7 quan điểm nâng cao chất lượng áp dụng giáo giục

QUAN ĐIỂM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT
TRONG HOẠT ĐỘNG XÉT XỬ CỦA TÒA ÁN
Trên cơ sở các Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng và Nghị
quyết 08 ngày 02/1/2002 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm của
công tác tư pháp trong thời gian tới.
Các chủ trương và giải pháp chủ yếu đối với việc đẩy mạnh đổi mới tổ
chức và hoạt động của các cơ quan tư pháp mà Nghị quyết Hội nghị Ban chấp
hành Trung ương lần thứ chín khóa IX đề ra đầu năm 2004 đã làm sáng tỏ thêm
nội dung nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa
án nhân dân ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.
Các giải pháp nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong hoạt động
xét xử nêu trên không thể thực hiện thành công nếu thiếu sự quan tâm lãnh
đạo của Đảng. Đảng lãnh đạo đổi mới hoạt động lập pháp của Quốc hội, xây
dựng chiến lược soạn thảo và ban hành Luật, Pháp lệnh, Nghị quyết của Quốc
hội và của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đáp ứng kịp với tình hình mới của đất
nước. Sự lãnh đạo của Đảng cũng sẽ tạo ra những điều kiện hết sức thuận lợi
cho việc xây dựng và phát triển đội ngũ Thẩm phán đủ về số lượng, bảo đảm
về chất lượng; nâng cao chất lượng hoạt động của Hội thẩm Tòa án nhân dân;
đổi mới tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân, các cơ quan tiến hành tố
tụng và các cơ quan bổ trợ tư pháp; huy động sự giám sát của các cơ quan có
thẩm quyền và toàn xã hội đối với việc áp dụng pháp luật trong hoạt động xét
xử của Tòa án nhân dân.
Trước yêu cầu của công cuộc cải cách tư pháp hiện nay, Nhà nước và xã
hội đòi hỏi bản thân ngành Tòa án nhân dân cần phải phát huy cao hơn những
ưu điểm đã đạt được trong thời gian vừa qua và triển khai nhiều hơn nữa các
biện pháp thiết thực để không ngừng nâng cao chất lượng xét xử, tổng kết kinh
nghiệm xét xử, kiểm tra và khắc phục những yếu kém trong hoạt động xét xử
nói chung nhằm xây dựng ngành Tòa án nhân dân nước ta trong sạch, vững

1

mạnh, đủ sức hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình mà Đảng và Nhà nước đã giao
phó.
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ
VIII họp từ ngày 28/6/1996 đến ngày 01/7/1996 tại Hà Nội đã đề ra nhiệm vụ
"Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt
Nam. Quản lý xã hội bằng pháp luật, đồng thời coi trọng giáo dục, nâng cao
đạo đức" và đề ra nhiệm vụ cải cách tổ chức và hoạt động các cơ quan tư pháp
như sau:
- Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp luật làm cơ sở
cho tổ chức và hoạt động của hệ thống các cơ quan tư pháp, bảo đảm mọi vi
phạm pháp luật đều phải xử lý, mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật.
- Củng cố, kiện toàn bộ máy các cơ quan tư pháp. Phân định lại thẩm quyền
xét xử của Tòa án nhân dân, từng bước mở rộng thẩm quyền xét xử sơ thẩm cho
Tòa án nhân dân huyện ...
- Xây dựng đội ngũ Thẩm phán, Thư ký tòa án, Điều tra viên, Kiểm sát
viên, Chấp hành viên, Giám định viên, Luật sư ... có phẩm chất chính trị và đạo
đức chí công vô tư, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, bảo đảm cho
bộ máy trong sạch, vững mạnh.
Khi đề cập đến nhiệm vụ cải cách tư pháp, Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba
Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII ngày 18/6/1997 đã yêu cầu các cơ
quan tư pháp phải là mẫu mực của việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, phải
thể hiện công lý, tính dân chủ, công khai trong hoạt động của mình. Trong hoạt
động tư pháp phải nhằm đấu tranh nghiêm trị các tội chống Tổ quốc, chống chế
độ, tội tham nhũng và các tội hình sự khác, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của các tổ chức và của công dân. Khắc phục những biểu hiện hữu khuynh trong
đấu tranh chống tội phạm, đồng thời chống tình trạng các cơ quan tiến hành tố
tụng bắt và giam giữ oan sai, xét xử không công minh, vi phạm quyền dân chủ
của công dân. Về cán bộ, Đảng ta chủ trương xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp
trong sạch, vững mạnh, có phẩm chất chính trị, đạo đức và có năng lực chuyên

môn. Lập quy hoạch tuyển chọn, đào tạo, sử dụng cán bộ tư pháp theo từng loại
chức danh với tiêu chuẩn cụ thể. Vấn đề nâng cao chất lượng của Hội thẩm nhân
dân cũng được Đảng ta rất quan tâm. Mặt khác, cần tăng cường công tác giám
2


sát, kiểm tra, thanh tra đối với hoạt động của cán bộ tư pháp để có thể đánh giá
và sử dụng tốt cán bộ; xử lý nghiêm những cán bộ tham nhũng, tiêu cực.
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc Đảng cộng sản Việt Nam lần thứ IX
cũng đã tiếp tục khẳng định các nội dung đã nêu trên. Trên cơ sở đó, ngày
02/01/2002, Bộ Chính trị Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam
đã đề ra một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới và một
lần nữa nhấn mạnh:
Rà soát lại đội ngũ cán bộ tư pháp trong sạch, vững mạnh; xác định lại biên
chế cho phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ, tùy từng nơi, từng đơn vị nếu do nhiệm
vụ đòi hỏi thì cần tăng biên chế hợp lý để đủ sức hoàn thành nhiệm vụ.
Nghiên cứu hoàn thiện cơ chế lựa chọn, bầu cử, bồi dưỡng, quản lý Hội thẩm
nhân dân nhằm đề cao trách nhiệm và vai trò của Hội thẩm nhân dân trong xét
xử.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ các cơ quan tư pháp; hàng
năm nhận xét, đánh giá về trách nhiệm, phẩm chất đạo đức, năng lực trình độ
của cán bộ có chức danh tư pháp để xem xét việc đào tạo; bồi dưỡng cán bộ,
phân công nhiệm vụ hoặc miễn nhiệm, xử lý kịp thời, nghiêm minh những cán
bộ yếu kém, vi phạm pháp luật.
Sau hơn nửa nhiệm kỳ thực hiện nội dung Nghị quyết Đại hội lần thứ IX
của Đảng, Hội nghị lần thứ 9 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa IX họp
tại Hà Nội từ ngày 5 đến ngày 12/01/2004 đã đề ra một số chủ trương, chính
sách, giải pháp lớn nhằm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần
thứ IX của Đảng về cải cách tư pháp như sau:
Tiếp tục củng cố tổ chức và nâng cao chất lượng hoạt động của Tòa án,

Viện kiểm sát và cơ quan điều tra các cấp. Đổi mới công tác xét xử của Tòa án,
cả về án hình sự, dân sự, kinh tế, hành chính và lao động theo hướng mở rộng
tranh tụng tại phiên tòa, coi trọng xem xét kết quả tranh tụng ở tòa khi kết án,
coi đây là khâu đột phá của hoạt động tư pháp.
Đường lối của Đảng ta về bộ máy Nhà nước xã hội chủ nghĩa; về cải cách
tư pháp, về tổ chức hoạt động của cơ quan và cán bộ tư pháp nói chung và cơ
quan, cán bộ ngành Tòa án nhân dân nói riêng chính là quan điểm cơ bản để

3


nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân
dân nước ta trong giai đoạn hiện nay.
Từ những nội dung văn kiện của Đảng đã nêu trên, chúng ta có thể nhận
thấy rằng các quan điểm cơ bản để nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật
trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân ở nước ta hiện
nay gồm:
Một là, tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của
các cơ quan tư pháp, trong đó có hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân, nâng
cao bản lĩnh chính trị của đội ngũ Thẩm phán.
Sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của các cơ quan tư pháp là toàn
diện và tuyệt đối. Với đường lối chính sách đổi mới đúng đắn của Đảng, với
công tác kiểm tra của Đảng, vai trò gương mẫu của cán bộ, đảng viên và sự lãnh
đạo trực tiếp của tổ chức cơ sở Đảng trên cả ba phương diện tư tưởng, tổ chức
và cán bộ, sự lãnh đạo của Đảng bảo đảm cho hoạt động của các cơ quan tư
pháp ngày càng đạt chất lượng cao hơn và luôn luôn đúng phương hướng, vì
mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác xét xử của Tòa án nhân dân không
có nghĩa là tổ chức Đảng và đảng viên can thiệp vào hoạt động xét xử của Tòa
án, quyết định tội phạm và hình phạt thay cho Tòa án. Sự lãnh đạo của Đảng

được thực hiện bằng đường lối xét xử nghiêm minh đúng pháp luật; bằng
phương hướng đổi mới tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân sao cho ngày
càng có hiệu quả hơn, được nhân dân tin tưởng hơn và bản án được tuyên có
chất lượng ngày càng tốt hơn. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Tòa án
sẽ bảo đảm chất lượng các bản án và quyết định ngày càng được nâng cao, đáp
ứng kịp thời yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ pháp chế, bảo vệ dân chủ, bảo vệ chế độ
xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong tình hình mới của đất nước.
Đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng về việc xây dựng và phát triển
đội ngũ Thẩm phán của Tòa án nhân dân sẽ giúp cho ngành Tòa án nhân dân
nước ta có đội ngũ Thẩm phán đủ về số lượng, bảo đảm về chất lượng, vừa
"hồng" vừa "chuyên" như lời Bác Hồ đã dạy. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, bản
lĩnh chính trị, ý thức giác ngộ cách mạng của người Thẩm phán sẽ luôn được giữ
vững và nâng cao trong suốt cả quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình theo quy
định của pháp luật.
4


Hai là, nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của
Tòa án nhân dân phải gắn liền với việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân.
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa với một hệ thống pháp luật hoàn
chỉnh và mang tính khả thi cao, với ý thức thượng tôn pháp luật của các thành
viên trong xã hội; với một bộ máy nhà nước tinh gọn và có hiệu quả; với một
đội ngũ cán bộ công chức tận tụy vì dân, có trách nhiệm cao với đời sống của
nhân dân sẽ là những tiền đề lý tưởng cho việc nâng cao chất lượng hoạt động
tư pháp, trong đó có chất lượng hoạt động xét xử của cơ quan Tòa án nhân
dân. Các giải pháp về tổ chức, về con người, về việc xây dựng một hệ thống
pháp luật hoàn chỉnh nhằm nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong hoạt
động xét xử của cơ quan Tòa án không thể tách rời các nội dung của việc xây
dựng một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Một trong những yêu cầu tối cần thiết của việc xây dựng Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là phải có một hệ thống pháp luật đầy đủ có
tính khả thi cao và ổn định. Đường lối đổi mới của Đảng ta về kinh tế, văn hóa,
xã hội, an ninh quốc phòng, về cải cách nền hành chính, cải cách tư pháp trong
giai đoạn hiện nay đòi hỏi phải được thể chế hóa một cách kịp thời và chính
xác. Hiến pháp nước ta đã quy định các quyền cơ bản của công dân như quyền
bình đẳng trước pháp luật, quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, quyền
bầu cử và ứng cử, quyền lao động, quyền tự do kinh doanh theo quy định của
pháp luật, quyền tự do đi lại và cư trú, quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự
do tín ngưỡng, quyền bất khả xâm phạm về thân thể, quyền được pháp luật bảo
hộ tính mạng, sức khỏe danh dự và nhân phẩm, quyền bất khả xâm phạm về
chỗ ở, quyền khiếu nại và tố cáo v.v... Trong lĩnh vực hoạt động tư pháp, các
văn bản quy định cụ thể về hình sự và tố tụng hình sự, dân sự và tố tụng dân
sự, hành chính và tố tụng hành chính, luật về thi hành các bản án và quyết định
của Tòa án; các công tác bổ trợ tư pháp như công chứng, giám định tư pháp...
cũng rất cần có sự quan tâm thỏa đáng trong việc xây dựng mới, hoặc bổ sung,
sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành cho phù hợp với tình hình
mới của đất nước.
Áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án phải thấu suốt quan
điểm vì dân, vì quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân lao động dưới sự lãnh
đạo của Đảng Cộng sản; không ngừng mở rộng và bảo đảm tính dân chủ trong
5


hoạt động tư pháp. Tổ chức và hoạt động của các cơ quan tư pháp phải thể hiện
ngày càng đậm nét tính nhân dân sâu sắc. Các cơ quan nhà nước nói chung và cơ
quan tư pháp, trong đó có cơ quan Tòa án nhân dân, được hình thành từ việc
thực hiện nguyên tắc Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là của dân,
do dân, vì dân, tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân. Do đó, trong hoạt
động thực thi chức năng nhiệm vụ được giao, cơ quan Tòa án và các cơ quan tư

pháp phải luôn mở rộng và nâng cao tính dân chủ đúng theo đường lối của
Đảng, Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước. Mọi biểu hiện xa rời nhân dân;
không chăm lo bảo vệ các quyền tự do, dân chủ của công dân; quay lưng lại với
nỗi lo lắng và sự đau khổ của nhân dân v.v... đều xa lạ với bản chất Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân. Chất lượng áp dụng
pháp luật trong hoạt động xét xử của cơ quan Tòa án nhân dân gắn liền với chất
lượng của hoạt động điều tra của cơ quan điều tra và chất lượng hoạt động công
tố và kiểm sát hoạt động tư pháp của cơ quan Viện kiểm sát. Do đó, để cải cách
tư pháp có hiệu quả, Đảng và Nhà nước ta chủ trương củng cố tổ chức và nâng
cao chất lượng hoạt động của cả ba cơ quan Tòa án, Viện kiểm sát, Cơ quan
điều tra một cách đồng bộ và có những bước đi thích hợp.
Cải cách tư pháp cần được xây dựng thành chiến lược và có bước đi thích
hợp. Cải cách tư pháp đòi hỏi phải được thực hiện một cách đồng bộ giữa các cơ
quan tư pháp; giữa các khâu khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án và đối
với tất cả các chức danh tư pháp như Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán,
Hội thẩm Tòa án nhân dân, Thư ký Tòa án v.v... và cả tổ chức, hoạt động của
các cơ quan bổ trợ tư pháp như luật sư, công chứng, hộ tịch, giám định tư pháp.
Ba là, đổi mới công tác xét xử của Tòa án theo hướng thực hiện dân chủ,
mở rộng tranh tụng tại phiên tòa trên cơ sở tuân thủ triệt để Hiến pháp và pháp
luật.
Tổ chức Tòa án và hoạt động xét xử của cơ quan Tòa án là trung tâm của
hoạt động tư pháp, vì vậy cần tiến hành đổi mới tổ chức và hoạt động xét xử của
cơ quan Tòa án nhân dân sao cho có hiệu quả. Hay nói cách khác, việc nâng cao
chất lượng áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân chính
là nội dung trọng tâm của cải cách tư pháp. Các nội dung đổi mới về tổ chức và
hoạt động của cơ quan Tòa án nhân dân; tăng cường đào tạo bồi dưỡng đội ngũ
Thẩm phán; nâng cao chất lượng hoạt động của lực lượng Hội thẩm Tòa án nhân
dân; sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật về tố tụng... đều là những nhiệm
6

vụ cần thiết nhằm phục vụ cho việc nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong
hoạt động xét xử của cơ quan Tòa án.
Trong hoạt động xét xử của Tòa án, một trong những nội dung quan trọng
giữ vai trò trung tâm trong công cuộc cải cách tư pháp hiện nay chính là thực
hiện có hiệu quả việc tranh tụng tại phiên tòa xét xử của Tòa án nhân dân. Mở
rộng tranh tụng tài Tòa án sẽ giúp cho việc xét xử của Tòa án nhân dân các cấp
nâng cao được chất lượng khi ban hành bản án và quyết định, tránh oan, sai
trong hoạt động tố tụng. Coi trọng và mở rộng tranh tụng tài Tòa án sẽ giúp cho
đội ngũ Thẩm phán và lực lượng Hội thẩm Tòa án nhân dân nâng cao kỹ năng
nghề nghiệp trong quá trình tiến hành xét xử các vụ án. Coi trọng và mở rộng
tranh tụng tại Tòa án đúng theo đường lối của Đảng cũng là một trong những nội
dung thiết thực để thực hiện dân chủ trong hoạt động áp dụng pháp luật khi tiến
hành xét xử các loại án.
Thực hiện dân chủ, mở rộng và coi trọng tranh tụng tại phiên tòa nhưng
phải tôn trọng tính tối thượng của Hiến pháp và Luật. Đây là một trong những
quan điểm cơ bản có ý nghĩa rất quan trọng nhằm bảo đảm sự hài hòa việc thực
hiện pháp chế và dân chủ xã hội chủ nghĩa khi áp dụng pháp luật để tiến hành
xét xử các vụ án. Hiến pháp và pháp luật tạo ra những khuôn khổ, những giới hạn
để việc áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án ngày càng thể hiện
tốt hơn tính dân chủ. Nhưng việc thực hiện dân chủ, mở rộng và coi trọng tranh
tụng trong hoạt động xét xử của Tòa án nhất thiết phải đặt trong khuôn khổ của
Hiến pháp và pháp luật.
Bốn là, áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án phải gắn với
nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục nâng cao ý thức pháp luật của nhân
dân.
Việc Tòa án áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử các vụ án dân sự,
hành chính là không chỉ là việc dàn xếp các tranh chấp về quyền và nghĩa vụ của
các chủ thể theo đúng quy định của pháp luật mà còn là việc phân tích, giáo dục
các thành viên trong xã hội ý thức tôn trọng quyền và lợi ích chính đáng của

người khác khi thực hiện các quyền và nghĩa vụ của bản thân mình. Cũng tương
tự như vậy, việc Tòa án áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử các vụ án hình
sự không chỉ để trừng trị người phạm tội, minh oan người vô tội mà thông qua
đó để giáo dục người phạm tội thành người có ích cho xã hội, có ý thức tuân
7


theo pháp luật và tôn trọng các quy tắc của cuộc sống dưới chế độ xã hội chủ
nghĩa.
Áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án không chỉ có tác
dụng giáo dục ý thức tuân theo pháp luật trực tiếp đến với bị cáo, đương sự của
một vụ án cụ thể, mà quan trọng hơn là thông qua đó phát huy tính giáo dục và
răn đe đến các thành viên trong xã hội để thực hiện tốt việc phòng ngừa chung,
tránh các hành vi vi phạm pháp luật. Đây là một quan điểm quan trọng mà
ngành Tòa án nhân dân phải thấu suốt và quán triệt nhằm góp phần làm giảm số
vụ việc vi phạm pháp luật và tội phạm.
Như vậy, có thể thấy rằng dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa
án nhân dân là một hình thức cụ thể của hoạt động áp dụng pháp luật nói chung.
áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân là việc Thẩm
phán và Hội thẩm nghiên cứu, phân tích, đánh giá, kiểm tra các tài liệu, chứng
cứ của vụ án tại phiên tòa công khai; tìm và lựa chọn quy phạm pháp luật phù
hợp để ban hành bản án, quyết định đúng đắn, khách quan nhằm bảo vệ pháp
luật, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể.
Áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân có những
đặc điểm riêng biệt hơn so với hoạt động áp dụng pháp luật của các cơ quan nhà
nước có thẩm quyền khác. Trong đó, đặc điểm nổi bật nhất đó là việc tổ chức và
tiến hành phiên tòa xét xử của Tòa án nhân dân công khai, dân chủ với các thủ
tục tố tụng đặc biệt riêng có của hoạt động xét xử. Do tính chất đặc biệt của
phiên tòa - nơi diễn ra hoạt động áp dụng pháp luật của Tòa án nhân dân khi xét
xử, nên việc nâng cao chất lượng xét xử tại phiên tòa, bảo đảm tính uy nghiêm,

tính dân chủ, tính hiệu quả và mẫu mực của phiên tòa đã và đang là vấn đề thời
sự được sự quan tâm của Nhà nước và xã hội.
Phiên tòa xét xử không chỉ đơn thuần là nơi diễn ra hoạt động áp dụng
pháp luật của Thẩm phán và Hội thẩm Tòa án nhân dân khi xét xử các vụ án mà
còn là diễn đàn thể hiện trạng thái pháp chế và dân chủ của đất nước, tính
nghiêm minh của pháp luật; là biểu hiện cụ thể của nền văn hóa tư pháp và là
một trong những tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng áp dụng pháp luật
trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân các cấp. Cùng với việc tổ chức và
bảo đảm chất lượng của các phiên tòa, vấn đề chất lượng của bản án và quyết
8


định của Tòa án; vấn đề tín nhiệm của quần chúng nhân dân đối với hoạt động
của Tòa án nhân dân trong đời sống xã hội... là những thước đo để đánh giá chất
lượng áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân.
Áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân trong
những năm gần đây đã góp phần rất quan trọng trong việc bảo vệ thành quả cách
mạng, bảo vệ chế độ, bảo vệ Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam,
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Tuy nhiên, một số không ít bản
án và quyết định của Tòa án nhân dân các cấp đã có những sai lầm như: nội
dung phán quyết không phù hợp với tình tiết khách quan của vụ án, vi phạm thủ
tục tố tụng, nhầm lẫn trong việc xác định quan hệ pháp luật và sai lầm trong việc
chọn quy phạm pháp luật để áp dụng... Tình hình nêu trên đã gây ra những hậu
quả nhất định cho xã hội, đặc biệt là làm suy giảm uy tín của Tòa án nhân dân,
sự tín nhiệm của nhân dân vào cơ quan bảo vệ pháp luật, bảo vệ công lý.
Nguyên nhân của những tồn tại trên là do tình trạng thiếu hụt Thẩm phán kéo
dài; trình độ, năng lực, kỹ năng nghề nghiệp của Thẩm phán và Hội thẩm Tòa án
nhân dân còn nhiều bất cập trong khi văn bản pháp luật chưa được hoàn chỉnh,
chưa được hướng dẫn thi hành kịp thời và có cả nguyên nhân từ tình trạng sa sút
đạo đức, phẩm chất, thiếu trách nhiệm và vi phạm pháp luật của một số ít cán bộ

công chức ngành Tòa án.
Phấn đấu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do
dân, vì dân; nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan dân cử, cải cách nền hành
chính quốc gia, cải cách tư pháp, đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ quan
tư pháp, cải cách các thủ tục hành chính, tố tụng tư pháp; đào tạo, bồi dưỡng và
xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp đủ về số lượng, bảo đảm về phẩm chất, đạo
đức và trình độ nghề nghiệp nhằm đáp ứng tốt nhất yêu cầu nhiệm vụ của đất
nước trong tình hình mới đang là yêu cầu chung của Đảng và Nhà nước ta đối
với bộ máy nhà nước, trong đó có hệ thống Tòa án nhân dân và các cơ quan tư
pháp.
Cùng với việc đổi mới tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân, vấn đề
chất lượng áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án đang rất cần
9


thực thi những giải pháp có hiệu quả cao. Việc ban hành mới văn bản Luật, Pháp
lệnh, Nghị quyết và kịp thời sửa đổi, bổ sung, giải thích, hướng dẫn thi hành các
văn bản pháp luật; coi trọng công tác tổng kết kinh nghiệm xét xử của Tòa án;
quan tâm đào tạo, bồi dưỡng và phát huy bản lĩnh chính trị, đạo đức cách mạng,
kỹ năng nghề nghiệp của đội ngũ Thẩm phán và lực lượng Hội thẩm Tòa án
nhân dân; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và tiến hành xử lý kịp thời,
nghiêm minh mọi hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động áp dụng pháp luật
của Tòa án nhân dân v.v... là những giải pháp thiết thực, có tính khả thi nhằm
bảo đảm không ngừng nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong hoạt động
xét xử của Tòa án nhân dân.
Việc nghiên cứu vấn đề áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của
Tòa án nhân dân trong giai đoạn hiện nay và đề xuất những giải pháp nhằm nâng
cao chất lượng xét xử phục vụ công cuộc cải cách tư pháp đang là vấn đề mang
tính thời sự cả về lý luận và thực tiễn. Trước tình hình hệ thống Tòa án nhân dân
nước ta còn thiếu Thẩm phán ở cả hai cấp xét xử đặc biệt là Thẩm phán Tòa án

nhân dân cấp huyện; trình độ, năng lực của Thẩm phán, Hội thẩm Tòa án nhân
dân còn cần được nâng cao hơn nhiều lần; cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ
xét xử còn thiếu thốn và nhiều bất cập; số lượng án ngày càng tăng; thẩm quyền
xét xử của Tòa án ngày càng có xu hướng mở rộng; chất lượng xét xử ngày càng
được xã hội đòi hỏi cao hơn và đặc biệt quan tâm v.v... Nhà nước và ngành Tòa
án nhân dân trong cả nước cần có những bước đi thích hợp, thực hiện nhiều giải
pháp đồng bộ mới bảo đảm thành công trong việc nâng cao chất lượng xét xử
của Tòa án nhân dân các cấp.
Áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân chính là
việc công khai thể hiện quyền uy của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam, trạng thái pháp chế của đất nước và là sự biểu hiện sinh động của nền dân
chủ xã hội chủ nghĩa trong quá trình thực hiện ngày càng tốt hơn các quyền của
con người dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trước yêu cầu mới của
đất nước.
10


Chất lượng áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân
dân càng cao, càng chính xác, càng đúng pháp luật và có tính thuyết phục cao thì
càng có điều kiện hạn chế và đi đến chấm dứt tình trạng án oan sai, án để lọt tội
phạm hoặc làm oan người vô tội. Điều đó cũng là một trong những biểu hiện
quan trọng minh chứng cho sự tiến bộ và phát triển của một nền tư pháp Việt
Nam trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân,
do dân và vì dân.

11