Bài giảng tư tưởng hồ chí minh chương 6 hà tân bình

CHƯƠNG VI

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
VỀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC
CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN


I. XD NHÀ NƯỚC THỂ HiỆN QUYỀN LÀM CHỦ CỦA NHÂN DÂN
1. Nhà nước của dân
2. Nhà nước do dân
3. Nhà nước vì dân
II. QUAN ĐIỂM CỦA HCM VỀ SỰ THỐNG NHẤT GIỮA BẢN
CHẤT GCCN VỚI TÍNH NHÂN DÂN VÀ TÍNH DÂN TỘC CỦA
NHÀ NƯỚC
III.XD NHÀ NƯỚC CÓ HIỆU LỰC PHÁP LÝ MẠNH MẼ
IV.XD NHÀ NƯỚC TRONG SẠCH, HOẠT ĐỘNG CÓ HIỆU QUẢ





CN M-L: Vấn đề cơ bản mọi cuộc CM: CQ NN
HCM: kế thừa, phát triển CNM-L về NN CM.
Vấn đề cơ bản nhất là: NN đó thuộc về ai?
Phục vụ quyền lợi cho ai?
HCM: nhà nước đó do NDLĐ

làm chủ,

nó xuyên suốt, chi phối toàn bộ quá trình hình thành,
phát triển Nhà nước CM ở VN.

QUÁ TRÌNH HCM LỰA CHỌN NHÀ NƯỚC
KIỂU MỚI Ở VN
Nghiên cứu, khảo sát các kiểu Nhà nước trên TG:
• Nhà nước Phong kiến
• Nhà nước thực dân phong kiến: cần thủ tiêu
• Nhà nước DC Tư sản (Pháp, Mỹ, Anh): tiến bộ, hạn chế.
• Nhà nước Xô Viết: ưu điểm cơ bản  lựa chọn cho VN


QUÁ TRÌNH XÁC LẬP NHÀ NƯỚC KiỂU MỚI
•
•
•
•
•

1919: Nhà nước dân chủ
1927: quan niệm về Nhà nước của số đông
1930: Nhà nước công – nông – binh
1941: Nhà nước dân chủ nhân dân
1945: Nhà nước DCND được thiết lập trên phạm vi
cả nước
• 1954: Nhà nước DCND làm chức năng, nhiệm vụ
của Nhà nước XHCN


I. XD NHÀ NƯỚC THỂ HIỆN QUYỀN LÀ
CHỦ VÀ LÀM CHỦ CỦA NHÂN DÂN

• HCM diễn đạt DC bằng 2
mệnh đề ngắn gọn:
- Dân là chủ: nói lên vị thế
của dân. (quyền lợi)
- Dân làm chủ: nói lên năng
lực và trách nhiệm của dân.
(nghĩa vụ)


 DC thể hiện ở việc bảo đảm quyền con người, quyền công
dân trên tất cả các lĩnh vực của đời sống XH.
• Trong đó DC trong chính trị thể hiện thông qua hoạt động
nhà nước là quan trọng nhất


 Sau khi giành độc lập, Người khẳng định:


Bao nhiêu lợi ích đều vì dân
Bao nhiêu quyền hạn đều của dân
Chính quyền từ xã đến chính phủ trung
ương đều do dân cử ra…
Nói tóm lại, q hành và l lượng đều ở nơi

dân”

-

Hồ Chí Minh, Bài báo “Dân vận” (1949),
Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, tr.263 -

- Q lực của ND được đặt ở vị trí tối thượng, ND có v trò q
định mọi công việc của đất nước.
• - Người dân có quyền làm bất cứ việc gì mà ph.luật không
cấm và có nghĩa vụ tuân theo luật pháp.
• - Nhà nước phải hình thành được các thiết chế DC, để
người dân th.hiện được q.l.chủ của mình
-Khi ND làm Chủ  có quyền k soát NN, bãi miễn ĐB QH,
HĐND nếu không xứng đáng


+ Là NN do dân lập ra
+ Do dân lựa chọn bầu ra những đại
biểu của mình
+ Do dân ủng hộ, giúp đỡ, đóng thuế
để NN chi tiêu.
+ Do dân làm chủ: phê bình, x.dựng,
dân có quyền k.tra, giám sát hoạt
động của các thành viên ch.phủ, có
quyền bãi miễn khi họ không làm
tròn sự ủy thác của dân.
“Nếu ch.phủ làm hại dân thì dân có
quyền đuổi ch.phủ”û


- Mọi hoạt động của nhà nước đó phải phục vụ
lợi ích, nguyện vọng của dân, ngồi ra NN khơng cĩ lợi
ích nào khác
HCM nhấn mạnh:

- Việc gì cĩ lợi cho dân dù nhỏ cũng cố làm,
- Việc gì cĩ hại cho dân dù nhỏ cũng cố gắng tránh.
- Phải làm cho dân cĩ ăn, cĩ mặc, cĩ chỗ ở, được học hành


Trong TTHCM, NN VN DC CH được coi là NN của
dân, do dân, vì dân, nhưng tuyệt nhiên nó không
phải là “NN toàn dân” hiểu theo nghĩa NN phi GC,
mà là NN mang bản chất GCCN


Khi nói NN mang b.chất GCCN, nó được b.hiện ở ba nội
dung sau:
Một là: NN do đảng CS lãnh đạo;
• Hai là: Hoạt động của NN phải định hướng đưa đất
nước quá độ  CNXH.
• Ba là:

Hoạt động của NN dựa trên nguyên tắc
tập trung DC


Một là:

Dưới sự lãnh đạo của ĐCS đã khắc
phục được những hạn chế của các
PTYN trước đó  giành CQ


Hai là: NN ta chủ trương bảo vệ lợi ích của

nh.dân, lấy lợi ích của nh.dân làm m.tiêu
phấn đấu.
Ba là: NN ta khi mới ra đời (1945) đã đảm
nhiệm v.trò l.sử là tổ chức cả DT tiến hành
kháng chiến toàn dân, toàn diện để b.vệ
thành quảCM.


- Từ 1919 HCM sớm thấy được tầm quan trọng của Hiến pháp và PL
trong quản lý XH (yêu sách của ND An Nam)
- Sau CMT 8/45, HCM đọc Tuyên ngôn độc lập, kh.sinh ra NNVN,
 Ch.phủ l.thời có được địa vị ph.lý.
-3/9/45, HCM “đề nghị Ch.phủ tổ chức càng sớm càng hay cuộc tổng
tuyển cử với ch.độ ph.thông đầu phiếu” để sớm có NN hợp hiến do
dân bầu ra
- Bốn tháng sau (6/1/46) tổng tuyển cử tồn quốc, trực tiếp, phiếu kín
bầu 333 đ.biểu QH.
- 2/3/1946 QH bầu HCM làm Chủ tịch Ch.phủ liên hiệp kh.chiến.
Đây chính là Ch.phủ hợp hiến đầu tiên do đại biểu nh.dân bầu ra,
có đủ tư cách, hiệu lực giải quyết mọi v.đề đối nội, đối ngoại của
NN mới.


 Q lý NN q trọng nhất là q lý bằng Hiến pháp và hệ thống
pháp luật, chú trọng đưa pháp luật vào cuộc sống
 HCM: DC đích thực bao giờ cũng đi liền với kỹ cương,
phép nước (HP, PL)  không có DC ngoài PL, PL được
coi là bà đỡ của DC.
 HCM rất quan tâm XD nền pháp chế XHCN để đ.bảo
quyền lực thực sự của nhân dân.

 HCM coi cán bộ “là cái gốc của mọi cơng việc”
“Muơn việc th cơng hay th bại đều do c bộ tốt hay kém”

HCM quan tâm đến đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng c bộ:
- Mở trường huấn luyện cán bộ VN,
- Thành lập khoa pháp lý học tại trường ĐHVN.
- Sử dụng viên chức quan lại cũ có trình độ nghiệp vụ, kỹ thuật hành chính
-Ban hành quy chế cơng chức và thi tuyển cơng chức:
(thi 6 môn: ch.trị, k.tế, ph.luật, địa lý, l.sử, ngoại ngữ.)

 thể hiện tầm nhìn xa, tính ch.quy, h.đại và t.thần
c.bằng, DC của HCM trong việc XD NN PQ VN.


• Đối với c bộ công chức, Người có những
y cầu sau:
1- Tuyệt đối trung thành với CM, với c độ XHCN
2- Thành thạo c việc, giỏi ch môn nghiệp vụ
3- Phải có mối liên hệ mật thiết với nhân dân, không tham
ô, lãng phí, q liêu
4- Dám làm, dám chịu trách nhiệm, nhất là trong tình
huống khó khăn
5- Phải thường xuyên tự phê và phê bình, luôn có ý thức,
hành động vì sự lớn mạnh, trong sạch của nhà nước.


Mác- Ăngghen c.báo : “CN quan liêu có thể dẫn các ĐCS

chuyên quyền đến chỗ đánh mất một lần nữa chính quyền vừa
giành được, hoặc sẽ đi vào con đường tiêu vong như các loại hình
NN trước đây.”

Lê-nin từng viết: “Chúng ta bị khốn khổ trước hết vì tệ quan

liêu. Những người CS đã trở thành những tên quan liêu. Nếu có gì
sẽ làm tiêu vong chúng ta, thì chính là cái đó”.

Từ rất sớm, HCM quan tâm những tiêu cực dễ trở thành
nguy cơ làm biến dạng nhà nước.
1 tháng sau 2/9/45, trong thư gửi các tỉnh, huyện HCM chỉ
ra 6 căn bệnh cần tránh: Trái phép, cậy thế, hủ hĩa, tư
túng, chia rẽ, kiêu ngạo.


• HCM nhắc nhở c bộ đề phòng những tiêu cực:
- Đặc quyền, đặc lợi: cậy mình là người trong CQ
 cửa quyền hách dịch, lạm quyền vơ vét tiền của  sa
vào CN cá nhân.

- Tham ô, lãng phí, quan liêu:
HCM coi là “giặc nội xâm” “giặc ở trong lòng” nguy hiểm
hơn giặc ngoại xâm.
Theo Người: tham ô, lãng phí, quan liêu dù cố ý hay không
cũng là bạn của thực dân , PK.
Tội đó nặng như tội Việt gian, mật thám.


• -“Tư túng”, “chia rẽ”, “kiêu ngạo”:

- Dung túng việc làm sai trái  gây mất đoàn
kết, gây rối trong công tác.
- Kéo bè kéo cánh, trù dập những người
không theo mình “bênh lớp này, chống lại
lớp khác”.
- Cậy thế, cử chỉ lúc nào cũng vác mặt “quan
CM”.


- để XDNN trong sạch, vững mạnh, có hiệu quả,
- để khắc phục căn bệnh cố hữu của NN cũ ?õ
 HCM: đây là cuộc đ.tranh gian khổ, phải huy động sức mạnh
tồn dân và cả HTCT trong đó nhấn mạnh :
- Tăng cường PL đi đôi với giáo dục đạo đức CM
- K.quyết chống “giặc nội xâm”: tham ô, l.phí, q.liêu
 TheoHCM, để XD nhà nước pháp quyền thì :
- Một là: phải nhấn mạnh đến v.trò của PL.
- Hai là : Tăng cường tuyên truyền PL trong nhân dân
- Ba là : Tăng cường giáo dục về đạo đức ./.