VỀ CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở VIỆT NAM

vf; CHlTOl^G T R i ] « I MIJC TIEU QUOC GIA
XOA DOI GIAM l^GIDEO d VIET ]\AM

LUONG THI

X

ua't phat diem tii md hinh thi diem
tai mgt so' a'p eua Thanh phd' Ho Chi
Minh, phong trao xda ddi giam ngheo
(XDGN) da nhanh chdng lan rdng thanh
mgt phong trao qudn chung c6 y nghla kinh
te • xa hdi sau rgng trong ca nudc va dflde
dUa len thanh ehUdng trinh muc tieu qud'e
gia. Quye't dinh do da va dang dem lai
nhflng thanh qua ma chua bao gid Viet
Nam cd dUdc trong lich sii phat trien kinh
te cua minh la nan ddi h i u nhu da khdng
cdn - mdt di^u ma tUcing chiing keo dai khd
cha'm dflt. Thanh tiiu ve xda ddi giam
nghdo b Viet Nam da dUde edng dong qud'c
te danh gia la: "mdt trong nhflng cau
chuyen thanh cdng nha't trong phat trien
kinh te^ va eude chie'n chd'ng ngheo ddi
cung la diem sang cua cdng cupc ddi mdi b
Viet Nam trong g i n 30 nam qua. Vi the' cua
Viet Nam tren trudng qud'c ti da dflde nang
cao, trong dd nhd co quye't sach diing dan
va nhflng thanh tiiu giam ngheo xua't sac.
1. TH mo hinh thi diem d Thanh pho
Ho Chi Minh den chrfctog trinh XDGN

cua Chinh phu Viet N a m
Ngay tfl khi Viet Nam gianh dUdc ddc
lap (nam 1945), Dang va Chinh phu Viet
Nam Dan chu Cpng hda, dflng dau la Chu
• ThS. Vien Sfl hpe

H6NG*

tieh Ho Chi Minh da xae dinh ddi ngheo
nhu la mot thfl "giae", eung nhfl giae dot,
giac ngoai xam nen da dfla ra muc tieu
phan da'u de nhan dan lao ddng thoat khoi
ddi, ngheo; lam cho mgi ngfldi ed edng an,
viec Iam, a'm no, hanh phflc. Trong phien
hgp dau tien ngay 3-9-1945 cua Chinh phu
Vidt Nam Dan ehu Cgng hda, Chu tich H 6
Chi Minh da de" ra 6 bien phap cin lam
ngay, trong dd viee phat ddng mgt chie'n
dieh tang gia san xua't de chd'ng ddi dUdc
dat Ien hang dau. Trong bai phat bieu tai
cupe hpp dau tien ciia Uy ban Nghien eflu
ke hoach kie'n qud'c (ngay 10-1-1946), Chii
tich Ho Chi Minh da khang dinh: "Chung
ta da gianh dUdc tfl do, dpc lap roi ma dan
cfl chet ddi, chet ret thi tu do, ddc lap cung
khdng iam gi. Dan chi biet ro gia tri cua tii
do, ddc lap kbi ma dan dflde an no, mac dii"
(1). Chu tich Ho Chi Minh cung can dan
"cbinh sach eua Dang va Cbinh phu la phai
hdt sflc cham nom den ddi song cua nhan

dan. Neu dan ddi. Dang va Chinh phu cd
Idi;... va "dan du an, du mac thi chinh saeh
cua Dang va Chinh phu se dd dang thflc
hien. Neu dan ddi, ret, dot, benh thi chinh
sach cua ta du cd hay ma'y thi cung khdng
thflc hien dfldc" (2). Tam nguyen cua Chu
tich Ho Chi Minh ludn luon dUdc Dang va


5S
Nha nUdc Viet Nam coi trong va la sdi chi
dd xuyen sudt trong qua trinh phat trien
da't nUdc.
Tuy nhien, trong thdi ky trUdc day, khi
da't nudc dang cd chie'n tranh, va'n de xda
ddi giam ngheo van dUde Dang va Nha
nude dat ra nhUng chUa ed die'u kien de
thUc hien. Bflde vao thdi ky ddi mdi, Dang
va Nha nudc Viet Nam da nhan thflc toan
didn hdn ve ban eha't, nguyen nhan cua ddi
ngheo va chinh ddi ngheo la trd ngai dd'i vdi
phat trien xa hdi. Do vay, Viet Nam da cd
nhflng cam ke't chinh tri manh me, thiic
day cdng tac xda ddi giam nghdo, coi do la
trach nhidm cua Dang, Nha nflde va toan
xa hoi. Giam ddi ngheo khdng chi la mot
trong nhflng chu trUdng, ehinh sach cd ban
dUdc Dang, Nha nUdc Viet Nam dac bidt
quan tam, ma cdn la mgt hd phan quan
trong cua mue tieu phat trien da't nUdc.

Xuat phat diem tfl md hinh thi diem tai
mpt sd' a'p efla Thanh phd' Ho Chi Minh
nam 1991 vdi tinh than "cpng dong giup
ngfldi ngheo vd'n va each lam an", phong
trao xoa ddi giara ngheo da dupc day len
trong ca nudc. Ngay 20-2-1992, Thanh uy
Thanh phd' Ho Chi Minh da that sU tan
cdng vao ddi ngheo bang viec cdng bd' quye't
dinh "Ve viec td ehflc, trien khai chUdng
trinh phan da'u thu hep va tflng bude xda
nghdo d ndng thdn". De trien khai ehUdng
trinh, thang 9-1992, lanh dao Thanh pho'
Ho Chi Minh da quye't dinh td chflc lam
diem tai 6 huyen ngoai thanh (gdm Cu Chi,
Binh Chanh, Hdc Mdn, Nha Be, Cin Gid,
Thii Dflc) va eae phfldng cd ndng nghiep d 4
quan (gdm quan 8, Binh Thanh, Gd Va'p va
Tan Binh). Thang 10-1992, ChUdng trinh
tiep tuc dUdc md rdng ra 12 quan ndi thanh
vdi viec dau tU hd trd cho cac phudng, xa
ngheo nha't. Ket qua la ty le hd ddi dUde
chan dflng, sd hd ngheo ngay cang giam.

Rghien ciiru Ljch siSr. sd 9.2014
Cach Iam nay sau dd Ian tda ra nhieu dia
phUdng vdi nhieu each thflc to chflc khae
nhau va trd thanh phong trao xda ddi giam
nghdo sdi dong trong ca nUdc.
Tfl thuc tiin phong trao xda ddi giam
ngheo, Hdi nghi Trung Udng 5 (khda VII)

nam 1991 da neu len mdt nhiem vu cd y
nghia kinh te' - chinh tri - xa hdi to ldn: "Phai
trd giup ngudi ngheo bang each cho vay vd'n,
hudng dan each lam an, hinh thanh quy xda
ddi giam ngheo b tflng dia phUdng tren cd sci
giup dan va tranh thu cae nguon tai trd quo'c
te, phan dau tang hd giau di ddi vdi xda doi
giam ngheo" (3). ThUc hien cae chu trUdng
cua Dang va Chinh phu, phong trao xda doi
giam ngheo da trd thanh cudc van ddng 16n,
cd tac dung thig't thiic iam giam dang ke s6'
hd ngheo doi, giflp cac hd cdn nghdo giam
bdt khd khan.
De'n Dai hgi dai bieu toan quoc lln thii
VIII cua Dang (1996), chUdng trinh "Ve x6a
doi gidm ngheo" dupc coi la mgt trong mudi
ehUdng trinh muc tieu phat trien kinh te xda ddi giam ngheo cua qud'c gia. Bao cao
chinh tri cua Dai hdi VIII nha'n manh:
"Thflc hien td't chfldng trinh xda doi giam
ngheo, nha't la ddi vdi vflng can cfl each
mang, vung ddng bao dan tpc thieu so. Xay
dUng va phat trien quy xda ddi giam ngheo
bang nhie"u nguon vd'n trong va ngoai nfldc;
quan ly chat che, d i u tfl dung ddi tfldng va
ed hieu qua. To chflc td't ddi sdng xa hgi
tren tflng dia ban de trong dieu kien thu
nhap binh quan dau ngfldi cdn tha'p vln tao
dfldc cudc sd'ng kha hdn cho nhan dan. Mb
rdng cac xa cd dien, cd dfldng, co trfldng, ed
tram y te', cd nfldc saeh" (4).

Tie'p theo, Bp Chinh tri da ra Chi thi sd
23-CT/TW ngay 29-11-1997 ve viec lanh
dao thflc Men cdng tac xda ddi, giam ngheo.
Chi thi xac dinh "Xda ddi, giam ngheo la
mdt nhiem vu quan trpng trong chid'n Ifldc


Ve chirong hinh muc heu qude gia..
on dinh, phat trien kinh te - xa hgi; thflc
hien dinh hudng xa hdi chu nghia; ke tuc
va phat buy truyen thd'ng tUdng than,
tUdng ai cua dan tgc"; "Tap trung moi
ngudn Iuc cho xda ddi giam ngheo, bao gom
ngudn tfl ngan sach Nha nUde, ngudn do
dan gay quy xda ddi giam ngheo va tai trd
quoc te"; 'Thflc hien cd hieu qua ChUdng
trinh qud'c gia xda ddi giam ngheo thdi ky
1998-2000; Idng ghep cac ehfldng t n n h , dii
an kinh te - xa hdi khac vdi ehUdng trinh
xda ddi giam ngheo, sfl dung tdng bdp cac
bien phap de thflc hien cho dfldc muc tieu
xda ddi giam ngheo den nam 2000 do Dai
hgi Dai bieu toan qud'c l l n thfl VLQ cua
Dang de ra" (5).
Trude tinh hinh dd, Bp Lao dgng-ThUdng
binh va Xa hgi da chu dpng phdi hdp vdi cae
bd nganh, cac dia phUdng chii ddng nghien
cflu danh gia thue trang ngheo ddi, xay
dflng tieu chi hd ngheo, xac dinh chuan
ngheo va de xuat vdi Chinh phu mdt sd' cd

che, chinh sach giai phap trd giup ngUdi
ngheo ve" y te, giao due, trd cap xa hdi va
nghien eflu trinh Chinh phu ehfldng trinh
mue tieu qude gia xda ddi giam ngheo. Nam
1996, Chinh phu quyet dinh thanh lap
Ngan hang phuc vu ngfldi ngheo (sau nay
la Ngan hang chinh sach) nham muc dich
cung ca'p vd'n tin dung quy md nhd, vdi cd
ehe Uu dai khdng phai the chap, thu tuc
ddn gian va lai sua't thi trfldng cho ngUdi
ngheo, giup hp cd vd'n san xua't kinh doanh;
cdng ddng ddng hp giup dd each iam an, ket
hdp vdi he thd'ng khuyen ndng - lam - ngU
nghiep chuyen giao kien thflc, ky thuat va
cdng nghe cho ngUdi ngheo.
Ciing trong giai doan nay, Dang va Nha
nfldc cd nhieu chinh sach ddi mdi theo
hfldng chuyen ddi "tfl ne"n kinh te tap trung
bao ca'p, sang nen kinh te hang hda nhieu
thanh phan, van hanh theo cd che thi

trUdng, CO sU quan ly cua nha nudc", da tao
dgng lflc mdi cho tang trUcing Idnh te' va
xda ddi giam ngheo, nha't la chinh sach
Khoan 10, giao dat, giao rflng, chinh sach
giao quyen tfl chu san xua't kinh doanh eho
cac doanh nghiep.
Tfl sau Chi thi sd 23-CT/TW ve lanh dao
thuc hien cdng tae xda ddi giam ngheo,
XDGN da trd thanh phong trao sdi ddng

trong ea nudc. Day eung la ddng lflc thdi
thiic Chinh phu Viet Nam dfla ra nhflng
ehinh sach hen quan trflc tie'p, cu the cho
phong trao xda doi giam ngheo giai doan ke
tiep. De tie'p tuc tap trung nguon Iflc, hd trd
true tie'p cac xa ngheo, hd ngheo, tao dieu
kien va mdi trUdng xda ddi giam ngheo ben
vflng, Thfl tudng Chinh phu trong Quye't
dinh sd' 5 ngay 14-1-1998 da phe duyet 7
ChUdng trinh muc tieu qud'c gia, trong dd
ChUdng trinh sd' 1 la ChUdng trinh Xda ddi
giam ngheo. Day cd the coi la chinh sach
true tie'p dau tien lien quan den giam
ngheo b Viet Nam.
Tiep sau dd, ngay 23-7-1998, Chinh phu
da ban hanh quye't dinh sd 133/1998/QDTTg (ggi tat la ChUdng trinh 133) phe
duyet "Chuang trinh mue tiiu quo'c gia xoa
doi gidm ngheo trong giai dogn 1998-2000"
bao gdm ca cdng tac dinh canh, dinh cU va
hd trd ddng bao dan tdc dac biet kho khan,
nham tao ra eae dieu kien thuan Idi, phu
hdp de bo trd ngUdi ngheo phat trien san
xuat, tang thu nhap, xoa ddi giam ngheo.
Day la mgt chUdng trinh tong hpp co tinh
cha't hen nganh, nam trong chien Ifldc phat
trien kinh te' - xa hdi cua ca nflde, nham tao
ra cac dieu kien thuan Idi, phu hdp de hd
trd ngUdi ngheo san xua't, tang thu nhap,
xda ddi giam ngheo.
Tie'p theo ChUdng trinh 133, ngay 31-71998, Thu tfldng Chinh phu ky quyet dinh

sd 135/1998/QD-TTg phe duyet: "ChUdng


Rghien eflu Lich st^. sd 9.2014
trinh phdt trien kinh ti'-xd hgi d cdc xd ddc
biit kho khdn mien nui ua viing sdu, vung
xa" (goi tat la Chfldng trinh 135) vdi muc
tidu nang cao ddi sd'ng vat cha't, tinh than
eho ddng bao cae dan tdc b cac xa dae bidt
khd khan mien nui va vung sau, vung xa;
tao die"u kien de dfla ndng thdn cac vung
nay thoat khdi tinh trang nghdo nan, lac
hau, cham phat trien, hoa nhap vao sii
phat tridn chung cfla ca nUdc; gdp phin bao
dam trat tu an toan xa hpi, an ninh quoc phdi^.
Nhu vay, chUdng trinh mue tieu qud'c gia
vd XDGN l l n d i u tien dUdc Chinh phu phe
chuan vao nam 1998. Viec hinh thanh
chUdng trinh nay la kd't qua cua mdt qua
trinh tac dgng qua lai nhieu nam gifla cac
sang kie'n cua cac dia phUdng, ma khdi dau
la Thanh pho' Hd Chi Minh vdi boat ddng
nghien cflu va tdng ke't eua cac cd quan
trung Udng nham dfla ra eae ehinh sach va
giai phap de ddi phd eo hieu qua vdi va'n de"
ngheo ddi dang ngay eang gia tang vao dau
nhflng nam 90 eua the ky trfldc. Tfl viec
hinh thanh Chfldng trinh muc tieu qud'c gia
XDGN nam 1998, cac chUdng trinh muc
tieu qud'c gia XDGN trong nhflng nam tid'p

theo da dflde xay dUng toan dien, da dang
theo nhieu hudng tidp can, n h i m giai quye't
cae nguyen nhan cua nghdo ddi, cac nhu
cau thie't yeu cua ngUdi ngheo, vung ngheo.
Vdi quyet tam trong cudc ehien chd'ng ddi
ngheo, Chinh phu Viet Nam ngay cang
hoan thien ChUdng trinh muc tieu qud'c gia
XDGN vdi mdt he thong cac chinh sach
tUdng ddi rdng. Theo nghien eflu eua Cd
quan phat trien Lien hpp qude (UNDP) de'n
nam 2009, Viet Nam eo 41 chi'nh sach va
dfl an dinh hudng vao viec giam ngheo, kd
ca mdt so ehinh saeh, du an khdng tap
trung vao giam ngheo nhUng co tac dgng
vao cugc sd'ng cua ngUdi ngheo nhu ChUdng
trinh muc tieu qud'c gia ve nfldc saeh va ve
sinh mdi trfldng ndng thdn, Chfldng trinh

muc tieu qudc gia ve" giao due va dao tao
(6), ddng thdi cd 107 van ban hfldng dan cac
ehfldng trinh giam ngheo (Nghi quye't, Nghi
dinh eua Chinh phu, Quye't dinh eua Thu
tudng, Thdng tu, Quye't dinh cua cac bp,
nganh). Ra soat sd bp gin day nha't eiia Uy
ban Oxford cho cflu trd nan ddi cua nudc
Anh (Oxfam), cd hdn 550 van ban quy
pham phap Iuat khac nhau lien quan den
giam nghdo (triie tie'p va gian tiep) do
Chinh phu, eae bg, nganh ban hanh, trong
dd van ban lien quan true tie'p cdn hieu lflc

la 183 van ban (7).
Khai quat lai, tfl mgt md hinh thi diem
ban diu vdi tinh t h i n "cdng dong giup ngudi
nghdo vdn va each lam an", cho de'n nay,
ChUdng trinh muc tieu quo'c gia ve XDGN
da bao gdm 7 nhdm chinh sach chung (chinh
saeh ve tin dung; chinh saeh vd" day nghe tao
viee lam; chinh sach ve y td', eham soc sflc
khde; chinh saeh ve hd trd giao due - dao tao;
ehinh sach vd hd trd s^a ehfla, xay dflng nha
b, hd trd da't san xua't va nflde sinh ho^t;
chinh saeh ve hd trd san xua't, kinh doanh
thdng qua cac chUdng tnnh, khuyd'n ndng Iam - ngfl nghiep va xay dflng md hinh giam
ngheo; chinh sach ve trd giup phap ly va ho
trd thdng tin) va 3 ehUdng trinh h§ trd giam
ngheo dac thu (ChUdng trinh muc tieu qud'e
gia giam ngheo; chUdng trinh phat trien
kinh te - xa hdi cac xa dac biet kho khan
vflng ddng bao dan toe va mien nui, ggi tat
la Chfldng trinh 135; ehfldng trinh hd trd
giam ngheo nhanh va ben vflng ddi vdi 61
huyen nghdo, ggi tat la Chfldng trinh 30a).
Viec hinh thanh Chfldng trinh mue tieu qudc
gia ve XDGN da tao da de Viet Nam dat
dUdc "nhflng thanh tiiu that dang kinh
ngac" ve XDGN.
2. Qua trinh thrfc hien va ket qua
cua Chfldng trinh muc tidu quo'c gia
xoa doi giam ngheo of ViM Nam

.Vg^tfcmg Mnh mue Heu qudc gia...
Trong hdn 25 nam thflc hien cdng cudc
ddi mdi, mac dfl trong bdi canh ngudn liic cd
han, nhflng Viet Nam da trien khai toan
dien nhieu ehinh sach, chUdng trinh, dii
an giam nghdo. Mue tieu giam nghdo la chil
trUdng Idn, quan trpng eua Dang va Nha
nUde. Nhiem vu xda ddi, giam ngheo da
tflng bfldc dfldc the che hda thdng qua viee
xay dflng phap luat, ke hoach phat trien
kinh te - xa hdi, muc tieu va chinh sach cu
the vdi phfldng cham mang tinh nguydn tac
la "ket hpp hai hda gifla tang trudng kinh
te va thuc hien cdng bang, tien bd xa bdi",
"thu hep d i n khoang each ve trinh dp phat
trien, ve mflc sd'ng gifla cae vung, gifla cac
dan tdc, gifla cae t i n g ldp dan cU". Cdng tac
xda ddi, giam ngheo thue hien qua cac giai
doan chinh nhu: 1991-1997, 1998-2000,
2001-2005, 2006-2010 va 2011-2015. Tinh
de'n nam 2010, thu nhap binh quan d i u
ngudi cua Viet Nam da vUdt qua moc ciia
mdt nfldc ngheo (1.000 USD) va trd thanh
nfldc cd thu nhap trung binh. Ty le ngheo
doi cua Viet Nam giam rat nhanh va lien
tuc, tfl 58,1% nam 1993 xudng edn 37,4%
nam 1998, xud'ng 18,1% nam 2004, xudng
15,5% nam 2006 va xud'ng 13,4% nam 2008
va 10,7% nam 2010 (8). NhU vay, chi trong

vdng 16 nam, Viet Nam da giam dUdc 3/4
sd' ngUdi ngheo, vfldt xa muc tidu giam mdt
nfla so' ngudi ngheo cua Lien hdp qude vao
nam 2015. Theo quy dinh ve ty le ngheo
ciaa Bd Lao dgng - ThUdng binh va Xa hdi,
ty Ie ngheo giam tfl khoang 26,2% nam
2000 xud'ng khoang 10,7% vao nam 2010,
vdi td'e dp giam nghdo binh quSn khoang
1,5 diem %/nam, tha'p hdn so vdi thdi ky
1994-2000 (2,2 diem %) nhflng vln la td'e dp
giam ngheo kha nhanh so vdi cac nude
dang phat trien khac (9). Chi thi sd'
1752/CT-TTg ra ngay 21-9-2010 efla Thu
tfldng Chinh phii quy dinh chuan ngheo
mdi ap dung cho giai doan 2011-2015 do'i

vdi nhflng hd cd thu nhap binh quan tfl
400.000ddng/ngudi/thang trd xud'ng la hd
ngheo (khu vue nong thdn) va hd ngheo la
nhflng hg ed mflc thu nhap binh quan
500.000ddng/ngUdi/thang (ddi vdi khu vflc
thanh thi); hd can ngheo la nhflng hp cd
mflc
thu
nhap
binh
quan
tfl
401.000ddng/ngUdi/thang
den

520.000
ddng/ngUdi/thang (khu viic ndng thon) va
tfl 501.000 ddng/ngfldi/thang de'n 650.000
ddng/ngudi/thang (khu vuc thanh thi). Tinh
theo chuan ngheo mdi ap dung cho giai
doan 2011 - 2015, ty le ngheo cua Vidt Nam
giam tfl 14,2% (nam 2010) xud'ng 11,1%
(nam 2012). Ty le ngheo giam b ta't ca cac
vflng tren ca nfldc. Trong dd, td'e dp giam
ngheo nhanh nhat didn ra tai vung ddng
bang sdng Hdng va vflng Ddng Nam Bd
(xem bang 1).
Chfldng trinh muc tieu qudc gia giam
ngheo giai doan 2006-2010 la tie'p theo
Chfldng trinh muc tidu qud'c gia xda ddi,
giam nghdo va viec lam giai doan 20012005, da gdp phan hd trd khoang 6,2 tri§u
Ifldt hd ngheo dfldc vay vd'n tin du.ng Uu dai
vdi mflc vay binh quan khoang 7,8 trieu
dong/lupt/hp, rieng nam 2010 cd khoang 1,1
trieu hd ngheo dUdc vay vd'n tin dung Uu
dai, binh quan mflc vay 6 trieu
ddng/lfldt/hp; 150 nghin Iao ddng ngheo
dfldc day nghe mien phi, trong dd ed tren
60% da tim dfldc viec lam, tii tao viee lam
(10). Cung theo chUdng trinh nay, da c6
khoang gin 2.500 cdng trinh ha tang phuc
vu san xuat dUdc d i u tU b 373 xa dac bidt
khd khan, bai ngang ven bien va hai dao,
gin 500 nghin hd ngheo dUdc hd trd ve" nha
b. Trong giai doan tfl nam 2002 den nam

2010, ty le hd dan sci hflu nha kien cd' da
tang ga'p g i n 3 Ian (tfl 17,2% trong nam
2002 len den 49,2% trong nam 2010) (11).
Thflc hien chinh sach hd trp hd ngheo ve
nha b (QD 167/2008/QD-TTg va QD


Rghien eflu Ljeh sii'. so S.2Q14

Bang I: Ty le ngheo theo chuan ngheo Chmh phii giai doan 2006-2012 (12)
Dm vi tinh: %
______^

Nam
•
——___

Phan bo
Ca nudc
Phan theo thanh (hi, nong thon
ThanhIhi
N6ng[h6n
Phan theo viing
D6ng bang song H6ng
Trung du va mien nui phia Bdc
Bac Trung B6 va duyen hai miCn Trung
Tay Nguyen
Dong Nam B6
D6ng bang song Cihi Long

2006

2008

2010

2011

2012

15,5

13,4

14,2

12,6

11.1

7.7
18,0

6,7
16,1

6,9
17,4

5,1

15,9

3.9
14.4

10,0
27,5
22,2
24,0
3,1
13,0

8,6
25,1
19,2
21,0
2,5
11,4

8,3
29,4
20,4
22.2
2,3
12,6

7,1
26,7
18,5
20,3

1.7
11,6

6.1
24,2
16,7
18.6
1.4
10.6

Glii chii:
• Ty le ho ngh6o duoc u'nh iheo ihu nh;lp hinh i|iian 1 ngi/&i I Ihang ciia hA gia illnh.
- Ty le nghio2010. 201 I, 20i2 dirge Iinfi dua [rfln chuan ngheo ciia Chfnh phii gmi doan 201

716/QD-TTg) da hd trd xay, sfla nha cf cho
tren 531 nghin hg, trong do cd 230 nghin hp
la dong bao dan tdc thieu so', hoan thanh hd
trd xay dflng 700 chdi phdng tranh lu lut.
ChUdng trinh xay dUng cum, tuyen dan cU
va nha cf ngap lu vflng dong bang sdng Cflu
Long da xay dUng dUde 14.157 can nha, bd
tri dan vao d trong cum, tuye'n va bd bao
dfldc 22.423 hd (13).
Vdi ehinh sach day nghe, tao viec lam,
trong giai doan 2006-2010 da cd 150 nghin
lao ddng ngheo dflde day nghe miln phi,
60% sd lao ddng nay da tu tao dupc viec
lam hoac tim dUde viec lam. Giai doan
2010-2012, thuc hien De an bd trd dao tao
nghd cho lao ddng nong thdn (theo QD

1956/QD-TTg) da hd trd day nghe ngan han
cho gin 1,1 trieu lao dgng, trong dd lao
dpng hg ngheo chiem 10,7%; Iao dpng hg
can ngheo ehie'm 5,2%; Iao dpng ngfldi dan
tgc thieu sd chiem 20,5%, tao viec lam cho
tren 55 nghin ngfldi thude hg ngheo. Den
eudi nam 2012, tai 51 tinh co dong bao dan
tdc thieu sdeu tru tap trung theo cgng dong
da ed 468 cd sd dao tao nghe dude d i u tfl cd

sd vat cha't, thie't bi day nghd vdi tdng kinh
phi hdn 2.300 ty ddng (14).
NgUdi ngheo da dupc tidp can td't hdn cac
ngudn lflc kinh te (vd'n, da't dai, cdng nghe,
thi trUdng...) va cac dich vu xa hgi cd ban
nhfl; giao due, y te, nUde saeh, trd giflp
phap ly...; ke't ca'u ha t i n g cua cac huyen,
xa ngheo dfldc tang cUdng; ddi sd'ng cfla
ngudi ngheo dUdc cai thien rd ret. Tfl nam
2002, ngan sach nha nflde da thflc hien hd
trd kham chfla benh dd'i vdi ngfldi ngheo
thong qua Quy kham chfla benh cho ngfldi
ngheo. Nam 2009, Luat bao hiem y te quy
dinh Nha nu6c hd trd mua bao hiem y te
eho ngfldi ngheo, ngUdi can ngheo, trong dd
hd trd 100% eho ngUdi ngheo, 50% cho
ngUdi can ngheo. Nam 2012, de khuyen
khich hd can ngheo tham gia bao hidm y te',
mfle hd trd ddng bao hiem y te dfldc nang
len 70%, dd'i vdi mgt so' ddi tfldng sd'ng b dia

ban khd khan, mfle ho trd la 100%. Giai
doan 2006-2010 ed 52 trieu Iflpt ngfldi
ngheo dfldc ca'p the bao hiem y te'; nam
2011-2012 cd 29 trieu lUdt ngUdi ngheo,
ddng bao dan tdc thieu sd dupc ca'p the bao


^e ehircmg trinh muc Heu quoc g
hiem y tg'. Den nam 2012 da cd 100% ngUdi
nghed, dong bao dan tdc thieu sd da dUde
mua the bao hiem y te (khoang tren 15
trieu ngUdi), doi tUdng can nghdo ed bao
hiem y te dat tren 1,6 trieu (bang 25% so
vdi tdng sd ngudi can ngheo) (15).
Vd chinh saeh ho trd giao due - dao tao b
Viet Nam da thanh cdng khi gan xda ddi
giam ngheo vdi giao due - dao tao nham
muc tidu hfldng tdi tinh hen vflng. Giai
doan 2006 - 2010 cd khoang 8 trieu Iflpt hpc
sinh ngheo dfldc miln giam hgc phi; 2,8
trieu lUdt hgc sinh ngheo dupc hd trd vd,
sach giao khoa. Nhd thiic hien cbudng trinh
giam ngheo, nen 98% eac xa deu dfldc xay
dung cac trfldng tieu hpc va 90% so' xa ed
trfldng trung hpc cd sci (16).
Ben canh dd, vdi chinh sach trd giup
phap ly va hd trd thdng tin, tfl nam 20112012 da cd 103 Idp tap huan, td chflc 59.778
budi sinh boat cau Iac bd trd giup phap ly
vdi 521.384 lupt ngfldi tham dU; giai quye't
22.612 vu viec, tu va'n phap ly tai chd cho

89.612 vu viec, pho bien phap luat cho
150.507 Ifldt ngUdi ngheo va ddng bao dan
tdc thieu so'. Ve hd trd thong tin, giai doan
2011- 2012 da b§ trd xay dUng 343 nha van
hda xa va 812 nha van hda thdn ban, trung
tam van hda the thao ca'p huyen (17).
Nhd thflc hien cac chuih sach ve xda ddi
giam ngheo, thu nhap cua ngudi ngheo
dUdc eai thien, nam 2006 thu nhap cua
nhom hp ngheo tang 29,9% so vdi nam
2004, c6 90% sd hd ngheo theo dien binh
ehpn cua dia phUdng dupc hudng Idi tfl cac
dfl an/chinh sach thugc ChUdng trinh 133
(18), ChUdng trinh 135 (19) va ChUdng
trinh 134 (20). Binh quan mdi nam cac xa
thudc Chfldng trinh 135 da giam 4 - 5% hp
ngheo trong giai doan 1999-2005 va giam 23% trong giai doan 2006-2010. Cd tdi 85%
so hg tfl danh gia cudc sd'ng dflde cai thidn

nhieu so vdi 5 nam trudc (21). Mflc sd'ng
cua cac hd gia dinh da dflde cai thien dang
ke. Chi tieu cho tieu dung binh quan diu
ngudi/nam da tang ga'p 4 l l n tfl nam 2002
de'n nam 2010. Trong nam 2010, ehi tieu
binh quan d i u ngfldi da tang de'n mflc cao
nha't, dieu dd cho tha'y da ed sfl cai thien
ldn ve mflc sdng cua hd gia dinh tren ea
nUdc. Chi tieu binh quan tren dau ngfldi gia
tang d tat ca cac nhdm dan tdc, tat ca cac
viing mien. Cac vflng kem phat trien hdn

nhfl vung mien nui phia Bac va vung Tay
Nguyen deu cd mflc dg cai thien ldn ve mflc
sd'ng (do ludng bang mflc chi tieu). Mflc chi
tieu cfla 2 viing nay tang l l n lUdt la 55,1%
va 44,7% tfl nam 2008 den nam 2010 (22).
Quyet dinh dUa xda ddi giam ngheo len
thanh mdt chUdng trinh muc tieu qud'c gia
la mdt ye'u to' quan trgng trong viec giam
ngheo, nhung diem ndi bat d Viet Nam
khae vdi cac nUdc khac la tang trudng
nhanh nhung cung han chd dUdc td'e dp gia
tang ba't binh ding. He so' Gini (23), mpt
chi sd' xem xet bat binh dang thu nhap, chi
tang tfl 0,42 nam 2002 len 0,424 nam 2006
va 0,433 nam 2010 (24). Ddi sdng vat eha't
va tinh than cua ngfldi ngheo, dac biet la
ddng bao dan toe thieu so b vflng sau, vflng
xa da ed nhieu thay ddi can ban. Quan
trgng hdn, cac ehinh saeh dung dan va kip
thdi cflng nd liic kien tri xda ddi giam ngheo
cila Dang va Nha nUde Viet Nam da kich
thich, khdi day y cbi, nang liic vUdn len
thoat ngheo cua nhan dan, giflp mdt bg
phan khdng nho ngfldi ngheo thoat ra khdi
tinh trang ngheo cflng cflc.
3. N h a n xet
Chinh sdch xoa doi gidm ngheo cda Viit
Nam dd di tii m6 hinh thi diem den chUdng
trinh muc tieu qudc gia vd chien lUOc phdt
trien ddt nUdc. B i t d i u tfl Thanh phd Hd

Chi Minh rdi nhanh chdng lan ra ca nude.


64
XDGN da trd thanh mgt phong trda qudn
chung va dflde nang Ien thanh mgt chUdng
trinh muc tieu quo'c gia. Chfldng trinh muc
tidu qud'c gia ve XDGN lan d i u tien dfldc
Chinh phu phe chuan vao nam 1998. Giai
doan 1991
1998 la giai doan diu tien
nham dinh hinh dUdng ldi trong qua trinh
thuc hien cdng cudc xoa ddi giam nghdo cfla
Viet Nam. Den giai doan 1998-2010, xda
doi giam ngheo da trd thanh mdt muc tieu
va chien lUdc phat trien cua da't nfldc. Xua't
phat tfl quan diem: "va'n de ngheo khd
khdng dfldc giai quyet thi khong cd mgt
muc tieu nao ma edng ddng qud'c te', cung
nhu qud'e gia dat ra nhfl tang trfldng kinh
td, cai thien ddi sd'ng nhan dan, hda binh,
dn dinh, bao dam cae quyen eon ngUdi dupe
thUe hien". Cbinh vi vay, XDGN trd thanh
mdt chii trUdng ldn, mdt quydt saeh ldn cua
Dang, Nha nudc Viet Nam va cao hdn nfla
dd eung la mdt ndi dung quan trgng cfla
dinh hudng xa hdi ehu nghia, mdt linh vUc
da nang eao vi the' cua nudc Viet Nam tren
trudng qud'e te.
Qud trinh hinh thdnh ChUcfng trinh muc

tiiu qudc gia xoa doi gidm ngheo cua Viit
Nam dugc tiin hdnh theo chieu hudng "tii
dudi len". Vdi sii sang tao sinh dpng cua
ddng dao quan chung nhan dan theo dudng
ldi dung dan cua Dang, ngUdi dan Viet
Nam da tu lUa chgn cho minh mgt con
dudng di dflng din nha't. Le thdng thfldng
khi mdt chinh saeh dUdc dua ra va ban
hanh la tfl tren xud'ng va dUdc dua vao thiie
tien de trien khai. Nhflng khdng gidng nhfl
cac chinh sach khac, chinh sach xda doi
giam ngheo cua Viet Nam lai xuat phat tfl
chinh nhu cau thuc tien, tfl phong trao tfl
than cua quin chflng va tfl dd dfldc phat
ddng thanh mgt phong trao sau rpng tren
ca nude. Tfl do hinh thanh nen cac chinh
sach va chien Ifldc cua ca qudc gia. Do xuat
phat tfl thflc te sinh dgng, tfl quan chung

Hghien curu Lich si^. s6 9.2Q14
ndn cdng cuge xda ddi giam nghdo cua Viet
Nam da dUdc nhan dan nhidt liet hfldng
flng, tao thanh phong trao sau rdng va dua
den mdt "cdu chuyin thdnh cong nhdt" cua
su phat trien.
Quye't dinh dUa xoa doi gidm ngheo len
thdnh mgt chUdng trinh muc tiiu qud'c gia
dd vd dang dem lgi nhiing thdnh qud md
chUa bao gid Viet Nam cd dUdc trong lich sii
phdt trien kinh te'cua minh. Dd la nan ddi

h l u nhfl da khdng cdn - mdt dieu ma tfldng
chiing keo dai kho cha'm dflt. Nhin lai ca
chang dfldng dai cfla lich sfl dan tdc, tfl mdt
da't nfldc chim trong nan ddi khung kbiep,
cudp di sinh mang cua hang trieu ngudi
dan, cho den giai doan sau nay, Viet Nam
khdng nhflng di qua hai cuge chien tranh
ldn vdi bao ton tha't nang ne ma cdn vUdt
qua dUdc khung hoang kinh te', xa hgi, dfla
da't nflde md ciia hdi nhap. Ngfldi dan
khdng ehi c6 gao an de "du no" ma cdn la
mdt nudc xuat khau gao dflng thfl nha't,
thfl hai tren the gidi. Tinh canh "ddi" tuy
vln edn nhung khdng eon la hien tfldng pho
bien. Ddi sd'ng nhan dan dflde eai thien
vfldt bac. Dfl xem xet dfldi ba't ky thudc do
ddi ngheo nao di chang nfla (chu^n ngheo
qud'c gia hay chuan ngheo so sanh quo'c te)
thi nhflng thanh tich dat dfldc trong cdng
cuge xda ddi giam ngheo d Viet Nam la thflc
si^ to ldn. Viet Nam dUdc cdng ddng qud'c te
danh gia va ghi nhan tren ta't ca eac khia
canh va tieu chi. Nam 2010, trong sd 38
qudc gia ed thanh tich ndi bat ve XDGN,
Vidt Nam n i m trong nhom 18 qud'c gia
dUde trao Bang khen cua To ehflc ndng
Ifldng the gidi (FAG) chflng nhan viec sdm
dat dflpc ca muc tieu phat trien thien nien
ky 1 (MDGl) va muc tieu tham vgng hdn
ciia Hgi nghi thfldng dinh lUdng thuc the

gidi (WFS 1996) (25). Thanh eong do, mgt
p h i n la sfl lanh dao sang sudt cua Dang,


.^g_ghtfQing hinh muc Heu qude gia...
Nha nudc va mdt phan nfla ehinh la cdng
sflc dong gdp chat chiu cua ca mgt dan tdc.
Cung can phai nhin nhan rang, mac dfl
Chfldng trinh muc tieu qud'c gia giam
ngheo dat dupc thanh tflu kha to ldn,
nhflng cung cd mdt sd' ly do quan trgng
khac ngoai ChUdng trinh muc tieu qud'c gia
giam ngheo c6 gdp p h i n lam giam ty Id hg
ngheo, vi du nhu tac ddng cua viec phat
trien khu viic kinh te tu nhan da gdp phan
tao viec lam va giam ngheo, hay vai trd cua
tien thu nhap tfl nhflng ngudi di cU trong
cac khu vfle do thi gfli ve eho gia dinh b cac
vung ndng thdn, viec xa hdi hda cdng tae
xoa ddi giam ngheo... Ngoai ra, cac chUdng
trinh muc tieu qud'e gia khac cua Chi'nh
phu cung cd tae dgng triic tidp va gian tie'p
dd'i vdi giam ngheo nhfl Chfldng trinh muc
tieu qud'c gia ve nfldc sach va ve sinh mdi
trflcing ndng thdn, Chfldng trinh mue tieu
qud'c gia ve giao due va dao tao.
Thflc tidn thanh cdng cua ChUdng trinh
muc tieu quo'c gia ve xda ddi giam ngheo da
khang dinh dudng loi, quan diem xuyen
sudt cua Dang, the hien quyet tam ehinh

tri, la chinh sach flu tien hang dau va la nd
Ifle ra't ldn cua Dang, Nha nflde, chinh
quyen va cac cap cflng vdi sfl tham gia tich
cflc ciia Mat tran To qud'c, cac td chfle trong
nfldc, qud'e te', ca nhan, cac doanh nghiep,
cdng ddng dan cU va sfl nd lflc cua chinh

ban tham ngfldi ngheo. Kdt qua cua chUdng
trinh muc tieu qud'c gia giam ngheo da gop
phin quan trgng vao mue tieu tang trUdng
kinh te ben vflng, bao dam an sinh xa hgi,
cai thien ddi sd'ng ngfldi dan, dac biet la
ngfldi dan b vung sau, vung xa, vung khd
khan, ddng bao dan tpc thieu sd; tang
cfldng khd'i dai doan ket toan dan; gifl vflng
an ninh chinh t n , cung ed long tin cua
nhan dan vdi Dang, Nha nudc, nang cao
hinh anh eua Viet Nam dd'i vdi the gidi.
Tuy nhien, viec thuc hien chUdng trinh
muc tieu qud'e gia XDGN b dia phudng nay,
dia phUdng khae, vflng nay, vung khac, thdi
gian nay, thdi gian khac vln cdn co nhflng
han ehe, nhflng ba't cap. Nhflng ban che dd
bieu hien trong sfl quy hoaeh, vd'n diu tu va
trong cac du an ve XDGN. Vi the cdng cugc
xda doi giam ngheo phai dfla tren cd sd khao
sat, phan tich, danh gia dung dd'i vdi tflng
vung, mien; nhflng yeu cau, ddi hdi cap thie't
cua tflng vung, mien ve cu the trudc m i t va
lau dai de phan bd' diu tu ve kinh td, khoa

hgc - ky thuat, van hda - xa hgi. Theo each
dd mdi tao dieu kidn cho tflng vung, mid"n
chuyen dich, sfl dung cd kd' hoach tai nguydn
thien nhien, nhan lUc, vd'n, cdng nghe san
pham hang hoa trong pham vi vung, lien ket
cac vflng de phat trien mgt each dong bd. Cd
nhfl vay, cdng cudc XDGN mdi ngay cang
phat trien nhanh va ben vflng.

CHU THICH
(1). Ho Chf Minh' tap 4 (1945-1946),
Chinh tri Quoc gia. Ha Noi, 1995, tr.l52.

Nxb.

(2). Ho Chi Minh: tap 7 (1953-1955), Xuat ban
lan thii hai. Nxb. Chinh tri Quo'c gia. Ha Npi,
2000, tr. 572.
(3). Dang Cong san Viet Nam, Vdn kien Bai hgi
dai bieu todn quo'c ldn thii VII, tkp 52, Nxb. Chinh
t n Quoc gia, Ha Noi, 1993, tr.714.

(4). Dang Cong san Viet Nam, Bdo cdo Chinh
tri cua Ban Chdp hdnh Trung itang Ddng khda VII
tai Bai hgi dgi bieu todn quoc ldn thii VIII cua
Ddng
http://123.30.190.43'80S0/tiengviet/tuHeuvankien/v
ankiendang/details asp?topic=191&subtopic=8&le
ader_topic=225&id-BT2540633010

Rghien eflu Lieh silr. s6' 9.2014
(5). Dang Cong san Viet Nam, Chi thi 23ICT-

diJng kinh t^ mdi; • H6 trd viing dong bao dan toe

TW: />
dac biet kho khSn; - Hudng dan each lam Sn eho

CT-TW-lanh-dao-thuc-hien-cong-tac-xoa-doi-giam-

ngUcli nghdo.

ngheo-vb 139419.aspx

(19). Ngay 31-7-1998, Thii tUdng Chinh phu kJ-

(6). Mai Ngoc Cuong, Mgt sd vdn de ca bdn vi
chinh sdch xd hot d Viet Nam

hiin

nay, Nxb.

Chinh tri Quoc gia. Ha Noi, 2013, tr.81.

dinh

so

135/1998/QD-TTg

phd

duyet:

"Chuang trinh phdt trien kinh te- xd hdi d cdc xd
ddc biit kho khdn mien nui vd viing sdu, viing xa"

(7), (13), (15), (17). Uy ban thifdng vu Quo'c hoi,
Bdo cdo ket qud gidm sdt "Vice thiic hien

quyet

chinh

(Chuong trinh 135) v6i muc tieu nang cao dcii so'ng
vat cha't, tinh than cho dong bao cac dan t6c b cac

sdch, phdp ludt vi gidm ngheo giai doan 2005-

xa dac biet kh6 khan mien nui va vung sau, v i n g

2012".

xa; tao dilu ki&n de dUa nong thon cac vting nay

(8). Tdng Cue Tho'ng ke, Khdo sdt miic song

thoat khoi tinh trang ngheo nan, lac hau, ch^m

ddn cu ndm 2010, Nxb. Thong ke. Ha Noi, 2011,

phat trien, hoa nhSp vao sU phat tri^n chung cua

tr.l9 Day la so heu tfnh theo chuan nghdo cua
Chinh phu ban hanh cho giai doan 2006-2010 (200
nghin dong/ngUcJi/thang cho khu vUc n6ng thon va
260 nghin dong/ngUcfi/thang cho khu vUc thanh
thi) ditpc cap nhat theo bien dpng gia cua cac nam
tUdng itng.
(9), (10), (16), (21). Mai Ngpc Cucfng, Mgt so vd'n
de cf bdn vi chinh sdch xd hgi d Viet Nam

hiin

nay, sdd, tr. 82, 86, 88, 87.
(11), (22), (24). Tdng cue Tho'ng ke, Khdo sdt
miic sdng ddn cU ndm 2010, sdd, tr. 365, 277, 431.
(12). Tong Cue Thong ke, Nien gidm thd'ng ki
ndm 2012, Nxb. Thong ke. Ha Noi, 2013, tr.296.

ca nufic; gop phiin bao dam trat tU an toan xa hpi,
an ninh quoc phong,
(20), ChUdng trinh 134 la t§n thong dung diia
tren quye't dinh so 134/2004/QD-TTg ciia Chuang
trinh ho trO dat sdn xudt, dat d, nhd d vd nUdc sinh
hoat cho hg ddng bdo ddn tgc thieu so ngheo, ddi
sd'ng khd khdn ma Chinh phii Viet Nam ap diing
tiJf nSm 2004 nhiim muc dich d^y nhanh tie'n

do xoa ngheo cho cac ho dan tpc thilu so' 3 Viet
Nam.
(23). Hg so GINI (hay con gpi la he sdLoren) la
he so diia tren du6ng cong Loren (Lorenz) chi ra

(14). Bao cao ciia Bo Lao dpng - ThifOng binh va

mflc bat binh d i n g cua phan ph6i thu nhap giOa ca

Xa hpi va Bao cao giam sat ciia Hpi dong dan tpc

nhan va h§ kinh te trong m6t nen kmh te. He so

gLfi Uy ban ThuSng vu Quo'c hpi tai ky hpp Quoc

Gini n h i m do lucfng mflc d6 l|ch khoi trang thai

hpi khoa XIII.
(18). ChUdng trinh 133 la ten goi tat dua theo

phan phoi cong bang hoan hao trong phan phoi
t h u nhap gifla cac ca n h a n hay hp gia dinh trong

Quyet dinh so 133/1998/QD.TTg "ChUdng trinh

mpt nen kinh te. Gia t n he so tfl 0- nghia la cong

muc tieu quo'c gia xoa doi, giam ngheo trong giai

bang hoan hao- den 1- hoan toan bat binh dang.

doan 1998 - 2000" bao gom ca cong tac dinh canh,

(25). - MDGl CO noi dung Ik: Giam mot nfla ti Ifi

dinh cU va h6 trp dong bao dan tpc dac biet kho

ngUdi CO thu nhap dfldi 1 do la mot ngay. Tao viec

khan, nham tao ra cac dieu kien thuan ldi, phu

lam day du, hflu ich va phil hdp cho tat ca mpi

hpp de h6 trp ngUoi ngheo phat trien san xua't,

ngUdi, bao gom ca phu nfl va thanh nien. Giam

tang thu nhap, xoa doi, giam ngheo. Day co the coi

mpt nfla ti 1& ngfldi thieu Sn.

la chinh sach true tiep dau tien lien quan den giam

- 17 nfl6c con lai la Armenia, Azerbaijan, Cuba,

ngheo. ChuOng trinh muc tieu quoc gia xoa doi

Djibouti,

giam ngheo bao gom 9 du an v6i cac npi dung

Kyrgyzstan, Nicaragua. Peru, Saint Vincent va the

Gruzia,

Ghana,

Guyana,

Kuwait,

chinh la: • Dau tU xay dung cd scf ha tang va s l p

Grenadines, Samoa, Sao Tome va Principe, Thai

xep lai dan cU; - Dinh canh dinh cU va di dan xay

Lan, Turmenistan va Venezuela.