Đề tài thông tin bất cân xứng, ảnh hưởng của thông tin bất cân xứng đối với hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại việt nam tài liệu, tai lieu

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG HỌC VIỆN NGÂN HÀNG TP. HÀ NỘI
------------------TRUONG DAI HOC KINH TE HUE
KHOA KE TOAN - TAI CHiNH

Tiểu luận môn: Kinh tế Công Cộng
Đề tài:
THONG TIN BAT
CAN XlrNG
HU'ONG
CUA
THONG
XlrNG
BẤT CÂN
XỨNG
THÔNG TIN TRONG HOẠTTIN
ĐỘNG BAT
CHO VAYCAN
CỦA NGÂN
HÀNG
THƯƠNG MẠI
E>OI VOi HOAT
TiN
DUNG
CUA cAc NGAN
. E>ONG
.
.
GVHD: Tạ Thị Lê Yên
HANG THU'O'NG MAI
. VIET

. Môn:NAM
Kinh Tế Công Cộng
Nhóm 6

TP HÀ NỘI,NGÀY 15 THÁNG 10 NĂM 2014
TRƯỜNG HỌC VIỆN NGÂN HÀNG TP. HÀ NỘI

Giang vien huong dh: Mai Le Thanh True
Thuc hi~n:

- Bui Thi Anh
- Nguyen Cong Duat
- Nguyen Thi Khanh Huyen
- Phan Thi Quynh Nhi
- Tdn Thi Thanh Thuy
- Nguyen Son Tra

Hu~, 2011


I

Thong tin btit can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

Ml)C Ll)C
I.

Mo· d§u

II.

3

Khai quat v~ thOng tin bftt can xfrng

3

1.

Khai ni~m v~ thOng tin bftt can xtrng

3

2.

Hai b~ qua cua tbOng tin bftt can xfrng

4

2.1

Lua chon btit loi

2.2

Tarn ly

5

y lai

8

Giai phap ly thuyet han ch~ thong tin bftt can xtmg

3.

10

3 .1

Ca ch€ phat tin hieu

10

3.2

Ca ch€ sang loc

10

3.3

Ca ch€ giarn sat

11

ThOng tin bM can xung trong hoat d()ng tin dung cua ngan hang thuong mai

13

Hoat d()ng tin dung

13

1.1

Khai niern

13

1.2

Ban chtit

13

1.3

Phan loai

14

1.4

Rui ro tin dung

15

III.

1.

2.

Lua chen bftt IQ'i va boat d()ng tin di.ing

3.

Tam ly

d()ng tin dung

18

4.

Xii· ly thong tin b§t can xtrng trong hoat d()ng tin dung

20

y l1;ti va hoat

4.1

Su dung h~ thong

4.2

Su dung
1

I

thong tin tin dung

17

20

h~ thong thong tin kinh t€ phuc vu cong tac tham dinh, ki€m tra su dung v6n vay .. 22

Tai chinh tien

t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

4.3

H~ thong dang ky tai san

23

4.4

H~ thong dang ky giao dich dam bao

24

IV.

Anh huong cua thOng tin bit can xU-ng dbi voi hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang thurrng

mat Vi~t Nam
1.

24

Thuc trang tin dung cua cac ngan hang thuong mai

o· Vi~t Nam

1.1

Lich sir phat tri~n cua h¢ thong ngan hang va tin dung

1.2

Tinh hinh no xh

a Vi¢t Nam

a cac ngan hang thuong mai a Vi¢t Nam

24
24

29

2. Cac ngan hang thu·o·ng mai Vi~t Nam hi~n phai lam gi d~ giai quyet v:ln d~ thong tin bit can
xirng?
33

v.

2 .1

E>i€u gi dang xay ra

2.2

Nhirng giai phap

ma cac ngan hang

Ket lu~n

21

a thi tnrong tin dung Viet Nam?
dn

thuc hien

33
37
39

Tai chinh tien

t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

I. MO' dftu
Thong tin bfrt can ximg la mot trong nhtmg nguyen nhan gay nen thfrt bai thi tnrong, trang
thai ma 0 d6 thi truong khong dat duce sir phan phfii cac nguon luc tfii UU.
Ly thuyet thong tin bfrt can ximg (Asymmetric Information) l~n d~u tien xufrt hien vao nhirng
narn 1970 va da khang dinh duce vi tri cua minh trong n€n kinh t€ hQC hien dai bang S\J' kien
nam 2001, cac nha khoa hoc nghien ciru ly thuyet nay la George Akerlof, Michael Spence va
Joseph Stiglitz cung vinh du nhan giai Nobel kinh t€.
George Akerlof da l~n d~u tien neu Jen khai niern "thong tin bfrt can ximg" trong nghien ciru
cua rninh v€ thi truong mua ban o to cu tai My, noi ma ong goi la "Lemon Market". Tu viec
phat trien ly thuyet ma Akerlof neu ra, cac nha kinh t€ hoc Michael Spence va Joseph Stiglitz
da phan tich bi~u hien cling nhu bien phap kh~c phuc vfrn d€ thong tin bfrt can xirng trong thi
tnrong lao dong,
Va ngay nay, vfrn d€ thong tin bfrt can xirng g~n nlnr xufrt hien h~u khap cac thi tnrong va
doi hoi m6i thi tnrong dn c6 cac co ch€ d~c thu rieng trong viec xir ly thong tin bfrt can xung
nham han ch€ tac dong Cua no d€n heat dong cua cac ben tham gia Cung nhu heat d9ng cua
toan b9 n€n kinh t€.
Trong no i dung nghien ciru nay, nh6m chung toi se trinh bay v€ thong tin bfrt can xirng cling
nhir anh huong cua no d€n heat dong tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai Viet Nam.
N9i dung muc II trinh bay khai quat v€ vfrn d€ thong tin bfrt can xirng voi hai M qua la lua
chon bfrt loi va tam ly y lai. Sang phan III, bieu hien cua hai h~ qua nay se duce trinh bay cu

th~ hon trong hoat d9ng tin dung cua cac ngan bang thuong mai, Va. muc IV la tac dong cua
thong tin bfrt can xung d6i voi hoat dong tin dung cua cac ngan hang thuong mai Viet Nam
cling nhu nhimg giai phap ma cac ngan hang dang thµc hi~n.

a

a

II. Khai quat v~ thong tin bit can xfrng
1. Khai ni~m v~ thong tin bit can xfrng
C6 nhi€u each dinh nghla kh:ic nhau v€ thong tin b~t can xl'.rng:
- Thong tin b~t can xi'.rng xay ra khi m9t ben giao djch c6 nhi€u thong tin hon m9t ben
khac. Di~n hinh la nguoi ban bi€t nhi€u v€ san ph~m hon d6i v6i nguoi mua ho~c nguqc
!::ti.
- Thong tin bfrt can xung xay ra khi m9t ben d6i tac nAm gill' thong tin con ben khac thi
khong bi€t dfch th\rc ml'.rc d9 th6ng tin 6· mi'.rc nao d6
- Thong tin bfrt can xfrng la khai ni~m mo ta cac tlnh hu6ng trong d6 nhung nguoi tham
gia tuong tac tren thi tmong nAm duqc thong tin khac nhau v€ gia tri ho~c chfrt luqng
cua m9t tai san dang duqc giao dich (trao d6i) tren thi tmang d6. N6i m9t each khac,

31

Tai chinh ti€n

t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

n~u nhir khong t6n tai tinh trang bftt can xirng d6i voi viec tiep can cac thong tin v€ tai
san, thi cac ben tham gia thi tnrong duce hi€u la "can xirng'' v€ thong tin.
Tom lai, thong tin bftt can xirng xay ra khi mot ben giao dich co it thong tin hon ben dfJi tac
hoac co thong tin nhung thong tin khong chinh xac. Di€u nay khi~n cho ben co it thong tin
hon co nhirng quyet dinh khong chinh xac khi thuc hien giao dich dong thoi ben co nhi€u
thong tin hon ciing se co nhirng hanh vi gay bftt loi cho ben kia khi thuc hien nghia vu giao
dich,
Hai hanh vi ph6 bien nhat do thong tin bftt can xirng gay ra la hra chon bftt loi (adverse
selection) vii tam ly y Iai (moral hazard). Lua chon bftt loi la hanh dong xay ra truce khi ky
k~t hop d6ng cua ben co nhieu thong tin co th€ gay t6 hai cho ben it thong tin hon. Tam ly y
lai la hanh dong cua ben co nhi€u thong tin hon thuc hien sau khi ky k~t hop d6ng co th~ gay
t6n hai cho ben co it thong tin hon.

2. Hai h~ qua cua thong tin b~t can xirng
Hinh 2.1 : Tom t~t mo hiuh thong tin b~t din xirug
Thong tin b~t can
ximg

Truce khi ky

Sau khi k)r
hop d6ng

hop a6ng

che d~y

Hanh vi
che d~y

Lua chon
b5t loi

Tamly
y lai

Thong tin

Sang loc

Phat tin hisu

Ca che gian ti~p

Ca ch~ true tiep

Nguen: Nguyen Tr911g Hoai (2006)

41

Tai chinh tien

t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

2.1 Lua chon bcit loi
2.1.1 Khai niem hra chon bcit loi
Lua chon bcit loi (hay con goi la hra chon nguoc, lira chon trai y, hra chon d6i nghich) la k€t
qua cua thong tin bi che d~y, n6 xay ra truce khi thuc hien giao dich hay n6i each khac truce
khi ky hop d6ng
Lua chon bcit loi la hanh dong xay ra tnroc khi thuc hien giao dich ma hen co nhi€u thong tin
c6 th~ gay ra t6n hai cho ben c6 it thong tin hon.
Lua chon bcit loi la true tr(lc cua y€u t6 ca Mi chu nghia tnroc hop d6ng; n6 nay sinh vi thong
tin rieng ma ngiroi tlnrc hien "giao dich'' c6 truce khi ho ky hop d6ng, trong hie dang tinh
toan xem viec thuc hien "giao dich" thi c6 loi hay khong.
Lira chon bcit loi la k€t qua cua thong tin bi che d~y, no xay ra truce khi thuc hien giao dich
hay n6i each khac truoc khi ky hop d6ng.
Lua chon bcit loi la mdt tinh trang kinh t€ c6 th~ nay sinh do t6n tai tinh trang thong tin bcit
can xirng, nguoi lua chon thir t6t lai chon phai thir khong t6t.
Trong di€u kien thong tin d6i xirng, cac ben trong giao dich nam thong tin ngang nhau va dcly
du v€ tlnr duce giao dich. Khi do, ngiroi ta c6 th~ tim duoc tlnr t6t hoac tlnr tuong ximg voi
cai gia ma ho phai bo ra. Nhung trong di€u kien thong tin phi d6i ximg, nghia la mot ben
trong giao dich c6 nhieu thong tin v€ d6i tuong giao dich hon ben kia, nguoi c6 uu th€ v€
thong tin c6 th~ cung ccip nhirng thong tin khong trung thuc v€ d6i tuong duce giao dich cho
ben kern uu th€ thong tin. K€t qua la, ben kem uu th€ v€ thong tin d6ng y hoan thanh giao
dich va nhan duce tlnr khong nhu minh mong muon.

51

Tai chinh tien

t~


I

Thong tin bfit can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

2.1.2 Bi€u hien cua lua chon bftt loi
Lua chon bftt loi xay ra 6 h~u khap cac thi tnrong ma bi€u hien cua no c6 th€ duoc nhan thay
6 cac thi tnrong tieu bi€u nhu thi tnrong mua ban db cu, thi truong lao dong, th] tnrong bao
hiem, thi tnrong chirng khoan ...
a) Lua chon bftt lei trong thi tnrong mua ban db cu
Thi tnrong mua ban db cu (hay nhfrng san
pham chftt hrong kem) duce nha kinh t~ hoc
Trong qua trinh nghien ciru tinh huong
nguoi My George Akerlof nghien ctru va cong
mua ban xe 6 to tren thi tnrong, Akerlof
gia
dinh r~ng: xac suat d~ mua xe t6t la q
b6 trong bai "The Market for 'Lemons': Quality
thi xac sufit mua xe xfiu la (1-q) (thi
Uncertainty and the Market Mechanism" tren
tnrong duoc phan loai xe t6t va xau), Khi
tap chi Quarterly Journal of Economics. Trong
d6 mire gia trung binh(P) duce gia dinh
bai vi~t cua minh, Akerlof da goi thi tnrong
mua xe la:
mua ban d6 cu la "Lemon Market".
Trong do: P1 la gia xe t6t; P2 la gia xe
Tren thi tnrong lemon, nguoi ban la phia c6 du
xau.
thong tin v€ chat hrong hang h6a trong khi
Ong lai cho rang nguoi mua xe tiern nang
nguoi mua la phia khong co du thong tin.

xem mire gia cua cac loai xe t6t hay xh
Nguoi ban bi~t d~n si,r tbn tai cua vftn d€ thong
la ngang nhau, vi ho khong th~ phan bi~t
tin bftt can xirng nay va n6 kich thich anh ta
d?c tinh cua xe nen hQ chi c6 th~ mua xe
(bfit k~ t6t hay xfiu) t1;1i muc gia trung
mao hiern ban hang h6a cu mftt chftt luong voi
binh tren thi truang. Thi,Ic t~, d6i v6i xe
gia nhu hang h6a chftt hrong con t6t. Nguoi
t6t thi gia cao hem muc gia trung binh. Vi
mua cling biet d~n sir tbn tai cua vftn d€ thong
th~ t1;1i muc gia trung binh d6 chi c6
nhfrng xe xfiu duqc giao dich. Khi d6 xac
tin phi d6i xirng nen c6 g~ng d€ khoi bi ho'
suftt
d~ mua xe t6t bay gia la q' < q. Nim
bang each chon mua cac hang h6a cu gia trung
v~y nguai mua tlmang la mua duqc
binh voi l~p luan rang trong tnrong hop bi mac
nhilng chi~c xe xh, vi~c Iva ch9n xe d~
lira thi cling khong d~n n6i thiet hai lam, Hau
mua trong tnrang hqp nay gQi la si,r Iva
ch9n bftt IQ"i vi hQ c6 th~ trii gia cao ban
qua la, ca bang h6a cu chftt luong t6t va gia
d6i v6i xe xh va nguai ban l1;1i kh6ng th~
cao voi hang h6a mftt chftt hrong duoc ban voi
ban _du9c do gia ban thfip hon chfit luqng
gia cao nhu cua bang con t6t d€u kh6 ban
xe tot.
duoc, Xet tren binh dien toan xa hoi, ca nguoi

ban lfo nguoi mua d~u khong duce loi; phuc
lgi xa hQi bj giam. Day la mot minh chi'.rng Clla vi¢c ca ch~ thi tmo·ng khong phai li'.1c nao
cling t6i da h6a phUc l9'i. N6i each khac, day la mot thftt b~i thi tmo·ng.
b) L1;ra ch9n bftt J9·i trong th~ tmong lao dong
Trong thj tmong lao dong, vi¢c thue lao dong la mot quy~t djnh d~u tu khOng ch~c ch~n. Tinh
khong ch~c ch~n 6 day la vi¢c thue lao dong ma nguai tuy€n d1,111g kh6ng bi~t duqc kha nang
dong g6p, kha nang t~o ra nang suftt cl'.ia nguai lao dong la bao nhieu. Vi th~ vi¢c thue lao
dong c6 th€ thue dugc lao dong c6 chftt lugng ho~c khong. K~t qua la ca nguai Iao dong c6
trinh do thftp va trinh do cao d~u dugc thue v6i mfrc luang trung blnh. V6i mfrc ltrang d6,

61

Tai chinh ti€n t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

ngiroi lao dong co trinh d9 cao tro nen kh6 tim viec hon do tinh canh tranh ciing nlnr rmrc
luong khong nrong xirng trong khi nguoi lao dong co trinh d9 thfrp lai d~ dang duoc nha
tuyen dung chap nhan do khong doi hoi qua nhieu,
Nhu vay, nha tuyen dung roi vao tinh trang hra chon biit lei do khong c6 dliy du thong tin va
dua ra nhtrng quyet dinh sai llim khi tuyen dung lao dong co trinh d9 thfrp voi mire hrong cao
hon rmrc hrong ma ho dang duce nhan,
c) Lua chon bfrt loi trong thi tnrong bao hiem
Trong thi tnrong bao hiem, hen cung ciip dich vu bao hiem chap nhan rmrc tra bao hi~m cao
cho khach hang it nguy ca. Song ho lai co it thong tin v~ thir ho duce d~ nghi bao hiern ban
so voi nguoi mua bao hiern. Neu nguoi mua bao hiern cung ciip nhirng thong tin khong trung
thuc, thl cong ty bao hi~m co th€ se ky hop d6ng tra ti~n cao cho d6i tuong bao hi€m nhi~u

nguy ca. Vi du, nguoi mua bao hiem nhan tho co th€ diiu thong tin v~ tlnh trang sire khoe t6i
(ung thu) CUa minh, cam doan voi cong ty bao hiem rang minh CO sire khoe tfit, d~n toi cong
ty bao hiem co th~ di ky hop d6ng bao hiern nhan tho cho mot nguoi s~p chet.
M9t ket qua tuong tu cling co th€ xay ra theo chieu huong nguoc lai. Nha bao hiem vi m()t le
gl do khong cung ciip dliy du thong tin cho ngiroi duoc bao hiem (c6 th~ do y nghi nguoi
duoc bao hiern da hi~u ro v~ loai san pham bao hiem do r6i hay cling co th~ do c6 tinh che
diiu nhirng han che cua hop d6ng bao hiern do) ... trong khi nguoi duce bao hiem lai hi€u theo
mot nghia khac v~ ngon tu, di~u khoan bao hi~m do tinh kh6 hi~u cua bao hi~m, vi the xuiit
hi~n mau thu~n v~ th6ng tin. Ket qua la nguo·i mua bao hi€m c6 th€ 1\ra ch9n nhfrng nha cung
ciip bao hi.€m khong th\l'C sv uy tin do nhfrng cong ty nay cung ciip thong tin khong dliy du
(vo y ho?c c6 y) cho nguoi mua.
Du xay ra theo chi~u hu&ng nao thi ben c6 it th6ng tin d~u viip phai sv lva ch9n d6i nghich do
viin d~ thong tin biit can xl'.rng gay ra.
d) Lva ch911 biit lgi trong thi tmang chl'.rng khoan
Di~u ma biit ky nba dliu tu nao cling mong mu6n la Jgi nhu?n, d6i v&i thi tmong chl'.rng khoan
lo·i nhu?n duo·c th€ hi~n th6ng qua vi~c mua c6 phieu gia thiip ban v&i gia cao (l9·i v6n) ho?c
d?t dugc gia tri c6 tl'.rc (J9·i tl'.rc) ky v9ng ma nha dliu tu d\r kien. Neu ket qua dliu tu cua nha
d&u tu khong hi~u qua tl'.rc nha d&u tu vi ph?m nhfrng di~u da n6i tren, thl it nhi~u da t6n t?i
thong tin bfrt can xl'.rng trong ho?t d()ng d6 va h~ qua ClJa 116 la chi phi Iva ch9n biit lgi ma nha
d&u tu phai ganh chiu.

71

Tai chinh ti€n t~


I

Thong tin bit can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

Thang tlnrong trong heat dong mua ban,
·:· Dinh gia c6 phieu bang gia tri tai san:
ngiroi ban la nguoi nam ro thong tin vS san
Gia c6 phieu bang gia tri tai san rong
pham cua minh va dl nhien khi do chi phi
chia cho t6ng s6 c6 phieu phat hanh
hra chon bit loi se do nguoi mua ganh chiu,
•!• Dinh gia c6 phieu theo c6 nrc: Gia c6
Tren thi truong chung khoan cling vay cong
phieu bang D1/r hoac D1/(r-g). Trong d6
ty niem y€t luon nam th€ chu dong hon so
D1 la c6 nrc nam 1, r la suat chiet khan, g
voi nha dftu tu. Cu th~, can cu vao cac hoat
t6c do tang truonz d€u cua c6 tire.
d()ng sari xuit kinh doanh, linh vuc kinh
doanh va cac hop d6ng kinh doanh, cac cong ty niern y€t se biet ro kha nang dat duce loi
nhuan ky vong cua minh la bao nhieu nen cac cong ty nay se biet chac chan gia ban tren m6i
c6 phieu do bao nhieu la hop ly. Vi ngoai phuong phap xac dinh gia c6 phieu bang gia tri tai
san, con c6 phuong phap xac dinh gia c6 phieu theo c6 tire, Th€ nen, neu nha dftu tu khong
xac dinh chinh xac cfJ nrc ky vong cua Cong ty niem y€t thi Se dinh gia cfJ phieu khong chinh
xac va n€u dinh gia Cao hon gia tri thuc Cua cfJ phieu thi su bit loi hoan toan thUQC vS nha dftu
tu.
2.2 Tam ly y lai
2.2.1 Khai niern
Tam ly y lai (hay con goi la rui ro dao due) la k€t qua cua hanh vi bi che day va xuat hien sau
khi ky hop d6ng.
Tam ly y lai la mot thuat ngfr kinh t€ hoc va tai chinh duoc sir dung d~ chi mot loai nii ro phat
sinh khi dao due cua chu th~ kinh t€ bi suy thoai. Tam ly y lai la m9t ki~u thit bai thi tmang
nay sinh trong moi tmo·ng thong tin bfrt can xung.
Tam ly y l;;ti la hinh thuc ca h()i chi1 nghTa sau hgp d6ng, phat sinh do cac hanh d()ng co tac

d()ng d€n hi~u qua nhung l;;ti khong d~ dang quan sat dugc va vi th€ nhfrng nguai thi,rc hi~n
CaC banh d()ng nay CO th~ ci19n theo dufJi nhfrng Jgi ich ca nhan Clla minh tren ca SCT gay tfJn
h;;ti cho nguo·i khac.
Tiim ly y !;;ti nay sinh khi ben co uu the thOng tin hi~u du9·c tinh the thong tin phi d6i x(mg
gifra cac ben giao dich va ti,r nhien hinh thanh d()ng ca hanh d()ng theo hu6ng lam lgi cho ban
than bit k~ hanh d()ng d6 c6 the lam h;;ti cho ben kem uu the thong tin. Hanh vi tha h6a theo
hu6ng nhu the Cua ben CO U'U the thong tin dugc ben kem U'll the thong tin cho la khong dung
d~n, la mot thu nguy hi~m, rll.i ro cho minh.
D~ co sv t6n t;;ti cua tam ly y l;;ti, ba diSu ki~n phai du9·c th6a man:
- TM· nhfrt, phai co S\l' khac bi~t v~ quy~n lgi gifra cac ben;
- TM· hai, phai co m()t ca sa nao do d~ t;;to ra trao dfJi c6 lgi hay m()t hinh thuc h9')J tac
khac nhau gifra cac ca nhiin (tuc la co ly do d~ d6ng y giao dich) tt'I do lam 19 ra mau
thu§:n v~ quy~n lgi;
- Tht'.r ba la phai t6n t;;ti nhfrng kh6 khan trong vi~c xac dinh xem cac di~u ki~n th6a thu~n
c6 dung la du9·c tuan thtl va thvc hi~n hay khong.

81

Tai chinh ti€n t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

2.2.2 Bi€u hien cua tam ly y lai
V6i ba dieu kien cho su tbn tai cua tam ly y lai, bi€u hien cua no co th€ duoc nhan thfry trong
cac thi truong ma tai do cac dieu kien thoa thuan trong giao dich dn co thoi gian d€ thuc
hien, nrc la nhirng thi tnrong co d9 tr6 ve thoi gian giira viec ky k~t hop dbng va viec thuc
hien hop dbng.

a) Tam ly y lai trong thi tnrong lao dong
6 thi tnrong lao dong, khi tuyen dung lao dong, ta nhan duoc nhirng ban dang ki rfrt hfrp dfrn
tu phia nhirng nguoi di xin viec, Xet duyet nhirng ban dang ki do ta chon ra nhitng nguoi co
kinh nghiern, trinh d9 chuyen mon cao va hung thu voi cong viec cua cong ty rbi thuc hien ki
hop dbng voi ho. Tuy nhien, nhirng nguoi do sau khi da duce nhan vao lam da phat sinh tam
ly y lai, ho khong d~t loi ich cong ty g~n voi loi Ich ca nhan, khong that Sl,f nhiet tinh voi cong
viec nhir trong cac ban dang ki, HQ s~n sang lam nlnrng cong viec mang lai lei ich rieng cho
minh du co t6n hai d~n loi ich chung cua cong ty va cong ty chinh la phia ganh chiu nhirng
thiet hai phat sinh tu tam ly y lai do cua nhung lao d<)ng ma cong ty da tuyen dung.
b) Tam ly y lai trong thi tnrong bao hiem
V6i cac hop dbng mua bao hiern thl tam ly y Iai phat sinh tir phia ngiroi di mua bao hiem. C1,1
th€ la nhtrng nguoi mua bao hiem co thS se chu quan hon, bfrt dn hon d6i voi cac khoan da
duoc bao hiem, Chinh vi th~ ma phia cong ty bao hiem se bi thiet vi phai bbi thuong cho
nhirng rui ro khong ding co duce sinh ra tu tam ly y lai cua khach hang.
Chang han, Cong ty A mua 1 chiec tau biSn d~ phuc vu muc dich kinh doanh va cong ty cung
da dong bao hiSm than tau cho chi~c tau nay, tfrc la nhil"ng n:1i ro gi,lp phai lien quan dfo than
tau se dugc bbi thuang thi~t hi;ti. Dieu do lam nay sinh tam ly y li;ti tu phia nguai so huu chi~c
tau. HQ co thS chU quan hon va khong y thl'.rc cao trong vi~c bao v~, gift gin chi~c tau so v6i
tmang hgp khong dong bao hiSm cho chi~c tau do.
c) Tam ly y li;ti trong thi tmang chfrng khoan
6 thj tmong chfrng khoan, tam ly y li;ti phit sinh n~u nhfrng nguo·i di;ti di~n dieu hanh cong ty
kh6ng sfr d1,1ng ngubn v6n hi~u qua va dtmg m1,1c dich. Do tinh chfrt ctia d§u tu tren thj tmang
la d§u tu gian ti~p nen vi~c quan ly, giim sat v6n d§u tu cua cac nha d§u tu phai thong qua
m9t s6 nguai di;ti di~n dS dieu hanh cong ty. Tam ly y li;ti c"lia nhung nguai di;ti di~n do se gia
tang n~u nhu ty l~ c6 ph§n ma hQ s6 hilu th§p b6'i vl n~u hoi;tt d<)ng san xu§t kinh doanh
khong hi~u qua thi trach nhi~m cua hQ khong cao va sµ thi~t hi;ti tren v6n gop la th§p. Va
trong tmang hQp nhung nguo·i di;ti di~n vi theo du6i m1,1c dich nao do d~ lam lgi rieng cho ban
than ma gay t6n hi;ti d~n lgi ich ctia cac nha d§u tu thi cic nha d&u tu-ben kem uu th~ vb thong
tin se la nguo·i ganh chiu nhfrng rui ro phit sinh tt'r tam ly y li;ti ctia nhung nguai di;ti di~n do.

91

Tai chinh ti€n

t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

3. Giiii phap

ly thuy~t

han ch~ thong tin bftt can xll'ng

Trong nhiSu linh vuc xuftt hien thong tin bftt can xirng thi cac giai phap thuong duce ap dung
chung d€ han ch6 rmrc d(> thong tin bftt can xirng la ca ch6 phat tin hieu, ca ch6 sang loc va ca
che giam sat.
3.1 Ca ch6 phcit tin hieu
Michael Spence la nguoi d§u tien neu len CO' che phat tin hieu trong viec XU ly tac dong cua
thong tin bftt can xirng.
Ca ch6 phat tin hieu la viec ben co nhieu thong tin co th€ phat tin hieu d6n nhirng Mn it thong
tin mot each trung thuc va tin cay. v oi viec phat tin hieu nay, nguoi ban nhtrng san pham chftt
luong cao phai sfr dung nhtrng bien phap duoc coi la qua t6n kern voi nguoi ban hang b6a
chftt hrong thap.
Spence lfty vi d1,1 bing thi tnrong lao dong, Nguoi ban la nhtrng img cir vien di xin viec va
nguoi mua la nha tuyen dung, Nha tuyen dung khong th~ true ti6p quan sat de kha nang cua
irng cir vien ma chi co th€ danh gia gian ti6p thong qua bing dp cua ho. N6u nhirng nguoi

kem nang Ive phai mftt nhieu thoi gian va n6 Ive ban nhirng nguoi c6 nang Ive d~ dat duce
cung trinh d(> hoc vftn thi nhtrng nguoi c6 nang Ive co th€ phat tin bi~u bing each dat duce
nhirng bing cftp ma nguoi kern nang Ive khong th€ dat dUQ'C.
D6i voi thi tnrong tai chinh, ct€ giao dich duce hieu qua thi nguoi di vay co th€ vay duoc v6n
voi chi phi thap, nguoi cho vay chic chin kha nang tbu b6i duoc no hay nguoi cho vay va di
vay phai nam ro quyen IQ'i va trach nhiem cua rieng mlnh. Thong thuong nguoi di vay la
nguoi nam ro thong tin vS minh nhftt th6 nen ho se duce loi nhieu hon trong giao dich, Tuy
nhien, ngan hang se khong d~ dang cho vay neu nlnr ho khong biet ro vs khach hang cua
minh. Th6 nen, nguoi di vay phai phat tin hieu ring minh la nguoi c6 kha nang tra duQ'c nQ'
t6t. Vftn dS phat tin hi~u trong trucmg hQ'p nay la: Uy tin cua cong ty, qui mo va danh ti6ng
cong ty, nang Ive tai chinh, tai san dam bao vv, nguQ'c lc;ti ngan hang ciing pbai phat tin hi~u
d€ nguoi di vay thvc hi~n trach nhi~m cl'.ia mlnh trong hQ'p d6ng vay nhu ca cbe xfr ly tai san,
lai suftt cho vay ...
Cung gi6ng nhu thj truong tai chinh, nha d§u tu khi mua c6 phieu cua m(>t cong ty niem yet
tren thj tmong chi'.mg khoan, it nhiSu h9 cling dn bi6t cong ty d6 hoc;tt d(>ng ra sao, san xuftt
cai gi, v.v ... Vi th6 cong ty mu6n nang cao vi th6, be.in c6 phieu v6i gia cao va hQ'p ly, n6 phai
cho nha d§u tu thfty duQ'c danh tieng, hi~u qua hoc;tt d(>ng va tiSm nang phat tri€n cua 116.
Hay m(>t vi d1,1 khac, vi~c tri~n khai cac clmang trlnh quang cao ditt tiSn, vi~c duy trl ch6 d(>
ba.o hanh cho san ph§.m, vi~c chia c6 ti'.rc cho c6 dong ... d6 dSu la nhu·ng each phat tin hi~u
tren tbuang tmong.
3 .2 Ca che sang loc
Tren CO' so ly thuy6t cua Michael Spence vs vftn d~ thOng tin bftt can xi'.rng trong thj truong
lao d(>ng, J. Stiglitz da phat tri€n ly thuyet Ctla mlnh va neu ten bi~n phap khic plwc nhfrng
hc;tn ch6 do thong tin bftt can xi'.rng gay ra.
10

I

Tai chinh ti€n

t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

Theo Stiglitz, biit cir hang h6a nao cling d€u co nhitng d~c tinh khac nhau nhu chiit hrong
khac nhau, m~u ma khac nhau nen dn phai phan loai chung, D6i voi lao dong cling co lao
dong co kha nang, tay ngh€ cao va lao d()ng co kha nang, tay ngh€ thap, Vi vay khong th~ tra
Iuong theo mot rmrc hrong can bang, DS khuyen khich nguoi co kha nang cao, tao ra nang
suiit lao dong cao thi d.n phai tra hrong cao dS khuyen khich ho. D6i voi nguoi co kha nang
thiip, viec c6 gang dat duoc mot rmrc nang suiit san xuiit dS nhan duce hrong cao se t6n chi
phi riit 16'n so voi nguoi co kha nang cao. Vi vay viec phan nh6m lao d()ng d~ tra hrong la
viec lam dn thiet dS khuyen khich nhfrng nguoi co kha nang nang cao trinh d9 va mang lai
hieu qua cao cho xa hQi.
Co che sang loc ma Stiglitz neu len khong chi dUQ'C frog dung trong thi tnrong lao dong ma
con duoc ung dung rong rai trong nhi€u thi tnrong khac nhau.
DS han ch~ sir hra ch911 biit loi cua rninh, cac ngan hang thuong ap dung han rmrc tin dung
khac nhau d6i voi m6i d6i tuong vay, du an vay va thoi han vay. D6i voi t6 chuc Mo hiem,
co ch€ sang loc duce th~ hien qua viec chi Mo hiem mot phan, di€u nay cho thiiy ngay
d6i
voi nh6m biit dn cling phai co trach nhiern mot phan cua minh trong su c6 b6i thuong co th~
xay ra. 6 thi tnrong chimg khoan, ngoai tnr mot s6 nha dau co, da phan nha dau tu mong
muon minh se dau tu vao nhfrng cong ty co kha nang mang lai hieu qua cao va b€n vtrng, Vi
v~y CO' ch~ sang IQC dfJi voi nha dfru tu la dfru tu vao cac Cong ty CO thong tin rninh bach, uy
tin, lam an hieu qua va co tiem nang phat trien cao.
3.3 Co ch€ giam sat
Co che giam sat dUQ'C ap dung nham muc dich kiem scat tam ly y l<;ti.
Trong thj truang tai chinh, nguai cho vay thuang thvc hi~n vi~c ki~m tra sir d\lng v6n vay sau

khi giai ngan, ki~m tra ho<;tt d()ng san xuiit kinh doanh cua khach hang vay theo dinh ky.
Trong cac hgp d6ng tin d\lng, luon c6 di6u khoan yeu du khach hang vay cung dp day du va
kip tho·i ca.c thong tin lien quan d€n tinh hinh ho<;tt d()ng, nhfrng thay d6i tac d()ng nhi€u d~n
ben vay ...
Ngoai ra, ben cho vay con sfr d\lng cac h~ th6ng giam sat khac nlm h~ th6ng thOng tin tin
d\lng, thOng tin tren thi tmang chlrng khoan, thong tin tt)· cac d6i thu c<;tnh tranh, cac co quan
quan ly ....
Trong h~ th6ng giam sat neu tren, d6i v6'i cac t6 chl'.rc tin d\mg, quan tr9ng nhiit la h~ th6ng
thong tin tin d\lDg (h~ thfJng nay thuo·ng do ngan hang trung uong ho~C CO' quan giam Sat ho<;tt
d()ng ngan hang lam thi€t l~p va t6 chl'.rc ho<;tt d()ng). H~ th6ng thong tin tin d\lng lam nhi~m
V\l thu tMp tiit ca cac thong tin lien quan d~n ho<;tt d()ng cl'.ta u\t ca ca dfii tugng dUQ'C dp tin
d\lng vase cung dp cho cac thanh vien trong h~ th6ng thOng tin nay ho~c cung dp (ban) cho
nhfrng d6i khac c6 nhu du. Ngoai ra, 6 cac thj tmang ta.i chinh phat tri~n, con c6 m9t h~
th6ng giam sat khac riit hi~u qua d6 la cac t6 chfrc danh gia, x€p lo<;ti d()c l~p nhu S&P,
Moody ... Vi k€t qua x€p lo<;ti ciia cac t6 chfrc d()c l~p nay c6 anh hm:'mg riit l6'n d~n vi trj cua
m9t doanh nghi~p tren thj tmang.

ca

11

I

Tai chinh ti€n t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

Trong thi tnrong chirng khoan, ca ch~ giam sat bao gom: giam sat true ti~p va giam sat gian
tiep:
- Giarn sat true ti~p: nha dfm tu se bo ra nguon hrc d~ dat duoc kiem soat thong tin, ca ch~
giam sat nay tf>n nhi~u chi phi Va sire luc, kha nang giam sat CUa nha d~u tu muf>n giam
sat cong ty niem y~t se bi han ch~.
- Giam sat gian tiep: thong qua cac qui dinh cua cac nha t6 chirc thi tnrong (UBCK, Sa
GDCK), mac nhien cac cong ty niem y~t phai co trach nhiern thong Mo true ti~p hoac
gian ti~p d~n nha d~u tu va nha d~u tu cling thong qua cac quyen loi da duce qui dinh
ma co th~ tiep c~n giam sat gian tiep cong ty niern y~t. Ngoai ra con co giam sat th]
truong: can cu danh gia cua thi truong d~ bi~t nhieu thong tin hon v~ cac cong ty niern
y~t sau khi thuc hien giao dich,
Ca ch~ giarn sat duce thuc hien d.t chat che tren thi tnrong chung khoan. Vi nha d~u tu
khong th~ bo ra mot s6 tien ma khong bi~t s6 ti~n d6 duce SU dung nlnr th~ nao.
Ngoai 3 CO' che neu tren, tam ly y lai con duce giam thieu bang ca ch~ khuyen khich. Day la
mot co ch~ r:it hfru hieu tren ca
chinh sach cay g~y va cu ca r6t. Cac t6 clnrc tin dung se
cap tin dung vO-i nhfrng di~u kien uu dai v~ lai sufit, phi, han rmrc tin dung, tai san dam
bao .... cho nhung khach hang co uy tin trong quan h~, vay tra song phang, Ngiroc lai, d6i voi
cac khach hang khong co uy tin trong quan h~ se bi han che han rmrc tin dung (tharn chi cham
dirt quan h~ tin dung), phai chiu lai sufit cao va nhtrng di~u kien khat khe hon v~ dam bao ti~n
vay ...

sa

121

Tai chinh tien

t~

I
III.

Thong tin b§t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

Thong tin bit can xung trong hoat dc)ng tin dung cua ngan hang
thuong mai

1. Hoat d(}ng tin dung
1.1 Khai niem
Tin dung la mot giao dich v6 tai san (ti6n hoac hang h6a) giita ben cho vay (ngan hang va cac
dinh ch~ tai chinh khac) va hen di vay (ca nhan, doanh nghiep va cac chu th~ khac), trong d6
ben cho vay chuyen giao tai san cho ben di vay sir dung trong mot thoi han nhAt dinh theo
thoa thuan, ben di vay c6 trach nhiem hoan tra vo di6u kien v6n g6c va lai cho ben cho vay
k:hi d~n han thanh toan.
Ngan hang la loai hinh t6 chuc tin dung duce tlnrc hi~n toan b9 hoat dong ngan hang va cite
hoat dong kinh doanh khac co lien quan. Theo tinh ch§t va muc tieu hoat dong, cite loai hinh
ngan hang gorn ngan hang thuong mai, ngan hang phat trien, ngan hang d§u tu, ngan hang
chinh sach, ngan hang hop tac va cac loai hinh ngan hang khac, Ho1;1t dong ngan hang la hoat
d()ng kinh doanh ti€n t~ va dich vu ngan hang voi n()i dung thuong xuyen la nh~n ti€n gui, sir
dung sfJ ti€n nay d~ c§p tin dung va Cung ung cac dich vu thanh toan.
Djnh che tai chinh hay r6 chuc tai chinh la cac t6 chirc thuong 1111;1i va cong cong hoat d()ng
trong Iinh V\fC tai chinh, tham gia vao viec trao d6i, cho vay, di muon va dfiu tu ti€n t~. Thuat
ngfr nay thuong duce su dung d~ thay th~ cho thuat ngtr cac trung gian tai chinh. Theo quy
uoc, cac dinh ch~ tai chinh gom co cac T6 chirc tin dung, Cong ty bao hiem, Cong ty Quan ly
quy, Quy dh tu va nhtrng nguoi mci gioi dfiu tu

Luat cac t6 chirc tin dung dinh nghia: "Cap tin dung la viec to chirc tin dung thoa thuan d~
khach hang sir dung mot khoan tien voi nguyen t~c c6 hoan tra bang cac nghiep vu cho vay,

chiet khau, cho thue tai chinh, bao Ianh ngan bang va cac nghiep vu khac".
Trong thuc t~ tin d\lng ho~t dc)ng rAt phong phU va da d~ng nhung 6 bAt ell' d~ng nao cung th~
hi~n hai m?t ca ban:
- Nguai so hUu mc)t s6 ti6n ho?c bang h6a chuy~n giao cho nguo·i khac trong mc)t tMi
gian n.hAt djnh.
- D~n thai h~n do hai ben th6a thu~n, nguai sir d\ing hoan l~i cho nguai so huu mc)t gia tr!
Ion hon. Ph§.n tang them dugc g9i la ph§.n lai hay n6i theo ngon ngfr kinh t~ la lai suAt
Tin dl,lng Ngan bang la quan h~ tin dl,lng phlit sinh gili'a cac ngan bang, cac t6 chll'c tin dl,lng
v6i cac d6i tac kin.h t~ - tai chinh ctia toan xa hc)i, bao gbm doanh nghi~p, ca nhftn, t6 chll'c xa
hc)i, co quan nha nu6c.
1.2 Ban chAt
Tu khai ni~m tren, ban chAt cua tin d\mg la mc)t giao djch v6 tai san tren co so hoan tra va c6
cac d?c trung sau:
- Tai san giao d!ch trong quan h~ tin d\mg ngan bang bao gbm bai hlnh thi'.rc la cho vay
(b~ng ti6n) va cho thue (bAt ctc)ng san va ctc)ng san).

131

Tai chinh ti€n t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

- Xufit phat tu nguyen t~c hoan tra, vi v~y nguoi cho vay khi chuyen giao tai san cho
nguoi di vay sir dung phai co ca so d~ tin rang nguoi di vay se tra dung han, Day la yeu
t6 het sue ca ban trong quan tri tin dung.
- Gia tri hoan tra thong thuong phai Ion hon gia tri hie cho vay, hay n6i each khac la
nguoi di vay phai tra them phan lai ngoai v6n g6c.

- Trong quan M tin dung ngan hang, ti€n vay duoc dp tren ca so ben di vay cam ket hoan
tra vo di€u kien cho ben cho vay khi den han thanh toan,
1.3 Phan loai
Phan loai tin dung hay phan loai cho vay la viec s~p xep cac khoan cho vay theo tung nh6m
dua tren m9t s6 tieu thirc nhat dinh. Viec phan loai cho vay co ca so khoa hoc la ti€n d€ d~
thiet l~p cac quy trinh cho vay thich hop va nang cao hieu qua quan tri rui ro tin dung, Phan
loai cho vay dua vao cac can cu sau day:
- Dua vao muc dich cua cho vay, hoat dong tin dung co th~ phan chia thanh cac loai sau:
+Cho vay phuc vu san xuat kinh doanh cong thuong nghiep.
+Cho vay tieu dung ca nhan.
+ Cho vay mua ban bfit dong san.
+Cho vay san xuat nong nghiep.
+Cho vay kinh doanh xufit nhap khfru ...
- Dua vao thoi han cho vay, hoat dong tin dung co th~ phan chia thanh cac loai sau:
+Cho vay ngan han: la loai cho vay co thoi han den 1 nam. Muc dich cua loai cho vay
nay thuong la nh~m tai tro cho viec dfru tu vao tai san luu dong.
+ Cho vay trung han: la loai cho vay co tho] han tren l den 5 nam. Muc dlch cua loai
cho vay nay la nham tai tro cho vi~c dfru tu vao tai san c6 dinh.
+ Cho vay dai han: la loai cho vay co thoi han tren 5 nam. M1,1c dich cua loai cho vay
nay thuong la nharn tai tro d§u tu vao cac du an dfru tu.
- Dua vao mire d9 tin nhiem cua khach hang, heat dong tin dung co th~ phan chia thanh
cac loai sau:
+Cho vay khong co bao dam: la Ioai cho vay khong co tai san the chap, cam c6 hoac
bao lanh cua nguoi khac ma chi dva vao uy tin ciia ban than kMch hang vay v6n d~
quyet dinh cho vay.
+ Cho vay c6 biio dam: la lo:;ti cho vay d\ra tren ca so cac bao dam cho ti€n vay nhu
the chfip, dm c6 ho~c bao lanh ciia m9t ben thfr ba nao khac.
- D\rn vao phuang thll'c cho vay, ho:;tt d9ng tin dl,lng c6 th~ phan chia thanh cac lo:;ti sau:
+ Cho vay theo m6n vay: la lo:;ti cho vay ma m6i lfrn vay v6n, khach hang va t6chuc
tin dl,lng thl,l'C hi~n thu t\lC vay v6n cfrn thiet Va ky ket hgp d6ng tin dw1g.

+Cho vay theo h:;tn muc tin d\mg: la lo:;ti cho vay ma t6 chfrc tin dl,lng va khach hang
xac djnh Va thoa thu~n mQt h:;tn illll'C tin dl,lng duy tri trong mQt khoang thoi gian
nhfit dinh.

141

Tai chinh ti€n t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

+ Cho vay theo han rmrc thbang van ban chap thuan cha khach hang chi vuot s6 tiSn c6 tren tai khoan thanh
toan cua khach hang.
- Dua vao xu+Cho vay true tiep: ngan hang dp v6n true tiSp cha nguoi co nhu du, d6ng thoi
ngiroi di vay true tiep tra no vay cha ngan hang.
+Cho vay gian tiep: la khoan cha vay duce thuc hien thong qua viec mua lai cac khS
iroc hoac clnrng
no da phat sinh va con trong thoi han thanh toan nhu la: ChiSt
khau thuong mai; baa thanh toan,
l .4 Rui ro tin dung
Rui ro tin dung la loai rui ro phat sinh trong qua trinh cip tin dung cua ngan hang, bi€u hien
tren thuc tS qua viec khach hang khong tra duoc no hoac tra no khong dung han cha ngan
hang.
"Rui ro tin dung trong heat d()ng ngan hang cua t6 chuc tin dung la kha nang xay ra t6n thit
trong boat d()ng ngan hang cua t6 clnrc tin dung do khach hang khong thuc hien hoac khong
co kha nang thuc hien nghia vi,1 cua minh theo cam ket" (Khoan 0 l DiSu 02 cua Quy dinh vS

phan loai no, trich l~p va sir dung du phong d€ xir ly rui ro tin dung trong hoat dong ngan
hang cua t6 chirc tin dung)
Nlnr vay, co th€ n6i rang rui ro tin dung co thS xuat hien trong cac moi quan h~ ma trong d6
ngan hang la chu no, ma khach hang no lai khong thuc hien hoac khong du kha nang thuc
hien nghia vu tra no khi d~n han. N6 di€n ra trong qua trinh cha vay, chiet khfru cong c1,1
chuyen nhuong va giay
co gia, cha thue tai chinh, bao lanh, baa thanh toan cua ngan hang.
Day con duoc go i la rui ro mfit kha nang chi tra va rui ro sai hen, la loai rui ro lien quan d~n
chit hrong hoat d()ng tin dung cua ngan hang.
•!•Nguyen nhan:
- Nguyen nhiin thu()c vS nang Ive quan tri cl'.1a ngan hang
+Ngan hang khOng c6 du thong tin vs cac s6 li¢u th6ng ke, chi tieu d€ phan tich va
danh gia khach hang
+ Si,r lai long trong qua trlnh giam sat trong va sau khi cha vay
+Qua tin tuang vao tai san th~ chip, baa lanh, baa hi€m, coi d6 la v~t dam baa ch~c
ch~n cha sµ thu h6i ca g6c va lai tiSn vay
+ Ch?y theo s6 lugng (hoftc theo kS ho?ch) ma sao Jang vi¢c coi tr9ng chfrt lugng
khoiin vay, qua ]c;ic quan va tin tu6ng vao S\J' thanh Cong Cl:'.la phuang an kinh doanh
ciia khach hang
+Ngan hang thiSu m()t b9 ph~n chuyen trach theo doi, quan ly rui ro, quan ly hc;in ml'.rc
tin dw1g t6i da cha t-Lmg khach hang thu()c tung nganh nghS, san ph§m dia phuang
khac nhau d€ phan tan rui ro, cac dv baa dn thiSt trong tU-ng thO'i ky

tu

ta

151

Tai chinh ti€n

t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

+ Nang lire va pham chftt dao due cua m(Jt s6 can b(> tin dung ngan hang chira du tclm
va vftn d~ quan ly SU dung, dai ng(> can b(> ngan hang chua thoa dang
+Ngan hang khong giai quyet hop ly quan h~ gitra nguon v6n huy dong va nguon v6n
str dung
+ Canh tranh gitra cac t6 chirc tin dung chua thuc sir Ianh manh, vice chay theo quy
mo, bo qua cac tieu chuan, di~u kien trong cho vay, thi~u quan tam d~n chftt hrong
khoan vay
- Nguyen nhan thuoc v~ phia khach hang
+ Su dung von sai muc dich, khong co thien chi trong viec tra no vay
+Nang luc quan ly kinh doanh kern, dclu tu nhieu Iinh V\l'C vuot qua kha nang quan ly
+ Khach hang vay v6n tai nhi~u t6 clnrc tin dung duoi mot danh nghia hay nhieu thuc
th~ khac nhau nen thi~u S\J' phan tich tren tong th~, kh6 theo dci duoc dong ti~n dfrn
d~n viec su dung v6n vay chong cheo va mitt kha nang thanh toan day chuyen
+ Tinh hinh tai chinh doanh nghiep y~u kem, thieu minh bach
+ Chua thuc sir thay d6i quan diem, con xem v6n ngan hang la v6n nha nuoc n~u
doanh nghiep lam an khong hieu qua thi ngan hang chiu, ngan bang thua 16 thi nha
mroc chiu
+ Doanh nghiep c6 tinh hra dao ngan hang
- Nguyen nhan khach quan.
+ Sir thay d6i cua moi tnrong tu nhien nhu: thien tai, dich benh, bao lut gay t6n thftt
cho khach hang vay von kinh doanh
+ S\r bien dong qua nhanh va khong du doan duoc cua thi tnrong th~ gioi

+ Su' tfrn cong cua hang nhap lau
+ Rui ro do moi tnrong phap ly chira thuan loi va S\J' kem hieu qua cua co quan phap
lu?t dp dia phuong trong viec tri~n khai
+ Su' thanh tra, kiern tra, giam sat chua hieu qua cua Ngan hang Nha nuoc
+ H~ thong thong tin quan ly con bfrt c?p
+ Sir thay d6i v~ lai suat, ty gia h6i doai, lam phat, chi s6 gia ca tang, nguyen v?t li~u
dclu vao tang lam anh huong d~n k~t qua kinh doanh ClJa khach hang, kh6 khan tai
chinh dfrn d~n khong c6 kha nang tra ng
M(>t trong cac thOng s6 dt)ng d~ danh gia mt'.rc d(> an toan ci:1a hoi;tt d(>ng tin d\mg la ty l~ ng
xftu. Theo kinh nghi~m cua nhi~u nu6c va tll' nhi~u nghien cl'.rn, trll' nh(h1g cl'.1 s6c bftt ngo nhu
khung hoang kinh t~, thien tai ... nguyen nhan gay ra tinh tri;tng ng xftu nhi~u nhfrt la do cac
ngiin hang khOng c6 dcly du thong tin tll' phia khach hang ci:ia minh m~c du da c6 rftt nhi~u n6
l\rc trong cong tac thAm djnh . N6i m(>t each don gian, la do co· ch~ sang l9c chua du hi~u Ive
nen cac ngan hang da d~ "lot" nhfrng khach hang c6 kha nang che d?y hanh vi va thong tin
cua h9 trong giao djch vay v6n d~ thvc hi~n nhfrng dv an c6 rt:1i ro cao.

161

Tai chinh ti€n t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

Nlnr vay, thong tin bftt can xirng la mot trong nhfrng nguyen nhan ca ban anh huong d€n rui
ro trong cac hoat dong tin dung cua ngan hang thuong mai, Viec nghien ciru tac dong cua
thong tin bftt can xirng se duoc lam ro thong qua nghien ciru v~ hai bi€u hien cua n6 Ia hra
chon bftt loi va tam Iy y lai,

2. Lua chon bit J9·i va hoat d(.)ng tin d\mg
Lua chon bftt loi xay ra truce cho vay, khi ngan hang bi khach hang che giftu mot s6 thong tin
d§n toi viec lua chon khach hang khong t6t va dp tin dung khong hieu qua. Khach hang c6
d9 rui ro cao thuong la nhirngkhach hang tich cue nhftt trong viec xin vay. Hau qua cua su lira
chon d6i nghich c6 th€ d§n d€n viec dp tin dung cho khach hang c6 rui ro cao nen trong
tnrong hop nay cac ngan hang c6 th€ se dt giam cho vay hoac khong ti€p tuc cho vay mac du
tren thi tnrong v§n c6 nhi~u khach hang t6t.
Ching han ban c6 2 ha co ma ban c6 th€ cho ho vay mot rnon ti~n - Co Sheila va co Louis.
Co Louis Ia loai nguoi than trong, chi vay ti~n khi co ta co m<)t cuoc d~u tu ma co tin chic se
c6 k€t qua. Co Sheila thi khac, la mot nguoi v6n li~u linh, co vira tru tinh m<)t k€ hoach lam
giau that nhanh d€ bien mlnh thanh trieu phu neu co co th€ vay duce 1000 dola d€ d~u tu vao
k€ hoach d6. Khong may la k€ hoach lam giau that nhanh, co mot xac suftt cao la se thfrt bai
va co Sheila se mitt 1000 dola,
Ai trong s6 2 ba co cua ban c6 n6 hrc nhftt trong viec tim ban d€ Mi vay? Tfrt nhien la co
Sheila boi vi co nay se thu duce rftt nhieu ti~n n€u CUQC d~u tu d6 thanh cong, Tuy vay, c6 le
ban se khong muon cho co Sheila vay bci vi cuoc d~u tu cua Sheila co xac sufrt t6i t~ cao va
Sheila se khong co kha nang tra lai ti~n cho ban.
N€u ban bi€t ro ca 2 ba co nay, nrc la thong tin khong phai khong can xirng thi ban se khong
c6 kh6 khan gi, b6i vi khi fry b?n bi€t r~ng co Sheila khong c6 kha nang tra nq va do d6 b?n
khong cho co nay vay. Tuy v~y, gia sl'.r r~ng b?n .khong bi€t ro 2 ba co cua b?n, b?n rftt c6 th€
cho Sheila vay ban la cho Louis b6i vi chinh Sheila se san tim b?n dt\ vay ti~n, tuy rilng c6
nhfrng l~n co Louis, v6n la m<)t ngm'Yi vay luon c6 kha nang tra nq, c6 tht\ dn m<)t m6n vay
cho m<)t cu<)c d~u tu gia trj.
Vi d1,1 tren c6 th€ duqc giai thich va mo hinh h6a m<)t each khoa h9c nhu sau:
D6i v6i ho?t d<)ng tai chinh ngan hang, i\ra ch9n bfrt lqi se xufrt hi~n khi ngu6n v6n khan
hi€m, lai sufrt cho vay bj dfty len cao. Theo nguyen tic "rt:1i ro cao - lqi nhu~n cao" va nguyen
tic lo?i tn'r, khi ngu6n cung tin d1,1ng d6i dao, mi'.rc lai suftt cho vay thftp thi ca.c dv
c6 suftt
sinh !qi thfrp - rui ro thfrp, dam bito khit nang tra nq m<)t each chic chin va cac d\r an c6 suftt
sinh l9·i cao - rui ro cao v6i kha. nang tra n9· it chic chin han d~u duqc dp tin d\mg dt\ th1,1·c

hi~n. Tuy nhien, vftn d~ nay sinh khi ngu6n v6n khan hi€m, lai suftt cho vay bj dfty len cao.
K.hi d6 cac d1,1·
an toan khong duqc dp tin d1,1ng ma chi c6 nhfrng d\r an c6 mi'.rc d<) n1i ro
cao, v6i suftt sinh !qi cao du9·c vay v6n d€ thi;rc hi~n. Day chfnh la vftn d~ !1,1·a ch9n bfrt !qi

an

an

171

Tai chinh ti€n t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

trong hoat dong tai chinh ngan hang da xay ra. Khi ma chi cac du an co d9 rui ro cao duoc
thirc hien thi nguy co vo no cua cac t6 chirc tai chinh la rfit cao.
Hinh ve duoi day duce dung db mo ta vfin de:
Gia sir luc ban dku cung du v6n dt
nhau dibm EO voi lai sufit cho vay la
D
r0 va hrong von cho vay la Q0. Cac du
an co rui ro thfip (Q1Qo) va cac du an
co rui ro cao (OQ1) deu duoc thuc
hien (db don gian cho viec mo ta mo
hinh, gia Sll' rang d6i voi cac du an rui
ro thap coi nhu t6n thfit bang 0). Luc

nay, m9t trong hai tnrong h<;J'J) se xay
ra:
Thu nhat, n~u thu nhap tu viec cap tin
dung cho cac du an dtl db bu d~p cac
:01
: Oo
chi phi hoat dong, cac rui ro xay ra do
O Dl,I' an rro cao' Dl,I' an rro;
Q
cac du an khong thanh cong mang lai
'
,
Lnhu~n cao : thap :
va darn bao loi nhuan bien theo yeu
' Lnhu~n'
du, thi cac t6 chirc tin dung vfrn duy
thap
tri 6' rmrc lai sufit cho vay rO. Gia sir
D: Duong du v6n
hie nay "tuoug quan" giira cac du an
So ,S 1 : Duong cung v6n
rui ro th§p va rui ro cao la can bang
Trl,lc hoanh OQ: Lugng v6n
nhau. 6 di~rn dn bang nay, du loi
Trl,lc tung Or: Lai suit
nhuan cac du an mang lai co cao bao
nhieu thi thu nhap t6i da cua ben cho
vay chi la OQoEoro
Thu hai, n~u thu nhap tu viec dp tin dung cho cac du an khong dl'.1 d~ bu d~p cac chi phi hoat
dong, cac rui ro xay ra do cac du an khong thanh cong mang lai va khong darn bao loi nhuan

bien thi cac t6 clurc tin dung se tang lai sufit cho vay. Luc nay cac du an rui ro th§p bi giarn di
va cac du an rui ro cao vfrn kbong thay d6i, "tuong quan" se nghieng ve phia cac du' an rui ro
cao. N~u cu ti~p tuc nhu vay, duong cung bi dAy dkn len di d~n di~m E1. K~t qua la, khong
con dir an ft rui ro ma toan b9 la cac du an co rmrc d9 rui ro cao duoc thuc hien, 6 di~m dn
bang nay, du loi nhuan cac du an mang lai co cao bao nhieu thi thu nhap t6i da cua ben cho
vay chi la OQ1E1r1 , trong khi cac du an khong thanh cong nhi€u gay ra t6n th§t dt l6'n dftn
d~n nguy ca va ng. Day chinh la k~t qua cua li,ra ch911 bfrt l9i

a

r

'

I

•

I

3. Tam ly y l~i va ho~t d(}ng tin dyng
Nim da trinh bay 6' tren, d~ c6 S\l' t6n t?i cua tarn ly y l?i, ba di€u ki~n phai du9·c th6a man.
Trong d6, di€u ki~n thu ba la phai t6n t?i nhfrng kh6 khan trong vi~c xac dinh xem cac di€u
ki~n th6a thu~n c6 dung la dugc tuan tM va thl,l'C hi~n hay khOng.
Trong ho?t d9ng tin di,mg, vi~c giam sat vi~c Slr di,mg cac khoan tin di,mg Clla ngan hang
thuong vftp phai nhieu kh6 khan d~n tu ca phia ngan hang cling nhu nguoi di vay.

181

Tai chinh ti€n

t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

a

Ban than cac ngan hang c6 thS gap phai nhirng rui ro do tam ly y lai nguoi di vay khi ngan
hang khi khong giam sat duoc d~y du nguoi di vay, kich thich nguoi nay dung khoan vay mot
each mao hiem qua rmrc,
Tam ly y lai xay ra sau cho vay, khi khach hang c6 dong ca d~u tu vao nhtrng du an c6 do rui
ro cao. N€u du an d6 thanh cong thi khach hang se thu duoc loi dt 16n, nguoc lai n€u du an
th.it bai thi ngan hang se phai ganh chiu Mu qua do khach hang thua 16. Tam ly y lai cling c6
thS xay ra khi khach hang SU dung v6n vay khong dung muc dich, d~u tu vao du an kem hieu
qua, lira dao ngan hang ... Xung dot v6 loi ich giira nguoi vay va ngan hang tu vftn d6 tam ly y
lai d~n d€n tinh trang mot s6 ngan hang quyet dinh giam cho vay, anh huong d€n ca n6n kinh
te.
Ngoai ra, con c6 tam ly y lai cua cac t6 clnrc tin dung sau khi cho vay. Thi€u s6t trong qua
trinh kiSm tra sir dung v6n vay co dung muc dich.
DS hiSu ro hon v6 tam ly y lai trong hoat dong tin dung, cluing ta se nghien ciru vi du sau:
Gia SU ban co mot nguoi ba con, ong bac Melvin, vay mot m6n 1000 dola, ong nay dn s6
ti6n nay dS mua mot may chuyen dung cho doanh nghiep. Khi ban da cho vay, ong Melvin c6
thS toi thang tnrong dua dS choi ca ngua. Neu thang, ong ta du kha nang tra lai ban rn6n 1000
dola va nhan them 19000 dola mra. Nhung n€u ong ta thua, nlnr thuong xay ra, thi ban khong
doi duce ti6n va tilt ca nhung gi ong ta milt chi la danh tieng mot ong bac thang th~n va dang
tin cay. Do do, ong bac Melvin c6 y muon toi tnrong dua boi vi cai duce cua ong ta n€u ong
ta thang cuoc c6 thS 16n hon nhieu so voi gia ma ong ta phai tra n€u ong ta thua CUQ'C. Neu

hie fty ban bi€t y dinh cua ong bac Melvin thi ban se ngan ong ta toi tnrong dua va ong ta se
khong thS lam chuyen rui ro. Tuy nhien, ban kho co duce thong tin v6 ong ta - nrc Ia xay ra
thong tin khong can xirng - nen c6 mot CO' hQi t6t dS ong bac Melvin c6 thS t6i tmang dua va
b?n c6 thS khOng doi dugc ti6n.
Tam ly y l?i trong cac ho?t dong giao djch vay nq la kha ph6 bi€n. N6 d~t ra cau h6i "kiSm
soat" d6i v6i cac T6 chi'.rc tai chinh trong vi~c giam sat vi~c sir dl,lng "dbng v6n" cl'.ia khach
hang

191

Tai chinh ti€n t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

4. Xif ly thong tin bit can xll'ng trong hoat d()ng tin d\(ng
Giai phap ly thuyet v6 xir ly vfrn d6 thong tin bfrt can xirng duoc trinh bay 6' muc II da cung
cfrp ba ca ch€ ca ban la ca ch€ phat tin hieu, ca ch€ sang loc va ca ch€ giam sat. Sang phfrn
nay, chung ta se cung nghien cuu viec van dung cu th€ ba ca ch€ nay cling nhu ca ch€ khuyen
khich - mot ca ch€ duoc xem Ia d~c thu trong viec han ch€ thong tin bfrt can xirng d6i voi
hoat dong tin dung cua cac ngan hang thuong mai.
4.1 SU: dung he th6ng th6ng tin tin dung
Hfru nhu khong mot ngan hang nao co du kha nang tu minh xir ly duoc vfrn d6 thong tin bfrt
can xung ma dn phai co h~ thong thong tin phuc vu danh gia x€p loai khach hang va M
thong thong tin phuc vu cho viec th~m dinh dir an.
M9t h~ thcng thong tin dfry du v6 khach hang nhu lich SU hinh thanh va qua trinh phat trien,
nang hrc tai chinh, rmrc d9 tin nhiem, d9i ngfi di6u hanh, ... la ca so- h€t sue quan trong giup
cho viec tham dinh, x€p loai, lua chon khach hang trong heat dong cua cac t6 clnrc tin dung.

N€u M thong nay khong dfry d-L1 se anh huong rftt Ion d€n kha nang danh gia, tham dinh khach
bang cua cac ngan hang.
H~ thong thong tin tin dung dong vai tro nhu la nguoi trung gian trong qua trinh danh gia
mire d9 "an toan" cua khach hang, la ca s6' cho cac quyet dinh cfrp tin dung cua cac ngan
hang.
Ngoai M thong thong tin tin dung chung cho cac ngan hang thuong mai, cac ngan hang
thirong tu xay dung cho mlnh ca ch€ rieng trong viec danh gia, tham dinh khach hang cua
rninh.

20

I

Tai chinh tien

t~


I

Thong tin bfit can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

H~ thong thong tin tin dung cling voi h~ thong xep hang tin dung n(>i b(> cung c:ip nhirng
thong tin dn thiSt v~ nguoi di vay cho cac ngan bang thuong mai. Tren ca
nam dfty du
thong tin v~ cac khach hang cua minh, cac ngan hang co th~ han che huu hieu rui ro do Iva
chon b~t loi nay sinh nr v~n d~ thong tin b~t can xung,

sa

Cac h~ thong thong tin tin dung thong qua ca che x~p han tin dung cung dp cho cac ngan
hang nhtrng thong tin dn thi~t trong viec danh gia, thiim dinh khach hang.
X~p hang tin dung hay xep hang tin nhiem la nhirng y kien danh gia v€ rui ro tin dung va
chat hrong tin dung, th~ hien kha nang va thien y tra no (g6c, lai hoac ca hai) cua d6i
tuong di vay d~ dap ung cac nghia vu tai chinh m()t each dfty du va dung han thong qua
h~ thong xep hang theo ky hieu, Hien nay, tren th~ gioi c6 hai phuong phap xep hang tin
dung chinh la mo hinh toan hoc va phuong phap chuyen gia.

Phuong phap xip hang mo hinh toan hoc:

• Chi s6 Z cua Edward I. Altman: Chi s6 Z la cong cu duoc ca hai gioi hoc thuat va
thuc hanh, cong nhan va su dung rong rai nhflt tren th~ gioi. Mac du chi s6 Z duce
phat minh tai My, nhung h~u h~t cac nuoc vfin c6 th~ sir dung voi d() tin c~y kha cao
nhu Mexico, Indian ... Chi s6 nay dua tren phuong phap thong ke voi cong cu phan
tich biet s6 da y~u t6 (MDA).
• Chi s6 Zeta: Zeta la met chi s6 duce Altman cai ti~n tir chi s6 Z, Zeta lam viec t6t
voi dfr lieu tai chinh cua cac cong ty san xufit va ca ban le voi d9 chinh xac hon 90%
truce k:hi pha san l narn va chinh xac tren 70% tu nam thir 5 tro di tnroc k:hi pha san.

Phuongphap chuyen gia:
• Phuong phap x~p hang tin nhiem doanh nghiep cua Fitch: Fitch x~p b1;1ng doanh
nghi¢p dva tren phan tich djnh tinh va phan tich djnh luqng. Phan tich djnh tinh g6m
c6 phan tich rui ro nganh, moi truong kinh doanh, vi th~ cua doanh nghi¢p trong
nganh, nang h,rc cua ban quan tri, phan tich k~ toan. Trong phan tich dinh luqng,
Fitch nhfin nwnh d~n tlmoc do dong ti€n cua thu nh~p, cac k:hoan dam bao
(coverage) va don bfty.
• Phuong phap x~p h1;1ng tin nhi¢m doanh nghi¢p cua S&P: Cung nhu Fitch, phuang
phap x~p h1;1ng cua S&P bao g6m ca phan tfch dinh tinh va dinh luqng. S&P cling t~p
trung nhi~u vao phan tich dong ti€n va kha nang thanh toan trong qua khfr. Trong
quy trinh x~p h1;1ng, S&P khong phan Io1;1i theo tinh chfit cua dli' li¢u ma pban lo1;1i

theo rui ro la rui ro kinh doanh va n1i ro tai chinh.
• Phuong phap x~p h1;1ng tin nhi¢m doanh nghi~p cua Moody's: Moody's thi~t l~p 11 ty
s6 cbung nhfit d~ sir dl,lng trong phan tich so sanh, cac ty s6 nay duqc Moody's img
dl,lng r9ng rai 6 nhfrng qu6c gia khac nhau, nhfrng nganh khac nhau va ca 6 cac bao
cao x~p h1;1ng tin nhi¢m doanh nghi¢p. Tuy nhien, trong quy tdnh Cl,l th~, Moody's c6
th~ xem xet bOt ho~c them vao de chi tieu cho phU hqp v6i tirng nganh rieng bi¢t.

I

21 Tai chinh ti€n t¢


I

Thong tin bflt can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

4.2 Su dw1g he th6ng th6ng tin kinh t€ phuc vu cong tac thfrm dinh, ki~m tra sl'.r dung v6n vay
Ngoai he thong thong tin dung d~ danh gia khach hang, khi thfrm dinh du an, phuong an kinh
doanh, cac t6 chirc tin dung dn phai co h¢ thong thong tin nh~m xac dinh, ki~m tra cac thong
sf> diu vao Va diu ra cua du an, nh&t la cac thong sf> v6 thi tnrong cac nguyen lieu diu vao Va
thi tnrong dau ra cua san pham ...
Khi tham dinh du an, phuong an kinh doanh, cac ngan hang thuong XU dung cac tieu chuan
tham dinh du an dftu tu k€t hop voi cac ky thuat phan tich bao cao tai chJnh, thfrm djnh du an.
Trong qua trinh tharn dinh mot su an, co
r&t nhieu tieu chuan d~ danh gia du
Gia tri hien tai rang (NPV) la t6ng gia tri
hien tai cua dong thu nhap rong ma du an
nhung hai tieu chu:in thong dung nh&t la
ding mang lai trong ca vong
dua vao gia tri hien tai rang (NPV) va

dai cua no.
su&t thu h6i v6n n(>i b9 (IRR). M9t du an
11
co NPV duong hay su&t thu h6i v6n n9i
NPV
(Cit- cot) .(1 + r)-t
b9 16n hon mot nguong yeu du la co th~
t=O
Trong do:
quyet dinh diu tu hoac dp tin dung cho
n: se nam hoat dong cua du an
du an do. van d6 kho khan diu tien d6i
t:
Nam b~t d§u thvc hi~n di,r an duqc coi la
voi cac t6 chuc tin dung khi tinh NPV
nam goc
hoac danh gia theo tieu chuan IRR thi
CI1: Gia tr! lu6ng ti€n m~t thu t1;1i nam t
su&t chiet khau nao duce sir dung 6 day.
CO,: Gia trj lu6ng ti€n m~t chi t1;1i nam t (g6m
Co th~ SU dung mo hinh dinh gia tai san
chi phi d§u tu va chi phi v~n hanh hang
nam ci:m di;r an)
von (CAPM) hoac cac mo hinh khac d~
Ty sudt haem v6n n(Ji b(J (IRR) l~1 mfrc lai sufit
xac dinh gia tri nay. Di6u nay la bat kha
ma
di;r an co th~ d1;1t duqc dam biio cho t6ng
thi vi cac 11¢ s6 gftn nhu khong th~ xac
cac khoan thu cua dv an can bftng v6i cac

dinh dU"Q'C hoac n€u CO xac dinh dUQ'C thi
khoan chi thcJi gian m~t bftng hi~n t1;1i.
chung khong co y nghia xac thuc d~ l&y
NPV1
!RR = r1 + (rz. - r1) NPV.. - NPV.
do lam can ell'.

an,

=I

a

Thuc t~ tai cac t6 chirc dang lam la liy lai
suit cho vay trung dai han cua chinh t6
chuc tin dung do cong (+)them mot ty l~
nira d~ co duce su&t chiet khau. V oi
phuoug thirc nay co th~ tam chip nhan
duce vi du sao ciing co co so. Nlnrng
so nay la r&t cam tinh.

ca

221

Tai chinh tien

t~

1

2

Trong do:
IRR: H~ s6 ho~m v6n n()i b9 dn n()i suy (%)
r1 : Ty sufit chi~t khfiu thfip han t1;1i do NPV1
Ian hon 0 va gan sat 0 nhat
r2: Ty sufit chi~t khflu cao han t1;1i d6 NPV2
nho han 0 va g§n sat 0 nhfit


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

Mien xac suat %

nu an

A

0

NPV

Ky thuat danh gia, tham dinh
du an noi rieng, du bao n6i
chung hien nay duoc sl'.r dung
ph6 bi6n nhfrt la dua vao phan
tich mo phong (phan tich

dong) dS tinh xac sufrt co kha
nang xay ra cac tnrong hop t6t
va cac tnrong hop bfrt loi cho
du an. Viec nhin vao bieu d6
phan b6 xac xuat cua du an c6
thS biet duce xac suat dS NPV
duong la bao nhieu, am la bao
nhieu,

4.3 He th6ng dang ky tai san
Nha kinh t6 hoc nguoi Peru Hernando de Soto khi ban v€
"von xa hoi" trong phan tfch cac yeu t6 ngoai kinh t6 da giai
thich ly do g6c cua tlnh trang charn tien cua cac nuoc kern
phat trien la su thieu vang mot khung lu~t phap dS dang ky
cac tai san, d~ clnrng nhan quyen so hiru (goi t~t la "so hfru
hoa'') cua nguoi dang "co" chung. Chung nao con chua duce
so htru h6a thi gia tri cua nhirng tai san fry se la rfrt thap vi
chung khong th~ duce ban hoac chuyen nhuong, va do d6
nguoi dang sir dung khong th~ dung cac tai san fry vao nhirng
kinh doanh khac.
Di vao chi ti6t hon, De Soto nhac lai mot hien tuong kinh t6
can ban, do la trong da s6 cac thi truong chu yeu (dfrt dai, cac
m6n hang gia cao d.n tra g6p, d.n bao dam ... ), nguoi mua hoac nguoi ban (hoac ca hai) d.n
biet tong tfch cua d6i tac -- chinh xac hon, ho d.n biet kha nang thuc thi cam ket (nhu tra g6p,
hoac giao hang sau) cua d6i tac. Trang kinh te hoc, nhtmg th! truong nay duce goi la "khong
n~c danh" (non-anonymous). Trai lai, cac thi truong kieu "ti€n trao chao rnuc", khong ai d.n
bi6t ai khi mua ban, la nhtmg thi tnrong n~c danh (anonymous).
Theo De Soto, h~ thong dang ky tai san cho phep nhtrng uguoi tham du thi tnrong (khong n~c
danh) co nhttng thong tin d.n thiet v€ d6i tac d~ danh gia kha nang th\l·c thi cam ket cua d6i
tac fry. Toi ching h~ biet anh, nhung nSu nha nu6c c6 M th6ng dang ky thi toi c6 thS kiSm

d!nh xem anh c6 bfrt d(>ng san, c6 o to, ho~c nhfrng tai san nao .khac chang. Toi ciing c6 thS
tim biet anh da c6 dung nhfrng tai san d6 Jam the chfrp trong nhung V\l buon ban nao khac cua
anh hay kh6ng. Han nfra, trong chfrng m\rc lu~t djnh, nba mr6c c6 thS tu6c quy~n
hiiu cua
anh nSu anh khong thi hanh cam kSt cua anh v6i toi. Va, nh0 tfrt ca nhfrng di~u d6, toi sin
sang buon ban lam an lau dai v6i anh.

sa

231

Tai chinh ti€n t~


I

Thong tin b~t can xirng & hoat d()ng tin dung cua cac ngan hang tlnrong rnai

Mot M thong dang ky quyen so hitu tai san ro rang la VO cung quan trong cho phat n€n kinh t€
n6i chung, hoat deng tin dung ngan hang n6i rieng. N€u tit ca cac tai san dUQ'C dang ky va xac
nhan quyen so htru, thi nguoi chu so httu tai san do c6 the dern tai san nay th€ chip, dm c6
vay von ngan hang. Hay n6i each khac, neu tit ca cac tai san (nhat la de bit dong san) duoc
dang ky quyen so hiru (hay quyen sir dung) khi do moi thuc sir la tai san, neu khong chi la
m('>t cong cu cua nguoi c6 n6 vi viec chuyen nhuong, th€ chip, cam c6 se g?p nhi€u kh6 khan
hon.
H~ thong dang ky tai san giup ngan hang xac dinh duce kha nang thuc thi cam k€t cua khach
hang khi dp tin dung, tu do han ch€ rui ro do hra chon bit loi gay ra.
4.4 He th6ng dang ky giao dich dam bao
Dang ky giao dich bao dam la viec ca quan dang ky giao dich bao dam ghi vao s6 Dang ky
giao dich bao dam la viec ben bao dam dung tai san th€ chip de bao dam thuc hien nghia vu

dan sir d6i voi ben nhan bao dam.
Vi du: Ong A vay tien cua Ngan hang B va th€ chip tai san cua minh la mot can nha cho ngan
hang. Viec th€ chip nay chinh la mot hinh thirc "bao dam giao dich", hay con goi la bien
phap bao dam thuc hien hop d6ng. Trong tnrong hop ong A khong tra no dung han, ngan
hang c6 quyen "xir ly" can nha nay de thu h6i no.
Thong thuong trong dai s6ng xa hoi, viec cac ca nhan, t6 clnrc thuc hien cac giao dich c6
dung bien phap bao dam dan su la binh thuong va ph6 bien. Tuy nhien, trong mot s6 truong
hop va d6i voi mot s6 loai tai san - chu y€u la bit dong san va cac loai tai san co gia tri Ian,
viec th€ chip tai sari b~t buoc phai duce dang ky qua ca quan quan ly Nha mroc.
H~ thong dang ky giao dich dam bao cung dp ca so· cho viec tuan thu va thuc hi~n dung cam
k€t cua nguo·i di vay d6i v6'i khoan vay cling nhu nghia V\l tra nQ' cho ngan hang. Nha c6 h~
th6ng dang ky giao djch dam bao, nhii'ng nii ro do tarn ly y l?i gay ra se dugc h?n ch€.

IV.

Anh hU'frng cua thong tin hit can xlfng dBi v6i ho~t d(}ng tin dt,mg cua
cac ngan hang thmmg m~i Vi~t Nam

Trong hai ph~n tm6'c, chung ta da tim hieu v€ thong tin bit can xi'.rng cling nhu cac bi~n phap
h?n ch€ anh lmo·ng cua n6 trong cac !Tnh vi;rc, d?c bi~t la ho?t d('>ng tin dvng. Trong n('>i dung
m\lc IV, chung toi se trinh bay v€ tac d('>ng cua thong tin bit can xi'.rng trong ho?t d('>ng tin
d\lng cua cac ngan hang thuang m?i Vi~t Nam cling nhu nhii'ng nhii'ng bi~n phap va nhfrng
m?t con t6n t?i trong vi~c h?n ch€ anh huang ci'.!a n6.
1. Thl}'C tr~ng tin dl}ng cua cac ngan hang thu·o·ng m~i fr Vi~t Nam
1. I Lich sir phat trien cua he th6ng ngan hang va tin dung o Viet Nam
Nhln l?i lich sfr phat trien cua h~ th6ng ngan hang cling nhu ca ch€ di€u chinh lai suit o Vi~t
Nam, chung ta c6 the nh~n thiy cac giai do?n ca ban sau:
- Giai do?n tm6'c nam 1988: Trong giai do?n nay, h~ th6ng Ngan hang NM mr6'c v€ ca
ban v~n hO?t dong nhu la mot Cong C\l ngan sach, chu:a th\l'C hi~n de hO?t d(>ng kinh
doanh ti€n t~ theo nguyen t~c thi tmo·ng. Lai suit o thai ky th\rc thi ca ch€ quiin ly n€n

241

Tai chinh ti€n t~