễn về quản lí trường phổ thông dân tộc nội trú.
Nxb Văn hóa - Thông tin.

12