Thảo luận một số tình huống lập và trình bày báo cáo tài chính theo thông tư 2002014TTBTC; Thông tư 2022014TTBTC; Thông tư 532016TTBTC

CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

THẢO LUẬN MỘT SỐ TÌNH HUỐNG
LẬP VÀ TRÌNH BÀY BÁO CÁO TÀI CHÍNH
THEO THÔNG TƯ 200/2014/TT-BTC;
THÔNG TƯ 202/2014/TT-BTC;
THÔNG TƯ 53/2016/TT-BTC
Ông Trịnh Đức Vinh
Phó Vụ trưởng Vụ Chế độ kế toán và kiểm toán


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Câu hỏi 1. Có được tái phân loại các
khoản tiền gửi ngắn hạn có kỳ hạn
gốc trên 3 tháng nhưng có kỳ hạn
còn lại không quá 3 tháng thành
tương đương tiền không?


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Trả lời: Khoản tương đương tiền phải
là khoản có kỳ hạn gốc không quá 3
tháng, không tính đến kỳ hạn còn lại.
Khoản tương đương tiền được phân
loại ngay từ đầu, không tái phân loại
một khoản đầu tư ngăn hạn thành

tương đương tiền


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Câu hỏi 2. Việc xác định tỷ giá giao
dịch thực tế theo Thông tư 200 là khá
phức tạp. Có cách nào để thực hiện
đơn giản hơn không?


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Trả lời: Sau khi Bộ Tài chính ban hành
Thông tư 53/2016/TT-BTC ngày 21/3/2016
sửa đổi, bổ sung Thông tư 200 thì doanh
nghiệp được phép lựa chọn tỷ giá theo
hướng linh hoạt. Theo đó, doanh nghiệp
được lựa chọn tỷ giá giao dịch thực tế để
ghi nhận các giao dịch bằng ngoại tệ theo
Thông tư 200 hoặc sử dụng 1 loại tỷ giá
duy nhất theo thông tư 53 nếu không làm
ảnh hưởng trọng yếu đến BCTC


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Câu hỏi 3: Một số phần mềm không
sử dụng tỷ giá ghi sổ mà sử dụng tỷ
giá thực tế cho bên Có TK tiền, TK
phải thu; Bên Nợ TK phải trả. Điều
này có phù hợp không?


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Trả lời: Thông tư 53 đã cho phép áp
dụng tỷ giá thực tế để ghi vào bên Có
TK tiền, TK phải thu; Bên Nợ TK phải
trả. Cuối kỳ, sau khi đánh giá lại số
dư nguyên tệ trên các TK, căn cứ vào
chênh lệch tỷ giá giữa bên Có và bên
nợ các TK tiền, phải thu, phải trả ghi
nhận một lần vào doanh thu hoặc chi
phí tài chính.


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Câu hỏi 4: Khi nhập khẩu tài sản, cơ
quan Hải quan sẽ thông báo tỷ giá và
thường khác biệt so với tỷ giá của
ngân hàng thương mại. Vậy giá trị tài
sản được tính theo tỷ giá hải quan
công bố hay ngân hàng thương mại?

CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Trả lời: Giá gốc hàng nhập khẩu gồm giá
mua và các chi phí liên quan trực tiếp. Hải
quan chỉ công bố tỷ giá để phục vụ việc
tính thuế và các khoản thuế phải nộp này
chỉ là một trong những yếu tố chi phí cấu
thành nên giá gốc. Do vậy không thể áp tỷ
giá Hải quan cho bộ phận giá mua. Mặt
khác thời điểm ghi nhận tài sản có thể
không phải là thời điểm thông quan nên
không thể lấy tỷ giá Hải quan để quy đổi
khi ghi nhận tài sản


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Câu hỏi 5: Trường hợp nào chênh
lệch tỷ giá được ghi nhận vào chỉ tiêu
“Chênh lệch tỷ giá hối đoái – Mã số
417 của Bảng cân đối kế toán?
Trường hợp nào được vốn hóa chênh
lệch tỷ giá như đối với chi phí đi vay?


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP

(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Trả lời: Chênh lệch tỷ giá không được vốn hóa
như chi phí đi vay. Các trường hợp chênh lệch
tỷ giá được ghi nhận vào BCĐKT gồm:
- Do chuyển đổi BCTC lập bằng đồng tiền khác
VND sang BCTC bằng VND;
- Do được Thủ tướng chính phủ cho phép;
- Chênh lệch tỷ giá phát sinh trong giai đoạn
trước hoạt động của doanh nghiệp an ninh,
quốc phòng.


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Câu hỏi 6: Nếu khoản lỗ chênh lệch tỷ
giá phát sinh lớn thì có được treo trên
TK 242 để phân bổ dần không?


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Trả lời: Khoản lỗ cần được ghi nhận trực
tiếp là chi phí trên Báo cáo kết quả hoạt
động kinh doanh. Việc ghi nhận một khoản
tổn thất là một tài sản (chi phí trả trước dài
hạn) không phù hợp với bản chất tài chính
và nguyên lý kế toán.

Lưu ý một số trường hợp được treo lỗ tỷ
giá trên BCĐKT thì phải phân bổ trực tiếp
từ TK 413 sang TK 635, không được làm
bút toán Nợ 242/Có 413


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Câu hỏi 7: Khoản trả trước cho người
bán và khoản nhận trước của người
mua bằng ngoại tệ có bắt buộc phải
đánh giá lại không?


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Trả lời: Việc đánh giá lại hay không tùy
thuộc vào việc các khoản này có thỏa mãn
định nghĩa của các khoản mục tiền tệ có
gốc ngoại tệ hay không. Nếu không có
bằng chứng cho thấy hợp đồng không thể
tiếp tục thực hiện thì bên trả trước có
quyền và bên nhận trước có nghĩa vụ
thanh toán bằng hàng hóa, dịch vụ. Như
vậy các khoản mục này không phải là các
khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ và
không phải đánh gia lại.

CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Câu hỏi 8: Làm thế nào để xác định
được khi nào khoản chênh lệch tỷ giá
chưa thực hiện do đánh giá lại các
khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ trở
thành đã thực hiện?


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Trả lời: Thông tư 200 đã bỏ khái niệm
về việc coi khoản chênh lệch tỷ giá do
đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có
gốc ngoại tệ là chưa thực hiện. Tất cả
chênh lệch tỷ giá do đánh giá lại đều
là đã thực hiện, do đó cũng bải bỏ
hạn chế về việc cấm doanh nghiệp
phân phối lợi nhuận đối với lãi tỷ giá
do đánh giá lại.


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Câu hỏi 9. Nếu các khoản đầu tư nắm
giữ đến ngày đáo hạn, như các khoản

cho vay, trái phiếu, tiền gửi có kỳ
hạn… bị quá hạn thì có được trích lập
dự phòng không?


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Trả lời: Khoản cho vay đã được trình bày là phải
thu nên được trích lập dự phòng. Các khoản đầu
tư nắm giữ đến ngày đáo hạn khác chưa được
lập dự phòng nhưng phải đánh giá khả năng thu
hồi. Nếu có bằng chứng là một phần hoặc toàn
bộ khoản đầu tư có thể không thu hồi được thì
phải ghi nhận số tổn thất vào chi phí tài chính
trong kỳ. Trường hợp số tổn thất không thể xác
định được một cách đáng tin cậy, kế toán có thể
không ghi giảm khoản đầu tư nhưng phải thuyết
minh về khả năng thu hồi của khoản đầu tư.


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Câu hỏi 10. Các khoản cho vay nào
được phép trình bày trên BCĐKT?
Các khoản nhận ủy thác, nhận hợp
vốn cho vay kế toán như thế nào

CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Trả lời: Một khoản cho vay được ghi nhận trên
BCĐKT khi doanh nghiệp phải nắm giữ rủi ro và
lợi ích từ khoản cho vay. Như vậy, chỉ những
khoản doanh nghiệp trực tiếp cho vay hoặc là
bên ủy thác cho vay mới được trình bày trên
BCĐKT.
Khi doanh nghiệp đóng vai trò là bên nhận ủy
thác, nhận hợp vốn cho vay thì khoản tiền giải
ngân cho bên thứ ba không được trình bày là
khoản cho vay trên BCĐKT.


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Câu hỏi 11. Việc tính giá vốn chứng
khoán kinh doanh được thực hiện
theo phương pháp nào?


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Trả lời: Thông tư 200 yêu cầu tính theo phương
pháp bình quân gia quyền. Tuy nhiên Thông tư
53 bổ sung thêm phương pháp FIFO để phù hợp
với một số phần mềm. Nghĩa là doanh nghiệp

được phép lựa chọn một trong 2 phương pháp
trên nhưng phải đảm bảo áp dụng nhất quá
trong cả năm tài chính. Trường hợp sang năm
tài chính mới có sự thay đổi phương pháp thì
phải thuyết minh trên BCTC và phải báo cáo lại
thông tin so sánh theo VAS 29


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Câu hỏi 12. Công ty con sử dụng
LNSTCPP để tăng vốn. Sau một thời
gian trả lại một phần vốn đầu tư của
chủ sở hữu cho công ty mẹ. Công ty
mẹ có được ghi giảm giá trị khoản
đầu tư vào công ty con không?


CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
(Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính)

Trả lời: Trường hợp này cần phải cân nhắc vì
lúc này giá trị tài sản thuần của công ty con đã
cao hơn giá gốc khoản đầu tư của công ty mẹ.
Nếu ghi giảm giá trị khoản đầu tư có thể dẫn đến
khoản đầu tư bị âm. Mặt khác, không nên vận
dụng phương pháp vốn chủ sở hữu đối với liên
doanh, liên kết cho trường hợp này vì giá trị
khoản đầu tư trước đây đã được ghi tăng thì

nay nhận lại mới được ghi giảm. Trường hợp
này cần căn cứ bản chất là phân phối lợi nhuận
mặc dù hình thức là trả lại vốn cho nhà đầu tư.
Vì vậy, cần xem xét ghi nhận doanh thu.