Phát triển nguồn lực thông tin tại thư viện cục thông tin khoa học và công nghệ quốc gia

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NÔI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------------------------------------------------

NGUYỄN THỊ THOA

PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC THÔNG TIN TẠI THƯ VIỆN
CỤC THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ QUỐC GIA

LUẬN VĂN THẠC SĨ THÔNG TIN - THƯ VIỆN

Hà Nội, 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NÔI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------------------------------------------------

NGUYỄN THỊ THOA

PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC THÔNG TIN TẠI THƯ VIỆN
CỤC THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ QUỐC GIA

LUẬN VĂN THẠC SĨ THÔNG TIN - THƯ VIỆN

Chuyên ngành: Khoa học Thông tin – Thư viện
Mã số: 60 32 02 03
Người hướng dẫn khoa học: TS. Chu Ngọc Lâm

XÁC NHẬN HỌC VIÊN ĐÃ CHỈNH SỬA THEO GÓP Ý CỦA HỘI ĐỒNG

Giáo viên hướng dẫn

Chủ tịch hội đồng chấm luận văn
thạc sĩ khoa học

TS. Chu Ngọc Lâm

PGS.TS Nguyễn Thị Lan Thanh
Hà Nội, 2015


GÓP Ý CỦA HỘI ĐỒNG BẢO VỆ LUẬN VĂN

…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………….

Chủ tịch Hội đồng

PGS.TS. Nguyễn Thị Lan Thanh


LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất
cứ công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thoa


LỜI CẢM ƠN
Luận văn với đề tài “Phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện Cục Thông
tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia” là kết quả học tập và nghiên cứu của tác giả
trong khóa Cao học từ năm học 2013 – 2015, ngành Thông tin – Thư viện tại
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Trong quá trình nghiên cứu tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ của gia
đình, sự hướng dẫn tận tình từ các giảng viên và các bạn đồng nghiệp. Tôi xin cảm
ơn các thầy, cô giáo Khoa Thông tin – Thư viện, Trường Đại học Khoa học Xã hội
và Nhân văn.
Xin cảm ơn Ban lãnh đạo, các anh chị và các bạn đồng nghiệp trong Cục
Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia đã giúp đỡ, cung cấp tư liệu và tạo điều
kiện cho tôi hoàn thành luận văn.
Xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Trần Thị Quý – Chủ nhiệm
Khoa Thông tin – Thư viện, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại

học Quốc gia Hà Nội, đã giúp định hướng nghiên cứu khoa học rất quan trọng cho
bản luận văn này.
Đặc biệt xin trân trọng cảm ơn TS. Chu Ngọc Lâm – nguyên Giám đốc Thư
viện Hà Nội, người thầy đã tận tình hướng dẫn tôi thực hiện, hoàn thiện bản luận
văn này.
Trong quá trình thực hiện, do thời gian có hạn, trình độ chuyên môn, kinh
nghiệm còn nhiều hạn chế nên luận văn vẫn còn nhiều khiếm khuyết, nhưng với
mong muốn đóng góp một phần nhỏ bé vào việc nâng cao hiệu quả công tác phát
triển nguồn lực thông tin của Thư viện Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ
Quốc gia nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng của tác giả trong quá trình thực hiện, luận văn
chắc không trành khỏi thiết sót. Tôi rất mong nhận được sự xem xét, đánh giá, đóng
góp ý kiến của Thầy Cô.
Xin chân thành cảm ơn!
Học viên: Nguyễn Thị Thoa


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Nghĩa của từ

Từ viết tắt

CD-ROM

Compact Diss Read Onlu Memory
(Bộ nhớ chỉ đọc dùng cho đĩa compact)

CNTT

Công nghệ thông tin

CSDL

Cơ sở dữ liệu

ISSN

International Standard Serial Number
(Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho ấn phẩm xuất bản định kỳ)

KH&CN

Khoa học và Công nghệ

KH&CN QG

Khoa học và Công nghệ Quốc gia

KH&KT

Khoa học và Kỹ thuật

NASATI

National Agency for Science and Technology Information

NCT

Nhu cầu tin

NDT

Người dùng tin

TT - TV

Thông tin – Thư viện


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
MỤC LỤC ........................................................................................................ 1
DANH MỤC SƠ ĐỒ ......................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC BẢNG .......................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ..................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC HÌNH ........................................... Error! Bookmark not defined.
MỞ ĐẦU ............................................................ Error! Bookmark not defined.
1. Tính cấp thiết của đề tài. ............................ Error! Bookmark not defined.
2. Tình hình nghiên cứu. ............................... Error! Bookmark not defined.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu. ........... Error! Bookmark not defined.
4. Giả thuyết nghiên cứu. ............................... Error! Bookmark not defined.
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. ............ Error! Bookmark not defined.
6. Phương pháp nghiên cứu. ......................... Error! Bookmark not defined.
7. Ý nghĩa khoa học và ứng dụng của luận văn.Error!

Bookmark

not

defined.
8. Dự kiến kết quả nghiên cứu....................... Error! Bookmark not defined.
9. Bố cục của luận văn. .................................. Error! Bookmark not defined.
NỘI DUNG.....................................................................................................18
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

PHÁT TRIỂN

NGUỒN LỰC THÔNG TIN TẠI THƯ VIỆN CỤC THÔNG TIN KHOA
HỌC VÀ CÔNG NGHỆ QUỐC GIA ............. Error! Bookmark not defined.
1.1. Một số khái niệm và tiêu chí đánh giá nguồn lực thông tin ..... Error!
Bookmark not defined.

1


1.1.1. Khái niệm nguồn lực thông tin .................. Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Khái niệm phát triển nguồn lực thông tin. Error! Bookmark not defined.
1.1.3. Tiêu chí đánh giá nguồn lực thông tin. ..... Error! Bookmark not defined.

1.2. Các yếu tố tác động tới công tác phát triển nguồn lực thông tin
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Sự tác động của các yếu tố đặc trưng của tài liệu đến công tác phát triển
nguồn lực thông tin. ............................................ Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Sự tác động của các yếu tố nội tại thư viện đối với công tác phát triền
nguồn lực thông tin.......…………………………………………………………….....29

1.3. Khái quát về Cục Thông tin Khoa học và công nghệ quốc gia Error!

Bookmark not defined.
1.3.1. Sơ lược lịch sử hình thành và phát triển. .. Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc
gia ........................................................................ Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Cơ cấu tổ chức của Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia.
............................................................................. Error! Bookmark not defined.

1.4. Khái quát về Thư viện Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc
gia .................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.4.1. Quá trình hình thành và phát triển ........... Error! Bookmark not defined.
1.4.2. Chức năng, nhiệm vụ................................. Error! Bookmark not defined.
1.4.3. Cơ cấu tổ chức và đội ngũ cán bộ............. Error! Bookmark not defined.
1.4.4. Người dùng tin và nhu cầu tin tại Thư viện Cục Thông tin Khoa học và
Công nghệ Quốc gia............................................ Error! Bookmark not defined.

1.5. Vai trò công tác phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện Cục
Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia.Error!
defined.

2

Bookmark

not


1.5.1. Phát triển nguồn lực thông tin góp phần nâng cao năng lực nghiên cứu
và triển khai công nghệ cho cá nhân, tổ chức, cơ quan hoạt động trong lĩnh
vực nghiên cứu và triển khai công nghệ. ............ Error! Bookmark not defined.
1.5.2. Phát triển nguồn lực thông tin góp phần đổi mới phương thức phục vụ

của Thư viện. ....................................................... Error! Bookmark not defined.

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC
THÔNG TIN TẠI THƯ VIỆN CỤC THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ
CÔNG NGHỆ QUỐC GIA .............................. Error! Bookmark not defined.
2.1. Thực trạng nguồn lực thông tin tại Thư viện Cục Thông tin Khoa
học và Công nghệ Quốc gia. ......................... Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Nguồn lực thông tin xét theo vật mang tin.Error!

Bookmark

not

defined.
2.1.2. Nguồn lực thông tin xét theo chuyên ngành khoa học.Error! Bookmark
not defined.
2.1.5 Nguồn lực thông tin xét theo kênh thu thập.Error!

Bookmark

not

defined.

2.2. Công tác phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện Cục Thông
tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia. ......... Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Chính sách phát triển nguồn lực thông tin.Error!

Bookmark

not

defined.
2.2.2. Kinh phí bổ sung. ...................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Quy trình bổ sung. ..................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.4. Phương thức bổ sung. ............................... Error! Bookmark not defined.
2.2.5. Công tác tổ chức kho và bảo quản tài liệu.Error!

Bookmark

not

defined.
2.2.6. Công tác thanh lọc tài liệu ........................ Error! Bookmark not defined.
2.2.7. Phối hợp, chia sẻ nguồn lực thông tin. .... Error! Bookmark not defined.

3


2.3. Đánh giá nguồn lực thông tin. ............... Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Mức độ đầy đủ, khả năng bao quát của nguồn lực thông tin. ......... Error!
Bookmark not defined.
2.3.2. Tính kịp thời, cập nhật của thông tin. ....... Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Mức độ phù hợp và hấp dẫn của nguồn lực thông tin.Error! Bookmark
not defined.

2.4. Nhận xét chung về công tác phát triển nguồn lực thông tin tại Thư
viện Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia.Error! Bookmark
not defined.
2.4.1. Ưu điểm. .................................................... Error! Bookmark not defined.

2.4.2. Nhược điểm. .............................................. Error! Bookmark not defined.
2.4.3. Nguyên nhân.............................................. Error! Bookmark not defined.

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC THÔNG TIN
TẠI THƯ VIỆN CỤC THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
QUỐC GIA. ....................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1. Các giải pháp, kiến nghị về cơ chế chính sáchError! Bookmark not
defined.
3.1.1. Hoàn thiện các văn bản pháp quy về quản lý hoạt động thông tin thư
viện. ..................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Hoàn thiện chính sách phát triển nguồn tin phù hợp với điều kiện và
hoàn cảnh mới. .................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.3. Đa dạng hóa các nguồn kinh phí cho hoạt động thư viện. .............. Error!
Bookmark not defined.

3.2. Đa dạng hóa các kênh thu thập tài liệu.Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Đẩy mạnh việc thu thập tài liệu xám......... Error! Bookmark not defined.

4


3.2.2. Đẩy mạnh hoạt động trao đổi tài liệu trong và ngoài nước ............ Error!
Bookmark not defined.
3.2.3. Tăng cường bổ sung nguồn tài liệu điện tử và số hóa tài liệu ......... Error!
Bookmark not defined.

3.3. Tăng cường đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất.Error! Bookmark not
defined.
3.3.1. Tăng cường đầu tư trang thiết bị .............. Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Nâng cấp phần mềm quản trị thư viện ...... Error! Bookmark not defined.

3.4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và đào tạo người dùng tin
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.4.1. Bồi dưỡng, nâng cao trình độ cán bộ thư việnError!

Bookmark

not

defined.
3.4.2. Đào tạo, hướng dẫn người dùng tin .......... Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN ........................................................ Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 5
PHỤ LỤC

5


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Tài liệu tiếng Việt
1.1 Các tài liệu chỉ đạo.
[1] Bộ Văn hóa Thông tin (2005), Về công tác thư viện, các văn bản pháp quy
hiện hành về thư viện, Vụ thư viện, Hà Nội
[2] Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần
thứ XI, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội
[3] Pháp lệnh thư viện (2001), NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 25 tr.
[4] Nghị định 159/2004/NĐ-CP của Thử tướng chính phủ về Thông tin Khoa
học và Công nghệ ban hành ngày 31 tháng 8 năm 2004.
[5] Điều lệ Tổ chức và hoạt động của Cục Thông tin KH&CN Quốc gia ban

hành kèm theo Quyết định số 1416/QĐ-BKHCN ngày 06/6/2013 của Bộ
trưởng Bộ KH&CN.
1.2. Các tài liệu khác
[6] Tạ Hoài Anh (2005), Đảm bảo nguồn lực thông tin khoa học công nghệ
tại Trung tâm Thông tin Khoa học Công nghệ Quốc gia, Luận văn tốt thạc sỹ
Khoa học Thư viện, Đại học Văn hóa Hà Nội.
[7] Nguyễn Thị Hà (2012), Phát triển nguồn lực thông tin điện tử tại Cục
thông tin và công nghệ Quốc gia. Khóa luận tốt nghiệp, Đại học Văn Hóa Hà
Nội, Hà Nội
[8] Nguyễn Lê Hằng (2011), Nâng cao năng lực đảm bảo thông tin phục vụ
xây dựng chính sách khoa học và công nghệ (Nghiên cứu trường hợp Cục
Thông tin KH&CN Quốc Gia , Luận văn tốt thạc sỹ Khoa học Thư viện, Đại
học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Hà Nội
[9] Nguyễn Hữu Hùng (2006), Thông tin – Từ lý luận đến thực tiễn, NXB
Văn hóa thông tin, Hà Nội, 835 tr.


[10] Phạm Văn Hùng (2009), Nghiên cứu, xây dựng và quản lý nguồn tài
nguyên số nội sinh tại Trung tâm Thông tin Tư liệu Khoa học và Công nghệ
Quốc gia, Luận văn tốt thạc sỹ Khoa học Thư viện, Đại học Khoa học Xã hội
và Nhân văn, Hà Nội
[11] Trần Thị Kiên (2013), Thư viện số tại Cục Thông tin Khoa học và Công
nghệ Quốc gia, Luận văn tốt thạc sỹ Khoa học Thư viện, Đại học Khoa học
Xã Hội và Nhân văn, Hà Nội
[12] Phạm Thị Thu Loan, Võ Thị Bạch Trúc (2008), Phát triển nguồn tin điện
tử ở một số thư viện đại học đồng bằng sông Cửu Long, Tạp chí Thư viện
Việt Nam, Số 16, tr. 58-62.
[13] Nguyễn Viết Nghĩa (2009), Một số vấn đề xung quanh việc bổ sung tài
liệu hiện nay, Kỷ yếu hội thảo khoa học thông tin khoa học và công nghệ
ngày nay, Hội thông tin tư liệu khoa học và công nghệ, tr. 117

[14] Nguyễn Viết Nghĩa, Tập bài giảng phát triển và quản trị nguồn tin hiện
đại, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn, Hà Nội
[15] Nguyễn Viết Nghĩa (2001), Phương pháp luận xây dựng chính sách phát
triển nguồn tin, Tạp chí Thông tin và Tư liệu, Số 1, tr. 12-17.
[16] Nghiêm Thị Như Ngọc (2010), Phát triển nguồn lực thông tin tại Trung
tâm Thông tin-Tư liệu thuộc Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam phục vụ
sự nghiệp đổi mới đất nước, Luận văn tốt thạc sỹ Khoa học Thư viện, Đại học
Khoa học Xã hội và Nhân văn, Hà Nội.
[17] Lê Thị Tuyết Nhung (2011), Phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện
trường Đại học Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, Luận văn tốt thạc sỹ Khoa học Thư
viện, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Hà Nội.
[18] Phạm Thị Phượng (2013), Nhu cầu tin của người dùng tin tại Thư viện
Khoa học và Công nghệ Quốc gia, Luận văn tốt thạc sỹ Khoa học Thư viện,
Đại học Văn hóa Hà Nội, Hà Nội


[19] Trần Thị Quý, Bài giảng Thông tin học nâng cao dành cho học viên cao
học ngành Khoa học Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội
[20] Phạm Văn Rính, Nguyễn Viết Nghĩa (2007), Phát triển vốn tài liệu trong
thư viện và cơ quan thông tin: Giáo trình dùng cho sinh viên đại học và cao
đẳng, Ngành Thư viện - thông tin, NXB Đại học Quốc gia, Hà nội, 192 tr.
[21] Trần Thị Thanh Tâm (2014), Phát triển nguồn lực thông tin tại Viện
Thông tin Khoa học Xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, Luận
văn tốt thạc sỹ Khoa học Thư viện, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn,
Hà Nội
[22] Lê Văn Viết (2006), Thư viện học – Những bài viết chọn lọc, Hà Nội,
Văn hóa Thông tin, Hà Nội
[23] Trần Thị Hải Yến (2013), Liên hiệp Thư viện Việt Nam về nguồn tin
điện tử: cần phải làm gì, Tạp chí Thông tin & Tư liệu, Số 3, tr. 30-35.
[24] Từ điển tiếng Việt (1996). NXB Giáo dục, Hà Nội.

[25]. Cổng thông tin truy cập các cơ sở dữ liệu trực tuyến của Cục Thông tin
Khoa học và Công nghệ Quốc gia.
[26]. Cổng thông tin khoa học và công nghệ của Cục Thông tin Khoa học và
Công nghệ Quốc gia.
2. Tài liệu tiếng Anh
[27]. Maggie Fieldhouse (2011), Collection Development in the digital age.
Maggie Fieldhouse, Audrey Marshall.
[28]. Peggy Johnson (2009). Fundamentals of Collection Development and
Management, 2nd. ed.
[29]. Peter Clayton (2001), Managing information resources in libraries:
Collection management in theory and practice, London: Library Association
Publishing, 272 pg.