Nhu cầu tin của người dùng tin tại trung tâm học liệu đại học thái nguyên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
=================

HOÀNG THỊ NGHĨA

NHU CẦU TIN CỦA NGƯỜI DÙNG TIN
TẠI TRUNG TÂM HỌC LIỆU – ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THƯ VIỆN
Chuyên ngành : Khoa học thông tin – Thư Viện

Hà Nội – 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
=================

HOÀNG THỊ NGHĨA

NHU CẦU TIN CỦA NGƯỜI DÙNG TIN
TẠI TRUNG TÂM HỌC LIỆU – ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành

: Khoa học thông tin – Thư Viên

Mã số

: 60.32.20.03

LUẬN VĂN THẠC SĨ THƯ VIỆN
Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Mai Hà

Hà Nội – 2014


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và nghiên cứu, tôi đã nhận được sự giúp đỡ,
hướng dẫn tận tình của các thầy cô giáo và các đồng nghiệp,
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đến thày giáo hướng dẫn
PGS.TS. Mai Hà về những định hướng nghiên cứu khoa học quan trọng và sự
tận tình giúp đỡ của thày trong quá trình hoàn thiện luận văn.
Với tình cảm chân thành, tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn tới Ban Giám
đốc Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên; các đồng nghiệp trong cơ quan
và gia đình đã tạo điều kiện để tôi hoàn thành quá trình học tập và luận văn của
mình.
Do khả năng và điều kiện nghiên cứu còn hạn chế, luận văn không tránh
khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy, cô
giáo và đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả

Hoàng Thị Nghĩa


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ NHU CẦU TIN VÀ NGƯỜI
DÙNG TIN TẠI TRUNG TÂM HỌC LIỆU - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

.............................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.1. Những vấn đề chung về nhu cầu tin và người dùng tinError! Bookmark
not defined.
1.1.1. Khái niệm nhu cầu tin, người dùng tin Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu tin của người dùng tin......... Error!
Bookmark not defined.
1.1.3. Vai trò của nhu cầu tin và người dùng tin trong hoạt động thông tin thư viện ......................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2. Hoạt động thông tin- thư viện tại Trung tâm Học liệu - Đại học
Thái Nguyên .............................................. Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Khái quát về sự hình thành và phát triển của Đại học Thái Nguyên
...................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Đặc điểm hoạt động thông tin - thư viện của Trung tâm Học liệu - Đại
học Thái Nguyên ........................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Nhiệm vụ chiến lược của Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên
trước yêu cầu đổi mới giáo dục ..................... Error! Bookmark not defined.
1.3. Đặc điểm người dùng tin tại Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên
...........................................................................................Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Nhóm cán bộ quản lý, lãnh đạo .......... Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Nhóm cán bộ nghiên cứu, giảng viên . Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Nhóm nghiên cứu sinh, học viên cao học, sinh viên .Error! Bookmark
not defined.
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG NHU CẦU TIN CỦA NGƯỜI DÙNG TIN
TẠI TRUNG TÂM HỌC LIỆU - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN ............. Error!
Bookmark not defined.


2.1. Đặc điểm nhu cầu tin của người dùng tin tại Trung tâm Học liệu – Đại
học Thái Nguyên .................................................. Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Nhu cầu về nội dung thông tin của người dùng tin ..Error! Bookmark
not defined.

2.1.2. Nhu cầu về loại hình tài liệu của người dùng tin .....Error! Bookmark
not defined.
2.1.3. Nhu cầu về ngôn ngữ tài liệu của người dùng tin ....Error! Bookmark
not defined.
2.2. Tập quán sử dụng thông tin của người dùng tin tại Trung tâm Học liệu Đại học Thái Nguyên ........................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Thời gian thu thập thông tin của người dùng tin ......Error! Bookmark
not defined.
2.2.2. Nguồn khai thác thông tin của người dùng tin .. Error! Bookmark not
defined.
2.2.3. Các loại hình sản phẩm và dịch vụ thông tin người dùng tin sử dụng
...................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu tin của người dùng tin tại Trung tâm
Học liệu - Đại học Thái Nguyên ......................... Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Môi trường sống và hoạt động nghề nghiệp của người dung
tin * Môi trường sống của NDT tại TTHL........... Error! Bookmark not
defined.
2.3.2. Yếu tố giới tính và lưa tuổi của người dùng tin . Error! Bookmark not
defined.
2.3.3. Trình độ học vấn và nhân cách của người dùng tin .Error! Bookmark
not defined.
2.4. Đánh giá và nhận xét chung........................ Error! Bookmark not defined.
2.4.1. Nhận xét chung về nhu cầu tin của người dùng tin tại Trung tâm Học
liệu - Đại học Thái Nguyên .......................... Error! Bookmark not defined.


2.4.1. Mức độ đáp ứng nhu cầu tin của người dùng tin tại Trung tâm Học
liệu - Đại học Thái Nguyên .......................... Error! Bookmark not defined.
2.4.3. Những thuận lợi và hạn chế còn tồn tại ............ Error! Bookmark not
defined.
CHƯƠNG 3. CÁC GIẢI PHÁP ĐÁP ỨNG VÀ PHÁT TRIỂN NHU CẦU

TIN TẠI TRUNG TÂM HỌC LIỆU - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN ..... Error!
Bookmark not defined.
3.1. Nhóm giải pháp đáp ứng nhu cầu tin ........ Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Phát triển nguồn lực thông tin về lượng và chấtError! Bookmark not
defined.
3.1.2. Nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện hiện có
...................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.3. Tổ chức xây dựng các sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện có giá
trị thông tin cao............................................. Error! Bookmark not defined.
3.2. Nhóm giải pháp kích thích nhu cầu tin ..... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Đẩy mạnh tính tích cực của hoạt động học tập và tự học ........... Error!
Bookmark not defined.
3.2.2. Khuyến khích hoạt động nghiên cứu khoa học nhằm phát triển nhu
cầu tin ........................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Tăng cường tuyên truyền, quảng bá về Trung tâm, markettting sản
phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện ............ Error! Bookmark not defined.
3.2.4. Thường xuyên đào tạo người dùng tin Error! Bookmark not defined.
3.3. Nhóm giải pháp hỗ trợ ................................. Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Nâng cao trình độ cán bộ thông tin - thư viện... Error! Bookmark not
defined.
3.3.2. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị .....Error! Bookmark
not defined.
3.3.3. Mở rộng quan hệ hợp tác với các thư viện trong và ngoài nước Error!
Bookmark not defined.


KẾT LUẬN ......................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 2
PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy của ĐHTN....... Error! Bookmark not defined.
Sơ đồ 1.2: Sơ đồ tổ chức bộ máy TTHL - ĐHTN Error! Bookmark not defined.

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Bảng thống kê tổng số vốn tài liệu của Trung tâm ....Error! Bookmark
not defined.
Bảng 2.1.1: Nhu cầu về nội dung thông tin của NDT ......... Error! Bookmark not
defined.
Bảng 2.1.2: Nhu cầu về loại hình tài liệu của NDT ............ Error! Bookmark not
defined.
Bảng 2.1.3: Nhu cầu về ngôn ngữ tài liệu của NDT ........... Error! Bookmark not
defined.
Bảng 2.2.1: Thời gian thu thập thông tin của các nhóm NDT ...Error! Bookmark
not defined.
Bảng 2.2.2: Nguồn khai thác thông tin của các nhóm NDTError! Bookmark not
defined.
Bảng 2.2.3: Mức độ bạn đọc thường xuyên sử dụng các dịch vụ TT-TV tại TTHL
........................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.2.4: Sản phẩm TT-TV NDT thường xuyên sử dụng để tra cứu tại TTHL
........................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.3.1: Nghề nghiệp của NDT tại Trung tâm Học liệu Error! Bookmark not
defined.
Bảng 2.3.2: Lứa tuổi của các nhóm NDT tại Trung tâm Học liệu ................ Error!
Bookmark not defined.
Bảng 2.3.3: Giới tính của NDT tại Trung tâm Học liệu ..... Error! Bookmark not
defined.

Bảng 2.3.4: Trình độ học vấn của NDT tại Trung tâm Học liệuError! Bookmark
not defined.
Bảng 2.3.5: Mức độ thỏa mãn nhu cầu về tài liệu tại Trung tâm Học liệu ... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 2.3.6: Đánh giá của NDT về chất lượng các SP&DVTTTV tại TTHL
.............................................................................. Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.3.7: Lý do NDT bị từ chối khi mượn tài liệu tại Trung tâm Học liệu
.............................................................................. Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.3.8: Trình độ học vấn của cán bộ Trung tâm Học liệu ..Error! Bookmark
not defined.
Bảng 2.3.9: Chuyên môn được đào tạo của cán bộ Trung tâm Học liệu ...... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 2.3.10: Phân bố nguồn lực tại Trung tâm Học liệu .... Error! Bookmark not
defined.
Bảng 2.3.11: Thái độ phục vụ của cán bộ Trung tâm Học liệu .Error! Bookmark
not defined.
Bảng 2.3.12: Mức độ đáp ứng về cơ sử vật chất của Trung tâm Học liệu .... Error!
Bookmark not defined.


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 1.1: Biểu đồ NDT của Trung tâm Học liệu .......... Error! Bookmark not
defined.
Biểu đồ 2.1.1: Nhu cầu về nội dung thông tin của NDT.... Error! Bookmark not
defined.
Biểu đồ 2.1.2: Nhu cầu về loại hình tài liệu của NDT ........ Error! Bookmark not
defined.
Biểu đồ 2.1.3: Nhu cầu về ngôn ngữ tài liệu của NDT ....... Error! Bookmark not
defined.
Biểu đồ 2.2.1: Nguồn khai thác thông tin của các nhóm NDT ..Error! Bookmark

not defined.
Biểu đồ 2.2.2: Mức độ bạn đọc thường xuyên sử dụng các dịch vụ TT_TV tại TTHL
............................................................................................ Error! Bookmark not defined.
Biểu đồ 2.2.3: Sản phẩm TT-TV NDT thường xuyên sử dụng tại TTHL .... Error!
Bookmark not defined.
Biểu đồ 2.3.1:Mức độ thỏa mãn nhu cầu về tài liệu tại Trung tâm Học liệu Error!
Bookmark not defined.
Biểu đồ 2.3.2: Ý kiến đánh giá về chất lượng dịch vụ đọc tại chỗ ............... Error!
Bookmark not defined.
Biểu đồ 2.3.3: Ý kiến đánh giá về chất lượng dịch vụ mượn tài liệu về nhà Error!
Bookmark not defined.
Biểu đồ 2.3.4: Ý kiến đánh giá về chất lượng MLTNCCTT .....Error! Bookmark
not defined.
Biểu đồ 2.3.5: Ý kiến đánh giá về chất lượng CSDL ......... Error! Bookmark not
defined.
Biểu đồ 2.3.6: Ý kiến đánh giá về chất lượng dịch vụ hướng dẫn NDT ...... Error!
Bookmark not defined.


Biểu đồ 2.3.7: Chuyên môn được đào tạo của cán bộ Trung tâm Học liệu .. Error!
Bookmark not defined.


DANH MỤC CÁC CHỨ VIẾT TẮT

CBNC, GV

Cán bộ nghiên cứu, giảng viên

CNTT

Công nghệ thông tin

CSDL

Cơ sở dữ liệu

ĐHTN

Đại họcThái Nguyên

MLTNCCTT

Mục lục truy nhập công cộng trực tuyến

NCT

Nhu cầu tin

NDT

Người dùng tin

NCS, HV, SV

Nghiên cứu sinh, học viên, sinh viên

NLTT

Nguồn lực thông tin

SP&DVTTTV

Sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện

TTHL

Trung tâm Học liệu

TT-TV

Thông tin - thư viện


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Bước vào thế kỷ XXI, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học
công nghệ là sự bùng nổ của các nguồn lực thông tin, là kỷ nguyên của kinh tế
tri thức, thông tin có ý nghĩa quyết định trong mọi mặt của đời sống xã hội.
Chính điều này giải thích tại sao nhu cầu thông tin - tri thức của xã hội ngày
càng cao và việc đáp ứng được tốt nhất, đầy đủ nhất các nhu cầu đó ngày càng
trở thành sứ mệnh được các cơ quan thông tin - thư viện chú trọng.
Đại học Thái Nguyên (ĐHTN) - một đại học trọng điểm và đa ngành
thuộc vùng núi phía Bắc đã không ngừng đổi mới đạt nhiều thành tích, xứng
đáng với sự đầu tư của nhà nước theo phương châm “đầu tư cho giáo dục là
đầu tư cho tương lai”, “đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho sự phát triển bền
vững”. Từ khi thành lập đến nay, ĐHTN luôn là trung tâm đào tạo, nghiên cứu
khoa học có uy tín cao và đang từng bước nâng cao vị thế trong khu vực và cả
nước.Việc chuyển đổi từ đào tạo niên chế sang đào tạo tín chỉ đối với một
trường đào tạo đa ngành như ĐHTN là vấn đề rất mới mẻ, tuy nhiên lại là một

yêu cầu cấp thiết nhằm hoàn thành sứ mệnh đào tạo nguồn nhân lực có tri
thức, có trình độ nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ góp phần phát
triển kinh tế xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng cho các tỉnh trung du và
miền núi phía bắc Việt Nam. Đào tạo theo học chế tín chỉ đòi hỏi nhà trường
phải chuyển biến toàn diện, từ việc thiết kế lại chương trình, giáo trình, bài
giảng, đổi mới phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra - đánh giá, đến
việc thay đổi cách thức quản lý đào tạo cũng như hoàn thiện cơ sở vật chất,
trang thiết bị phục vụ giảng dạy và học tập.
Một trong những nhân tố quan trọng có ảnh hưởng lớn tới chất lượng đào
tạo theo học chế tín chỉ là hiệu quả hoạt động của các thư viện thuộc các trường
thành viên, đặc biệt là Trung tâm Học liệu (TTHL) - đơn vị sự nghiệp thuộc
khối phục vụ đào tạo thuộc ĐHTN. Vai trò của TTHL - ĐHTN càng quan trọng
hơn trong quá trình chuyển đổi sang học chế tín chỉ, giảng viên và sinh viên sẽ

1


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
[1] Nguyễn Thị Tường Anh (2004), “Nghiên cứu Nhu cầu tin của Người dùng
tin tại Phòng Thông tin tư liệu thư viện Viện Văn học”, Luận văn thạc sĩ
Khoa học Thư viện, Hà Nội.
[2] Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp (1986), Quyết định số 688/QĐ,
ngày 14/7/1986 của Bộ Trưởng Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp.
Quy định về tổ chức và hoạt động của thư viện các trường đại học, Hà
Nội.
[3] Lê Quỳnh Chi (2008), “Thư viện đại học góp phần nâng cao chất lượng
đào tạo”, Tạp chíThư viện Việt Nam, tr. 18-23.
[4] Chính phủ (1994), Nghị định số 31/CP ngày 04/4/1994 của Chính phủ về
việc thành lập ĐHTN, Hà Nội.

[5] Nghị định của chính phủ số 159/2004/NĐ-CP ngày 31/8/2004 về hoạt
động thông tin khoa học và công nghệ, (2004).
[6] Nghị quyết số 14/2005/NQ-CP của Chính phủ về đổi mới cơ bản và toàn
diện giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006-2020.
[7] Nguyễn Ngọc Dung (2005), “Nghiên cứu nhu cầu tin và hoạt động thông
tin của Ban Thông tin tư liệu và thư viện - Viện chiến lược và chính sách
khoa học và công nghệ”, Luận văn thạc sĩ Khoa học Thư viện, Hà Nội.
[8] Đại học Thái Nguyên (2007), Quyết định số 997QĐ-TCCB ngày
31/12/2007 của Giám đốc ĐHTN về việc thành lập TTHL - ĐHTN, Thái
Nguyên.
[9] Nguyễn Bích Hạnh (2011), “Nghiên cứu nhu cầu tin và mức độ đáp ứng
tại Trung tâm Thông tin - Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội”, Luận văn
thạc sĩ Khoa học Thư viện, Hà Nội.
[10] Từ Quang Hiển (2006), Đề án phát triển ĐHTN giai đoạn 2006-2020, tr.1517.

2


[11] Lê Thị Hiền (2012), Tăng cường quản lý và khai thác nguồn tin nội sinh
tại TTHL- ĐHTN, Luận văn thạc sĩ Khoa học Thư viện, Hà Nội.
[12] Quản Thị Hoa (2008), “Nghiên cứu nhu cầu tin và khả năng đáp ứng
thông tin tại Thư viện Tỉnh Thái Nguyên”, Luận văn thạc sĩ Khoa học
Thư viện, Hà Nội.
[13] Nguyễn Duy Hoan (2012), Hội nghị tổng kết công tác thông tin - thư viện
trong toàn ĐHTN.
[14] Nguyễn Hữu Hùng (2005), Thông tin từ lý luận đến thực tiễn, Nxb Văn
hoá thông tin, Hà Nội.
[15] Phạm Thanh Huyền (2007), “Nghiên cứu nhu cầu tin của người dùng tin tại
Viện thông tin Khoa học xã hội”, Luận văn thạc sĩ Khoa học Thư viện, Hà
Nội.

[16] Nguyễn Thu Lan (2011), “Nghiên cứu hoàn thiện sản phẩm và dịch vụ
thông tin thư viện tại TTHL - ĐHTN”, Luận văn Thạc sĩ khoa học Thư
viện, Hà nội.
[17] Trương Đại Lượng (2007), “Một số kỹ năng trong trao đổi cá biệt với
NDT”, Thư viện Việt Nam (3), tr. 24-27..
[18] Nguyễn Thị Nga (2009), “Nghiên cứu nhu cầu tin tại Viện nghiên cứu
Đông Nam Á”, Luận văn thạc sĩ Khoa học Thư viện, Hà Nội.
[19] Vũ Dương Thúy Ngà (2005), “ Suy nghĩ về phẩm chất và năng lực của
người cán bộ thông tin - thư viện trong điều kiện hiện nay” TạpchíThư
viện Việt Nam, tr. 11-13.
[20] Vũ Bích Ngân (2009), “Hướng đến một mô hình thư viện đại học hiện đại
phục vụ chiến lược nâng cao chất lượng giáo dục đại học”, Thư viện Việt
Nam, tr.13-18.
[21] Đỗ Chí Nghĩa (2009), “Đáp ứng nhu cầu thông tin công chúng để định hướng
dư luận xã hội có hiệu quả”, Tạp chí lý luận chính trị và Truyền thông.
[22] Nguyễn Hữu Nghĩa (2002), “Nghiên cứu nhu cầu tin của cán bộ nghiên
cứu và giảng dạy trường Đại học Văn hóa Hà Nội” Luận văn thạc sĩ
Khoa học Thư viện, Hà Nội.

3


[23] Nguyễn Thị Vân Anh, Nguyễn Minh Nguyệt, (2008),“Nhu cầu thông tin
của sinh viên được đào tạo theo phương thức tín chỉ tại Trường
ĐHKHXH&NV, ĐHQGHN”.
[24] Trần Thị Minh Nguyệt (2006), Bài giảng môn học Người dùng tin,
Trường Đại học Văn hóa Hà Nội.
[25] Phan Huy Quế (1998), “Đào tạo huấn luyện NDT trong bối cảnh hoạt
động thông tin thư viện hiện nay”, Tạp chí Thông tin & Tư liệu (số 3), tr.
10-12.

[26] Lê Ngọc Oánh (2000), “Vai trò của Thư viện Đại học trong công việc đổi
mới và phát triển giáo dục”, Câu lạc bộ Thư viện - Bản tin Điện tử, tr.1[27] Olstad, Bojorn; Vũ Văn Sơn dịch (2008), “Từ tổ chức nội dung đến tăng
sức mạnh cho NDT”, Thư viện Việt Nam, (3), tr.30 - 31.
[28] Trương Thị Kim Thanh (2003), “NDT và các dịch vụ thông tin của Trung
tâm Thông tin - Thư viện ĐHQGHN”, Tập san Thư viện, Thư viện Quốc
gia Việt Nam, (4), tr.30 – 35.
[29] Đào Thị Thanh Xuân (2007), “Nghiên cứu Nhu cầu tin và đảm bảo thông
tin tại Trung tâm thông tin thư viện trường Đại học Sư phạm Hà Nội
trong giai đoạn đổi mới”, Luận văn Thạc sĩ khoa học Thư viện, Hà nội.
[30] Dương Thị Vân (2008) “Hình thành dịch vụ thông tin thư viện “sẵn sàng đáp
ứng” trong trường đại học”, Tạp chíThư viện Việt Nam, (15), tr. 16-19.
Tiếng Anh
[1] Greg R.Notess (1999), “Những lời khuyên về đánh giá các cơ sở dữ liệu
Web trên mạng”, Tạp chí thông tin & tư liệu, (1), pg. 15-18.
[2] Evans, G.(G.E.) (2001), Managing information resources in libraries:
Collection management in theory and practice, Library Association,
London.
Website
[1] />[2] />
4