THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CÁC MÔN KHOA HỌC PHÁP LÝ CỦA CHUYÊN NGÀNH DỊCH VỤ PHÁP LÝ

MỤC LỤC
MỤC LỤC...................................................................................................................................1
LỜI CẢM ƠN.............................................................................................................................1
PHẦN MỞ ĐẦU.........................................................................................................................2
1. Lý do chọn đề tài.................................................................................................................2
2. Tính cấp thiết của đề tài......................................................................................................2
3. Tình hình nghiên cứu..........................................................................................................3
4. Đối tượng nghiên cứu.........................................................................................................4
5. Mục đích nghiên cứu .........................................................................................................4
6. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................................4
7. Kết cấu của đề tài................................................................................................................4
CHƯƠNG I.................................................................................................................................5
CƠ SỞ KHOA HỌC CHO VIỆC ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP HỌC CÁC MÔN KHOA HỌC
PHÁP LÝ....................................................................................................................................5
1. Cơ sở lý luận ......................................................................................................................5
1.1. Khái niệm cơ bản.............................................................................................................5
1.2. Các môn khoa học pháp lý và sự đổi mới phương pháp học tập.....................................5
2. Cơ sở thực tiễn ...................................................................................................................8
2.1. Nguyên nhân chủ quan ....................................................................................................8
2.2. Nguyên nhân khách quan.................................................................................................9
CHƯƠNG II..............................................................................................................................12
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CÁC MÔN KHOA HỌC ...................................12
PHÁP LÝ CỦA CHUYÊN NGÀNH DỊCH VỤ PHÁP LÝ....................................................12
1. Thực trạng áp dụng phương pháp học truyền thống.........................................................13
1.1. Đối với các môn học chung...........................................................................................13
Từ xưa đến nay, cách dạy thầy đọc - trò chép là một phương pháp giảng dạy phổ biến ở
hầu hết các cấp bậc học, được nhiều thế hệ giáo viên sử dụng. Do đó mà nhiều thế hệ học
sinh cũng đã áp dụng nhiều phương pháp học thụ động có tâm lý ỷ lại vào giáo viên, không
chủ động tự học tìm tòi kiến thức. Nhiều sinh viên khi lên lớp không biết hôm nay sẽ học
phần nào và tiếp cận môn hoc ra sao. Hiện nay, sinh viên học rất thụ động chỉ lắng nghe
một phía từ giáo viện giảng dạy mà không chú trọng đến việc suy nghĩ phân tích những

kiến thức mà giáo viên giảng. Những kiến thức trên lớp khá nhiều, có nhiều môn học lượng
kiến thức rất lớn và thời gian học lại hạn chế, vì vậy mà nhiều sinh viên không tiếp thu kịp
những kiến thức mới nên tạo ra cảm giác mệt mỏi lười suy nghĩ, cứ phụ thuộc vào việc
chép do giáo viên đọc, đa số sinh viên đều không tiếp cận với giáo trình, chuẩn bị bài trước
khi đến lớp, phần ít có bạn lại chỉ đọc những gì mà giáo viên đã đọc chép trên lớp và coi đó
là những gì cần thiết. Nếu chỉ học những gì mà giáo viên chắt lọc thì hiệu quả sẽ không
cao, thậm chí người học sẽ không hiểu vấn đề mình cần học là gì? Ngoài ra, người học còn
có thói quen học thuộc lòng, học rất nhiều nhưng lại không hiểu hết, việc học như vậy có
thể đem lại điểm số cao nhưng nếu nói là áp dụng vào thực tế thì lại rất khó. Như chúng ta
đã biết việc học lý thuyết là một điều quan trọng nhưng để vận dụng vào thực tiễn một cách
dễ dàng và có hiệu quả thì đòi hỏi người vận dụng phải có kiến thức và am hiểu về những
điều cơ bản nhất, chính vì thế mà ngay khi học chúng ta đã cần xác định cho mình một cách
học sao cho phù hợp với khả năng tiếp thu của bản thân và đem lại hiểu quả. Nói đến cách
học truyền thống hay học theo phương pháp tích cực ta không thể phủ nhận vai trò quan
trọng của giáo trình trong việc giúp sinh viên hiểu rõ hơn về môn học của mình, tuy nhiên
những kiến thức mà giáo trình cung cấp không phải là tất cả mà đó chỉ là một phần rất nhỏ
so với những điều mà người học cần biết và tiếp cận, muốn hiểu sâu về lĩnh vực chuyên
môn hay có cái nhìn khái quát về một môn học đại cương nào đó thì giáo trình không phải
là tài liệu duy nhất để học và tham khảo mà bên cạnh đó người học còn cần tìm hiểu kiến
thức ở nhiều bộ môn thuộc nhiều lĩnh vực khác, thế nhưng đa số người học hiện nay lúc
nào cũng chăm chăm vào việc học trong giáo trình hoặc do sức ỳ quá lớn mà chính người


học đã tự tạo ra cho mình một cảm giác e sợ môn học, ngại tìm hiểu, thụ động dẫn tới tình
trạng phụ thuộc nhiều vào kiến thức giáo viên giảng trên lớp. Mặt khác, cách giảng dạy
cũng một phần làm ảnh hưởng đến cách học của từng sinh viên, các phương pháp này hiện
nay vẫn chưa có thiên hướng đổi mới rõ rệt, vẫn lệ thuộc vào cách giảng cũ, đối với những
môn học ở bậc cao đẳng, đại học lượng kiến thức lớn lại mang tính trừu tượng nên các bài
giảng không gây được hứng thú cho người học, điều đó phần nào cũng gây tâm lý nhàm
chán. Dó đó, sinh viên không tiếp thu được nhiều kiến thức khi học, và hiện tượng khó nhớ

khó hiểu là tình trạng chung của cách học theo phương pháp truyền thống.........................13
1.2. Đối với các môn học khoa học pháp lý chuyên ngành..................................................14
1.4. Khó khăn khi áp dụng phương pháp học truyền thống..................................................17
2.1. Những kết quả đã đạt được khi áp dụng phương pháp học tích cực, chủ động sáng tạo
...............................................................................................................................................24
2.2. Những hạn chế của việc đổi mới phương pháp học.......................................................25
CHƯƠNG III............................................................................................................................29
GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP HỌC TẬP CÁC MÔN KHOA HỌC PHÁP LÝ
CỦA CHUYÊN NGÀNH DỊCH VỤ PHÁP LÝ......................................................................29
1. Đổi mới phương pháp học truyền thống...........................................................................29
1.1 Phương pháp thuyết trình ...............................................................................................31
1.2. Phương pháp phát vấn....................................................................................................34
1.3. Phương pháp phân tích, so sánh.....................................................................................36
1.4. Phương pháp học thuộc .................................................................................................37
2. Các phương pháp học mang tính đặc thù..........................................................................39
2.1. Phương pháp Sắm vai, diễn án.......................................................................................39
2.2. Trải nghiệm thực tế .......................................................................................................42
2.3. Tình huống giả định.......................................................................................................44
3. Các phương pháp bổ trợ kỹ năng khác..............................................................................47
3.1. Thiết lập liên hệ ngược. .................................................................................................48
3.2. Học bài theo tầng...........................................................................................................49
3.3.Viết nhật ký học tập........................................................................................................50
3.4. Tạo ra sự thay đổi thường xuyên....................................................................................50
KẾT LUẬN...............................................................................................................................52
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................54
PHIẾU ĐIỀU TRA...................................................................................................................56


LỜI CẢM ƠN
Nghiên cứu khoa học là một môi trường rất tốt để sinh viên chúng em có

cơ hội được sáng tạo, được nghiên cứu và đề xuất những ý kiến của mình và trau
dồi thêm kiến thức và làm bước đệm cho việc nghiên cứu các đề tài về sau. Để
đẩy mạnh hiệu quả của hoạt động nghiên cứu khoa học, trường Đại học Nội Vụ
Hà Nội nói chung và Khoa Nhà Nước và Pháp luật nói riêng đã phát động phong
trào nghiên cứu khoa học trong sinh viên và nhóm chúng em đã mạnh dạn tham
gia với đề tài “Nghiên cứu các giải pháp đổi mới phương pháp học tập các môn
khoa học pháp lý sinh viên chuyên ngành Dịch Vụ Pháp Lý”.
Đây là lần đầu tiên chúng em tham gia nghiên cứu khoa học vì vậy trong
quá trình nghiên cứu vẫn còn gặp nhiều bỡ ngỡ. Nhưng nhờ có sự hướng dẫn và
chỉ bảo tận tình của cô giáo Nguyễn Thị Hoàn, giảng viên Khoa Nhà Nước và
Pháp Luật trường Đại học Nội Vụ Hà Nội cùng sự giúp đỡ của các thầy cô giáo
trong trường đã giúp chúng em hoàn thành đề tài này.
Chúng em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các thầy cô giáo trong
trường và lời cảm ơn sâu sắc tới cô giáo Nguyễn Thị Hoàn đã theo sát và định
hướng cho chúng em trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Chúng tôi xin cảm ơn các bạn sinh viên trong Khoa Hành chính học,
Khoa Quản lý nhân lực và lNhà Nước và Pháp luật trường ĐHNVHN đã tham
gia đóng góp ý kiến giúp chúng tôi xây dựng đề tài này.
Do kinh nghiệm còn thiếu và kiến thức có hạn nên đề tài của chúng em
vẫn còn nhiều thiếu sót. Chúng em rất mong các thầy cô giáo góp ý để đề tài
được hoàn thiện hơn.
Chúng em xin chân thành cảm ơn!

1


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chuyên ngành Dịch vụ pháp lý là một chuyên ngành khá mới ở Việt Nam
hiện nay. Ngành Dịch vụ pháp lý đào tạo cho xã hội một nguồn nhân lực có trình

độ chuyên môn nhất định, am hiểu về hệ thống pháp luật Việt Nam. Cũng giống
như các chuyên ngành đào tạo khác, việc học chuyên ngành mới này cũng gặp
không ít khó khăn cho các sinh viên. Đặc biệt là vấn đề đọc hiểu các văn bản
quy phạm pháp luật. Nhìn chung, ở rất nhiều các trường đại học, cao đẳng hiện
nay vẫn áp dụng những phương pháp học truyền thống chủ yếu là học trên lý
thuyết, điều kiện và thời gian áp dụng lý thuyết vào thực tiễn còn hạn chế. Chính
từ thực tế này mà việc đổi mới phương pháp học tập các môn khoa học pháp lý
thực sự là một điều cần thiết, đó không chỉ tạo ra một môi trường học tập mới
cho sinh viên mà còn tạo điều kiện cho sinh viên được sáng tạo theo cách học
mới, vận dụng linh hoạt chuyên môn vào sát với thực tiễn.
Việc học các môn khoa học pháp lý trong các trường trung cấp, cao đẳng
và đại học không chuyên ngành luật không chỉ nhằm đáp ứng nhu cầu của xã hội
mà còn thực hiện nhiệm vụ chính trị, đó là xây dựng ý thức pháp luật cho công
dân hình thành tình cảm và thái độ tôn trọng trong hoạt động chấp hành pháp
luật, tăng cường công tác pháp chế, giữ vững bản chất Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa Việt Nam.
Xuất phát từ thực tiễn, việc đổi mới phương pháp học tập các môn khoa
học pháp lý rất cần được chú trọng và quan tâm hơn nữa của cả người dạy và
người học, hiệu quả của việc đổi mới phương pháp học tập sẽ giúp cho sinh viên
và có cái nhìn toàn diện về hệ thống pháp luật Việt Nam.
2. Tính cấp thiết của đề tài
Vấn đề cải cách giáo dục từ lâu đã được Đảng và Nhà nước quan tâm, đẩy
mạnh theo hướng tích cực và ngày càng hoàn thiện. Sự quan tâm đó trước hết
được thể hiện ở việc đổi mới phương pháp học trong nhà trường, không chỉ để
nâng cao việc tiếp thu có hiệu quả mà còn là để phát huy tính sáng tạo tích cực,
niềm đam mê của sinh viên để từ đó sinh viên có thể chủ động hơn trong việc
2


học và lĩnh hội kiến thức. Đồng thời, để nâng cao kỹ năng chuyên môn nghề

nghiệp. Có thể khẳng định rằng, đổi mới phương pháp học là một trong những
yếu tố quan trọng nhất của quá trình đổi mới, cải cách giáo dục trong xu hướng
phát triển của đất nước hiện nay.
Vì vậy, xuất phát từ tính chất của các môn khoa học pháp lý thuộc chuyên
ngành Dịch vụ pháp lý, việc đổi mới phương pháp học là rất quan trọng đặc biệt
là cần phải đổi mới từ cách tư duy của người học. Có thể nói, đây một trong
những vấn đề quan trọng và cấp thiết nhất hiện nay được người học quan tâm rất
nhiều, việc đổi mới cách học đúng đắn và khoa học sẽ đem lại hiệu quả cao cho
người học, giúp người học có được một hệ thống tri thức tổng quát về pháp luật
Việt Nam, trang bị cho hành trang kiến thức chuyên môn để đáp ứng được công
việc sau này.
3. Tình hình nghiên cứu
Trong nhiều năm trở lại đây đã có nhiều bài viết đề cập đến hoạt động đổi
mới phương pháp giảng dạy và học tập, đổi mới về hoạt động đào tạo nhằm nâng
cao chất lượng giáo dục. Đa số các trường đại học, cao đẳng trong nước hằng
năm vẫn thường tổ chức hội thảo khoa học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học,
hiện nay, các đề tài nghiên cứu khoa học về đổi mới phương pháp học các môn
khoa học pháp lý ở các trường chuyên và không chuyên ngành luật còn rất hạn
chế. Chuyên ngành Dịch vụ pháp lý là một chuyên ngành còn khá mới mẻ ở Việt
Nam, do đó việc việc nghiên cứu các phương pháp học các môn khoa học này
cũng chưa có nhiều, như một số trường Đại học chuyên về đào tạo Luật như Đại
học Luật Hà Nội cũng chưa có nghiên cứu nào về đổi mới phương pháp học tập
các môn khoa học pháp lý mà thường chỉ có những đề tài tập trung về các môn
luật chuyên ngành, tuy nhiên những đề tài này mới chỉ dừng lại ở cấp trường.
Mỗi năm Bộ giáo dục và đào tạo vẫn tổ chức nhiều hội thảo và chương
trình tâp huấn về cả nội dung và phương pháp giảng dạy các bộ môn pháp luật
cho các khối trường chuyên và không chuyên ngành luật nhằm nâng cao hơn
chất lượng đào tạo và tuyên truyền phổ biến pháp luật. Tuy nhiên, cho đến nay
Bộ vẫn chưa tiến hành một đề tài nghiên cứu khoa học nào về đổi mới phương
3

pháp học các môn khoa học pháp lý.
Do đó, việc nghiên cứu đổi mới phương pháp học các môn khoa học pháp
lý chuyên ngành Dịch vụ pháp lý đang là một công việc rất cần thiết và đáng
được quan tâm nhiều hơn nữa, không chỉ giúp người học hiểu sâu và nắm rõ hơn
về kiến thức chuyên môn mà còn tạo cho người học có sự hứng thú, yêu thích
các môn học của chuyên ngành này.
4. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu các giải pháp đổi mới phương pháp học tập các môn khoa học
pháp lý.
5. Mục đích nghiên cứu
Đưa ra được những giải pháp thiết thực, hữu ích nhằm giúp cho sinh viên
học tập và nghiên cứu có hiệu quả hơn trong việc học tập các môn khoa học nói
chung và các môn khoa học pháp lý chuyên ngành nói riêng. Góp phần xây
dựng hệ thống cơ sở khoa học cho hoạt động đổi mới phương pháp học tập các
môn khoa học pháp lý.
6. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu dựa trên hệ thống các phương pháp sau: phương
pháp biện chứng kết hợp giữa lý luận với thực tiễn, phương pháp thu thập và xử
lý thông tin, phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh...
7. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài
nghiên cứu khoa học được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở khoa học cho việc đổi mới phương pháp học các môn
khoa học pháp lý.
Chương 2: Thực trạng hoạt động học tập các môn khoa học pháp lý tại
Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội
Chương 3: Giải pháp đổi mới các phương pháp học tích cực đối với các
môn khoa học pháp lý chuyên ngành tại Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội.

4


CHƯƠNG I
CƠ SỞ KHOA HỌC CHO VIỆC ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP HỌC CÁC
MÔN KHOA HỌC PHÁP LÝ
1. Cơ sở lý luận
1.1. Khái niệm cơ bản
Theo nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác Lê Nin thì mọi vật đều không
ngừng vận động, vì vậy mà sự vận động đã làm cho hành tinh của chúng ta trở
thành hành tinh duy nhất có sự sống. Từ những sinh vật đầu tiên với cấu tạo đơn
giản, con người qua hàng triệu năm tiến hóa và cho đến nay đã đạt đến sự phat
triển hoàn thiện cao nhất. Tuy nhiên, con người khi sinh ra không phải đã hoàn
thiện hết về mọi mặt mà cần có cả một quá trình sống thích nghi với môi trường
xã hội, từ sự đòi hỏi phải thích nghi với cuộc sống để tồn tại con người buộc phải
đổi mới, đổi mới từ cách làm việc, cách sống cho đến cách tư duy sao cho nhanh
nhẹn hơn, logic hơn đáp ứng được với yêu cầu của môi trường sống. Do đó, nếu
không có sự đổi mới thì chính con người sẽ tự đào thải mình ra khỏi xã hội.
Vậy đổi mới là gì? Tại sao phải đổi mới? Theo từ điển Tiếng Việt thì đổi
mới là thay đổi làm cho sự thay đổi tốt hơn, tiến bộ hơn so với trước đáp ứng
được yêu cầu của sự phát triển. Như vậy đổi mới có nghĩa là thay đổi cái cũ cái
vốn có theo một hướng khác tích cực hơn, tiến bộ hơn để phù hợp với xu thế
chung của xã hội và môi trường. Đổi mới không đồng nghĩa với việc vứt bỏ
những cái cũ mà là dựa trên nền tảng đã có, kế thừa phát huy những gì đã có từ
trước để phát triển đi lên theo một hướng tích cực hơn, hay nói một cách khác
việc đổi mới là sự dung hòa giữa cũ và mới nhằm tạo ra sự tiến bộ trong giai
đoạn phát triển của con người.
1.2. Các môn khoa học pháp lý và sự đổi mới phương pháp học tập
Khoa học pháp lý là tên gọi chung các môn học thuộc chuyên ngành luật.

Các môn khoa học pháp lý bao gồm các môn học cơ sở như: Lý luận nhà nước
và pháp luật và các môn luật chuyên ngành: Luật Hiến Pháp, Luật Dân Sự, Luật
Hình Sự, Luật Hành Chính... Ngoài ra, còn có các môn khoa học khác làm tiền
để bổ trợ kiến thức về pháp luật làm cho người học hiểu rõ hơn về các khía cạnh
5


mà luật pháp điều chỉnh. Từ lâu, cụm từ ''khoa học pháp lý'' đã trở nên quen
thuộc và không còn xa lạ với mọi người, một phần cũng do sự phát triển ngày
càng cao của xã hội và nhu cầu nâng cao dân trí của con người về lĩnh vực pháp
luật. Hiện nay, các trường đại học cao đẳng đa phần đào tạo các sinh viên theo
hướng chuyên sâu về một môn khoa học pháp lý cụ thể, vì vậy mà đối với
chuyên ngành Dịch vu pháp lý thì đây thực sự là một chuyên ngành khá mới lạ,
điều mới lạ ở đây không đặt ngoài cái chung của ngành luật, chuyên ngành này
liên quan đến nhiều lĩnh vực pháp lý và mục đích đào tạo là giúp cho sinh viên
có một cái nhìn khái quát về hệ thống pháp luật Việt Nam, tạo ra một khuynh
hướng mở hơn để sinh viên lựa chọn học thêm nhiều chuyên ngành Luật mà
mình yêu thích. Theo chúng tôi, các môn khoa học pháp lý có một số điểm đặc
trưng cơ bản sau:
- Một là: Lượng kiến thức lớn trên nhiều lĩnh vực.
- Hai là: Hệ thống văn bản Luật và dưới Luật liên quan đến môn học rất nhiều,
- Ba là: Tính hiệu lực các văn bản và các quy định của pháp luật thay đổi
thường xuyên và liên tục.
Do vậy, trong việc học tập và nghiên cứu các môn học khoa học pháp lý
đòi hỏi người học cần rèn luyện cho mình các kỹ năng tra cứu và chủ động cập
nhật các thông tin về pháp luật là điều rất cần thiết, chính vì vậy mà việc đổi mới
trong cách học là vấn đề được đặt ra như một yêu cầu để người học thích ứng
được với môn học được dễ dàng hơn, nếu chỉ áp dụng duy nhất một cách học cũ
hoặc dập khuôn theo cách học mới thì rất dễ làm người học cảm thấy khô khan,
rắc rối trong việc ghi nhớ và hệ thống lại kiến thức cũ.

Mỗi bộ môn, mỗi chuyên ngành đều có những cách thức và phương pháp
riêng để tiếp cận với kiến thức chuyên môn và đối với chuyên ngành DịchVụ
pháp lý cũng không phải là ngoại lệ, mặc dù là một chuyên ngành mới, có nhiều
nét đặc thù nhưng nhiều người học vẫn lựa chọn phương pháp học theo cách
truyền thống. Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi có tổ chức một cuộc điều tra
chung dưới hình thức phỏng vấn nhanh, nhằm mục đích thăm dò ý kiến của sinh
viên ở các chuyên ngành có giảng dạy các môn khoa học pháp lý về việc đổi
6


mới phương pháp học. Kết quả thu được sau cuộc điều tra này rất đa dạng, có rất
nhiều ý kiến trái chiều về vấn đề đổi mới cách học. Trong đó, phần lớn sinh viên
cho rằng nên học theo cách truyền thống, vì trong quá trình học trên lớp giáo
viên đã hệ thống kiến thức theo logic và sinh viên chỉ cần học thuộc nắm vững
những nội dung ghi chép là đủ. Dù hơi khó khăn trong việc ghi nhớ kiến thức
nhưng đó là cách tốt nhất để vượt qua các kì kiểm tra viết. Nhưng trái lại với
quan điểm trên có nhiều sinh viên lại thẳng thắn cho rằng cần phải đổi mới trong
cách học đối với môn khoa học pháp lý, vì môn học này mang tính chất chính trị
nên cần có cách học riêng phù hợp...vv. Bên cạnh đó, một bộ phận nhỏ sinh viên
lại tỏ ra không quan tâm nhiều đến việc học theo phương pháp truyền thống hay
tích cực, họ nhận xét rằng môn học này quá khô khan nên dù có học theo cách
nào cũng không đem lại kết quả như mong muốn. Đó là những ý kiến của các
sinh viên thuộc nhiều chuyên ngành khác nhau trong Trường, còn đối với các
sinh viên thuộc chuyên ngành Dịch vụ pháp lý, trong đó cụ thể là lớp Cao Đẳng
Dịch vụ pháp lý K1 thì tỉ lệ ý kiến của sinh viên học theo cách truyền thống
chiếm tới 50%, với các sinh viên khác lại có nhận xét môn học quá trừu tượng
và khó hiểu, nếu áp dụng cách học truyền thống sẽ làm cho môn học bị nhàm
chán nhanh hơn, khó tiếp thu bài giảng vì vậy để tìm ra phương pháp học thích
hợp gặp rất nhiều khó khăn, hầu như các bạn đều trả lời là không biết cách học,
tỉ lệ này chiếm đến 32%, số các sinh viên còn lại chiếm khoảng 18% tham gia

vào cuộc điều tra này lại có quan điểm khác, họ cho rằng việc áp dụng các
phương pháp học mới hiện nay giúp các bạn tiếp thu kiến thức rất nhanh và có
hiệu quả, đặc biệt là trong các môn học như: Luật Hình sự, Tố tụng Hình sự,
Luật Dân sự, Tố tụng Dân sự hay các môn Luật khác thì việc đổi mới cách học
sẽ làm cho môn học mềm mại hơn và linh hoạt hơn, có sức thu hút hơn. Với
chuyên ngành Dịch vụ pháp lý, cách tiếp cận các môn khoa học pháp lý cũng có
nhiều điểm riêng xuất phát từ tính đặc thù của ngành học đó là người học được
tiếp cận với rất nhiều ngành Luật chứ không phải là học chuyên sâu về một
ngành Luật cụ thể. Qua nhiều ý kiến mà chúnng em thu nhận được thì việc đổi
mới cách học đối với các môn khoa học nói chung hay các môn khoa học pháp
7


lý nói riêng không đơn thuần là một công việc dễ dàng thực hiện, muốn đổi mới
cách học trước hết ta cần đổi mới cách tư duy của chính cá nhân người học. Từ
ngành Luật chung đến ngành Luật riêng, giữa Luật Công và Luật Tư các sinh
viên đều được học các môn khoa học pháp lý cơ sở và chuyên ngành nhằm phục
vụ cho công việc chuyên môn trên phương diện cung ứng các dịch vụ tư vấn về
pháp luật. Bởi vậy, cũng chính từ sự phức tạp về đối tượng môn học và sự mới
mẻ của ngành học mà chúng ta cần có những phương pháp học tập cụ thể, tích
cực và phù hợp hơn để đạt được hiệu quả cao khi học các môn khoa học pháp
lý. Tuy nhiên khi xét về tính đặc thù của các môn khoa học pháp lý thì rõ ràng
việc giữ nguyên cách học truyền thống sẽ không thể đáp ứng được hết các yêu
cầu của môn học đặt ra, tiếp đó là việc thu nhận kiến thức của sinh viên cũng
không đạt hiệu quả cao như mong đợi, tư duy thụ động và mệt mỏi về tinh thần
là điều dễ dàng nhận thấy ở nhiều sinh viên. Mặc dù thực tế là vậy, nhưng chúng
ta không thể phủ nhận hoàn toàn tính tích cực của phương pháp học truyền
thống mang lại mà áp đặt cách học mới tân tiến nhưng lại kém hiệu quả. Yêu
cầu đổi mới ở đây chúng tôi muốn nói đến không phải là sự đổi mới toàn bộ
phương pháp học đã có mà là sự đổi mới dựa trên nền tảng cái cũ tích cực, cải

tiến và hoàn thiện những hạn chế của phương pháp truyền thống để từ đó mà
phát triển đi lên, đem lại hiệu quả cao nhất cho người học.
2. Cơ sở thực tiễn
2.1. Nguyên nhân chủ quan
- Dịch vụ pháp lý là một ngành học không xa lạ đối với các nước trên thế
giới nhưng lại chuyên ngành khá mới ở Việt Nam, mặc dù là một ngành mới
nhưng lại giữ vai trò khá quan trọng trong xã hội nhằm đáp ứng nhu cầu của con
người về lĩnh vực pháp luật. Chuyên ngành Dịch Vụ pháp lý là sự kết hợp giữa
những kiến thức chuyên ngành với hoạt động cung ứng dịch vụ tư vấn, giải
quyết những vấn đề có liên quan đến các lĩnh vực pháp lý. Chính vì đặc thù của
ngành học mà phương pháp học các môn khoa học pháp lý thuộc chuyên ngành
này cũng khác so với ngành học khác, nói đến ngành luật thì nhìn chung đều đào
tạo về luật nhưng nhìn cụ thể vào chuyên ngành dịch vụ pháp lý thì người học
8


được tiếp cận với nhiều môn Luật chung và riêng, tạo cho người học có cái nhìn
tổng thể, bao quát, đối với ngành học này người học sẽ được trang bị những kiến
thức căn bản về hệ thống pháp luật Việt Nam trên cơ sở nghe giảng, tự học và
nghiên cứu các môn học cơ sở và chuyên ngành. Từ đó người học sẽ có nền tảng
về kiến thức pháp luật và nắm được những điều cơ bản nhất của từng ngành
Luật, để làm được điều này đòi hỏi người học phải có một phương pháp học
thích hợp vừa giúp bản thân tiếp cận một khối lượng kiến thức lớn nhưng đồng
thời cũng cần đơn giản hóa khối kiến thức ấy cho phù hợp với năng lực của bản
thân. Việc đổi mới phương pháp học các môn khoa học nói chung và đối với các
bộ môn khoa học pháp lý nói riêng là một điều rất cần thiết, đổi mới không chỉ
giúp cho sinh viên chủ động hơn trong việc học mà còn giúp cho sinh viên tìm ra
được những cách học hiệu quả và sáng tạo hơn để phù hợp với ngành học và nhu
cầu của xã hội. Tuy nhiên, một điều đáng chú ý nữa khi đổi mới phương pháp học
cho hiệu quả dó là người học không được dập khuôn máy móc tự gây áp lực cho

chính mình mà cần có sự kết hợp hài hòa giữa các phương pháp cũ và mới.
2.2. Nguyên nhân khách quan
Xã hội phát triển kèm theo nhiều vấn đề nảy sinh đòi hỏi cần có sự giải
quyết nhưng vẫn đảm bảo được sự tôn trọng và tuân thủ pháp luật. Song không
phải vấn đề hay tranh chấp nào cũng giải quyết bằng cách đưa ra tòa án. Rất
nhiều trường hợp sự việc chưa tới mức phải đi theo con đường tố tụng hay cũng
có những người cần những sự tư vấn để có cách giải quyết phù hợp, kịp thời và
nhanh chóng. Sự đa dạng về nhu cầu của xã hội đòi hỏi phải có sự đáp ứng kịp
thời, chính vì lẽ đó xã hội đã đón nhận sự ra đời của một chuyên ngành mới:
ngành Dịch Vụ pháp lý, có thể nói chuyên ngành này là sự đan xen giữa pháp
luật và dịch vụ tư vấn, một vấn đề đặt ra ở đây đó là người làm công việc này
cần có sự hiểu cơ bản về các lĩnh vực pháp lý. Đặc biệt trong nhịp sống xã hội
hiện nay, các vấn đề luôn xảy ra với nhịp độ nhanh và đòi hỏi vai trò của luật
pháp cũng cần phải nâng cao hơn nữa để bảo vệ cho quyền và lợi ích chính đáng
của người dân, chính từ lý do này mà ngành Dịch vụ pháp lý ra đời nhằm đào
tạo ra một nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn đáp ứng được nhu cầu của
9


công việc. Song không phải việc học tập các môn khoa học pháp lý chuyên
ngành là một điều đơn giản với người học, hơn nữa yêu cầu của xã hội hiện đại
hôm nay việc tư vấn pháp pháp lý không chỉ gói gọn trong việc giải quyết các
tranh chấp mà bên cạnh đó người đóng vai trò tư vấn ngoài kiến thức căn bản ra
còn cần có những kĩ năng cơ bản bổ trợ cho công việc của mình như: kĩ năng tư
vấn, kĩ năng giao tiếp... để làm được điều này việc học cần có một cách thức phù
hợp và không thể áp dụng máy móc các phương pháp cũ để tiếp cận mà cần phải
đổi mới cách học để sinh viên năng động hơn, chủ động hơn trong việc học và
không bị lệ thuộc vào giáo trình quá nhiều. Do đó, vấn đề đổi mới phương pháp
học không chỉ có tính cấp thiết đối với từng ngành học mà còn giúp cho từng cá
nhân học tập được tốt hơn. Sinh viên vừa nắm vững được kiến thức chuyên

ngành vừa có kĩ năng mềm và vốn sống, tạo bước đà để tìm cho mình một công
việc đúng với chuyên môn là điều rất cần có ở một phương pháp học tập mới.
Như chúng ta đã biết thì bất cứ điều gì, bất cứ vật gì muốn tồn tại và phát
triển thì cũng cần có sự đổi mới, đổi mới theo hướng tích cực và hiệu quả hơn.
Nói đến giáo dục, ngoài việc đổi mới phương pháp giảng dạy từ đội ngũ giáo
viên thì phương pháp học cũng cần phải đổi mới từ phía người học, đối với sinh
viên nói chung và sinh viên thuộc chuyên ngành Dịch vụ pháp lý nói riêng thì
chúng ta không thể áp dụng hoàn toàn phương pháp học cũ vào việc học các
môn khoa học pháp lý hiện nay, đặc biệt là cùng với sự phát triển mạnh mẽ của
công nghệ thông tin thì mọi thông tin đều được cập nhật nhanh chóng và kịp
thời, chính vì sự thay đổi này mà đòi hỏi người học phải có một phương pháp
học để tiếp thu kiến thức được nhanh hơn, nhiều hơn. Bởi vậy mà qua từng giai
đoạn từng thời kỳ mà con người sẽ có cách học riêng phù hợp, từ phương pháp
truyền thống cho đến phương pháp học theo hướng đổi mới hiện nay chúng ta
không thể nêu ra một phương pháp học cụ thể nào mang tính tuyệt đối có thể áp
dụng cho tất cả người học. Nói một cách khái quát phương pháp là cách thức để
ta tiếp cận một vấn đề được dễ dàng và thuận tiện hơn, vì vậy mà mỗi cá nhân sẽ
có những phương pháp riêng cho mình, không ai thể thành công trong việc học
mà áp dụng cách học của một người khác cho bản thân mình, phương pháp đối
10


với người này nó có thể phù hợp nhưng với người khác thì nó lại trở nên cứng
nhắc và không còn thích hợp để sử dụng nữa. Nếu như chúng ta không có cách
hiểu rõ ràng về phương pháp học thì rất dễ làm sai lệch đi cách suy nghĩ về đổi
mới phương pháp học tập, phương pháp học tập mới sẽ không thực sự đem lại
sự tiến bộ, đổi khác nếu như mỗi cá nhân không tìm ra cho mình một cách tiếp
cận phù hợp. Sự đổi mới các môn khoa học pháp lý của ngành dịch vụ pháp lý
cũng vậy, phương pháp học phải thật thiết thực vì nó liên quan trực tiếp đến chất
lượng của từng cá nhân sinh viên và hơn nữa là với đội ngũ cán bộ sau này.

Phương pháp đưa ra vừa phải cụ thể hóa, đơn giản hóa cách tiếp cận, cách áp
dụng, vừa không làm biến đổi những đặc thù của các môn khoa học pháp lý.
Điều này là yếu tố quan trọng quyết định tới việc đem lại hiệu quả cho người
học cả về cách tiếp thu và áp dụng kiến thức vào thực tế, phát huy được tính chủ
động trong lĩnh vực chuyên môn, có khả năng thích ứng tốt với điều kiện làm
việc sau này.

11


CHƯƠNG II
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CÁC MÔN KHOA HỌC
PHÁP LÝ CỦA CHUYÊN NGÀNH DỊCH VỤ PHÁP LÝ
Trên cơ sở những quan điểm của Bộ giáo dục và đào tạo, góp phần thực
hiện nhiệm vụ tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật trong mọi tầng lớp nhân
dân nhằm hoàn thiện hệ thống chính trị tri thức nền tảng cho học sinh, sinh viên
và đáp ứng nhu cầu của xã hội nhiều trường cao đẳng, đại học đã lựa chọn một
số môn trong hệ thống các môn khoa học pháp lý để đưa vào giảng dạy như:
Luật hành chính, Luật Lao Động. Luật Dân Sự, Luật Hình Sự trong đó môn cơ
sở chung là Lý luận Nhà nước và pháp luật.
Hiệu quả của việc học các môn khoa học pháp lý sẽ đem lại cho sinh viên
hệ thống tri thức nền tảng toàn diện, tác động tích cực đến quá trình nghiên cứu
chuyên môn và làm việc sau này của người học. Tuy nhiên, cùng với sự phát
triển của xã hội của tri thức đòi hỏi người học cũng cần có sự đổi mới trong cách
học để đạt được hiểu quả, có khả năng lĩnh hội cao hơn, tránh thụ động trước
kiến thức mới tạo nên áp lực cho người học.
Tìm hiểu thực trạng việc áp dụng hệ thống phương pháp học tập các môn
khoa học pháp lý ở bậc đào tạo chuyên nghiệp nói chung và đối với bậc đào tạo
cao đẳng nói riêng có ý nghĩa thực tiễn cao. Những kết quả thu được sau khi tiến
hành khảo sát sẽ là kinh nghiệm và định hướng giúp cho người học kết hợp

nhuần nhuyễn hơn giữa phương pháp học truyền thống và phương pháp học chủ
động, tích cực nhằm đảm bảo các mục tiêu cơ bản trong quá trình trau dồi kiến
thức của người học.
- Mục tiêu chuyên môn:
+ Sinh viên có khả năng nghiên cứu và tự nghiên cứu giáo trình, các văn
bản pháp luật.
+ Rèn luyện khả năng tư duy về luật học và nắm vững kiến thức chuyên môn.
+ Ứng dụng kiến thức đã học để giải quyết tình huống thực tế chính xác,
hiệu quả.
12


- Mục tiêu chính trị: Nâng cao ý thức pháp luật của công dân Việt Nam
nói chung và trang bị kiến thức pháp luật cho các sinh viên chuyên ngành Dịch
vụ pháp lý nói riêng , góp phần vào công cuộc đấu tranh chống vi phạm pháp
luật, đảm bảo nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa.
1. Thực trạng áp dụng phương pháp học truyền thống
1.1. Đối với các môn học chung
Từ xưa đến nay, cách dạy thầy đọc - trò chép là một phương pháp
giảng dạy phổ biến ở hầu hết các cấp bậc học, được nhiều thế hệ giáo viên sử
dụng. Do đó mà nhiều thế hệ học sinh cũng đã áp dụng nhiều phương pháp học
thụ động có tâm lý ỷ lại vào giáo viên, không chủ động tự học tìm tòi kiến thức.
Nhiều sinh viên khi lên lớp không biết hôm nay sẽ học phần nào và tiếp cận môn
hoc ra sao. Hiện nay, sinh viên học rất thụ động chỉ lắng nghe một phía từ giáo
viện giảng dạy mà không chú trọng đến việc suy nghĩ phân tích những kiến thức
mà giáo viên giảng. Những kiến thức trên lớp khá nhiều, có nhiều môn học
lượng kiến thức rất lớn và thời gian học lại hạn chế, vì vậy mà nhiều sinh
viên không tiếp thu kịp những kiến thức mới nên tạo ra cảm giác mệt mỏi
lười suy nghĩ, cứ phụ thuộc vào việc chép do giáo viên đọc, đa số sinh viên
đều không tiếp cận với giáo trình, chuẩn bị bài trước khi đến lớp, phần ít có

bạn lại chỉ đọc những gì mà giáo viên đã đọc chép trên lớp và coi đó là
những gì cần thiết. Nếu chỉ học những gì mà giáo viên chắt lọc thì hiệu quả
sẽ không cao, thậm chí người học sẽ không hiểu vấn đề mình cần học là gì?
Ngoài ra, người học còn có thói quen học thuộc lòng, học rất nhiều nhưng
lại không hiểu hết, việc học như vậy có thể đem lại điểm số cao nhưng nếu
nói là áp dụng vào thực tế thì lại rất khó. Như chúng ta đã biết việc học lý
thuyết là một điều quan trọng nhưng để vận dụng vào thực tiễn một cách
dễ dàng và có hiệu quả thì đòi hỏi người vận dụng phải có kiến thức và am
hiểu về những điều cơ bản nhất, chính vì thế mà ngay khi học chúng ta đã
cần xác định cho mình một cách học sao cho phù hợp với khả năng tiếp thu
của bản thân và đem lại hiểu quả. Nói đến cách học truyền thống hay học
theo phương pháp tích cực ta không thể phủ nhận vai trò quan trọng của
13


giáo trình trong việc giúp sinh viên hiểu rõ hơn về môn học của mình, tuy
nhiên những kiến thức mà giáo trình cung cấp không phải là tất cả mà đó
chỉ là một phần rất nhỏ so với những điều mà người học cần biết và tiếp
cận, muốn hiểu sâu về lĩnh vực chuyên môn hay có cái nhìn khái quát về
một môn học đại cương nào đó thì giáo trình không phải là tài liệu duy nhất
để học và tham khảo mà bên cạnh đó người học còn cần tìm hiểu kiến thức
ở nhiều bộ môn thuộc nhiều lĩnh vực khác, thế nhưng đa số người học hiện
nay lúc nào cũng chăm chăm vào việc học trong giáo trình hoặc do sức ỳ
quá lớn mà chính người học đã tự tạo ra cho mình một cảm giác e sợ môn
học, ngại tìm hiểu, thụ động dẫn tới tình trạng phụ thuộc nhiều vào kiến
thức giáo viên giảng trên lớp. Mặt khác, cách giảng dạy cũng một phần làm
ảnh hưởng đến cách học của từng sinh viên, các phương pháp này hiện nay
vẫn chưa có thiên hướng đổi mới rõ rệt, vẫn lệ thuộc vào cách giảng cũ, đối
với những môn học ở bậc cao đẳng, đại học lượng kiến thức lớn lại mang
tính trừu tượng nên các bài giảng không gây được hứng thú cho người học,

điều đó phần nào cũng gây tâm lý nhàm chán. Dó đó, sinh viên không tiếp
thu được nhiều kiến thức khi học, và hiện tượng khó nhớ khó hiểu là tình
trạng chung của cách học theo phương pháp truyền thống.
1.2. Đối với các môn học khoa học pháp lý chuyên ngành
Việc học các môn khoa học pháp lý chuyên ngành hiện nay cũng giống
như việc học các bộ môn khoa học khác, nhiều sinh viên vẫn gặp phải rất nhiều
khó khăn một phần cũng do sự ảnh hưởng của cách học truyền thống và lối tư
duy thụ động đã hình thành từ trước đó. Việc người học vừa kết thúc xong
chương trình Trung học phổ thông đã phải tiếp cận ngay các môn khoa học pháp
lý mà cụ thể đó là các môn luật thì sự thay đổi này ít nhiều ảnh hưởng đến sự
tiếp thu của từng cá nhân. Do đó, để tìm ra một cách học khác có tính đặc thù
hoặc đổi mới những phương pháp truyền thống đã có để đáp ứng được với yêu
cầu của môn học này thì không phải là điều dễ dàng.
Cũng bắt nguồn từ việc giảng dạy theo cách truyền thống mà tâm lý lệ
thuộc của sinh viên cũng rất lớn. Theo kết quả khảo sát thực tế tại lớp Dịch vụ
14


pháp lý K1, nhiều sinh viên học các môn khoa học pháp lý chuyên ngành đa số
thụ động, tư duy còn hạn chế, không chủ động tìm hiểu các kiến thức chuyên
môn mà chỉ chú ý đến các kiến thức do giáo viên truyền tải trên lớp. Tìm hiểu về
cách học của một số sinh viên về việc học các môn luật thì có tới 80% sinh viên
trả lời là không đọc giáo trình và chuẩn bị bài trước khi lên lớp, 20% còn lại có
sự chuẩn bị nhưng không được kỹ càng. Rất nhiều nguyên nhân được đưa ra,
trong đó phần lớn sinh viên cho rằng họ không biết cách tiếp cận môn học nên
việc tìm hiểu và tự học còn gặp nhiều khó khăn, nhiều khi gây ra sự bế tắc trong
việc tìm ra phương pháp học. Nói đến phương pháp học được các sinh viên sử
dụng trong việc học của bản thân, thì có tới 90% sinh viên nói là học theo
phương pháp truyền thống, trong đó học thuộc lòng là phương pháp được sử
dụng nhiều nhất. Rõ ràng là nếu như sinh viên áp dụng cách học thuộc lòng khi

học luật sẽ không thật sự đạt kết quả cao thậm chí có thể gây nên áp lực hơn cho
người học, vì các môn khoa học pháp lý đòi hỏi sự tư duy luật học, nhìn nhận
vấn đề và giải quyết vấn đề dựa trên kiến thức lý luận nền tảng từ đó tư duy,
phân tích các khía cạnh liên quan và sau cùng là áp dụng các điều luật quy định
về vấn đề đó. Nếu sinh viên chỉ học thuộc trôi chảy mà không hiểu bản chất thì
sẽ rất khó liên hệ với thực tế và hệ thống kiến thức sau khi học xong, với
phương pháp này sẽ không đem lại hiệu quả cao đối với người học. Phương
pháp học thuộc nói riêng và các phương pháp truyền thống khác nói chung thì
thật sự chưa đáp ứng được các yêu cầu của môn học và sự tiếp thu của bản thân
sinh viên, nếu như các phương pháp này không có sự đổi mới sẽ dẫn đến sự tiếp
thu kiến thức một chiều mà không có sự tương tác giữa người học và giáo viên,
tiếp đó là sinh viên không biết cách ứng dụng kiến thức vào tình huống thực tế.
Hiện nay, khi xã hội phát triển ngày một cao hơn, năng động hơn thì nhiều
quan hệ xã hội mới ra đời, đòi hỏi pháp luật cũng cần phải thay đổi để điều
chỉnh các quan hệ xã hội đó cho phù hợp. Vì vậy, kiến thức các môn khoa học
pháp lý cũng thường xuyên có sự thay đổi, người học muốn học tốt phải có
phương pháp học khoa học, cập nhật các quy định mới của pháp luật hiện hành
để bổ sung vào hành trang kiến thức của mình. Mặc dù vậy, trong thực tế việc
15


học các môn khoa học pháp lý nói chung nhiều sinh viên hiện nay vẫn chưa định
hình rõ được những gì cần phải học và tìm hiểu, cách giảng và cách học còn
chịu ảnh hưởng nặng nề của phương pháp đọc- chép. Dù là những sinh viên
mới, lần đầu tiên được tiếp xúc với môn học về pháp lý hay những sinh viên
năm hai năm ba thì nhiều sinh viên cũng không tránh khỏi sự lúng túng và khó
khăn trong việc học trên lớp và tự học ở nhà. Để học tốt môn khoa học pháp lý
ngoài việc người học năng động, nhạy bén thì đồng thời người học cũng cần
phải đổi mới cách học, cách tư duy, không nên lệ thuộc nhiều vào lối tư duy cũ
hay tiếp thu một chiều từ kiến thức giáo viên giảng trên lớp. Do đó, một trong

những yếu tố để học tốt các môn khoa học pháp lý đó là sự đổi mới trong
phương pháp học sao cho phù hợp vừa đáp ứng được yêu cầu về mặt kiến thức,
phát huy được kỹ năng tư duy, đồng thời cũng chủ động sáng tạo trong việc tìm
hiểu kiến thức và xử lý thông tin, biết gắn lý thuyết vào thực tiễn, áp dụng chính
xác quy định của pháp luật trong các tình huống thực tế.
1.3. Thuận lợi khi áp dụng phương pháp học truyền thống
Phương pháp học tập truyền thống là phương pháp đã được hình thành từ
rất lâu và tồn tại qua nhiều thế hệ, theo đó trong việc đổi mới phương pháp học
theo hướng tích cực hiện nay chúng ta cũng không thể hoàn toàn phủ nhận
những giá trị mà phương pháp học truyền thống mang lại.
Ưu điểm đầu tiên mà chúng ta có thể nhận thấy ở việc học theo phương
pháp này đó là người học được tiếp cận ngay với những kiến thức do người dạy
chọn lọc qua kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn của mình về môn học đó,
người học không phải mất nhiều thời gian để tóm lược lại từ đầu vấn đề mình
học mà chỉ cần học và hiểu theo ý chính của bài giảng do giáo viên soạn. Với ưu
điểm này người học có thể tiết kiệm được thời gian khi học mà vẫn nắm được
nội dung chính của bài học trên lớp, khi về nhà sinh viên hoàn toàn có thời gian
xem lại những gì mình đã được học và được ghi chép. Ngoài ra học theo phương
pháp truyền thống đảm bảo đúng tiến độ chương trình môn học đề ra người học
sẽ thu lượm được một khối lượng kiến thức tối thiểu đủ để đạt điểm qua trong
các kì thi môn học. Phương pháp nào cũng vậy, luôn có những ưu thế riêng nhất
16


định và đối với việc học các môn khoa học pháp lý đây cũng là một phương
pháp để người học tiếp cận được nội dung kiến thức. Qua sự thuyết giảng của
giáo viên đứng lớp người học có thể cải thiện khả năng thuyết trình của bản thân
trước đám đông, có thể nói đây là một kĩ năng cần phải có ở một sinh viên thuộc
chuyên ngành Dịch vụ pháp lý. Hiện nay, phương pháp học tập theo cách truyền
thống vẫn mang lại những hiệu quả tích cực cho người học dù là ở cấp bậc đào

tạo nào, khi nhắc đến các phương pháp học mới rất nhiều người nghĩ việc học
chỉ thực sự hiệu quả khi có sự tương tác qua lại của sinh viên trong quá trình học
thì với phương pháp truyền thống người học vẫn có thể thu được những kết quả
nhất định mà phương pháp này mang lại.
1.4. Khó khăn khi áp dụng phương pháp học truyền thống
Đối với nền giáo dục Việt Nam hiện nay đa số các sinh viên học sinh đều
áp dụng các phương pháp học truyền thống, và trong quá trình học các bộ môn
chung và môn khoa học pháp lý thuộc chuyên ngành Dịch vụ pháp lý tại trường
Đại học Nội Vụ Hà Nội cũng đã và đang tồn tại nhiều vấn đề cần khắc phục.
Trong phương pháp học truyền thống người học rất thụ động trong việc
tiếp thu kiến thức chỉ chăm chú lắng nghe bài giảng, ghi chép lại lời giảng của
giáo viên mà không chủ động tìm hiểu sâu và nắm rõ những nội dung mình học
nên dẫn đến tình trạng hiểu không đúng hoặc khó nhớ nội dung môn học. Trong
việc học luật nếu người học chỉ chăm chú về những khái niệm trong sách giáo
trình và nội dung của giáo viên giảng trên lớp mà không mở rộng tìm hiểu kiến
thức trên thực tế thì rất khó hiểu tại sao pháp luật lại quy định những vấn đề đó
như hiện nay mà không phải là quy định khác. Bên cạnh đó, kết quả của cách
học này còn làm người học dễ lâm vào tình trạng lười suy nghĩ, thiếu tính sáng
tạo trong quá trình học, nhiều người chỉ tìm cách học đúng, học đủ ý đã chép để
hoàn thành những nội dung mà giáo viên dự định ra đề thi. Như vậy, người học
chỉ học trên lý thuyết mà không có sự tìm hiểu về thực tiễn dẫn đến hệ quả
không biết cách ứng dụng kiến thức vào giải quyết các tình huống cụ thể. Mà kỹ
năng áp dụng pháp luật là một kỹ năng cần phải có ở một người học luật, thiếu
đi kỹ năng này người học sẽ dễ bị nhầm lẫn trong việc áp dụng các quy định của
17


pháp luật vào việc định các biện pháp xử phạt đối với các cá nhân, tổ chức.
Nếu trong quá trình học mà người học tuyệt đối quá cách học này có thể
sẽ không đem lại hiệu quả cao cho việc học, thậm chi có thể làm tâm lý người

học mệt mỏi hơn. Thực tế cho thấy việc học thụ động sẽ làm cho người học thấy
nhàm chán môn học, vì trên lớp đa phần thời gian sinh viên, học sinh phải dành
hết thời gian lắng nghe mà không được phản biện nhiều về những thắc mắc của
cá nhân. Trải qua nhiều khóa học của bản thân và qua tìm hiểu thực tiễn về
phương pháp học truyền thống kết quả mà chúng tôi nhận thấy được là khả năng
nhớ kiến thức của người học không cao, thậm chí có nhiều người không còn nhớ
gì về kiến thức cơ bản, một điều đáng chú ý là thời gian quên lại diễn ra nhanh
do thói quen học thuộc lòng của người học, chẳng hạn như môn: Lý luận Nhà
nước và pháp luật, đây là môn học cơ sở bắt buộc cho những sinh viên chuyên
ngành pháp lý, việc người học cần phải nhớ các kiến thức chung và cơ bản nhất
là điều tối thiểu nhất thế nhưng đa phần sinh viên khi kết thúc môn học xong đã
quên kiến thức vừa học, cũng có nhiều sinh viên vẫn nhớ được nhưng chỉ ở mức
độ trung bình. Có thể nói, đây là một thực tế đáng buồn nhưng chúng ta cũng
phải thẳng thắn thừa nhận rằng nếu ngưởi học chỉ sử dụng các phương pháp học
tập theo cách truyền thống thuần túy mà không có sự kết hợp đổi mới các
phương pháp học mới thì việc tạo niềm đam mê, tình yêu với môn học rất khó
và đặc biệt với những môn khoa học pháp lý thì vấn đề nâng cao khả năng học
hiểu vẫn còn gặp nhiều hạn chế. Xét ở một khía cạnh khác, ngày nay cùng với
sự phát triển của khoa học công nghệ thì việc người học tiếp nhận kiến thức
bằng phương pháp học cũ sẽ khiến cho người học trở nên chậm hơn và không có
sự sáng tạo khi tìm hiểu vấn đề. Như vậy, nguyên nhân cũng như nhược điểm
khi người học áp dụng phương pháp học tập truyền thống này không chỉ nằm
trong những yếu tố chủ quan của người học, của bản thân phương pháp mà còn
nằm trong những nguyên nhân khách quan đó là môi trường học đã có sự thay
đổi hiện đại tinh xảo hơn.
Do đó, nếu phương pháp học tập truyền thống không có sự kết hợp với
phương pháp hiện đại, không có sự ứng dụng của khoa học công nghệ thì không
18

ai khác mà tự chúng ta đào thải chính mình.

19


2. Thực trạng áp dụng phương pháp học tích cực, chủ động sáng tạo
Các phương pháp học tích cực hình thành và phát triển từ lâu, tuy nhiên
do những yêu cầu đổi mới giáo dục nhằm đào tạo thế hệ trẻ thành những con
người phát triển, năng động và sáng tạo, nên các phương pháp này ngày càng
được đặc biệt quan tâm hơn.
Phương pháp học tích cực không phải là một phương pháp học cụ thể,
chuyên biệt nào đó, cũng không phải là sự phủ nhận các phương pháp học
truyền thống mà là muốn nhấn mạnh một định hướng khai thác mặt tích cực của
các phương pháp học hiện có. Những phương pháp như thuyết trình, đàm
thoại…vẫn rất cần thiết trong quá trình học của mỗi sinh viên vì thông qua việc
áp dụng các phương pháp học này sẽ giúp cho sinh viên nhớ bài lâu hơn, chủ
động nắm kiến thức tự tìm hiểu được các thông tin phục vụ cho môn học của
mình. Ngoài ra việc sinh viên thường xuyên sử dụng kĩ năng thuyết trình, đối
thoại với sinh viên ở trên lớp sẽ tạo ra sự tương tác giữa hai bên, như vậy giữa
thầy và trò sẽ có nhiều cơ hội để chủ động tìm hiểu kiến thức về môn học. Tuy
nhiên điều cốt yếu là phải lựa chọn và vận dụng các phương pháp sao cho phù
hợp với nội dung của môn học và đặc biệt là phù hợp với khả năng tiếp thu của
bản thân, tránh trường hợp tiếp thu ồ ạt kiến thức cùng một lúc nhưng không tìm
ra cách xử lý và hệ thống những kiến thức mà mình tiếp thu khiến cho tâm lý
sinh viên cảm thấy quá tải và tạo ra áp lực khi học môn học đó. Tuy nhiên bên
cạnh việc tìm ra một phương pháp tốt cho riêng bản thân mình ta cũng cần phải
chú ý khai thác và áp dụng các kĩ năng học nhằm tích cực hoá hoạt động nhận
thức và phát triển tư duy của mình, hình thành cho mình khả năng tư duy độc
lập, năng động, sáng tạo trong việc tiếp thu và xử lí thông tin, cũng như trong
việc giải quyết những công việc cụ thể sau này. Một trong những dấu hiệu đặc

trưng của phương pháp học tích cực mà bản thân sinh viên sử dụng trong các giờ
học, mục đích là để tiếp thu tốt những kiến thức học trên lớp:
Thứ nhất: Chú trọng rèn luyện phương pháp tự học hơn là việc thụ động
tiếp thu kiến thức.
Khi học bậc cao đẳng hay đại học, sinh viên cần tự rèn luyện cho mình
20


phương pháp tự học đây không chỉ là biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả học mà
còn là mục tiêu của dạy học. Để học tốt các môn khoa học khác nói chung và
các môn khoa học pháp lý nói riêng trước hết người học cần phải năng động,
tích cực, có khả năng tự học và nghiên cứu. Vì kiến thức về pháp luật thường
xuyên thay đổi để phù hợp với sự phát triển của xã hội nên người học phải tự
làm mới kiến thức bằng cách tự học, tự cập nhật kiến thức trên các phương tiện
công cụ như: mạng internet, đọc sách...
Mặt khác, trong một thời gian ngắn nhà trường cũng như các giáo viên
không thể kịp trang bị cho sinh viên những kiến thức cần thiết trong kho tàng
kiến thức của nhân loại đang ngày một phong phú thêm. Do vậy, người học phải
tìm cách học riêng tự mình chủ động để tìm đến kiến thức mà mình đang học
trau dồi các kĩ năng từ đó hình thành nên cho mình một phương pháp và năng
lực tự học, tự nghiên cứu để có thể tự chiếm lĩnh kiến thức và hoàn thiện bản
thân sau này. Trong việc học các môn luật thuộc chuyên ngành Dịch vụ pháp lý
ngoài việc người học học trong giáo trình, trong các bộ luật thì việc học hỏi kiến
thức từ thực tế cuộc sống là điều rất cần thiết, tất cả những điều pháp luật quy
định và xây dựng nên đều bắt nguồn từ thực tiễn. Vì thế, có thể thấy kiến thức
luật không chỉ nằm trong sách vở mà còn nằm ở rất nhiều các lĩnh vực của đời
sống xã hội. Nếu như, người học không rèn cho mình ý thức tự giác tự học thì
khó theo kịp sự phát triển của tri thức ngày nay, đồng thời khi học luật người
học sẽ không nắm vững được các nội dung cơ bản từ đó dẫn đến việc không
hiểu được pháp luật quy định gì và thực tiễn được áp dụng ra sao? Và cách giải

quyết như thế nào?.
Thứ hai: Tăng cường tính tự lực của cá nhân đồng thời chú trọng phối
hợp tương tác giữa giáo viên và sinh viên và tương tác nhóm.
Phương pháp học tích cực không phải là phương pháp quá khó khăn tuy nhiên
nó đòi hỏi sự cố gắng và nỗ lực của mỗi người học trong quá trình tự chiếm lĩnh
kiến thức mới. Trong chuyên ngành Dịch vụ pháp lý, các môn khoa học pháp lý
đều rất phức tạp, mỗi một môn nội dung quy định rất nhiều từ vấn đề chung đến
vấn đề riêng. Vì vậy, trước lượng kiến thức lớn như thế, ít nhiều làm người học
21


cảm thấy bị áp lực và bị rối khi nhớ kiến thức về mặt nội dung. Và để người học
vượt qua được các khó khăn đó thì người học phải quyết tâm, có nghị lực đây là
điều quan trọng có tính quyết định đến việc có áp dụng phương pháp học mà
mình đưa ra có thành công hay không?. Tuy nhiên, học luật không chỉ học một
cá nhân người học là được mà vai trò cá nhân chỉ có thể phát huy tốt thông qua
sự tương tác giữa giáo viên và sinh viên, giữa sinh viên với nhau và tương tác
giữa các nhóm với nhau, đó chính là phương pháp học tập hợp tác. Trong
phương pháp này, người ta đề cao vai trò giao tiếp giữa sinh viên và sinh viên,
tạo cho sinh viên sự tự tin trong việc giao tiếp và trao đổi kiến thức, rèn luyện
các kỹ năng lập luận, bảo vệ quan điểm của mình trước người khác. Để phát huy
vai trò của người học người ta thường tổ chức việc học tập hợp tác theo kiểu
nhóm, tổ từ 4 đến 6 người. Học tập nhóm, tổ tạo cho sinh viên có nhiều cơ hội
bộc lộ suy nghĩ, hiểu biết và thái độ của mình, cũng như biết cách bảo vệ ý kiến
của mình, bên cạnh đó là sự lắng nghe, chắt lọc ý kiến của người khác để tìm ra
hướng giải quyết vấn đề thích hợp. Đó là cách tốt nhất để hình thành cho người
học có tính tích cực, độc lập và sáng tạo trong suy nghĩ, cũng như hành động.
Trong thực tế khi học những ngành học liên quan đến luật, nhất là ngành Dịch
vụ pháp lý, thì người học luôn phải học theo sự tương tác đa chiều tức là đưa ra
ý kiến và có sự phản biện lại từ phía người nghe, trong thực tế người học luật

thường không hoạt động một cách độc lập vì luật pháp luôn có sự tương tác qua
lại nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh giữa các ngành, các cơ quan
hay lĩnh vực khác, vì vậy hoạt động nhóm sẽ trở thành kỹ năng cần thiết để
người học có thể vận dụng khả năng chuyên môn của mình để xử lý công việc.
Thứ ba: Kết hợp đánh giá của giáo viên và tự đánh giá của sinh viên
Quá trình học không thể thiếu vai trò của người dạy do đó mà quá trình này luôn
bao gồm hai hoạt động dạy và học, với hai chủ thể là giáo viên và học sinh.
Trong quá trình này luôn có sự điều chỉnh và tự điều chỉnh của cả hai bên vì chỉ
có như vậy mới tạo ra sự tiến bộ cho người học và giúp cho người học hiểu sâu
sắc hơn nhưng gì mình đang học. Vì vậy, ngoài sự đánh giá của giáo viên trên
lớp, còn phải có sự tự đánh giá của chính bản thân sinh viên, nếu việc đánh giá
22


của chính bản thân người học không nghiêm túc sẽ dễ dẫn đến tình trạng chán
nản trong việc học và ở nhiều sinh viên tâm lý này sẽ làm cho các bạn mất đi sự
ham học thay vào đó là những suy nghĩ tự bằng lòng với những kết quả mà mình
đã đạt được mà không cần biết mình có tiếp thu được gì hay không? Qua thực tế
khảo sát tại các lớp Hành chính học và Quản trị Nhân lực K4B về việc học các
môn luật như: Pháp luật đại cương, luật Lao Động thì có đến 70% sinh viên nói
là không quan tâm đến việc học pháp luật, môn học này quy định nhiều, học lại
khó tiếp thu và chỉ là hai môn cơ sở nên không quan tâm kiến thức nhiều mà chỉ
học để thi qua bài kiểm tra cuối kì. Các sinh viên được hỏi đều trả lời là không
biết cách học nên không có phương pháp nào là chủ đạo, khi nhắc tới việc đánh
giá sức học của bản thân thì đa số đều nói là không đánh giá được vì thực chất
bản thân các sinh viên đó nắm các kiến thức thu được trong quá trình học rất lơ
mơ. Bởi vậy mà việc đánh giá trung thực về kết quả học của chính mình là điều
quan trọng có tính chất quyết định rằng việc áp dụng phương pháp của chính các
bạn có thành công hay không?. Qua tự đánh giá, sinh viên sẽ đưa ra những nhận
định về bản thân và tự điều chỉnh cách học của mình cho phù hợp nhằm nâng

cao hiệu quả học tập. Trong phương pháp học tích cực, điều cần chú trọng là
cách tự học đi kèm theo là năng lực tự đánh giá của người học. Thiếu năng lực
này người học không thể tự điều chỉnh cách học của mình và không hoàn chỉnh
được phương pháp tự học. Như vậy, năng lực tự học luôn gắn liền với năng lực
tự đánh giá, tự điều chỉnh, mà tự học là dấu hiệu của phương pháp tích cực. Do
vậy, khả năng rèn luyện năng lực tự đánh giá của sinh viên cũng là một dấu hiệu
của phương pháp học tích cực.
Hiện nay, việc sinh viên áp dụng các cách học mới, năng động và chủ
động hơn đã và đang là một tín hiệu tích cực cho việc đổi mới cách học và cách
tư duy. Bên cạnh đó, không ít các sinh viên nói chung và đối với các sinh viên
chuyên ngành Dịch vụ pháp lý nói riêng thì học theo cách mới vẫn còn là vấn đề
còn nhiều bất cập, có không ít sinh viên không thích ứng được với cách học mới
nên xảy ra tình trạng lười học, kết quả học tập sa sút. Nguyên nhân của hiện
tượng này một phần cũng do ảnh hưởng của cách học truyền thống đã ăn sâu
23