Chính sách phát triển ngành công nghiệp ô tô ở việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

NGUYỄN ĐỨC VŨ

CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN
NGÀNH CÔNG NGHIỆP Ô TÔ Ở VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

NGUYỄN ĐỨC VŨ

CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN
NGÀNH CÔNG NGHIỆP Ô TÔ Ở VIỆT NAM

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ ĐỨC THANH

Hà Nội - 2015


LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn này là trung thực, bảo đảm khách
quan, khoa học và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên
cứu nào khác.


LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, trước hết tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn
sâu sắc tới toàn thể các thầy giáo, cô giáo trong trường Đại học Kinh tế, Đại
học Quốc gia Hà Nội đã trang bị cho tôi những kiến thức trong thời gian tôi
theo học tại trường. Xin trân trọng cảm ơn TS. Vũ Đức Thanhđã hướng dẫn,
định hướng và góp ý cho tôi hoàn thành luận văn này. Tiếp theo, tôi xin chân
trọng cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của các anh/chị các phòng ban, bộ phận tại
đơn vị thực hiện luận văn đã cung cấp tài liệu, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi
trong quá trình nghiên cứu, hoàn thiện luận văn.
Đặc biệt hơn nữa xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, các người bạn, đồng
nghiệp, người thân đã luôn động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình học tập
và nghiên cứu của mình.
Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tất cả mọi người!


MỤC LỤC
DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................... i
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ
CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG NGHIỆP Ô TÔ ................. Error!
Bookmark not defined.
1.1. Tồng quan tình hình nghiên cứu ............. Error! Bookmark not defined.
1.2. Cơ sở lý luận về các chính sách phát triển ngành công nghiệp ô tô
........................................................................ Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Khái quát chung về ngành công nghiệp ô tô .. Error! Bookmark not
defined.
1.2.2. Các nhân tố tác động đến sự phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt
Nam ............................................................. Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Các chính sách phát triển ngành công nghiệp ô tô ................. Error!
Bookmark not defined.
1.3. Kinh nghiệm phát triển ngành công nghiệp ô tô ở một số nƣớc trên thế
giới và bài học kinh nghiệm cho phát triển ngành công nghiệp ô tô ở Việt
Nam ................................................................ Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Kinh nghiệm phát triển ngành công nghiệp ô tô ở một số nƣớc trên
thế giới ........................................................ Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Bài học kinh nghiệm cho phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam
..................................................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............. Error! Bookmark not
defined.
2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin, số liệu. Error! Bookmark not defined.
2.2. Phƣơng pháp phân tích, xử lý thông tin . Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Phƣơng pháp thống kê mô tả ............ Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Phƣơng pháp phân tích thông tin ..... Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Phƣơng pháp chuyên gia, hội thảo ... Error! Bookmark not defined.


2.2.4. Phƣơng pháp kế thừa ........................ Error! Bookmark not defined.
2.2.5. Phƣơng pháp so sánh........................ Error! Bookmark not defined.

2.3. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu ......... Error! Bookmark not
defined.
2.3.1. Địa điểm thực hiện nghiên cứu ......... Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Thời gian thực hiện nghiên cứu ........ Error! Bookmark not defined.
2.4. Các công cụ, phƣơng pháp phân tích số liệu, dữ liệu sơ cấp, thứ cấp
........................................................................ Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG
NGHIỆP Ô TÔ VIỆT NAM ............................... Error! Bookmark not defined.
3.1. Khái quát về ngành công nghiệp ô tô Việt Nam hiện nay ............. Error!
Bookmark not defined.
3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ngành ô tô Việt Nam ........... Error!
Bookmark not defined.
3.2. Các chính sách phát triển công nghiệp ô tô của Việt Nam những năm
qua .................................................................. Error! Bookmark not defined.
3.3. Đánh giá tác động chính sách qua thực trạng phát triển công nghiệp ô
tô hiện nay ...................................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 4: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH
PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG NGHIỆP Ô TÔ Ở VIỆT NAM TRONG GIAI
ĐOẠN TỚI......................................................... Error! Bookmark not defined.
4.1. Bối cảnh hiện nay và quan điểm phát triển công nghiệp ô tô Việt Nam
........................................................................ Error! Bookmark not defined.
4.1.1. Bối cảnh hiện nay ............................. Error! Bookmark not defined.
4.1.2. Quan điểm định hƣớng phát triển công nghiệp ô tô Việt Nam giai
đoạn tới ....................................................... Error! Bookmark not defined.
4.2. Một số giải phápđiều chỉnhchính sách phát triển ngành công nghiệp ô
tô ở Việt Nam giai đoạn tới ............................ Error! Bookmark not defined.
4.2.1. Về đầu tƣ ........................................... Error! Bookmark not defined.
4.2.2. Về thị trƣờng ..................................... Error! Bookmark not defined.

4.2.3. Về xây dựng và phát triển ngành công nghiệp phụ trợ đáp ứng nhu
cấu sản xuất ................................................ Error! Bookmark not defined.
4.2.4. Về khoa học – công nghệ .................. Error! Bookmark not defined.
4.2.5. Về đào tạo nguồn nhân lực ............... Error! Bookmark not defined.
4.2.6. Về quản lý ngành .............................. Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................. Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 4


DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT

Ký hiệu

Nguyên nghĩa

1

ASEAN

Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á

2

CEPT

3

FDI

Đầu tư trực tiếp nước ngoài

4

FTA

Hiệp định thương mại tự do

5

LLLĐ

Lực lượng lao động

6

ODA

Hỗ trợ phát triển chính thức

7

USD

Đô La Mỹ

8

VAMA

thực hiện AFTA

Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam

i


MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngành công nghiệp ô tô không chỉ giữ một vị trí quan trọng trong việc
thúc đẩy nền kinh tế quốc dân phát triển thông qua đáp ứng nhu cầu giao
thông vận tải, góp phần phát triển sản xuất và kinh doanh thương mại mà còn
là một ngành kinh tế mang lại lợi nhuận rất cao nhờ sản xuất ra những sản
phẩm có giá trị vượt trội. Sớm nhận thức được tầm quan trọng của ngành
công nghiệp này, các nước phát triển như Mỹ, Nhật Bản, Anh, Pháp, Đức,
Hàn Quốc,...đã rất chú trọng phát triển ngành công nghiệp ô tô của riêng
mình trong quá trình công nghiệp hoá để phục vụ không chỉ nhu cầu trong
nước mà còn xuất khẩu sang các thị trường khác.
Đứng trước thực tể hàng năm nước ta bỏ ra hàng trăm tỷ đồng để nhập
khẩu xe ô tô trong khi xuất khẩu gạo của 70% dân số lao động trong ngành
nông nghiệp chỉ thu về được tiền triệu, Việt Nam đã cố gắng xây dựng một
ngành công nghiệp ô tô của riêng mình với mục tiêu sản xuất thay thế nhập
khẩu và từng bước tiến tới xuất khẩu. Chỉnh phủ Việt Nam đã luôn khẳng
định vai trò chủ chốt của ngành công nghiệp ô tô trong sự nghiệp phát triển
kinh tế và luôn tạo điều kiện lợi thông qua việc đưa ra các chỉnh sách ưu đãi
để khuyến khích các doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư vào sản xuất ô
tô và phụ tùng. Nhưng sau 12 năm xây dựng và phát triển ngành, công nghiệp
ô tô Việt Nam dường như vẫn chỉ ở điểm xuất phát.

Thực tế này đã buộc Chính phủ phải yêu cầu các cơ quan Bộ Ngành
liên quan, các doanh nghiệp trong ngành cùng vào cuộc nhằm vạch ra một
chiến lược cụ thể cho việc phát triển ngành. Bởi lúc này đây họ đã ý thức
1


được tính cấp thiết và bức bách cần phải xây dựng và phát triển một ngành
công nghiệp ô tô thực sự của riêng Việt Nam.
Với những kiến thức được học và hiểu biết thực tiễn, tôi chọn nghiên
cứu vấn đề: "Chính sách phát triển ngành công nghiệp ô tô ở Việt Nam"
làm đề tài luận văn tốt nghiệp Thạc sỹ, chuyên ngành quản lý kinh tế.
Câu hỏi nghiên cứu: Việt Nam cần điều chỉnh các chính sách phát triển
ngành công nghiệp ô tô nhƣ thế nào nhằm phát triển ngành công nghiệp này
trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế?
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Làm rõ thực trạng phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam, từ đó
đưa ra những chính sách cho sự phát triển của ngành trong thời gian tới sao
cho phù hợp với các cam kết của Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế
quốc tế, phù hợp với xu hướng phát triển ngành của thế giới và khu vực.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác nghiên cứu các
chính sách phát triển ngành công nghiệp ô tô.
- Bài học kinh nghiệm về chính sách phát triển ngành công nghiệp ô tô
của các nước trên thế giới, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm về chính sách
phát triển ngành công nghiệp ô tô ở Việt Nam.
- Phân tích và đánh giá thực trạng các chính sách phát triển ngành công
nghiệp ô tô ở Việt Nam. Rút ra những thành tựu, hạn chế, nguyên nhân hạn
chế từ đó làm rõ hơn các vấn đề cần giải quyết.
- Đề xuất các giải pháp và một số kiến nghị về thực hiện các chính sách

phát triển ngành công nghiệp ô tô ở Việt Nam.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
2


3.1. Đối tượng nghiên cứu
Ngành công nghiệp ô tô Việt Nam.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi không gian: Cáchthức thực hiện các chính sách phát triển
ngành công nghiệp ô tô Việt Nam.
- Phạm vi thời gian: Từ năm 2010 đến nay.
4. Đóng góp của luận văn
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản về chính sách phát triển ngành
công nghiệp ô tô và bổ sung thêm một số lý luận về chính sách phát triển
ngành công nghiệp ô tô dưới góc độ địa phương.
- Bài học kinh nghiệm của một số nước về chính sách phát triển ngành
công nghiệp ô tô, từ đó rút ra một số bài học có thể vận dụng cho Việt Nam.
- Đánh giá tương đối toàn diện thực trạng các chính sách phát triển
ngành công nghiệp ô tô Việt Nam theo khung lý thuyết đã phân tích, đề xuất.
- Đề xuất một số phương hướng, giải pháp nâng cao hiệu quả các chính
sách phát triển ngành công nghiệp ô tô, làm cơ sở cho các nhà quản lý tham
khảo để đưa ra các quyết sách phù hợp về các chính sách.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị và danh mục tài liệu tham
khảo, luận văn có kết cấu gồm 4 chương như sau:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận về chính sách
phát triển ngành công nghiệp ô tô.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng các chính sách phát triển ngành công nghiệp ô tô
ở Việt Nam.

3


TÀI LIỆU THAM KHẢO
I. Tài liệu bằng tiếng Việt
VAMA, 2010. Báo cáo tình hình tiêu thụ xe hàng tháng

1.

của VAMA. Hà Nội.
Bộ Công An, 2009-2010. Báo cáo tổng hợp số lƣợng xe

2.

lƣu hành.Hà Nội.
Cục Đăng Kiểm, 2005-2010. Báo cáo tổng kết số lƣợng

3.

xe đăng kiểm. Hà Nội.
Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường (Việt Nam),

4.

2010. Tiêu chuẩn môi trƣờng. Hà Nội.
Bộ Giao thông Vận tải, 2011. Chiến lược phát triển giao

5.

thông vận tải Việt Nam đến năm 2020. Hà Nội.
Cục tiêu chuẩn Việt Nam, 2005. Hệ thống tiêu chuẩn

6.

Việt Nam TCVN 2000, 2001, 2005. Hà Nội: Nhà xuất bản Khoa học kỹ
thuật.
7.

Quốc hội, 2005. Luật Bảo vệ môi trƣờng Việt Nam sửa
đổi đƣợc Quốc hội nƣớc CHXHCN Việt Nam thông qua ngày
29/11/2005. Hà Nội.

8.

Chính phủ, 2006. Nghị định số 80/2006/NĐ-CP của Chính
phủ về Quy định chi tiết và hƣớng dẫn thi thành một số điều của Luật Bảo vệ
môi trƣờng 2005. Hà Nội.

9.

Cục đường bộ Việt Nam, 2011. Quy hoạch phát triển
mạng lƣới giao thông đƣờng bộ Việt Nam đến năm 2020 của Cục
đƣờng bộ Việt Nam. Hà Nội.

10.

Bộ Tài nguyên và Môi trường, 2006. Thông tƣ số
4

08/2006/TT-MTNMT ngày 08/09/2006 hƣớng dẫn đánh giá môi trƣờng
chiến lƣợc, đánh giá tác động môi trƣờng và cam kết bảo vệ môi
trƣờng. Hà Nội.
II. Tài liệu bằng tiếng Anh
11.

Autosector research- Asia Automotive Industry 2009
Yearbook;

12.

Christian Koehler - Future Powertrains for China:
Running out of Fuel?

13.

Ernst & Young- Industry overview: Automotive market
in Thailand - 2009

14.

Ngo Van Tru- Strategic vehicle in passenger segment:
A must for VietNam automobile industry development – MOIT,
November 19, 2009

15.

Ricardo Strategic Consulting, September 2009;

16.

Somsupa Nopprach-Location Choices of Japanese
Firms in the Asian Automobile Industry- Thammasat Economic Journal
Vol.27, No.3, September 2009;

17.

Somsupa Nopprach-Comparative Advantage in the
Asian Automotive Industry- Hi-Stat, Institute of Economic Research,
Hitotsubashi University, March 2010;

18.

Takeshi Kasuga, Toshiko Oka, Yohei Yamaguchi,
Youichiro Higa, Kaoru Hoshino- The Expansion of Western Auto
Parts Manufacturers into Thailand and Responses by Japanese Auto
Parts Manufacturers-JBIC Institute Review No.11;

19.

Timothy J. Sturgeon, Olga Memedovic, Johannes Van
5


Biesebroeck, Gary Gereffi- Globalisation of the automotive industry:
main features and trends- Int. J. Technological Learning, Innovation
and Development, Vol. 2, Nos. 1/2, 2009;
20.

The German Chamber network- “Market Watch 2010”
The Malaysian Automotive and Supplier Industry;

6