Đại thắng mùa xuân 1975 bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc việt nam phần 2 đặng việt thủy, nguyễn minh thủy

Phẩn thứ hai
ĐẠI THẮNG MÙA XUÂN 1975 CHIẾN THẮNG CỦA BẢN l ĩ n h
VÀ TRÍ TUỆ VIỆT NAM

ĐẠI THẮNG MÙA XUÂN - NGHỆ THUẬT CHỈ ĐẠO
CỦA ĐẢNG KẾT THÚC cuộc KHÁNG CHlẾN
CHỐNG MỸ, CỨU NƯỚC

"... Giỗn-xơn v à bò lũ p h ả i biết rằn g; c h ú n g có th ể
đvía 50 v ạ n quân, m ội triộu quân, hoặc n h iề u hơn n ữ a dể
dẩy m ạ n h chiên t r a n h xâm lược ỏ m iền N am Việt N am .
C h ú n g có thổ d ù n g h à n g n g h ìn m áy bay, tă n g cvíờng đ á n h
p h á m iến Bắc. N h ư n g c h ú ng quyôt khôn g th ê lay chuycn
dược chí k h í sắt đá, quyết Lâm chống Mỹ, cứu nước của
n h â n d â n Việt N a m a n h hùng. C h ú n g càn g h u n g h ă n g thì
tội của c h ú n g càng thôm nặng. Chiên t r a n h có thế kéo dài 5
n ầ m . 10 năm, 20 n a m hoặc lâu hdn nữa. l ĩ à Nội, l lả i Phòng

và mộl số t h à n h phô^, xí nghiệp có th ổ bị tà n phá, song
n h â n dán Việt N a m q u y ế t k hông sợ! K hông có gì quý hơn
độc lập, iự do...
8- ĐTMX A

113


Vì độc lập của Tổ quốc, vì n g h ĩa vụ đối VÓI các d â n tộc
đ a n g chông đê^ quốc Mỹ, to à n d â n và q u â n t a đoàn kêt một
lòng k h ô n g sỢ hy sin h gian khổ, kiên q u y ế t chiên đ ấ u đên
t h ắ n g lợi h o à n toàn...".
Trích Lời kêu gọi toàn dán chống Mỹ, cứii

nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 17
tháng 7 năm 1966 // Hổ Chí M in h toàn
tập, lập 12, Nxb Chính Irị quô’c gia,
H.1996, tr.108-109.

Vối t h ắ n g

lợi vĩ

đại của cuộc Tổng tiê n công và nổi dậy

m ù a X u â n n ă m 1975, đ á n h bại h o à n to à n chiến t r a n h
xâm

lược và

ách th ố n g trị th ự c d â n mối c ủ a

đế quôc Mỹ,

giải phó ng h o à n to à n m iền N am , q u â n v à d â n ta đ ã thực
hiện trọ n vẹn lòi căn d ặ n tro n g Di chúc th iê n g liêng của
C h ủ tịch Hồ Chí Minh: "... Cuộc k h á n g chiến chông Mỹ có
th ể còn kéo dài m ấ y n ă m n ữ a . Đồng bào t a có th ê p h ả i hi
sin h n h iề u của, n h iề u người. D ù sao, c h ú n g ta p h ả i qu yết
tâ m đ á n h giặc Mỹ đến t h ắ n g

lợi h o à n

toàn...

D ù khó k h ă n gian k h ổ đến mấy, n h â n d â n t a n h ấ t
đ ịn h sẽ h o à n to à n t h ắ n g lợi. Đ ế quốc Mỹ n h ấ t đ ịn h p h ả i
c ú t khỏi nước ta. Tổ quốc t a n h ấ t đ ịn h sẽ th ố n g n h ấ t.
Đồng bào N a m Bắc n h ấ t đ ịn h sẽ s u m họp một n h à . Nước
t a sẽ có v in h dự lớn là m ột nước n h ỏ m à đã a n h d ũ n g
đ á n h t h ắ n g hai đ ế quốc to - là P h á p và Mỹ; và đã góp
p h ầ n xứng đ á n g vào phong tr à o giải p h ó n g d â n tộc".
H ồ Chí Minh, Toàn tập, tập 12, Nxb Chính

trị quô”c gia, H.1996, tr.498-499.
114

8 - ĐTMX-B


Hội nghị Bộ C h ín h trị t h á n g 5 n ă m 1973 đã n h ấ t trí
kết liaận nhiệm vụ cơ b ản của cách m ạ n g miền N a m tro n g
giai đ o ạ n sau Hiệp đ ịn h Pa-ri là tiếp tụ c cuộc cách m ạ n g
dân tộc dân chủ n h â n dân. Nhiệm vụ cơ b ản trong thời gian
truớc m ắ t của ta là: Đoàn kết toàn dân, tiếp tục đấu tranh
trên ba m ặ t chính trị, quăn sự, ngoại giao, tùy lúc, tùy nơi
mờ kết hỢp các m ặ t trận đó với nhau m ột cách hết sức chủ
động và linh hoạt, nắm. vững và giương cao ngọn cờ hòa
hinh, độc lập, hòa hợp dân tộc, kiên quyết đánh bại mọi âm
mưu và hành động của địch p h á hoại Hiệp định Pa-ri. Đồng
thời g iữ vững và p h á t triển lực lượng cách m ạng về mọi mặt,
thang địch từng bước, chuẩn bị điều kiện đ ầ y đủ nhất đ ể
cỏ th ể chủ độ n g đối p h ó với địch trong mọi tinh huống, sẩn
sàn g đưa cách m ạ n g miền N a m tiến lên giàn h thắng lợi

hoàn toàn". Hội n g h ị Bộ C h ính tr ị t h á n g 5 n ă m 1973 đưa
ỉ-a n h ữ n g k ế t lu ậ n trở t h à n h phương hướng h à n h động
đáp ứng vêu c ầ u n ó n g bỏng của chiến trư ờ n g đ a n g đòi hỏi.
N h ằ m đ á n h giá đ ú n g t ì n h h ì n h v à đ ề r a c h ủ trư ơ n g
kịp thòi đ á p ứ n g y ê u c ầ u mối, Hội n g h ị l ầ n t h ứ 21 B a n
C h ấ p h à n h T r u n g ư ơ n g Đ ả n g (k h ó a III) họp r a n g h ị
q u v ế t n g à y 13 t h á n g 10 n ă m 1973: "Thắng lợi v ĩ đ ạ i
của cuộc k h á n g chiến chống Mỹ, cứu nước và n h iệm vụ
cách m ạ n g m iền N a m Việt N a m tro n g g ia i đ o ạ n mới".
Đ á n h giá về t h ắ n g lợi c ủ a cuộc k h á n g c h iế n c h ô n g M ỹ
s a u k h i q u â n M ỹ v à q u â n đ ồng m i n h r ú t k hỏ i m iề n
'4am, hội n g h ị cho r ằ n g cuộc k h á n g c h iế n c h ố n g Mỹ,
c ứ u nước c ủ a n h â n d â n t a là m ộ t cuộc đọ sức đ iên hình;
Là ticu đ iể m của cuộc chiến tra n h vô cù n g q u yết liệ t g iữ a
cách m ạ n g uà p h ả n cách m ạ n g trên thê giới, là cuộc
115


ch iến tr a n h g i ả i p h ó n g d â n tộc và b ả o vệ Tô quôc
m a n g tín h thời đ ạ i sâu sắc. T rả i q u a 18 n ă m đ â u tra n h
kiên cường, đ ồ n g bào v à ch iến s ĩ m iề n N a m , n h â n d â n
cả nước ta đ ã liê n tiếp đ á n h b ạ i bốn ch iến lược của
bốn đờ i tổ n g th ố n g k ế tiế p n h a u x â m lược nước ta.
H iệ p đ ịn h P a - r i p h ả n á n h n h ữ n g th ắ n g lợi r ấ t to lớn
của cuộc k h á n g ch iến c h ố n g M ỹ, cứu nước, đ á n h d â u
m ộ t bước n g o ặ t tro n g cuộc đ ấ u tr a n h cách m ạ n g củ a
n h ă n d â n ta, l à m đ ả o lộn chiến lược to à n cầu của đ ê
quốc M ỹ, là m

th ấ t b ạ i m ộ t bước q u a n trọ n g "học

th u y ế t Nichxơn".
Hội n gh ị B a n C h ấ p h à n h T r u n g ương Đ ả n g lầ n t h ứ 21
có ý n g h ĩa lịch sử q u a n trọ n g . Hội n g h ị m ỏ r a con đ ư ờ n g
đ ư a cuộc cách m ạ n g d â n tộc, d â n c h ủ n h â n d â n ở m i ề n
N a m tiế n s a n g g ia i đ o ạ n

CUỐI

c ù n g c ủ a cuộc c h iế n t r a n h

c ác h m ạ n g giải p h ó n g h o à n t o à n m i ề n N a m . Đ â y còn là
đ iề u k iệ n q u y ế t đ ị n h để h ư ớ n g tới k ế t t h ú c cuộc k h á n g
c h iế n c h ô n g Mỹ, c ứ u nước.
"Lúc n à y , c h ú n g t a có th ò i cơ... Đ â y là th ò i cơ t h u ậ n
lợi n h ấ t để n h â n d â n t a h o à n t o à n giải p h ó n g m i ề n
N a m , g ià n h t h ắ n g lợi t r ọ n v ẹ n cho c á c h m ạ n g d â n tộc,
d â n chủ, đồng th ờ i g iú p L à o v à C a m p u c h i a h o à n t h à n h
s ự n g h iệ p giải p h ó n g d â n tộc. N g o ài th ò i cơ n à y , k h ô n g
có th ò i cơ n à o k h á c . N ế u đổ c h ậ m mươi, m ư òi lă m n ă m

nữa, bọn n g ụ y gượng d ậ y được, các t h ế lực xâm IlíỢc
đưỢc hồi p h ụ c th ì t ì n h h ì n h sẽ p h ứ c tạ p vô cùng".
Lô D u ẩ n , Thư ưào Nam. N x b S ự T h ậ l, 1 là
N ội, 1 9 8 5 , tr .3 6 0 .
116


T ừ n g à y 30 t h á n g 9 đến n gày 8 t h á n g 10 n ă m 1974,
Bộ C h ín h tr ị họp b à n chủ trương giải phóng h o à n toàn

m iề n N am , đ ã n ê u ra n h iệ m vụ t r u n g tâ m trước m ắ t của
n h â n d â n cả nước ta là; động viôn n h ữ n g nỗ lực lớn n h ấ t
c ủ a to à n Đ ảng, toàn q u â n , to à n d â n ở cả h a i miền, mở
cuộc tổng tiế n công và nổi dậy cuối cùng, đưa chiên t r a n h
cách m ạ n g p h á t t r i ể n đến mức cao n h ấ t, tiôu diệt và làm
t a n r ã t o à n bộ q u â n ngụy, đ á n h chiếm Sài Gòn, sào h u y ệ t
t r u n g t â m c ủ a địch c ũ n g n h ư t ấ t cả các t h à n h th ị khác,
đ á n h đô n g ụ y q u y ề n ở t r u n g ương và các cấp, g ià n h to àn
bộ c h ín h q u y ề n về ta v n h â n dân, giải phóng h o à n to à n
m iề n N a m , h o à n t h à n h cách m ạ n g d â n tộc d ầ n chủ n h â n
d â n trong- cả nước, tiến tối thông n h ấ t nước nhà. Theo
p h ư ơ n g h ư ớ n g đó, Hội n g hị quyết địn h giải phóng miền
N a m t r o n g h a i n ă m 1975-1976.
D ự a t r ô n p h â n tích, đ á n h giá tì n h h ình , n h ấ t là n h ữ n g
diễ n biên mối t r ê n chiến trường, Bộ C h ín h trị k ê t luận:
" C h ú n g t a đ a n g đứ n g trước thời cơ chiến lược lớn, chưa
bao giờ t a có điều kiện dầy d ủ vể q u â n sự và c h ín h trị n h ư
h iệ n n a y dê h o à n t h à n h cách m ạ n g d â n tộc d â n chủ
n h â n d â n ỏ m iề n N am ". Bộ C h ín h t r ị h ạ q u y ê t tâm ;
"Đ ộng v iê n nỗ lực lốn n h ấ t của to à n Đ ản g , t o à n q uân,
Loàn d â n ơ cả h a i m iề n tro n g th ò i g ia n 1975-1976, đẩy
m ạ n h đ ấ u t r a n h q u â n sự và d ấ u t r a n h chính t r ị k ê t hỢp
với đ ấ u t r a n h n g o ạ i giao, là m t h a y đôi n h a n h chóng và
t o à n d iệ n so s á n h lực lượng t r ê n c h iê n trư ờ n g m iền
N am

t h e o h ư ớ n g có lợi cho ta, t i ế n h à n h r ấ t k h ẩ n

t r ư ơ n g v à h o à n t h à n h công tác c h u ẩ n bị v ề mọi m ặ t tạo
117

điều k iệ n c h ín m uồi, t i ế n h à n h tổ n g công k íc h , tổn g khởi
n g h ĩa , tiê u d iệ t v à là m t a n r ã n g ụ y q u â n , đ á n h đổ n g ụ y
q u y ề n t ừ t r u n g ư ơ n g đ ế n đ ịa phương, g ià n h c h ín h quyền
về ta y n h â n dân, giải phó ng m iề n Nam".
N h ữ n g s ự kiện Lịch s ử Đảng, tập III (Về

kháng chiến chông Mỹ, cứu nước 1954-1975),
Nxb Thông tin lý luận, H,1985, tr,742.

Bộ C h ín h trị cho r ằ n g k h i t a tiế n công m ạ n h , phong
trà o đô th ị lên cao, k h ả n ă n g địch su y s ụ p n h a n h chóng,
thời cơ sẽ x u ấ t hiện, ta có t h ể giải p h ó n g m iề n N am , kêt
th ú c chiến t r a n h sớm h ơ n k h ô n g p h ả i chờ tới n ă m 1976.
Do vậy Bộ C h ín h trị c h u ẩ n bị m ột p h ư ơ n g á n k h á c để lợi
d ụ n g thòi cơ với phươ ng h ư ớ n g h à n h động là: "Nếu thời cơ
đến vào đ ầ u hoặc cuối n ă m 1975 t h ì lậ p tức giải p h ó n g
m iền N a m tro n g n ă m 1975".
Cuộc k h á n g chiến chống Mỹ, cứu nước
1954-1975. N h ữ n g sự kiện quân sự, Nxb

Quân đội nhân dân, H.1980, tr.283.

Mgay t r o n g k h i c h iế n dịch g iả i p h ó n g T ây N g u y ê n
đ a n g d iễ n b iế n t h u ậ n lợi, n g à y 18 t h á n g 3 n ă m 1975, Bộ
C h ín h t r ị n h ậ n định: "Trưốc n g u y cơ s ụ p đổ c ủ a c h ín h
q u y ề n ta y sai, M ỹ k h ó có k h ả n ă n g c a n th iệ p t r ự c tiế p
để cứu nguy, d ù có can t h iệ p c ũn g k h ô n g th ể xoay c h u y ể n

đưỢc t ì n h th ế . Thòi cơ c h iê n lược lớn đã đến... C h ư a b a o
giồ có thời cơ t h u ậ n lợi b ằ n g lúc này". Bộ C h í n h t r ị
q u y ế t địn h: " N ắ m v ữ n g th ờ i cơ c h i ế n lược h ơ i n ữ a , h ế t
118


sức t r a n h t h ủ th ò i g ia n n h a n h c h ó ng tậ p t r u n g lực
lư ợ ng , h o à n t h à n h n h iệ m vụ giải p h ó n g m iề n N a m c àn g
sớ m c à n g tốt".
N h ữ n g sự kiện lịch sử Đảng, tập III (Về

kháng chiên chông Mỹ, cứu nước 19541975), Nxb Thông tin lý luận, H.1985, tr.753.

Đ á n h giá t h ế và lực so s á n h ta - địch s a u chiến th ắ n g
m iề n T r u n g , Bộ C hín h tr ị họp n gày 31 th á n g 3 n ă m 1975
ch o r ằ n g :

"Về c h iến lược,

về lực

lượng

q u â n sự, c h ín h

t r ị , t a đ ã có sức m ạ n h á p đảo, địch đ a n g đ ứ n g trước
ngu}' cơ s ụ p đổ v à d iệ t vong, M ỹ tỏ r a h o à n to à n b ấ t lực,
d ù có t ă n g v iệ n c ũ n g k h ô n g t h ể cứ u v ã n
của ngụy

được t ì n h

th ê

Cuộc c h iế n t r a n h cách m ạ n g ở m iề n N a m

k h ô n g n h ữ n g đ ã bước vào giai đ o ạ n p h á t t r i ể n n h ả y
vọt, m à t h ờ i cơ đế mở cuộc tổ n g tiế n công và nổi dậy tạ i
S à i G òn - G ia Đ ịn h đã c h ín muồi. T ừ giò p h ú t này , t r ậ n
q u y ế t c h iê n , c h iế n

lược

cuôl c ù n g c ủ a q u â n và d â n ta

b ắ t đầu".
Cuộc k h án g chiến chống Mỹ, cứu nước.
N h ữ n g sự kiện qu ăn sự, Nxb Quân dội

nhân dân, H. 1980, tr.301

"Từ t h á n g 7 n ă m 1954 đ ế n t h á n g 5 n á m 1975 là th òi
k ỳ đ ấ u t r a n h vô c ù n g sôi đ ộng v à p h o n g p h ú c ủ a cách
m ạ n g V i ệ t N a m . Dưới á n h s á n g c ủ a đườ ng lôi do Đ ạ i hội
l ầ n t h ứ I I I c ủ a Đ ả n g đề r a , n h â n d â n cả nước t a đ ã đ ấ u
119


t r a n h vô c ù n g a n h d ũ n g và b ể n bi đê th ự c h iệ n hai
n h i ệ m vụ c h iê n ỉược: giái p h ó n g m iền N a m , x â v cỉựng

c h ủ n g h ĩ a xã hội ỏ' m iề n Bắc, n h ằ m th ự c h iệ n m ộ t nước
V iệ t N a m h ò a b ìn h , th ô n g n h ấ t , độc lập, d â n chủ v à
g ià u m ạ n h ".
Trích Báo cáo chính trị của Ban Chấp
hành Trung ương Đảng tại Dại hội
đại biếu toàn quôc lần thứ IV ngày 14
tháng 12 năm 1976 // Văn kiện Đ ả n g
toàn tập, tậ p 37, Nxb Chính trị quô’c gia,
11.2004, tr.477.

"Trải q u a h a i mươi mô"t n ă m chiến đ ấu , n h â n d â n t a
đ ã d á n h t h ắ n g cuộc chiên t r a n h x â m lược thự c d â n mới
quy mô lớn n h ấ t, dài ngày n h ấ t, ác liệt và dã m a n n h ấ t t ừ
s a u C hiến t r a n h th ê giới th ứ hai, Với cuồng vọng n g h iề n
n á t lực lượng cách m ạ n g ở m iề n N a m và "đẩy lùi m iền Bắc
trở lại thời kỳ dồ đá", đ ế quổc Mỹ đã t u n g vào nưốc ta m ột
đội q u â n viễn ch inh hdn 60 v ạ n tê n gồm q u â n Mỹ và q u â n
của n ă m nước chư h ầ u của Mỹ làm nò n g cốt cho hơn m ột
t r i ệ u q u â n ngụy; riên g về q u â n đội Mỹ, c h ú n g đã h u y
động lúc cao n h ấ t tới 68% bộ binh, 60% lính th ủ y d á n h
bộ, 32% lực lượng k h ô n g q u â n chiến t h u ậ t , 50% lực lượng
k h ô n g q u â n chiến lược. N ếu tín h cả s ố q u â n đóng ở nước
ngoài th a m chiến ở Việt N a m th ì c h ú n g đã sử d ụ n g hơn 80
v ạ n q u â n Mỹ, v à tro n g cả cuộc chiến t r a n h , c h ú n g đã động
viên tối 6 tr iệ u lượt b in h sĩ Mỹ, n é m x uông đ ấ t nước t a 7
t r i ệ u 850 n g h ìn t ấ n bom và tiê u tô n 352 tỷ đô la. Ngoài r a
120


c h ú n g còn d ù n g n h ữ n g p h á t m in h k h o a học, kỹ Lhuật mới

n h ấ t đê gây vô vàn tội ác h ủ y diệt đôi với n h â n d â n ta.
N gày nay, n h ìn lại tín h c h ấ t và quy mô của cuộc ch iên
t r a n h , th ấ y h ế t n h ữ n g lực lượng m à kẻ địch đã t u n g ra,
n h ữ n g ý đồ m à c h ú n g đã t h ú n h ậ n , nh ớ lại n h ữ n g tì n h
h u ô n g cực kỳ phức tạ p và éo le m à con ih u y ể n cách m ạ n g
đã vượt qua, c h ú n g ta càng th ấ y vĩ đại biết bao t ầ m vóc và
ý n g h ĩa của cuộc chiên đ ấ u chông Mỹ, cứu nưốc của d â n
tộc ta!
Đôi vâi d ế quốc Mỹ, đây là t h ấ t bại lốn n h ấ t tro n g lịch
sử nước Mỹ. N ếu t h ắ n g lợi của Cách m ạ n g t h á n g T á m và
k h á n g chiến chống l^háp mở đ ầ u sự s ụ p đổ của chủ n g h ĩa
Lhực d â n cũ, thì t h ắ n g lợi của cuộc k h á n g chiến chống Mỹ
chứ ng m inh trước to à n t h ế giới sự p h á s ả n h o àn to à n của
chủ

n g h ĩa th ực d â n

mới là

k h ô n g t r á n h khỏi. Rõ r à n g

ngày nay các lựclượng cách

m ạ n g dã lớn m ạ n h và có lợi

t h ế hơn bao giờ hết. Đ ế quốc Mỹ k h ô n g th ể đóng vai sen
đầm quô"c t ế b ấ t cíi ở đ â u m à k h ô n g bị tr ừ n g p h ạ t, kh ô n g
thô x â m chiếm một tấc đ ấ t của b ấ t k ỳ nưốc xã hội chủ
nghĩa nào, kh ô n g th ể đẩy lùi phong trà o giải phón g d â n
tộc và n g ă n c h ặ n con đường p h á t triể n của các nước lôn

chủ nghĩa xã hội".
Trích Báo cáo chính trị của Ban Chấp
hành '1'ning ương Dảng tại ỉ)ại hội đại
biếu toàn quôc lần Lhứ IV ngày 14 tháng
12 năm 1976// Văn kiện Đ ả n g toàn tập,
tập 37, Nxb Chính trị Quốc gia, H.2004,
tr.483-484.
121


Khi nói đến sự lã n h đạo của Đ ảng, c h ú n g t a cần th ấ y
r ằ n g sự lã n h đạo của Bộ C h ín h trị v à Q u â n ủy T r u n g
ương, tro n g q u á t r ì n h cuộc Tổng tiến công và nổi dậy n à y
là r ấ t ch ính xác và r ấ t sắc bén. T h ắ n g lợi h ô m n a y là k ế t
q u ả một qu á t r ì n h lâu dài 30 n ă m k h á n g chiến, cả nước
t a k h á n g chiến 30 n ă m và 30 n ă m ấy r è n lu y ệ n con ngưòi
c h ú n g ta, rè n lu y ệ n bộ đội c h ú n g ta, cho t a n h iề u k in h
n g h iệ m quý. T h ắ n g lợi của Cách m ạ n g t h á n g T á m tạ o
điều kiện cho c h ú n g ta k h á n g chiến chống th ự c dân P h á p
t h ắ n g lợi. K h á n g chiến chông thực d â n P h á p t h ắ n g lợi tạo
điều kiện cho c h ú n g ta xây d ự n g m iề n Bắc t h à n h c ă n cứ
cách m ạ n g v ững chắc của cả nước để t h ắ n g Mỹ. Ta đuối
được q u â n Mỹ r a mới tạo điều kiện đ á n h cho ngụy n hào.
N gay tron g cuộc Tổng tiế n công v à nổi dậy n à y cũng có sự
liên tục chiến đ ấ u để g ià n h to à n th ắ n g . C h ú n g ta giải
ph ó n g Buôn M a T h u ộ t mở r a đột p h á k h ẩ u chiến lược, và
giải phóng Tây N g u y ên tạo r a cái t h ế đ á n h t h ắ n g địch ỏ
Huế, Đà N ẵ n g v à to à n bộ K h u 5, đ ậ p t a n ý đồ co c ụ m
chiến lược của địch. T h ắ n g lợi T ây N g uy ên, Huế, Đ à
Nang, K h u 5 c ù ng với n h ữ n g cuộc tiế n công v à noi d ậ y có

tín h c h ấ t dây c h u y ền ở các v ù n g rừ n g núi, n ô n g th ôn N a m
Bộ đã tạo r a tiề n đề vô c ù n g t h u ậ n lợi cho trậ n q u y ế t
chiến cuôi c ùn g - C hiến dịch Hồ Chí M in h đi đến t o à n
thắng".
Dại tướng Văn Tiên Dũng - Nguyên Tư
lệnh Chiến dịch Hồ Chí Minh, Chiến dịch
H ổ C h í M inh qua hồi ức các T / l ệ n h và
Chính ủy, Nxb Quân đội m â n dân,
H.2005, t r . 100-101,

122


"Đii t h ắ n g m ù a X uân 1975 là k ế t q u ả rực rõ c ủ a việc
th ự c hiện ba đòn chiến lược: C hiến dịch Tây Nguyên,
c h iến iịch H u ế - Đ à Nẳng, C hiến dịch Hồ Chí Minh, kết
hỢp vòi các m ũ i tiê n công q u â n sự, c h ín h trị, b in h v ậ n
sôi nổi c ủ a q u â n và d ân m iền N a m n g a y từ đ ầ u và tro ng
c ả qué t r ì n h Tổng tiế n công và nổi dậy. Còn p h ả i k ể đến
h a i mĩd tiế n công ngoài kê hoạch: đó là sự h ìn h t h à n h và
ch iến đấu d ũ n g m ã n h , t h ầ n tô"c của c á n h q u â n p h ía đông,
th ú c đẩy t ì n h h ìn h chiên trư ờ n g p h á t triể n m a u lẹ, kịp
thời tảng cưòng lực lượng cho t r ậ n chiến đấu quy ết định
diệt địch ỏ sào h u y ệ t cuôi cùng. Đó là m ũi tiến công sắc
b é n trên v ù n g lã n h hải, n h a n h chóng giải phón g q u ầ n đảo
Trường Sa và các đảo ven biển, h o à n t h à n h trọ n vẹn
n h iệ m vụ giải p h ó n g m iền N am . ở đ ây các đòn tiến công
q u â n sự m ạ n h m a n g ý n g h ĩa q u y ế t định. Các cuộc nổi dậy
c ủ a n h â n d â n sôi nổi, rộng k h ắ p m u ô n h ìn h m u ô n vẻ là
đòn chiến lược h ế t sức lợi hại, tiế n công địch k h ắ p nơi, làm

cho thắng lợi đôh n h a n h .
Một 3ự t r ù n g hỢp lịch sử t h ú vị đã diễn ra; h a i cuộc
k h á n g chiên t h ầ n t h á n h của d â n tộc tro n g t h ế kỷ XX cùng
k ế t thú c b ằ n g cuộc chiến đ ấ u 55 n g à y đêm. N ếu n h ư ở
Điện Bién P h ủ , 55 n g à y đêm là thòi g ia n cần th iế t cho
m ột trậr. tiế n công dài n gày vào m ột tậ p đoàn cứ điểm
k iê n cô thoo p h ư ơ n g c h âm "đ ánh th ắ n g , tiến chắc", th ì 55
ngày đêm Tổng tiên công và nổi d ậy ở m iền N a m lại là
bước kết th ú c chiến t r a n h k h ô n g n g ừ n g r ú t n gắn, k h ẩ n
trương, 't h ầ n tô"c", n h a n h đến k h ô n g ngờ! Dù n g ắ n h ay
dài, thời gian v ẫ n là lực lượng".
Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Nguyên Tổng
tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam,

123


Chiến dịch H ồ C h í M in h qua hối ức các
Tư lệnh và Chính ủy, Nxb Quân dội nhân

dán, 11.2005, tr.62-63.

Cuộc tổng tiến công và nổi dậy m ù a X u â n 1975 của quân
và dân ta toàn thắng: "Mỏ ra một bước ngoặt vĩ đại trong
Ịch sử dân tộc. Nó kết thúc vẻ vang q u á trìn h 30 n ă m chiên
t r a n h giải phóng d â n tộc và bảo vộ Tổ quốc b ắ t dầu từ Cách
m ạng th á n g Tám, chấm dứt vĩnh viễn ách thống trị hơn rnộl
thê kỷ của chủ nghĩa đ ế quốc tr ê n đ ấ t nước ta, làm cho Tô
quốc ta vĩnh viễn độc lập, thống n h ấ t và đưa cả nước tiên lên
chủ nghĩa xã hội. T h ắ n g lợi ấy đã là m t h ấ t bại cuộc chiên

t r a n h xâm lược thực d ân mới quy mô lớn n h ấ t và dài ngày
n h ấ t từ sau chiến t r a n h t h ế giới th ứ hai, làm đảo lộn chiên

lược toàn cầu của tê n đ ế quốc đ ầ u sỏ, đẩy M ỹ vào tìn h thê
khó k h ă n chưa từ n g thấy".
Trích Nghị quyết Dại hội đại biểu Loàn
quôc lần thứ IV - Dảng Cộng sản Việt Nam.

"Ngày to à n t h ắ n g 30 t h á n g 4 n ă m 1975 di vào lịch sử
n h ư một sự k ế t th ú c chiến lược vô song. T rải q u a cuộc
trư ò n g ch inh 30 n ă m với b a mốc son chói lọi: Tổng khởi
n g h ĩa t h á n g Tám, Điện Biên P h ủ và m ù a X u â n 1975 to à n
th ắ n g , d â n tộc ta đã h o à n t h à n h vẻ v a n g sự ng hiệp cứu
nước. Ach th ố n g trị của chủ n g h ĩa th ự c d â n cũ và mói kéo
dài hơn một t h ế kỷ t r ê n đ ấ t nước t a đã v ĩn h viễn c h ấ m
dứt. Tổ quôc ta h o à n to à n độc lập, th ô n g n h ấ t. Cả nưóc đi
lên ch ủ n g h ĩa xã hội.
124


T rôn p h ạ m vi t h ê giới, dây là lần d ầ u tien tro n g lịch
sử đ ấ u t r a n h của các d â n tộc nhưỢc tiểu, một d â n tộc vôn
là thuộc địa, nửa ph o n g kiôn, k in h tô^ kóm p h á t triể n dà
v ù n g lôn tự giải p hóng và liên tiôp đ á n h t h ắ n g n h ữ n g
cừ òug qviôc dê quôc c h ủ n g h ĩa , c h ủ yếu b ằ n g sức của
c h ín h m ìn h , nôu m ộ t t ấ m gương a n h düng, b â t k h u ấ t ,
I r í tuộ, t à i n ă n g t r o n g p h o n g t r à o giải p h ó n g d â n tộc
t r ê n thô giới. Cụm t ừ "Viột N a m - Hồ Chí Minh" đi vào
n g ô n ngữ của các d â n tộc, đồng n g h ĩa với lương tri và
p h ẩ m giá con ngưòi, với c h ân lý "Kliông có gì quý hơn độc

lậ p tự do".
T h ắ n g lợi của n h â n dân Viột N a m có t ầ m quôc t ế lớn,
dó củng là t h a n g lợi của n h â n loại tien bộ yêu chuộiiẹ hòa
bìn h và công lý trô n thô^ giới.
T h á n g lợi của n h â n d â n Viột N am có tín h thời dại sâu
sác. T h ắ n g lợi ấy k h ả n g ciỊnh một c h ân lý: "Bất kỳ một
quôc gia nào, dù có h ù n g m ạ n h đôn đâu, n ê u d ù n g bạo lực
dô áp d ặ l ý chí của m ìn h lên d â n tộc k hác ihì cuôi cùng
n h â t dịnh t h ấ t bại". Chiôn i h ắ n g Điộn Biôn Phủ, m ù a
X u ân to à n Ih á n g 1975, đó là n h ữ n g Điểm h ẹ n m à Lịch sử
d à n h cho n h ữ n g cuộc chiôn t r a n h x â m lược tro n g thòi dại
nRày nay".
Dại thắng mừa Xuân ỉ 975, Bản lĩnh và
tr í íuệ Việt N a m , Nxb Quản đội nhân

dân. ỉỉ.2()()6. Ir.74-75.
125


II. M Ỹ- NGỤY Tự THÚ NHẬN THẤT BẠI

P.Xníp - c h u y ê n gia tìn h báọ ch iên lược (CIA) của Mỹ
tạ i Sài Gòn đ ã t h ú n h ậ n : "Tuy có c h ú ý đ ế n n h ữ n g d ấ u
hiệu về sự c h uy ển q u â n k h ô n g b ình th ư ờ n g c ủ a Bắc Việt ỏ
p h ía tâ y và bắc Buôn M a Thuột, n h ư n g tôi k h ô n g dự k iế n
một cuộc tiến công trực tiếp vào t h à n h phô m à chỉ dự kiến
Cộng s ả n sẽ tìm cách cắt đứ t đường sá ti-ong k h u vực và cô
lập t h à n h phô". T uy n h iê n k hông p h ả i chỉ có m ìn h tôi n g h ĩ
n h ư vậy, cả DAO (cơ q u a n tù y viên quôc ph ò n g c ủ a Mỹ tạ i
Sài Gòn) và các b ạ n đồng ng hiệp CIA của tôi c ù n g đều t ậ p

t r u n g vào Plâycu, Kon T u m m à k h ô n g nói gì đ ê n Buôn M a
Thuột".
Lịch sử Đ ả n g Cộng sản Việt N a m , tập 11
(1954-1975),

Nxb Chính trị Quô’c gia,

H.1995, tr.662.

"Chính sách n g ă n c h ặ n của c h ú n g ta đã p h ả i h ứ n g
chịu một đòn r ấ t n ặ n g n ề tạ i Việt N am . Vòng quay th ự c
sự của b á n h xe lịch sử đã vô cùng tồi tệ. B ên c ạ n h 56.000
b in h sĩ Mỹ bị t h i ệ t m ạ n g (con số t h ậ t còn cao hơn n h iề u )
và r ấ t n h iề u bị thương, n é t bi t h ả m n h ấ t của Mỹ là sự t a n
vỡ từ n g m ả n g c ủ a xã hội ch ú n g ta. Sự t a n vỡ đó đã m a n g
h ìn h thức m à t ấ t cả ch ú n g t a đều b iêt rõ: xã hội n g h iê n g
n gả n ặ n g nề, p h o n g trà o chống đôl c h ín h p h ủ và chông đối
q u â n sự được p h ả n á n h t r ê n báo chí; đòi hỏi gay gắl c ủ a
n h ữ n g người tự do cực đoan, đòi h ủ y bỏ c h ín h p h ủ và t ừ
126


đ ấ y đòi hủy bỏ to à n bộ c h ế độ c h ín h trị: sự trô n t r á n h
q u â n dịch lan trà n , tì n h t r ạ n g kỷ l u ậ t ngàv càng lỏng lẻo
rõ rệt; n ạ n m a túy n gày càn g h o à n h h à n h m ạ n h mẽ tro n g
các q u â n chủng: Các n gh ị sĩ quốc hội công k h a i gọi cuộc
c h iế n t r a n h đã dược các c h ín h p h ủ Mỹ tiên h à n h ở Việt
N a m là đô quô"c, t à n ác, x ấ u xa, vô đạo lý và không đ áng
được người Mỹ ủ n g hộ. D ù c h ú n g ta lắ n g n gh e t h ế nào
n h ữ n g lời an ủi của các bạn, dù c h ú n g ta cô" n g h iê n cứu

tìm n g u y ê n n h â n của sự t h ấ t bại, dù c h ú n g ta đưỢc tống
t h ô n g k h u y ê n n ê n q u ê n cuộc chiến t r a n h n ày đi và h ãy
n h ì n về tương lai, th ì Việt N a m v ẫ n cứ... một cố g ắ n g lốn
lao c ủ a nước Mỹ đã bị t h ấ t bại và t h ấ t bại h oàn toàn".
Tạp chí Lục quân Mỹ tháng 7 năm 1975.

"Điều gì b ạ n học được t ừ lịch sử là điều bạn khô ng th ể
học t ừ lịch sử - Đó c h ín h là lịch sử". T ro ng suôt thòi gian
c h iến t r a n h v ù n g Vịnh, tôi cảm n h ậ n t h ấ m th ìa câu nói
này. Nước Mỹ m ột lầ n n ữ a lao vào m ộ t cuộc p h iê u lưu ở
ngoài nước đ á n g ngờ - lầ n n à y để xóa t a n bóng m a của sự
t h ấ t bại ỏ Việt N am . N h ư n g Việt N a m lại ghi d ấ u ấn
tro n g lỊch sử nước Mỹ, chiêVi t r a n h Việt N am là m ột p h ầ n
c ủ a ngưòi Mỹ.
A. Ma-sơn, lác giả liêu thuyết "ở quê

hương" // Báo "Sự kiộn và nhân chứng",
tháng 4 năm 2002.
"Sau t h ấ t bại c ủ a Mỹ tại Việt N am , một số đông nghị
sĩ có tôn tuổi tro n g quốc hội đã p h á t biểu r ằ n g Mỹ phải
127


t h ừ a n h ậ n n h ữ n g giói h ạ n của sức m ạ n h q u â n sụ của
m ìn h v à t ừ n a y trở đi p h ả i d ự a n h iề u hơn vào n h ữ n g
p h ư ơ n g p h á p k h á c để ả n h hương đến n h ữ n g sự kiộn trô n
t h ế giổi. S a u m ột loạt cuộc phỏn g vấn, có thổ rú t r a đưỢc
m ột k ế t l u ậ n n h ư sau: các tư ốn g lĩnh và đô dôc Mỹ đã
p h ạ m n h iề u sai lầ m c h ả n g k hác gì n h ữ n g n h â n v ạ t d â n sự
tro n g c h ín h p h ủ Mỹ".

Cả p h á i "diều h â u " lẫ n p h á i "bồ câu" tro n g quốc hội
M ỹ đ ê u cho r ằ n g đ iề u t r ê n d ây có n g h ĩ a là t ừ n a y trơ di,
s a u k h i q u y ế n sồ q uy ô t t o á n về V iệ t N a m đ ã đưỢc g ấ p
lại, các chương tr ì n h của L ầu N ă m Góc sẽ vấp p h ả i t h ê m
kh ó k h ă n k h i đưa r a để th ô n g q u a các n g â n k h o ả n chứ
k h ô n g p h ả i sẽ g ặ p dỗ d à n g hd n n h ư tổ n g t h ố n g P h o đã
m o n g đợi.
N h i ề u n g h ị sĩ có t r u y ề n th ố n g ủ n g hộ giới q u â n sự
n h ư C h ủ tịc h ủ y b a n Q u â n lực Quôc hội Mỹ Xten-nít,,
ủ y viên ủ y ban chuẩn chi thượng nghị viện Mỹ Cơ-lon-lan,
Gioóc M a-h ô n g c ũn g đều t h ừ a n h ậ n rằng: do Viộl N a m ,
đ a n g n ả y sin h r a n h ữ n g n h ậ n th ứ c mới về sức m ạ n h q u â n
sự Mỹ.
N h i ề u người c ầ m đ ầ u giối q u â n sự Mỹ được p h o n g
v ấ n đ ã nói: họ h iể u đưỢc r ằ n g các c h ư ơ n g t r ì n h sản x u ấ t
v ũ k h í c ủ a họ d a n g v ấ p p h ả i n h ữ n g t h ử t h á c h n g h i ê m
trọ n g .
M ột n h ó m n h à lập p h á p Mỹ, được n h iề u giới có t h ế lực
là m h ậ u t h u ẫ n , sẽ tìm cách đòi h ủ y bỏ chương t r ì n h s ả n
x u ấ t m á y b a y n é m bom c h iên lược B I c ủ a k h ô n g q u â n
M ỹ h a y ít n h ấ t c ủ n g là là m tr ì h o ã n chvíơng Lrình s ả n
x u ấ t đó.
128


N ghị sĩ cộng hòa Rơ-xơ, C h ủ tịch ủ y b a n N g â n h à n g t i ề n tệ của h ạ n g h ị viện Mỹ, nói: "Tôi tin tư ở n g r ằ n g với
niột n ề n k in h tê p h ồ n vinh, với sức m ạ n h t i n h t h ầ n được
p h ụ c hồi lại (sau t h ấ t bại ở Việt Nam), nước Mỹ sẽ d u y t r ì
được ả n h hưởng c ủ a m ìn h tôt h ơ n là th e o đuổi m ộ t c h ín h
s á c h c a n th iệ p và p h iê u lưu bị ngộ n h ậ n là c h ủ n g h ĩa quốc

t ế tro n g n h ữ n g n ă m g ầ n đây... C h ú n g t a k h ô n g c ầ n p h ả i
có m ặ t ỏ T riều Tiên, ở Việt N a m , ở Ý h a y ở n h iề u nơi k h á c
t r ê n t h ế giới n h ư h iệ n nay".
N g h ị sĩ d â n c h ủ M a -h ô n g t h ừ a n h ậ n t r o n g m ộ t cuộc
p h ỏ n g vấn; n h ữ n g t h ấ t b ạ i c ủ a M ỹ v ừ a q u a t ạ i V iệ t
N a m đ ã c u n g cấp m ộ t t h ị tr ư ờ n g n g à y c à n g r ộ n g r ã i hơ n
cho n h ữ n g ý k iế n m à n g h ị sĩ Rơ-xơ đ ã p h á t biểu, tức là
M ỹ p h ả i tìm k iế m n h ữ n g p h ư ơ n g p h á p mới đ ể k i ế n tạ o
"sức m ạ n h quốc gia!". M a - h ô n g t h ú n h ậ n r ằ n g n h ữ n g
người c ầ m đ ầ u giới q u â n sự M ỹ c ũ n g đ ã n h ậ p cuộc với
giới d â n sự tro n g m ộ t k h u n g c ả n h " tỉn h m ộng" c h u n g
đôi với c h ín h p h ủ Mỹ. M a -h ô n g nói: " N h â n d â n M ỹ t h ấ y
r ằ n g c h ú n g ta đ ã k h ô n g đ ạ t được n h ữ n g m ụ c t i ê u c ủ a
c h ú n g t a (ở V iệt N am ).
T h ư ợ n g nghị sĩ Cơ-len-lan đồng ý với M a-h ô n g về điều
nói trê n . N ă m n a y ông t a sẽ tìm cách c ắ t giảm 5 tỷ đô la
c ủ a n g â n sách quốc p h ò n g do L ầ u N ă m Góc đ ư a ra.
Cơ-lcn-lan nói: " N h ữ n g bài học của Việt N a m là t ừ n a y
trỏ đi, c h ú n g ta k h ô n g được d ấ n t h â n vào m ộ t cuộc chiên
t r a n h k h á c nữa, t r ừ ph i c h ú n g t a có ý đ ịn h t h ắ n g tro n g
cuộc chiến t r a n h đó (ở Việt N a m dĩ n h iê n Mỹ m u ô n t h ắ n g
n h ư n g bị thu a). C h ú n g t a p h ả i h ế t sức t h ậ n t r ọ n g v à lựa
9- ĐTMX-A

129


chọn trong kh i q u y ế t đ ịn h sẽ chiên đ ấ u chống cộng sản ở
chỗ nào.
Cơ-len-lan đồng ý VỚI Rơ-xơ và n h iề u nghị sĩ k h á c r ằ n g

Việt N a m đ ã c h ứ n g m in h là sức m ạ n h q u â n sự c ủ a Mỹ có
n h ữ n g giới h ạn . ô n g ta nói: " C h ú n g t a k h ô n g th ổ là m sen
đ ầ m chông cộng s ả n k h ắ p th ê giới. C h ú n g t a kh ô n g đủ
k h ả n ă n g dể viện trỢ k in h t ế và q u â n sự cho t ấ t cả các
nước đ a n g p h á t triển. T à i n g u y ê n c ủ a c h ú n g ta có giới
hạn. 'Phượng nghị sĩ X len-nít cũng n h ư Cơ-lon-lan và
Ma-hông, chắc c h ắn khônp: dưỢc xếp vào loại "bồ câu" khi
l)àn den việc cấp ngán khoản cho các lực lượng q u â n sự".
Báo "Sao và vạch" (Mỹ) ngày 3 tháng 5
năm 1975 // Báo "Quân đội nhân dân",
ngày 30 tháng 6 năm 1975.

"Các sĩ q u a n Mỹ đ a n g cố n u ô t n iề m cay đ ắ n g và tìm
cách t r á n h k h ô n g n h ắ c đến chiến t r a n h Việt N am , m ột
cuộc chiến t r a n h còn tiếp tụ c in s â u vào tâ m tr í họ n h ư là
một chuỗi dài t h ấ t bại đ a u th ư ơ n g (th á n g 5 n ă m 1975)".
Báo "Sao và vạch" (Mỹ) II Sách "Sức mạnh
Việt Nam", Nxb Quân đội nhân dân, lià
Nội, 1976, tr.I84.

"Thực t ế là các con bài Đ ôminô đ a n g sụp đổ v à người
t a ch ưa biết k h i n ào th ì k ế t thú c. Sự đổ võ ấy k h ô n g p h ả i
là ảo tưởng. Có n h ữ n g người còn n g h ĩ r ằ n g niíớc Mỹ mỉa
m ai k ia sẽ là con bài Đ ôminô cuối cùng".
Báo "Bưu điện Oasinhtơn, sô' ra ngày 30
tháng 4 năm 1975.

130

9- ĐTMX-B

"Cuộc chiên t r a n h xâm lược t à n bạo và t h ấ t bại (của
Mỹ) ò Đông D ương đã k ê t th ú c v à c ù ng với nó, cuộc đ ấ u
t r a n h kéo dài su ô t 30 n ă m trời để t r a n h t h ủ trá i tim, khôi
óc

VỀ

thực h iệ n giấc mơ làm bá c h ủ (của Mỹ) c ũ ng đã

chấm dứt. Mỹ d ín h líu vào cuộc chiến t r a n h n à y m ấ t gần
10 nèm trời (!) n h ư n g cái giá của cuộc t h ậ p tự chin h n h ằ m
cố’ ngán c h ặn chủ n g h ĩa cộng s ả n ở n ử a vòng bên k ia tr á i
đ ấ t qaả là n ặ n g n ề và cuối cù ng là q u á n ặ n g nề. Cái giá
p h ả i ;rả đó là 55.000 lính Mỹ chết, 150 tỷ đô la m ất, gia
đ ìn h / à đ ấ t nước bị chia rẽ ch ưa từ n g t h ấ y kể từ n gày có
nội cLiến".
Trích hãng tin Mỹ UPI // Tạp chí "Lịch sử
quân sự", sô' ra tháng 8 năm 1975.

"^'ấn đề Việt N a m đã gây r a sự chia rẽ và th ù địch

giữa Igưòi

Mỹ với

nhau, đó là điều tôi lo sỢ.

Kìt th ú c n ă m 1968, s a u n h iề u n ă m điều h à n h cuộc

chiến t r a n h gay c ấ n n h ấ t ở Việt N am , tôi thực sự không
t i n rrinh có t h ể sông sót n ế u ở lại N h à t r ắ n g th ê m một
n h i ệ n kỳ nữa. Vì tì n h h ìn h đen tôi c ủ a c h ú n g ta ở Việt
N a m đã làm cho tôi p h ả i căng t h ẳ n g su ô t 1.886 đêm, ít
kh i đĩỢc ngủ trưốc 2 giò sáng".
Giôn-xơn, cố Tổng thông Mỹ // Nguyệt
san "Sự kiện và nhân chứng", tháng 4
năm 2002.

"ĩ’h ữ n g n ă m t h a m gia chiến t r a n h V iệt N a m là một
thòi lỳ tụ t lùi và tự cô lập của Mỹ, thòi kỳ đư a đến sự
131


đ ình đốn ở tr o n g nưốc v à k h u y ê n k h íc h n h ữ n g nguy cơ
mới ở nước ngoài (1973).
Cuộc chiến t r a n h Việt N a m c à n g th ê m phức tạ p do có
n h ữ n g yếu tô' trước đây ch ưa từ n g n ả y sinh.
Ních-xơn, cô' Tổng thống Mỹ// "Sữc mạnh
Việt Nam", Nxb Quân đội nhân dân, Hà
Nội, 1976.

"Trong q uá t r ì n h nưóc Mỹ tiế n h à n h chiến tr a n h .
N h ữ n g người có t h ế lực n h ấ t tro n g phe cấp tiê n ỏ cả hai
đ ả n g tron g Quốc hội, đ ã từ n g ủ n g hộ cuộc dín h líu của
ch ú n g t a (Mỹ) vào Việt N am , th ì n a y đ a n g cố r ú t khỏi sự
cam k ế t của họ".
Ních-xơn, cô' Tổng thông Mỹ// Nguyệt san
"Sự kiện và nhân chứng", tháng 4 năm
2002.

"Mỹ đ ã t h ấ t bại n g h iê m trọ n g ở Đông Dương. T ìn h
h ìn h N a m Việt N a m là m ột t h ả m h ọa với n h ữ n g mức độ
kh ô n g th ể tưởng tư ợ n g được".
Giê-rôn Pho, Cựu Tổng thông Mỹ// "Sức
mạnh Việt Nam", Nxb Quân đội nhân dân,
Hà Nội, 1976, tr. 182.

"Tôi hy vọng r ằ n g n h ữ n g n g à y c h ú n g t a đơn phương
can thiệp vào Việt Nam, C am puchia và Cộng hòa Đôminích
đã q u a rồi.
132


C h ú n g ta đã r ú t ra đưỢc bài học là đừng bao giờ đ ất
nước c h ú n g ta d ín h líu về q u â n sự vào các v ấ n đề nội bộ
c ủ a các nước khác".
G, Ca-tơ, cựu Tổng thông Mỹ // Hãng UPI
ngày 28 iháng 5 năm 1975.

" T h ật là r ấ t đ á n g b uồn kh i người ta c h ứ n g kiến sự sụp
đổ m ộ t bộ p h ậ n của một quốc gia. Khi ngưòi ta th ấ y bao
n h i ê u người bị lâ m vào một c ả n h đ a u khổ, hỗn loạn và
h o ả n g h ố t q uá sức tư ở ng tưỢng. T uy nhiên, ch ú n g t a đừng
n ê n cảm nghĩ là c h ú n g ta đã bỏ rơi b ấ t cứ m ột ai. K hông
m ột sức m ạ n h bên ngoài nào có th ể cứu vớt một đ ấ t nưốc
th iế u ý chí hoặc sự lã n h đạo chính trị. Bài học m à c hú ng
ta r ú t r a được là M ỹ không th ể giải đ á p được mọi v ấ n đề
tr ô n t h ế giối. C h ú n g ta xét đoán về k h u vực n à y của th ê
giới dự a vào n h ữ n g k in h n g h iệ m của c h ú n g t a tại c h âu

Au. C h ú n g ta là m ột cường quốc to à n c ầ u với m ột tri thức
b á n cầu. Rõ r à n g là t ấ t cả ch ú n g ta, tro n g đó có cả tôi, đều
có lỗi".
n. Hăm-phri, cựu phó Tổng thông Mỹ
dưới thòi L, Giôn-xơn. "Thòi báo" (Mỹ)
ngày 12 tháng 5 năm 1975// Báo "Nhân
dân", ngày 23 tháng 5 năm 1975.

"Điều m à c h ú n g ta ph ải làm là p h ả i x e m xét kỹ c h ún g
La dịnh nói gì khi c h ú n g ta nói đến an n i n h tậ p thể. N ếu

điều đó k h iế n c h ú n g ta cứ p h ả i t r ả giá b ằ n g 5 v ạ n sinh
m ạ n g mỗi một t h ậ p kỷ th ì ch ú n g ta c ũ n g ch ẳn g t h ậ t được
133


a n n in h v à n ề n a n n in h của c h ú n g t a c ũ n g k h ô n g phải là
t ậ p thể. Xin n h ắ c n h ở các b ạ n còn trẻ tuổi: N ếu họ bác bỏ
n h ữ n g sai lầ m c ủ a c h a chú họ - và tôi c ũ n g là m ột tro ng
n h ữ n g người đó - th ì họ cũng đ ừ n g mắc vào n h ữ n g sai lầm
c ủ a n h ữ n g người ô n g của họ (tức là có t h á i độ b iệt lập). Tôi
n g h ĩ r ằ n g tro n g th ờ i gian còn lại c ủ a n ă m nay, cả n h ữ n g
người Cộng h ò a lẫ n D â n chủ, đều p h ả i gác bỏ n h ữ n g cuộc
t r a n h cãi về c h ín h trị. C h ú n g ta p h ả i c h u n g sức với n h a u
và điềm tĩn h t h ả o l u ậ n về dường lối m à c h ú n g ta m u ốn
th e o đuối n h ư là c h ú n g t a đ ã từ n g là m n g a y s a u chiên
t r a n h t h ế giới lầ n t h ứ hai".
Đ. Rớt, Bộ Irưởng Ngoại giao Mỹ dưối
thời các Tổng thông Ken-nơ-di và Giônxơn - "Thời báo" (Mỹ) ngày 12 tháng 5
nàm 1975 // Báo "Nhân dán", ngày 23

tháng 5 năm 1975,

"Cuộc r ú t lui lịch sử (thực r a là th á o chạy) khỏi Việt
N a m của m ột đ ạ i cưòng quôc n h ư Mỹ k h ô n g thê’ k h ô n g
đ ặ t r a m ột sô" câu hỏi gây ả n h hưởng có h ạ i cho địa vị của
M ỹ t r ê n t h ế giới".
Kít-xinh-giơ trả lời phỏng vấn hãng tin
Mỹ USIS ngày 19 Lháng 5 năm 1975 //
Tạp chí "Lịch sử quán sự", sô '8-1975.

"Sự s ụ p đổ c ủ a Đ ông D ương vừa là bước t h ụ t lùi, vừa
là t ấ n t h ả m kịch đối với nước Mỹ. C h ú n g t a sẽ p hải đ á n h
giá tá c động c ủ a Đ ô ng Dương đối với các đồng m in h của
134


chvíng t a và với các nùớc khác c ũ ng n h ư đôi với n h ậ n th ứ c
c ủ a họ vổ nưóc Mỹ".
H. Kít-xinh-giơ, cựu Ngoại trưởng Mỹ //
lỉáo "Tin Mỹ và thê' giới", ngày 12 tháng 5
năm 1975.

"Có th ổ c h ú n g ta dã sai lầm tro n g k h i biến Việt N a m
t h à n h cuộc th í ng h iệ m dôi với c h ín h sách của c h ú n g ta
c h ư k h ô n g p h ả i đôl với c h ín h sách của người Việt N a m k ể
t ừ n ă m 1962 và 1963 kh i c h ú n g ta b ắ t đ ầ u d ín h líu vào
đó... Tôi n g h ĩ r ằ n g có lẽ việc đưa các lực lượng q u â n sự Mỹ
vào lỀi biện p h á p giải quyết tồi n h ấ t vì đ iề u đó có n g h ĩa là
đ ư a một yếu tô" ngoại lai vào".
H, Kít-xinh-giơ, cựu Ngoại trưởng Mỹ //

Báo "Nhân dân", ngày 7 tháng 5 năm
1975.

"Cảm giác n h ẹ nh õ m sâu sắc là cuộc chiến t r a n h n à y
cuối cùng đã kô’t thúc, khôn g xóa bỏ tr á c h n h iệ m của
c h ú n g ta giúp đỡ việc xây d ựng lại V iệt N am . N êu c h ú n g
t a d ũ n g c ả m v à t r u n g thực n h ìn vào sai lầ m c ủ a c h ín h
sách trước đ ây th ì c h ú n g ta có thổ r ú t r a bài học đổ sửa
c h ữ a các p h ư ơ n g hướng của ch ú n g ta tr o n g tương lai".
M. ỈIúL-phin, Th ưựn g n gh ị sĩ Mỹ // Báo

"Nhân dân", ngày 2 tháng 5 năm 1975.

"Cách d u y n h ấ t để cứu v ãn được b ấ t cứ cái gì khỏi
to à n bộ cơn ác m ộng đó là đ ừ n g có tá i d iễ n nó n ữ a . Đó là
135


điều a n ủi d u y n h ấ t m à tôi có t h ể r ú t ra" (từ cuộc chiến
t r a n h x â m lược c ủ a Mỹ ỏ m iền N a m V iệt Nam).
G. Mắc-ga-vơn, Thượng nghị sĩ Mỹ // Háo
"Nhân dân" ngày 2 tháng 5 năm 1975.

" C h ú n g t a c ầ n p h ả i r ú t k in h n g h iệ m và từ n a y trỏ đi
p h ả i ch ín c h ắ n hờn, t h ậ n trọ n g hơn v à có trá c h n h iệ m hơn
k h i tìm cách giải q u y ế t n h ữ n g v ấ n đ ề n h ư vậy. Người Mỹ
từ n g có m ộ t n iề m tin, m ột cảm giác n h ấ t định r ằ n g mọi
điều c h ú n g t a là m đ ều là tu y ệ t vời, còn mọi cái người k hác
là m t h ì đều x ấ u h oặc có v ấ n đề. M ột tro n g n h ữ n g lỗi lầm
lớn n h ấ t c ủ a c h ú n g ta là đã có t h á i độ k h i n h rẻ, ngạo m ạn,

gọi p h ía b ê n k i a là lũ m a n rỢ, ấ m ớ. Tôi n gh ĩ r ằ n g t ấ t cả
n h ữ n g đ iều đã x ả y r a cần p h ả i d ẫ n tối m ột thòi gian suy
n g h ĩ lại nào đó".
w. Phun-brai, nguyên Chủ tịch Uy ban
đôì ngoại Thượng viện Mỹ II "Thòi báo"
(Mỹ) ngày 12 tháng 5 năm 1975 II Báo
"Nhân dân", ngày 23 tháng 5 năm 1975.
"Nếu đ e m bắc c â n th ì cuộc chiến t r a n h chắc c h ắ n p h ả i

đưỢc coi là m ộ t t ấ n t h ả m kịch với n h ữ n g h ậ u q u ả ta i h ạ i
cho n h â n d â n cả h a i nước Việt N a m và Mỹ. N h ư n g tôi v ẫ n
t h ấ y r ằ n g c h ú n g t a p h ả i đ ứ n g trước n h ữ n g sự lựa chọn
h ế t sức k h ó k h ă n . Cái giá của việc tạ o cơ hội tồn tạ i cho
m ộ t quốc gia p h ả i là bao nh iê u ? K h ô n g p h ả i vì thvia m à
c h ú n g t a p h ả i đ ấ m ngực t h a n thơ. Đ ây là m ột sự lự a chọn
x ít xao bao h à m n h ữ n g n h â n tô đạo lý đôi với cả h a i bên.
136


N h ìn rộ n g r a th ì việc t r a n h th ủ thòi g ia n cho n h ữ n g quốc
gia ở Đông N a m Á ổn đ ịnh các c h ín h p h ủ của họ là lý do
chín h của n h ữ n g h à n h động của c h ú n g ta. N h ư v ậy th ì
củng có được đôi c h ú t a n ủi th ấ y r ằ n g n h ữ n g nước n h ư
T h á i Lan, Xingapo, Inđônêxia và M a la ix ia k h ô n g p h ả i là
đều ơ tron g h o à n c ản h tồi tệ n h ư vậy".
w. Bân-đi, cô" vấn về chính sách đôi ngoại
của các Tổng thông Ken-nơ-đi và Giôn-xơn. '
"Thòi báo" (Mỹ), ngày 12 tháng 5 nám 1975 //
Báo "Nhân dân", ngày 23 tháng õ nám 1975.

"Từ trước đ ến nay, người ta v ẫ n t h â y h ìn h n h ư k ế t
('UỘC sõ là n h ư vậy. Rõ rà n g là kh i H iệp đ ịnh P a -ri được
ký, ngưòi ta

dã th ấ y nó sẽ bị cả hai bôn vi p h ạ m và q uả là

Iihư vậy. Bây giò th ì c h ú n g ta p h ả i t h ậ n trọ n g r ú t r a
Iihững bài học tô't cho tương lai. T h ứ n h ấ t, c h ú n g ta p h ả i
cân n hác kỹ và t h ậ n trọn g xem nôn c a m k ế t lực lượng Mỹ
ỏ dâu và n h ư t h ế nào. Tại N a m Việt N a m , k h ô n g có một
cấu trúc chính trị đủ cung cấp đê chịu đự ng nổi trọng lượng
('ủa sức m ạ n h của c h ú n g ta. T h ứ hai, c h ú n g t a c ầ n p h ả i
biôt chắc r ằ n g khi lực lượng của c h ú n g t a được c am kết, để
ủ n g hộ quyển lợi c ủ a M ỹ thì n h ữ n g q u y ề n lợi đó p h ả i là
q u a n trọ n g chứ k h ô n g p h ả i n h ư trư ờ n g hỢp ở Viột Nam".
G. ỉỉôn, Ihử trưởng Ngoại giaơ Mỹ dưới

ihờì các Tổng thông Ken-nơ-đi và Giôn-xơn. "Thòi báo" (Mỹ), ngày 12 tháng 5 nám
1975 // Báo "Nhản dân", ngày 23 Iháng 5
năin 1975.
137