Động thái mực nước dưới đất các tầng chứa nước trầm tích đệ tứ vùng tây nam hà nội

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI
KHOA KHÍ TƯỢNG THỦY VĂN

DƯƠNG THỊ HẢI LÝ

ĐỘNG THÁI MỰC NƯỚC DƯỚI ĐẤT CÁC
TẦNG CHỨA NƯỚC TRẦM TÍCH ĐỆ TỨ VÙNG
TÂY NAM HÀ NỘI

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP KHÓA ĐH1T
Ngành: Thủy văn

Hà Nội- 2015


Đồ án tốt nghiệp

Trường Đại học TN & MT Hà Nội
LỜI CẢM ƠN

Trước hết, em xin bày tỏ tình cảm và lòng biết ơn sâu sắc của em tới thầy
giáo PGS.TS. Phạm Quý Nhân và Th.S Trần Thành Lê. Người đã hướng dẫn, chỉ
dạy tận tình cho em trong quá trình thực hiện đồ án tốt nghiệp.
Em xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo trong khoa Khí Tượng Thủy Văn của
trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đã dìu dắt, dạy dỗ em cả về kiến
thức chuyên môn và tinh thần học tập trong bốn năm học vừa qua để em có được
những kiến thức thực hiện đồ án tốt nghiệp của mình.
Em xin chân thành cảm ơn ban giám hiệu nhà trường, các phòng ban đã giúp đỡ tạo
điều kiện tốt nhất cho em trong suốt thời gian học tập tại trường.
Tiếp đến là lời cảm ơn tới người thân, bạn bè đã động viên em trong suốt thời gian
làm đồ án cũng như trong thời gian học tập.

Tuy có nhiều cố gắng nhưng trong quá trình học tập, cũng như trong quá trình làm
đồ án tốt nghiệp không thể tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong được sự góp ý
quý báu của tất cả các thầy cô giáo cũng như tất cả các bạn để kết quả của em được
hoàn thiện hơn.
Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên
Dương Thị Hải Lý

1
Sinh viên:Dương Thị Hải Lý – Lớp:ĐH1T


Đồ án tốt nghiệp

Trường Đại học TN & MT Hà Nội
MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................... 1
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.......................................................................... 3
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU – HÌNH VẼ......................................................... 5
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 7
1. Mục đích, ý nghĩa của đề tài ................................................................................ 7
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 8
3. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 8
4. Kết cấu của đề tài ................................................................................................ 8
Chương 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ĐỘNG THÁI NƯỚC DƯỚI ĐẤT ........ 9
1.1. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỘNG THÁI NƯỚC DƯỚI ĐẤT ...... 9
1.2. CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỘNG THÁI NƯỚC DƯỚI ĐẤT THÀNH
PHỐ HÀ NỘI ........................................................................................................ 12
Chương 2: ĐIỀU KIỆN HÌNH THÀNH VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN

SỰ HÌNH THÀNH NƯỚC DƯỚI ĐẤT ................................................................ 15
2.1. NHỮNG ĐIỀU KIỆN HÌNH THÀNH ........................................................... 15
2.1.1. Địa hình ....................................................................................................... 16
2.1.2. Địa chất, địa chất thủy văn ........................................................................... 16
2.1.2.1. Địa chất .................................................................................................... 16
2.1.2.2. Địa chất thủy văn ...................................................................................... 20
2.2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN ĐỘNG THÁI NƯỚC DƯỚI ĐẤT ..... 23
2.2.1. Các nhân tố tự nhiên .................................................................................... 23
2.2.1.1 Nhân tố khí tượng ...................................................................................... 23
2.2.1.1.1. Mưa ....................................................................................................... 23
2.2.1.1.2. Lượng mưa ............................................................................................ 24
2.2.1.2. Nhân tố thủy văn ....................................................................................... 26
2.2.2. Các nhân tố nhân tạo .................................................................................... 28
2.2.2.1. Khai thác nước tập trung ........................................................................... 28
2.2.2.2. Khai thác đơn lẻ ........................................................................................ 30
2.2.2.3. Khai thác nước quy mô gia đình ............................................................... 30
Chương 3: PHÂN VÙNG ĐỘNG THÁI MỰC NƯỚC DƯỚI ĐẤT VÙNG TÂY
NAM HÀ NỘI....................................................................................................... 34
3.1. TỔNG QUAN VỀ PHÂN VÙNG ĐỘNG THÁI MỰC NƯỚC DƯỚI ĐẤT .. 34
3.2. NGUYÊN TẮC PHÂN VÙNG ĐỘNG THÁI NDĐ ....................................... 35

2
Sinh viên:Dương Thị Hải Lý – Lớp:ĐH1T


Đồ án tốt nghiệp

Trường Đại học TN & MT Hà Nội

3.3. KẾT QUẢ PHÂN VÙNG ĐỘNG THÁI MỰC NƯỚC DƯỚI ĐẤT VÙNG

TÂY NAM THÀNH PHỐ HÀ NỘI. ..................................................................... 38
Chương 4: NHỮNG ĐẶC ĐIỂM ĐỘNG THÁI NƯỚC DƯỚI ĐẤT TRONG
TRẦM TÍCH ĐỆ TỨ VÙNG TÂY NAM HÀ NỘI. .............................................. 41
4.1. VÙNG ĐỘNG THÁI TỰ NHIÊN (A) ............................................................ 42
4.2. VÙNG ĐỘNG THÁI BỊ PHÁ HỦY (B) ......................................................... 45
KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ ................................................................................... 53
1. Kết luận: ............................................................................................................ 53
2. Kiến nghị: .......................................................................................................... 54
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 55

3
Sinh viên:Dương Thị Hải Lý – Lớp:ĐH1T


Đồ án tốt nghiệp

Trường Đại học TN & MT Hà Nội
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Stt

Từ viết tắt

Chú thích

1

ĐCTV

Địa chất thủy văn

2

ĐT

Động thái

3

NDĐ

Nước dưới đất

4

TCN

Tầng chứa nước

5

LK

Lỗ khoan

4
Sinh viên:Dương Thị Hải Lý – Lớp:ĐH1T


Đồ án tốt nghiệp

Trường Đại học TN & MT Hà Nội
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Hình 2-1: Bản đồ hành chình vùng Tây Nam thành phố Hà Nội ............................ 15
Hình 2-2: Biểu đồ qh dao động mực nước dưới đất tại điểm quan trắc P_23a với
mưa trung bình tháng nhiều năm tại trạm Hà Nội................................ 25
Hình 2-3: Nhiệt độ không khí trung bình các tháng (ºC) ........................................ 25
Hình 2-4: Đồ thị dao động cốt cao mực NDĐ tại điểm quan trắc P_47a với cốt cao
mực nước sông Hồng vùng Tây Nam Hà Nội trạm P_SH3. ................ 27
Hình 2-5: Đồ thị tương quan giữa cốt cao mực NDĐ điểm quan trắc P_33a với cốt
cao mực nước sông Hồng trạm Hà Nội. .............................................. 27
Hình 2-6: Sơ đồ vị trí các nhà máy nước khu vực Tây Nam Hà Nội ...................... 29
Hình 2-7: Đồ thị dao động mực nước các lỗ khoan quan trắc P.42a tại các bãi giếng
Tương Mai. ......................................................................................... 31
Hình 2-8: Đồ thị dao động mực nước các lỗ khoan quan trắc P_60aa tại các bãi
giếng Pháp Vân.................................................................................. 31
Hình 2-9: Đồ thị dao động mực nước các lỗ khoan quan trắc P.29a tại bãi giếng
Ngọc Hà. ............................................................................................ 32
Hình 2-10: Đồ thị dao động mực nước các lỗ khoan quan trắc P.45a tại bãi giếng
Hạ Đình .............................................................................................. 32
Hình 2-11: Đồ thị dao động mực nước các lỗ khoan quan trắc Q_63aM tại bãi giếng
Mai Dịch............................................................................................. 32
Hình 2-12: Sơ đồ phễu hạ thấp mực NDĐ vùng Tây Nam Hà Nội tháng 3/2013.... 33
Hình 3-1: Phân vùng động thái nước dưới đất tầng chứa nước qp ......................... 39
Hình 4-1: Đồ thị độ cao mực nước trung bình của tầng chứa nước qp thời kỳ 20082013.................................................................................................... 42
Hình 4-2: Đồ thị quan hệ giữa nước sông và NDĐ ................................................ 43
Hình 4-3: Đồ thị dao động mực nước tại lỗ khoan P_16a...................................... 47
Hình 4-4: Đồ thị dao động mực nước tại lỗ khoan P_45a...................................... 47
Hình 4-5: Đồ thị dao động mực nước tại trạm quan trắc P.21a, P.28a, Q.67ª ......... 50

5
Sinh viên:Dương Thị Hải Lý – Lớp:ĐH1T


Đồ án tốt nghiệp

Trường Đại học TN & MT Hà Nội
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2-1: Bảng tổng hợp các phân vị địa tầng địa chất thuỷ văn khu vực Tây Nam
Hà Nội. ............................................................................................. 20
Bảng 2-2: Lượng mưa trung bình tháng nhiều năm (mm) trạm ............................. 24
Bảng 2-3: Hệ số tương quan giữa nước mặt và nước dưới đất ở trạm chịu ảnh
hưởng của yếu tố thuỷ văn. ............................................................... 28
Bảng 2-4: Bảng thống kê lưu lượng khai thác nước tập trung ................................ 30
Bảng 3-1: Đơn vị và chỉ tiêu phân vùng theo nhân tố hình thành ........................... 36
Bảng 3-2: Sơ đồ phân vùng ĐT NDĐ theo nhân tố hình thành ĐT ........................ 38
Bảng 4-1: Đặc trưng độ cao mực nước tầng chứa nước Pleistocen ........................ 41
Bảng 4-2: Đặc trưng tổng hợp mực NDĐ tầng chứa nước qp khu A-I (2008-2013)44
Bảng 4-3: Đặc trưng biên độ dao động mực nước năm khu A-I(2008-2013) ......... 44
Bảng 4-4: Tổng hợp chỉ tiêu đặc trưng xác định vùng ĐT tự nhiên-khu A-I .......... 45
Bảng 4-5: Tổng hợp chỉ tiêu đặc trưng xác định vùng ĐT phá hủy ........................ 46
Bảng 4-6: Đặc trưng tổng hợp mực NDĐ tầng chứa nước qp khu B-I .................... 48
Bảng 4-7: Đặc trưng biên độ dao động mực nước năm khu B-I(2008-2013) ......... 49
Bảng 4-8: Đặc trưng tổng hợp mực NDĐ tầng chứa nước qp khu B-II .................. 51
Bảng 4-9: Đặc trưng biên độ dao động mực nước năm khu B-I(2008-2013) ......... 51
Bảng 4-10: Phân vùng ĐT NDĐ tầng chứa nước Pleistocen (qp) .......................... 52

6

Sinh viên:Dương Thị Hải Lý – Lớp:ĐH1T


Đồ án tốt nghiệp

Trường Đại học TN & MT Hà Nội
MỞ ĐẦU

Việt Nam được đánh giá có nguồn tài nguyên nước nói chung, tài nguyên nước
ngầm nói riêng khá phong phú. Tuy nhiên trong vài thập niên gần đây, với sự phát
triển nhanh chóng của nền kinh tế xã hội, tốc độ đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ, dẫn
đến sự suy giảm nguồn nước ngầm. Theo công bố của Trung tâm Quan trắc và Dự
báo Tài nguyên nước năm 2013, tại thành phố Hà Nội nguồn nước ngầm đã bị suy
thoái về cả số lượng cũng như chất lượng. Nghiên cứu nước ngầm ở hiện tại, và
đánh giá những biến đổi tương lai đến tài nguyên nước sẽ phục vụ đắc lực cho các
nhà quản lý có những quyết định đúng đắn về các chính sách quy hoạch khai thác
tài nguyên nước ngầm theo hướng bền vững.
Thủ đô Hà Nội là vùng kinh tế trọng điểm đặc biệt quan trọng của cả nước. Đây là
vùng đất màu mỡ, được hình thành do quá trình bồi lắng phù sa của hai hệ thống
sông Hồng và sông Thái Bình. Với gần 7 triệu dân, nhu cầu nước cho ăn uống sinh
hoạt và sản xuất rất lớn. Lượng nước khai thác cấp nước cho đô thị chủ yếu hiện
nay là nước dưới đất chiếm 70% và nước mặt 30%. Hiện nay hầu như 100% nguồn
nước sử dụng cho ăn uống sinh hoạt, sản xuất, dịch vụ ở thành phố Hà Nội được
khai thác từ tầng chứa nước Pleistocen. Tài liệu quan trắc động thái nước dưới đất
tại khu vực Hà Nội cho thấy mực nước dưới đất tầng chứa nước Pleistocen liên tục
bị hạ thấp trong khi tổng lượng nước khai thác mới chỉ chiếm phần nhỏ trong tổng
trữ lượng có thể khai thác của khu vực.
Nhiều khu vực mực nước bị hạ thấp, đặc biệt là vùng Tây Nam Hà Nội do có nhiều
công trình khai thác. Tình trạng ô nhiễm,cạn kiệt, thiếu nước xảy ra ngày càng tăng.
Tốc độ hạ thấp mực nước trung bình năm trong tầng chứa nước Pleistocen từ năm

2008 đến năm 2013 là từ 0,02 - 0,4m/năm, trung bình 0,2m/năm. Khu vực Tây Nam
Hà Nội có 14 nhà máy nước, tâm phễu hạ thấp lớn nhất tại nhà máy nước Hạ Đình
năm 2013 là -29m. Việc nghiên cứu các đặc điểm động thái khu vực là rất quan
trọng nhằm góp phần định hướng quy hoạch và khai thác bền vững các công trình
khai thác nước dưới đất.
Từ những yêu cầu của thực tế trên, em đã lựa chọn và thực hiện đề tài: “Động thái
mực nước dưới đất các tầng chứa nước trầm tích Đệ Tứ vùng Tây Nam Hà Nội.”
1.
Mục đích, ý nghĩa của đề tài
Nghiên cứu đặc điểm động thái mực nước dưới đất vùng Tây Nam thành phố Hà
Nội làm cơ sở lí thuyết để phân vùng động thái nước dưới đất khu vực này.

7
Sinh viên:Dương Thị Hải Lý – Lớp:ĐH1T


Đồ án tốt nghiệp

Trường Đại học TN & MT Hà Nội

2.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu động thái nước dưới đất là một lĩnh vực rộng lớn đề cập đến nhiều vấn
đề khác nhau như các yếu tố thuỷ động lực của dòng thấm, thành phần hóa học của
nước dưới đất… Trong nghiên cứu này, em chỉ tập trung đi sâu nghiên cứu về sự
biến đổi động thái mực nước, đặc biệt tầng chứa nước Pleistocen vùng Tây Nam
thành phố Hà Nội.
3.
Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu em đã sử dụng các phương pháp:

-Thu thập tài liệu, số liệu: Thu thập các số liệu quan trắc trên địa bàn Hà Nội từ năm
2008 đến năm 2013 bao gồm các số liệu mực nước trung bình tháng tại các lỗ
khoan quan trắc; các công trình khai thác trong vùng nghiên cứu; bản đồ địa hình
khu vực; mực nước sông Hồng; lượng mưa, bốc hơi tại trạm thủy văn Hà Nội…
-Phân tích, đánh giá: Xây dựng bản đồ phân vùng động thái mực nước dưới đất;
phân tích đặc điểm động thái mực nước dưới đất.
-Sử dụng các phần mềm tin học chuyên dụng để xử lý, tính toán số liệu như
Microsoft Excel, Surfer, Mapinfo…
-Chuyên gia: Trong quá trình hoàn thành đồ án, em đã xin ý kiến đóng góp, đánh
giá của các thầy,cô trong lĩnh vực tài nguyên nước; các chuyên gia nghiên cứu về
tài nguyên nước dưới đất.
4.
Kết cấu của đề tài
Chương 1: Tổng quan nghiên cứu động thái mực nước dưới đất.
Chương 2: Điều kiện và các nhân tố hình thành động thái mực nước dưới đất vùng
Tây Nam thành phố Hà Nội.
Chương 3: Phân vùng động thái mực nước dưới đất vùng Tây Nam Hà Nội
Chương 4: Những đặc điểm động thái mực nước dưới đất trong trầm tích Đệ Tứ
vùng Tây Nam Hà Nội.

8
Sinh viên:Dương Thị Hải Lý – Lớp:ĐH1T