Đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn xã quỳnh hoàng, huyện quỳnh phụ, tỉnh thái bình

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI
KHOA QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

NGUYỄN VĂN HÒA

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP
TRÊN ĐỊA BÀN XÃ QUỲNH HOÀNG – HUYỆN QUỲNH
PHỤ - TỈNH THÁI BÌNH

Thái Bình - 2015


TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI
KHOA QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

NGUYỄN VĂN HÒA

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP
TRÊN ĐỊA BÀN XÃ QUỲNH HOÀNG – HUYỆN QUỲNH
PHỤ - TỈNH THÁI BÌNH

Chuyên ngành: Quản lý đất đai
Mã ngành: 51855103
NGƯỜI HƯỚNG DẪN: ThS. Trần Xuân Biên

Thái Bình – 2015


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài, bản thân em luôn nhận được sự quan
tâm giúp đỡ chỉ bảo tận tình của các thầy, cô giáo trong khoa Quản lý đất đai

- Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, cùng các phòng, ban của
nhà trường và địa phương đã tạo điều kiện thuận lợi nhất để em hoàn thành đồ
án tốt nghiệp này.
Lời đầu tiên, em xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo trong Trường Đại
học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội nói chung, các thầy, cô giáo trong khoa
Quản lý đất đai nói riêng đã tận tình dạy dỗ, chỉ bảo ân cần trong suốt thời gian
em học tập tại trường; trong đó đặc biệt là thầy giáo - ThS. Trần Xuân Biên
người đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo em trong suốt thời gian em thực hiện đề tài.
Em xin chân thành cảm ơn UBND xã Quỳnh Hoàng đã tạo mọi điều
kiện thuận lợi giúp đỡ em trong thời gian nghiên cứu làm đề tài tại xã. Cuối
cùng từ đáy lòng mình, em xin kính chúc các thầy, cô giáo và các cô, chú
mạnh khỏe, hạnh phúc, thành đạt trong cuộc sống.
Em xin trân trọng cảm ơn!
Quỳnh Hoàng , ngày 20 tháng 5 năm 2015
Sinh viên

Nguyễn Văn Hòa


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC HÌNH
DANH MỤC ẢNH
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài.............................................................................. 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................... 2
3. Yêu cầu của đề tài ...................................................................................... 2

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................ 3
1.1. Những khái niệm cơ bản .......................................................................... 3
1.1. Đất đai và vai trò của đất trong sản xuất nông nghiệp .............................. 3
1.1.1. Khái niệm về đất................................................................................... 3
1.1.2. Vai trò và ý nghĩa của đất đai trong sản xuất nông nghiệp .................... 4
1.1.3. Loại hình sử dụng đất, phương pháp đánh giá hiệu quả loại hình sử
dụng đất ......................................................................................................... 5
1.2. Sử dụng đất và những nhân tố ảnh hưởng tới việc sử dụng đất .............. 11
1.2.1. Sử dụng đất là gì ................................................................................. 11
1.2.2. Những nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng nông nghiệp ................... 12
1.2.3. Tình hình sử dụng đất nông nghiệp trên Thế giới và Việt Nam........... 18
CHƯƠNG 2 ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU............................................................................................................. 22
2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.......................................................... 22
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................... 22
2.1.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 22


2.2. Nội dung nghiên cứu ............................................................................. 22
2.2.1. Điều tra, đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ......................... 22
2.2.2. Đánh giá hiện trạng và biến động đất sản xuất nông nghiệp giai đoạn
2010 - 2014của xã Quỳnh Hoàng ................................................................. 22
2.2.3. Đánh giá hiệu quả các loại hình sử dụng đất nông nghiệp của xã Quỳnh
Hoàng........................................................................................................... 23
2.3. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 23
2.3.1. Phương pháp điều tra thu thập và xử lý số liệu ................................... 23
2.3.2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường .......... 23
2.3.3. Phương pháp so sánh .......................................................................... 26
2.3.4. Phương pháp kế thừa .......................................................................... 26
2.3.5. Phương pháp xử lý số liệu .................................................................. 26

2.3.6. Phương pháp điều tra nhanh nông hộ có sự tham gia của người dân ... 26
CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ...................................................... 27
3.1. Đánh giá điều kiện tư nhiên – kinh tế - xã hội ....................................... 27
3.1.1. Điều kiện tự nhiên .............................................................................. 27
3.1.2. Điều kiện kinh tế ................................................................................ 31
3.1.3. Điều kiện xã hội ................................................................................. 33
3.1.4. Thực trạng hệ thống hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp......................... 35
3.1.5. Đánh giá chung................................................................................... 36
3.2. Tình hình sử dụng đất đai trên địa bàn xã Quỳnh Hoàng ............................ 37
3.2.1. Hiện trạng sử dụng đất năm 2014 trên địa bàn xã Quỳnh Hoàng .............. 37
3.2.2. Hiện trạng và biến động diện tích đất nông nghiệp giai đoạn 2010 –
2014 trên địa bàn xã Quỳnh Hoàng .............................................................. 39
3.3. Thực trạng sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Quỳnh Hoàng ................. 41
3.3.1. Hệ thống cây trồng chủ yếu năm 2014 ................................................ 41
3.3.2. Loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp ở xã Quỳnh Hoàng ........ 42


3.4. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp .......................................... 43
3.4.1 . Hiện trạng các loại hình sử dụng đất .................................................. 43
3.4.2. Giới thiệu một số kiểu sử dụng đất chính trên địa bàn xã Quỳnh Hoàng
..................................................................................................................... 43
3.4.3. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp ....................................... 46
3.4.6. Đánh giá và lựa chọn các loại hình sử dụng đất nông nghiệp có hiệu
quả ............................................................................................................... 54
3.5. Đề xuất một số loại hình sử dụng đất có triển vọng .................................... 56
3.6. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp .......................... 61
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 63
1. Kết luận .................................................................................................... 63
2. Kiến nghị.................................................................................................. 65
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 66

DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Biến động đất nông nghiệp của cả nước ...................................... 68
Bảng 2.1: Phân cấp mức độ đánh giá hiệu quả kinh tế sử dụng đất ............... 25
Bảng 2.2: Phân cấp các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả xã hội ............................. 25
Bảng 2.3: Phân cấp các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả môi trường ..................... 26
Bảng 3.1: Giá trị sản xuất của các ngành qua các năm 2010 – 2014 tại xã
Quỳnh Hoàng (theo giá thực tế) ................................................................... 31
Bảng 3.2 : Giá trị sản xuất nông, lâm và thủy sản tại xã Quỳnh Hoàng (theo
giá thực tế) ................................................................................................... 31
Bảng 3.3 : Cơ cấu lao động theo ngành trên địa bàn xã Quỳnh Hoàng giai
đoạn 2010 - 2014.......................................................................................... 34
Bảng 3.4 : Hiện trạng sử dụng đất của xã Quỳnh Hoàng năm 2014 ............. 37
Bảng 3.5 : Biến động sử dụng đất nông nghiệp giai đoạn 2010 – 2014......... 39
Bảng 3.6 : Một số cây trồng chính năm 2014 ............................................... 41
Bảng 3.7 : Loại hình sử dụng đất tại xã Quỳnh Hoàng 2010 -2014 .................... 42
Bảng 3.8 : Hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất năm 2014 ................. 47
Bảng 3.9 : Phân cấp mức độ đánh giá hiệu quả kinh tế sử dụng đất của các
loại hình sử dụng đất .................................................................................... 48
Bảng 3.10 : Đánh giá hiệu quả xã hội của các loại hình sử dụng đất trên địa
bàn xã Quỳnh Hoàng .................................................................................... 49
Bảng 3.11 : Phân cấp mức độ đánh giá hiệu quả xã hội .................................... 50
cho các loại hình sử dụng đất .......................................................................... 50
Bảng 3.12 : Phân cấp các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả môi trường của các loại
hình sử dụng đất ........................................................................................... 51
Bảng 3.13 : Tình hình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật cho một số loại cây
trồng tại xã Quỳnh Hoàng ............................................................................ 52
Bảng 3.14. Đề xuất diện tích các loại hình sử dụng đất trong tương lai ........ 60
Bảng 3.15. Chu chuyển đất theo các loại hình sử dụng đất trong tương lai ... 60

DANH MỤC HÌNH
Hình 3.1: Cơ cấu sử dụng đất năm 2014 ....................................................... 38
Hình 3.2: Biến động sử dụng đất nông nghiệp giai đoạn 2010 – 2014 .......... 40
Hình 3.3: Biến động loại hình sử dụng đất của xã năm 2010-2014 ............... 42

DANH MỤC ẢNH
Ảnh 3.1: Ruộng lúa của gia đình .................................................................. 43
Ảnh 3.2: Ruộng ngô hộ gia đình ông Lý....................................................... 44
Ảnh 3.3: Ruộng đậu tương gia đình bà Vân.................................................. 45
Ảnh 3.4: Đầm nuôi cá của ông Bằng ............................................................ 46


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

BVTV

Bảo vệ thực vật

CPSX

Chi phí sản xuất

GTSX

Giá trị sản xuất

HTX

Hợp tác xã

LĐ

Lao động

LUT

Loại hình sử dụng đất

LX- LM

Lúa xuân- Lúa mùa

GTNC

Giá trị ngày công

TNHH

Thu nhập hỗn hợp

THCS

Trung học cơ sở

TTCN

Tiểu thủ công nghiệp

UBND

Ủy ban nhân dân

SDĐ

Sử dụng đất

CNH – HĐH

Công nghiệp hóa hiện đại hóa

CPTG

Chi phí trung gian


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất đai là tài nguyên quốc gia, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là nguồn nội
lực, nguồn vốn to lớn của đất nước, là thành phần quan trọng của môi trường
sống, là địa bàn phân bố của các khu dân cư, xây dựng các cơ sở kinh tế, văn
hoá, xã hội, an ninh, quốc phòng. Chúng ta biết rằng không có đất thì không
thể sản xuất, cũng không có sự tồn tại của con người và đất là vị trí đặc biệt
quan trọng với sản xuất nông nghiệp.
Nông nghiệp là một hoạt động có từ xa xưa của loài người và hầu hết
các nước trên thế giới đều phải xây dựng một nền kinh tế trên cơ sở phát triển

nông nghiệp dựa vào khai thác tiềm năng của đất, lấy đó làm bàn đạp cho việc
phát triển của các ngành khác. Vì vậy việc tổ chức khai thác sử dụng nguồn
tài nguyên đất đai hợp lý, có hiệu quả là nhiệm vụ quan trọng đảm bảo cho
nông nghiệp phát triển bền vững.
Trong những năm gần đây cùng với sự phát triển của đất nước, tốc độ
đô thị hóa và công nghiệp hóa của nước ta diễn ra rất nhanh. Diện tích đất
canh tác để sản xuất nông nghiệp bị thu hẹp, trong khi lực lượng lao động lại
tăng rất nhanh do nhu cầu về việc làm của các khu công nghiệp, khu chế xuất.
Cơ cấu kinh tế nông nghiệp bước đầu đã gắn phương thức truyền thống với
phương thức công nghiệp hoá và đang từng bước giảm bớt tính tự cấp, tự túc,
chuyển dần sang sản xuất và xuất khẩu các mặt hàng nông sản hàng hóa.
Tập trung vào sản xuất nông sản hàng hoá theo nhóm ngành hàng, nhóm
sản phẩm, xuất phát từ cơ sở dự báo cung cầu của thị trường nông sản trong
nước, thế giới và dựa trên cơ sở khai thác tốt lợi thế so sánh của các vùng.
Xác định cơ cấu sản phẩm trên cơ sở các tiềm năng tự nhiên, kinh tế,
xã hội của từng vùng, lấy hiệu quả kinh tế tổng hợp làm thước đo để xác định
cơ cấu, tỷ lệ sản phẩm hợp lý về các chỉ tiêu, kế hoạch đối với từng nông sản
hàng hoá.

1


Quỳnh Hoàng là một xã đồng bằng của huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái
Bình. Trong những năm gần đây do quá trình xây dựng nông thôn mới quỹ
đất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp do chuyển sang mục đích khác ngoài
nông nghiệp để phục vụ cho phát triển kinh tế xã hội của xã.
Hiện nay, sản xuất nông nghiệp của xã không còn là độc canh cây lúa
mà từng bước cải thiện theo hướng sản xuất sản phẩm cung cấp cho thị
trường trong và ngoài xã trên địa bàn huyện thể hiện qua các loại hình sử
dụng đất với nhiều kiểu sử dụng đất khác nhau. Vì vậy, việc định hướng phát

triển nông nghiệp trên cơ sở đánh giá hiệu quả sử dụng đất là mục tiêu để
chọn đề tài nghiên cứu: "Đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên
địa bàn xã Quỳnh Hoàng, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình”
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Đánh giá thực trạng hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp và xác định các
yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn xã
Quỳnh Hoàng.
- So sánh và đánh giá hiệu quả các loại hình sử dụng đất chính trên địa
bàn xã Quỳnh Hoàng.
- Phân tích những yếu tố tác động đến các loại hình sử dụng đất chính.
- Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa
bàn xã Quỳnh Hoàng.
3. Yêu cầu của đề tài
- Nghiên cứu các điều kiện tự nhiên, KT-XH đầy đủ và chính xác, các
chỉ tiêu phải đảm bảo tính thống nhất và tính hệ thống.
- Đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp được áp dụng phương
pháp theo hệ thống tài khoản quốc gia với những chỉ tiêu phù hợp với điều
kiện cụ thể của xã.
- Các giải pháp đề xuất phải hợp lý về mặt khoa học và phải có tính
thực thi.

2