Bài tập quá trình học phần Kỹ năng giao tiếp CTU

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

BÀI TẬP QUÁ TRÌNH
KỸ NĂNG GIAO TIẾP
NHÓM LỚP: 12( KT022)
GVHD: Nguyễn Thị Bích Phượng

CẦN THƠ, 2015

1


MỤC LỤC
.........................................................................................................................................1
...........................................................................................................................................1
MỤC LỤC.........................................................................................................................2
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................4
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................4
DANH MỤC CÁC BẢNG...............................................................................................5
A. KẾ HOẠCH THỰC HIỆN BÀI TẬP NHÓM............................................................6
I. Chuẩn bị.........................................................................................................................6
II. Tiến hành thực hiện......................................................................................................6
1. Tuần 3............................................................................................................................6
2. Tuần 4............................................................................................................................6
3. Tuần 5............................................................................................................................6
4. Tuần 6 và 7: Hoàn thành xong nội dung của BT nhóm...............................................6
B. BÀI THUYẾT TRÌNH: VĂN HÓA ỨNG XỬ TRONG BỮA CƠM GIA ĐÌNH....6
I. Giới thiệu ......................................................................................................................6
II. Nét văn hóa ứng xử trong bữa cơm gia đình ..............................................................7
1. Giai đoạn chuẩn bị bữa ăn ...........................................................................................7

1.1. So đũa.........................................................................................................................7
1.2. Mời cơm.....................................................................................................................7
2. Giai đoạn ăn..................................................................................................................7
3. Kết thúc bữa ăn.............................................................................................................9
III. Thực trạng hiện nay....................................................................................................9
IV. Tầm quan trọng của bữa cơm gia đình.......................................................................9
C. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU: KỈ NĂNG GIAO TIẾP TRONG TÌNH BẠN CỦA
SINH VIÊN K40 KHOA KINH TẾ - QTKD................................................................11
I. Giới thiệu.....................................................................................................................11
1. Tính cấp thiết của đề tài..............................................................................................11
2. Mục tiêu.......................................................................................................................11
3. Nhiệm vụ ....................................................................................................................12
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..............................................................................12
5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................................12
II. Kết quả nghiên cứu.....................................................................................................12
1. Thực trạng văn hóa giao tiếp trong tình bạn của sinh viên K40 Khoa Kinh tế QTKD..............................................................................................................................12
1.1. Văn hóa giao tiếp qua lớp từ xưng hô.....................................................................12
1.2. Văn hóa giao tiếp qua thái độ ứng xử......................................................................14
1.2.1. Văn hóa chào hỏi: ................................................................................................14
1.2.2. Văn hóa khen........................................................................................................14
1.2.3. Văn hóa cảm ơn, xin lỗi........................................................................................16
1.2.4. Văn hóa trật tự, lắng nghe.....................................................................................16
1.2.5. Văn hóa đúng giờ..................................................................................................17
1.2.6. Quan niệm về nói tục, chửi thề.............................................................................17
1.2.7. Văn hóa xử lí tình huống......................................................................................19
2. Giải pháp.....................................................................................................................20
2.1. Về phía nhà trường...................................................................................................20
2.2. Về phía gia đình.......................................................................................................21
2.3. Về phía các nhân......................................................................................................21
2

2.4. Về phía xã hội..........................................................................................................21
III. Kết luận và Kiến nghị...............................................................................................21
1. Kết luận.......................................................................................................................21
1.1. Văn hóa giao tiếp qua lớp từ xưng hô.....................................................................21
1.2. Văn hóa giao tiếp qua thái độ ứng xử......................................................................22
1.2.1. Văn hóa chào hỏi..................................................................................................22
1.2.2. Văn hóa khen........................................................................................................22
1.2.3. Văn hóa cảm ơn, xin lỗi........................................................................................22
1.2.4. Văn hóa trật tự, lắng nghe.....................................................................................23
1.2.5. Văn hóa đúng giờ..................................................................................................23
1.2.6. Quan niệm về nói tục, chửi thề.............................................................................23
1.2.7. Văn hóa xử lý tình huống.....................................................................................23
2. Kiến nghị.....................................................................................................................23
D. KỊCH BẢN ................................................................................................................25
I. Tình huống 1: Làm quen trong thư viện.....................................................................25
1. Thành viên tham gia....................................................................................................25
2. Địa điểm: Nhà sách thiết bị giáo dục Trường Đại học Cần Thơ...............................25
3. Nội dung tình huống...................................................................................................25
II. Tình huống 2: Học Nhóm..........................................................................................25
1. Thành viên tham gia....................................................................................................25
2. Địa điểm: Văn Phòng Đoàn Trường cũ......................................................................25
3. Nội dung tình huống...................................................................................................25
III. Tình huống 3: Mất ví trên đường đi học..................................................................26
1. Thành viên tham gia...................................................................................................26
2. Địa điểm: Khoa Chính Trị, Trường Đại Học Cần Thơ..............................................26
3. Nội dung tình huống:..................................................................................................26

3

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
-

K40: khóa 40
QTKD: Quản trị kinh doanh

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đề tài NCKH Văn hóa giao tiếp của sinh viên trường Đại Học Tây Nguyên
/>2. Chu Văn Đức,2005.Giáo trình Kỉ năng giao tiếp.
3. Thực trạng văn hóa ứng xử của sinh viên trong học đường hiện nay
/>4. Quy tắc ứng xử trong mâm cơm người Việt
/>__mref=message_bubble
5. Giao tiếp_ứng xử trong gia đình hiện nay
/>p_p_id=EXT_ARTICLEVIEW&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_col_id=co
lumn-1&p_p_col_count=1&_EXT_ARTICLEVIEW_struts_action=%2Fext
%2Farticleview
%2Fview&_EXT_ARTICLEVIEW_cur=1&_EXT_ARTICLEVIEW_delta=20&_EX
T_ARTICLEVIEW_keywords&_EXT_ARTICLEVIEW_advancedSearch=false&_E
XT_ARTICLEVIEW_andOperator=true&_EXT_ARTICLEVIEW_groupId=16&_EX
T_ARTICLEVIEW_searchArticleId&_EXT_ARTICLEVIEW_version=1.0&_EXT_A
RTICLEVIEW_title&_EXT_ARTICLEVIEW_description&_EXT_ARTICLEVIEW_
content&_EXT_ARTICLEVIEW_type&_EXT_ARTICLEVIEW_structureId&_EXT_
ARTICLEVIEW_templateId&_EXT_ARTICLEVIEW_status=approved&_EXT_AR
TICLEVIEW_orderByCol=displaydate&_EXT_ARTICLEVIEW_orderByType=desc&_EXT_ARTICLEVIEW_articleId
=32524&_EXT_ARTICLEVIEW_i=27&_EXT_ARTICLEVIEW_curValue=0&_EX
T_ARTICLEVIEW_redirect=%2Fweb%2Fguest

4

DANH MỤC CÁC BẢNG
STT
Tên
1
Bảng 1-1-1. Những cách xưng hô trong tình bạn
2
Bảng 1-1-2. Cách xưng hô đối với người bạn không thích
3
Bảng 1-2-1. Thái độ của sinh viên khi thấy một bạn vòng tay, cuối đầu
chào người có vai lớn hơn
4
Bảng 1-2-2-1. Sự ngại ngùng của sinh viên khi khen/chê trực tiếp bạn
bè
5
Bảng 1-2-2-2. Thái độ của sinh viên khi có bạn có khả năng thuyết
trình tốt
6
Bảng 1-2-3. Mức độ sử dụng lời cảm ơn và xin lỗi trong sinh viên
7
Bảng 1-2-4. Cách ứng xử của sinh viên khi Ban cán sự, ban chấp hành
Đoàn triển khai thông báo
8
Bảng 1-2-5. Mức độ trể hẹn của sinh viên với nhau
9
Bảng 1-2-6-1. Mức độ nói tục, chửi thề trong sinh viên Đại Học Cần
Thơ
10 Bảng 1-2-6-2. Mức độ nói tục, chửi thề của bản thân sinh viên
11

Bảng 1-2-6-3. Mức độ nói tục, chửi thề của bản thân sinh viên, theo
giới tính
12 Bảng 1-2-7-1. Cách ứng xử của sinh viên khi thấy bạn mình hút thuốc
lá
13 Bảng 1-2-7-2. Cách ứng xử của sinh viên khi gặp người bạn mới quen
14 Bảng 1-2-7-3. Cách ứng xử của sinh viên trong cuộc nói chuyện căng
thẳng
15 Bảng 1-2-7-4. Cách ứng xử của sinh viên khi thấy bạn mình bị ức hiếp

Trang
13
14
15
16
16
17
18
18
19
20
20
21
21
22
22

5


A. KẾ HOẠCH THỰC HIỆN BÀI TẬP NHÓM

I. Chuẩn bị
Tuần 2: Cả nhóm lên ý tưởng cho những chủ đề của Bài tập nhóm và tiến hành phân
công nhiệm vụ cho các thành viên, nhóm được chia thành 3 đội:
-

Đội 1 (Lan Vy, Quốc Nhiêu): phụ trách chính nội dung của bài thuyết trình

-

Đội 2 (Kim Thoa, Huyền Trân, Thu Hương): phụ trách chính nội dung bài tập
nghiên cứu

-

Đội 3 (Ngộc Hân, Yến Ngọc): phụ trách chính nội dung quay video

II. Tiến hành thực hiện
1. Tuần 3
-

Đội 1: Hoàn thành nội dung của bài tập thuyết trình và tiến hành làm xong file
trình chiếu

-

Đội 2: Hoàn thành xong phiếu trưng cầu ý kiến

-

Đội 3: Từ Đội 2 lên xong ý tưởng cho video

⇨ Sáng thứ 7, cả nhóm họp lại thống nhất các nội dung của từng đội đã hoàn thành,
chỉnh sửa một số nội dung của bài thuyết trình, phát phiếu điều tra và chuẩn bị quay
video
2. Tuần 4
-

Đội 1: Chỉnh sửa xong bài thuyết trình, đưa cho cả nhóm xem lại,

-

Đội 2: Thu thập và xử lí số liệu của phiếu điều tra

-

Đội 3: Thứ 7 cả nhóm tập họp lại trường và tiến hành quay những video

3. Tuần 5
-

Đội 2: Hoàn thành số liệu, tiến hành viết báo cáo

-

Đội 3: Xử lí video đã quay

4. Tuần 6 và 7: Hoàn thành xong nội dung của BT nhóm

B. BÀI THUYẾT TRÌNH: VĂN HÓA ỨNG XỬ TRONG BỮA
CƠM GIA ĐÌNH

I. Giới thiệu
6


Bữa cơm gia đình có vị trí đặc biệt trong văn hóa của người Việt Nam. Bên
cạnh ý nghĩa như thời điểm để gia đình quây quần, đoàn tụ thì bữa cơm còn thể hiện
văn hóa và giáo dục của gia đình ấy.
Mỗi bữa cơm, ông bà, cha mẹ lại chỉ bảo cho chúng ta phải ăn uống như thế
nào, xử sự ra sao. Và rồi chúng ta thừa hưởng nền giáo dục ấy. Sau đó, chúng ta lại chỉ
dẫn cho con cái và những thế hệ kế tiếp một văn hóa ăn uống đã tích tụ, thừa hưởng
qua nhiều thế hệ.

II. Nét văn hóa ứng xử trong bữa cơm gia đình
Bữa cơm gia đình không chỉ là nơi gia đình tụ họp ăn uông mà còn chính là nơi
thể hiện rõ nét văn hóa giao tiếp ứng xử của người Việt.
Trong bữa ăn của người Kinh có rất nhiều quy tắc, tập trung trong 3 giai đoạn:
1. Giai đoạn chuẩn bị bữa ăn
Cách dọn bàn ăn và sắp xếp các món cũng có những quy tắc riêng.
1.1. So đũa
Việc chuẩn bị bữa cơm qua việc “so đũa” thường do trẻ em đảm nhận. So đũa
là hoạt động tìm những cặp đũa có cùng chiều cao, kích cỡ, hình dáng rồi chia cho
từng người trước khi ăn cơm.
Trước đây đũa trong gia đình bình dân thường do người trong nhà tự làm lấy
Bởi thế mà đũa không được đều Trong khi đó, người Việt rất kiêng kỵ “đôi đũa lệch”.
Đũa lệch là biểu tượng của sự không hài hòa, cân đối, không may mắn. Vì thế mà nảy
sinh ra việc “so đũa”. Lâu dần so đũa là một nét văn hóa. Khi đời sống kinh tế khá giả
hơn, đũa có đều đặn thì việc so đũa cũng không thể bỏ qua.
1.2. Mời cơm
Một quy tắc nữa không thể không có đối với bữa cơm người Việt chính là “mời
cơm”. Mời cơm là minh chứng rõ nét cho tinh thần trọng người cao tuổi, cho nguyên

tắc ứng xử theo tôn ti, trật tự của người Việt. Trong mâm cơm, người trẻ sẽ mời người
già, người có địa vị thấp mời người có địa vị cao. Địa vị ở đây thường là địa vị trong
gia đình, dòng họ Người cao tuổi nhất hoặc có địa vị thấp nhất thì không cần mời bất
cứ ai khác trong mâm cơm.
2. Giai đoạn ăn
Trước khi ăn cơm, bao giờ người Việt cũng chờ đầy đủ người trong gia đình
ngồi vào mâm rồi mới bắt đầu “động đũa”.

7


“Ăn trông nồi, ngồi trông hướng” Vị trí “đầu nồi”, tức ngồi gần nồi cơm, tô
cơm, chịu trách nhiệm “xới cơm” phải là người phụ nữ có vai vế thấp nhất, thường là
người con gái ít tuổi nhất Không phải ngẫu nhiên mà có sự sắp xếp như vậy. Người
ngồi đầu nồi sẽ phải học và biết quan tâm tới những người xung quanh, biết ai đang
chuẩn bị hết cơm để xới, biết cân đo đong đếm sao cho trong bữa cơm ai cũng được
no, biết ai cần ăn cơm mềm, ai có thể ăn phần cháy người đầu nồi phải biết xới cơm
vơi đầy thế nào cho ai cũng được 2 lần xới cơm trở lên. Thậm chí, trong trường hợp
thiếu cơm, người đầu nồi phải ăn ít đi hoặc nhận ăn phần cháy.
Ngoài ra, phải biết “Học ăn, học nói, học gói, học mở” có ý muốn nói ăn uống
cũng cần phải học. Chính vì vậy. mà cách ăn cũng được xem là nét văn hoá đậm đà
bản sắc dân tộc. Mỗi bữa cơm gia đình không chỉ để ăn cho no mà để mọi người trong
gia đình hiểu nhau hơn, là sợi dây vô hình gắn kết tình thân của các thành viên trong
gia đình. Trong bữa cơm mọi người không chỉ chuyện trò vui vẻ, thể hiện sự quan tâm
chia sẻ với nhau mà thông qua đó biết bao bài học quý giá được ông bà, cha mẹ truyền
dạy cho con cháu. Đó không chỉ là bài học về văn hóa ăn uống mà còn cả những bài
học về văn hóa ứng xử và biết bao bài học về đạo lý làm người...
Trẻ em phải biết nhường nhịn, có miếng gì ngon cần chú ý để phần cho người
khác, không dành lấy ăn hết. Đó là cách giáo dục cụ thể, thiết thực, đời thường, về ý
thức san sẻ vui thú hay khổ đau giữa anh em trong gia đình rồi sau toả rộng ra ngoài xã

hội, cộng đồng.
Trong bữa ăn gia đình Việt Nam, người già và trẻ em thường được đặc biệt
quan tâm. Khi xới bát cơm mời bố mẹ già, người con dâu trong nhà thường chọn phần
cơm mềm, dẻo, không bao giờ cho miếng cháy vào bát các cụ.
Trong bữa ăn gia đình, người Việt rất tôn trọng nhau và thể hiện một không khí
hoà đồng. Mọi người cùng ngồi xếp chân bằng tròn quanh chiếc mâm tròn và cùng gắp
chung các thức ăn có trong mâm, chấm chung một bát nước chấm. Ở đây không có sự
phân biệt giữa các thành viên trong gia đình. Khi có người khách được mời tham dự
vào bữa cơm trong gia đình, thì người khách bao giờ cũng được mời ngồi ở vị trí ưu
tiên và chủ nhà hết sức ân cần chăm sóc khách.
Trong khi ăn ở gia đình, người Việt có thể nói chuyện thân mật, chuyện nhà
chuyện cửa chuyện làng xóm… nhưng tối kỵ nhất là nói những chuyện căng thẳng
châm chọc nhau hoặc đang bữa ăn lại bất ngờ giao việc cho người đang ăn phải bỏ
mâm. “Trời đánh còn tránh miếng ăn”.
8


Trong một số gia đình phong kiến đôi khi vẫn tồn tại dai dẳng một lối ứng xử
ăn uống không bình đẳng cần loại trừ. Đó là lối sử xử trọng nam khinh nữ, lề thói gia
trưởng nặng nề.
Phụ nữ trong gia đình bị xem thường, mọi đặc quyền chỉ giành cho người đàn
ông có vị trí cao nhất trong nhà. Trong một bữa ăn gia đình được chia làm hai mâm.
Người chồng và cũng là chủ nhà ngồi ngất ngưởng trên phản cao giữa nhà với mâm
cơm thức ăn đầy bên chai rượu. Con cái và người vợ thì chui vào xó bếp rải chiếu rách
trên nền đất ăn vét những thức ăn thừa và luôn luôn chờ những tiếng quát
3. Kết thúc bữa ăn
Thường thì những người phụ nữ trong gia đình cùng nhau dọn bàn ăn và rửa
chén. Việc làm cùng nhau đó thể hiện sự quan tâm, yêu thương, chia sẻ công việc giữa
các thành viên trong gia đình

III. Thực trạng hiện nay
Một bữa cơm tối hay cuối tuần của gia đình có mọi thành viên luôn luôn mang
lại cho con người trong gia đình ấy những nguồn cảm xúc và yêu thương bất tận từ
những câu chuyện của mỗi thành viên thông qua bữa cơm đó. Nó gắn kết các thành
viên, nó tạo dựng một không khí yêu thương, nó tái hiện quá khứ của những người
thân yêu trong gia đình đã khuất hoặc ở xa. Nhưng quả thực, những bữa cơm như thế
đã vơi đi rất nhiều trong đời sống hiện đại này.
Trong thời đại công nghiệp hóa hiện nay con người trở nên bận rộn, người phụ
nữ hiện đại trở nên nặng nề với đủ mọi lo toan trong cả “đối nội” lẫn “đối ngoại”
không thua kém gì so với nam giới. Thời gian người phụ nữ có mặt ở nhà ngày càng ít
dần đi khiến mọi người đều cảm thấy dường như ăn cơm ngoài là tốt nhất
Người ta thường chọn cách ăn tiện lợi như: ăn ở nhà hàng,ở các tiệm hay thức ăn
nhanh mà không còn chú tâm đến các bữa cơm gia đình nữa. Đó có lẽ cũng là một
trong những nguyên do làm cho tình cảm trong gia đình bị rạn nứt. Nhiều gia đình tan
vỡ cũng bắt nguồn từ những biến đổi đột biến hay từ từ mà khởi nguồn là sự tan vỡ
trong những bữa ăn gia đình.
Thế nhưng, phần lớn trong tiềm thức của mỗi người dân Việt, khung cảnh mâm
cơm gia đình vẫn là nét đẹp không thể thiếu. Bởi vậy, vào các dịp lễ, tết, giỗ, rằm…
mọi thành viên đều sum họp lại với nhau quây quần bên mâm cơm gia đình.

IV. Tầm quan trọng của bữa cơm gia đình
9


Hạnh phúc gia đình được xây dựng đơn gián như vậy đó! Nhưng để có được
hạnh phúc đơn giản ấy, thì người chủ gia đình, đặc biệt người phụ nữ, cần chăm lo cho
bữa ăn có ý nghĩa thật sự.
Đối với người già, việc duy trì bữa ăn gia đình là một việc hết sức quan trọng.
Những người già trước đây sống ở môi trường nông thôn, công cuộc đô thị hóa chưa
diễn ra mạnh mẽ như hiện nay. Họ coi việc bữa ăn có mặt đầy đủ các thành viên là

việc bình thường. Cho nên khi phải ngồi ăn một mình,họ tỏ ra bảo thủ khiến nhiều gia
đình phải chịu cảnh chỉ vì thiếu một thành viên mà cả nhà phải nhịn đói chờ cơm.
Còn đối với người trẻ, có khá nhiều người cho rằng nên tìm cách thích nghi với đời
sống công nghiệp hóa hiện nay. Ví dụ như ăn bên ngoài hoặc mỗi tuần chỉ nên nấu ăn
tại nhà một lần. Bữa ăn bên ngoài gia đình cũng có thể củng cố thêm tình cảm đồng
nghiệp, tạo thuận lợi cho công việc.
Tổ chức tốt bữa ăn thường ngày trong gia đình không chỉ là cung cấp năng
lượng vật chất cần thiết cho sự sinh tồn của các thành viên, bồi dưỡng sức khoẻ cho họ
mà còn chứa đựng những giá trị tinh thần tâm lý, tình cảm sâu sắc. Đó là sự quan tâm
đến tâm trạng vui buồn của mỗi cá nhân, là vun đắp những mối quan hệ tình cảm ấm
áp giữa các thành viên. Đó cũng chính là hạnh phúc gia đình đơn sơ, mộc mạc những
lại đáng quý biết bao!
Đối với mỗi người Việt Nam, gia đình vô cùng quan trọng. Gia đình là nơi hun
đúc những giá trị truyền thống hình thành nên con người. Vì vậy, có thể coi bữa cơm
là một biểu tượng cho văn hoá Việt Nam. Thông qua mỗi bữa cơm giúp mọi thành
viên trong gia đình hiểu nhau hơn chia sẻ được mọi điều và gắn kết mọi người lại với
nhau. Bữa cơm gia đình là một giá trị trong bản sắc Văn hoá Việt Nam.

10


C. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU: KỈ NĂNG GIAO TIẾP TRONG
TÌNH BẠN CỦA SINH VIÊN K40 KHOA KINH TẾ - QTKD
I. Giới thiệu
1. Tính cấp thiết của đề tài
Giao tiếp là một trong những đặc trưng quan trọng nhất trong hành vi của con
người. Nó không chỉ là điều kiện quan trọng của sự hình thành và phát triển tâm lí, ý
thức, nhân cách mà còn đảm bảo cho con người đạt được năng suất, chất lượng và hiệu
quả trong mọi lĩnh vực. Giao tiếp là hoạt động xác lập, vận hành các mối quan hệ
giữa con người với con người nhằm thỏa mãn những nhu cầu nhất định.

Văn hóa giao tiếp là nói đến vẻ đẹp trong giao tiếp của con người với con người
trong xã hội, thể hiện được hệ thống giá trị, những chuẩn mực được xã hội thừa nhận
và được biểu hiện cụ thể qua văn hóa ứng xử, trong thái độ hành vi, cách nói năng,…
của con người với con người trong xã hội.. Khi bước vào môi trường đại học, sinh viên
đã bước vào tuổi trưởng thành và hoàn toàn chịu trách nhiệm về mọi hành vi của mình.
Trong môi trường đại học sinh viên được thừa nhận là người có học ý thức, có trình độ
văn hóa cao. Đối tượng giao tiếp thường xuyên là người có tri thức như thầy cô, cán
bộ nhà trường và các sinh viên trong trường. Họ là chủ nhân tương lai của đất nước ,
họ phải là những tấm gương mẫu mực về văn hóa giao tiếp. Vì vậy, vấn đề văn hóa
giao tiếp cho sinh viên cần được coi trọng. Tuy nhiên, do sự phát triển không ngừng
của xã hội, sinh viên chúng ta là những người còn khá non trẻ trong tư tưởng và nhận
thức, rất nhạy cảm – dễ tiếp nhận cái mới, trong đó có những yếu tố tiêu cực.
Đại học Cần Thơ là một môi trường rộng lớn, đào tạo đa ngành đa nghề, số
lượng sinh viên lại động và đến từ nhiều vùng miền khác nhau. Do đó sinh viên có
nhiều đặc điểm văn hóa khác nhau tạo thành một môi trường giao tiếp đa dạng cần
nghiên cứu. Sinh viên lại là những công dân còn quá non trẻ, vậy khi những công dân
trẻ đó được tụ họp về đây, thì văn hóa giao tiếp của sinh viên đối với nhau có non trẻ
như tuổi tác của họ không? Nhận ra điều đó, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu Kỹ
năng giao tiếp trong tình bạn của sinh viên với sinh viên trong trường Đại học Cần
Thơ nói chung và sinh viên khóa 40 khoa Kinh tế - QTKD nói riêng.
2. Mục tiêu
Nhằm khảo sát văn hóa giao tiếp trong tình bạn của sinh viên khóa 40 khoa
Kinh tế - QTKD trường Đại học Cần Thơ qua lớp từ xưng hô và thái độ ứng xử, từ đó
11


thấy được thực trạng văn hóa giao tiếp của đối tượng này. Đồng thời có những kiến
nghị đề xuất giúp sinh viên sử dụng lớp từ xưng hô cũng như thái độ ứng xử giao tiếp
đạt hiệu quả tốt hơn.
3. Nhiệm vụ

-

Khảo sát văn hóa giao tiếp trong tình bạn của sinh viên với sinh viên khòa 40
khoa Kinh tế - QTKD qua lớp từ xưng hô và thái độ ứng xử

-

Đánh giá thực trạng nghiên cứu

-

Đề xuất các giải pháp và rút ra kết luận

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu về văn hóa giao tiếp trong tình bạn (qua lớp từ xưng
hô và thái độ ứng xử) của sinh viên K40 khoa Kinh tế - QTKD bằng hình thức phát
phiếu điều tra tại trường.
5. Phương pháp nghiên cứu
-

Phương pháp điều tra: Xây dựng phiếu điều tra, phát phiếu điều tra trực tiếp cho
sinh viên tại lớp. Sau đó thu lại phiếu sau khi sinh viên trả lời xong.

-

Phương pháp phân tích, tổng hợp: Chúng tôi tiến hành phân tích, giải thích các
câu hỏi trong tình huống

II. Kết quả nghiên cứu
1. Thực trạng văn hóa giao tiếp trong tình bạn của sinh viên K40 Khoa Kinh tế QTKD

1.1. Văn hóa giao tiếp qua lớp từ xưng hô
Từ xưng hô là các từ dùng để tự xưng mình và gọi người khác. Khác với tiếng
Anh chỉ có I và You, tiếng Pháp là Toa và Moa thì trong Tiếng Việt lớp từ này vô
cùng phong phú và đa dạng. Việc sử dụng nó thế nào để thể hiện là người có văn hóa
giao tiếp cũng không hề đơn giản. Văn hóa giao tiếp được thể hiện trong việc sử dụng
từ xưng hô lịch sự, đúng vai giao tiếp, lể phép đúng mực khéo léo, khiêm nhường,
đúng hoàn cảnh nói năng, đúng mối quan hệ thân sơ giữa người nói và người đối thoại.
Từ ngữ xưng hô phụ thuộc vào vai giao tiếp hoàn cảnh giao tiếp.
Qua việc điều tra để tìm hiểu lớp từ này trong giao tiếp giữa sinh viên với sinh viên
chúng tôi có bảng số liệu như sau:
Bảng 1-1-1. Những cách xưng hô trong tình bạn
Mối quan hệ

Mức độ (%)

12


Tôi – Bạn
Bạn – Mình
Tôi – Ông/ bà
Cậu – Tớ
Ta – Mi
Tao – Mày
Anh – Chú mày
Xưng tên
Lớp trưởng, lớp phó, bí thư….
Biệt danh
Honey, cưng
Ông/Bà – Con/Cháu

Thường

Thỉnh thoảng

Không bao giờ

xuyên
41.4

50.0

8.6

6.9
43.1
6.9
5.2
58.6
12.0
25.9
15.5
29.3
3.4
15.5

62.0
43.1
27.6
17.2

25.9
20.7
60.3
56.9
58.6
22.4
24.1

31.1
13.8
65.5
77.6
15.5
67.3
13.8
27.6
12.1
74.2
60.4

Từ bảng số liệu trên ta thấy rằng: Ở mức độ “Thường xuyên” cặp từ xưng hô
“tao – mày” là cao nhất chiếm 58.6%, tiếp đó là cặp từ “tôi – ông/bà” chiếm 43.1% và
cặp từ được sử dụng ít nhất là “honey, cưng” chiếm 3.4%; Ở mức độ “Thỉnh thoảng”
cặp từ xưng hô được sử dụng nhiều nhất là “bạn – mình” chiếm 62%, tiếp đó là xưng
hô bằng tên chiếm 60.3% và cặp từ được sử dụng ít nhất là “ta – mi” chiếm 17.2%; Ở
mức độ “Không bao giờ” cặp từ xưng hô “ta – mi” là cao nhất chiếm 77.6%, tiếp theo
là cách xưng hô “honey, cưng” chiếm 74.2% và cặp từ “tôi – bạn” là được sử dụng ít
nhất. Nhìn chung các cặp từ xưng hô chuyên dụng được sử dụng nhiều hơn như “tôi bạn”, “bạn – mình”, “tôi – ông/bà”, “xưng tên”, “tao – mày”, “chức vụ”.
Về từ xưng hô, chúng tôi còn tiến hành điều tra trên phương diện mặt trái của
các mối quan hệ, đó là những danh từ mà sinh viên sử dụng để gọi những người mà

họ không thích. Chúng tôi thu được kết quả như sau:
Bảng 1-1-2. Cách xưng hô đối với người bạn không thích
Mối quan hệ
Bạn ấy, cậu ấy
Con đó, thằng đó
Người đó
Khác
Tổng

N
7
11
21
19
58

F(%)
12.1
19.0
36.2
32.7
100.0

Qua bảng số liệu trên ta thấy: số ý kiến mà chúng tôi điều tra đã chọn phù hợp
với văn hóa giao tiếp chiếm tỉ lệ khá thấp 12,1% chọn cách gọi “bạn ấy/ cậu ấy”; 19%
chọn ý kiến “con đó/ thằng đó”; còn lại 36.2% chọn “người đó” và khác “nó” chiếm
13


32,7%. Tỉ lệ sinh viên sử dụng cách gọi có văn hóa ít hơn khá nhiều so với cách gọi

thiếu văn hóa. Nếu cứ để điều này tiếp diễn trong một khoảng thời gian dài nó sẽ trở
thành một thói quen xấu trong văn hóa giao tiếp của sinh viên, làm mất đi giá trị bản
thân và ảnh hưởng tới các mối quan hệ xã hội.
1.2. Văn hóa giao tiếp qua thái độ ứng xử
1.2.1. Văn hóa chào hỏi:
Chào hỏi thể hiện được bản chất, ý thức, phong cách của con người và cao hơn
là thể hiện được nề nếp gia phong, cách giáo dục con cái của mỗi gia đình và thể hiện
được thuần phong mĩ tục của dân tộc. Có thể nói chào hỏi là nét văn hóa mang tính
nhân văn sâu sắc của dân tộc ta.
Việc chào hỏi giúp chúng ta tạo được những ấn tượng trong lòng người nghe.
Việc xưng hô, chào hỏi và hành vi giao tiếp đúng biểu thị thái độ tôn trọng, than mật,
gần gũi….với đối phương. Nếu không có thể gây ra sự hiểu lầm, gây ác cảm và thiếu
thiện trí trong giao tiếp. Vì thế việc chào hỏi coi như bước đầu của giao tiếp, giữ đúng
nguyên tắc “nhập gia tùy tuc”.
Để tìm hiểu về văn hóa chào hỏi, mời các bạn xem qua kết quả điều tra của nhóm
chúng tôi ( trong đó các câu 7,9,10,11 là những câu nhằm để kiểm tra tính khách quan
và có 80% trả lời 2 câu hỏi tương đương.
Bảng 1-2-1. Thái độ của sinh viên khi thấy một bạn vòng tay, cuối đầu chào người có
vai lớn hơn
Mối quan hệ
Người đó lể phép quá
Xa lạ
Tức cười
Người có văn hóa
Thái độ khác
Tổng

N
24
2

0
28
4
58

F(%)
41.4
3.4
0.0
48.4
6.8
100.0

Qua bảng số liệu cho thấy có 48.4% sinh viên khóa 40 khoa Kinh tế - QTKD nhận
thức đúng về việc chào hỏi người có vai lớn hơn. Điều này chứng tỏ nhận thức của
sinh viên về văn hóa chào hỏi là chưa cao.
1.2.2. Văn hóa khen
Khen ngợi là một hành động quan trọng nhằm tán dương cái tốt và khuyến
khích tinh thần vươn lên. Tất nhiên đó chỉ là mục đích giao tiếp của hoạt động nói
14


năng, còn thực hiện được hay không lại phụ thuộc vào cách thức thực hiện. Người Việt
Nam vốn có truyền thống văn hóa trọng tình nên việc khen hay chê cũng ít khi bộc lộ
thẳng thắn bộc trực mà thường ý nhị. Đó là cách ứng xử hình thành từ tập quán lâu đời
của người Việt Nam.
Khen là thừa nhận người được khen, nó có tác dụng khuyến khích và cải thiện
các mối quan hệ giao tiếp. Lời khen là một công cụ của giao tiếp, người giao tiếp cần
biết sử dụng công cụ này thế nào cho hiệu quả, không hà tiện nhưng cũng không nên
lãng phí.

Qua quá trình điều tra chúng tôi thu được kết quả văn hóa khen như sau:
Bảng 1-2-2-1. Sự ngại ngùng của sinh viên khi khen/chê trực tiếp bạn bè
Thái độ
Có
Không
Phân vân
Tổng

N
9
32
17
58

F(%)
15.5
55.2
29.3
100.0

Từ đây ta thấy đa số sinh viên đều không ngại khen/ chê trực tiếp bạn
mình( 55.5%). Bởi vì phần lớn sinh viên cho rằng đó là một hành động đẹp, là điều
đáng làm và không nên ngần ngại. Đó là niềm vui khi được quan tâm, công nhận và
yêu thương. Mỗi người từ đó tự nhiên cũng biết sửa đổi những tính xấu để hoàn thiện
mình hơn. Tuy nhiên vẫn có 15.5% sinh viên cảm thấy ngần ngại và 29.3% sinh viên
cảm thấy phân vân trong việc khen chê. Bởi họ có cảm giác không quen, sợ hiểu lầm
là nịch hót hoặc là ghen tị.
Bảng 1-2-2-2. Thái độ của sinh viên khi có bạn có khả năng thuyết trình tốt
Thái độ
Vỗ tay với cả lớp để tỏ ý khen ngợi

Gặp và khen trực tiếp
Im lặng
Cảm thấy ghen tị
Ý kiến khác
Tổng

N
55
0
3
0
0
58

F(%)
94.8
0.0
5.2
0.0
0.0
100.0

Có 55 sinh viên vỗ tay với cả lớp để tỏ ý khen ngợi, đây là hành vi chiếm tỉ lệ cao nhất
(84.8%) và 5.2% sinh viên im lặng. Điều này chứng tỏ sinh viên ít khi khen ngợi một

15


cách trực tiếp mà đa số là thực hiện một cách gián tiếp thông qua hành động hoặc cách
nói vòng vo hoặc là im lặng.

1.2.3. Văn hóa cảm ơn, xin lỗi
Cảm ơn, xin lỗi là một phần trong văn hóa ứng xử. Cảm ơn bày tỏ thái độ biết
ơn, cảm kích trước lời nói, hành động hay sự giúp đỡ của ai đó. Xin lỗi là bày tỏ thái
độ ân hận, hối hận trước những sai lầm mình gây ra. Nó là chất keo kết dính mọi người
lại với nhau. Biết nói lời cảm ơn, xin lỗi thể hiện một lối sống văn hóa và giàu ý thức
tự trọng.
Để khảo sát điều này trong tình bạn của sinh viên khóa 40 khoa Kinh tế - QTKD
chúng tôi đã điều tra và có kết quả như sau:
Bảng 1-2-3. Mức độ sử dụng lời cảm ơn và xin lỗi trong sinh viên
Mức độ

N

F(%)

Thường xuyên

38

65.5

Thỉnh thoảng

20

34.5

Không bao giờ

0

0.0

Tổng

58

100.0

Qua đây ta thấy có tới 65.5% sinh viên thường xuyên nói lời cảm ơn, xin lỗi bạn của
mình và 34.5% sinh viên thỉnh thoảng nói lời cảm ơn,xin lỗi bạn mình. Nếu này chúng
tỏ sinh viên khóa 40 chúng ta đã nhận thức rất tốt về điều này trong giao tiếp và cần
được phát huy nhiều hơn nữa.
1.2.4. Văn hóa trật tự, lắng nghe
Giữ trật tự và lắng nghe người khác nói là một nét đẹp trong văn hóa giao tiếp,
có giá trị cao trong việc thể hiện văn hóa của bản thân.
Nhận thấy điều này, chúng tôi đã tiến hành điều tra và có kết quả như sau:
Bảng 1-2-4. Cách ứng xử của sinh viên khi Ban cán sự, ban chấp hành Đoàn triển
khai thông báo

Cách ứng xử

N

F(%)
16


Ngồi trật tự lắng nghe, giơ tay và lần lượt từng người

35

60.3

một phát biểu ý kiến
Mỗi người một ý, nói mà không giơ tay phát biểu
Lơ đãng, không chú ý
Tình trạng khác
Tổng

16
6
1
58

27.6
10.3
1.8
100.0

Từ kết quả trên ta thấy văn hóa trật tự lắng nghe của sinh viên khóa 40 khoa Kinh tế QTKD được thể hiện tương đối tốt, có 60.3% sinh viên ngồi trật tự lắng nghe, nhưng
cũng có một bộ phận khác vẫn còn lơ đãng và gây mất trật sự cần được chấn chỉnh.
Nguyên nhân có thể là do một bộ phận sinh viên chưa ý thức được việc này
trong giao tiếp là khá quan trọng. Một phần là do người chủ trì cuộc họp thiếu hấp dẫn
và lôi cuốn.
1.2.5. Văn hóa đúng giờ
Văn hóa đúng giờ được đánh giá cao trong giao tiếp, nó vừa thể hiện tính chất
nghiêm túc, nếp sống kỉ luật vừa thể hiện sự tôn trọng với người khác. Đến đúng giờ là
một chuyện được coi là quá đơn giản nhưng cái nó phản ánh lên lại rất quan trọng. Là
sinh siên, việc đúng giờ luôn được người khác coi trọng và đánh giá cao.

Đây là kết quả điều tra của chúng tôi về văn hóa đúng giờ
Bảng 1-2-5. Mức độ trể hẹn của sinh viên với nhau
Mức độ
Thường xuyên
Thỉnh thoảng
Không bao giờ
Tổng

N
3
28
27
58

F(%)
5.2
48.3
46.5
100.0

Ta thấy tỉ lệ sinh viên trễ hẹn ở mức thường xuyên là rất thấp chỉ có 5.2% nhưng mức
độ thỉnh thoảng thì chiếm tới 48.3% và có lẽđều này không có gì là xa lạ với chúng ta.
Trong đó cũng có 46.5% tự nhận thấy mình rất đúng giờ vì đối với họ thời gian là
vàng.
Nếu tiếp diễn tình trạng này nó sẽ trở thành thói quen không tốt, làm người
khác mất lòng tin, ảnh hưởng đến tập thể cũng như với bản thân mình.
1.2.6. Quan niệm về nói tục, chửi thề
Bảng 1-2-6-1. Mức độ nói tục, chửi thề trong sinh viên Đại Học Cần Thơ
Mức độ

N

F(%)
17


Rất phổ biến
Phổ biến
Thỉnh thoảng
Không phổ biến
Hoàn toàn không
Tổng

0
10
31
17
0
58

0.0
17.2
53.4
29.4
0.0
100.0

Qua kết quả trên có 17.2% cho răng việc nói tục chửi thề trong sinh viên là phổ biến,
53.4% thấy rằng thỉnh thoảng mới nghe và 29.4% cho răng điều đó không phổ biến
trong sinh viên Đại học Cần Thơ. Điều này cho thấy sinh viên có khá nhiều quan niệm

trong việc nói tục chửi thề, trong đó Thỉnh thoảng là chiếm tỉ lệ cao nhất. Sinh viên có
thái độ khá trung lập trong việc này, nó đã không còn xa lạ trong sinh viên, bạn có thể
bắt gặp ngay sinh viên nói tục, chửi thể trong nhà trọ, kí túc xá, và cả trong khuôn viên
trường. Đây là vấn đề chúng ta cần lưu ý, quan tâm để điều chỉnh giúp sinh viên có
cách nhìn nhận đúng đắn hơn về tình trạng này hiện nay.
Bảng 1-2-6-2. Mức độ nói tục, chửi thề của bản thân sinh viên

Mức độ
Rất thường xuyên
Khá thường xuyên
Thỉnh thoảng
Không bao giờ
Tổng

N
0
3
22
33
58

F(%)
0.0
5.2
37.9
56.9
100.0

Bảng 1-2-6-3. Mức độ nói tục, chửi thề của bản thân sinh viên, theo giới tính
Mức độ

Rất thường xuyên
Khá thường xuyên
Thỉnh thoảng
Không bao giờ
Tổng

Nam
N
0.0
2
10
7
19

Nữ
F(%)
0.0
10.5
52.6
36.9
100.0

N
0.0
1
13
25
39

F(%)

0.0
2.6
33.3
64.1
100.0

18


Từ kết quả trên cho thấy, tỉ lệ nói tục, chửi thề ở nam và nữ có sự chênh lệch. Cụ thể là
ở nam có 10.5% khá thường xuyên nói tục, chửi thề, còn nữ chỉ có 2.6%; ở mức thỉnh
thoảng thì ở nữ có 33.3% còn nam lên tới 52.6%; cuối cùng ở mức độ không bao giờ
thì nam có 36.9% và nữ là 64.1%. Điều đáng lo hơn là tỉ lệ phiếu điều tra của nữ nhiều
hơn nam, nhìn lại tình trạng nói tục chửi thề của nữ cũng đáng báo động.
1.2.7. Văn hóa xử lí tình huống
Bảng 1-2-7-1. Cách ứng xử của sinh viên khi thấy bạn mình hút thuốc lá

Hành động
Cùng hút
Cảm thấy bình thường vì đó là quyền riêng tư của mỗi

N
0
8

F(%)
0.0
13.8

người

Im lặng, nhăn mặt
Yêu cầu bạn mình không được hút nữa
Hành động khác
Tổng

14
28
8
58

24.1
48.3
13.8
100.0

Qua bảng số liệu ta thấy khi bạn mình hút thuốc không có sinh viên nào cùng hút, có
13.8% số sinh viên cho đó là đều bình thường, 24.1% sinh viên im lặng, mặt mặt,
48.3% sinh viên yêu cầu bạn mình không hút nữa, đều này chúng tỏ sinh viên khóa 40
khoa kinh tế đại đa số đều có nhận thức tốt về việc hút thuốc lá, tuy tỉ lệ chưa gọi là
cao nhưng cũng phần nào vào việc tuyên truyền không khói thuốc lá trong sinh viên.
Bảng 1-2-7-2. Cách ứng xử của sinh viên khi gặp người bạn mới quen
Thái độ
Cảm thấy có khó bắt đầu câu chuyện
Đợi người đó giới thiệu
Mĩm cười, giới thiệu và bắt tay với người đó
Vui mừng và ôm chặt lấy người đó
Hành động khác
Tổng

N

10
2
40
1
5
58

F(%)
17.2
3.4
69.0
1.7
8.7
100.0
19


Qua bảng số liệu ta thấy khi gặp người mới quen lần đầu, sinh viên chúng ta có thái độ
ứng xử phù hợp “ mĩm cười, giới thiệu, bắt tay với người đó” chiếm 69%. Số lượng
sinh viên thụ động trong giao tiếp chiếm 17.2% vì đa số khả năng làm chủ cuộc nói
chuyện chưa cao.
Bảng 1-2-7-3. Cách ứng xử của sinh viên trong cuộc nói chuyện căng thẳng
Hành động
Bạn trong bắt đầu thiếu kiên nhẫn và khó chịu
Cao giọng, nói lớn hơn bình thường
Xung đột, cãi vã
Bình tĩnh giải quyết vấn đề
Ý kiến khác
Tổng

N
8
6
1
37
6
58

F(%)
13.8
10.3
1.7
63.8
10.4
100.0

Trong cuộc nói chuyện mang tính căng thẳng, phần lớn sinh viên khóa mới đều làm
chủ được cảm xúc của mình ( chiếm 63.8%) nhưng trong số đó vẫn còn 13.8% sinh
viên trong thiếu kiên nhẫn và khó chịu, 10.3% cao giọng lớn tiếng, 1.75% xảy ra xung
đột cãi vã. Đó là do cảm xúc của mỗi người có sự xê xuýt nhau, chưa kiềm chế được
cảm xúc của mình…..vì vậy cảm xúc cũng là yếu tố khiến giao tiếp trở nên khó khăn.
Bảng 1-2-7-4. Cách ứng xử của sinh viên khi thấy bạn mình bị ức hiếp
Hành động
Báo cho giảng viên, cố vấn học tập
Đây là chuyện riêng nên để bạn mình tự giải quyết
Im lặng
Hành động khác
Tổng

N

32
12
3
11
58

F(%)
55.2
20.7
5.2
18.9
100.0

Qua bảng số liệu cho ta thấy số sinh viên hành động theo hướng tích cực khá cao, cụ
thể là báo cho giảng viên hoặc cố vấn học tập chiếm 55.2%,và trong đó có 18.9% sinh
viên có hành động khác, cụ thể là tìm hiểu và giúp đỡ bạn, nhưng trong số đó vẫn còn
một bộ phận nhỏ còn thờ ơ và chọn thái độ im lặng. Điều này cho thấy họ chưa có khả
năng xử lí tình huống, vô cảm và có tâm lí sợ bị liên lụy nên họ chưa có lựa chọn đúng
đắn.
2. Giải pháp
2.1. Về phía nhà trường
20


-

Khi giảng viên dạy cho sinh viên thường bắt đầu từ những điều thực tế, vì vậy
trong các bộ môn nên tích hợp và lồng ghép vào quá trình giảng dạy những
chuẩn mực đạo đức thực tế phù hợp trong giao tiếp học đường.

-

Xây dựng những quy tắc, quy định về văn hóa giao tiếp trong việc sử dụng từ
ngữ xưng hô và có thái độ ứng xử, hành vi đúng chuẩn mực.

-

Tổ chức các buổi nói chuyện, thảo luận chuyên đề các cuộc thi về văn hóa học
đường. Mở các lớp tập huấn về kỹ năng giao tiếp, xử lí tình huống nhằm nâng
cao văn hóa giao tiếp trong sinh viên

-

Cần phải tôn trọng, lắng nghe ý kiến sinh viên, đông thời có biện pháp khéo léo,
tâm lí để sinh viên ý thức được những thái độ, hành vi, ứng xử sai lệch và biết
cách điều chỉnh cho phù hợp.

2.2. Về phía gia đình
-

Các bậc cha mẹ cần quan tâm đến con cái để từ đó nhận thức sự biến đổi trong
việc sử dụng các từ xưng hô, thái độ, hành vi giao tiếp đúng với chuẩn mực của
xã hội.

-

Cha mẹ, anh chị em phải làm gương cho con em mình từ việc giao tiếp, ứng xử
trong gia đình và ngoài xã hội.

-

Khuyến khích sinh viên khi họ có những hành vi, thái độ đúng đắn trong giao
tiếp hằng ngày.

2.3. Về phía các nhân
-

Hình thành nhận thức, thái độ đúng đắn trong việc giao tiếp, nâng cao kỹ năng
giao tiếp từ đó nâng cao văn hóa giao tiếp.

-

Tập cho mình có lối sống lành mạnh, tham gia các hoạt động lớp, trường và các
hoạt động xã hội lành mạnh khác.

-

Tích cực học tập, nghiên cứu tham gia các buổi hoạt động tập thể như thảo
luận, nói chuyện với chuyên gia, các cuộc thi tìm hiểu về văn hóa giao tiếp.

2.4. Về phía xã hội
Cần tạo dư luận lành mạnh, ủng hộ những hành vi, thái độ ứng xử có văn hóa;
lên án phê phán mạnh mẽ những hành vi ứng xử thiếu văn hóa,và các hành vi lệch
chuẩn.

III. Kết luận và Kiến nghị
1. Kết luận
1.1. Văn hóa giao tiếp qua lớp từ xưng hô
21

Qua đây cho thấy lớp từ xưng hô trong tình bạn của sinh viên khóa 40 khoa
Kinh tế và Quản trị kinh doanh là rất đa dạng và phong phú. Chúng tôi đưa ra 12 cặp
từ xưng hô và ở cặp từ nào cũng có sinh viên thường xuyên và thỉnh thoảng sử dụng.
Tuy nhiên trong số đó các cặp từ “tôi - bạn”, “bạn – mình”, “tôi – ông/bà”, “xưng tên”,
“tao – mày”, “chức vụ” là được sử dụng nhiều nhất. Điều này đánh giá về văn hóa giao
tiếp qua lớp từ xưng hô của sinh viên có sự lệch chuẩn.
Nguyên nhân là do: sinh viên đa số đều cùng trang lứa nên có thái độ thân thiết
hơn, hay đùa giỡn, giễu cợt nhau trong ứng dẫn đến việc sử dụng lệch với chuẩn trong
văn hóa giao tiếp.
☞ Xưng hô lịch sự còn biểu hiện ở tính đúng mực, là cách xưng hô hợp chuẩn, tuân
theo những chế định của xã hội và có tính khuôn mẫu. Xưng hô đúng mực sẽ tạo ra
tình thân hữu, rút ngắn khoảng cách giữa người nói và người nghe. Tóm lại, từ xưng
hô trong Tiếng Việt rất phong phú và đa dạng. Cuộc giao tiếp sẽ trở nên tốt đẹp hơn
nếu chúng ta tuân thủ các yêu cầu của chuẩn mực giao tiếp như lịch sự, lễ phép, đúng
mực, đúng vai giao tiếp, đúng hoàn cảnh và tuân theo những chế định của xã hội và có
tính khuôn mẫu trong văn hóa của người Việt.
1.2. Văn hóa giao tiếp qua thái độ ứng xử
1.2.1. Văn hóa chào hỏi
Từ kết quả điều tra, ta thấy rằng nhận thức về văn hóa chào hỏi trong nhóm sinh
viên được điều tra chưa cao lắm. Điều này có thể là do ảnh hưởng từ nhỏ của gia đình,
không rèn cho con cái kỉ năng chào hỏi ngay từ nhỏ.
1.2.2. Văn hóa khen
Ta thấy văn hóa khen trong nhóm sinh viên được biểu hiện khá tốt, đa phần các
bạn đều không ngại khen trực tiếp bạn bè mình. Nhưng trong đó vẫn còn một bộ phận
thấy ngại ngùng cũng như phân vân khi thốt ra lời khen.
Chúng tôi có vài gợi ý trong việc thể hiện lời khen như sau:
-

Nhận thấy sự khác biệt: thay vì nói với bạn mình là: kết quả tốt đấy thì bạn có

thể nói: cảm ơn bạn đã hoàn thành việc xử lí số liệu này tốt như vậy. Nó sẽ giúp
ích cho bài báo cáo nhiều lắm đấy. Hãy nói cảm ơn, nó sẽ làm cho lời khen của
bạn hiệu quả hơn.

-

Khen kịp thời: sẽ phát huy thế mạnh và nâng cao tinh thần cho đối phương

-

Cách thức khen ngợi: ngoài lời nói thì hành động cũng là một giải pháp làm lời
khen có hiệu quả hơn (vỗ tay, gật đầu, nheo mắt, giao việc) Khen bằng lời nói
và hành động cho thấy người đó đánh giá cao và tôn trọng bạn..
- Khen thích hợp
1.2.3. Văn hóa cảm ơn, xin lỗi
Kết quả điều tra cho thấy, sinh viên khóa 40 khoa kinh tế có nhận thức rất tốt
trong việc nói lời cảm ơn, cũng như xin lỗi trong giao tiếp. Tỉ lệ các bạn thường xuyên
22


nói lời cảm ơn, xin lỗi khá cao, đây là một điều đáng được khen ngợi và phát huy
trong thời gian tới.
1.2.4. Văn hóa trật tự, lắng nghe
Lắng nghe là một điều rất quan trọng trong giao tiếp, nó mang lại rất nhiều lợi
ích như: thỏa mãn được nhu cầu của người nói người nghe, truyền đạt thong tin hiệu
quả, hạn chế được sai lầm trong giao tiếp, tạo được không khí dể chịu hơn và giải
quyết được vấn đề. Văn hóa lắng nghe ở các bạn sinh viên k40 khoa kinh tế được thể
hiện khá tốt, chiếm khoảng 60% tỉ lệ điều tra. Và ta có thể nhận ra rằng:những người
khôn ngoan thường là những người nói ít, nghe nhiều, chỉ lên tiếng khi cần thiết.
1.2.5. Văn hóa đúng giờ

Sinh viên có nhận thức khá kém về văn hóa đúng giờ. Tuy mức độ thường
xuyên đi trể không cao nhưng mức độ thỉnh thoảng lại khá cao. Từ đó ta thấy đây là
một vấn đề cần được các bạn chú ý và quan tâm hơn trong thời gian tới. Việc đúng giờ
không chỉ ảnh hưởng đến công việc của chúng ta sau này mà còn ảnh hưởng tới cách
đánh giá nhân cách của người khác đối với mình.
1.2.6. Quan niệm về nói tục, chửi thề
Hiện tượng nói tục, chửi thề đã không còn quá xa lạ với sinh viên. Đi đến đâu
ban cũng có thể nghe thi thoáng ở đâu đó vài câu nói tục, chửi thề. Đây là một vấn đề
cần được lưu ý và quan tâm nhiều hơn cả để giúp sinh viên có cách nhìn nhận đúng
đắn hơn trong việc sử dụng từ ngữ giao tiếp. Theo PGS. TS Trịnh Hòa Bình, Giám đốc
Trung tâm Điều tra dư luận xã hội (Viện Xã hội học), đã có sự nhầm tưởng về giá trị
trong suy nghĩ của con người ngày nay. Nhiều người quan niệm bỗ bã, bặm trợn mới
chứng tỏ là người "ăn sóng nói gió", biết làm chủ tình thế, là người dân dã, suy nghĩ
mạnh mẽ, đồng thời thể hiện sự chịu chơi. Trên thực tế, việc nói tục, chửi bậy chưa bị
lên án đủ mức là bởi chúng ta quá quan tâm, đề cao những vấn đề vĩ mô, chú trọng rèn
luyện lý tưởng, lẽ sống mà không thấy rằng, lẽ ra, trước tiên, cần phải bắt đầu từ việc
uốn nắn hành vi nhỏ nhặt như lời ăn tiếng nói, thói quen ứng xử của từng cá nhân.
1.2.7. Văn hóa xử lý tình huống
Trong việc xử lý tình huống, là sinh viên năm 2 nhưng cũng có một bộ phận sinh viên
còn khá thụ động trong việc giao tiếp, chưa làm chủ được cuộc nói chuyện của mình.
Mặt khác, trong các tình huống cần sự khẩn cấp thì họ đa phần đều có cách giải quyết
khá hợp lý. Đó là điều rất cần thiết trong cuộc sống cũng như trong các mối quan hệ.
2. Kiến nghị
Đã đến lúc chúng ta phải thấy được sự cần thiết của việc giáo dục tư tưởng đạo đức và
lối ứng xử có văn hoá cho thế hệ trẻ, đặc biệt là trong sinh viên. Xây dựng một thế hệ
trẻ có sức khoẻ, có trí lực, lòng nhiệt huyết, luôn trau dồi về lý tưởng và đạo đức cách
mạng, giáo dục truyền thống tôn sư trọng đạo, uống nước nhớ nguồn. Do đó cần có
một số giải pháp như sau:
-

Tăng cường tổ chức các lớp huấn luyện, đào tạo hay các buổi tư vấn học thuật của

trường tổ chức, kiểm tra nghiêm ngặt việc thực hiện tốt các nội quy của nhà trường
-

Phát động phong trào học tốt: đi học đúng giờ, chuẩn bị, nghiên cứu tài liệu trước
23


khi đến lớp, mặc đúng đồng phục, trong giờ học và giờ thi nghiêm túc.
-

Tạo sân chơi bổ ích cho sinh viên tham gia học tập, học hỏi một số các kỹ năng

sống, kỹ năng ứng xử trong học đường, kỹ năng tự học của sinh viên...
-

Phát động phong trào, ý thức giữ gìn trường, lớp sạch đẹp, văn minh lịch sự, không

xả rác trong lớp học,...
-

Loại bỏ các thói hư tật xấu như: nói tục, chửi thề, lối sống không lành mạnh, bạo

lực học đường, giúp đỡ, động viên sinh viên, hướng tới môt người công dân tốt. Để
làm tốt điều này cần phải có sự hỗ trợ, giúp đỡ của bạn bè, thầy cô, người thân trong
gia đình, xóm giềng sống xung quanh các em.
-

Cần cố gắng hơn nữa trong việc tạo cầu nối thông tin liên lạc giữa trường, gia đình,

lớp, chủ nhà trọ: trong việc góp ý về thái độ học tập, văn hóa ứng xử của sinh viên với
mọi người.
➔ Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội; đồng thời sinh
viên phải tự ý thức và chủ động nâng cao văn hóa giao tiếp của mình. Không được
xem nhẹ yếu tố nào vì chúng có thể đều làm giảm tác dụng giáo dục sinh viên. Đây là
việc làm có tính lâu dài và không hề đơn giản trước tác động tiêu cực của thời kì hội
nhập và cơ chế thị trường. Nếu chúng ta xác định đúng và sử dụng các giải pháp trên
một cách đồng bộ thì sẽ góp phần tạo nên bộ mặt mới cho nhà trường, cũng góp phần
đào tạo được đội ngũ những người lao động có đầy đủ phẩm chất và năng lực thích
ứng với sự thay đổi của xã hội nhưng vẫn giữ được vẻ đẹp trong văn hóa giao tiếp của
người Việt Nam.

24


D. KỊCH BẢN
Ý tưởng chính của kịch bản trên bám sát theo nội dung mà nhóm đã nghiên cứu ở phần
C. Từ nội dung đó nhóm thống nhất chọn phần Văn hóa giao tiếp qua thái độ ứng xử
của sinh viên làm chủ đề chính. Sau đó chúng tôi đã chọn được 3 tình huống cụ thể
sau:

I. Tình huống 1: Làm quen trong thư viện
1. Thành viên tham gia
-

Sinh viên 1: Nguyễn Hoàng Yến Ngọc

-

Sinh viên 2: Phạm Ngọc Hân

-

Quay Phim: Nguyễn Thị Kim Thoa.

2. Địa điểm: Nhà sách thiết bị giáo dục Trường Đại học Cần Thơ
3. Nội dung tình huống
-

Cảnh 1: Bạn Ngọc đang say sưa đọc sách trong thư viện

-

Cảnh 2: Bạn Hân vào thư viện, và đang tìm quyển sách nào đó, tìm không thấy
sách mình cần, chợt Hân thấy Ngọc

-

Cảnh 3: Bạn Hân tiến đến chổ bạn Ngọc đang đọc sách và hỏi xem bạn Ngọc có
nhìn thấy quyển sách mình đang tìm không?

-

Cảnh 4: Bạn Ngọc nói đã từng nhìn thấy quyển sách và giúp bạn Hân tìm được
quyển sách đó

-

Cảnh 5: Bạn Hân cảm ơn bạn Ngọc và 2 người bắt đầu làm quen với nhau.

II. Tình huống 2: Học Nhóm
1. Thành viên tham gia
-

Trần Quốc Nhiêu

-

Đặng Thị Huyền Trân

-

Phạm Ngọc Hân

-

Người đi trể thứ 1: Nguyễn Thị Kim Thoa

-

Người đi trễ thứ 2: Nguyễn Lan Vy

2. Địa điểm: Văn Phòng Đoàn Trường cũ
3. Nội dung tình huống
-

Cảnh 1: Trong giờ họp nhóm, khi đã có 3 thành viên trong nhóm đang tích cực
làm bài thì lại có 2 bạn chưa có mặt. Mặc dù đã có thành viên đã điện thoại
nhắc nhở và thời gian đã trôi qua 20 phút.

25