Một số biện pháp giúp trẻ học tốt môn tạo hình

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài:

MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP
TRẺ HỌC TỐT MÔN TẠO
HÌNH

1


PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1 . Lý do chon đề tài:

Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai. Trẻ em là niềm hạnh phúc của mỗi gia
đình, là tương lai của mỗi dân tộc. Việc bảo vệ và chăm sóc, giáo dục trẻ em là trách
nhiệm của nhà nước, của xã hội và của mỗi gia đình. Đối với việc giáo dục và phát triển
nhân cách cho trẻ ngay từ lứa tuổi mầm non, hoạt động tạo hình đóng vai trò vô cùng
quan trọng trong sự phát triển trẻ nhỏ về mọi mặt như: thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ, thể lực
và lao động. Hoạt động tạo hình là một hoạt động học tập mang tính nghệ thuật, giúp trẻ
nhận thức thế giới xung quanh và phản ánh thế giới thông qua các hình tượng nghệ
thuật, trong các hình thức hoạt động mang tính nghệ thuật.
ở trường mầm non có rất nhiều các họat động, nhiều môn học phát triển toàn diện cho
trẻ mẫu giáo, là cơ sở ban đầu của nhân cách con người mới. Trẻ biết sáng tạo, lao động
trong tương lai. Chính vì vậy việc thực hiện tốt các hoạt động tạo hình trong trường
mầm non sẽ góp phần không nhỏ vào việc nâng cao chất lượng giáo dục nhằm phát triển
toàn diện cho trẻ. Những sản phẩm trẻ tạo ra rất đơn giản, ngộ nghĩnh sinh động. Trẻ
biết đánh giá khái quát cao, trẻ phản ánh ấn tượng của bản thân không phụ thuộc vào
thực tế. Trẻ rất thích sử dụng mầu sặc sỡ mang tính chất phản ánh biểu tượng. Mỗi sản
phẩm của trẻ mang một nội dung, một tên gọi khác nhau. Trẻ tham gia vào hoạt đông
tạo hình đã giúp trẻ hình thành các đức tính tốt như: yêu cái đẹp và mong muốn tạo ra
cái đẹp. Trong thực tế việc tổ chức các hoạt động tạo hình theo phương pháp hiện hành

cũng đã mang lại hiệu quả tới việc phát triển nhân cách.
Song phương pháp đó chưa thực sự đáp ứng và chưa phát huy hết khả năng sáng tạo.
Các phương pháp hoạt động tạo hình lâu nay đang được sử dụng còn mang tính áp đặt ,
dập khuôn theo mẫu, sao chép chưa phát huy hết khả năng sáng tạo và sự linh hoạt của
người giáo viên khi tổ chức hoạt động tạo hình. Vậy giáo viên phải làm gì, làm như thế
nào để trẻ có thể vẽ, nặn, cắt, tô mầu và làm đẹp sản phẩm.
Nhận thưc rõ trách nhiệm to lớn của giáo viên mầm non trong giai đoạn phát triển
hiện nay. Như NQ hội nghị lần thứ hai BCH TW Đảng (Khoá VIII) đã nêu: “Giáo viên
mầm non là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục và được xã hội tôn vinh, giáo viên
phải có đủ đức, đủ tài”. Là một giáo viên mầm non tôi đẫ trải qua một quá trình nghiên
2


cứu tìm tòi, tích cực học hỏi và vận dụng một số biện pháp để giúp trẻ học tốt môn tạo
hình, lứa tuổi mẫu giáo 5 – 6 tuổi.
2. Mục đích của đề tài:
Nghiên cứu vấn đề này là để tìm cách vận dụng phương pháp giáo dục áp dụng
vào bài dạy, hướng dẫn trẻ làm quen với hoạt động tạo hình đạt kết quả cao.
PHẦN II: NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

1. Cơ sở lý luận:
Môn dạy trẻ hoạt động tạo hình đóng vai trò vô cùng quan trọng trong chương
trình học tập của trẻ, cũng như các hoạt động khác. Chính vì thế là một giáo viên mầm
non tôi muốn được nâng cao nhận thức của bản thân đồng thời góp một phần nhỏ bé của
mình vào việc nâng cao chất lượng giáo dục trẻ phát triển toàn diện.
Với mục đích chung của giáo dục mầm non thì hoạt động giáo dục tạo hình là
một bộ phận của văn hoá tinh thần, nó gắn liền với những kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo và
thể hiện nghệ thuật. Thông qua hoạt động tạo hình đem đến cho trẻ ấn tượng về cái đẹp
và những cảm xúc chân thật, những phẩm chất tốt đẹp của nhân cách con người.
2. Thực trạng vấn đề:

2.1- Thuận lợi:
Đã nhiều năm tôi được phân công dạy lớp mẫu giáo lớn. Tôi đã đúc rút được một số
kinh nghiệm từ việc từ việc dạy trẻ môn tạo hình và đây cũng chính là môn dạy mà tôi
yêu thích.
- Trường nằm ngay ở trục chính của con đường giao thông trong phường, thuận lợi cho
việc đưa đón, trả trẻ của phụ huynh.
- Được sự quan tâm của ban giám hiệu, phòng giáo dục.
- 100% giáo viên có trình độ trung cấp trở lên, luôn giúp đỡ lẫn nhau tạo điều kiện cho
việc học hỏi kinh nghiệm.
- Về cơ sở vật chất tương đối đầy đủ để phục vụ cho việc dạy và học. Cảnh quan nhà
trường thoáng mát, có cây che bóng mát, cây cảnh góp phần rất lớn cho trẻ quan sát, từ
đó cung cấp cho trẻ những biểu tượng thể hiện sự hiểu biết của mình về thế giới xung
quanh.
2.2- Khó khăn:
- Trang thiết bị đồ dùng dạy học chưa phong phú, chưa hấp dẫn trẻ.
3


- Nhận thức của một số phụ huynh học sinh còn chưa đồng đều, còn cho rằng việc cho
trẻ đến trường chỉ là chơi chứ học vẫn chỉ là thứ yếu.
- Số trẻ trong lớp vẫn chưa đồng đều về chất lượng, số ít cháu còn nhút nhát trong khi
thể hiện ý tưởng của mình.
Xuất phát từ những thực tế trên tôi đã đề ra một số biện pháp thực hiện sau.
3. Biện pháp thực hiện:
3.1 - Khảo sát ban đầu:
Năm 2008- 2009 tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng cho trẻ lúc ban đầu để nắm
bắt được khả năng tạo hình của trẻ, từ đó có biên pháp phù hợp
Tổng số trẻ

54

Tỷ lệ %

Số trẻ đạt loại giỏi

7

13

Số trẻ đạt loại khá

10

18,5

Số trẻ đạt loại trung bình

34

63

Số trẻ đạt loại yếu, kém

3

5,5

Qua khảo sát ban đầu như trên, tôi thấy kết quả trên trẻ chưa cao là điều tôi cần phải
suy nghĩ làm thế nào để dạy trẻ đạt hiệu quả cao và tạo cho trẻ học một cách thoải mái,
tự tin, không gò bó, trẻ luôn hứng thú trong giờ học. Tôi tiến hành thực nghiệm:

3.2- Xây dựng nề nếp học tập trong giờ học trên lớp.
Nề nếp của trẻ là bước đầu của một tiết học, nếu chúng ta không đưa trẻ vào nề nếp
thì giờ học không đạt kết quả cao. Khi trẻ có nề nếp tốt cùng với sự hướng dẫn khoa học
của cô ngay ban đầu trẻ đã say mê với giờ học, luôn thể hiện cảm xúc, trí tưởng tượng
cho hoạt đông nghệ thuật.
Tôi đã rèn luyện nề nếp bằng cách: Xếp xen kẽ cháu mạnh dạn với cháu nhút nhát,
cháu nam xen cháu nữ. Chia tổ, đặt tên cho tổ “tổ chim xanh, tổ bướm trắng, tổ ong
nâu” và bầu ra tổ trưởng để quán xuyến, nhắc nhở thành viên của mình. Tôi luôn động
viên trẻ trong tiết học, uốn nắn tác phong ngồi học cho trẻ, trẻ ngồi đúng tư thế, không
nói chuyện, không nói leo, nói phải xin phép cô, nói rõ ràng, mạch lạc, đủ câu,…
Với những biện pháp trên trẻ đã có thói quen tốt trong việc xây dựng nề nếp học tập.
3.3- Tạo môi trường hoạt động thuận lợi để phát huy tính tích cực, khả năng sáng tạo
của trẻ.

4


Tạo điều kiện để trẻ thường xuyên tiếp xúc với môi trường xung quanh để từng bước
cung cấp các biểu tượng phong phú về đối tượng cho trẻ tự khám phá bằng cách huy
động sự tham gia của các giác quan, các qúa trình tâm lí khác nhau để lĩnh hội các khía
cạnh khác nhau của sự vật.
Tạo cơ hội để trẻ khám phá đối tượng (quan sát, nghe, hỏi, tiếp xúc và miêu tả) và tự
diễn đạt nhận thức cảm xúc của mình về đối tượng.
Tận dụng các thời điểm hợp lí trong ngày cho trẻ tiếp xúc như được ngắm nghía, chăm
sóc, vuốt ve, âu yếm với các con vật gần gũi (thỏ, mèo, gà con…) chơi với các đồ vật,
tri giác tranh ảnh nghệ thuật.
Trong quá trình cung cấp biểu tượng về đối tượng tạo hình tôi chỉ cho trẻ thấy được
những nét đặc trưng nổi bật , những cái đẹp lý thú gần gũi trẻ. Đồng thời giúp trẻ phân
tích, so sánh tổng hợp tìm ra những đặc điểm riêng, chung của những đồ vật cùng
nhóm, cùng loại. Từ đó giúp trẻ tìm ra phương thức thể hiện trong những tình huống

khác nhau.
Ví dụ : vẽ “Vườn hoa” có bông cao, bông thấp, bông cánh tròn, bông cánh nhọn, bông
mầu vàng, bông màu đỏ… Nếu trẻ đã được ngắm vườn hoa trong thực tế thì khi tạo
hình trẻ sẽ biết sử dụng phối hợp các kỹ năng vẽ nét cong, nét cong tròn khép kín, nét
xiên, nét thẳng và tô màu để vẽ vườn hoa sinh động và đẹp hơn.
Đặt và xắp xếp các vật liệu sao cho trẻ có thể thấy rõ và lấy được dễ dàng để thực hiện
hoạt động tạo hình vào bất cứ lúc nào trẻ thích và có thể trưng bày các sản phẩm của
mình.
Tạo môi trường nghệ thuật xung quanh trẻ như: bầy đồ chơi đẹp, xắp xếp các nguyên
vật liệu, đồ dùng một cách hợp lý đẹp mắt,...Từ đây tạo cho trẻ cảm giác thích thú và
mong muốn được tái tạo.
3.4- Phương pháp hướng dẫn phải dựa vào trẻ lấy trẻ làm trung tâm:
Trong giờ học nói chung và giờ học tạo hình nói riêng hãy để trẻ tự thể hiện, cô luôn
là người động viên, khuyến khích trẻ sáng tạo. Trẻ cần được động viên để thể hiện ý
muốn, tình cảm, cảm xúc và những hiểu biết của trẻ đối với sự vật, trẻ muốn được lựa
chọn.
+ Cái trẻ muốn làm (nội dung)
+ Làm thế nào để đạt được (quá trình)
+ Cái hoàn thành sẽ như thế nào (kết quả, sản phẩm)

5


Mong muốn của trẻ cần được tự thể hiện với những phương tiện tạo hình khác nhau.
Sự thể hiện mang tính cá nhân, bởi vì trẻ luôn tiếp cận theo đặc tính riêng của mình.
Chẳng hạn sau chuyến đi thăm quan “Trường Tiểu học” một nhóm trẻ được khuyến
khích hoạt động tạo hình, một trẻ vẽ trường Tiểu học, 5 trẻ khác lắp ghép, trẻ thì xé dán
trường Tiểu học. Mỗi trẻ tự lựa chọn bằng cách được phản ánh bằng xé dán, vẽ, lắp
ghép và các hình thức khác nhau để thực hiện cái có ý nghĩa đối với cá nhân trẻ.
Tăng cường các câu hỏi gợi ý giúp trẻ củng cố và áp dụng những kinh nghiệm đã

lĩnh hội trong các hoạt động khác nhau, động viên trẻ suy nghĩ, thăm dò, tìm cách giải
quyết vấn đề của trẻ. Hãy để tự trẻ miêu tả những gì trẻ biết và có thể làm.
Ví dụ: “Hãy cho cô biết vì sao”, “Nếu như vậy thì sao”, “Vì sao cháu lại biết”,
“Cháu có suy nghĩ gì”, “Còn gì để”, “ Hay có cách nào khác để”,…
Với những cử chỉ, hành động, lời nói tạo ra cho trẻ thấy là trẻ được đánh giá tốt
(khá) qua việc làm của trẻ. Ví dụ: “Ôi cô rất thích tô màu ngôi trường này”, “Bức tranh
này trông đẹp quá!”
Không lạm dụng các sản phẩm mẫu và làm mẫu, càng ít làm mẫu và càng ít sử dụng
vật mẫu sẽ càng kích thích trẻ tư duy và tìm kiếm cách thể hiện.
Thực tế cho thấy các sản phẩm mẫu sẽ làm tê liệt các cảm xúc đã có trước của trẻ,
làm giảm tính tích cực hoạt động trí tuệ của trẻ, vì các hoạt động cần thiết để tạo hình đã
được làm mẫu đầy đủ, trẻ luôn ghi nhớ, bắt trước. Nếu có trường hợp yêu cầu làm mẫu,
phải gợi ý chứ đừng nên làm ngay. Bắt đầu xé từ đâu, xé hình gì, xé như thế nào,… Tạo
tình huống để trẻ làm giúp. Ví dụ: “Để đất mềm ra chúng ta làm như thế nào?”. Trong
khi làm mẫu tôi luôn coi trọng quan điểm của trẻ, làm cho trẻ phát triển khả năng so
sánh, phân tích, suy nghĩ về nhiệm vụ. Động viên kích thích trẻ tự tìm, tự sáng tạo trong
khi thể hiện.
3.5 – Sử dụng nguyên vật liệu tạo hình:
Khi thực hiện hoạt động tạo hình, nguyên vật liệu không thể thiếu được. Vậy để
hoạt động tạo hình có hiệu quả, việc sử dụng nguyên vật liệu tạo hình là vô cùng quan
trọng.
Nguyên vật liệu là những loại đồ dùng, dụng cụ dễ kiếm. Có thể trẻ tự kiếm như lá
cây, phế liệu hư, vỏ hộp, thùng catong, quần áo cũ, bông, vải vụn,… Chúng có thể được
sản xuất như: giấy, hồ dán, kéo, …
Sự đa dạng của nguyên vật liệu tạo hình để lựa chọn để khuyến khích khả năng sáng
tạo của trẻ. Hoạt động tạo hình phải thể hiện qua mầu sắc như: tô, cắt, dán, vẽ, nặn, …
Để đảm bảo khi sử dụng nguyên vật liệu tạo hình tôi cần cân nhắc những điểm sau:
6

+ An toàn (không nhọn, không có cạnh sắc, không độc hại,…)
+ Rẻ tiền (những nguyên vật liệu mua ở địa phương)
+ Dễ kiếm: Ví dụ: vỏ ốc, hến, hạt na, bưởi, len, …)
+ Dễ bảo quản hay cất giữ
+ Dễ cầm: (phù hợp với tầm tay của trẻ)
+ Dễ cung cấp kinh nghiệm bao gồm cả giác quan.
+ Dễ sửa chữa
+ Tạo cơ hội để lựa chọn và sắp xếp nguyên vật liệu
+ Luôn quan sát sự tưởng tượng và sử dụng trí nhớ linh hoạt
Vì từng đồ dùng, đồ chơi còn nhiều hạn chế tôi luôn huy động trẻ tìm kiếm nguyên
vật liệu, phế thải có sẵn ở địa phương.
Ví dụ: Bằng những hạt gạo, hạt đỗ, rơm, rạ, lá cây, vỏ hến, giấy vụ, … tôi có thể tạo ra
nhiều con vật nghộ nghĩnh, sinh động, những bức vẽ, các đề tài khác nhau.
3.6 – Tích hợp các môn học khác:
Tích hợp là phương pháp đòi hỏi ở giáo viên sự sáng tạo linh hoạt và khéo léo khi
vận dụng, quá trình vận dụng tích hợp, cần lựa chọn nội dung phù hợp, logic, tránh quá
trình hoạt động trở lên rời rạc, chắp vá.
Ví dụ: Đối với tiết học “Vẽ phương tiện giao thông” (đề tài) tôi chuẩn bị rất nhiều
phương tiện giao thông (đồ chơi) và chuẩn bị từ 2 – 4 tranh vẽ phương tiện giao thông
cho bé quan sát.
Khi vào bài cho trẻ hát bài “Em tập lái ôtô”. Sau đó tôi hỏi trẻ; Cả lớp vừa hát bài
gì?
- Vậy trong lớp có những đồ chơi gì là phương tiện giao thông.
- Cho trẻ nói tên và đếm các phương tiện giao thông.
*. Sau đó tôi cho trẻ quan sát các bức tranh mà trẻ vừa được mô tả qua đồ chơi trong
lớp.
*. Giới thiệu và đàm thoại với trẻ về các bức tranh mẫu (từ 2 – 4 tranh)
*. Trẻ thực hiện: Tôi mở băng có các bài hát trong chủ điểm gợi cho trẻ say mê làm việc
trong khi trẻ thực hiện, tôi đến từng bàn động viên khuyến khích đối với những cháu
còn lúng túng, gợi ý cho trẻ làm từ đơn giản đến phức tạp. Đối với trẻ khá tôi gợi ý để

trẻ có nhiều sáng tạo trong bài vẽ.

7