MỘT vài SUY NGHĨ về vấn đề đổi mới PHƯƠNG PHÁP dạy học các môn lý LUẬN CHÍNH TRỊ ở các TRƯỜNG CAO ĐẲNG, KHỐI NGÀNH kỹ THUẬT HIỆN NAY

MỘT VÀI SUY NGHĨ VỀ VẤN ĐỀ ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CÁC MƠN LÝ LUẬN
CHÍNH TRỊ Ở CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG,
KHỐI NGÀNH KỸ THUẬT HIỆN NAY
Phạm Đình Huấn*

1. Đặt vấn đề
Việc đổi mới phương pháp giảng dạy các mơn lý luận chính trị ở
các trường đại học, cao đẳng (Mơn: Những ngun lý cơ bản của
chủ nghĩa Mác – Lênin; Tư tưởng Hồ Chí Minh; Đường lối cách
mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam), trung cấp (Mơn: chính trị) là
việc làm cần thiết nhằm thực hiện chủ trương đổi mới căn bản, tồn
diện giáo dục và đào tạo của Đảng. Giáo dục và đào tạo ở nước ta
được Đảng quan tâm và được xem là “Quốc sách hàng hàng đầu”.
Để đáp ứng được u cầu của cơng cuộc đổi mới, xây dựng đất
nước trong q trình hội nhập quốc tế hiện nay, Đảng đã chủ trương
“Đổi mới căn bản, tồn diện nền giáo dục theo hướng chuẩn hóa,
hiện đại hóa, xã hội hóa; đổi mới chương trình nội dung, phương
pháp dạy và học; đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội
ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục, đào tạo. Tập trung nâng
cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối
sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành”1. Nghị quyết số 29NQ/TW ngày 4/1/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới
căn bản tồn diện giáo dục và đào tạo đã nêu “Đổi mới chương trình
* Thạc sĩ, Trưởng khoa Khoa Giáo dục đại cương, Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao
Thắng
1
Đảng Cộng sản Việt Nam, văn kiện đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ XI, Nxb Chính
trị quốc gia-sự thật, Hà nội – 2011, tr41.

284

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO


nhằm phát triển năng lực và phẩm chất người học, hài hòa đức, trí,
thể, mỹ; dạy người, dạy chữ và dạy nghề. Đổi mới nội dung giáo
dục theo hướng tinh giản, hiện đại, thiết thực, phù hợp với lứa tuổi,
trình độ và ngành nghề; tăng thực hành, vận dụng kiến thức vào
thực tiễn. Chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, tri thức
pháp luật và ý thức cơng dân. Tập trung vào những giá trị cơ bản
của văn hóa, truyền thống và đạo lý dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân
loại, giá trị cốt lõi và nhân văn của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh”
Về đổi mới phương pháp giảng dạy, Nghị quyết số 29NQ/TW ngày 4/1/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI đã khẳng
định “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo
hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận
dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp
đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ,
khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới
tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên
lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã
hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng cơng
nghệ thơng tin và truyền thơng trong dạy và học”
Đồng thời Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 4/1/2013 Hội nghị
Trung ương 8 khóa XI còn nhấn mạnh u cầu đổi mới kiểm tra,
đánh giá kết quả giáo dục và đào tạo “Đổi mới căn bản hình thức và
phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo
đảm trung thực, khách quan. Việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả
giáo dục, đào tạo cần từng bước theo các tiêu chí tiên tiến được xã

hội và cộng đồng giáo dục thế giới tin cậy và cơng nhận. Phối hợp
sử dụng kết quả đánh giá trong q trình học với đánh giá cuối kỳ,
cuối năm học; đánh giá của người dạy với tự đánh giá của người
học; đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia đình và của xã
hội”.
Như vậy, thực chất của đổi mới phương pháp dạy học các
mơn lý luận chính trị là đổi mới qúa trình dạy học (hoạt động dạy và
hoạt động học), gắn liền với đổi mới mục tiêu, nội dung, chương
trình, giáo trình, phương tiện dạy học, mơi trường dạy học, kiểm tra
đánh giá … vv trong đó phương pháp dạy học là một yếu tố cơ bản
có vai trò quan trọng nhất của q trình dạy học. Trong hoạt động
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA 2015

285


dạy học, hoạt động của người dạy và hoạt động của người học tạo ra
phương pháp dạy học, các yếu tố khác của q trình dạy học phải
thơng qua hai hoạt động này mà phát huy tác dụng. Đổi mới phương
pháp dạy học các mơn lý luận chính trị ở các trường đại học, cao
đẳng, trung cấp là một u cầu cấp thiết, trong phạm vi nghiên cứu
của bài này tác giả chủ yếu đề cập đến thực trạng và sự cần thiết
phải đổi mới phương pháp dạy học các mơn lý luận chính trị ở
trường cao đẳng, khối ngành kỹ thuật, đây cũng là nơi tác giả đang
giảng dạy, quản lý, cơng tác. Đặc thù của khối ngành kỹ thuật là
sinh viên thi đầu vào bằng các mơn khoa học tự nhiên (tốn, lý, hóa
là chủ yếu), trong chương trình đào tạo thì khoa học xã hội và nhân
văn chiếm khoảng 10% trên tổng số tiết của chương trình đào tạo
của mỗi ngành. Sinh viên khối ngành kỹ thuật thường có tâm lý ngại
học các mơn khoa học xã hội và nhân văn, đây cũng là một trong

nhũng khó khăn khi tiến hành đổi mới phương pháp dạy học các
mơn lý luận chính trị.
2. Những vấn đề còn tồn tại trong q trình dạy học các
mơn lý luận chính trị ở trường cao đẳng, khối ngành kỹ
thuật.
Nhìn chung phương pháp dạy học các mơn lý luận chính trị ở
trường cao đẳng, khối ngành kỹ thuật còn chậm biến đổi, việc đổi
mới phương pháp dạy học khơng diễn ra thường xun, liên tục, chủ
yếu diễn ra khi “hội giảng”, “dự giờ” chứ chưa thực sự chuyển biến
trong ý thức của từng giảng viên, cán bộ quản lý.
Giảng viên nhận thức về tầm quan trọng của việc đổi mới
phương pháp dạy học nhưng mới chỉ là nhận thức về mặt lý thuyết,
còn thực tế thì rất chậm đổi mới, chủ yếu dạy theo kiểu tùy hứng,
nội dung nào thuộc sở trường, thế mạnh của mình thì “phơ diễn”
chứ khơng chú trọng hướng đến rèn luyện kỹ năng, hình thành thái
độ. Mấu chốt của đổi mới phương pháp dạy học là phải chuyển từ
vai trò “thầy làm trung tâm” sang “trò làm trung tâm” nhưng biện
pháp cụ thể để thực hiện việc chuyển đó vẫn còn nhiều lúng túng.
Có giảng viên quan niệm rằng đặt nhiều câu hỏi là đổi mới phương
pháp dạy học theo hướng tích cực, nhưng kết quả là giờ học bị biến
thành giờ hỏi đáp. Có giảng viên chú trọng đến sử dụng cơng nghệ
thơng tin, nhưng giờ giảng “đọc – chép” lại được thay bằng giờ
“chiếu – chép”

286

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO

Một bộ phận giảng viên ít được cập nhật thơng tin khoa học,
chưa nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của đổi mới phương pháp
dạy học hiện nay. Vì vậy, trong dạy học, thầy làm việc là chủ yếu,
trò thụ động ghi chép dẫn đến hiện tượng “đọc – chép” hoặc thầy
nói, trò làm việc riêng. Mặt khác, có một bộ phận giảng viên nhận
thức được đổi mới phương pháp dạy học nói chung, nhưng lại cho
rằng trình độ của sinh viên bây giờ yếu, ý thức kém, sinh viên kỹ
thuật khơng thích học các mơn lý luận chính trị, khơng thể vận dụng
các biện pháp đổi mới nên cũng chỉ đọc chép, khơng rèn luyện cho
sinh viên năng lực tư duy độc lập, tự chiếm lĩnh kiến thức và trang
bị phương pháp học tập tốt. Có bộ phận giảng viên xuất thân từ các
trường khơng phải sư phạm vì vậy yếu về phương pháp giảng dạy,
trong khi đó vai trò của người thầy là rất quan trọng trong việc đổi
mới phương pháp dạy học. Từ đó dẫn tới sinh viên khơng thích học
những mơn học này.
Việc kiểm tra đánh giá sinh viên chỉ mới hướng đến cho
điểm, đối phó, chưa đánh giá được khả năng nhận thức, khả năng
rèn luyện kỹ năng, năng lực hành vi … Nhiều trường kiểm tra đánh
giá bằng hình thức trắc nghiệm hồn tồn trên máy tính, hoặc cho
một số câu hỏi ơn tập và sinh viên về nhà học thuộc rồi đi thi … vv.
Vì thế đã ảnh hưởng tới việc đổi mới phương pháp dạy học, đánh
giá kết thúc mơn mơn học, mục tiêu đổi mới phương pháp dạy học
khơng thực hiện được.
Một bộ phận giảng viên khơng nhận thức rõ được vị trí, vai
trò của mơn học do mình phụ trách trong tổng thể chương trình đào
tạo, vì thế khơng định hướng được cho sinh viên, chưa tạo được sự
liên kết giữa các mơn học lý luận chính trị với nhau và tạo ra sự
hứng thú cho người học. Cũng có một bộ phận sinh viên hiện nay
chưa nhận thức đúng về vị trí, vai trò của các mơn lý luận chính trị

trong chương trình đào tạo, nhiều sinh viên khơng biết là học các
mơn lý luận chính trị để làm gì, rằng sinh viên kỹ thuật khơng nên
học những mon này. Vì vậy, sinh viên khơng say mê học tập, chỉ
học để để đối phó với thi cử, kiểm tra. Phương pháp học cũng hạn
chế, phần lớn là học thuộc bài dẫn đến tình trạng là học vẹt.
Đối với chương trình mơn học, các mơn lý luận chính trị nói
chung là có chương trình thống nhất, giáo trình thống nhất đây là
một thuận lợi khi triển khai thực hiện so với các mơn học khác
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA 2015

287


(những mơn học khác, ví dụ như các mơn học chun ngành mới
chỉ có chương trình khung các trường khi mở ngành sẽ lựa chọn
mơn học theo quy định, xây dựng chương trình mơn học, xây dựng
đề cương, giáo trình …vv). Tuy nhiên, chương trình các mơn học lý
luận chính trị cũng có những hạn chế, cụ thể là chương trình các
mơn lý luận chính trị cho các hệ đào tạo đại học, cao đăng trên
phạm vi cả nước, các ngành đào tạo (trừ chun ngành như triết học
Mác – Lê nin; Tư tưởng Hồ Chí Minh …vv) là áp dụng chung. Khi
Đảng chủ trương “đổi mới, sáng tạo” thì đối với các mơn lý luận
chính trị là khơng thể “sáng tạo” vì chương trình, giáo trình có sẵn
rồi các trường chỉ áp dụng thơi. Các ngành, các lĩnh vực đào tạo
khác nhau như kinh tế, kỹ thuật … vv cũng áp dụng chung là chưa
phù hợp vì mỗi lĩnh vực đào tạo có đặc thù riêng.
Giáo trình chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành cho
các mơn lý luận chính trị, dùng cho sinh viên đại học, cao đẳng khối
khơng chun cũng chưa logic, kiến thức còn nặng. Khi áp dụng
chương trình chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các trường cao

đẳng, khối kỹ thuật có khuynh hướng cắt bớt chương trình (thực tế
hiện nay, mơn những ngun lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin
là 75 tiết; mơn Tư tưởng Hồ Chí Minh là 30 tiết; mơn đường lối
cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam là 45 tiết) các trường bớt
số tiết vì lý do chuyển sang “tự nghiên cứu” nhưng mà khơng có
hướng dẫn, khơng tính giờ cho giảng viên, điều đó có nghĩa là sinh
viên tự đọc, giảng viên cũng khơng cần dạy.
Khi giảng dạy các trường có khuynh hướng là ghép lớp, dẫn
đến sĩ số lớp đơng và giảng viên khơng thể thực hiện được việc đổi
mới phương pháp giảng dạy. Đồng thời nếu sinh viên học mà rớt
nhiều sẽ ảnh hưởng đến việc tốt nghiệp, đầu ra nên giảng viên ln
bị một áp lực là kiểm tra, đánh giá làm sao để sinh viên “qua hết”
(khơng rớt), điều này cũng gây ra cản trở cho việc đổi mới phương
pháp kiểm tra, đánh giá khi kết thúc mơn học.
Cơng tác kiểm tra, thanh tra của Bộ chưa kịp thời, khơng
phát hiện được những lệch lạc của các trường khi triển khai giảng
dạy các mơn lý luận chính trị theo quy định của Nhà nước. Làm cho
giảng viên khơng n tâm khi thực hiện đổi mới phương pháp dạy
học.

288

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO


Những hạn chế trên đây dẫn đến hệ quả là sinh viên được
học tập trong mơi trường mang tính thụ động, hạn chế khả năng
sáng tạo và năng lực vận dụng tri thức khoa học để giải quyết các

tình huống trong cuộc sống. Vì vậy, đổi mới phương pháp dạy học
các mơn lý luận chính trị là tất yếu và cấp thiết, để làm được điều đó
cần phải thực hiện các giải pháp sau đây.
3. Một số giải pháp, kiến nghị
Thứ nhất, u cầu đối với giảng viên dạy học phải có nghiệp vụ
sư phạm, tăng cường buổi sinh hoạt bộ mơn/khoa về phương pháp
dạy học tích cực. Kiến nghị Bộ Giáo dục và đào tạo đưa những nội
dung về đổi mới phương pháp dạy học các mơn lý luận chính trị khi
tập huấn hè hàng năm.
Thứ hai, giảng viên cũng phải thường xun nghiên cứu tài liệu
về phương pháp dạy học tích cực, các phương pháp dạy học hiện đại
để vận dụng vào q trình dạy học.
Thứ ba, nội dung dạy như thế nào sẽ có phương pháp giảng dạy
tương ứng. Nội dung quyết định phương pháp dạy học. Đồng thời
phương dạy học như thế nào thì sẽ phải có hình thức kiểm tra, đánh
giá phù hợp. Vì vậy, phải đổi mới cả hình thức kiểm tra, đánh giá
theo hướng phát huy năng lực của sinh viên
Thứ tư, giảng viên phải nắm vững các quy định của Nhà nước,
cập nhật các văn bản thường xun về mơn học để biết được vị trí,
vai trò của các mơn học lý luận chính trị hệ thống giáo dục, đào tạo.
Nắm vững vai trò, vị trí của các mơn lý luận chính trị với các mơn
học khác trong chương trình đào tạo của trường.
Thứ năm, kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo có chương trình
mơn học cho các khối ngành đào tạo riêng như: kinh tế, kỹ thuật,
khoa học xã hội và nhân văn, để các trường vận dụng vào giảng dạy
ở đơn vị mình cho phù hợp. Thống nhất số tiết giảng dạy ở các
trường, đặc biệt là có sự phân bố hợp lý về tiết dạy đối sinh viên đại
học, sinh viên cao đẳng, sinh viên liên thơng lên đại học để khơng bị
trùng lặp lại nội dung mà trước đó sinh viên đã học. Tương ứng với
chương trình riêng cho các khối ngành đào tạo là giáo trình cho khối

ngành đó, vì mỗi ngành sẽ có những đặc thù nên nội dung thì thống
nhất, nhưng hình thức trình bày, ví dụ liên quan, dẫn chứng … cho

KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA 2015

289


phù hợp với từng khối ngành đào tạo, sẽ làm cho sinh viên cảm thấy
gần gũi hơn với mơn học.
Thứ sáu, kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo tăng ường việc kiểm
tra, thanh tra các trường khi thực hiện các quy định Nhà nước về
việc giảng dạy các mơn học lý luận chính trị, nhất là đối với các
trường cao đẳng thưc hiện việc ghép lớp dẫn đến sĩ số lớp q đơng,
những trường cắt bớt số tiết dạy …vv
Kết luận
Việc đổi mới căn bản, tồn diện giáo dục và đào tạo, trong đó
đổi mới phương pháp dạy học các mơn lý luận chính trị mà Đảng đã
chủ trương thực hiện là quyết định đúng đắn, phù hợp với q trình
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn liền với kinh tế tri thức và phù
hợp với q trình hội nhập quốc. Trong phạm vi nghiên cứu bài này,
tác giả đã trình bày quan điểm của Đảng về đổi mới phương pháp
dạy học; thực trạng chung về giảng dạy các mơn học lý luận chính
trị ở trường cao đẳng, khối ngành kỹ thuật mà tác giả đã quan sát
trong q trình giảng dạy, quản lý. Và có những giải pháp, kiến nghị
để góp phần thực hiện tốt việc đổi mới phương pháp dạy học các
mơn lý luận chính trị ở các trường nói chung và ở trường cao đẳng,
khối kỹ thuật nói riêng.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tài liệu tập huấn “đổi mới phương pháp
giảng dạy và kiểm tra đánh giá mơn giáo dục chính trị TCCN năm 2014.
Tài liệu dùng trong đợt tập huấn. Hà nội 12-2014.
2.
Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện đại hội đại biểu tồn quốc lần
thứ XI. Nxb chính trị quốc gia – sự thật, Hà nội – 2011.
3.
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/1/2013 Hội nghị Trung ương 8
khóa XI về đổi mới căn bản tồn diện giáo dục và đào tạo.

290

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO