Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (33.6 KB, 11 trang )
Soạn bài Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến lớp 11
I. Tìm hiểu chung
– Dương Khuê là người làng Vân Đình, huyện Ứng Hòa, Hà Tây. Ông sinh ra trong gia đình nhà Nho, gia đình có truyền thống hiếu học do đó ông
cũng ảnh hưởng từ gia đình. Ông là người có tài chí, là người văn hay chữ tốt, ông cũng tham gia nhiều khoa thi. Năm 1864, ông đỗ Cử nhân (cùng
khoa này có Nguyễn Khuyến đỗ Giải nguyên); nhưng vào kinh thi Hội, thì bị hỏng khoa đầu. Năm Mậu Thìn (1868), thời vua Tự Đức, ông dự thi
Đình đỗ Tiến sĩ. Dương Khuê và Nguyễn Khuyến là đôi bạn rất thân, đều là hai vị quan có tài nhưng họ lại chọn con đường khác nhau, Nguyễn
Khuyến lui về ở ẩn còn Dương Khuê vẫn tiếp tục làm quan.
– Bài thơ “ Khóc Dương Khuê” được Nguyễn Khuyến viết khi nhận được tin bạn mất, rất buồn và xót thương cho bạn ông đã thể hiện tình cảm đó
bằng những vần thơ mang đượm tâm trạng đó. Bài thơ mới đầu có tên “ Vãn đồng niên Vân Đình tiến sĩ Dương thượng thư”. Sau đó tác giả tự dịch ra
chữ Nôm lấy tên “ Khóc bạn” rồi sau này quen gọi là “ Khóc Dương Khuê”.
II. Tìm hiểu nội dung
1. Bố cục
Bài thơ được chia làm ba đoạn:
– Hai câu đầu: nỗi xót xa, đau đớn khi nghe được tin bạn mất
-Từ câu 3 đến câu 22: Nhớ lại những kỷ niệm xưa giữa hai người và thâm trạng thời cuộc của nhà thơ.
– Phần còn lại: nỗi buồn khi thiếu người tri kỉ.
2. Hai câu thơ đầu
– Hai câu thơ mở đầu: diễn tả một cách tinh tế khi Nguyễn Khuyến nhận được tin bạn mất. Bằng cách gọi “bác” vừa đúng mực, vừa rất thân mật. Nỗi
đau to lớn ấy không thể kể hết khi nhà thơ cũng tự an ủi mình và thể hiện sự trân trọng của mình qua từ “thôi”. Nỗi đau mất bạn được diễn qua hình
ảnh “ Nước mây man mác…” Một người bạn tri âm tri kỉ với mình bây giờ không còn nữa, không biết ai để tâm sự, không biết ai để giãy bày. Những
từ ngữ như “ man mác”, “ ngậm ngùi” chỉ tâm trạng của nhà thơ, rất da diết trước nỗi đau ấy.
3. Phần giữa: Những kỉ niệm và tâm trạng thời cuộc
– Phần này được tác giả gợi nhớ về những kỉ niệm của hai người bạn tri kỉ. Cùng chung ý tưởng, chung cuộc sống đó ấy là “duyên trời” định. Những
kỉ niệm gắn bó với tình bạn sâu sắc của Nguyễn Khuyến và Dương Khuê đó là khi cùng “ chơi nơi dặm khách”, “ rượu ngon cùng nhấp”, và cùng “
bàn soạn câu văn”. Tất cả chỉ còn là những kỉ niệm xưa, bây giờ cảnh vật vẫn vậy mà người đã đi xa mất rồi. Nhà thơ vì thế rất xúc động, nghẹn ngào
khi được tin bạn mất, cảm xúc kí ức lại ùa về, được thể hiện trân thực qua các câu:
“ Bác già rồi tôi cũng già rồi
Biết thôi, thôi thế thì thôi mới là”
Tác giả sử dụng lên tiếp ba từ thôi rất tài tình nói lên được tâm trạng xót xa, hụt hẫng của mình. Đó cũng là tiếng khóc bạn cũng là nỗi thương mình.
Đôi bạn già gắn bó với nhau rất thân thiết, cũng chung trí hướng nhưng buồn thay hai con người này cũng là nạn nhân của thời thế, tuy có tài nhưng
bất lực trước thời cuộc. Nỗi thương thay cho số phận của mình, suy nghĩ về cuộc đời và về con người.