Tám đổi mới để trở thành người giáo viên giỏi phần 1 giselle o martin kniep

371.1
T104D

Ui

LLE 0. MARTIN-KNIEP

am doi m6i
detrdthanh
GIAOVIENGldl
Nga6idich:LEVAN CANH

11097

HA XUAT BAN GIAO DUG VIET NAM


I

GISELLE O. MARTIN-KNIEP

am doi mdi
detrdthanh
NGl/OI
GIAOVIENGIOI
NgL/didichiLEVANCANH

TH'J V/IENTIWHBINMTHUAN

9VL ^ ^ 0 ^ ^

NHA XUAT BAN GIAO DUG VIET NAM

^


BECOMING A BETTER TEACHER

MUCLUC

EIGHT INNOVATIONS THAI WORK

n, ,

Cac bang trong sach

4

Loinoidau

5

ASCD

Mofddu

9

Association for Supen'ision and Curriculum Developmenl

1.

Siic manh cua nhCing cau hoi cd't loi

15

Alexandria, Virginia USA

2.

Tich hop chuong trinh voi vai tro lam c6ng ctj de dat sir kfi't dinh

25

3.

Thiet ke chuong trinh va phirong phap danh gia theo chuan

36 ,

4.

Danh gia sat vcd thirc te dcfi song

54 i

5.

Sir dung huong d3n cha'm diem de h6 tro hoat dong hoc

64

By Giselle O . M a r t i n - K n i e p

6.

Tiii ho so bai lam : Ctta so de quan sat tu duy
va qua trinh hoc tap cua hoc sinh

99

Copyright © 2000 by Association for Supervision and Curriculum Development. A l l rights

7.

Chiem nghiem : Chia khoa M tu hieu ve ban than t6t hon

I l l

means, electronics or mechanical, including photocopy, recording, or any infonnation storage and

8.

Nghien ciru cai tien: Hoi dap ve each lam

134

retrieval system, without pennission from ASCD.

9.

Tom luge van de

154

reserved. No part of this publication may be reproduced or transmined in any fonn or by any

1703 N . Beauregard St. •Alexandria, V A 22311 -1714 USA

,

,

ASa3 is not respionsible for the quality of the translation.

Phu liic A : Qic cong cu xay dung mot don vi chuong trinh hoc

163

Phil luc B : Cac cong cu xay dung cac hinh thiic danh gia
sat thirc cuoc song

174

Ban quyfo thu6c ASCD (Hiephfii Giam sat va Xay dimg chuong trinh ciia Hoa Ky)..Moi quydn da
duoc dang ki. K h i chua duoc phep ciia ASCD, khong ai c6 quySn sao chep hoac liai truyen bat k i
phan nao trong cuon sach nay du6i bat k i dang nao, bang bat k i phucmg ticn dicn iir hay ca hoc nao,
bao g6m photocopy, ghi am, hay duiig bat k i he thong luu tiir thong tm va tlin kiem
ASCD kliong chiu trach nhiem ve chat krcmg ciia ban dich.

j

j j

Sach diroc mua ban quyen theo Hop dong
giiJa Nha xua't ban Giao due Viet Nam va l o chufc ASa3 Hoa K y
Nlia xuat ban Giao due Viet Nam gar quydn cong bo tac phdm ban tieng Viet.

11-201 l/CXB/55~2054/GD

Ma s o : 8 Z I l l K r - C P D

Phu luc C : Cac cong cu thiet ke cac bai danh gia
theo tui h6 so bai lam

181

Phu luc D : Cac g d y va cau hoi d^ chi6m nghiem

183

Phil luc E : Cac cong cu nghien ciiu cai tien

190

Tai lieu tham khao va tu lieu nguon

196


CAC BANG TRONG SACH

31

Trinh hi6n cua giao vi6n v6 mOt chi/ong trinh cho mOn Khoa hoc xa hOi

38

3.2.

Quy trinh thiS't kg chuong trinh

40

3 3.

Hudng dan cham aim don vi b^i hoc v6 chu d6 cOng d6ng cho hoc sinh mlu gi^o

50

4.1.

B^n thao 1 cua b^i d^nh gi^ chuong trinh luyfin tSp sCrc d6 kh^ng

58

khoa hoc - cong ngh§ giifa cac qu6c gia. T r o n g b6'i canh do, qu6c gia nao k h o n g

phirong ph^p danh gi^

nhSn

Thc(i d a i Chung ta d a n g s6ng la tlidi dai di§n ra cu6c chay dua q u y ^ t li#t

4.2.

B^n thio sCra lai cua b^i dSnh giS chuong trinh Iuy6n tap sCrc dS kh^ng c^ nhan

59

phat tri§n d u d c nSng luc khoa hoc - c6ng nghe cua m i n h t h i qu6c gia a'y kho

5.1.

Huang dSn cha'm (Jim each vi^t thuthuy^t phuc nguej khac lam gi theo phumg phap t6ng Ihl.....

65

tranh difdc sif t u t hSu, chSm phat tri^'n. Do vSy, m 6 t n ^ n giao due ti6n tie'n tao

5.2.

HutJng din Cham dilmcacuudilmvahanchg trong baiiam

ra difdc n g u 6 n n h ^ n luc chat lUdng cao c6 kha n 5 n g d o n g gop cho su phat tri^'n

cua hoc sinh theo phuong phap phan t'ch

66

5.3.

HuiJng din chS'm di6'm ki nang giai quy6't va'n 66

67

5.4.

Hu6ng din cham dilm ki nang thuy^t trinh

v i f n g la cai dich ma tat ca cac qu6c gia d^u nhSm t 6 i . M u c t i ^ u cua n^n giao due
do la m a n g d§n cho hpc sinh n i ^ m say m g hoc tap, k h a t khao dudc v u d n t 6 i

danh cho nhOng ngudi tinh nguyfin lam trong vi6n bao tang

71

5.5.

Hudng din cham dilm ki nang xay dung va bao v6 y kie'n c6 can cCr

72

5.6.

Hifdng dan cham dilm kT nang hoc hop tac

74

5.7.

Hu6ng dan cham dilm nhOng nguyfin tac cua tu duy phan bi6n

75

5.8.

HutJng din cham diem ki nang thuy^t trinh c6 sOc thuy^t phuc

78

5.9.

Hudng din cham diem ki nang thuc nghigm khoa hoc

80

5.10.

HmJng d i n cham dilm cho cau hoi: "Ai Cap c6 dCi tidu chf cua mOt n^n van minh Idn khong?"

82

5.11.

Hudng din cham dilm phan co hoc cua bai vig't d6i vcn I5i vi pham cac hudng din v^ n6i dung

83

5.12.

Hudng dan cham dilm bai vi6't vi pham hudng din v§ cau tnJc hay hinh thtfc

84

5.13.

HutSng din Cham dilmki nang thuyet trinh vg van hoa
(Minh hoa cac van de bat cap trong hudng din cham)

5.14.

nSng luc khoa hpc - c6ng n g h ^ qu6c gia, thuc da'y su phat tri^'n k i n h te'b^n

91

Hudng din cham dilm theo phuong phap tdng hop

n h i i n g chan t r d i mc(i cua t r i thiic v 6 i m o t n i ^ m t i n m a n h liet r i n g m i n h c6 the
thuc h i e n d u d c khat v o n g do. N o i each khac, giao due p h a i dat t r o n g tarn vao
v i f c k h d i day su say m# hpc tap, k i c h thich sU to m o va sang tao cua hoc sinh de
cac em c6 kha nSng kien tao ki§n thuc ttf n h u n g g i nha t r u d n g m a n g den cho
ho, de h p thuc s u thay rSng m 6 i ngay d 6 n h-udng la m o t ngay c6 ich. N h u vay,
m 6 t n^n giao due tidn ti§h k h 6 n g dat t r o n g t a m vao viee g i i i p n g u d i hoc tiep
t h u cac t r i thuc khoa hoc ma nha t r u d n g dua lai cho ho. Ngu-dc lai, m u c tieu cua
n^n giao due do la g i i i p n g u d i hoc n h a n ra dudc n h i i n g nSng luc t r i tuf cua
m i n h d§' d i t i m tifi'p n h i i n g I d i giai cho n h i i n g v a n de chua han hoan toan da
bi§t theo con dtfdng p h u h d p nha't v 6 i n a n g lue t r i tuf ciia ca nhan.
Su h i f n d i f n cua m 6 t n^n giao due n h u vay p h u thu6e vao nhi^u y6u t6',
nhuHg y#u t6' quyg't d i n h nhat la quan n i t o v^ vai tro eua ngu'di thay. Quan n i t o

cho kT nang thuc nghiem khoa hoc vdi mau ve di^m chuan

93

k h 6 n g d u n g v^' vai tro t r u n g t a m eua ngu'di thdy dd'i v d i chat l u d n g giao due ra't 6k

5.15.

Hucng din cham dilm cho cac Idp tilu hoc

95

dua n§n giao due deh chd sai I f eh. DSt ngu'di t h i y l§n v i tri quy^n uy t u y f t dd'i v^

5.16.

Hudng din cham kT nang lam hudng dan cham dilm

96

ehan l i khoa hpe la m d t sai lam, nhuHg sai lam se I d n h d n nfiu ha thap hoSe tham

7.1.

Thang do thanh cong do giao vi6n va hoc sinh cung xay dung

117

chi p h u nhan vai trd then chdt eua n g u d i thay dd'i v d i chat IvTdng giao due. Giao sU

7.2.

Danh muc kiem tra do giao vi6n va hoc sinh cCing xay dung

118

Hoang T u y da n d i rat d u n g rSng: " V d i each hieu giao due thd sd nang v^ cam tinh,

7.3.

cac tidu Chi cua mOt chi6m nghi6m hay do giao vi§n cung vdi hoc sinh xay dung

119

k h i t h i nhah m a n h m o t chi^u hoc sinh lam tnmg tSm, k h i khac tdn chudng trinh,

7.4.

HmSng dan cham Jem chi6m nghi6m

121

sach giao khoa len dia v i linh hSn giao due, nhan d i n h chat l u d n g dai hoc tha'p

9.1.

Cau tmc phac hoa diing cho vi6c lap k6' hoach cho chuong trinh I'ch hop

158

9.2.

Phan t'ch khoang each khac bi6t cho cac chuan cua m6n NgO van

159

•

khdngphaido thiyma do chifdng trinh, v.v... dSn d^'n hoan toan xem thudng vi§c
xay d u n g d o i n g u thay giao theo c h u ^ mUc chuyen m o n va dao due h i f n dai".
5


L^y kha n3ng sang tao kifih thiic m6i cua ngvfdi hoc lam muc ti#u cua giao due
khong phai la ha thap vai tro cua ngudi thay. Ngudc lai, vai tro cua ngifcfi thSy
dUdc d^ cao gS'p boi. Khong c6 hoc tro sang tao n^'u khong c6 nhung ngudi thSy
sang tao. Ngudi thly sang tao la ngvfdi bigt chia se nhiing vui bu6n trong qua trinh
cung ki§n tao tri thtfc, biet htfcfng d i n ngtfdi hoc phat hi§n vain d^, dat ra cac gia
thuydt va so sanh de danh gia cac gia thuy^t do, tu" do chon ra mot gia thuy^t thich
hdp,

sii dung nhiing ki^h thiic va hi§'u biet tong hcfp tCf nhi^u m6n hoc di dua ra

mot giai phap mdi cho vSh de da bi§t va cuoi cung biet kiem nghiem, danh gja
giai phap do.
Ta't ca nhiing n6i dung trfin day dtfdc thi^' H&n trong b6 sach quy Ddi mdi
phiTdng phap day hoc gom cac cu6n Nghi thuM va khoa hoc day hoc - tac gia
Robert J. Marzano; NhuTigphdm chit cm ngWdi giao viin hiiu qua-iac

gia

James H . Stronge; Taw ddi mdi dS trcl thanh ngttdi giao viin gioi- tac gia Giselle
O. Martin-Kniep; Quart li Idp hoc hi^u qua - tac gia Robert J.

Marzano,

Jaiia S.Marzano & Debra J. Pickering ... Bi c6 dtfdc b6 sach nay, Nha xuSt ban
Giao due Vi^t Nam da c6 nhiing n6 life dang trSn trong trong viec tuyen chon,
thu-dng thao ban quyen v6i Hiep hoi Giam sat va XSy dvfng Chifdng trinh

cu the' de' thifc hien noi dung do. Khi mdt quan nifm sai Ifch la c6 m6t phifdng
phap day hoc nao do c6 the ap dung cho moi d6'i tudng day hoc, trong moi dieu
kien sif pham va moi giao vien phai day theo phudng phap do dang con rat pho
bien d nhieu can b6 quan l i , dao tao va b6i duSng giao vien, v.v..., y kieh cua
Marzano la rat dang suy nghr

j; r

4^^,, j,^^;;, j;.,,,;!;^^,,,

James H . Stronge, tac gia cua eu6n NhuTigphdm chit cua ngwdi giao vien
hiiu qua cho r5ng ngudi giao vien eo hieu qua la td'ng hoa cua "cac tinh each
cua nguoii giao vien nhu la m6t ca nhSn binh thudng, qua trinh dao tao giao
vien, each quan l i 16p hoc va each giao vien soan bai, day va theo doi su" tieh bo
cua hpc sinh" bao g6m ca nhiing hpc sinh gioi, hoc sinh eo nSng khie'u va nhiing
hoc sinh eo nguy cd (nhiing hoe sinh yeu kem). Trong eu6n sach 7am dSimdi

di

trd thanh ngttdi giao viin gioi, tac gia Giselle O. Martin-Kniep trinh bay nhiing

thu thuSt day hoc cu the' mang tinh gdi y de' giao vien vSn dung vao timg 16p
hoe de moi hoc sinh dti la hoe sinh c6 nSng khie'u, hoc sinh c6 kha nSng nhSn
thiic nhanh hay nhiing hoc sinh ye'u kem v i n dat difdc ket qua hpc tap mong
ddi. van dung nhiing thu thuat do trong ttfng 16p hpc cu the la ca mdt qua trinh
hpc tap sang tao kh6ng ngimg cua ngvfdi giao vien. Di^u nay la m6t %\i that hien
nhien bdi le "Giao vien kho c6 the'nuoi difSng diTdc hoat dpng hpc tap dich thue cho

(ASCD) cua Hoa Ky, t6' chiic dich sang ti§ng Viet va gi6i thieu v6i doc gia

ngudi hpc ne'u nhu" ban than hp lai khdng tham gia vao qua trinh hpc tap". Hai tu"

Viet Nam.

"Aoc tip dich third' nghe qua ddn gian nhung de' nu6i dtfdng difdc ddng cd do

Se chang c6 gi m6i khi noi rSng, day hpc vtfa la m6t khoa hoc vira la m6t
nghf thuSt. Tuy nhi§n, trong cu6n Nghe thuit va khoa hoc day hoc, tac gia
Robert J. Marzano l i giai quan nif m do v^ hoat ddng day hoc mot each cu the'
nhu"

sau:
Noi m6t each ngSn gon, nghi^n cihi se khong bao gid c6 du kha nSng

thi khdng ddn gian ehiit nao. Hpc dich thuc bao gid cung la mdt qua trinh gian
nan va bd'n phan cua nhiing ngifdi lam thay la lam the'nao de' qua trinh do it
gian nan hdn dd'i v d i ngudi hpc. Nhiing gdi y cua Giselle O. Martin-Kniep
trong cud'n sach nay se giiip cac th^y, cd giao thiTc hien bd'n phan do mdt each
cd hieu qua.

dinh ra cac phifdng phap day hoc phii hdp v6i mpi hoe sinh va moi Idp hoc.

Vifc td' ehiie dich va xua't ban bd sach quy nay la mdt viee lam ra't kip thdi

Di^u t6't nha't ma cac nghi^n cufu c6 the' mang lai la cho ehung ta bidt phu-dng

va dang ghi nhan eiia Nha xua't ban Giao due Viet Nam trong bd'i canh Dang,

phap day hoc nao eo nhi^u kha nSng nha't di thuc su" c6 hifu qua v6i cac hoc

Nha nude va Nganh Giao due dang quye't tam dd'i mdi giao due de' dua cha't

sinh. M6i giao vien phai tif xSy dung phu'dng phap day hoc cu the' cho hoe

lifdng giao due len ngang tarn ddi hoi cua sir nghifp cdng nghiep hda, h i f n dai

sinh cua minh tai thdi die'm thich hdp. Bdi le do, p h i n quan trong cua vifc

hoa da't nu-dc v d i muc tieu cao ca la de dan toe Viet Nam ta "bude len dai vinh

day hoc c6 hifu qua phai la nghe thuat va cu6n sach nay cung vi vSy c6 te'n

quang sanh vai v d i cac cifdng qud'c n3m chau" n h u Bac Hd mudn van kinh yeu

goi Nghe thuat va khoa hoc day hoc.

cua dan tdc ta v l n h l n g mong mud'n. Bp sach la tai lieu tham khao quy cho cac

Trong toan b6 cuon sach, tac gia da su" dung nhieu chiing cu* klioa hoc de'
chiing minh n6i dimg tren day, dong thdi chi ra cho giao vien nhiing each lam

nha quan l i giao due, cac thay, cd giao d ta't ca cac ca'p hpc, hoc vien cao hpc,
nghien ciiu sinh ehuyen nganh su" pham va quan l i giao due.


Tuy nhifin cung cln nha'n manh rSng n6i dung cua b6 sach \ h i hi^n tri^'t li

Md dau

va van hoa giao due cua Hoa Ky. Mac dii y nghia khoa hoc cua bo sach vifdt ra
ngoai gi6i han cua bi^n gidi qu6c gia va tren thyc te' b6 sach da dxxac dich ra
nhi^u thu tidVig, cac can bo quan li cung nhu cac My, c6 giao cSn c6 su vSn dung
sao cho phu hdp v6i di^u kien thvTc t6' cua timg tixidng, ttog dia phudng.
Do cung chinh la khia canh khoa hoc va ngh^ thuM cua day hoc noi riSng va giao
due noi chung.
Do CO SIX khac bia giua nin giao due Hoa Ky va n^n giao due Vi§t Nam nSn eo
m6t s6' khai ni^m chifa eo trong v6n tii vtmg cua ti^g Vi^t. Nhiing ngifdi dich va bi6n
t^p da c6' gang h#t siic minh di truy&i tai n6i dung cua b6 sach m6t each chinh xae va
dl hi^u v6i d6e gia Vi^t Nam. Tuy nhi#n, do nang life eua nhftig ngudi dich va
y^u elu v^ mat thdi gian nen nhimg thieu sot trong ban dich la dieu kh6ng
tranh khoi. Cac dich gia va Nha xuat ban Giao due Vif t Nam xin cam ta va ti^p
thu nhihig gop y cua doc gia gin xa.

Thay mSt nhom dich gia
Le V5n Canh

^*

Co rat nhieu y tuong ve nha tru6ng, c6 nhiing y tuong hay va nhung y tuong
t6i. Tuy nhien ngay ca nhiing y tuong hay di nua thi cung c6 rat nhieu y tuong
kh6ng duoc dua vao doi s6'ng nha truomg den noi den chon. Mot so doi moi thu6c

loai xuat sac cung danh phai chet yeu chi vi nguoi ta khong tan tarn, tan lire de the
che' hoa nhiing d6i mdi do. ChuySn do cQng chang c6 gi kho hidu vi he thdng
gido due tur no da mang tinh bao thii va c6 su-c y tnr6c yeu cSu phai d6i mdi.
Nhieu tru6ng hoc thieu th6n du thii tir nhiing trang thiet bi tC'i thidu, ngu6n cung
ling de'n kh6ng gian. Nhidu giao vien chua kinh qua dao tao, lai thieu sir h6 trg
can thiet ve mat hanh chinh de c6 thd dung viing truoc nhiing doi hoi ciia thuc te
khi hoc sinh ngay cang gia tang ve so lugng, da dang ve nhu ciu xa hoi, xuc cam
va nhan thiic. Doi khi ngucri ta de ra nhiing chu truong doi mdi khOng he can cir
vao nhung chiing cii c6 gia tri lam co so cho chung. Phan ung cua cac nha trudng
doi vdi nhung chu truong d6i mod do la liic dSu thi hudng ung nhung ve sau lai bi
nhieu truoc cac lire luong canh tranh va nhiing y tuong mdi. Nhiem vu phat tri^n
chuyen mon, nghiep vu cua giao vien thuong dugc coi la sir xa xi va khong duoc
h6 tro day dii. Day la thuc te' trong ta't ca cac truong tren pham vi toan qudc trir
mot s6' rat it cac truong va quan (huyen).
Nhieu giao vien b Hoa Ky sau khi nhan bang su pham khong co co hoi hoc
hanh de phat tridn chuyen m6n nghiep vu mot each nghiem tuc. Sau khi ho dugc
cac truong tiep nhan, kha nang tru lai dugc trong nghe phSn nhieu phu thu6c vao
d6ng nghiep va dieu kien cua m6i truong lam viec cung nhu nhung giao vien c6
kinh nghiem lam nhiem vu hudng din hg. Nhung giao vien co di6u kien tie'p can
vdi CO hdi hgc hanh de' phat tridn chuyfin mdn, nghiep vu giang day td't hon so vdi
nhiing ngudi khdng co nhung co hdi do boi vi hg dugc hgc ve nhung d6i mdi giao
due va dugc trao cho phuong tien de dua nhung ngi dung doi mdi vao thuc te
giang day. Tuy nhien, neu khdng cd dgi ngu can bg hanh chinh cd tinh than giiip
dg va y kien nhan xet phan hoi thudng xuyen ve viec ap dung nhiing doi mdi nay
thi giao vien se cd xu hudng tir bo nhiing d6i mdi qua xa la so vdi phuong phap
giang day hien tai cua hg d trudng.
Cudn sach nay gidi thieu nhiing doi mdi ha>, dang dugc dua vao ddi sdng
nha trudng. Doi tuong cua cudn sach la giao vien, nhihig can bg quan li it cd dieu
9

kien tie'p can vod nhung d6i moi nay qua con du6ng chinh quy va mong mud'n
duoc ap dung nhung doi mdi do. Sach cung phu hop vdri nhung giao vi6n da rtrng
duoc lam quen voi nhung nguyen If cua nen giao due vi ngudi hoc nhung chua c6
nhi6u CO h6i de gk\t nhung nguyen If do vao mot the th6'ng nhat. Lf do cua
viec t6i chpn tarn doi mod dirge tnnh bay trong cuon sach nay la vi khi tarn doi
mdi nay lam thanh m6t khoi thd'ng nhat, chung giiip xay dung dugc m6t moi
trucmg hoc tap vi ngucrt hoc vira cong bang, vira chat che ve mat klioa hoc. M6i
mot doi mdi trong so tam doi mod nay deu da dugc thuc hien trong nhieu nam va
da dugc nghien ciiu va danh gia trong nhung m6ittircmggiao due khac nhau. Mot
so trong nhung doi m6i do da dugc viet thanh mot hoac nhieu cuon sach chuyen
m6n, nhung t6i chua thafy c6 cu6n sach nao tnnh bay ke't qua tim hidu nhieu
y tucmg d6i men trong m6t th^ th6'ng nhat nhu cuOn sach nay.
Sd di t6i lam nhu vay la vi t6i tin r k g nhung d6i mcd nay la can thiet nhung
ne'u tach chiing ra thi tCmg y tucmg doi mod rieng biet se chua du de cai tien chai
lugng hoc tap. Thuc te' cho thay mgt trong nhung han che' ciia cac Idp tap huSn
giao vien hay hoi nghi chuyen mOn la nguod ta coi nhiing doi mod nay la nhung y
tucmg va thii thuat day hoc khep kin, doe lap vdd nhau khong gan vdd di6u kieii
m6i tmcmg h6 trg. Vi du, cac Icrp b6i duong giao vien ve hudng dan danh gia ket
qua hge tap cua hoc sinh hoac ve phuong phap danh gia khong xem xet dSy du
thuc te la cac ngi dung nay c§in dugc gdn vdd cac bai tap quy dinh trong chuong
tnnh va thuc te' hoc tap. Tuong tu nhu vay, no chang giiip gi dugc giao vien xay
dung cac tui ho sa bai lam (portfolios) cho hge sinh neu nhu giao vien khong giao
cho hge sinh nhung bai tap c6 gia tri dd tap hgp vao tui h6 so bai lam, ddng thdi
thucmg xuyen cung cS^p cho hge sinh co h6i dd chiem nghiem lai viec hoc hanli
! ciia hg. Nhilu Idp tap huaii giao vien dugc td ehiJe trong mdt thdi gian qua ngSn.
khdng du dl hudng din each sir diing tiii h6 so bai lam cua hge sinh vdi nhung

k•

;.j bai tap cd kha nang nang cao chSft lugng hge tap.
Mac du tdi viet cud'n sach nay cho nhiJng giao vien chua ed nhi6u hi^u biei
ve nhung doi mdi dugc tiinh bay d day nhung nhung giao vien cd kinh nghiem
; cung ed the dge cud'n sach nay de nghien cuu lai nhung doi mdi dd va nhan r;i
ehiing la nhung thanh phan ciia mdt khd'i thd'ng nhat. Giao vien khd cd the nuo'
duong dugc boat ddng hge tap dfch thuc cho ngudi hge neu nhu ban than hg la'
khdng thajji gia vao qua tiinh hge tap.
'M^^i)

Ngoai ra, toi cung de nghi giao vien hay thuc su tam huyg't theo dudi bat ki
ngi dung nao dugc tnnh bay trong cuon sach nay. Tam doi mdi dugc gioi thieu
trong sach gdm : (1) nhiing cau hoi ed't Idi, (2) tfeh hgp chuong tiinh, (3) thiet ke'
chuong ninh va danh gia theo chuan, (4) danh gia sat vdi thuc te ddi song,
(5) hudng dan cham diem, (6) tiii hd so bai lam, (7) chiem nghiem, va (8) nghien
cuu cai tien. Cac chuong gidi thieu nhung ddi mdi cd bd cue gid'ng nhau gdm cac
phan nhu co so dat van de, md ta nhiing yeu cau cua ddi mdi cu the va each van
dung ddi mdi dd vao cac dieu kien Idp hge khac nhau, va cud'i cung la phan tdng
quan cac budc ma giao vien can tuan thu de trien khai ngi dung ddi mdi vao thuc
te giang day. Mdi chuong lai xoay quanh mdt cau hoi cd't Idi va dugc minh hoa
bang nhiing md hinh thuc hien mSu nit ra tvr thuc te' giang day eiia giao vien va
nhung y urdng dugc ghep lai vdi nhau, nham giiip giao vien dang giang day d cac
uudng phd thdng nam bat dugc ngi dung cua chuong dd. Cud'i mdi chuong la
phan chii giai cac tai lieu can tham khao them.
Chuong 1 de cap de'n cau hdi ed't Idi: Cai gi la ed't ye'u? Chuong nay gidi
thieu viec su dung cac cau hdi ed't Idi nhu mdt phuong tien d^ tang cudng su tham
gia thao luan trong Idp va tu duy, mdt edng cu de' tao ra su ke't dinh, tao thanh
khd'i thd'ng nhat cua chuong tiinh hge va nhu mdt phuong tien giiip hge sinh nhan
thiie dugc qua tiinh hge la mdt hanh trinh khdng bao gid ed diem ket thiic - tuc la
chiing ta cang hieu biet nhieu chiing ta cang nhan thuc rd hon minh con thieu cai
gi can phai hge them. Chuong nay tiinh bay cac cau hdi chi dan sau: Cac cau hdi

ed't Idi la gi? Hinh thuc etia cac cau hdi dd ra sao? Giao vien cd the su dung cac
cau hdi dd nhu the nao? Khi nao thi giao vien sir dung cac cau hdi dd? Nhirng cau
hdi dd khac vdi nhOng cau hdi ggi md d didm nao? Ai la ngudi tao ra nhiing cau
hdi dd? Chiing ta cd the' tie'p can chuong tiinh dugc hd trg bdi nhung cau hdi cd't
Idi nhu the nao? Viec trinh bay cac cau hdi nay trong chuong diu eiia cud'n sach
khdng phai la su nglu nhien. Ndi dung nay la co sd cho viec tim hidu xoay quanh
cac vah de quan trgng dd'i vdi su trai nghiem giao due quy gia.
Chuong 2 ndi ve su can thiet phai tfeh hgp chuong trinh de giao vien va
ngudi hge thuc hien chuong tnnh vdi tir each la mdt the thd'ng nhat, gan ke't chu
khdng phai la mdt md hdn ddn cac boat ddng rdi rac. Ndi dung ciia chuong nay
giai quyet van de cd't yeu: Lieu ed phai mgi su tfeh hgp deu cd fch hay khdng?
Day la chuong dat nen mdng cho mdt chuong trinh tfeh hgp va phuong phap danh
gia, ddng thdi cung cap cho giao vien nhung thdng tin co sd tdi c&i thiet lam cO


mO h i n h giang day. GiO'ng n h u nhidii

gu Hen he vdi thirc tiSn cuOc sO'ng. R 6 ' t cuOc Heu ma'y ai trong s6' chiing ta duoc

nhung d6i m d i khac, viec tich hop chuong Uinh thucmg khong duoc can nhSc k i

trai nghiem cuoc sO'ng trong mOi tiet hoc 45 phiit? Chuong nay xac d i n h nhung

luong nen thucmg rat hcri hot khong mang lai l o i ich gi cho ngudi hoc va khong

ti^u chi cua danh gia gdn vdi thuc te cuOc sO'ng va gioi thieu each dieu chinh cac

x i i n g vdi thdi gian bo ra de phoi hop hanh dPng. Chuong nay dua ra nhCrng If do

phuong phap danh gia hien thoi di giiip cho danh gia gSn vdi thuc te cu6c sO'ng

eho viec tieh hop chuong t i i n h , eung c^p nhung hudng dan cho viec lua ehon va

hon. Cac ban eo the' t i m th^y trong chuong nay nhung v i du m i n h hoa ve phuong

six dung cac tam d i ^ m t6 ehirc tich hop, dua ra nhflng tieu chi g p i y d^ danh gia

phaP

nhOng uu d i d m eua ehu d i d m dupe tfch hpp va neu len nhung vSn d^ quan trpng

then diem thie't ke' cac phuong phap danh gia do trong cac dieu kien khac nhau.

s6 cho nhOng quyet d i n h quan trpng

lien quan deh viec xay dung chii d i ^ m cho cSfp Tiiu hoc va Trung hpc.

vdi thuc te' eu6c s6'ng va nhung chi dan v6 each thiic cung n h u

Chuong 5 n6'i tie'p mPt each t i i nhien ndi dung ciia chuong 4 thdng qua viec

,.
.
. u ^ u
u
fu
^t„.a'r. P a
Chuong 3 de cap den chuong trinh va phuong phap danh gia theo chuan. Cac

1

^h^^

.

^'^^^
>.

.

^^^^ "^"^S huotigdSn Cham diem de' v i r a h 6 tro v i r a d o lu6ns
u'
,- ^
.
u c v u d u u u u , v u a u u mung

''^.I'lS'^^-huc^S

nhi. c h H ,
cung
cac „h^ giao due cho rtag c h u & la cto .hie,
c6 duo.
n,6, nen giio duCs. hon cho h i stoh. Tuy nhi.n, cfc cuoc van d6ng * u c hie,, / < » j ^ "
fteo c h u l , Au6ng thieu nhC^g m6 hW, * ^ hien - *
V

•

u

u --

'

J

u~

la U,i«u nhihg chien l u a
u

Ad

nhrm.,

A.ra

eu the giup nhung ngucn thuc hien su dung nhung chuan do de dua ra nhung
•

^

u •

u

•'

A

^ Air^u

r.hf.

hrtn

Hipn

quyet d i n h ve chuong t i i n h , ve phuong phap giang day va danh gia phu hpp. Hien
^
•
T' , „ ,
u
. - u V,
^^K.,^
tai, giao vien khPng duoc trang b i day du de thiet ke chuong t r m h hpc va phuong
^
o
^ ,
,
.
phap danh gia v i ngudi hoc dua vao cac chuan theo nguyen tac kien tao, do va)
5 . 5
^ u 1^
ho It CO CO h p i de quyet d i n h nhung npi dung nao trong chuong trinh la cot yeu,

^^^J^^'^ U

« n g ,a If giai k M i „ t a
bang, q u ^ (huy.n) va g,ao v,.„ dtag Idp h i . n dang s i

^

^

" H

T

tro cua uhung hudng dan chSm d ^ m v d i t u each
.
.
AP, ^ UA ^
- ^ u u
%,
^^"^
" ^ g
^
^pc. Chuoug nay xac d i n h nhung chi so
wA-^^
•,
.,
.
s ^ u ^u
tinh cua huong dan cham diem nham giiip giao vien danh gia cac hudns dan
,
J u A .
U~
U ^/
u^nn gia cac nuong aan

cham diem hien hanh, dua ra nhung hudng dan mau va cune cab cac nhuon? thi'rr
,
m K
/
.
^
^
xay dung huong dan khac nhau tren CO SO CO hoac khpna CO V kien done eon cua
'
.
•
^
^
^ ^ P
"g^°^

nhimg npi dung nao la thira, khong can thiet hoac da lac hau. Trong chuong nay.

"

•

^31

'' •'

—

-

qu6e gia. Chuong nay giup giao vien m o h i n h hoa chuong trinh hpc eua hp va su chuong nham bao ve quan diem lay tui h6 so bai lam lam eong eu toan dien nhat
dung m o h i n h hoa do l a m eo sd de xac d i n h ket qua hpc tap cua nguoi hpc, d6ng

theo doi su tien bp, su c6' gang va ket qua hpc tap ciia hpc sinh doi vdi mot

then gan ket nhung ket qua do vdi cac chudn quy d i n h ciia cac eo quan quan l i ^oSc nhieu linh vuc. T i i i ho so bai lam cho biet h i n h anh w6 bai lam cua hpc sinh
Chuong nay cung giup gido vien " m d toang" cdc chudn ra d^ r 6 i sir diing nhOng
e h u ^ do cho viec xay dung cdc trpng tarn giao diie cho hpc sinh cua hp.

'^""g vdi nhung cam nhan chiem nghiem ciia hpc sinh giup doe gia xac nhan
" g " ^ hpc nghi gi ve ban than hp vdi t u each la ngudi di hpc. Chuong nay m o ta

,
.,
. . . . '^^c loai tiii h6 so bai lam Idiac nhau ciia hoc sinh va each su dung Chung. N h u ^ ^
Chuong 4 nhSn manh vao viec su dung phuong phap danh gia gan voi do,
^^^^
^ ,
^^^^
^.
^„^
,
sdng thuc te va tap t n i n g vao eau h o i : L i e u viec hpc o nha tnrong co the gidng v o . ^ ^ ^ ^ ^ .
ngoai d d i khong? D a n h gia gan v d i thuc te cude sdng da^ dupe k h o i xuong t u g i u .

^ . ^^^^ ^

.
^

^, ^^^^ ^ . ^ .
.

^

.

^.^

^
^

•

thap nien 1980 n h u mdt phuong thure giup ngudi hpc tham gia giai quyet nhun^^
van de va nhOng thach thiic do cudc sdng dat ra. TTie nhung h5u het cac chuon.^
trinh trong cac nha trudng deu chua tao di6u kien thuan Ipi cho ngudi hpc gO)'^^"
viec hoc tap v d i thuc te cudc sdng. Tliuc ra ngudi ta cd M

Chuong 7 66 cap den ehu de ehiem nghiem n h u phuong tien d6 giao vien
hon ve hpc sinh cua m i n h va giup hp tro thanh nhung ngudi hpc t u giac.

lap luan rang ban thfui^*^' ^^ng ^ o n g chuong nay xoay quanh cau h o i : Chung ta - nhung ngudi giao

nha trudng, nh^t la cac trudng trung hpc, dupe thie't ke nham giam tdi miic td'i d:'"^^" ~ hpc n h u the nao? Chuong nay dua tren n i ^ m t i n rang mot k h i ehiing ta


mong mu6'n ngucri hoc trd thanh nhung ca nhan biet tu duy sau sac, bie't chiu
trach nhiem ve viec hoc hanh cua ban than hp thi chiing ta can phai day cho hp
phuong phap phan tich va danh gia cong viec hpc tap ciia hp. Chung ta phai giup

ho xac dinh dupe nhihig muc tieu hien thuc nhung day thach thiie cho viec hpc
tap thuong xuyen cua hp va gidi thieu cho hp biet each xac dinh nhiJng chien lupc
phd hop de dat dupe nhiJng muc tieu do. Chuong nay dua ra nhung chien lupc

1

sure M A N H C U A
NHONG C A U HOI
COT LOI

khac nhau giiip ngudi hpc biet each chiem nghiSm va gidi thieu chan dung ciia
nguoi hpc sinh bifit chiSm nghiSm a cac bac Icrp khac nhau.
Chuong 8 66 cap n6i dung nghiSn ciiru cai tie'n (action research) va tra Idi cau
h o i : Chung ta - nhihig ngucri giao vien - hpc nhu the nao tir cac cau hoi dat ra?
Nghien cuu cai tien la viec dat ra cau hoi va xac dinh nhi5ng vuong mSc c6 th6
giai quyet dupe thong qua eon dudng tim toi m6t each he thong. Npi dung ciia
chuong noi ve niem tin rang chiing ta vdi tu each la nhiing nha su pham c6 the
san sinh ra nhung tri thufc c6 gia tri v6 chinh e6ng viec ciia ehung ta. Chuong nay

Cau hoi cot l o i :

Cdi gi la cot yeu?

Mot trong nhirng nguyen nhan lam cho nha trudng trd nen nham chan ddi
vdi s6' ddng hpc sinh la p h ^ Idn nhung gi nha trudng dem ra giang day cho hp cd
ve nhu vd nghia, khdng gan vdi bat ki thuc te nao cd y nghla. Sire ep ddi vdi giao

gidi thieu vdi giao vien nhirng yeu cau ciia nghien euru cai tien, quy tnnh thuc

vien phai "phii k i n " chuong trinh hoae phai ehudn bi cho hpc sinh tham gia cac ki

hien theo timg buoc de giao vien eo the ap dung vao thuc te giang day cua minh.

thi, kiem tra ehuan lam cho chuong trinh hpc coi trpng kien thuc ma khdng chii

Chuong cuoi cCing ciia cudn sach tong hpp lai tat ca cac vain de. N6i dung
chuong nay de cap den cau hoi: Ngudi giao vien vi ngudi hpc la ngudi nhu the'
nao? De thuc hien dSy dii tait ca nhirng ddi mdi trinh bay trong cac chuong trude,
giao vien can ed nhirng due tin nhat dinh ve ban than hp va cong viec ma hp dang
lam. Trong so' nhirng dure tin do ed the ed nhirng dire tin mau thuan vdi each giang
day lau nay cua hp. Hp can nhan lay trach nhiem thiet ke' chuong tiinh hpc ciia
rieng hp va thuc hien chuong trinh do thay vi viec W coi minh t h u ^ tuy la ngudi
thuc hien nhiJng gi ma nha trudng, quan (huyen) hoae bang ehi dao. Hp can quan
tam den viec ngudi hpc hpc nhu the nao chit khdng phai ehi quan tarn den mdi
mot viec la hang ngay hp phai day cai gi. Ngudi giao vien can ed mot tam nhin
lau dai ddi vdi viec cai tien phuong phap giang day va thiet ke lai chuong trinh
ciia hp va timg bude thuc hien t ^ nhin lau dai do. Chuong nay cung cap cho
giao vien nhiing bude khdi dau di den nhiing diic tin aiy.

trpng den ngudi hpc. That khd ed the' dung hda giira mot ben la nhu cau ciia
ngudi hpc va mot ben la siic ep ciia sach giao khoa. Sach giao khoa van la mdt
each to chiic chuong tiinh phd bien nhait. Sach giao khoa mang tinh logic, quy cii,
ro rang, ranh maeh. Trong khi dd, nhu cau va nen tang kien thiirc ciia hpc sinh lai
da dang va phiie tap vd cung. Neu lay hieu suat lam muc tieu thi uu the se thudc
ve sach giao khoa va chuong tnnh mang tinh phap quy. Dieu nay ehi duy ed mdt
imdng hpp ngoai le la giao due mSu giao va giao due tien hpc dudng, ma If do
chu yeu la tre em chua cd dii tam the" lam ngudi hpc thu ddng. Tmh hinh thuc te'
dang thay ddi nhanh chdng vdi sue ep xa hdi hoa va vdi mdt chuong tnnh hpc .
phd bien la khdng gan vdi nhu cau va nen tang kien thiirc ciia hpc sinh. Trong
nhieu bac Idp va nhiSu mdn hpc, khd cd the tim thay mdt chuong trinh hpc gSn

ket, vj ngudi hpc.
Giao vien cd the' sir dung cac cau hdi ed't Idi de thu hut ngudi hpc vao chuong
iiinh hpc. Nhiing cau hdi nay cho phep giao vien xir l i chuong trinh hpc ddng thdi
giup hp thay dupe chuong trinh hpc la cai de kham pha va thuong thao. Cac cau
hoi cot Idi cd the giup giao vien va hpc sinh nhd lai rang hoc la mdt hanh trinh
dai, nd luc chinh phue tri thiirc khdng bao gid cd diem dimg va hanh trinh dd cd
the bat dSu vao hSit cur thdi diem nao. Cac cau hdi cd't Idi lam tang chat lupng ciia

14


boat dpng trao d6i tren lop bang each cho phep b^t cii ai cung c6 the dat ra cau

Lieu C O su t6n tai cua m6t thur nhu mpt hanh dPng quSn minh khPng?

hoi roi di tun cau n-a loi d6 trao ddi va tranh luan. Nhung cau hoi do cung c6 th^

Riai chang thoi gian la mPt khai niem tuyet doi?

lam cMt keo dinh ket mOt don vi bai hoc hay m6t chu6i don vj bai hoc va chiing

Cai gi lam cho bai vie't ha^p dan ngudi doc?

cung ton trong nhung bai kiem tra theo quy dinh evia eae chu^n mdri doi hoi
caohofn
Cac cau hoi c6't loi mang tihh c&p thie't. Khac vdi eae loai cau hoi khac,

a

SP'ng vdi cau hoi hay song vdi cau tra loi sai, lua ehpn nao t6't hon?

Lam the'nao de' chiing ta If giai eai kh6ng thi li giai?

chiing vupt len trfin nhung gidi han v6 van hoa va then dai. Qiiing mang tinh ph6

CO'tye'ulagi?

quat. Oiling kh6ng bao gi6 eo dupe cau tra 16i d^y du. Ca nhan con nguoi cang

TienbOlagi?

kh6n Ion va truong thanh thi hp cang nhan ra rang nhung gi hp bie't ve nhung cau

Lieu chiing ta c6 lam ehii dupe van menh cua minh kh6ng?

hoi do la ehua du, vSn con nhiSu diSu c ^ phai hpc hoi them. Cac cau hoi c6't loi
d6i khi c6 ve nhu chang c6 gi la c6't y6'u ca. Cau tra lofi cho cac cau hoi afy liic do

Cai gi la diem ma'u chot trong quan diem?

CO ve nhu hi^n nhidn gid'ng nhu cau hoi: The' nao thi gpi la xa? Tuy nhien khi

Lieu C O cai gi mang tinh nguyen khdi kh6ng?

chiing ta suy ngSm that ki thi chiing ta se tha'y cau tra loi kh6ng don gian chiit nao
ma trai lai c6 nhieu each nhin nhan va nhieu each hiiu. Cac cau hoi c6't loi giiip ta

Neu chiing ta giong nhau thi lam the nao If giai dupe su di biet gifla
chiing ta?
'

ng6 ra rang tri thiic la m6t su tim kiem lien tue va no chihh la eai lam cho cu6e

Lieu C O eai thien nao ma khdng eo eai ac trong do khdng?

s6'ng cua ta dang song.
Cau hoi dat ra ai la nguoi eo the dua ra nhiing cau hoi c6't loi? Co nhieu kha
nang khac nhau. Giao vien c6 the dua ra nhCing cau hoi c6't loi vdi tu each la
nhOng ca nhan hoac vdi tu each la thanh vien eua hpi d6ng nha truong. Nguoi hoc

Lieu diia tre eo the la nha khoa hpc dupe khong?
Phai chang con ngudi la phi nhan tfnh?
Cong bang la gi?

cung CO the dua ra nhiJng cau hoi cot loi m6t each doe lap hoac cpng tac vdi

Nhan dan eo thue su dupe nam quyen quan If nha nude?

giao vien.

Lieu mot con nguoi dao dire c6 the v6 dao diic dupe khong?

Hinh thuTc cua cdc cau hoi cot loi nhiTthe nao?

Phai chang ta't ea eae nen van hoa deu eo gia tri nhu nhau?

Duoi day la mot s6' v i du v6 eae cau hoi c6't 15i. Nhung don vi bai hpc dua

Nen van hoa nao la tot dep nhat?

tren nhung cau hoi nay eo the mang lai nhiing cu6c trao do] s6i noi va nhOng d^

Hanh phiic la gi?

tai nghien eiru gai goc.
•

Chiing ta c6 thue su dupe tu do?

Cong nghe la d6ng luc eua edng nghe mdi hay con ngudi la dpng lire cua
congnghemdi?

•

Nhung nguoi lanh (Jao sinh ra la da c6 nhung pham cMt lanh dao hay

Cong nghe dupe phat minh hay dupe kham pha ?

phai trai qua dao tao?

Lieu tinh yeu set danh eo phai la tinh yeu khong?

•

Y nghla cua eu6e doi la gi?

Lieu mot due tfnh tot c6 the la mot thoi hu tat xau khong?

•

Hiai Chang lich sir thue su lap lai?

,

Cai gi lam cho nghe thuat v i dai?

•

Camgiaeketthuc6dauvahienthucb^l^^"o'ch6nao?

i

Tha ea hay la gi?

•

Thenaolaxa?

'

A i la ngudi phai dua ra dinh nghla nghe thuat la gi?

' '

i

THI; VIEN TIWH8i.NH THUAN

M

•
•
•
•
•
•
•
•
•

Lieu nghe thuat CO lam thay doi duoc xa hoi kh6ng?
Khi nao thi long trung thanh trd thanh su hen nhat?
Lieu ngudi ta CO the vira mat vira duoc khong?
Co cai gila tuyet dO'i khOng?
Phai chang t&t ca thay, c6 giao d^u la nguoi hoc?
Cai gi dang dem ra day?
Cai gi dang kiem tra?
Cai gi dang hoc?
Trong s6' nhOng ph&n chSit cua m6t nguoi lao d6ng t6't, phdm chSft nao c6
th^ dem ra day?
• a c h lam cha me the' nao la tOt?
• Khi n^o thi su gian lan khong xa'u?
• Phai Chang giao due la c6't yeu cho sir thanh dat trong dcd?

Cdc cau hoi cot Idi c6 the sit dung nhitf the ndo?

Giong nhu cac chuong con lai trong cuon sach nay, chuong nay bat dau
bang mot cau hoi (Cai gi la cot yeu?) de tao ra cai khung suon cho ca chuong.
Trong boi canh cua lop hoc thi cac cau hoi cot loi c6 the dinh hinh cho mot don vi
bai hoc, mot mon hoc hoac mot nam hoc. Co the dung cac cau hoi do de giup

ngudi hoc say me tham gia nghien curu mot each tu giac. Mot cau hoi dat ra cho
mot de tai nghien cuu keo dai suot mot nam c6 the la Dieu gi lam cho toi duoc
nhu ngay horn nay? hoac Tien ho la gi? Ban than rat nhieu cau hoi trong s6'
nhung cau hoi dupfc neu ra trong tiing phan la nhung don vi bai hoc cu the. Tiep
theo day se la mot vai vi du minh hoa each lien he cac loai cau hoi nay vdi nhOng
noi dung hoc khac nhau va each to chiic chii diem theo hudng nghien cilu xoay
quanh cac cau hoi do.
cau hoi: Phdt Men nao Id quan trong nhdt trong thekiXK? c6 the chuyen
thanh mot don vi bai hoc, trong do hoc sinh nghien cuu mot phat hien cu the, viet
bai tnnh bay quan diem cua minh r6i giri cho tap chi Ddi song vcfi loi de nghi
dang trong so tdi a muc NhOng doi m&i dang nhd trudc them thien nien ki mai.
Cau hoi: Nghe thuqtphan dnh thetrang cm xa hoi nhuthendo? c6 the duoc
su dung trong mot don vi bai hoc yeu cau hoc sinh Idp 10 di tham quan mpi
18

2. TDM - B

phong tranh hay mot bao tang nghe thuat r6i phong van nhung vi khach tham
quan cho biet y kien ve cuOc trien lam nghe thuat do muO'n truyen tai thOng diep
gi ve xa h6i. Sau khi thu thap duoc nhung thOng tin nhu vay, hoc sinh'co the su
dung Chung de viet mOt biJc thu ciia ca lop gui cho Co quan tai trg nghe thuat
qudc gia de xua't mot quan diem cu thd doi vdi viec tai trg cho nhiing loai hinh
nghe thuat cu the.
cau hoi: Trong trudng hop ndo thi cai gid phai trd cho phdt hien khoa hoc Id
qud cao? c6 thd su dung lam xuHt phat diim cho m6t nghien ciJu vi dao diic ciia
viec nhan ban v6 tinh trong giof Sinh hoc ciia tru6ng trung hoc.
cau hoi: Lieu chung ta c6 theco kieu gia dinh chi c6 mdt thdnh vien khdng?
CO th^ dan dat Idp hoc cua tre em mSu giao kham pha khai niem gia dinh.
cau hoi: Co nhdt thietphai c6 chien tranh khong? c6 the' lam ca sd cho m6t
don vi bai hoc cua hoc sinh trung hoc co s6 v^ cuOc n6i chien.

Cac cau hoi cO't loi c6 the de dang gdn ke't vdi cac chu^n. Hay xem cac
VI du sau:
• Chuan ciia bang New York: Hoc sinh hidu duoc toan hoc va tu tin v^ m6n
Toan the hien 6 kha nang trao doi va lap luan theo phuong phap toan hoc, biet van
dung toan hoc vao cac hoan canh khac nhau trong thirc te va c6 kha nang xu If
van de nhd viec tich hop he thong cac chu so, hinh hoc, dai s6', phan tich du lieu,
xac suat va lugng giac.
• Co the neu nhiing cau hoi cot 15i sau: Trong toan hoc cai gi la cot yeu?
Cdc chilsdco that khong?
• Chuan ciia bang Florida: Hoc sinh hieu duoc vai tro cua c6ng dan trong
nen dan chu Hoa Ky.
• Co the neu nhiJng cau hoi cO't loi nhu: Nhan dan co thi/c sU nam quyen
Idnh dao nhd m(ac khong? Phai chang phong trdo ddi quyen hinh dang chinh tri
w xd hoi cho mpi ngudi dan ddket thuc?
Sufdung cdc cau hoi cot loi nhir the ndo trong ddnh gid?

Cac cau hoi cot loi co the' tro thanh mot trong nhCmg c6ng cu cho giao
vien su dung de danh gia hoat dOng hoc cua hoc sinh trong mot don vi bai
hoc. Giao vien co the sir dung cac cau hoi do de danh gia nham chin doan
trinh do cua hoc sinh trudc khi bat diu m6t don vi bai hoc cu the. Dong thai
19


giao v i e n cung c6 t h ^ sir d u n g nhumg cau h o i do d ^ danh gia ke't qua bang

dung ntn kim tu thap de' giO xac chfi't ciia Phara6ng duong

each yeu cau tat ca hoc sinh cung tra Icri n h u n g cau h o i y het nhau, hay yeu

thoi. Nhimg con ngudi xay dung nen cac kim tu thap do chinh

^4 ,

cau hoc sinh x e m xet l a i n h i m g cau tra Icri ho dua ra cho cac cau h o i do trudc

la nhiing ngudi nong dan, nhiing ngudi no le vi ho la thanh

^

k h i bat d&u d o n v i bai hoc. N h u vay, ngay ca k h i cau h o i ntu ra chua dupe

phSn ehiem da so trong dan s6' A Cap ...

tra Icri dSy d u t h i giao v i e n van c6 the ket thiic d o n v i bai hpe va cho phep
hpc sinh danh gia sir thay d 6 i v6 nhan thiic eua hp sau k h i ket thuc dcm v i
bai hpc.
V i d u , Riek Hinriehs, m6t giao vien d a y l d p 6 of Mattituck, bang N e w Y o r k ,
da neu eau h o i sau day cho hpc sinh v^ qu6c gia A i C&p c6 dai tmde va sau k h i

hpc xong bai: Lieu Ai Cap c6 du tieu chi cm mot nen van minh vTdai khdngl V a
day la cau tra 161 eua nn6t hpc sinh tm6c va sau k h i hpc xong don v i bai hpc:

eac tai lieu dupe phat hien deu dupe viet tren gia'y eoi. Gia'y
eoi la loai giay dupe lam tir nhiing cay eoi eua luu virc eua
sCngNin.
Doe hai bdr s6ng N i n la m6t viing da't mau md. Dat dai d do
rat mau mo nh5 cac tran lut thudng nien ciia dong s6ng Nin.
Khi nude nit, no de lai phii sa doc bai bdr sdng. Nhimg viing
dat mau mo do c6 x& nhieu cay c6'i vi cay e6'i mpe rat nhanb.

de lam lang t & n , vdi nhimg sa mac cat menh mong ma nguoi

Ngudi dan eon trdng cay d giira sa mac. V i cay e6'i can dupe

dan di lai tren do; qu6c gia nay con c6 nhung chii voi duoc

tudi nude nen ngudi A i Cap da xay dung he thdng tudi tieu.

diing de chd ngucfi, c6 nii hoang Cleopat, mot phu niJ dSy uy

He thdng nay bao gdm eac gieiig nude va kenh ngdi.

lire. Tat ca nhung cai do la van minh.

Tat ea nhiing sir that nay la If do tai sao em lai cho rSng

Em cho rang A i Cap c6 du nhiing tieu chi ciia mot nen van
minh vi dai vi le ho c6 mot chinh quyen manh. Ho c6 cac
Pharaong thuan phuc dupe ngUcfi dan nude ho... Chinli quyfen
A i Cap CO dai ve dai the giong nhu Chinh phu Hoa Ky. V i
Riaraong gid'ng nhu vi tdng thong, 6ng ta biet each lam cho
ngudi dan giiip ong xay dung luat phap...
Mu6'n van minh, ngudi ta cSn phai c6 ngon ngu. Mot khi c6
ngdn ngir ngu5i ta se noi chuyen vdi nhau, viet sach va hoe
hanh. Chir viet ciia A i Cap c6 dai dupe goi la chir tupng hinh...

20

rat nhieu tai lieu da dupe phat hien sau do nhieu nam ... Ttft ea

minh vT dai vi qu6c gia nay c6 cac kim tu thap duoc sir dung

xong don v i bai hpc:

.

Nhdi nhung ngudi lam eong tac sao chep cae ban thao ma eo

Vang, em cho rSng A i Q p c6 dii tieu chi ciia m6t nen van

Con day la nhiing doan trich trong bai lam ciia chmh hpc sinh do sau k h i hpc

,
,

A i cap CO dai la mpt xa h6i vSn minh...
Sir khac biet trong each tra l o i ciia em hpc sinh nay cho cung m6t cau hoi c6't
loi tru6c va sau k h i hpc x o n g don v i bai hpc the' hien mot each ro rang sir tien b d
trong boat d6ng hpc cua em. Ve hudmg din each cho d i e m de danh gia cau h o i
c6t l o i nhu the' nay giao vien hay tham khao Bang 5.10 trang 82.

Tai sao can dot cau hoi cot loi?
Cdc nha gido due c5n neu cic cSu hoi c6x loi vi r ^ g c6 nhflng t h ^ i didm raft
quan trpng cho hpc sinh suy xet nhiing vaii de phd quat, tie'n hanh nghien ciiu
mot each co ban c h i i khong thuSn tuy chi la thu thap nhiing thOng tin hie'n nhien
de' hp thay rang the gidi ciia nhiing y tuong la v6 cung phiic tap, rang doi k h i ciing

Ngucri ta eiing cki phai c6 ton giao. Nguoi A i Cap tin vao eac

mdt sir kien, mot vln de nhimg c6 the c6 nhidu each hidu va suy didn ma tat ca

vi than khae nhau ...

i h i i n g each hie'u, each suy dien do deu eo gia t r i n h u nhau. T h u hoi neu kh6ng

i'

Nguoi A i cap c6 dai c6 m6t nin van hoa, phuong thufe sinh

neu dupe nhOng cau h o i cot loi thi giao due con c6 g i nua de lam? Cac cau hoi cot

boat rieng eiia ho. HSu nhu ai ai ciing gop phgn minh xay

loi phai nam a trung tarn ciia qua t i i n h hpc trong va ngoai nlia truong.


Cau

h o i c o t l o i ichac c d c c a u h o i g o i mcf d c h d n a o ?

Cau hoi c6't loi khdng nham muc dich goi y cho hoc sinh dua ra cau tra loi
"dung" hay "sai" ma nham khuyeh khich hoc sinh suy nghi mdt each bao quat d^
can nhac cac quan di^m. Nhiing cau hoi do mang tinh phd quat chii kh6ng gdn
v6i m6t m6n hoc cu th^ nao. Cau hoi goi m6 c6n duac goi la cdc cau hoi lien
quan deh don v i bai hoc, xua't phdt tir chuong trtnh m6n hoc cu t h d D6 chfnh la
nhiJng muc tifiu trong chuong tiinh duoc cu th^ hod thanh cdc cau hoi. V i du, v6i
muc tieu "Hoc sinh xac dinh duoc nhiing dac di^m dia hinh ciia Nhat Ban" t h i
cau hoi goi mo c6 thd la : Nhat Ban c6 nhung dac di^m gi vi dia hinh?.
M6t s6' VI du ve cau hoi goi mo lifin quan de'n cau hoi Phdt hien nao la quan
trgng nhat trong the'ki AX? c6 the la : Vice phat minh ra dien thoai da lam thay

doi doi song xa hoi nhu the nao? Viec lap ra ban do gen ciia con ngudi c6 anh
hudng nhu the nao toi viec keo dai tuoi thp? Cau hoi cot loi Co nhat thiei phdi c6
chien tranh khdng? c6 the duoc h6 tro bang cac cau hoi goi mo nhu: A i la nguoi
dua ra nhiJng quyS't dinh quan trong trong thoi k i nOi chie'n? A i la nguoi that bai?
A i la nguoi chie'n thang?
Mot cau hoi cot loi trong mot don vi bai hoc c6 the c6 nhi6u cau hoi goi mo.

Khi ndo t h i cdc cdu hoi c o t loi phu hop?
Giao vien nen su dung cac cau hoi c6't loi de thuc hien mOt don vi bai hoc la'y

tra Itri m 6 c mac cho m6t cau hoi nhung ai cung phai nhan thiic duoc rang ngay ca
nhung cau tra loi dupe chuan bi va can nhac ki luong vSn khPng phai la cau tra Icri
duy nhat diing cho cau hoi cO't loi. Duong nhien each tra loi nay eo the c 6 siic
thuyet phuc Idn hon each tra loi kia.
\
2. Ai Cling phdi lien he cdu hoi vcfi chinh minh. M6t cau hoi

la cau hoi c6t loi

neu nhu t^t ca mpi ngu6i khdng phan biet tu6i Xic, dan t6c, v6'n kie'n thiic d6u
thay la n6 quan trpng vdi chinh minh. T u y vay, ban cha't phd qudt cua cac cau h6i
c6t loi khdng c6 nghia la tat ca hpc sinh ddu c6 kha nang tie'p can tu lieu h6 tro
nhung cau hoi do nhu nhau. Giao vien c ^ dam bao rang ngu6n tu lieu cung cap
phai phia hop vdi nhu cau va c6 y nghla vdi tiing nhom hpc sinh cu the'.
3. Cdu hoi phdi tucfng thich vdi ngi dung don vi hdi hoc. Don vi bai hpc hay
khoa hpc can cung cap du tu lieu va npi dung cho hpc sinh 6i giup hp hieu dupe
cau hoi o cap dp sau. Hp phai co nhieu kien thiic hon de dua ra nhiing cau tra loi
CO the CO vao cudi don vi bai hpc so vdi khi hp mdi neu cau hoi cho chinh hp.
4. Cdu hoi phdi thUc tevd c6 the gidng day dugc trong dieu kien thdi gian vd
cdc dieu kien klidc cua khod hoc hay alaiJ dime day. Cau hoi dat ra can c6 th^ tim

dupe cau tra loi trong dieu kien thdi gian va ngudn luc danh cho don vi bai hpc.
5. Cdu hoi phdi khich le duac cdc cdu trd Idi theo nhieu quan diem khdc nhau.
Cau hdi can phai cd nhung eo hpi kem theo de hpc sinh tim hi^u nhiing quan
diem hay nhiing each tiep can van de khae nhau ve cau hdi dd.

viec tim toi lam hoat dpng chinh ma khong can phai dua ra cho hoc sinh mot cau

6. Cdu hdi phdi dat ra sao cho no c6 bao nhieu cdu trd Idi thi cd hay nhieu

tra loi dung duy nhat. Cau hoi cO't loi phat huy tac dung toi da khi mOt don vi bai

cdu hoi khdc. Khi mot don vi bai hpc ket thiie ma hpc sinh cd nhieu cau hdi hon

hoc duoc tich hop xoay quanh nhung khai niem rOng nhu chien tranh, cong bang,

so vdi khi mdi bat dau don vi bai hpc thi day la bieu hien cua viec hpc sinh da

c6ng d6ng, truyen th<5ng, phu thu6c lan nhau, he thdng, quy^n lire va anh sang.

hi^u sau cau hdi va nhiing ham y cua no. Cau ngan ngii "Cang hi^u biet chiing ta

D6'i vdi chii di^m duoc xay dung tren nhiing chii de hep nhu Hamlet, cuOc nOi
chie'n hay Trung Qu6c thi viec xay dung cac cau hoi c6i loi kho hon nhung khOng
vi the ma giam vai tro quan trong cua chung. Ne'u don vi bai hoc khOng doi hoi
phai CO su tim toi - tuc la khi giao vien truyen dat nhung thong tin cu the ma hoc

cang thay minh ddt" diing vdi tinh thSn tren day.

Cdc h o q t d o n g d d n h c h o d o c g i a
1. Hay dat mot hoac hai cau hdi goi mo cho mot trong nhiing cau hdi cdt 15i sau:

sinh khOng can phai dat ra cac cau hoi hay phai nghien cun thi khong can dat ra

a) Cd phai mot so quan diem khuon sao la diing?

cac cau hoi cO't loi. Dudi day la nhOng tieu chi dung de xay dung cac cau hoi

b) Co phai mpi cong dan deu dupe doi xir binh dang?

cO't l o i :
1. Giao vien phai thodi mdi vcd viec khong dUa ra cdu trd led cho cdu hoi.
Muc dich chinh ciia viec neu cac cau hoi cO't loi la de giiip hoc sinh can nhac cac
vah de hoac cac quan diem von phiic tap, tir do nhan ra rang nO lire chiem linh tri
thiic la lien tuc va khOng dCmg lai khi don vi bai hoc ket thiic. Co the dua ra cau

c) Sir thay ddi cd the/ phai dupe ngan chan diing khOng?
2. Hay neu mot cau hdi cot loi dat trpng tam vao su tim toi, cho mot don vi bai
hpc doi hdi su tim toi ma ban c6 ke hoach giang day. Sir dung nhung tieu chi Uinh
bay trong chuong nay de danh gia xem cau hdi ciia ban la cot loi hay goi mo.


Gdi y t a i lieu doc t h e m
Jacobs, H.H. (1997). Mapping the hig picture: Integiating the curricuhm and assessment
K-12. Alexandria, V A : Association for Supervision and Curriculum Development.
Day

cu6'n cam nang cho bat cu' quto (huyen) nao dang quan tam quy hoach viec l6ng

ghep chuong trinh va danh gia vdd nOi dung duoc tnnh bay dS hidu, thuc l6 va ngan gon. Sach
CO mdt chuong hOu ich

v^ vi6c xay dung va viSt cac cau hoi cot loi v6i tu each la khung

2

TICH HOP CHUONG TRINH
V 6 l VAI TRO LAM CONG CU
DE DAT SU KET DINH

hudfng dan cho viSc thid't kd' chuong trinh. Cud'n sach giiip cho viec dat cac cau hoi cot loi
trong b6'i canh ciia chuong trinh \(m hon ciia gido vi6n, nha trudng hay quan (huyfn) c6
nha trucmg.
Jacobs d.i ra quy trinh 7 bu6c (giai doan)

cac quan (huydn) thuc hiSn nham quy hoach

chtfOng trinh theo nam hoc. K h i doc sach nay, cac d6c gia dn

xem x6t, phan tich va xay dung

quy hoach chuong tnnh cho ngay hoc cua minh can cii vao thuc i6 giang day. Viec quy hoach
chuong trinh giiip nhin ra nhiing vah d6 trong giang day, nhung n6i dung thCra va nhung phSn
CO the tich hop. Cu6'n sach cflng gioi thieu nhiJng giao vifin hay nha tnr6ng didn hinh trong
vi6c thuc hidn quy hoach chuong trinh. Cac quy hoach chuong trinh mSu va cac cau hoi c6t 15i
mang tinh minh hoa cung duoc trinh bay trong cac phu luc.
Wigffns, G., & McTighe, J. (1998). Understanding hy design. Alexandria, V A : Association for
Supervision and Curriculum Development.

Cau h6i cot loi:
Phai chang m p i stT t i c h hop deu huti ich?

Khi diitig tr6n buc giang, giao vien cam tha'y rang hp phai lam qua nhi^u viec
va khong dii then gian de day het moi thii ma hoc sinh can phai biet. Ngay cang
CO nhieu sach giao khoa va cac tai lieu bd tro dirpc xua't ban de dap ung nhu cSu
v6 kien thiic ngay cang tang. Ngoai ra, ngay cang c6 nhi^u nhiing doi hoi ciia dii
cac cap tir quan (huyen), bang den quoc gia lam anh huong den viec sir dung thdi
gian tren Idp ciia giao vi6n. Trong khi do nhu c^u cua hoc sinh khong ht giam
bdt. Cach tdt nhat dd giai quyet nhung vuong mac ciia ca nhan, nhat la ciia hoc
sinh nho tuoi va- hoc sinh vi thanh nien la thong qua cac cupc trao d6i true tiep,

Cu6'n sach n^y gioi thieu cho d6c gia quy trinh lac hau v^ thiet k€ chuong trinh chi coi

tich cue, lien tuc va lanh manh ma 6 do nguofi 16n giii vai tro neu guong, hudng

trong de'n chi6u sau, su nghiSm ngat va hie'u bie't. Cac tac gia d6 cap den nhiing cau hoi c6't loi

dan mot each chu dao, nhiet tinh. The nhung nhiing cu6c trao ddi nhu vay ngay

v^ nhung cau hoi cua don vi bai hex; tfong cac chuong khfc nhau ke' ca nhung cau hoi cG't loi

cang tro nen kho khan do thdi gian hoc trong m6t ngay a trtrong ngay cang tro

mang tinh minh hoa trong toan b6 cuS'n s^ch.

ntn bi chia nho theo cac phki viec khep kin.
Sach giao khoa ngay cang day hon vdi qua nhi6u n6i dung giang day va
ngay cang doi hoi giao vien nhidu hon thuc su la m6t su thach d6 d6'i vdi giio
vien. V 6 i m6t thuc te' nhu vay thi gido vien kho c6 ihi quan tam de'n sir lien he
giua cac tu lieu c6 ve nhu kh6ng an nhap gi vdi nhau trong nOi b6 timg m6n hoc
va giira cac mon hoc vdi nhau. Ket qua la hoc sinh cuf hoc het giof nay de'n gi6
khac, het m6n nay den m6n khac m6t each rcri rac. Do vay, van de ca'p bach la

phai lam sao tim each cung co noi dung giang day de hoc sinh va giao vien c6 the
nit ra duoc y nghia ciia v6 s6' nhCmg kich thich tac dong den ho.
Giao vien cin duoc quyen kiem soat nhieu hon chuong tnnh hoc ciia dia
Phuong bang each cho phep hp tham gia vao viec thiet ke va thuc hien mot so don
vi bai hoc va don vi bai hoc tich hop nliat dinh, thay vi viec phu thudc chii yeu


vao sach giao khoa r6i thuc hi6n cac boat d6ng va don vi bai hoc chSng c6 Hfin he
gi vdi nhau. Nguyen tSc chung nha't ch\i liru tam la su ket di'nh tao thaiiii khoi
th6'ng nhait. Viec tich hop chuong tnnh c6 \hi la m6t phuong tien t6'i cin thie't dd
tao ra su ke't dinh, tao thanh khd'i thdng nhaft trong boat d6ng hoc ciia hoc sinh.
Chuong n^y trinh b^y h' do tai sao phai tich hop chuong trinh, m6 ta ba
phuong phdp tich hop chuong trinh kh^c nhau, dua ra nhOng chi d5n cho viec lua
chpn va sir dung c^c trong tam nOi dung don vi hhi hoc, goi y nhOng tieu chi de'
danh gia tinh gia tri cua chu di^m tich hop va neu len nhOng vSih de quan trong
c ^ xem xet khi xay dung chii d\6m d ca'p tidu hoc va trung hoc. Chuong 3 se gioi
thieu cac budc can thiet de thiet ke' m6t don vi bai hoc theo tinh thin tich hop va
theo chuan. Chuong nay gidi thieu nhung co so va chi dan giao vien can nam
duoc de CO the xay dung mot don vi bai hoc bao dam dupe sir ket dinh tao thanh
khdi thong nhSit cua chuong trinh. Mac du chuong nay ngan nhung lai c6 rat
nhieu su nhac nhd can can trong cung nhu cac chi dan. Nhirng chi dan nay khong
phai la nhung khuon mau cung nhac va khong nhaft thiet phai tuan thii m6t each
may moc. Muc dich ciia nhung chi dan va nhac nhd do chi nham giiip giao vien
cam nhan dupe cai gi c ^ luu y va quy trinh ck\n thii mot each chung nhat.
LI d o d e t i c h h o p c h u o n g t r i n h I d g i ?

Viec tich hop chuong trinh doi hoi su ket nd'i giua nhung kh6'i kien thuc va kT
nang luc thi gan ket voi nhau mang tinh tu nhien, luc thi c6 ve nhu tach biet,
khong an nhap gi vdi nhau, giira nhung dieu hpc sinh da trai nghiem va von hidu
biet chung ma hp hpc 6 truong. Nhihig If do chii yeu cho viec tich hop chuong

trinh g6m: (1) su doi hoi ngay cang cao ciia qua trinh hpc va danh gia phai c6 sir
h6 trp giiip hpc sinh van dung kien thiic chuf kh6ng phai ghi nh6 va tich luy nhiing
kien thurc sir kien; (2) su hidu bie't ngay cang dSy dii v6 qua trinh xir li thong tin
cua bp nao qua cac m6 hinh khai quat va sir n6'i ke't nhaii manh su ke't dinh tao
thanh kh6'i thO'ng nha't; (3) nhan thuc gSn day rang kien thiic kh6ng phai la bat
bie'n va pho quat, va cac vSh de thuc sir quan trpng khong the giai quyet dupe
bang tri thuc cua mot nganh hpc rieng biet; va (4) diic tin rang chuong trinh tich
hop CO the giiip giao vien va hpc sinh khac phuc dupe nhiing cam nhan ciing nhac
mang nang tinh chu quan ve ranh gidd gi&a cac m6n hpc. Hon 70 nam, qua cac
triet gia, cac nha nghien curu va cac nha giao due da nghi ngd tinh gia tri ciia
phuong phap xay dung chuong trinh cho timg mon hpc rieng biet (Wrightstone,
1935, 1936; Uy ban khong chinh thiic thupc Hiep h6i giao due tie'n bp, 1941;

Aikin, 1942; Hanna & Lang, 1950, Soodak & Martin-Kniep, 1994). Bao cao ciia
cac tac gia nay chi ra rang ke't qua hpc tap ciia hpc sinh cao hon khi chuong trinh
dupe tich hop.
,
Cac h i n h thiirc t f c h h o p c h u o n g t r i n h l a g i ?

Tich hop chuong trinh c6 nhi^u hinh thiic khdc nhau. Tich hop n6i dung 1^
hinh thiic n6i ke't n6i dung trong n6i b6 m6n hpc v^ gifla cic m6n hoc vdi nhau.
Viec giao vien m6n Khoa hpc xa h6i su dung nghe thuat va vSn hpc d6 giiip hpc
sinh hieu r6ng hon mdt vung van hoa la m6t vi du y6 tich hop n6i dung trong
pham vi Idp hpc. Khi mot giao vien m6n Khoa hpc xa h6i va m6t giao vien tieng
Anh day mot don vi bai hpc ve van hoa do hai nguoi cung nhau xay dung lam lu
md ranh gidi giira hai mon hpc thi day la vi du ve viec tich hpp npi dung giira cac
mon hpc. Ca hai hinh thiirc tich hpp npi dung tren deu dupe gpi la chuong trinh
lien mon.
Tich hpp ki nang la su gan ke't cac ki nang va quy trinh vdi hoan canh sir
dung nhung ki nang va quy trinh do (tiic la dpc, viet va tu duy xuyen su6't toan bp

chuong trinh). Tich hpp nha trucmg vdi ca nhan la su gan ket nhiing gi dien ra
trong nha truong vdi the gidi ben ngoai nha mrdng cua hpc sinh, ki ca nhung
mong udc, kinh nghiem thuc te, khat vpng va so thieh cua hp (Case, 1991).
M6i hinh thuc tich hpp tren day deu c6 vi tri xiing dang trong Idp hpc va no
doi hoi giao vien phai c6 nhiing quyet sach mang tinh chien lupc va c6 muc dich
ro rang. Chuong nay de cap den hinh thiic tich hpp ndi dung giang day vdi ki
nang cung nhu phuong thiic gan viec tich hpp do vdi c6ng viec thie't ke' chuong
tiinh. Chuong 7 trinh bay vSh d6 chiem nghiem vdi vai tro la m6t trong nhiing
bien phap huu ich nhSit de khuye'n khich viec tich hpp ca nhan con ngudi hpc sinh
vdi qua trinh hpc ciia hp.
Cdc t a m d i e m t o chufc t i c h h o p I d g i ?

Tam diem to chure tich hpp la huyet dao cua don vi bai hpc, la spi day noi cac
phin trong don vi bai hpc lai vdi nhau. Co nhieu loai tam diem td chiic tich hpp
don vi bai hpc khac nhau bao g6m cac chu de (vi du cupc each mang o My, ngudi
My gdc Phi), chii diem (loai gau, hang khong), khai niem (chien tranh, sir thay
doi, chuyen bay), hien tupng va van de (hien arpng pha rimg d Braxin, bao lire nha
truong) va cac vSh de thdi sir (van de nhan quyen, vah de nhap cu vao Hoa Ky).


Cac tac gia khac nhau dua ra nhOng each phan loai cac tarn diem t6 chiJc tich
hop khac nhau. Nhung each phan loai nay giiip giao vien danh gia nhiJng uu diem
tuong ddi ciia nhung tam diem nay so vdi nhiing tarn diem kia. V i du, Beane
(1997) phan loai cac tam diem td chiic tich hop thanh cac hang muc sau: (1) cac
chu dt nam trong cac m6n hoc tach biet (vi du cudc song thuoc dia, chuyen
hoang ducmg va huygn thoai, thoi Tmng c6); (2) nhiing vah de xa hoi dang gay
tranh cai (xung d6t, moi trucmg, giao due); (3) nhirng vain de hay nhimg quan tam
cua thanh, thie'u nien (ket ban, cuoc song trong nha truong, toi la ai?); (4) cac chu
d6 cu6n hut (khung long, bao, gaiu bdng) va (5) cac chu d6 mang tinh qua trinh
(sir thay ddi, he thdng, chu ki).

Nguoc lai, Willard Kniep (1979) dua ra bd'n ioai tam diem td chiic tich hop
ma mdi tam diem cd the la cac chu diem: (1) quy trinh tim tdi; (2) khai niem;
(3) hien tuong va (4) nhiJng van de cd hiJu. Cac chii diem quy tnnh tao thanh chu
diem mang tinh cMt hinh thanh Id nang ma diem nhan la nhiing bien phap cac
nha khoa hoc sir dung de giai quyet van de va tim hiiu hien thuc. Chu diim quy
trinh bao gdm quan sat, thu thap so lieu, dua ra cac phep so sanh, va md hinh hoa.
Nhiing don vi bai hoc nhu vay ddi khi cd the dem ra day nhu la nhiing dieu kiSn
tien quyet ddi vdi chu diem khai niem va v^ii 66 vudng mac. Vi du, mdt giao vien
nao dd cd the day mdt don vi bai hoc ve quan sat va phan loai rdi mdi cdng bd
don vi bai hoc dd qua phuong tien truy^n thdng dai chiing, yeu cSu hoc sinh tie'n
hanh nghien ciru ddc lap va thu thap so lieu.
Chu diem khai niem dugc thiet ke de' cung caip cho hoc sinh nhiing caiu true
tu duy d^ hp sir dung vao viee md ta the' gidi hp dang sd'ng. V i du ve chii didm
nay gdm cac mdi quan he nhan qua, cdng ddng, van hoa, sir thay ddi, gia dinh,
ddng luc, dan sd, su khan hie'm, he thdng, cung va ciu, cdng nghe v^ cac gia tri.
Mdt don vi bM hpc dat trong tam vao khai niem, cu th^ trong tam la khai niem
gia dinh cd thd dua tren cau hoi cd't Idi Lieu ngudi ta cd theco gia dinh mot ngUdi

khong? rdi sau dd yeu cSu hpc sinh khao sat cac don vi va hinh thuc gia dinh
khac nhau qua nhieu the' he va d cac nen van hoa ciing nhu trong cac loai hinh
nghe thuat khac nhau.
Chu diem hien tuong cd thd giiip hpc sinh hieu dupe the' gidi xung quanh hp.
Vi du ve chu 6\6m nay gdm ngan hang, cdng ddng, he thdng kinh te, gia dinh,
chinh quyen, nhdm ngudi, dia mao, van hpc, truy^n thdng, dai duong, td ehiic
chinh tri, tdn giao va chien tranh. Chu didm he thdng kinh te cd the yeu ciu hpc

sinh phan tich cac he thdng kinh te' khac nhau b cSfp dd vi m6 va vi m6; khao sat
mdi quan he giua cac he thdng cong nghe, kinh te' va chinh tri; tim hieu nhung
ham y ve xa hoi, van hoa va tam If cua cac md hinh kinh te khac nhau. . ^.
Chu diem ve cac vSh d^ dai dang giiip hpc sinh nam dupe nhirng vah de khd

giai quyet cua the' gidi va van dung nhiing hieu biet ciia hp de' dua ra nhiing giai
phap cd the giup giai quyet dupe nhiJng vah de dd. Vi du ve chu didm nay cd the
la tac hai hien dang dien ra ciia cac con mua rimg di hpc sinh tim hidu vSh de
mua riing tac ddng nhu the' nao de'n cac dan tdc va cac tuc le khac nhau.
Mdt sd cac tam diem td chirc tich hop chang han nhu xung ddt va chieh ttanh
cd the' dupe xep vao chu diem khai niem, hien tupng hay vSin de dai dang. Tuy
nhien, hiiA thiie hpc tap va danh gia ma giao vien lua chpn se giiip xae dinh
phuong thiic td chiic don vi chu didm sao cho phij hpp vdi mdt trong nhiing chii
diem nay.
Boyer (1995) cho rang cac tam diem td chiic tich hpp can dupe chpn lira sao
cho no lien quan de'n nhirng cai phd bien eua xa hdi loai ngudi ma cd huu feh ddi
vdi ngudi cd hpc thiie. Nhiing cai phd bie'n dd gdm vdng ddi, ngdn ngii, nghe
thuat, thdi gian va khdng gian, nhdm ngudi va the che, cdng viee, the' gidi tu
nhien va nd lire md rdng hieu biet.
Du each phan loai va tam diem td chiic tich hpp la gi di niia thi cung can luu
y rang tam diem td chiic tich hpp phai tao dieu kien thuan Ipi eho viee ket hpp
kie'n thiirc vdi ki nang thanh mdt khdi thdng nhat trong timg don vi bai hpc. Mdt
khi cd su ket hpp dd thi ndi dung va ki nang trong mdi don vi bai hpc se cd vai trd
quyet dinh giiip hpc sinh nam dupe trpng tam ndi dung don vi bai hpc dd.

NhuTng van de nao can can nhdc khi liTa chpn
tam diem t d chute t i c h hdp?

^

Khdng phai tat ea cac tam diem td chiic tich hpp deu cd hieu qua nhu nhau
trong viee bao dam su on dinh cua don vi bai hpc va hd trp viee tim tdi. Cac khai
f^em, cac van de thudng cd tinh chait phai sinh hon so vdi cac chii die'm va chu di.
Tam diem phai sinh nhu khai niem chie'n tranh chang han cho phep sir lien thdng
giira cac nganh hpc vdi nhau cung nhu viee ling dung vao ddi song thuc tien de

dang hon so vdi tam diem it cd tinh phai sinh hon nhu chu de ve cude ndi chien d
Hoa Ky chang han. Do vay, mdt trong nhiing vain de can xem xet khi lira chpn
tam didm td ehue tich hpp la miic dp phai sinh eua tam diem dd cd the' giiip giao
29


vien va hoc sinh xijr U cac ket qua va chudn khac nhau cung n h u n6i dung thu6c

ciia m 6 n hpc dupe d^ cap den hay khPng. V a n dung tieu chi nay, giao vien c6 the

cac m o n hoc khac nhau nhimg lai c6 m6'i hen he t u nhien vdi nhau. Beane (1997)

tu tra l o i cac cau hoi sau:

cho rang nhiJng tarn diem t6 chiic tich hop khong lien quan den ban than ca nhan
va cac vSn d^ xa h6i dang diroc quan tSm la nhung tarn diem khdng phCi hop cho

•

ca cac nganh hpc eo trong chucmg trinh khong?

viec tich hop chuong t n n h .

•

K h i lira chpn tarn diem t6 chiic tich hop, giao vien ck\u tra l o i nhung can
hoi sau:
•

tarn d i ^ m kh6ng?

niJa, tarn diim nay c6

Trong vong 5 hoSc

tarn n h u h i ^ n nay

10

nSm

con la vain

d^

thcri su

ca cac m 6 n hoc va

•

T a m d i e m nay c6 cho phep su dung nhCrng thong t i n c6't y6u

\6

chu diem.

Tam diem nay c6 khuySh khfch viec k h a m pha mot chii diem hay vuong

m k nao do theo each tiep can cua cac nganh hpc khac nhau khong?
T a m diem nay c6 tao ra kha nang cho hpc sinh khai quat hoa nhung didm

quan trpng trong noi dung dupe hpc hay khdng?

lieu va cac phuong phap dupe sir dung d^ g i d i thieu cac bai hpc trong don v i bai
Neu trinh bay dudi dang m6t cau hoi t h i tieu chi nay neu cau h o i n h u sau: Lieu
hpc sinh c6 the lien he npi dung hpc lieu va phuong phap trinh bay dupe diing de
day hpc lieu do vdi ea nhan hp kh6ng?
Tieu chi cu6'i cung la tieu chi ve su gan ket hay ket dinh lien quan de'n miic
dp gan ket va khdp noi cua cac hoat dpng trong cac don v i bai hpc va trong chinh
don v i bai hpc de tao thanh mot su an k h d p giira cac hoat dpng do. Tieu ehi nay
cung lien quan den mue dp nhat quan giua phuong phap day hpc vdi cac muc tieu
ciia don v i bai hpc va ket qua ma don v i bai hpe mang lai.

d u n g nhufkig t i e u c h i n d o d e d d n h g i d Uu

diem

Nhiimg v a n d e n d o c a n c a n n h a c k h i x e m x e t

v d s U h o p thuTc c u a c d c d d n v i b d i h p c t i c h h o p ?

viec tich hop c h u o n g trinh

Xac d i n h dupe tam diem to chuc tich hpp mang tinh phai sinh va c6 y nghia
m d i la dieu kien can c h i i chua phai la dieu kien dii

de xay dung mot don v i bai

G i a o vien d i i phu trach bp m o n nao hay Idfp nao deu phai can nhac cac
d i ^ m sau:

hpc hpp thiJc. K h i giao vien xay dung m6t don vi bai hpc theo chuong t n n h ticli
hpp, hp can phai xac d i n h cho dupe su hop thue eiia don v i bai hpc do bang each
(3)

Lieu dpn v i bai hpc do c6 thue d^y dupe qua t n n h hpe cua hpc sinh kh6ng?

hpe, cho phep hpe sinh xay dung dupe cac m6'i lien he ve nhan thiie va tinh cam.

Tam d i ^ m nay c6 phu hop cho hpc sinh d cac ca'p hpc khac nhau kh6ng?

can c u it nhat vao ba tieu ehi quan trpng sau: (1)

L i e u t u lieu trong don v i hhi hoc eo quan trpng deh miic no vupt qua dupe

Tieu chi t h i i hai la sir xac dang, la tieu chi noi v^ mxxc d6 m a n6i dung hpc

Tarn di^m nay c6 phii hop va trong ye'u d6'i v d i tat

vSh d6 quan tam hoac vudng mac hay khdng?

Sit

•

khdng?

•

•

•

gidi han eiia m 6 n hpc kh6ng?

nganh hoc m a n6i dung ciia chiing dupe dua vao don v i bai hpc khdng?

•

niem hay y tupng gan vdi m6t m 6 n hpc cu t\\i nao do nhor viec t i i n h bay khai

NhOng nguoi thu6c gidi tinh khac nhau, chung t6c khac nhau va cac n^n

duoc quan
•

L i e u don v i bai hpc do eo kha nang giup hpc sinh hieu dupe m6t khai

niem hay y tucmg do theo tinh t h & i lien i n 6 n kh6ng?

van hoa khac nhau c6 thira nhan day la
•

Cac khai niem dupe de cap trong don v i bai hpc eo quan trpng d6'i vdi tat

eo y nghia, (2)

sir xac dang va

tinh gdn ket hay ket dinh.

Tieu ehi dSu, tiie la tieu chi c6 y nghia, noi ve chat lieu eiia cac bai hpc thupc

don v i bai hpc do va cua chinh don v i bai hpc do. Tieu chi nay xac d i n h lieu cac
bai hpc va don v i bai hoc do c6 de cap den n6i dung quan trpng trong cac l i n h vuc

•

Sifhc^

«

,

thvcc cm hoc lieu. M p i hpe lieu va cac don v i bai hpc phai phu hpp

vdi m p i bai kiem tra va c h u & ma thong thucmg giao vien vSn dua vao trong qua
tnnh day hpe.
•
tam

Nhimg m, khuyei diem cua chuang

trinh hoc. Giao vien eSn chpn lira cac

diem to chiic tich hpp va xay ditng cac don v i bai hpc nhat quan vdi nhiing
khuye't diem trong chuong trinh hpe ciia hp.


•

Nhu can hieu dmc ve chucmg trinh. NhQng don vi b^i hoc d^u tifin duoc

xay dung phai la nhOng don vi bai hoc c6 kha nang bii dap nhung thieu hut trong
chuong trinh hoc.
•

Nlnltig int, kJmyet diem am toan khoa hoc hien tai. Mot s6' khoa hoc tu

than da c6 nhirng thuan I d ddi vdi nhung don vi bai hoc va cac tarn diem to chuc
tich hop (vi du CO nhOng tnrong c6 cac bo m6n Nhan van chu khdng phai la cac
bo m6n Khoa hoc xa hdi, Nghe thuat va Tieng Anh rieng biet la rat thuan loi cho
cac don vi bai hoc c6 n6i dung nhan van; nhung trudng ma giao vien duoc bd tri
theo cac nhom, m6i nhom day ciing mot Idp theo cac p h ^ 80 phut thi thuan loi
hon cho viec tich hop cac don vi bai hoc).
•

Y thi'fc diMc pham vi va each bo tri chUcfng trinh cilng nhit do chung

cm

chirorig trinh. Cac don vi bai hoc khong bao gi6 t6n tai biet lap ma dupe dat trong
nhung boi canh cu the vdi each bo tri npi dung nao tru6c, npi dung nao sau. YSin
de quan trpng la phai luu y su can thiet phai thiet lap dupe cac m6'i quan he theo
chiSu ngang (giua cac npi dung vdi nhau) ma kh6ng lam mat di cac quan he
chieu dpc (ve thdi gian).
•

Cofhpi cho giao vien kham phd chuang trinh. Cac don vi bai hpc tich hop

dem lai hieu qua cao nha't khi giao vien vira lam ngudi hpc, ngudfi kham pha va

vira lam ngudi thiet ke cac don vi tich hop.
f

Tich hop chuong trinh la nhung thach thirc quan trpng ddi vdi giao vien. O

cap tieu hpc, giao vien can phai hieu biet day dii ve cac mPn hpc ma hp day thi
mdi CO the can nhac mot each thau dao cac mdi quan he tu nhien va c6 the c6
giua cac mon hpc. Day la mot kho klian ddi vdi nhieu giao vien tieu hpc dupe
phan edng giang day ta'l ca cac mon nhung lai chi cd kien thirc sau ve mot hoac
hai mdn hpc ngoai mdn Dpc va Khoa hpc xa hdi. Ca giao vien tie'u hpc lan giao
vien trung hpc eon cd them mot thach thiic nua, dd la phai biet each ap dung cac

Mac du cd nhung thach thiic nhu vay nhung viec tich hop chuong tnnh vSn
la mdt muc tieu quan trpng can dat dupe. Chuong sau trinh bay quy trinti giao
vien cd the su dung de dat dupe muc tieu dd.

Quy trinh xdy dung cac don vi bai hoc tich hop la gi?
Cac don vi bai hpc tich hpp cd the' do tilng ca nhan giao vien hoac mdt nhdm
giao vien day cac mdn hpc khac nhau trong cung mdt Idp hpp tac xay dung. Neu
xay dimg theo tung ca nhan rieng re thi giao vien can tuan thii quy trinh dupe
trinh bay trong chuong 3. Trong trudng hpp giao vien day cac mdn khac nhau
trong cung mdt Idp ngdi lai vdi nhau de' xay dung cac don vi bai hpc tich hpp thi
cd the' cd nhung dieu chinh ddi vdi quy trinh dd theo cac budc dudi day:
1. Titng giao vien trong nhdm xac dinh hai ket qua hpc sinh can dat dupe ddi
vdi mdn hpc minh phu trach. Mdt trong hai ket qua hpc sinh c ^ dat dupe dd phai
lien quan den ki nang, tuc la hpc sinh cd ki nang lam gi, cdn ket qua con lai lien
quan den mdt van de gi dd quan trpng ve kien thiic, chang han nhu hieu dupe mdt
khai niem hay mdt y tudng nao dd. Sau dd ca nhdm ngdi lai vdi nhau de thdng
nhat ve nhOng ket qua ma hpc sinh can dat dupe.
2. C i nhdm thao luan de xuat cac tam diem to chuc tich hpp cd tinh chat

tiem nang giiip dat dupe tat cac ket qua (da dupe thdng nhat trong nhdm) ma hpc
sinh can dat dupe, sau dd lua ehpn mdt tarn die'm dap ling tdi nhat cac tieu chi ve
tinh CO ban, cd kha nang khai quat hoa, tinh hpp thirc, v.v...
3. Ca nhdm xac dinh mdt cau hdi cdt loi cho tarn die'm to chiJc tich hpp da
dupe xac dinh cung vdi cac cau hdi gpi md.
,
4. Ca nhdm xac dinh phuong phap danh gia sat vdi thuc teddi sdng do dupe
kie'n thiifc tich luy qua thdi gian.
5. Ca nhdm thao luan cac hoat ddng tiem nang thudc cac mdn hpc va cac
binh dien k l nang khac nhau va so dd hoa cac hoat ddng dd.

phuong phap day hpc trai nghiem va vi ngudi hpc de tlm hieu cac mdi quan he,

6. Ca nhdm lira chpn cac hoat ddng cho don vi bai hpc va su dung but chi de

cac khai niem va tue giac the hien rd trong cac don vi bai hpc dupe tich hop vung

Phae hoa cac hoat ddng dd, bat dau tir each danh gia sat vdi thuc te ddi sdng rdi

chae. Dieu nay hoan toan Uai ngupc vdi phuong phap day hpc chu yeu la giao

sau dd di ngupc dan trd lai phan khdi dSu cua don vi bai hoc. Khi phac hoa, ca

vien thuyet giang dang thinh hanh. O cap trung hpc, thach thiic ddi vdi giao vien

nhdm can luu y xac dinh cac bai day va each danh gia cho tirng ngay trong tuan.

la CO cau to chiic day hpc ciing nhac gay khd khan cho viec day hpc ddng dpi,
edng tac soan bai, len thdi khoa bieu de giao vien day lien mach vdi nhau. Them
vao dd, giao vien cung khdng nhan dupe su hd trp ve mat hanh chmh.

Jensen, E. (1998). Teaching

Gdi y tai lieu dpc t h e m

with the brain in mind. Alexandria, V A : Association

for

Supervision and Curriculum Development.
Beane, J. A.
education.

(1997). Curriculum

integration:

Designing

the core

of

democratic

New York: Columbia University, Teachers College Press.

Tac gia cua cu6'n sach trinh bay mOt t6ng quan kha chi tie't v6 cdc khia canh khac nhau
ciia nghien cioi w6 b6 nao ciia con nguoi, bao g6m boat d6ng hgc va hai ban c^u nao; then gian

Trong cu6'n sach n^y tac gia dat ra cac cau hoi cho cic nha giao due nhin n h t o lai viec

ngii cho hgc sinh trang hgc co scr va trung hgc ph6 thSng; thirc an danh cho bO nao chu: khOng

tich hop chuong trinh v6i vai tro la nin mong cho n^n giao due tiSn b6 c i a nhflng thap niSn

chi phuc vu cho viec phat trie'n co bap; each thirc 1km giau tri thiic cho tat ca hgc sinh (chiir

1920 va 1930. 6 n g cho rang chung ta c6 the' van dung kie'n thiic v^o giai quyd't nhiJng vah d^

Ididng rieng gi cho hgc sinh c6 nang khie'u va hgc sinh tai nang) de' co the giup phat tridn b6

dat ra va nhiing quan ngai trong thirc tS' cu6c s6ng Co lidn quan dS'n ci nhan va xa h6i bang

nao; md'i lien he giira xiic cam v6i boat dOng hgc va giiia viec van d6ng vdd boat dOng hgc; co

nhitng phuong p h i p t6 chiic chirong trinh day hoc cu the. 6 n g n6u ra nhiing khdc biet giila

che' lam viec cua tri nh6. Tic

chucfng trinh tich hop vdi chuong trinh da m6n hoc hay lien m6n hoc la 6 ch6 chuong trinh da

khdng nha't thiet khac vdi nhirng the he hgc sinh ciia nhiing giai doan tru6c, chi co di6u la each

m6n hay lien m6n tach bach cac m 6 n hoc kinh dien va do vay lam cho qua trinh hoc tro n6n

hgc cua hgc sinh bay g i d khdc vdi cac the he trudc; va rang cac nghien ciiii v6 hd nao cua con

rcri rac. Trong k h i do chuong trinh tich hop dat ra nhttng cau hoi v^ cic

ngudi cin chu trgng nhi^u hon de'n viec dua ra nhiing ggi y cho gido due.

vSih d6 xa h6i dang

gia nhSn manh c&n phai hie'u rang the' he hgc sinh hien nay

duoc quan tarn thong qua vide sir dung nhOng khai niem va nhirng k i nang da duoc hoc nhu
phuong i\tn gan ket kien thiic thanh khoi th6'ng nha't, dong thdi sir dung cac thao tac t u duy

Wiggins, G., &

McTighe, J. (1998). Understanding

by design.

Alexandria,

VA:

Association for Supervision and Curriculum Development.

theo cap bac de giai quyS't vah de.

Co le tat ca giao vien deu nha't tri vdi y kien cho rang dii ndi dung day hgc la gi d i nira thi
Egan, K. (1986). Teaching

as story telling. Chicago: University of Chicago Press.

cai dich cud'i ciing cki dat dugc la hgc sinh hieu dugc mot khai niem hay mot quy trinh nao

Trong cudn sach nay, Egan dua ra mot phuong phap thay the cho chuong trinh hoc cua

do. Nhung the nao la hieu? (Tac tac gia ciia cudn sach nay l i giai 6 binh dien ciia qua trinh

tieu hoc dang duoc thira nhan r6ng rai d i tir cai cu the den cai trihi tuong. Sau k h i phe phan

hieu. H g de xuat mot m d hinh ggi la "thiet ke giat l u i " ; sau k h i da xac dinh dugc hgc sinh cdn

mot so nguyen l i giao due ma nguoi ta sii dung de xay dung chuong trinh, Egan dua ra m6t

phai nam dugc nhiing ndi dung gi va cd nhiing k l nang gi, giao vien se thiet ke' phuong phap

chuong trinh hoc danh cho ca'p tieu hoc t r t o co so cai ma Ong goi la " N h u n g cau chuygn 16n

danh gia de' cd co so khang dinh hg da ndm dugc nhimg ndi dung dd. Ddc gia dugc dan dat di

cija chuong trinh hoc dcri thucmg". Ong de xua't giao vien ndn si!r dung m 6 hinh day hoc theo

xuyen sud't qua trinh nay va dugc cung ca'p nhihig vi du m i n h boa v^ each giang day trong Idp

kieu ke chuyen ma ong dua ra bat dSu tir viec neu nhiing cau hoi dai loai n h u " N o i dung n^o

hgc cung n h u cac mSu de thiet ke' bai day. Nhung ndi dung lien quan den thuye't kie'n tao, sir

la quan trong nha^t \6 chii dd nay?", " T a i sao no lai la quan trong d6'i v6i tre em?", "Bien phap

thay ddi khai niem, va "sir he I d " dugc trinh bay mdt each t u nhien. Mac dii cudn sach nay la

nao loi cu6'n ngudi hoc vao chii d^ nay mot each hieu qua?", " N h i i n g the doi lap nhi nguyen

hiixi ich cho giao vien nhung nhimg ai quan tam den ITnh vuc thiet ke chuong trinh cung se t i m

nao CO the noi len duoc tam quan trong ciia chu de nay?" va " N o i dung nao lot ta dugc ro nha't

thay trong cudn sach nhiing thong tin rat dang quan tam.

cac the doi lap nhi nguyen do de c6 the tiep can dugc chu de nay?".
Ellis, Arthur K., & Stuen, Carol, J. (1998). The interdisciplinary

curriculum.

Raleigh,

NC: Eye on Education.
Cu6'n sach nay gom cac chuong noi \6 ban cha't ciia tri thiic, cic ye'u t6' hop thanh qua
trinh t i m toi, qua trinh hinh thanh khai niem va t u duy chiem nghiem. Cac tac gia ciing de cap
den cac vah de n h u tich hop nOi dung mOn hoc v6i tinh hoan chinh han lam, t & n quan trgng
cCia cac chii di^m chinh va vai tro ciia kinh nghiem thuc te' trong qua tiinh hgc. Cac tac gia
trinh bay nhirng v i du dugc kiem chirng trong Idp hgc va mo hinh chuong trinh lien mOn cho
cac he 16p khac nhau cho nhi^u mdn hgc.
34

,.

:

• 'V

fry

3

THIET KE C H U O N G TRIIMH
VAPHUONGPHAP
DAIMH G I A THEO C H U A N

Cau hoi c o t I d i :

Lam the nao de c6 the goi gpn qua trinh hoc
m o t e a c h t o i Uu

nhot?

Vice sir dung chain 6i lam co so cho chuofng tnnh, phuong phap day hoc va
danh gia la yfiu cSu bat bupc. Dieu do tnidc het la vi tru5ng hoc cung giong nhu
b^t cii mot to chiic nao khac can phai quan tarn da'n miic cao nhSft ch^t luong san
ph&B (tifc la nhung hoc sinh tot nghiep) ma ho cung cap cho xa hoi, khong khac
gi su quan tarn den quy trinh va npi dung de lam ra nhung san phim do. Thirc ra,
day chinh la co s6 dau tien cua chii truong xay dung chu&i quoc gia va chu^ cua
bang. lh\j hai la npi dung cua chuong tnnh cung nhu mong muon ciia giao viSn
doi vdfi ket qua hpc tap ciia hpc sinh trong ciing mot mon hpc va trong ciing mot
bac I6p CO nhung khac biet Idfn giua cac trucmg, cac qu^n (huyen) va cac bang.
Mac dii giao vien co quygn dupe day theo nhiJng phuong phap khac nhau sao cho
phu hop vdi nhu cdu ciia timg doi tupng hpc sinh cu the nhung cung kho co the
minh chiing cho vide mot giao vien nao do day dpc cho hpc sinh lop Mpt yeu ciu
mPi hpc sinh m6i tuan phai hpc thu6c 5 tCr moi, trong khi do mpt giao vien khac
cung day lop Mpt 6 mpt Idp khac lai yeu cau hpc sinh dpc cac sach thupc tat ca
cac the loai trong suot ca tuan. Li do cuoi ciing la each cho diem cua giao vien

giua cac bac 16p cung thieu thong nh^t. Gia nhu cac trucmg cung thp'ng nhat ve
nhan thuc va quyet tam hanh dpng thuc hien theo nhung chu&i va each quy
chuan thi co the giam bdt mpt each dang ke su khac biet trong each cho diem cua
giao vien giua cac bac Idp.

Chii truong thuc hien chuan kh6ng dua ra dirac cac m6 hinh triln khai trong
thuc te', tiJc la thieu nhung bien phap cu the co the giiip nhOng ngucri thuc hien
dua ra dupe nhung quyet dinh diing dan ve chuong trinh, phuong phap day hpc va
danh gia. Chuong nay tnnh bay quy tnnh thiet ke chuong tnnh va phuong phap
danh gia theo chuan de giiip giao vien xay dung va dieu chinh chuong trinh cua
hp nham dat dupe nhirng ket qua ma hp dat ra cho hpc sinh cung nhu cac chuan
cua quan (huyen), bang hay qu6c gia.
Quy tnnh thiet ke trinh bay trong chuong nay la toan dien va d6i hoi nhi^u
c6ng siic. Quy trinh do bao gom viec xay dung mpt s6' lupng han che cac don vi
chuong trinh tich hop vdi cac hinh thiic danh gia dua tren nhOng chu&i c&i dat
dupe ciia quan (huyen), bang va quO'c gia. No doi hoi giao vien phai suy ngM va
n6 luc nhieu. Duong nhien giao vien se khong the thiet ke dupe mpi thii de dem
ra day mpt each c&i than do khong co du thoi gian vi con phai tham gia nhOng
c6ng viec khac ciia nha truofng. Quy trinh nay gia dinh rang trong nam hpc va
trong thoi gian nghi he, giao vien dupe phep danh thoi gian de thiet ke mpt vai
don vi bai hpc tich hop. Hp thuc hien cong viec nay hoac dOc lap hoac cpng tac
v6i nhung giao vien khac. Quy tiinh nay cung gia dinh rang giao vien se xay
dung chie'n lupc dai hoi cho cong viec thiet ke chuong trinh, mOi nam phac thao
tiir 10 den 20% chuong trinh va sira chua lai hoac thiet ke lai toan bp chuong trinh
trong thoi gian tCr 5 de'n 7 nam.
Tnrdtc khi bat tay xay dung mOt don vi bai hpc theo chuSln vdi phuong phap
danh gia di kem, di6u quan trpng la giao vien phai viet ra mpt danh muc hoac
tnnh bay dudi bat CIJ: hinh thiJc nao de' co the nhin ro dupe nhung bp phan ca'u
thanh ciia mOn hpc hay ciia chuong trinh danh cho bac Idp ma hp phu trach. Cong
viec nay bao g6m lap danh muc, dua v^o so 66 hoac hiiu 66 nhung khai niem, ki

nang, bai dpc, hinh thiic va nOi dung danh gia, chii d^ va ket qua c&i dat. Cac bO
phan call thanh ciia chuong trinh se khac nhau cho giao vien 6 m6i bac hpc: tidu
hoc, trung hpc co so va trung hpc ph6 thOng va giao vien day cac mOn chuyen
biet. Di^u quan trpng c$n luu y la trudc khi ha quyet tam thiet ke' cac don vi bai
hoc cho mpt hoac nhieu tuan, giao vien can hinh dung toan bp nam hpc 66 co su
gan ket giua don vi bai hpc do vdi ke' hoach giang day cho ca nam.
Bang 3.1 la danh muc ma Rick Hinrichs - mpt giao vien phu trach 16p 6
h^ong Mattiuick or Long Island, New York - xay dung cho chuong trinh bp mon
Khoa hpc xa hpi.


Bang 3.1. Trinh h i f n cua gi^o vidn ve chUWng trinh c h o m o n K h o a hoc x a hdi

B a n g 3.1. Trinh hien c u a giao vien ve chutmg trinh c h o m o n K h o a hoc xS hdi

(tiSp)

D d n vj bai hoc

La Ma

Chau Au di/ang dai

Con ngisdi coxua: Si/mddau cua nen van minh

C a u hoi cot 161: Lieu c6 nen van minh nao

Cau hdi gdi md: Nhung sy kien quan trong nao

3. Nhan dang duoc nhung dac diem cua tu

each cong dan tot.

ton tai vinh hang khong?

lam thay doi ehau Au trong 300 nam qua?

4. Ton trong sy da dang van hoa.

C a u hoi cot loi: Cai gi tao ra van minh?
C a c khai niem: van minh, bo toe, nong nghiep,
chuyen mon hoa, cac hinh thiic bieu hien cua
van hoa.

•

• i.

•'

Mesopotamia/ Thung lung cong nghiep

C a u hoi gdi m d : Nhung su kien nao dua

Cac khai niem: ehu nghia dan toe, tu each cong

5. Hieu duoc nhung dong gop eua cac nen

den sy sup do cua mot de che ? Cong dan

dan, cac hinh thai chinh quyen, chien tranh va

van minh trong qua khii cho eae nen van

CO vai tro gi trong viec duy tri su hung thjnh

hoa binh, lien minh, hiep djnh, sy thoa hiep.

hoa duong thdi.

Lien he vdi khoa hoc v a c o n g nghe: nhung

6. Nhan dang duqe epi nguon cua van hoa

tien bo trong khoa hoc cong nghe do chien tranh

duong thdi eua Hoa Ky.

cua mot nen van minh? De duy tri sy toatai
eua mot de che eo can pha\y chien

C a u hoi gdi md: Phat minh nao la quan trong

khong? Giua nen van minh La Ma va Hoa Ky

nhat doi voi loai ngudi? Tai sao vung Fertile

duong dai c6 nhung gi tuong dong? Co dung

Crescent lai la noi hoi dii cac dieu kien cho van

la ai cung phai eo tieng noi trong chinh quyen Lien he vdi vSn h o c : Tac pham Nh$t ki

chien tranh,

minh xuat hien? '

khong?

Anne Frank.

8. Lam viec c6 hieu qua trong nhom.

C a c khai niem: van minh, van hoa, nong

C a c khai niem: de che, tu each cong dan,

Viet Nam

nghiep, chuyen mon hoa, tac dong qua lai giiia

chien tranh, tuong dong va khac biet van

Cau hdi cot loi: Phai chang cuoc chien tranh 6

con ngudi voi moi truong.

hoa, luoi bieng, tham nhung, kien true.

Viet Nam la mot viec lam v6 ich?

Ai Cap

Lien he vdi kien true va nghe thuat: so Cac khai niem: phong trao chinh trj, vai tro cua

C a u hoi cot loi: Ai Cap c6 du tieu chuan de

sanh vol kien true cua Hoa Ky mo phong

chinh phu, chien tranh, anh hung, ehu nghia tich

duoc cong nhan la nen van minh vl dai khong?

theo kien true La Ma.

eye.

C a c khai niem: cac vj than, ton giao, chinh

Thdi Trung c6

Lien he v d i khoa h o c v a c o n g nghe: nhung

phuc va no le, kien true.

don vj bai hoe khac de tap trung sau hon

C a u hdi cot loi: Iran tyc hay hao quang

tien bo trong khoa hoc va cong nghe do chien

vao noi dung.

C o n g nghe va Cfng dung toan hpc: kham
pha cau true cae kim ty thap.

HyLap

1^ cai noi cua

7. Nh^n dang duoc nhung h^u qu^ cua

Suy nghi ve sif trinh hien cua ddn vj bai hoc

,,. ,,,,

tranh mang lai.

long lay?
C a u hdi gdi m d : Vi sao cuoc thanh chien

Lien he vdi vSn hpc: Tro choi Ai cftp.

mang lai.

vua la mot thanh cong viia la mot that bai?
C a c khai niem: giao due, sy ngu dot, tri

Lien he vdi toan hoc: cac bieu 66 so sanh gia
phai tr^ ve ngudi va eac ngu6n lye khac tai Trieu
Tien, The chien thii hai va tai Viet Nam.

• Xac djnh dupe nhung noi dung thiia:
Tu each cong dan, eae hinh thai chinh
quyen va chien tranh duoc xuat hien trong
nhieu don vj bai hoe. Tdi ed the chuyen mot
so noi dung nay tu don vj bai hoe nay sang

•

Dieu chinh lai cac don vj bai hoc tii chu

diem sang khai niem:
Toi CO the xay dung mot hoac nhieu don vj
bai hoc tap trung vao ba khai niem duoc

thue, che do phong kien, biet ehu.

Ket q u i dat diTdc s a u khi hoc x o n g

Lien he vdi to^n hoc: tae dong cua bao viet

Hoc sinh se:

C^c khai n i f m : co t h i trang ki§n v& tri nao

trong hon 500 n&m; c^c bi^u d6 so sinh v6i

nam hoc bang bai ve chien tranh, con c^c

l^nh manh, gia d"inh, truy^n thdng, gido due, ^m

1. Nh^n thue duoc sy da chi^u v& eae quan di6'm

s6 luong in

kh6c nhau v^ cdc vfiin d^.

don vj bi\c kh^c v6 eo bdn d6' nguySn.

thue, nghe thuSt mua, th^nh ph6 - quoc gia,

Thdi Phuc hi/ng

2. Chap nhan mot quan diem va bio v§ quan

C a u hdi cot loi: Co dung 1^ "m6t nghe cho

diem do bang so lieu.

C a u hoi gdi md: Co ph^i Hy Lap
nen van minh hien dai?

van hoa, cac vj than.
Lien he vdi kien true v a nghe thuat: so sanh
vol kien true 6 Hoa Ky mo phong theo kien true
Hy Lap.

hi^n nay.

chin hon chin muoi nghe"?

C a c khai niem: kien thue tinh thong, toan
dien, giao tiep, trao doi, phd bien, van hoa.

Lien he vdi giao due the chat: to ehiic lai

Lien he v d i khoa hoc: so sanh cac so do

Olympic dau tien.

may moc cua Da Vinei, giai phau sinh li

Lien he vdi van hoc: cac v6 kjeh voi noi dung

nguoi, thien van hoc voi cac mo hinh khoa

ve cac truyen than thoai va cac vj than.

hoc ngay nay.

day nhieu nhat. Co le tdi se md dau nim
hoe bang bai tu each cong dSn va ket thue

Quy trinh thiet ke chirong trinh duoc m6 ta 6 day c6 the' khoi phat tur nhi^u
didm khac nhau. Co nhung giao vien bat dSu quy tnnh thiet ke bang viec xac dinh
nhung ket qua ma hoc sinh can dat duoc r6i til do thiet ke m6t don vi bai hoc giiip
hoi ma giao vien cki tra loi khi xay dung cac don vi chuong tiinh.


Bang 3.2. Quy trinh thiet kgchutmg trinh

phiTcmg phap danh gia

Thiet ke cdc d o n vi bai hoc theo chuan
\vao

Ket qua/ Chuan
• T6i muon hoc sinh cua toi hieu, c6 ki nang lam dupe gi va coi trpng cai gi?
• Quan, huyen, bang hay nha nuoc muon hoc sinh toi hieu, c6 lcoi trpng cai gi?

TAMOI^MTbCHUCTfCHHOfP
Cac Chi so

Cd hoi hoc tap

• Tung ket qu^chuan nhu the nao?

• Toi can phai day npi dung gi hay ph^i
cho hpc sinh trai nghiem cai gi de cac
em dat dupe ket qua va chuan?

• Ket qua va chuan do the hien nhu the nao
trong lop, mon hoc va bac lop to! phu
trach?
• De hpc sinh dat dupe nhung ket
qua/chuan do, thi cac em phai dua ra san
pham gi?

Cau hoi cot Idi va cau hoi gdi md

• Nhung cau hoi nao la bk bupc phai hoi de
neu bat trpng tarn bai giang va thuc day
hoe sinh tim toi va hpc?
• Toi CO the su dung nhung cau hoi gpi mo
nao de tao ra sy ket dinh giua cac don vi
bai hpc va cac hoat dpng?

• Don vi bai hpc nay h6 trp viec hpc
nhung khai niem/ki nang/quy trinh gi?

Danh gia
• Toi can thu thap nhung ehiing cu gi va nhu
the nao de ehung to hpc sinh cua toi da eo
tien bp/ hay da dat dupe nhung ket qua/
chuan mong muon?

'Mm
Cac tieu chl Icet quhl HiMng din ddnh gia
• Bang each nao de toi c6 the truyen dat dupe y
nghia eiia viec nam vung va hoan thanh mue
tieu?
• Chat lupng nghia la gi doi vol ban than toi va
doi voi hpc sinh ciia toi?
• The nao la dat yeu cau?

t h d i diem nao v a bang each nao?

\o cac don vi bai hpc theo chuan yeu cau can phai c6 nhieu then gian len ke'
l)bach va to chiic sSp xep, nen thoi gian t6't nh&t de xay dung cac don vi chuong
trihh la khi giao vitn c6 m6t quang thdi gian danh rieng cho c6ng viec nay, vi du

vaamua he hoac ket hop vdi ki nghi, thoi gian dupe nghi day trong nam hpc va
sauVac cu6c hpp eu6'i nam.
buy trinh thie't ke' nay mang tinh lien tuc. No xuSt hien m6i khi giao vien
day npt don vi bai hpc va suy nghi xem cai gi mang lai hieu qua, cai gi khong c6
hieu qU. Noi each khac, cac don vi bai hpc va cac hoat d6ng danh gia mang tinh
lien tucWa chi di vao cupc song thuc te' mot khi chiing phu hpp vdi hung thu, von
kie'n thufc va nhung thac mdc cua hpc sinh. Dieu do khdng c6 nghia giao vien
chang bab gid c6 the' c6 dupe mot bp hoan chinh cac don vi bai hpc. Giao vien
vdi tu each la nguoi thiet ke c6 the dieu chinh, de roi de'n m6t liic nao do hp c6
nhi^u don Vi bai hpc khac nhau cung tap trung hudng tci nhiing ket qua ma hpc
sinh cin dat dupe va cac chuan. Cac don vi bai hpc dupe dieu chinh 6 mot mu-c
d6 nao do khi dem ra cho mot nhom hpc sinh sir dung. Su dieu chinh nay c6 thi
khdng dang ke' nhu keo dai them thdi gian hay sap xep lai mot vai don vi bai hpc;
hoac cung ca the' la nhung thay doi dang ke nhu thay the hau het npi dung don vi
bai hpc bang nhiing thong tin thich hpp va cap nhat hen trong khi vSn giu nguyen
tam die'm id cniie tich hpp va phuong phap danh gia tieh luy thudng xuyen.
Ca nhan l^ay nhdm giao vien ed thi xay dung mdt don vi bai hoc thanh cdng
bang each lani theo quy tiinh 9 budc dupe tiinh bay dudi day. Ngoai ra, cd thi
tham khao them Phu luc A (trang 163) w6 mdt mddun thie't ke' don vi chuong
tiinh, Mau phac hoa mdt don vi bai hpc, va Hudng din xay dung mdt don vi
chuong tiinh. Mddun thie't ke' don vi chuong trinh la mdt danh muc cac cau hoi va
cac ggi y ciia titng budc di din dat giao vien theo cac budc tir cdng doan diu tien
de'n cdng doan cud'i ciing cua quy tiinh xay dung don vi bai hpc theo chudn. Mau
phac hoa mdt don vi bai hpc giiip giao vien cd the lap thanh danh muc cac y
^(fng cua hp cho cac don vi bai hpc cua don vi chuong tiinh va cac bai kiem tra
frong mdt don vi ma khdng can phai di vao chi tiet ti mi. Mdt khi giao vien phac
hoa dudi hinh thiJc ghi chep cac diem chinh thi hp cd the de dang sap xep lai hoac
^ay doi trinh tu cac boat dpng trong mdt don vi bai hpc ma khdng mat nhieu thdi
gian cho viec ay. Hudng dan cham diim va phieu xep thii tu don vi bai hpc
41

kem theo giup giao vidn t u ddnh gia c6ng viec xfty dung don v i bai hoc

Theo bao cao thi trong nam 1998 ti 16 thanh thieu nien trong

ciia ho va cai tien nhung bo phan ca'u thanh cua don v i bai hoc dugc xep ^

do tudi tir 12 den 19 la nan nhan cua bao luc hoc sinh trong

cu6'i bang.

khu6n vien nha trudng da tang tuf 3,4% \tn 4,2%, tiic la

/

Phu luc A nham giup giao viSn danh gia va stra lai cac don vi chuong traih

khoang mot trieu trong sd 24 trieu hoc sinh thupc dp tudi nay.

do hp xay dung. Huong dSn chain didm khong phai la phieu tdng ket de giao ken

Trong nam hoc 1996 - 1997, hon 6000 hoc sinh da hi dudi do

cpng cac diem ciia hoc sinh lai de lay m6t didm xep loai. Huong dan chain Mm

mang vu khf den trudng. Viec phat tri^n cac kl nang giao tiep

chi mang tinh chat la cong cu phuc vu danh gia trong qua tiinh hoc con ca^ binh

giua ca nhan vdi ca nhan da cho thafy cd tac dung dd'i vdi viec

dien cua

nang cao kha nSng giai quyet xung khac mdt each hda khi

hp

no

khong phu thupc vao nhau. Giao vien c6 the danh gia cong

theo m6t hay nhifiu binh dien ne'u

hp

vijEc

ciia

mu6'n lam nhu vay. K i h i f u n/s c6 nghia

la khOng cho diem dupe. K i hieu nay cho bie't giao vien/ tdc gia khOnaf dua du
th6ng tin ve m6t binh dien cu thi ntn kh6ng cho didm dupe.

^

ciia hpc sinh va han che' bao luc. Don vi bai hoc nay dupe
thie't ke' vdi cac boat ddng dua dtn cac ke't qua nghien cuu va
danh gia de lam co sd cho nhiJng bien phap mang ti'nh chieh

/

lupc nham ngan chan hoac ban che' tinh trang bao luc hay

7. LWa chon tdtn diem to chuTc tfch hap
m

m

/

' *

nhung hanh vi quay pha cua thanh thieu nien.

I

Nhu da tiinh bay trong chuofng 2, tam di^m to chtic tich hpp chihh la

huyet

dao ciia don vi bai hpc, la spi day n6'i li^n cac nOi dung vdi nhau. Go nhi6u loai
tam diem l6 chiic tich hpp nhu chu d^ (cuOc each mang M i , nguoi M y gdc Phi),
cac chu diim (loai gSii, hang kh6ng), cac khai niem (chie'n tranh, sii thay ddi, cac

V i du tiep theo minh hoa m6t each dat vah de khac. Khong giOng vdi vi du
tren sir dung cac sd lieu thdng ke ve linh trang bao lijrc trong thanh, thie'u nien lam
CO sd d^ hda giai trong nhdm ban va giii hoa khi, don vi bai hpc nay nhah manh
tim quan trpng cua quan he gifla con ngudi vdi mOi trudng lam co sd cho don vi

bai hpc ve noi sinh sdng cua cac loai dpng vat va mdi quan he giua chung vdi he

chuyen bay), cac vah de (nan pha rijmg d Braxin, nan bao luc nha irucmg) va cac

sinh thai da dang. Day la mOt doan trich tir phfe co sd dat van de cho don vi bai

vah de thoi su (nhan quyen, van de di cu vao Hoa Ky). M6t tronJ nhOng ye'u to

hpc vd tac dpng qua lai giua cac loai dOng vat vdi mOi trudng do Lou Parrinenllo,

quan trpng nha't cAn can nhac khi lira chpn tam di^m t6

giao vien day Idp 5 trudng Copiague d Long Island, New York, bien soan:

tifch hpp la

churc

miJfc

d6 tam didm do giup giao vien dat dupe nhiJng ket qua cudi piing va chu^n
khac nhau.

/

2. Trinh bay ca sd dot van de

Cac nha khoa hoc hien dai nghiSn curu mdt loai sinh vat cu
the' nao do tir nhi^u giac dd khac nhau. ViSc mieu ta don

\

thufc trpng lupng co th^, kich thudc va binh d ^ g ben ngoM

i

ciia cic loM ddng vat chang ndi len gi nhi^u vi su tdn tai ciia

Co sd dat vah d6 1^ ph&i minh chiing cho don vi bki hpc. Ph&i n^y d6 cap

mdt lo^ ddng vat nao dd trong mdi quan he vdi mdi trudng va

de'n nhiing kie'n thiic, Id nSng vk cich tiinh b^y trong don vi bS hpc v^ thOng

loai ngudd. Cdc nha ddng vat hpc cQng nhu cdc nha mdi

thucmg bao ham ca nhiing ket qua ma gido vien mong mu6n hpc sinh dat dupe

trudng hpc tieh hanh nghien ciiu noi cu tni hang ngay ciia m6t

khi hpc xong cung nhu cac chu&i cua quan (huyen), bang hay quoc gia. Dudi da>

loai ddng vat nao do va mdi quan he giOa ddng vat dd vdi he

la mot doan trich trong each dat van de cho mOt don vi bai hpc ciia hpc sinh trung

sinh thai xung quanh, nhat la quan he phu thupc lan nhau giua

hpc CO s6 ve khai niem xung dot do ba giao vien la Kim McLaughlin, Heather Bacon

ddng vat va con ngudi.

va Beth Mastro thupc chuong trinh Stic khoe va su

sang c u a trudng quoc lap

Tac ddng ciia con ngudi len moi trudng xung quanh dang

New York xay dimg. Co so dat van de c u a don vi bai hpc nay la cac vah de xa hOi

ngay cang hien hiJu mdt each dang lo ngai khi chiing ta xem

hien tai va nhung nghien cihi ve vah de nay.

xet nhiJng bien ddi va hieu ung loan cSu dd'i vdi cac loai ddng

42

giau

•

43


vat. Dm vi bai hoc n^y siJr dung m6t con vat do hoc sinh tu

p h ^ trinh bay boi canh cho don v i bai hpc do giao vien L o u Parrinello xay dung

dang trong m6i tnrdng cung nhu cac m6'i quan he trong he

vdi npi dung ve cac loai vat va sir tuong tac ciia chiing doi v d i m o i trucxng:

sinh thai. Them vao do, viec nghien ciiu m6t loai sinh vat cu

Don vi bai hpc nay dupe thiet ke cho hpc sinh 16p 5 khong

the dem lai co h6i tuyet voi cho hoc sinh tim hi^u ve nhung

dong nha't g6m nhiing hpc sinh thupc chuong trinh giao due

khai niem tnru tuong trong cac tinh hu6'ng that ngoai dod ...

dac biet va hpc sinh hpc tieng Anh nhu ngon ngu thu hai tai

Hoc sinh se phai tra Idi m6t loat cac cau hoi va thuc hien cac

truemg hpc a mpt quan da van hoa. Khung thoi gian danh cho

hoat d6ng de to chiic lai va tong hop nhiing thflng tin v^ loai

don vi bai hpc nay la 4 t u ^ voi thoi luong giang day thuong

vat ma cac em chon, d6ng then dua ra nhung ket luSn va nhan

nhat khoang 1,5 g\b. Don vi bai hpc nay tich hpp c h u & hpc

dang cac m6'i quan he phu thuoc iSn nhau giiia cac loai.

tap ciia cac mPn: Toan, Khoa hpc va cPng nghe; N g u van va

Viec m o ta bO'i canh cung ca'p cho ta nhung thOng t i n c & i thie't \i d o i tuong
va bac Idp cho don v i bai hoc. Viec mO ta do dong thoi cung quy dinh nhiJng dieu
kien tien quye't ve kien thiic va k i nang cung n h u thoi gian va nguon lire c i n thiet
d ^ day don v i bai hoc do. D u d i day la doan trich trong phSn mO ta bO'i canh ciia
Karen A n n Paquet, n g u y ^ la giao vien truofng trung hoc co s6 Country thuOc
vving L o n g Island, bang N e w Y o r k trong don v i bai hoc cho 16p 2 siJr dung banh
m i l a m chii diem de hoc ve cac nen van hoa.

T6ng quan ve pham v i cua don v i bai hpc va cac hoat dOng co the gan vdi bdi
canh hay co so dat vaii de hoac co the trinh bay thanh mpt miic rieng, doc lap.
Dudi day la phan tong quan cho don v i bai hpc cua L o u Parrinello:
Don vi bai hpc nay bat dSu bang viec yeu cSu hpc sinh tim
hieu mo'i quan he qua lai giua cac loai vat va moi tnrdng ciia
chiing thong qua cac ngu6n tir van hpc va he thong da phuong
tien (multimedia). Hpc sinh dupe dan dat trong qua trinh hpc
thong qua viec sir dung r^t nhieu cSu hoi dupe gan ket vdi cac

Don vi bai hoc nay la phSn gicfi thieu cac nen van hoa va vific
ki niem cac ngay le truy^n thO'ng, nhaft la vao thoi gian tit
thang 10 den he't thang 12 la then gian co nhi6u ngay nghi a
nhieu n6n van hoa khac nhau. Don vi bai hoc co vai tro lam
don b^y cho viec hoc trong suO't ca nSm hpc \i cac nen van
hoa trong va ngoai nu6c.

,, ,,

Khoa hpc xa hPi.

3. Mo ta bol canh va trinh bay tong quan

,

CO hpi hpc tap cua hp. Bai tap tich luy cho don vj bai hpc nay
gdm phan trinh bay da phuong tien tuong tac va trinh bay
bang mieng dudi hinh thijrc mpt bai hpc ma hpc sinh phai day
cho mpt Idp khac.

J

4. Sogn cac cau hoi cot I6i va cau hoi gai md
N h u da trinh bay trong chuong 1, cac cau hoi cot l o i cd the tro thanh tam

M 6 i ngay c l n danh khoang m6t tifihg nroi d^ thuc hien cic

di^m cua mot don v i bai hoc coi viec t i m toi ciia hpc sinh lam trong tam. Cac cau

hoat ddng cua don vi bai hoc va ki^m tra ddnh g i i . Tuy nhien

hoi dd lam cho hpc sinh say me va la phuong tien gdn ket toan bo don v i bai hpc

khOng nhat thie't phai 1^ m6t don vi then gian h o ^ chinh. Cdc

thanh mot k h d i thong nhat. Cac cau hoi ggi m d h d tro cau hoi cot Idi bang each

chudn cua bang dupe tfch hop vao don vi bai hoc nay ngoai

^ 0 ra gidi han cho cac tap hpp bai hpc khac nhau de tao thanh mot don v i bai

m6n Tie'ng Anh ra con co Ngu van va Khoa hoc xa hOi. Mac

hoc. D u d i day la v i du ve cau hoi cot I d i v d i cac cau hoi gpi m d hd tro cho mpt

du t h u ^ tuy day la nhung c h u i i dupe danh gia trong don vi

don v i bai hpc ve ndi dung x u n g dot n h u da n d i d tren:

bai hpc nhung co nhieu co hpi de tich hpp cac npi dung
chucmg trinh ciia mPn Toan, sure khoe va cac vSh de dang la
thcfi su lien quan deh nOng nghiep/ kinh te' thupc chu diem
banh m i .
44

K i l n trinh bay bO'i canh khPng c & i thie't phai van hoa cSu k i . EXr6i dav la

chpn lam phuong tien de giiip hoc sinh kham pha ra su da

Cau hoi cot loi: Trong tnrdng hpp nao thi khPng nen hoa giai
xung dpt?
Car cau hoi ggi mo: Xung dot la gi? Xung dot khac bao luc
d diem nao? Ngudi hoa giai cd vai tro va trach nhiem gi?


5. Xdc

dinh kSi qua can dgt va cdc chi

so'

chiin mang lai mpt Igi ich la giiip cac ban nam dupe dSy du va bie't each dung nap

Ket qua can dat sau k h i hoc xong la su tucmg trtnh hoc sinh se c6 ki6h thiic
gi, CO k i nang l a m gi va thay d6i gi trong he gia tri sau k h i ket thiic m 6 n hoc. Day

c^c loai va cac c^p dp chudn khac nhau. CPng viec nay c6 the rat c & i de'n su chi
j l n ciia quan nod quan l i nha tnrong dudd h i n h thiic m p t dd an chuyen biet.
2. Quyet dinh chgn vd chi si} dung mpt bp chuan. Viec nay c6 thd tie'n hanh

la'hai v i du ve ket qua ck\: " H o c sinh se c6 kha nSng viet bai phuc vu nhieu

muc dich khac nhau va nhi^u d6'i tuong doc gia khac n h a u " va " H o c sinh se c6 I j i i quan da chap thuan theo mpt bp e h u & cu thi.
kha nang sir dung cac k l nang va khai niem toan hoc d l x i t If cac vah Ai trong dcri
s6ng thuc tien". Ket qua c & i dat sau khoa hoc kha la chung chung. Th6ng thuomg,
n h f t i g k^t qua do cao hon n6i dung cac mOn hoc v& trinh dC cua hoc sinh.

3. Chap nhan cdc chuan dd dupc dung hda. D a eo nhi^u tac gia va td chiic d i

theo phuong phap nay (vi du Kendall & Marzano, 1996).
D u sir dung phuong phap gi d i niia thi giao vien cung c & i gan ket npi dung

Cac chi s6' ket qua cki dat sau khoa hoc la nhOng dac tinh v6 trinh d6 hoc

vdd cac c h u & quy t i i n h dd don vi bai hpc ciia hp dap ung dupe cang nhieu c h u &

sinh va npi dung m 6 n hoc ciia ket qua do. Dudd day la hai chi s6' c6 the sir dung

cang tot. V i du, chuan quy t i i n h " H p c sinh se c6 kha nang truy cap, tao ra, x u l i

cho ket qua mang dac tinh thu: nha^t: " H o c sinh se c6 kha nang viet dupe nhung

va chuyen d6i thong tin bang cac cPng nghe thich h p p " c6 the dupe ket hpp voi

biic t h u than mat cho ban b e " va " H o c sinh c6 kha nang viet bai dien ta tinh cam

chu&i ve npi dung " H p c sinh se sir dung dupe cae phep phan tieh toan hpc,

va xuc cam cua ban than". Cac ket qua c & i dat sau khoa hpc va cac chi s6' la tP'i

nghien cuu khoa hpc va thiet ke eo k h i tuy theo dieu kien dd neu cac cau hoi, t i m

quan trong doi vdi qua t i i n h xay dung mpt don v i bai hoc v i chung bupc giao vien

each tra Idd cho nhung cau hoi do va xay dung cac giai phap". Giao vien eung nen

phai suy nghi de h i n h dung ra dupe biic tranh tong the cua chuofng trinh c h i i

sur dung cac chuan de dua ra cac tieu ehi thuc hien phuc vu danh gia m a hp su

khong chi chii tam vao nhung hoat dpng hay cac chuong cu the trong sach giao

dung de do ludfng ket qua hpc tap cua hpc sinh trong suPt ca don vi bai hpc. V i

khoa. D i e u quan trpng la giao vien phai dua ra dupe nhiing ket qua can dat dupe

du, chi sP' ehu&i la " H p c sinh se su dung dupe cae phuong phap thong ke n h u do

sau khoa hpc rPi mod lien he tcfi nhung c h u & thich hpp ciia quan (huyen), bang

thi, bang bieu va bieu do de hieu dupe so l i e u " can dupe dua vao p h & i huong dan

hay chuan quP'c gia. L i do la giao vien hoan toan c6 kha nang xac dinh mot ket

chain diem trong danh gia bai tap ma hpc sinh dupe yeu c^u su dung thong ke de

qua quan trpng ck\t dupe sau khoa hpc (chang han n h u hpc sinh phai c6 thai

phan tieh so lieu. Tham khao them chuong 5 ve p h ^ m o ta ehi tiet each giao vien
dp dPng cam) nhung ket qua do lai khong dupe dua vao chuan. Neu giao vienxay dung hudng dSn chain die'm can c\x vao chuab.
khong can nhac ket qua can dat dupe sau khoa hpc truoc k h i tham khao c h u l n
cua quan (huyen), bang hay quoc gia thi c6 the hp se bo qua viec dua cac ket qua7. Tao ra ca iipi tipc
ma hp de ra do vao qua t i i n h xay dung chuong trinh va npi dung danh gia.

6. Xem

xet lai cliuan

cua quan OiuyenK bang va quoc

tap

Co hpi hpc tap la nhiing trai nghiem thuc te, nhung bai hpc va nhirng hoat
dpng ma giao vien cung cap de giiip hpc sinh dat dupe ket qua dau ra dupe huong

gia

toi sau k h i hoan thanh don vi bai hpc. Dudd day la m p t so v i du ve eo hpi hpc tap

Chuan hpc tap ngay cang dupe quan tam nhieu hon 6 cap quan (huyen),
bang va quoc gia. Chuan c6 vai tro quan trpng trong qua t i i n h xay dung npi dung
chuong t i i n h va danh gia vi chuan the hien thong nhat kien thiic, k l nang va thai

dp can thiet ma hpc sinh phai dat dupe trong cac giai doan hpc tap khac nhau.
Dieu dang tiee la hau het cac quan (huyen) va cae bang xay dung chuan mot each
dpc lap, khong tham khao cae chuan ciia nhau va he qua la c6 nhiing sir chPng

do Kathy Davis, giao vien tnrdmg m l u giao thupc quan Bay, thanh pho Panama
thupc bang Florida, tao ra cho don vi bai hpc ve chii de cpng dPng:
•

Y e u ciu hoc sinh tra led cac cau hoi goi y: Em biet gi ve

thanh phd ciia em? Cai gi lam nen mpt cpng dong? Hiong
vSii hoc sinh va ghi lai chihh xac cau tra IPi ciia cac em.

cheo giua cac c h u ^ tao nen sir lung tiing cho giao vien. Dudd day la mot so' bien

•

phap khae phue tinh trang nay:

cua cac em. M 6 i em ve mpt biic tranh tren to gi^y vuong

1. Dung

hda cdc chuan cua quan (huyen),

bang vd quoc gia de dung

nap

nliung gi tinh tuy tvc cdc chuan do. Viec lam nay c6 the rat buon te nhung chac

46

Yeu cSu hoc sinh mang den IPp cac tain anh chup noi b

khoang 7,5 cm^ sau do dan len tucmg. Hpc sinh thao luan:
Noi P cua con nguoi giong/ khac nhau 6 nhung diem nao?