Tài liệu ôn thi công chức tỉnh Thanh Hóa
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (6.58 MB, 96 trang )
PHl) Ll)C
\ TT
,1.-.--.
..........,
,
_
.
..
Noi- dung' -
'
r"--'"
"
-•.. -
7'
--.....................
..·T..-·-···..·/..·········
..·
~~!!:.~~-g.
.
_
-
- -•..................
-...
. -....
-
.)
A ._i. ..'
.. _ M<}NIqEN ~HP:<;.~HV~G..
. > •• .. •
I ; Chuyen d~ 1: NHUNG VAN DE CHUNG VE HE THONG CHINH TRI
---
1
..~~~I~~~~X~~~~~~~::-=T~=1-~
! VIETNAM
1_
..
." - r D-~cdISm--cli~h~th5ng chi;m ifi & mi6~'ta hien nay.
..·-·+--·--·8-"-
........
-. -
-l
i
t-llic~ndri:NHltNGVANDEc(jBANVEQUANLYHANHCHfNH-j-~-lJ
C-=~~~~:~~=~=-=-=:==-====t-=rr::::J
I
I
I NHA NU(JC
i
\,.._..__ _r:
i Nguyen
_
tac
quan
I _.._--_
16 _I.
--_
- ly hanh
_ chinh Nha mroc. --__ __ _ _---_
--_
..
___
.-_
_._
_-_
..
__
..
_.;.-_
I Hinh thirc, cong cu va phuong phap quan ly hanh chinh Nha mroc.
I 20
I
I
i1.._ .. _ .. __
I
i
__ __); _ ~
__
._...__ = _ , _ _.__.,
-.-_
,-_ - - - - ....,..-:.-.--.
.._. __ _L.._..
..
..
.._ i
! III I Chuyen de 3: TO CHUC BQ MAY HANH CHINH NHA NUOC CQNG ! 26 i
!I.-· - ·· ·i! •..·HOA
CHU NGHiA
VIET
I ------.- I!
-- ..· xA
--- HOI
-e-..•..•
- - - - NAM
- -- •.-.--- _ - - - ------.-.---.-+--.--..
i
i Khai quat ve be>may hanh chinh Nha nuoc
I 26
I
_
+:
[J_T:::C:~_::~=~~~~=-~~-=
de 4: CONG vu, _CONG
CHUC
l..--.- -..--.i--.--- -- --- - - - -- ..-.- ..-.- ..__ _ __ _.._._ __
I IV I Chuyen
1
...
_..-..--.- -
- ---- -- ..- -
--
!
-- _ __.~ -- -
i Cong chuc.
i
i
I Khai
'
i
51
I
.c
C=~Lffiili~~B_~-=~~~~===_:==-i::::::J
quat ve van ban quan 1y hanh chinh Nha mroc.
1_=~~e~!~~i~~~~~~Wl~~~~i=--~
a
I
!
- ---.-.i
..--- .~-?--. . i
._._J__g_~~g.y.¥.-;y.-~
...!~~~~.~i~-r:g.~it-~~~!?2,
..~§~g".~~!£~.g:~J?:£h'?~~_~9.!!g.~?_Qg
..Y.ll~-. --- -1
i
[y_Ifli~~~~5~i'~Q!LAEg~IU:_~~~~==T=:iI:=:=]
47
mroc
\
dia phucmg
63
1,...
r'--vi-'T-Ch~y~~-dr6-;
cAi-c'Acii HANHcliINHNHX-Nitac-vl CAI-cAcH"
i
\
I CHE DO CONG VU, CONG CHUC
I
I
I Khai
- -
-- ..-
_.-,!
78
niem, vai tro va muc dich cua cai each hanh chinh Nha mroc
!
78
rr==:_P~~:~~~BF--4~~::£'illt
N~~=====:=~+-~=~
tinh
~=fug:~~E[lli[,;~g_;;~====~===:=-=I=]2=l
_
__ _
t=~EE~~~ilili_0EiI_£E:~K[d~~i~~~
\ Cal cach hanh chinh cua
\\--_.__
I
i
Thanh Hoa
\
Muc
tieu_., day
ml;U1h
cach cM _ de>cong
.__ -..-_ - -..- d.i
_ ..---_ - _._
_ ---_ Vl,l,
.. cong
_.._ __ -..chuc
__ cua
_ _ -Chinh
_--- phu
Quan diem.
I\- ..__ B_
.. __ ._
i,,, - C-
!
~
__ ..--_
_ .. _
__
_
_
__
..
_
_
_ .. _
- -.._
_ .. _ _
MON
TIENG
ANH .. "" .. _
_
_
_
_""
MON
TIN _HOC
-..- _ -._.-.._
-..VANPHONG
_
_ -.._ _ -_..- _
_._
_"'_
_._._._._
..
_
_..
.. __
_
_._
_ .. _................
_._ ..--._ --
_........
-._ _
i
..1., -........ _-?.O - .....
.. !:
!
90
!
!
-_
..--
81
·[
-
!,
93
·
_ ·_ .. _ .. ·
_
-95
_
11
:,
••
l"t,
! :;
l.'._ •
!';
,
I
j' ;
,':'
/;
·f
.-l.
:;j!
.1 f
·1
,{~<.
l. : '~I
'.{
P{·,
CHUYENDB
NHUNG
VAN DE CHUNG
.
1
VE HE THONG
CHiNH
.
.
TRI (1 VIET NAM
1. KHAI NIEM
VB HE THONG CHlNH TRI.
.'
, Co r~t nhieu each hieu khac nhau v~ h~ thong chinh tri, thea nghia chung
nhat, h~ t~ong chinh tri la mot chinh thS cac t6 chirc chinh tri hop phap trong xa
h(>ibao gorn cac dang chinh tri, nha mroc va cac t6 chirc chinh tri - xa hoi duoc
lien ~~t voi nhau trong mot h~ thong t6 chu~ nham tac dong vao c~c qua trlnh cua
dai song ~a i; cllll& co, duy tri va phat trien che d(>chinh tri phu hQ'Pvoi loi ich
cua giai cap cam quyen.
H~ thong chinh tri xuat hien cling voi s\!' xu§.t hien cua giai cap, nha mroc
nham thuc hien dirong l6i chinh tri cua giai cap, dang phai cAm quyen, do do no
mang ban ch§.t, ly tuong chinh tri va phan anh loi ich cua giai c§.pcAm quy~n. H~
th6ng chinh tri la m(>tb(>ph?n kiSn truc thuqng tAng xa h(>i,bao g6m cac thi~t ch~
co quan h~ vai nh~lUv~ m?t m\lc tieu, chuc nang trong vi~c th\!'c hi~n quySn l\!,c
h9
chinh trio
Vi~t Nam, khai ni~m "h~ th6ng chinh tri" IAn dAu tien duQ'c Dang ta su
d\lng trong van ki~n H(>i nghi IAn thu sau Ban Ch§.p hanh Trung uang khoa VI
(thang 3/1989) thay cho khai ni~m "h~ th6ng chuyen chinh vo san". H~ th6ng
chinh tri nuac ta v?n hanh thea co ch~ Dang lanh d~o, Nha nuac quan ly, Man dan·
lam chu, day khong chi don gian la s\!' thay d6i ten gQi rna la m(>tbuac d6i mai
quan trQng trong tu duy chinh tri cua Dang tao H~ th6ng chinh tri xa h(>ichu nghla
la s\!,k~ thua va phat triSn cac thanh tvu v~ t6 chuc va ho~t d(>ng cua h~ th6ng
chuyen chinh vo san trong cac giai do~n truac "d6i mai ", d6ng thai phan anh mN
hi~n th\!'c mai v~ chinh tri va dan chu trong di~u ki~n d6i mai kinh t~ - xa h(>i 6
nuac ta hi~n nay. H~ th6ng chinh tri do bao g6m: Dang C(>ngsan Vi~t Nam, Nha
nuac C(>nghoa xa h(>ichu nghla Vi~t Nam, M?t tr?il T6 qu6c, Doan thanh nien
C(>ng san H6 Chi Minh, H(>i Lien hi~p ph\l nu, T6ng Lien doan Lao d(>ng,H(>i
Nong dan, H(>iCvu chi~n binh va cac t6 chuc chinh tri - xa h(>ihQ'Pphap khac.
o
o ch~ d(>ta, nhan dan la nguai lam nen nhung th~ng lQ'ilich su va chinh hQ
la chu thS duy nh§.t,t6i cao cua quy~n l\!'cchinh tri, do do toan b(>ho~t d(>ngcua h~
th6ng chinh tri phai xu§.t phat tu lQ'iich va nguy~n vQng chinh dang cua nhan dan,
suc m~nh cua cac t6 chuc trong h~ th6ng chinh tri la 6 s\!,g~n bo m?t thi~t vai nhan
dan. D6ng thai trong m(>tchinh thS dan chu, vi~c th\!'c hi~n quy~n l\!'cchinh tri doi
hoi bao dam tinh th6ng nh§.t cua quy~n l\!,c d6ng thai lo~i bo mQi nguy co d(>c
quySn quy~n l\!'c tu b§.t ky m(>tt6 chuc hay l\!,c lUQ'ngchinh tri nao. Vi V?y, vi~c
th\!'c hi~n quy~n l\!'c chinh triluon cAnd~n s\!,phan cong, ph6i hqp giua cae t6 chuc
trong vi~c th\!'c hi~n quySn quyth dinh duang l6i chinh tri, quySn thi hanh duang
16i chinh tri va quySn kiSm tra, giam sat d6i vai vi~c quy~t dinh duang 16ichinh tri
va th\!'c thi duang l6i chinh trio Di~u nay co y nghla quan trQng bao dam cho quy~n
l\!'c chinh tri luon ph\lc V\l lQ'iich va y chi cua nhan dan, ngan ngua nguy co l~m
quySn, tha hoa quy~n l\!,clam phuong h~i d~n quYSn l\!,ccua nhan dan.
II.
cAc
TO CHUC TRONG
HB THONG CHINH
TRJ
o VI$T
NAM
a
Cac t6 chtrc hop thanh h~ thong chinh tri hien nay mroc ta bao gom: Dang
Cong san Vi~t Nam, Nha mroc <;Qnghoa xa h~i c~u nghia yi~t Nam, M?t trfm To
quoc Viet Nam va cac doan the nhan dan. M6i to clnrc deu co vi tri, vai tro va
phirong thirc hoat dong khac nhau ;rai,nhtrng ~huc nang, nhiem vu khac nhau dt;ai
sir lanh dao cua mot Dang duy nhat cam quyen va su quan ly cua nha mroc nham
thuc hien quyen hrc chinh tri cua nhan dan vi muc tieu: "dan giau, mroc manh, dan
chu, cong bang, van minh".
1) Dang cong san Vi?t Nam, dQi tien phong cua giai c~p cong nhan d6r;g
thai la dQi tien phong cua nhan dan lao dong va cua dan tee Viet Nam; dai bieu
trung thanh 19i ich cua giai c~p cong nhan, nhan dan lao dQng va cua ca dan tQc.
Dang lanh d~o h~ th6ng chinh trj d6ng thai la bQ ph?n cua h~ th6ng ~y. Dang l~y
chu nghla Mac - Lenin va tu tuang H6 Chi Minh lam n~n tang tu tuang, kim chi
nam cho hanh d(>ng. Dang g~n bo m?t thiSt vai nhan dan, ton tr<;mgva phat huy
quy~n lam chu cua nhan dan, dva van nhan dan dS xay dvng Dang, chiu sv giam
sat cua nhan dan, ho~t dQng trong khuon kh6 HiSn phap va phap Iu?t.
Sv lanh d~o cua Dang cQng san Vi~t Nam d6i vai h~ th6ng chinh tri la di~u
ki~n c~n thiSt va t~t ySu dS bao dam cho h~ th6ng chinh tri giu dugc ban ch~t giai
c~p cong nhan, bao dam m<;>iquy~n Ivc thu(>cv~ nhan dan, vai tro Ianh d~o cua
Dang thS hi~n tren nhung nQi dung chu ySu sau:
M9t la, Dang d~ ra cuang lInh chinh tri, duang 16i, chiSn lugc, cac dinh
huang v~ chinh sach va chu truang Ian phat triSn kinh tS - xa hQi dS nha nuac thS
chS hoa thanh phap Iu?t, d6ng thai Dang Ia Ivc Iugng lanh d~o va t6 chuc thvc hi~n
Cuang lInh, duang I6i cua Dang.
Hai la, Dang lanh d~o h~ th6ng chinh tri va xa h(>ichu ySu thong qua nha
nuac va cac doan thS qu~n chung, duang 16i, chu truong, quan diSm cua Dang
dugc Nha nuac tiSp nh?n, thS chS hoa b~ng phap lu?t va nhfrng chu truang, chinh
sach, kS ho~ch, chuang trinh Cl,lthS. Vi V?y, Dang Iuon quan tam dSn vi~c xay
dvng nha nuac va b(>may cua nha nuac, d6ng thai kiSm tra vi~c nha nuac thvc
hi~n cac nghi quySt cua Dang.
Ba la, Dang th6ng nh~t lanh d~o cong tac can bQ va quan ly dQi ngu can bQ,
giai thi~u nhUng dang vien Uti tu co du nang Ivc va ph~m ch~t vao ho~t dQngtrong
cac ca quan cua h~ th6ng chinh trio
B6n la, Dang lanh d~o b~ng cong tac tuyen truy~n thuySt phl,lc,v?n dQng, t6
chuc kiSm tra giam sat b~ng hanh dQng guang m~u cua dang vien. Dang lanh d~o
thong qua t6 chuc dimg va dang vien ho~t dQng trong t6 chuc cua h~ th6ng chfnh
trj, tang cUOng chS dQ trach nhi~m ca nhan, nh~t la nguai dUng d~u. Dang thuang
xuyen nang cao ban lInh chinh trj, ph~m ch~t d~o duc, nang Ivc c~m quy~n va hi~u
qua lanh d~o.
DS thvc hi~n vai tro lanh d~o cua minh, Dang phai vffug m~nh v~ chinh trj,
tu tuang va t6 chuc, thuong xuyen tv d6i mai, tv chinh d6n, nang cao trinh dQ, tri
tu~, gifr vfrng truy~n th6ng doan kSt, th6ng nh~t trong Dang, tang cuang dan c~u
2
va ky luat trong hoat dong cua Bang, thuong xuyen tu phe binh va phe binh. f)~u
tranh chong chu nghia ca nhan, chu nghia co hoi, t~ quan lieu, tham nhiing, lang
phi va moi hanh dong chia re be phai,
Bang phai phat huy vai tro chu dong sang tao va trach nhiern cua cac co
quaI?-nha nuoc, cac doan th~ nhan dan, kh~c phuc t~ quan lieu dQc doan, chuyen
quyen, bao bien lam thay; mat khac, Bang khong diroc buong long S\I lanh dao,
mat canh giac truce nhfrng luan dieu, co hoi, mi dan doi Bang phai tra quyen hrc
cho nha mroc va nhan dan. Thuc ch§.t cua nhirng doi hoi do chi nham chia re Bang
voi nhan dan, xoa bo vai tro lanh dao cua Bang va lam thay d6i che dQ; mot vai
a
nuac xa hQi chu nghla trong nhfrng diSu ki~n lich Slr da hinh thanh h~ thfmg chinh
tri da dang, do la cac dang lien minh vai Bang cQng san, thua nh~n S\Ilanh d~o cua
Bang cQng san chil khong phai la dang d6i l~p. Kinh nghi~m lich Slr cho th§.y,
thanh l~p dang d6i l~p la nguy co trllc tiSp d~ m§.t chinh quySn vao tay cac l\Ic
luqng thli dich vai chu nghla xa hQi. Cac thS lllCthli dich, phan dQng hi~n nay cling
dang lqi d\lng chieu bai da dang, da nguyen chinh tri, dan chu nh~m xoa bo cac
nuac xa hQi chu nghla b~ng "diSn biSn hoa binh".
2) Nha nuac C9ng hoa xii h9i chit nghla Vi¢f Nam la t6 chilc quySn l11cth~
hi~n va thllC hi~n '1 chi, quySn lllc cua nhan dan, thay m~t nhan dan, chiu trach
nhi~m truac nhan dan quan 1'1toan bQ ho~t dQng cua dai s6ng xa hQi. M~t khac
Nha nuac CQng hoa xa hQi chu nghla Vi~t Nam chiu sllianh d~o cua giai c§.pcong
nhan, thllc hi~n duang 16i chinh tri cua giai c§.p cong nhan, thong qua dQi tien
phong la Bang cQng san Vi~t Nam.
a
Nha nuac la tf\} cQt cua h~ th6ng chinh tri nuac ta, la cong C\lt6 chilc thllc
hi~n '1 chi va quySn l\Ic cua nhan dan, thay m~t nhan nhan chiu trach nhi~m truac
nhan dan d~ quan 1'1toan bQ ho~t dQng cua dai s6ng xa hQi. Bo chinh la Nha nuac
cua nhan dan, do nhan dan va vi nhan dan. Nha nuac quan 1'1,diSu hanh nSn kinh
tS b~ng phap lu~t, quy ho~ch, kS ho~ch va cac cong C\ldiSu tiSt tren co sa ton tr9ng
quy lu~t khach quan cua thi twang. Bang lanh d~o nha nuac th\Ic hi~n va bao dam
dfiy du quySn lam chu cua nhan dan. Nhu v~y, Nha nuac xa hQi chu nghla vua la
co quan quySn lllC, vua la bQ may chinh trt, hanh chinh, vua la t6 chilc quan 1'1
kinh tS, v[m hoa, xa hQi cua nhan dan. QuySn lllC nha nuac la th6ng nh§.t, co Sll
phan cong, ph6i hqp va ki~m soat gifra cac co quan trong vi~c th\Ic hi~n cac quySn
l~p phap, hanh phap va tu phap.
Nha nuac CQng hoa xa hQi chu nghla Vi~t Nam co vi tri va vai tro d~c bi~t
quan tr9ng trong h~ th6ng chinh trio Chilc nang va nhi~m V\l cua nha nuac trong h~
th6ng chinh trt, trong dai s6ng xa hQi duqc th~ hi~n b~ng m6i quan h~ gifra nha
nuac vai Bang va cac t6 chilc chinh tri - xa hQi. Nha nuac th~ chS hoa chu truong,
duang l6i cua Bang thanh HiSn phap, phap lu~t va chinh sach lam cong C\ld~ thllc
hi~n quan ly nha nuac d6i vai m9i lInh VllCcua dai s6ng xa hQi.
Vi~c xac dinh dung vi tri, vai tro va nhi~m V\l cua nha nuac trong h~ th6ng
chinh tri co y nghla 1'1lu~n va thllC tiSn trong qua trinh d6i mai h~ th6ng chinh trio
Kh~c ph\lc S\I ch6ng cheo, l~n san gifra cac thanh t6 trong h~ th6ng chinh tri, nh~t
la trong m6i quan h~ gifra Bang va Nha nuac trong diSu ki~n ph:it tri~n kinh tS thi
3
tnrong dinh huang xii hoi chu nghia, xay dung Nha mroc phap quyen xii hoi chu
nghia, d~y manh cong nghiep hoa, hien dai hoa va hoi nhap quoc tS.
- Trong bQ may nha nuoc, Quoc hoi la ca quan dai dien cao nh~t cua nhan
dan, co quan quyen luc Nha mroc cao nhat cua nuoc Cong hoa xa hoi chu nghia
Viet Nam. Quoc hQi do nhan dan tnrc tiep b~u ra, la co quan duy nh~t co quyen l~p
hiSn va l~p phap, Quoc hoi quyet dinh nhirng chinh sach ca ban v~ d6i noi, d6i
ngoai, nhiem vu phat triSn kinh tS xa hoi, nhirng nguyen t~c chu yeu v~ t6 chirc va
hoat dong cua bQ may Nha nuac v~ cac quy~n va nghla V\l co ban cua cong dan.
Qu6c hQi th\fc hi~n quySn giam sat t6i cao vai toan bQ ho~t dQng cua Nha mrac.
Vai y nghla do Qu6c hQi duQ'cgQi la co quan l~p phap.
- Th\fc hi~n quy~n hanh phap la bQ may hanh chinh nha nuac tir trung uang
tai dia phuang, dUng d~u la Chinh phu. Theo quy dinh t~i di~u 94 HiSn phap nam
2013, Chinh phu la co quan hanh chinh cao nh~t cua nuac CQng hoa xii hQi chu
nghla Vi~t Nam, th\fc hi~n quy~n hanh phap, la co quan ch~p hanh cua Qu6c hQi
chiu trach nhi~m truac Qu6c hQi va phai bao cao cong tac vai Qu6c hQi, Uy ban
thuemg V\l Qu6c hQi, Chu tich nuac. Chinh phu th6ng nh~t quan ly vi~c th\fc hi~n
cac nhi~m V\l chinh tri, kinh tS, van hoa, xii hQi, an ninh, qu6c phong va d6i ngo:;li
cua nha nuac.
BQ va co quan ngang BQ la cac co quan cua Chinh phu, th\fc hi~n chuc nang
quan 1:9nha nuac d6i vai nganh, linh V\fC(hay nhom nganh, lInh v\fc) tren ph~m vi
ca nuac va quan ly nha nuac d6i vai cac dich V\l cong thuQc nganh, lInh VllCduQ'c
glao.
Cac co quan thuQCChinh phu do Chinh phu thanh l~p thea tung nhi~m ky,
th\fc hi~n nhUng nhi~m V\l nh~t dinh do Chinh phu giao (co thS lam chuc nang
quan Iy hanh chinh nha nuac ho;1iccung c~p dich Vl)cong cho Chinh phu).
BQ may chinh quy~n dia phuang 6 nuac ta hi~n nay duQ'ct6 chuc ba dp (tinh,
huy~n,xa) vai hai co quan chu ySu la H9i d6ng nhan dan va Uy ban nhan dan.
- Co quan tu phap bao g6m Toa an nhan dan va Vi~n kiSm sat nhan dan cac
c~p. Day la nhfrng co quan duQ'cl~p ra trong h~ th6ng co quan quan Iy nha nuac dS
bao v~ phap lu~t, dam bao vi~c th\fc thi phap lu~t mQt cach nghiem minh, chinh
xac.
Toa an cac c~p la co quan nhan danh Nha nuac, thS hi~n thai dQva y chi cua
Nha nuac truac cac Vl)an thong qua ho~t dQng dQc l~p va chi tuan thea phap lu~t.
Toa an la co quan duy nh~t co quy~n ap dl)ng chS tai hinh S\f,khong ai bi coi la co
tQi va phai chiu ph~t khi chua co ban an kSt tQi cua Toa an dii co hi~u l\fc phap
lu~t.
DS dam bao phap lu~t duQ'c ch~p hanh nghiem minh, bao dam vi~c xet xu
dung ngmJi dung tQi, Vi~n kiSm sat nhan dan duQ'c t6 chuc thanh h~ th6ng, t~p
trung th6ng nh~t va th\fC hi~n dQc I~p th~m quy~n cua minh d6i vai cac co quan
khac ~ua nha nuac. Th\fc hi~n cac quy~n kh6i t6, kiSm sat cac ho~.tdQng di~u tra,
truy to ...
4
Nha mroc thuc h~~n quan ly xa hQi bang phap luat, d6ng thai coi trong giao
due nang cao y thirc chap hanh phap lu~t cua nhan dan, vi v~y c~n tang cuong phap
che xa hoi chu nghia.
3) Mgt trdn T6 quoc Vi¢t Nam
trong h¢ thong chinh tri
va cdc doan thi
chinh tri - xii hoi thanh vien
.
.
Mat tr~n T6 quoc Vi~t Nam va cac doan thS chinh tri - xa hQi thanh vien la
mot bQ phan cua h~ thong chinh tri, la co sa chinh tri cua chinh quyen nhan dan.
Mat tr~n T6 quoc Viet Nam hoat dQng theo phirong thirc hiep thirong dan chu, ph6i
hQ'Pva thong nhat hanh dong gifra cac thanh vien,
Cac doan thS chinh tri - xa hQi, cac t6 chuc xa hQi 1anoi t~p hQ'Pquin chung,
phan anh y chi, nguy~n v<;mgva lQ'ifch cua cac t&nglOp nhan dan, vi v~y la mQt bQ
ph~n khong thS thi~u cua mQt xa hQi dan chu. Cac t6 chuc nay nuac ta hi~n nay
la bQ ph~n khong tach rai cua h~ th6ng chinh tri va la co sa chinh tri eua chinh
quySn nhan dan, mQt trong nhUng cong C\lbao dam quySn 19c nha nuac thuQc vS
nhan dan. NhUng t6 ehue nay co vai tro r~t quan trQng trong S\l nghi~p d?i doan k~t
toan dan tQc xay dvng va bao v~ T6 qu6c; d?i di~n, bao v~ quySn va IQ'iieh hQ'P
phap, chinh dang eua nhan dan, cham 10 lQ'ifeh cua cac doan vien, hQi vien; th\lc
hi~n dan chu va xay dvng xa hQi lanh m?nh; tham gia xay dvng Dang, Nha nuae;
giao d\le ly tuang va d?o duc each m?ng, quySn va nghia V\l cong dan, tang cuang
m6i lien h~ gifra nhan dan vai Dang, Nha nuae, gop ph&n th\lc hi~n va thue d~y
qua trinh dan chu hoa va d6i mai xa hQi, th\lc hi~n co ch~ Dang lanh d?o, Nha
nuac quan ly, nhan dan lam chu.
a
Cac doan thS chinh tIi - xa hQi r~t da d?ng, co thS la eac t6 chuc ehinh tri xa hQi, t6 chue xa hQi, t6 chuc xa hQi - nghS nghi~p, ...
Trong s6 cac t6 chuc qu&n chung
t6 chuc nong c6t, gifr vai tro quan tn;mg.
a nuac
ta, M~t tr~n T6 qu6c Vi~t Nam la
_ Mgt trgn T6 qu6c Vi¢t Nam la t6 ehuc lien minh chinh tri, lien hi~p t\l
nguy~n cua t6 chuc ehinh tri, t6 chuc chinh tri - xa hQi, t6 chuc xa hQi va cac ca
nhan tieu biSu trong cac giai c~p, t&ng lOp xa hQi, cac dan tQc, ton giao va nguai
Vi~t Nam dinh cu nuac ngoai . .Trong do, Dang CQng san Vi~t Nam vila la thanh
vien vila la nguai lanh d?o M~t tr~n.
a
NhUng doan thS chinh tri - xa hQi khae co vai tro quan trQng trong h~ th6ng
ehinh tri a nuae ta g6m:
_ T6ng Lien aoem lao a6ng Vi¢t Nam la t6 chuc chfnh tri - xa hQi rQng Ian
eua giai c~p cong nhan, dQi ngu tri thuc va nhUng nguai lao dQng.1\1'nguy~n l~p ra
nh~m m\lc dich t~p hQ'P,doan k~t l\l'c luqng; d?i di~n va bao v~ cae quySn, IQ'ifeh
hQ'Pphap, chinh dang cua nguai lao dQng.
_ Doan thanh nien c6ng scm H6 Chi Minh la t6 chuc chinh tri - xa hQi t~p
hQ'Pd.ng lap thanh nien, la doan thS cua cac thanh nien Uti tu, dQi h~u bi cua Dang.
I6 chuc £)oan duQ'cthanh l~p tren ph?m vi ca nuac, co m~t a h&Uh~t cae co quan,
dan vi, duQ'ct6 chuc theo h~ th6ng hanh chinh til trung uang d~n co sa nh~m thu
5
hut thS h~ tre vao nhirng heat dong xii h9i b6 ich, lanh rnanh, qua do giao due '1
tlnrc ton trong phap luat cho thanh nien.
- H9i Lien hiep phu nit Vi?t Nam la t6 chirc chinh tri - xii hoi cua phu nfr,
bao v~ quyen binh ding, loi ich hop phap va chinh dang cua phu nfr, H9i co nhiem
vu doan ket, van dong, t6 chirc, huong d~n phu nir thirc hien chu tnrong, chinh
sach cua Bang, phap luat cua Nhamroc, gop phan xay dung va bao v~ T6 quoc
Viet Nam xii hoi chu nghia, tham gia vao cac hoat dong chinh tri, xii h9i d~ bao v~
quyen loi cua phu nir, bao dam binh ding gioi,
- H9i Nang dan Vi?t Nam la t6 chirc chinh tri - xii h9i cua giai c~p nong dan,
co nhi~m Vl,lv?n d9ng giao dl,lch9i vien, nong dan phat huy quySn lam Chll, tich
c\fe h<)ct?P nang cao trinh d9, nang l\fc vS m<)im~t; d~i di~n giai c~p nong dan
tham gia xay dvng Bang va Nha nuac; cham 10 bao v~ cac quySn va lqi ich cua
nong danVi~t Nam.
- H9i Cl:fUchiin binh Vi?t Nam la doan thS chinh tri - xii h9i, nO'it?P hqp,
doan kSt, t6 chuc, d9ng vien cac thS h~ C\fUchiSn binh gift gin va phat huy ban
ch~t, truySn th6ng "B9 d9i Cl,lH6", tich C\fCtham gia xay dvng va bao v~ T6 qu6c,
bao v~ thanh qua cach m~ng, xay dvng va bao v~ Bang, chinh quySn, chS d9, bao
- v~ quySn lqi chinh dang va hqp phap clla C\fUchiSn binh, cham 10 giup dO'nhau vS
_tinh th~n va V?t ch~t trong CU9Cs6ng, g~n bo tinh b~n chiSn d~u.
Ben c~nh nhung t6 chuc tren day, nhiSu t6 chuc xii h9i khac cung tham gia
tich C\fCvao ho~t d9ng trong h~ th6ng chinh tri nhu Lien hi~p cac h9i khoa h<)ckI
thu?t Vi~t Nam, H9i Nha bao Vi~t Nam, Lien hi~p cac t6 chuc hfru nghi Vi~t Nam,
H9i Chu th?p do Vi~t Nam, ... M9t s6 h9i nghS nghi~p, h9i cua cac nha tri thuc, cac
nha khoa h<)c,khong chi don thu~n mang tinh ch~t doan thS xii h9i ma cac t6 chuc
nay cung dong vai tro to IOn trong vi~c th\fc hi~n cac nhi~m V\l chinh tri Clla d~t
nuac.
Cac t6 chuc qu~n chung khac nhau nay tuy thea tinh ch~t, ton chi va m\lc
dich dii duqc xac dinh, co nhi~m Vl,lv?n d9ng, giao d\lc doan vien, h9i vien ch~p
hanh lu?t phap, chinh sach; cham 10, bao v~ cac quySn va lqi ich hqp phap, chinh
dang Clla doan vien, hQi vien; giup doan vien, hQi vien nang cao trinh d9 vS m<)i
m~t va xay dvng cUQcs6ng mai; tham gia quan 1'1nha nuac, quan 1'1xii h9i.
Phuong thuc t6 chuc va ho~t d9ng Cllacac t6 chuc nay tuy khac v6i t6 chuc
Bang va cac cO'quan nha nuac nhung dSu g~n ch~t vai vi~c th\fc hi~n cac m\lc
tieu, nhi~m Vl,ldo Bang va Nha nuac giao pho. Cac t6 chuc chinh tri - xii h9i la
hinh thuc t6 chuc d9ng vien, triSn khai ngu6n l\fc con nguai cho cac m\lc tieu xay
dvng va bao v~ T6 qu6c Vi~t Nam do Bang liinh d~o, Nha nuac th6ng nh~t quan Ii.
Trong h~ thfmg chinh tr! - xii h9i Vi~t Nam, vai tinh ch~t chinh tri va tinh ch~t xii
h9i rQng lOn, cac t6 chuc chinh tri - xii h9i dong vai tro la nguai t6 chuc, v?n d9ng
dong dao qu~n chung nhan dan th\fc hi~n cac nhi~m V\l d~t ra d6i vai cach m~ng
Vi~t Nam thong qua nhfrng hinh thuc phli hqp.
Nhu V?y, co thS nh?n th~y r5 r~ng trong h~ th6ng chinh tri Vi~t Nam, cac t6
chuc qu~n chung dong vai tro vua la trung tam doan kSt, t?P hqp dong dao cac l\fc
luqng qu~n chung nhan dan (tinh ch~t xii h9i), d~i di~n va bao v~ quySn, lqi ich
6
hop phap, chinh dang cua cac thanh vien vira thirc hien vai tro nSn tang chinh tri
cua chinh quyen nhan dan, t6 chirc dong vien nhan dan thirc hien thang loi cac
nhiern vu chinh tri cua Dang va Nha mroc,
Dang ton trong tinh tu chu, ung hQ moi heat dong tir nguyen, tich eve, sang
tao va chan thanh lang nghe y ki~n dong gop cua Mat tran va cac doan th~. Dang,
Nha mroc co co che, chinh sach, tao diSu kien de Mat tran va cac doan the nhan
dan hoat dong co hieu qua, thuc hien vai tro giam sat va phan bien xa hci.
III. BAN cRAT CVA fIB THONG CHiNH TR_l:o mroc T A.
Duoi su lanh dao cua Dang Cong san Vi~t Nam, dQi tien phong cua giai e~p
eong nhan, d6ng thai la dQi tien phong eua nhan dan lao dQng va eua dan tQe Vi~t
Nam, nhan dan ta da dung len lam each m~ng, gianh l~y quySn lve nha mrae va t6
ehue ra h~ thfmg ehinh tri eua minh. Do do, nhan dan thve hi~n quySn lam ehu
thong qua ho~t dQng eua nha nuae, eua ea h~ th6ng ehinh tri va cae hinh thue dan
ehu tr\le ti~p, dan ehu d~i di~n.
Ban eh~t eua h~ th6ng ehinh tri nuae ta dUQ'equy dinh bai cae co sa nSn
tang sau:
_Ca sa ehinh tri eua h~ th6ng ehinh tri nuae ta la eh~ dQ nh~t nguyen ehinh
tri vai mQt Dang duy nh~t e~m quySn, lanh d~o Nha nuae va xa hQi tren nSn tang
dan ehu xa hQi ehu nghia.
Co sa ehinh tri eua h~ th6ng ehinh tri nu6e ta la nSn kinh t~ thi truemg dinh
huang xa hQi ehu nghia, d\la tren lve luqng san xu~t hi~n d~i va quan h~ san xu~t
ti~n bQ pin) hqp. D6ng thai, co sa kinh t~ nay t~o ra cae xung l\le d~ d6i mai, hoan
thi~n h~ th6ng ehinh tri, nang eao kha nang tae dQng tieh eve vao qua trinh phat
tri~n kinh t~.
_ Co sa xa hQi eua h~ th6ng ehinh tri la d\la tren nSn tang lien minh giai e~p
gifra eong nhan, nong dan, t~ng lap tri thue va kh6i d~i doan k~t toan dan tQe. Vai
co sa xa hQi la kh6i d~i doan k~t toan dan tQe, h~ th6ng ehinh tri nuae ta khong chi
la hinh thue t6 ehue ehinh tri nh~m th\le hi~n quySn Ive eua nhan dan rna con la
hinh thue t6 ehue d~i di~n eho y chi, nguy~n vQng va quySn lQ'ieua mQi t~ng lap
nhan dan, la bi~u tuqng eua d~i doan k~t dan tQe.
_ Ca sa tu tuang eua h~ th6ng ehinh tri la ehu nghia Mac - Lenin va tu
tuang H6 Chi Minh. Cae quan di~m eua ehu nghia Mac - Lenin, tu tuang H6 Chi
Minh la cae can eu ly lu~ d~ xay d\fllg h~ th6ng ehinh tri vai eh~ dQ nh~t nguyen
ehinh tri va dinh huang phM tri~n xa hQi ehu nghia Vi~t Nam.
a
S\l nh~t quan vS co sa ehinh tri, kinh t~, xa hQi va tu tuang la nhan t6 vira
bao dam tinh nang dQng va kha nang thieh Ung eua h~ th6ng ehinh tri truae sv v~n
dQng va phat tri~n eua d~t nuae va th~ gi6i.
a
H~ th6ng ehinh tri nuae ta la mQt h~ th6ng cae thi~t eh~ va th~ eh~ g~n liSn
vai quySn lve ehinh tri eua nhan dan va d~ thl,fehi~n cae nhi~m V\l, quySn h~n do
nhan dan giao pho, uy quySn. VS thve eh~t, h~ th6ng ehinh tri khong phai la ffi9t
h~ th6ng t6 ehue co quySn lve tv than, quySn Ive eua h~ th6ng ehinh tri b~t ngu6n
7
tir quyen luc cua nhan dan, phat sinh tir sir uy quyen cua nhan dan, thS hien nr
nrong cua Chu tich H6 Chi Minh: "MQi quyen hanh va lire hrong dSu a noi dan".
Trong ch~ dQ do nhan dan ta lam chu thS duy nhat va t6i cao cua quyen hrc chinh
tri, nhan dan uy quyen cho mot h~ thong, cac t6 clnrc bao g6m Dang Cong san Viet
Nam, Nha mroc, Mat tr?n T6 quoc Viet Nam va cac doan thS nhan dan.
a
H~ thong chinh tri mroc ta la mot hinh thirc t6 chirc thuc hanh dan chu,
m6i mot t6 chirc trong h~ thong chinh tri dSu la nhirng hinh tlurc dS thirc hien dan
chu dai dien va dan chu tnrc tiep cua nhan dan. Cac t6 chuc nay duQ'ct6 chuc va
ho?t dQng tren cO'sa nguyen t~c dan chu va cac ml,lc tieu dan chu. DiSu do b~t
ngu6n tu b~m ch~t cua ch~ dQ chinh tri xa hQi chu nghla. "Dan chu xCih(ji chit
nghfa la bim chit cua ch~ dQ ta, vua la ml,lctieu, vua la dQng ll,fccua Sl,fphat triSn
d~t nuac ". M6i mQt t6 chuc trong h~ th6ng chinh tri vua la mQt hinh thuc thl,fc
hanh dan chu, t6 chuc cac qua trinh dan chu vua la c6ng Cl,lbao dam dan chu trong
xa hQi, mQt tru6ng hQc dan chu dS giao dl,lcy thuc dan chu, nang cao nang ll,fclam
chu cua nhan dan.
IV. DAc DIEM CVA ~
H~ th6ng chinh tri
a nuac
THONG CHlNH TRJ
d WaC
TA HI$N NAY
ta hi~n nay co nhfrng d?c diSm cO'ban sau:
1) Tinh nhcit nguyen chinh trt cua h¢ th6ng chinh trt
Ch~ dQ chinh tri Vi~t Nam la thS ch~ chinh tri mQt Dang duy nh~t cc1m
quySn m?c dli trong nhfrng giai do?n lich su nh~t dinh, trong ch~ dQ chinh tri Vi~t
Nam ngoai Dang CQng san Vi~t Nam con co Dang Dan chu va Dang Xa hQi. Tuy
nhien hai Dang nay duQ'c t6 chuc va ho?t dQng nhu nhfrng d6ng minh chi~n luQ'c
cua Dang CQng san Vi~t Nam, thua nh?n vai tro lanh d?o va vi tri duy nh~t cua
Dang CQng san Vi~t Nam. Do V?y, vS thl,fcch~t ch~ dQ chinh tri kh6ng t6n t?i cac
dang chinh tri d6i l?p.
H~ th6ng chinh tri Vi~t Nam g~n liSn vai vai tro t6 chuc va lanh d?o cua
Dang CQng san Vi~t Nam. M6i t6 chuc thanh vien cua h~ th6ng chinh tri dSu do
Dang CQng san Vi~t Nam sang 1?pvua dong vai tro 1ahinh thuc t6 chuc quySn h,rc
cua nhan dan (Nha nuac), t6 chuc t?P hQ'Pdoan k~t qUc1nchung, d?i di~n y chi va
nguy~n v9ng cua qUc1nchung (M?t tr?n T6 qu6c Vi~t Nam va cac doan thS nhan
dan) la t6 chuc dong vai tro 1a phuang ti~n dS Dang CQng san thl,fc hi~n Sl,flanh
d?o chinh tri cua minh.
Toan bQ h~ th6ng chinh tri dSu duQ'ct6 chuc va ho?t dQng tren nSn tang tu
tuang chu nghla Mac - Lenin va tu tuang H6 Chi Minh. DiSu do quy dinh tinh nh~t
nguyen tu tuang, nh~t nguyen y thuc h~ chinh tri cua toan bQ h~ th6ng va cua tung
thanh vien trong h~ th6ng chinh trio
2) Tinh th6ng nhcit cua h¢ th6ng chinh trt
H~ th6ng chinh tri Vi~t Nam bao g6m nhiSu t6 chuc co tinh ch~t, vi tri, vai
tro chuc nang khac nhau nhung l?i quan h~ ch?t che, g~n bo vai nhau t?O thanh
mQt thS th6ng nh~t. Sl,fda d?ng, phong phil vS t6 chuc va phuang thuc ho?t dQng
cua cac t6 chuc thanh vien trong h~ th6ng chinh tri t?O diSu ki~n dS phat huy va t~lO
8
.!
ra sir cong huang sire manh trong toan b<) h~ thong dS thuc hien co hieu qua cac
nhiem vu chinh tri cua m6i t6 chirc thanh vien va cua toan b<)he thong,
Nhan t6 quyet dinh tinh thong nh~t cua h~ thong chinh tri mroc ta la sir lanh
dao thong nh~t cua mot Dang duy nh~t d.m quyen la Dang Cong san Viet Nam
theo nguyen t~c t:ftp trung dan chu, Vi~c quan triet va thuc hien nguyen t~c t:ftp
trung dan chu trong t6 chirc va hoat dong la nhan t6 co ban dam bao cho h~ thong
chinh tri co duoc sir thong nh~t ve t6 chirc va hanh dong nham phat huy sire manh
dfmg b<)cua toan h~ th6ng chinh tri cling nhu cua m6i t6 chuc trong h~ th6ng chinh
trioB6ng thai, tinh th6ng nh~t cua h~ th6ng chinh tri con thS hi~n 6 m\lc tieu chinh
tri la xay dvng xa h<)ichu nghla Vi~t Nam vai n<)idung: dan giau, nuac mlilnh,dan
chu, cong b~ng, van minh. H~ th6ng chinh tri dUQ'ct6 chuc nhu m<)tchinh thS
th6ng nh~t tu Trung uang dSn dia phuong va c~p ca s6.
Cac quan di@mva nguyen t~c cua chu nghla Mac - Lenin va tu tuang H6
Chi Minh deu dUQ'ccac t6 chuc trong h~ th6ng chinh tri 6 nuac ta v~md\lng, ghi r5
trong Dieu l~ cua tUng t6 chuc.
3) H¢ th6ng ehinh tri gan bo m9t thiit vai nhan dan, ehiu S~( giam sat etta
nhan dan
H~ th6ng chinh tri Vi~t Nam la m<)th~ th6ng khong chi g~n vai chinh tri,
quyen l\fc chinh tri rna con g~n vai xa h<)i.Do v:ftytrong c~u trUc cua h~ th6ng
chinh tri bao g6m cac t6 chuc chinh tri nhu Dang, Nha nuac va cac t6 chue vua co
tinh chinh tri vua co tinh xa h<)inhu M~t tr:ftnT6 qu6c va cac doan th@nhfm dan.
H~ th6ng ehinh tri khong dUng tren xa h<)i,tach ra kh6i xa h<)inhu nhiing
l\fc luqng chinh tri, ap buc xa h<)itrong cac xa h<)iboc l<)trna la b<)ph~n Clla xa
h<)i,g~n bo vai xa h<)i. S\f g~n bo m~t thiSt gifra h~ th6ng chinh tri vai nhan dan
duQ'c thS hi~n ngay trong ban ch~t cua cac b<)ph:ftnc~u thanh h~ th6ng chinh tri:
D~mg C<)ng sfm Vi~t Nam la dlilibi@utrung thanh lQ'iich clla giai c~p cong nhan,
nhan dan lao d<)ngva cua ca dan t<)c;Nha nuac C<)nghoa xa h<)ichu nghla Vi~t
Nam la nha nuac cua nhan dan do nhan dan, vi nhan dan; M~t tr~n T6 qu6c, cac
doan thS nhan dan la hinh thuc t:ftphqp, t6 chuc cua chinh cac t~ng lap nhan dan.
S\f g~n bo gifra h~ th6ng chinh tri vai nhan dan con duQ'c xac dinh b6i Y
nghia h~ th6ng chinh tri la truang hQc dan chu cua nhan dan; m6i t6 chuc trong h~
th6ng chinh tri la phuong thuc th\fc hi~n quyen lam chu cua nhan dan.
4) H¢ th6ng ehinh tri co Slf kit h9'Peh¢t ehe gifra tinh giai e6.pva dan t(Je
Bang C<)ng san Vi~t Nam ngay tu khi ra dai da lanh dlilOcach m~mgVi~t
Nam tiSn hanh cu<)cd~u tranh giai phong giai c~p g~n lien vai cu<)cd~u tranh giai
phong dan t<)c. Giai c~p va dan t<)choa d6ng, cac giai c~p, t~ng lap xa h<)idoan
kSt, hqp tac dS cung phat mQi giai dOlilnxay dvng va phM triSn Cllah~
th6ng chinh tri, v~n dS dan t<)c, qu6c gia luon la ca s6 doan kSt mQi h!c lUQ'ng
chinh tri - xa h<)id@th\fc hi~n th~ng IQ'icac nhi~m V\l cua cach mlilngVi~t Nam.
V~n de d~t ra d6i vai t6 chuc va hOliltd<)ngclla h~ th6ng chinh tri la doan kSt giai
c~p, t~p hqp l\fc lUQ'ngtren nSn tang kh6i dlilidoan kSt toan dan t<)c.
9
M\lC tieu xay dung chu nghia xa hQi quy dinh h~ thong chinh tri mang ban
ch~t giai c~p cong nhan, dai dien trung thanh 19i ich cua giai c~p cong nhan va
nhan dan lao dong. DQc l~p dan tQcg~n li~n voi chu nghia xa hQi da g~n kSt van d~
dan tQc va vftn d~ giai c~p. Do v~y trong thirc tiSn each mang Vi~t Nam, sir phan
biet gifra dan toe va giai cftp d~u mang tinh tuong d6i va khong co ranh gioi ra
rang, tao nen sire manh t6ng hop cua toan bQ h~ thong chinh trioNho vay h~ thong
chinh tri luon dai biSu cho dan tQc la ySu t6 doan kSt dan tQc, g~n bo mat thiSt voi
nhan dan va 18.h~ thong cua nhan dan, do nhan dan, vi nhan dan.
10
CHUYENDB2
NHUNG
VAN DE
co BAN VE QUAN LV H.ANH CHINH
I. QUAN NI~M VB QUAN LY HANH
NH.A NUaC
cHiNH NHA NUdc
1. Cae khai Diem
~haini~m'qUiin
Ii
Hoat dong quan ly b~t nguon tir su phan cong, hop tac lao dong, nay sinh khi
c
yeu c
thuong, ph6 bi~n thi quan 1y co thS hiSu la hoat dQng nh&m tac dong mot each co
t6 chirc va dinh huong cua chu thS quan ly van mot d6i tuong nh~t dinh dS diSu
chinh cac qua trinh xii hQi va hanh vi cua con nguai, nh&m duy tri tinh 6n dinh va
phat triSn cua d6i tm;mg thea nhfrng rn\lc tieu dii dinh.
Voi quan ni~rn tren, qwin 1ybao g6rn cac y~u t6 sau:
- Chu thS qmin 1y: La tac nhan t~o ra cac tac dQng quan 1Y.Chu thS luon 1a
ca nhan ho~c t6 chuc. Chu thS quan 1y tac dQng len d6i tuqng quan 1y b&ng cac
cong C\lvoi nhfrng phuong phap thich hqp thea nhfrng nguyen t~c nh~t dinh.
- D6i tuqng quim 1y: TiSp nh~n trvc ti~p sv tac dQng cua chu thS quan lY·
Tu)' thea tung lo~i d6i tuqng khac nhau rna nguai ta chia thanh cac d~ng quan ly
khac nhau.
- Khach thS quim ly: Chiu sv tac dQng hay chiu sv diSu chinh cua chu thS
quan ly, do la hanh vi cua con nguai va cac qua trinh xii hQi.
- M\lC tieu qwin Iy: La cai dich c
dQng quan ly cung nhu Iva chQn cac phuong phap quan ly thich hqp.
Quan Iy ra dai chinh la nh&rnd~n hi~u qua IOnhon, nang su~t cao han trong
cong vi~c. Thvc ch~t cua quan ly con nguai trong t6 chuc nh&rnd~t m\lc tieu cua
t6 chuc voi hi~u qua cao nh~t.
Quan 1y 1a rnQt ho~t dQng r~t phuc t~p va ph\l thuQCvan nhiSu ySu t6 khac
nhau. Cac y~u t6 do tac dQng dSn nQi dung, phuong thuc va cong C\ldS tiSn hanh
quan lY. MQt s6 y~u t6 co ban c
~
Khai ni~m qulin
Ii nhil
nl¥uc
Quan ly nha nuoc xu~t hi~n cling voi sv xu~t hi~n cua Nha nuoc, la quan 1y
cong vi~c cua Nha nuoc. NQi ham cua quan ly nha nuoc thay d6i ph\l thuQc van
chS dQ chinh tf!, trinh dQ phat triSn kinh tS- xii hQi cua rn6i mQt qu6c gia qua cac
giai dO';lnIich su. Ngay nay, quan ly nha nuoc xet vS m~t chuc nang bao g6m hO';lt
11
dong l~p phap cua co quan l~p phap, hoat dong hanh chinh (chap hanh va dieu
hanh) cua Chinh phu va hoat dong tir phap cua he thong nr phap,
Trong h~ thong xa hoi, t6n tai r~t nhieu chu thS tham gia quan ly xa hQi
nhu: Dang, Nha mroc, t6 chirc chinh tri xa hoi, cac dean thS nhan dan, cac hiep hoi
vv ... Trong hoat dong quan ly cua cac chu thS khac nhau do thi quail ly nha mroc
co nhtrng diem khac biet.
Thic nhdt, chu thS quan ly nha mroc Ia cac co quan trong bQ may Nha mroc
thirc hien clnrc nang lap phap, hanh phap, tir phap.
Thtr hai, d6i tirong quan Iy cua Nha nUDcla toan bQ dan' cu va cac t6 chuc
trong ph~m vi tac dQng quYSnl\fc Nha nuDc.
Th{r ba, vi tinh da d~ng vS lqi ich va ho~t dQng cua con nguai trong xa hQi,
quan ly nha nUDc diSn ra tren t~t ca cac lInh V\fCcua dai s6ng xa hQi: chinh tri,
kinh tS, van hoa, xa hQi, an ninh, qu6c phong, ngo~i giao nh~m thoa man nhu cfru
hqp phap cua nhan dan.
Thu tu, quan ly nha nUDcmang tinh quySn l\fc nha nUDc,l~y phap lu~t lam
cong Cl,lquan ly chu ySu nh~m duy tri SlJ6n dinh va phM triSn cua xa hQi.
Til nhfrng d?c diSm tren, co thS hiSu quan ly nha nUDcla mQt.d~ng quan ly
xa hQi d?c bi~t, mang tinh quYSn llJe nha nUDe va sir dl,lngphap lu~t nha nUDcdS
diSu ehinh hanh vi ho~t dQng eua eon nguai tren t~t ca eae lTnhv\Ie eua dai s6ng xa
hQi do eae co quan trong bQ may Nha nUDe thlJc hi~n, nh~m thoa man nhu efruhqp
phap cua eon nguai, duy tri SlJ6n dinh va phat triSn cua xa hQi. Trong ho~t dQng
quan ly nha nUDe, v~n dS kSt hqp eae ySu t6 eua ho~t dQng quan ly la r~t phue t~p,
doi hoi eae nha quan ly phai eo nang IlJe cao vDi S\I he>trq eua eac phuang ti~n
eong ~
hi~n d~i.
(!_)i Khlii nifm
qulin!j himh chinh nhit nU'O'c
Trong quan ly nha nUDe, quan Iy hanh chinh la ho~t dQng da d~ng, trung
tam, chu ySu, vi hanh ehinh la ho~t dQng t6 ehue va diSu hanh dS th\Ie hi~n quYSn
l\Ie nha nUDe trong qmin ly xa hQi. Tuy nhien, quan ly hanh ehinh nha nUDe eo
ph~m vi hyp han so vDi quan ly nha nUDe. Thu nh~t, quan ly hanh ehinh nha nUDe
la ho~t dQng thlJc thi quYSnhanh phap eua Nha nUDe tue la ho~t dQng eh~p hanh va
diSu hanh. Thu hai, ehu thS quan ly hanh ehinh nha nUDe la eae eo quan, can bQ,
cong chuc hanh chinh nha nUDe trong h~ th6ng Chinh phu til Trung uang dSn eo
sa.
Do do, quan ly hanh ehinh nha nUDcla ho~t dQng thlJe thi quySn hanh phap
eua nha nUDe, nh~m tae dQng eo t6 chue va diSu ehinh b~ng quySn llJe phap lu~t
nha nUDcd6i vDi cac qua trinh xa hQi va hanh vi ho~t dQng cua eon nguai do cac
co quan trong h~ th6ng Chinh phu til Trung uang dSn co sa tiSn hanh dS th\fc fii~n
nhfrng ehuc nang va nhi~m Vl,lcua Nha nUDe,nh~m duy tri va phM triSn eao cae
m6i quan h~ xa hQi va tr~t t\f phap lu~t, thoa man eae nhu cfru hqp phap eua eon
nguai trong cong eUQcxay dlJng va bao v~ t6 qu6c.
Dinh nghla tren co 3 nQi dung quan tn;mg:
12
- ~\f hoat dong thirc thi quyen hanh phap: Hanh phap la mot trong 3 quyen
cua quyen luc nha mroc thong nhat,
Chinh phu la co quan cao nh~t thirc hien quyen hanh phap d6i voi toan xa
hoi,
Nhung Chinh phu thirc hien chirc nang cua minh phai thong qua h~ thong
thS chS hanh chinh nha mroc, Vi vay, Chinh phu con la co quan quan ly hanh chinh
nha mroc cao nh~t cua Nha mroc.
Quan ly hanh chinh nha mroc thuc hien quyen hrc chinh tri bang quyen hanh
phap trong hanh dQng (hanh chinh nha mroc).
a
- Sir tac dQng co t6 chirc va diSu chinh: T6 chirc day la t6 chirc hanh chinh
nha nuoc, la S\f thiSt l~p m6i quan h~ con nguai, gifra ca thS vai t~p thS dS th\fc
hi~n quan ly hanh chinh nha nuac m9t qua trinh xa h9i. Trong quan ly hanh chinh
nha nuac, chuc nang t6 chuc r~t quan tn;mg, vi khong co t6 chuc thi khong thS
quan ly duqc. Nha nuac phai t6 chuc ca tri~u nguai va m6i nguai d@uco vi·tri tich
C\fCd6i vai xa hQi, dong gop ph~n cua minh dS t:;tofa lqi ich cho xa hQi. V~n dS c6t
lei la S\I quy dinh v@m~.tphap ly thS hi~n b~ng cac quySt dinh quim ly vS nguyen
t~c, tieu chuAn, bi~n phap nh~m t:;toS\fphil hqp cua cac qua trinh xa h9i va hanh vi
ho:;ttd9ng cua con nguai.
- S\f tac dQng b~ng phap lu~t va thea phap 1u~t. Phap lu~t phai duqc ch~p
hanh nghiem chinh, tren cO' so binh d~ng truac phap 1u~t. Khong duqc phep d\Ia
vao quySn dS lam trai phap lu~t. MQi S\Ivi ph:;tmphap lu~t dSu phai duqc xu lY·
@ Tinh
eh~t
CO'
ban ella quan
ly himh
ehinh nha ntrO'e it ntrO'eta
:. Tinh chdt chinh tri xii h9i chit nghza
Nha nuac 1atrung tam cua quySn l\fc chinh tri, trv cQt cua h~ th6ng chinh trio
Hanh chinh nha nuac la b9 ph~n tn;mg ySu cua Nha nuac dS th\fc hi~n quySn 1\IC
nha nuac trong xa hQi. Do do, ho:;tt d9ng hanh chinh nha nuac cua b9 may hanh
chinh nha nuac luon huang tai th\fc hi~n mvc tieu chinh trio
a nuac ta, quan 1y hanh chinh nha nuac th\Ic hi~n duang
16i lanh d:;tocua
Dang C9ng san Vi~t Nam.
Uinh
chdt dan chit xii h9i chit nghza
Nha nuac ta 1a Nha nuac cua dan, do dan va vi dan, t~t ca quySn l\fc thuQc
v@nhan dan, do do xet v@chinh tri xa hQi, nhan dan la chu thS qmln ly d~t nuac.
Nha nuac duqc nhan dan uy quy@nthay m?t cho nhan dan th\Ic hi~n quan 1ytoan
dan, toan di~n. Chinh vi thS rna ho:;ttd9ng hanh chinh nha nuac phai chiu S\IkiSm
tra, giam sat cua nhan dan, phai dam bao nhan dan lam chu th\fc S\ftrong quan 1y
nha nuac, quan 1yxii h9i.
Tinh ch~t nay doi hoi quan ly hanh chinh nha nuac phai t:;todiSu ki~n dS thu
hut dong dao qu~n chung nhan dan tham gia vao quan 1y cac qua trinh xa h9i vai
phuO'llg cham th\fc hi~n qua trinh dan chu hoa: "diin hiit, dan him, dan lam, dan
kiJm tra".
13
a
Til thirc tiSn each mang
mroc ta trong nhfrng nam qua, Dang va Nha mroc
ta dii quan t~i~t tu tuong l~y dan lam g6c, xay dung va phat triSn quyen lam chu
cua nhan dan lao dong,
- Tinh chat khoa hoc
Trong qua trinh phat trien cua xii h9i, quan Iy luon phai co can cir khoa hoc.
Quan Iy la khoa hoc vi no co tinh quy luat, co cac nguyen Iy va moi quan he nrong
h6 voi cac khoa hoc khac. D6ng thai, cling voi tinh khoa hoc, quan Iy la nghe thuat
vi no phu thuoc vao tai nghe, ban linh, nhan each, tri tue, kinh nghiem ... cua ngiroi
quan ly.
Cling voi sir phat trien cua Nha mroc va vai tro ngay cang tang cua Nha
mroc trong quan Iy xii hoi, khoa h9C hanh chinh d~n tro thanh mot nganh khoa h9C
dQc I~p v~o nhfrng nam d~u thS ky 20.
Quan Iy hanh chinh Nha nuac Ia biSu hi~n quan tr9ng va t~p trung nh~t cua
toan bQ ho~t dQng cua Nha nuac trong qua trinh phiit triSn kinh tS va dai s6ng xii
hQi. Chinh vi V?y, nguai can bQ, cong chuc phai co kiSn thuc vS nhfrng quy Iu~t
khach quan cua ho~t d9ng quan Iy noi chung va quan Iy nha nuac noi rieng.
1- - Tinh chdt nganh, linh vlfC
D6i tm;mg cua quan Iy hanh chinh nha nuac Ia ho~t dQng cua cu dan tren cac
linh VllCkhac nhau cua dai s6ng xii hQi: chinh tri, kinh tS, van hoa, xii hQi, an ninh,
qu6c phong, tinh th~n, ill tuang... Quan ly hanh chinh nha nuac khong chi Ia t6
chuc diSu chinh tUng linh VllC rna con phai lien kSt, ph6i hQ'p cac lInh VlJCthanh
mQt thS th6ng nh~t dS dam bao xii hQi phiit triSn d6ng bQ, can d6i, co hi~u qua, dap
Ung nhu c~u cua cac thanh vien trong xii hQi. Tuy nhien, quan Iy cac lInh V\TCcua
dai s6ng xii hQi khong co nghTa Ia cac co quan hanh chinh nha nuac diSu chinh
m9i khia c~nh ho~t dQng xii hQi rna chi diSu chinh cac khia c~nh do Iu~t dinh.
@ae d~edi~m CO' ban
eua quan If hanh ehinh nha nU'O'e
.
Khi noi dSn d~c diSm cua quan Iy hanh chinh nha nuac Ia n6i dSn nhung net
d~c thli cua quim Iy hanh chinh nha nuac dS phan bi~t vai cac d~ng quan Iy xii hQi
cua cac chu thS khac. Tuy nhien, cling c~n phai th~y r~ng quan Iy hanh chinh nha
nuac Ia mQt d~ng quan Iy xii hQi n6i chung, nhung no Ia d~ng quan Iy xii hQi d~c
bi~t. Vi v~y, dS d~t mvc dich nghien Clru, cling nhu hoan thi~n quan ly hanh chinh
xii hQi chu nghTa trong thllc tiSn, khi xem xet c~n g~n vai cac d~c diSm chung cua
quan Iy nha nuac, quan Iy hanh chinh nha nuac va nhfrng d~c diSm rieng cua quan
Iy hanh chinh nha nuac xii hQi chu nghTa. Vai cach tiSp c?n nhu tren, quan Iy hanh
chinh nha nuac xii hQi chu nghTa c6 cac d~c diSm co ban duai day:
- Quan ly hanh chinh nha nuac mang tinh quySn 11lc d~c bi~t, tinh t6 chuc
r~t cao va tinh m~nh I~nh dan phuang cua Nha nuac.
Ho~t dQng quan Iy hanh chinh nha nuac mang tinh quySn l\Tc nha nuac.
Tinh quySn Illc ~y Ia d~c diSm dS phan bi~t ho~t dQng quan Iy nha nuac vai cae
ho~t dQng quan Iy khac. QuySn IlJc h~mh ehinh nha nuac b~t ngu6n til quySn 11lc
nha nuac.
14
- Quan ly hanh chinh nha mroc co muc tieu chien hroc, co chuang trinh va
co kS hoach dS thuc hien muc tieu,
Trong quan ly, hoat dong dS ra rnuc tieu duoc coi la chirc nang d~u tien va
co ban, Muc tieu quan ly la can cir dS cac chu thS quan ly dua ra nhtrng tac dong
thich hop voi nhimg hinh thirc va phuong phap phu hop, Muc tieu cua quan ly
hanh chinh nha mroc la muc tieu t6ng hop bao gl>m: chinh tri, kinh tS, van hoa, xa
hoi, an ninh, quoc phong, ngoai giao va cac muc tieu co tinh chftt lau dai, co tinh
thir bac hanh chinh tao thanh mot h~ thong muc tieu tu Trung uang dSn co s6. DS
d?t duqc m\lc tieu rna Dang va Nha nuac d~t ra, hanh chinh nha nuac c~ thiSt l?p
h~ th6ng cac chuang trinh, d\l' an va h~ th6ng kS ho?ch dai h?n, trung h?n va ng~n
h?n.
- Quan ly hanh chinh nha nuac co tinh chu dQng, sang t?O va linh ho?t trong
vi~c diSu hanh, ph6i hqp, huy dQng mQi ll,l'cluqng, phM huy suc m?nh t6ng hQ'PdS
t6 chuc l?i nSn san xuftt xa hQi va cUQcs6ng con nguai tren dia ban cua minh thea
Sl,l'phan cong, phan c§.p, dung th~m quySn va thea nguyen t~c t?P trung dan chu.
- Quan ly hanh chinh nha nuac co tinh lien t\lC va tuang d6i 6n dinh trong t6
chuc va ho?t dQng.
'
NSn hanh chinh nha nuac co nghla V\l ph\lc V\l nhan dan, lfty ph\lc V\l cong
V\lva nhan dan la cong vi~c h~ng ngay, thuang xuyen cho nen qufm ly h~mhchinh
nha nuac phai bao dam tinh lien t\lC dS thoa man nhu c~u h~ng ngay cua nhan dan,
cua xa hQi va phai 6n dinh dS dam bao ho?t dQng khong bi gian do?n trong bftt ky
tinh hu6ng chinh tri - xa hQi nao. Tinh lien t\lC lien quan ch?t che tai cong tac luu
tru cac van ban, gifty cua co quan, t6 chuc va nhan dan. Tinh 6n dinh 6 day la
tuang d6i vi dai s6ng kinh tS xa hQi luon phM triSn khong ngirng, hanh chinh nha
nuac phai Iuon thich ling vai th\l'c tS xa hQi trong tirng giai do?n, vai S\l'phM triSn
cua thai d?i.
ta
- Quim ly hanh chinh nha nuac co tinh chuyen mon hoa va nghS nghi~p cao.
Day la nghi~p V\l cua mQt Nha nuac va mQt nSn h~mh chinh khoa hQc, van minh,
hi~n d?i. Quan Iy hanh chinh nha nuac khong chi duqc coi la mQt nghS rna con
duQ'c coi la mQt nghS t6ng hqp, phuc t?P, sang t?O nhftt trong cac nghS. Can bQ,
cong chuc hanh chinh nha nuac khong chi co chuyen mon chuyen sau, rna phai co
kiSn thuc rQng tren nhiSu lInh v\l'c.
- Quan ly hanh chinh nha nuac co tinh h~ th6ng thu b?c ch~t che, Ia mQt h~
th6ng thong su6t tu tren xu6ng duai, cftp duai ph\lc tung cftp tren, nh?n chi thi va
chiu Sl,l'kiSm tra thuang xuyen cua cftp tren (khac vai h~ th6ng dan Cll'va.h~ tli6ng
xet xu cua cac co quan tu phap).
- Qucin ly hanh chinh nha nuac xa hQi chu nghla khong co S\l'cach bi~t tuy~t
d6i vS m?t xa h9i giua nguai quan Iy va nguai bi quan IY.B6i vi, thu nhftt, trong
quan ly xa hQi thi con nguai vua la chu thS vira Ia d6i tuqng cua quan lY.M?t khac
trong chu nghla xa hQi, nhan dan la chu thS quan ly dftt nuac.
- Quan ly hanh chinh nha nuac xa h9i chu nghla Ia ho?t QQngkhong vi lqi
nhu?n. Quan ly harth chinh nha nuac khong co m\lc dich tl,l'than, no tbn t?i la vi xa
15
hoi, no co nhiern vu phuc vu loi ich cong va loi ich nhan dan. Do do, heat dong
quan ly hanh chinh nha mnrc kh6ng thea du6i loi nhuan rna nham phuc vu loi ich
congo Tuy nhien, no phai dat hieu qua xa hQi tren co
tiSt kiern chi phi.
sa
- Quan ly hanh chinh nha mroc XHCN rnang tinh nhan dao. Xu~t phat til ban
ch~t Nha mroc dan chu XHCN, t~t ca cac hoat dong cua nen hanh chinh nha mroc
dSu co muc tieu phuc vu con nguoi, ton trong quyen va loi ich hop phap cua c6ng
dan va l~y do lam xuat phat diSm cua h~ thong luat, thS ch@,quy t~c va thu tuc
hanh chinh.
II. NGUYEN
TAc QUAN LY HA.NH CHlNH NHA NUdc
Nguyen t~c quan ly hanh chinh nha nuac la tu tuang chi d?o hanh dQng,
hanh vi quan Iy nha nuac cua cac co quan va can bQ, cong chuc nha nuac.
Nguyen t~c quan ly hanh ehinh duqc hinh thanh tren co sa quy lu~t khach
quan, qua kSt qua nghien CUusau s~c cae diSu ki~n thlfc t@xa hQi, dva tren ban
ch~t chinh tri xa h<)itrong thai gian, khong gian va hoan canh C\lthS. Cac nguyen
t~c quan ly hanh chinh nha nuac thS hi~n cac quan diSm chinh trj va cac phuong
thuc trong qua trinh thvc hi~n quySn hanh phap b~ng ho?t d(}ng ch~p hanh cua cac
co quan hanh chinh-nha nuac va nhfing nguai duqc Nha nuac uy quySn tham gia
quan 1)'-cac cong vi~c nha nuac, xa h<)i.Bai v~y, nguyen t~c quan Iy hanh chinh
luon phat triSn thea sv phat triSn cua cac hi~n tuqng chinh tri - xa h<)iva kha nang
nh~n thuc cua con nguai.
Xu~t phcit til ban ch~t ch@d<)chinh tri, tu thlfc ti~n xay dvng Nha nuac xa
h<)ichu nghla a Vi~t Nam, tren co sa nghien CUuco ch9n 19Cnhfing thanh tlfUcua
hanh chinh h9C va kinh nghi~rn cua cac nuac khac, co thS rut ra duqc nhfing
nguyen t~c quan 1)'-hanh chinh nuac ta nhu sau:
a
1. Nguyen t~e quan Iy hanh ehinh nha nU'(Yedum S1)' H'inh d~o ella Dang
tham gia, ki~m tra, giam sat ella nhan dan d6i vo-i quan Iy hanh ehinh
va Sl}'
nha nU'O-e.
Lich su hinh thanh va phat triSn cua Nha nuac Vi~t Nam kiSu mai g~n liSn
vai Slf lanh d?o cua Dang CQng san Vi~t Nam. Trong h~ th6ng chinh tri a nuac ta
Dang CQng san Vi~t Narn la Dang c~rn quySn, la Ivc luqng lanh d?o Nha nuac va
xa hQi.
Truac hSt, Dang lanh d?o quan ly hanh chinh nha nuac b~ng cac nghi quySt
dS ra duang 16i, chu truong, chinh sach, nhi~m V\lcho quan 1)'-nha nuac va can cu
van do dS Nha nuac ban hanh h~ th6ng cac van ban phap lu~t nh~m thlfc hi~n
duemg 16i chinh sach cua Dang. Dang dinh huang hoan thi~n h~ th6ng cac co quan
quan ly vS m~t co c~u t6 chuc cling nhu cac hinh thuc va phuong phap chung.
Dang lanh d?o thong qua cong tac t6 chuc va can b<). Dang dao t?O, Ilfa
ch9n, giai thi~u can bQ cho co quan quan 1)'-nha nuac, lanh d?o vi~c s~p xep, phan
b6 can b<).
Ho?t d<)ng t6 chuc, chi d?o, tuyen truySn v~n dQng, kiSm tra slf thlfc hi~n
cac Nghi quySt cua Dang cling nhu phap lu~t cua nha nuac, cua t6 chilc Dang cac
16
c~p va dang vien co vai tro r~t quan trong, bao dam hieu hrc va hieu qua trong
quan Iy nha mroc.
Sir lanh dao cua Dang - hat nhan cua h~ thong chinh tri mroc ta la CO' sa bao
dam SlJphoi hop cua cac co quan nha nuoc va t6 chirc xa hQi, loi cu6n duoc dong
dao nhan dan tham gia thuc hien cac nhiem vu quan ly nha mroc.
Dang lanh dao quan ly nha mroc nhung khong lam thay cac CO' quan nha
mroc, Chinh vi v~y viec phan dinh chirc nang lanh dao cua CO' quan Dang va chirc
na?g quan Iy cua ~ac co quan nha mroc la v~n dS vo cling quan trong va cling la
dieu kien co ban de nang cao vai tro lanh dao cua Dang va hi~u Ivc, hi~u qua quan
Iy cua bQ may nha nuac.
Sv tham gia cua nhan dan van quySn Ivc chinh tri la mQt trong nhfrng ~:,)c
trung cua ch~ dQ dan diu, quySn tham gia van ho:;ttdQng thvc hi~n quySn IlJc nha
nuac cua nhan dan duqc quy dinh t:;ti DiSu 28 Hi~n phap 2013: "Cong dan c6
quySn tham gia quan Iy nha nuac va xa hQi, tham gia thao lu~n va ki~n nghi cac
v~n dS cua cO' sa, dia phuong va ca nuac. Nha nuac t:;to diSu ki~n dS cong dan
tham gia quan ly nha nuac va xa hQi, cong khai, minh b:;tchtrong vi~c ti~p nh~n,
phan h6i y kiSn, ki~n nghi cua cong dan".
Nhan dan c6 quySn tham gia van quan ly nha nuac mQt cach trlJc ti~p ho~c
gian ti~p, tham gia giai quy~t nhfrng v~n dS Ian va h~ tn;mg cua dia phuang ho~e
don vi. Ngoai vi~c tham gia biSu quy~t khi Nha nuac t6 chuc trung c~u dan y,
nhfrng hinh thuc tham gia trlJe ti~p khac cua nhan dan van quan Iy nha nuac Ia:
Thao lu~n g6p y kiSn van qua trinh xay dlJng nhfrng d:;tolu~t ho~c cac quy~t dinh
quan tr<;mgkhac cua Nha nuae ho~c eua dia phuong; kiSm tra cac CO' quan quan Iy
nha nuac; thvc hi~n quySn khi~u n:;ti,t6 cao hanh vi vi ph:;tmphap lu~t trong quan
ly nha nuac ... Cae hinh thuc tham gia gian tiSp cua nhan dan van quan Iy nha
nuac, kiSm tra giam sat ho:;ttdQng cua cac CO' quan nay thong qua ho:;ttdQng cua
cac d:;tibiSu do minh b~u ra.
DS dam bao sv tham gia quan Iy hanh chinh nha nuac cua nhan dan c6 hi~u
qua, c~n phai thS ch~ hoa cac quySn d6 mQt cach Cl} thS, phat huy han nfra vai tro
cua cac d:;tibiSu nhan dan va nang cao hi~u qua sv tham gia, kiSm tra giam sat eua
eac doan thS nhan dan van quan Iy nha nuac.
2. Nguyen t~c t~p trung dan chu
Nguyen t~c t~p trung dan chu quy dinh truac h~t la SlJlanh d:;tot~p trung d6i
vai nhfrng v~n dS CO' ban chinh ySu nh~t, ban ch~t nh~t. SlJ t~p trung d6 dam bao
cho CO' quan c~p cluai, dia phuong va cO' kha nang thvc hi~n quy~t dinh cua
Trung uong can cu van cac diSu ki~n thvc t~ cua minh. Ben c:;tnhd6 phai bao dam
tinh sang t:;to,quySn chu dQng cua dia phuong va cO'sa. C~p Trung uong gifr quySn
th6ng nhfrt quan ly nhfrng vfrn d~ CO' ban, d6ng thai thvc hi~n phan cfrp quan ly,
giao quy~n h:;tntrach nhi~m cho cac dia phuong, cac nganh trong t6 chuc quan ly
di~u hanh dS thvc hi~n cac van ban cua c~p tren. Di~u 8 Hi~n phap 2013, quy dinh
t~p trung dan chu la nguyen t~c t6 chuc va ho:;ttdQng cua CO' quan nha nuac.
sa
T~p trung dan chu duqc biSu hi~n trong
17
CO'
ch~ v~n hanh cua bQ may. D6 la
quan h~ true thuoc, chiu trach nhiem va bao cao cua cac co quan quan 1ytruce co
quan dan cir; phan dinh chirc nang, tham quyen giira cac cc quan quan 1ycac cap;
h~ thong "hai chi~u tnrc thuoc" cua mot s6 co quan quan 1ybao dam k~t hop t6t SlJ
lanh dao t?P trung thea nganh voi quyen quan ly t6ng thS cua dia phuong, k~t hop
loi ich toan quoc voi loi ich cua dia phuong ...
T6 clnrc va hoat dong quan Iy hanh chinh nha mroc, la mot thS thong nh~t.
T?p trung dan chu khong phai la co quan c~p tren "lam thay", "I~n san" VaGtham
quyen cua co quan c~p duoi, d6ng thai cung phu nh?n vi~c cO'quan c~p duai i I~i,
dun d~y cho c~p tren. Trong thlJc tiSn quan Iy hi~n nay, Bang va Nha nuac ta dang
kh~c ph\lc b~nh t?P trung quan lieu, d6ng thai ch6ng biSu hi~n tv do, tu), ti~n, phan
tan C\lCbQ dia phuong, vo ky Iu?t, ky cuO'ng.
3. Nguyen t~e quan
em'rug phap eh~
ly
himh ehinh nha nmye b~ng phap lu~t va tang
Quan ly nha nuac b~ng phap lu?t va tang cuang phap ch~ Ia nguyen t~c
hi~n dinh. Nguyen t~c nay doi hoi t6 chuc va ho~t dQng quan ly nha nuac phai dlJa
tren cO'sa phap Iu?t. Bi~u do co nghla Ia h~ th6ng hanh chfnh nha nuac phai ch~p
hanh Iu?t va cac quy~t dinh cua Qu6c hQi trong chuc nang thlJc hi~n quy~n hanh
phap; khi ban hanh quy~t dinh quan ly hanh chinh phai phu hqp vai nQi dung va
m\lc dich cua Iu?t. Phap Iu?t phai duqc ch~p hanh nghiem chinh, mQi nguai d~u
binh d~ng truac phap Iu?t. N~u cac cO'quan, t6 chuc, ca nhan co nhung sai ph~m
trong ho~t dQng quan ly gay thi~t h~i tai lqi ich hqp phap cua nguai cong dan thi
phai chiu trach nhi~m truac phap Iu?t va phai b6i thuang cho cong dan.
BS th\fChi~n nguyen t~c nay, c~n lam t6t cac nQi dung cO'ban sau:
- Xay dvng va hoan chinh h~ th6ng phap Iu?t;
- T6 chuc thlJc hi~n t6t phap lu?t da ban hanh;
- Xu ly nghiem mQi hanh vi vi ph~m phap Iu?t;
- Tang cuang giao d\lc y thuc phap lu?t cho toan dan.
4. Nguyen t~e k~t hgp quan
ly theo
nganh va theo Hinh th&
Quan Iy thea nganh va quan Iy thea lanh th6 Ia hai m~t khong tach rai nhau
rna phai duqc k~t hqp ch~t che vai nhau, d~c bi~t tren lInh VlJCkinh t~. Cac don vi
kinh t~ thuQc b~t cu thanh ph~n kinh t~ nao, n~m tren dia ban quan Iy nao d~u
thuQc mQt nganh kinh t~ - ky thu?t nh~t dinh va chiu SlJ quan Iy cua nganh (bQ).
M~t khac, cac dan vi kinh tS thuQc cac nganh kinh t~ - ky thu?t khac nhau d~u
duqc phan b6 tren nhung dia ban nh~t dinh, chung co quan h~ m?t thi~t vai nhau
v~ kinh t~ va g~n bo vai nhau tren cac m~t xa hQi, t~o nen mQt cO'c~u kinh t~ - xa
hQi va chiu SlJquan ly cua chinh quy~n dia phuong. Bay la SlJth6ng nh~t giua hai
m~t: cO'c~u kinh t~ nganh vai cO'c~u kinh t~ lanh th6 trong mQt cO'c~u kinh t~
chung.
Cac ho:;ttdQng quan ly thea nganh cua cO'quan nha nuac nh~m d~ ra cac chu
truO'ng, chinh sach phat triSn toan nganh, t~o moi truang thu?n Iqi cho cac dan vi
kinh t~ phat huy tinh chu dQng, nang cao hi~u qua ho~t dQng san xu~t - kinh doanh.
18
a day la quan
Iy vS mat nha mroc: Nha
mroc de ra chu tru~g chinh sach, xay d\!I1g chien hroc, sir dung cac don b~y ...
con quan ly san xuat kinh doanh la quyen chu dong cua dan vi san xuat kinh
doanh.
.
C~n nh~n manh r~ng quan Iy thea nganh
N9i dung quan Iy thea lanh ,th6 nham t6 c~ilc su dieu hoa ph6i hop cac hoat
d9ng cua, cac nganh, cac thanh phan kinh te va to chirc kinh tS, van hoa, xa hoi, an
ninh, quoc phong ... tren pham vi ca mroc cling nhu tren nrng dan vi hanh chinh
lanh th6 voi muctieu bao dam phap chS xa h9i chu nghia, ton trong quyen lam chu
cua nhan dan, 6n dinh va cai thien doi song nhan dan vS m9i m?t.
5. Nguyen tic phan djnh ho~t dQng qmin Iy hanh chinh nha nU'O'cvOi
ho~t dQng san xu~t - kinh doanh Clla cac Chll th~ kinh t~ Clla nha nU'O'cva hoat
dQng 'Sl}' nghi~p ,clla cac dO'n vi Sl}' nghi~p
,.
,Nha nuac ta co kha nang, nhi~rn Vl.lt6 chilc va quan ly nSn kinh tS qu6c dan;
quan Iy cac thanh phftn kinh tS nhung khong phai la nguai tfl,l'CtiSp kinh doanh va
quan Iy kinh doanh. Nha,nuac ton tr9ng tinh d9C I?p tl,l'chu cua cac don vi kinh
doanh. Trong diSu ki~n d6i mai co chS quan Iy kinh tS cua nha nuac hi~n nay, tren
co
dam bao quySn tl,l'chu kinh doanh cua cac doanh nghi~p, chilc nang quan Iy
nha nuac vS kinh tS bao g6rn cac n9i dung chu ySu sau:
sa
- T?o moi truemg va diSu ki~n cho ho?t d9ng san xu~t kinh doanh;
,
- Dinh huang va h6 trg phat triSn thong qua kS ho?ch va cac chinh sach kinh
teo
- Ho~ch dinh va thl,l'chi~n chinh sach xa h9i, dam bao Sl,l'th6ng nh~t gifra
phat triSn kinh tS va phat triSn xa h9i.
- Quan Iy va kiSrn soat vi~c su dl,mgtai nguySn, tai san qu6c gia.
- T6 chilc nSn kinh ts va diSu chinh b~ng cac cong Cl,l va bi~n phap vi mo.
- T6 chilc va giam sat ho?t d9ng tuan thu phap lu?t cua cac dan vi kinh tS
Nha nuac thl,l'chi~n cac chilc nang tren thong qua m9t h~ th6ng cac co quan
hanh chinh nha nuac; tqong qua t6 chilc kinh tS cua Nha nuac; thong qua vi~c dao
t?O, b6i dUOng, b6 tri dQi ngli can b9 co phArn ch~t chinh tri, co nang Il,l'cquan ly
nha nuac, quan Iy kinh tS, quan Iy xa h9i.
Cac t6 chilc kinh doanh trl,l'ctiSp thl,l'chi~n cac ho?t d9ng kinh ,doanh co tu
cach phap nhan, ho?t d9ng kinh doanh binh d~ng truac phap lu?t; co quySn tv chu
vS tai chinh va thl,l'Chi~n 'h?ch toan kinh tS; co nhi~m Vl.lphat huy nang lvc kinh
doanh co hi~u qua d?t ml.lctieu thu Igi nhu?n cao trong khuon kh6 phap Iy va chiu
Sl,l'quan ly b~ng phap lu?t cua cac co quan hanh chinh nha nuac.
B9 may hanh chinh nha nu6c ~ong thvc hi~n c~ilc nang kinh ?oan? va
khortg can thi~p vao ho?t d9ng s~mxuat - kinh doanh doi v6i nhfrng van de rna
theo lu?t thu9c quySn tv chu cua cac dan vi san xu~t - kinh doanh noi chung va
cac chu thS san xu~t kinh doanh do Nha nuac thanh l?p. Trao quySn tv chu cho cac
don vi kinh tS noi chung va cac dan vi kinh tS do nha nuac thanh l?p va tang
cuang ho?t d9ng quan ly nha nuac, t?O hanh lang phap ly co hi~u ll,l'cdS quan ly
19
cac hoat dong san xuftt kinh doanlf cua moi chu th€ kinh tS, khong pharr biet do
Nha mroc l?p hay cua cac thanh phan kinh te khac.
Ben canh d6 cling e~n phan dinh r5 nhfrng heat dong sir nghiep eu~ cac t6
chirc sir nghiep ella Nha mroc. Cac to chirc nay 100ng hoat dong quan ly dieu hanh
cac quan h~ xii h9i rna n6 do Nha mroc l?p ra de thirc hien cac dich vu cong, l~en
quan dSn nhfrng nhu cau thiSt ySu cua cong dan, t6 chirc. Viec phan dinh nay nham
giup eho hanh chinh nha mroc thuc hien t6t chirc nang ella minh, dang thai tao
diSu kien thuan loi nhat d€ eung ling cac san pham hang hoa va dich vu eho xa hoi.
6. Nguyen t~c cong khai
T6 chue ho~t d9rig hanh ehfnh ella nha nuac ta la nh~m ph\lc V\l1Q'ifeh qu6e
gia va lQ'ifeh hQ'Pphap eua eong dan nen c~n phai cong khai hoa, thgc hi~n dung
ehu truong "dan biSt, dan ban, dan lam, dan ki€m tra". Phai quy dinh cac ho~t
d9ng e~n eong khai eho dan biSt, t~o diSu ki~n thu hut dong dim qu~n chung nhan
dan ~a.,
ki.€m..tra" giam ~at ho~t d(lng,himh chinh nhit n~&c"
, ,
TffiJC, CONG C1) VA PHUONG PHAP QUAN LY HANH
:~INH
cHiNH NHAmrdc
1. Hinh thu'c qmin
ly hanh
chinh
Hinh thuc ho~t d9ng quan ly hanh ehinh nha nuac duQ'chiSu la sg biSu hi~n
vS ho~t d9ng quim ly eua cae co quan hanh chinh nha nuac trong vi~e thgc hi~n
cae ehuc nang, nhi~m V\l,th~m quySn eua t6 ehue.
Quan ly hanh ehinh nha nuae c6 nhiSu hinh thue ho~t d9ng. Vi~e Iga chQn hinh
thue ho~t d9ng e~n phai dUQ'etiSn hanh tren co sa khoa hQc sau:
- Sg phu hQ'Pella hinh thuc quan Iy vai ehuc nang quan lY.
- Sg phu hQ'P eua hinh thue quan ly vai n9i dung va tinh ehftt eua nhfrng
nhi~m V\lquan Iy e~n giai quySt.
- ,Sg phu hQ'Pella hinh thuc quan ly vai nhfrng d~c diSm eua d6i tUQ'ngquan
ly C\lthe.
- Sg phil hQ'Pella hinh thuc quan ly vai m\le dich e\l thS eua tae d9ng quan
lY·
Net d~e trung eua hinh thue quan ly hanh chinh nha nuae la nhfrng hinh thue
phap ly lien kSt eh~t ehe vai nhau tren co sa s\!' th6ng nhftt Clla ehue nang ehftp
hanh- diSu hanh. Dang thai, thge tiSn quan ly hanh ehinh nha nuae cling eho thfty
r~ng ho~t d9ng quan ly hanh ehfnh nha nuae con e6 th€ dUQ'etiSn hanh duai nhfrng
hinh thuc khong phap lY.
Do d6, ta e6 th€ phan hinh thue quan ly hanh chfnh nha nuac thanh:
- Nhfrng hinh thue phap Iy duQ'cphap lu?t quy dinh e\l thS vS n9i dung, trinh tg,
thu t\lc.
- Nhung hinh thuc khong phap ly chi duQ'c phap lu?t quy dinh khuon kh6
chung dS tiSn hanh Iga ehQn phuong thue, each thuc quan IY.
20
1.1.
tnn« thsrc phdp
If'
Heat d<)ngban 'hanh van ban quan ly hanh chinh nha mroc la hinh thirc quan
ly quan trong diroc phan loai nhu sau:
Ban hanh van ban quy pham phap ludt
OBan hanh van ban quy p~~m phap lu~t la hinh thirc phap ly quan trong nh~t
trong heat d9ng cua cac chu the quan ly hanh chinh nha mroc nham thirc hien chirc
nang; rilii~m vu 'cua rninh.
Th,6ng qua cac van ban quy pham phap luat, cac co quan hanh chinh nha
rnroc quy dinh,nhfrng quy t~c xu S\Ichung trong linh V\ICquan ly Nha mroc; nhfrng
nhiem vu, quyen han va nghia vu cu thS cua cac ben tham gia quan h~ quan ly hanh
chinh nha rnroc; xac dinh ra tham quyen va thu tuc tien hanh ho~t dQng cua d6i
tugng quan 1y; ..
e
o
Bah hanh van ban ap d{lngphap lu(lt
Bah harlh van ban ap d\lng phap lu~t la hinh thuc ho~t d<)ngchu ySu cua cac
co qUaIl hanh chinh nha nucrc. N<)i dung cua no la ap d\lng m<)thay nhiSu quy
ph~m phap lu~t van m<)ttruang hgp C\lthS, trong nhfrng diSu ki~n C\lthS. Vi~c ban
hanh·van ban ap d\lng phap lu~t lam phat sinh, thay d6i hay ch§.m dill nhiing quan
h~ phap lu~t hanh.chinh C\lthS.
Thong qua vi~c ban hanh cac van ban ap d\lng phap lu~t, cac chu thS quan ly
hanh chinh nha nucrc tac dQng m<)tcach tich C\ICva tn.rc tiSp dSn mQi ho~t d<)ng
cua cac co quan c§.p ducri, cac co quan, t6 chuc tn.rc thu<)c, cac t6 chuc phi nha
nucrc va cong dan tham gia van quan h~ quan ly hanh chinh nha nucrc.
Cac hogt a9ng mang tinh chat phap If khac.
;
Day la hinh thuc phap ly quan trQng cua ho~t dQng quan ly hanh chinh nha
nucrc. Hinhthuq ho~t dQng nay duQ'ctiSn hanh khi phat sinh nhfrng diSu ki~n tuang
(rng duQ'cdinh trucrc trong quy ph~m phap lu~t nhung khong cfrn ban hanh van ban
£ipdljng phap lu~t.
Do la nhfrng ho~t dQng nhu:
_ Ap d\lng nhfrng bi~n phap ngan ch~n va phong ngira vi ph~m phap lu~t nhu
kiSm tra. b&ngIai xe, kiSm tra vi~c dang ky t~m tru, t~m v~ng ...
_ Dang kY nhfrng S\Iki~n nh§.t dinh nhu dang ky khai sinh, dang ky kSt hon,
dang ky phuong ti~n giao thong ...
_ L~p va c~p mQt s6 gi§.y to nh§.t dinh nhu l~p bien ban vS vi ph~m hfmh
chinh
:.,
_ Ho~t dQng cong chung: Cong chUng la vi~c chUng nh~n tinh xac th\l'c cua
cac hgp d6ng va giAy to quy dinh cua phap lu~t nh&mbao v~ quySn va lQ'iieh hgp
phap eua eohg dan va eua cae co quan nha nucrc, t6 chuc xii h<)i,t6 chuc kinh tS,
gop phin phong ngira vi ph~m phap lu~t, tang euang phap chS xii h<)iehu nghia.
21
1.2. Hinh thue khiing phtip If
Do la hinh thirc hoat dong thuoc pham vi chirc nang, th~m quyen, phap Iu?t
cho chu thS co th~lli quyen diroc Iva chon viec thuc hien de bao dam tinh chu
dong, hieu qua cua hoat dong.
a
Vi du: Hinh thirc h9i .nghi .dtroc tiSn han? cac co quan nha mroc.. D6i voi
cac co quan tham quyen chung, lanh dao t?P the thi hinh thirc h9i nghi I~ hinh tlnrc
phap ly, vi luat quy dinh r5 vS dinh ky va gia tri phap ly.cua ng?i quyethc! ngh}
(ky h9P, phien h9P). Nhirng h9i nghi a co quan quan ly tham quyen rieng, th,eoche
d9.thu tnrongthi do la hinh thirc khong phap ly vi no khong ban hanh quyet dinh
co tinh quyen Iuc,
'
2. Cong
C\l quan ly hanh
chinh nha nmyc
,
DS thuc hi~n chuc nang thftm quySn, cac ca quan hanh chinh su dl,lng.cong
C\l chu ySu: ~ong sa, cong san, cong quySn - quySt dinh qu~n Iy hanh chinh.
- Cong sa: la tfl,lsa ca quan, la nai lam vi~c cua ca quan, la .nai can b9 Hinh
d~o, cong chuc :vanhan vien th\Ic thi cong C\l,ban hanh citc quySt dinh h~nh chinh
vat6 chuc thvc hi~n cac quySt dinh, la nai giao tiSp d6i nQi, d6i ngo~i ... ,
- Cong 'san: la v6n (kinh phi) va cac diSu ki~n, phuang ti~n dS ho~t d9ng.
- QuySt dinh quan Iy hanh chinh: La sv biSu hi~ny chi cua Nha huac. La kSt
qua thvc hi~n quySn hanh phap mang tinh m~nh l~nh dan phuang cua quySn l\Ic
nha nuac.
3. PhU'O'ngphap quan
ly hanh
chinh
3.1. Cae yeu eau dBi vui phU'O'ngphap qulin If hanh ehinh nha nU'ue
Phuang phap quan ly hanh chinh nha nuac la cac cach thuc diSu hanh dS
dam bac vi~c thvc hi~n cac chuc nang, nhi~m V\l va thftm quySn cua cac ca quan
quan ly hanh chinh nha nuac va cac chuc vv quan Iy hanh chinh nha nuac.
Cac phuang phap quan ly hanh chinh nha nuac phai dap trng nhfrng yeu c~u sau:
:. Phuang phap quan ly hanh chinh nha nuac phai co kha nang dam bao tac
d9ng quan ly len IInh V\ICchu ySu cua quan ly hanh chinh nha nuac, co tinh dSn
d~c diSm cua m6i 'IInh vvc va sv phat triSn chung cua xii h9i, diSu do cO nghla la
'phuang phap quan ly la phuang phap chung, nSu khong dam bao tac d9ng len d.t
ca cac IInh vvc quan ly thi dlng phai dam bao tac d<)nglen nhUng IInh V\ICchu ySu
rna v~n phil hqp vai d~c diSm cua tung IInh V\IC.
- Cac phuang phap quan ly phai da d~ng va thich hqp dS tac d9ng len nhfrng
d6i tUQ'llgkhaC nhau, bai vi cach thuc tac d<)nglen ca nhan khong gi6ng cach thuc
tac d<)nglen t?P thS lao d<)ng;cach thuc tac d<)ngtrvc tiSp khong gi6ng cach thuc
tac d<)nglen d6i tUQ'llggian tiSp, cach thuc tac d9ng len d6i tUQ'llgl~ thu9c vS m~t
t6 chuc cling khong gi6ng cach thuc tac d9ng len nhung d6i tUQ'llgkhong l~ thu9c
vS m~t t6 chuc.
- Cac phuang phap qmln Iy phai co tinh kha thi, nghla la co kha nang dam
bao th\Ic hi~n tren th\Ic tS b~t ky nhi~m V\lquan Iy nao.
22
,- ca~ phuang phap quan lyyhai
co kha nang dem lai hieu qua cao, nghia la
tiph d~n trien vong, d~m ba~ sir tien bQtrong Iinh vue quan ly, dam bao dat kSt qua
totnhatvoi chi phi thap nhat.
- Cac phuong phap phai mern deo, linh hoat, nghia la co kha nang dam bao
tac dQpg quan ly len cac d6i tl!qng qyan ly, phil hop voi d~c diem va thirc trang
cu~ doi tuong
nhtrng thai diem nhat dinh, trong nhfrng hoan canh va dieu kien
nhat dinh.
a
- ,Cac phuong phap phai co tinh sang tao nghia la chung phai thuong xuyen
duoc doi moi va hoan thien tren eo sa nghien ciru kinh nghiern Iich SU,su dung
nhirng gi hop ly giai do~n da qua, nhfrng gi co thS ap dl)ng trong giai do~n mai
va lo~i b6 nhfrng gi khong thS phl)c Vl)vi~c giai quySt nhi~m Vl)quan ly trong hi~n
t~i cung nhu trong tuong lai.
a
""Cae phuang phap quan ly phai hoan toan phil hqp vai phap lu?t, vai co chS
hi~n hanhcua Nha nuac.
3.2. Cae ph U'O'ngphap qulin Ij himh chinh nha nU'O'c
Cae eo quan hanh chinh nha nuac, trong t6 chuc ho~t dQng cua minh dSu su
dl)ng dt nhiSu phuang phap quan lY·
Cac phuong phap co thS phan thanh 02 nhom:
a) Nh6m thit nhdt g6m nhfrng phuang phap quan ly chung duqc quan ly
hanh chinh nha nuac v?n dl,mg,Cl)thS la:
- Phu071gphap ki hog,ch hoa:
Cac eo quan hanh chinh nha nuac dung phuang phap nay dS xay dlJllg chiSn
luqc phlit triSn kinh tS - xa hQi, l?p quy ho~ch t6ng thS va ehuyen nganh; dlJ bao
xu thS phat triSn; d~t chuang trinh rnl)ctieu va xay dlJllg kS ho~ch dai h~n, trung
h~n, ngfm h~n.
SU dl)ng phuong phap nay dS tinh toan cae chi tieu kS ho~ch, t6 chuc thlJc
hi~n va kiSm tra,' danh gia tinh hinh thlJChi~n kS ho~ch, cac bi~n phap can d6i.
Day ta -phuang phap rfit quan tr9ng
cuaca sa;
a ca tftm VI rno eua Nha nuac va vi rno
- Phu071gphap thimg ke
Phuang phap nay duqc cac co quan quan ly hanh chinh nha nuac su dl)ng dS
tiSn hanh diSu tra khao sat, phan b6, su dl,mg cac phuang phap tinh toan nhu: S6
binb quan gia quySn, chi s6, tuang quan tuySn tinh, tuang quan h6i quy ... dS phan
dch tinh hinh va -nguyen nhan cua hi~n tuqng quan ly, lam can cu khoa h9C cho
vi~c ra quySt dinh quan lY.
SU dl)ng cac phuong phap thu th?p s6 li~u, t6ng hqp va chinh ly dS Hnh toan
t6c dQphlit triSn cac chi tieu quan tr9ng.
- Phuongphap
toan h9C
23
