Nghiên cứu thực trạng công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại một số dự án trên địa bàn quận hà đông, thành phố hà nội

TRƯỜNG ĐẠI HỌ
ỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
NG HÀ N
NỘI
KHOA QUẢN
QU
LÝ ĐẤT ĐAI
-------------

-------------

HOÀNG THỊ GIANG

Đ ÁN TỐT NGHIỆP
ĐỒ
NGHIÊN CỨU
ỨU THỰC
TH
TRẠNG
NG CÔNG TÁC THU HỒI
H
ĐẤT, BỒI THƯ
ƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH
ỊNH C
CƯ TẠI
MỘT SỐ DỰ
Ự ÁN TRÊN
TR
ĐỊA BÀN QUẬN HÀ
À ĐÔNG
Đ

THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Hà Nội - 2015


TRƯỜNG ĐẠI HỌ
ỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
NG HÀ N
NỘI
KHOA QUẢN
QU
LÝ ĐẤT ĐAI
-------------

-------------

HOÀNG THỊ GIANG

ĐỒ
Đ ÁN TỐT NGHIỆP
NGHIÊN CỨU
ỨU THỰC
TH
TRẠNG
NG CÔNG TÁC THU H
HỒI
ĐẤT, BỒI THƯ
ƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH
ỊNH C
CƯ TẠI

MỘT SỐ DỰ
Ự ÁN TRÊN
TR
ĐỊA BÀN QUẬN HÀ
À ĐÔNG
Đ
THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Chuyên ngành

: Quản lý đất đai

Mã ngành

: 52850103

GIÁO VIÊN HƯỚNG
HƯ
DẪN : TS. NGUYỄN THỊỊ HẢ
ẢI YẾN

Hà Nội - 2015


MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... v
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.............................................................. vi
DANH MỤC BẢNG ....................................................................................... vii
DANH MỤC HÌNH ẢNH, BIỂU ĐỒ ........................................................... viii
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1

1.Tính cấp thiết của đề tài................................................................................... 1
2.Mục đích nghiên cứu của đề tài ....................................................................... 2
3.Yêu cầu của đề tài ........................................................................................... 2
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU............................ 3
1.1.Cơ sở khoa học về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư .................. 3
1.1.1.Một số khái niệm ....................................................................................... 3
1.1.2.Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng....... 4
1.2.Chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ở Việt Nam ................................. 8
1.2.1.Trước khi có Luật Đất đai năm 1993 ......................................................... 8
1.2.2.Thời kỳ 1993 đến 2003 ............................................................................ 10
1.2.3.Từ khi có Luật Đất đai năm 2003 đến nay ............................................... 11
1.2.4.Nhận xét, đánh giá chung ........................................................................ 18
1.3.Chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng của một số nước trong khu vực
và một số tổ chức ngân hàng...............................................................................19
1.3.1.Ngân hàng Thế giới (WB) và Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB) ......... 19
1.3.2.Trung Quốc ............................................................................................. 20
1.3.3.Nhật Bản ................................................................................................. 21
1.3.4.Thái Lan .................................................................................................. 22
1.3.5.Đánh giá chung ....................................................................................... 23

i


1.4.Tình hình về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Hà
Nội................................................................................................................ ...... 24
1.4.1.Khái quát kết quả thực hiện công tác thu hồi đất, GPMB để thực hiện các
dự án trên địa bàn thành phố Hà Nội ............................................................... 24
1.4.2.Công tác tổ chức thực hiện bồi thường hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước
thu hồi đất trên địa bàn thành phố Hà Nội ....................................................... 26
CHƯƠNG 2. PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU ............................................................................................... 29
2.1.Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .................................................................. 29
2.1.1.Đối tượng nghiên cứu .............................................................................. 29
2.1.2.Phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 29
2.2.Nội dung nghiên cứu .................................................................................. 29
2.2.1.Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội quận Hà Đông. ..................... 29
2.2.2.Đánh giá thực trạng quản lý Nhà nước về đất đai quận Hà Đông. .......... 29
2.2.3.Nghiên cứu, đánh giá tình hình chung về công tác bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn quận Hà Đông. ................... 29
2.2.4.Đánh giá thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và tác động
của việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án trên
quận Hà Đông. ................................................................................................. 29
2.2.5.Đánh giá những thuận lợi, khó khăn trong công tác bồi thường, hỗ trợ,
tái định cư tại dự án. ........................................................................................ 29
2.2.6.Đề xuất một số giải pháp về chính sách bồi thường hỗ trợ, tái định cư khi
nhà nước thu hồi đất. ....................................................................................... 30
2.3.Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 30
2.3.1.Phương pháp điều tra thu thập tài liệu số liệu ......................................... 30
2.3.2.Phương pháp thống kê ............................................................................. 30
2.3.3.Phương pháp phân tích và đánh giá tổng hợp ......................................... 31

ii


2.3.4.Phương pháp xử lý số liệu ...................................................................... 31
2.3.5.Phương pháp minh họa bằng hình ảnh .................................................... 31
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ...................................................... 32
3.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội quận Hà Đông, thành phố Hà
Nội.......................................................................................................... ............ 32
3.1.1.Điều kiện tự nhiên ................................................................................... 32

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ........................................................................ 33
3.1.3.Đánh giá những thuận lợi, khó khăn của điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã
hội ảnh hưởng đến công tác bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng.............. 34
3.2.Tình hình quản lý đất đai và hiện trạng sử dụng đất.................................... 36
3.2.1.Tình hình quản lý đất đai ......................................................................... 36
3.2.2.Hiện trạng sử dụng đất năm 2014............................................................ 42
3.3.Đánh giá thực trạng công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
khi Nhà nước thu hồi đất tại 2 dự án nghiên cứu .............................................. 47
3.3.1.Các văn bản pháp lý liên quan đến 2 dự án ............................................. 47
3.3.2.Khái quát chung về 2 dự án nghiên cứu ................................................... 50
3.3.3.Trình tự, thủ tục tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại 2
dự án nghiên cứu. ............................................................................................. 56
3.3.4.Kết quả việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ở 2
dự án nghiên cứu. ............................................................................................. 57
3.3.5. Đánh giá chung về tình hình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư trên địa bàn quận Hà Đông qua 2 dự án nghiên cứu. .......................... 70
3.4.Đánh giá của người bị thu hồi đất về chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư và tác động của việc thực hiện chính sách đó cho người có đất bị thu
hồi trên địa bàn quận Hà Đông ......................................................................... 71
3.4.1.Đánh giá của người bị thu hồi đất về chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư 71

iii


3.4.2.Đánh giá tác động của việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư cho người có đất bị thu hồi ............................................................. 73
3.5.Đánh giá những thuận lợi, khó khăn trong công tác bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư tại 2 dự án nghiên cứu ......................................................................... 77
3.5.1.Một số thành công ................................................................................... 77

3.5.2.Một số hạn chế ........................................................................................ 78
3.6.Đề xuất một số giải pháp về chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
khi Nhà nước thu hồi đất .................................................................................. 80
3.6.1.Hoàn thiện chính sách pháp luật và các quy định của địa phương .......... 80
3.6.2.Hoàn thiện trình tự thủ tục thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất và phê
duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư .............................................. 82
3.6.3.Tăng cường năng lực tổ chức thực hiện và giám sát việc thực hiện các
chính sách, quy định của pháp luật .................................................................. 83
3.6.4.Xây dựng, triển khai các chương trình, dự án giải quyết các tác động tiêu
cực của việc thu hồi đất đối với người có đất bị thu hồi ................................... 83
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................ 84
1.Kết luận........................................................................................................ 84
2.Kiến nghị ...................................................................................................... 85
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................. 87
PHỤ LỤC........................................................................................................ 89

iv


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình điều tra, nghiên cứu để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp, ngoài
sự nỗ lực của bản thân, em đã nhận được sự hướng dẫn nhiệt tình, chu đáo của các
thầy cô giáo và sự giúp đỡ nhiệt tình, chu đáo của cơ quan nơi em thực tập.
Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo giảng dạy tại trường Đại học Tài
nguyên và Môi trường Hà Nội và đặc biệt là các thầy giáo, cô giáo khoa Quản lý đất
đai những năm qua đã ân cần chỉ dạy để em có được những kiến thức thực hiện khóa
luận tốt nghiệp.
Em xin bày tỏ sự cảm ơn trân trọng nhất tới giáo viên hướng dẫn TS. Nguyễn
Thị Hải Yến đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ em trong suốt quá trình hoàn thành khóa
luận này.

Em xin chân thành cảm ơn tới gia đình, những người thân và bạn bè đã tạo
điều kiện về mọi mặt cho em trong quá trình thực hiện đề tài này.
Trong quá trình thực hiện khóa luận tốt nghiệp, không tránh khỏi những thiếu
sót, mong thầy cô giáo và các bạn góp ý để khóa luận được hoàn thiện hơn.

Một lần nữa em xin trân trọng cảm ơn!
Sinh viên
Hoàng Thị Giang

v


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT

Các chữ viết tắt

Ký hiệu

1

Bồi thường hỗ trợ

BTHT

1

Giải phóng mặt bằng

GPMB

3

Hội đồng nhân dân

HĐND

4

Hợp tác xã

HTX

5

Quy hoạch – Kế hoạch

QH - KH

6

Quyền sử dụng

QSD

7

Tái định cư

TĐC

8

Ủy ban nhân dân

UBND

vi


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2. Bảng điều tra số hộ và diện tích bị thu hồi của 2 dự án ............................... 30
Bảng 3.1. Diện tích cơ cấu đất đai năm 2014 của quận Hà Đông ............................. 43
Bảng 3.2. Bảng tổng hợp quy hoạch sử dụng đất của dự án 1 .................................. 52
Bảng 3.3. Bảng Tổng hợp diện tích các loại đất thu hồi của dự án 1 ........................ 54
Bảng 3.4. Xác định đối tượng được bồi thường và không được bồi thường của 2 dự
án ............................................................................................................................ 58
Bảng 3.5. Tổng hợp số tiền đất được bồi thường của 2 dự án .................................... 60
Bảng 3.6. Tổng hợp đơn giá bồi thường về đất tại 2 dự án ........................................ 60
Bảng 3.7. So sánh mức độ chênh lệch giữa giá bồi thường về đất của 2 dự án và giá thị
trường tại thời điểm thu hồi đất ................................................................................ 61
Bảng 3.8. Tổng hợp kinh phí bồi thường, hỗ trợ nhà ở, công trình vật kiến trúc, cây cối
hoa màu trên đất bị thu hồi của 2 dự án..................................................................... 62
Bảng 3.9. Tổng hợp kinh phí các chính sách hỗ trợ của 2 dự án ................................ 63
Bảng 3.10. Xác định đối tượng, điều kiện được tái định cư ....................................... 64
Bảng 3.11. Kết quả thực hiện GPMB xây dựng KĐTM Phú Lương tính đến 12/201366
Bảng 3.12. Tổng hợp kết quả bồi thường về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất để xây
dựng KĐTM Phú Lương trên địa bàn quận Hà Đông. .............................................. 67
Bảng 3.13. Bảng tổng hợp số tiền chi trả của dự án 2 .............................................. 69

Bảng 3.14. Quan điểm của người có đất bị thu hồi trong việc xác định đối .............. 71
Bảng 3.15. Tổng hợp ý kiến về các chính sách BTHT& TĐC của 2 dự án ................ 72
Bảng 3.16. Tổng hợp về tình hình kinh tế của các hộ gia đình tại 2 dự án sau khi thu
hồi đất ..................................................................................................................... 75

vii


DANH MỤC HÌNH ẢNH, BIỂU ĐỒ

Hình 3.1. Sơ đồ vị trí quận Hà Đông, thành phố Hà Nội ............................................ 32
Hình 3.2. Cơ cấu đất đai năm 2014 của quận Hà Đông .............................................. 45
Hình 3.3. Bản đồ hiện trạng sử dụng đất năm 2014 quận Hà Đông ............................ 46
Hình 3.4. Sơ đồ phối cảnh dự án khu đô thị mới Phú Lương ...................................... 51
Hình 3.5. Đường sắt đô thị Hà Nội đoạn qua phường Phú La .................................... 54
Hình 3.6. Khu tái định cư phường La Khê ................................................................. 65

viii


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất đai là nguồn tài nguyên thiên nhiên, tài sản quốc gia quý báu, là địa bàn
để phân bố dân cư và các hoạt động kinh tế, xã hội quốc phòng, an ninh; là nguồn
vốn, nguồn nội lực để xây dựng và phát triển bền vững quốc gia.
Trong quá trình đổi mới ở nước ta, đặc biệt những năm gần đây, việc xây
dựng cơ sở hạ tầng, khu công nghiệp, khu đô thị mới đã phát triển nhanh đáp ứng
nhu cầu công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước với mục tiêu đưa nước ta cơ bản
trở thành một nước công nghiệp vào năm 2020.
Để thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, một diện tích

lớn đất đai, trong đó chủ yếu là đất tại các khu vực nông thôn được thu hồi sử dụng
vào mục đích phát triển công nghiệp, phát triển đô thị, xây dựng cơ sở hạ tầng. Việc
thu hồi đất diễn ra trên diện rộng trong nhiều năm qua đã tác động lớn tới đời sống
nhân dân và tình hình kinh tế - xã hội khu vực có đất bị thu hồi ở cả hai góc độ tích
cực và tiêu cực.
Chính sách bồi thường của Nhà nước, việc thực thi chính sách, pháp luật của
các địa phương còn một số nơi chưa thực sự thỏa đáng cũng là nguyên nhân gây
nên những bất hợp lý, nhiều vụ khiếu nại, tố cáo, khiếu kiện đông người, kéo dài tạo
ra những điểm nóng về chính trị, xã hội. Một chính sách hợp lý phải bảo đảm hài
hòa giữa lợi ích của Nhà nước, của nhà đầu tư và người có đất bị thu hồi, nhưng
đồng thời cũng phải có tác dụng ngăn chặn những người có tư tưởng cơ hội, lợi
dụng nhu cầu bức thiết của Nhà nước để đưa ra những đòi hỏi bất hợp lý.
Hà Đông là quận mới của Thành phố Hà Nội đang trên đà phát triển để trở
thành khu trung tâm kinh tế lớn mạnh của thành phố. Hiện nay, trên địa bàn quận
Hà Đông có 120 dự án lớn nhỏ đang được triển khai đồng loạt song một số dự án
vẫn còn vướng mắc mặt bằng vì chưa GPMB được. Đặc biệt trong tình hình hiện
nay với tốc độ đô thị hoá mạnh mẽ trên địa bàn Quận thì nhu cầu về quỹ đất sạch là
hết sức quan trọng để tạo đà cho việc kêu gọi các nhà đầu tư trong và ngoài nước

1


đầu tư vào trong địa bàn nhằm thúc đẩy nền kinh tế của quận. Tuy nhiên, tiến độ
thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ GPMB trên địa bàn Quận hiện nay còn có
nhiều khó khăn vướng mắc cả về mặt chủ quan và khách quan. Vì vậy, việc thực
hiện đề tài: “Nghiên cứu thực trạng công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư tại một số dự án trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội” là cần
thiết trong thời điểm hiện nay.

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài

-

Tìm hiểu thực trạng công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại

một số dự án trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội để tìm ra ưu điểm và
vấn đề tồn tại trong công tác này.
-

Đề xuất một số giải pháp để bổ sung, góp phần hoàn thiện chính sách bồi

thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất nhằm đảm bảo lợi ích hợp
pháp của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi.
-

Từng bước góp phần thiết lập trật tự, kỷ cương pháp luật, hạn chế tranh chấp,

khiếu kiện về đất đai trong việc bồi thường giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu
hồi đất để xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng trên địa bàn quận Hà Đông Thành
phố Hà Nội.

3. Yêu cầu của đề tài
-

Nắm vững chính sách, pháp luật đất đai; chính sách, pháp luật về bồi thường,

hỗ trợ, tái định cư và các văn bản có liên quan.
-

Công tác điều tra, thu thập tài liệu, số liệu phải chính xác, đầy đủ và phản

ánh trung thực khách quan.
-

Phân tích, đánh giá đúng thực trạng việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ

trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn nghiên cứu.
-

Đề xuất một số giải pháp có tính khoa học và phù hợp với thực tiễn, góp phần

hoàn thiện việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, nâng cao đời sống
của người dân có đất bị thu hồi cả trong hiện tại và tương lai.

2