Sáng kiến kinh nghiệm – “hãy mang dân ca đến gần hơn với trẻ mẫu giáo”

Sáng kiến kinh nghiệm – “Hãy mang dân ca đến gần hơn với trẻ mẫu giáo”

MỤC LỤC

I/. PHẦN MỞ ĐẦU

Lý do chọn đề tài

1/. Đặt vấn đề
2/. Mục đích đề tài
3/. Lịch sử đề tài
4/. Phạm vi đề tài


II/. PHẦN NỘI DUNG

Nội dung công việc đã làm

1/. Thực trạng đề tài
2/. Nội dung cần giải quyết
3/. Biện pháp giải quyết
4/. Kết quả chuyển biến

III/. PHẦN TỔNG KẾT

1/. Tóm lược giải pháp
2/. Phạm vi đối tượng
3/. Kiến nghị
4/. Lời kết

PHẦN MỞ ĐẦU

LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1/. Đặt vấn đề
Như chúng ta đã biết, âm nhạc là loại hình nghệ thuật xuất hiện rất sớm trong lịch
sử loài người, nó gắn bó với con người và trở thành nhu cầu không thể thiếu. Âm


nhạc phản ánh cuộc sống con người bằng những hình tượng âm nhạc. Âm nhạc
còn phản ánh niềm vui, nổi buồn, khát vọng, ước mơ của con người.
Đối với trẻ mầm non, âm nhạc có vai trò vô cùng quan trọng. Âm nhạc là phương
tiện giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, phát triển ngôn ngữ, quan hệ giao
tiếp, trao đổi tình cảm, âm nhạc của trẻ là thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc. Trẻ có thể
tiếp nhận âm nhạc từ lúc còn trong nôi. Những lời ru của bà, của mẹ, những câu
hát mộc mạc, gần gũi đã nuôi lớn tâm hồn trẻ thơ của trẻ. Tình yêu gia đình, quê
hương cũng lớn lên từ tiếng hát, lời ru đó. Trẻ mầm non dể xúc cảm, ngây thơ
trong sáng nên rất dể tiếp xúc với âm nhạc. Thế giới âm nhạc muôn màu, muôn
sắc tạo điều kiện cho trẻ phát triển toàn diện: thể chất, trí tuệ, tình cảm, đạo đức,
thẩm mĩ,…
Để hun đúc cho các bé có tâm hồn dân tộc, giáo dục nghệ thuật cổ truyền đóng
vai trò hết sức quan trọng. Những cái hay, cái đẹp, những nét đặc sắc của dân tộc
từ đời này qua đời khác đã theo các làn điệu dân ca tác động đến nhiều thế hệ.
Những làn điệu dân ca, những sáng tác mang sắc thái dân tộc phải được đến sớm
với tuổi thơ, lứa tuổi hồn nhiên trong sáng.
Trẻ mầm non tiếp xúc dân ca quá muộn hoặc không được nghe dân ca thì khi
trưởng thành trẻ sẽ thờ ơ với dân ca hoặc có ưa thích thì cũng chỉ là âm nhạc tầm
thường.
Dân ca đối với trẻ là tiếp xúc nghệ thuật tổng hợp, thỏa mãn tính hình tượng đang
phát triển mạnh ở trẻ.
Dân ca nhằm mục đích cho trẻ tiếp thu với nền văn hóa truyền thống một cách tích
cực, phù hợp hoạt động của trẻ. Đồng thời lời của những bài hát dân ca cho trẻ
những nhận biết về đời sống sinh hoạt dân gian mà trong những sáng tác hiện đại

ít gặp.


Trong chương trình, những bài hát dân ca dành cho trẻ rất ít, nếu có thì chỉ dàn
dựng cho một vài trẻ biểu diện trong chương trình lễ hội, chứ chưa áp dụng rộng
cho mọi cháu. Chủ yếu trẻ tiếp xúc với dân ca qua hình thức nghe cô hát. Những
những bài hát dân ca mà cô hát lại không gần gũi lắm với trẻ, làm cho trẻ không
hứng thú lắm với dân ca.
Tuổi thơ của những thầy cô giáo chúng ta đã trải qua đầy êm đềm bên những đêm
trăng, những đồng ruộng, cùng nhau đọc vè, đọc đồng dao, hát dân ca… còn trẻ
của ngày nay dường như “tuổi thơ của trẻ đang bị đánh cắp”. Đó là điều đã làm tôi
trăn trở. Vì vậy trong chương trình giảng dạy của mình tôi đã cố gắn lựa chọn,
lồng ghép một số bài dân ca phù hợp với trẻ. Tôi hy vọng rằng dân ca sẽ mang đến
cho trẻ niềm say mê hứng thú. Đó là lý do tôi chọn đề tài: “Hãy mang dân ca đến
gần hơn với trẻ mẫu giáo”.
2/. Mục đích đề tài
Mang dân ca đến gần hơn với trẻ mẫu giáo nhằm mục đích:
a/. Giáo dục nghệ thuật, bồi dưỡng tình cảm dân tộc.
Mỗi đất nước, mỗi dân tộc đều có nét văn hóa riêng. Những nét văn hóa dó là
những phong tục, truyền thống,… được lưu truyền từ đời này qua đời khác.
Dân ca thường là những câu vần, lời thơ gắn liền âm điệu cao thấp. Dân ca là vật
báu mà bất cứ dân tộc nào cũng ra sức nâng niu, giữ gìn. Dân ca xuất hiện từ nhân
dân và ngược lại tác động đến đời sống nhân dân.
Dân ca Việt Nam có nhiều luyến láy. Từ những làn điệu đơn sơ, qua quá trình phát
triển trở thành những khúc dân ca. Nhịp điệu tiết tấu của dân ca liên quan chắt đến
nhịp điệu tiết tấu của thơ, phải kể đến từ đa âm trong tiếng Việt. Ví dụ: “Kéo cưa
lừa xẻ”, “dung dăng dung dẻ”,…


Cấu trúc dân ca Việt thường có những tiếng đệm vào giữa hoặc cuối câu. Dân ca

Việt đa dạng, phong phú giúp trẻ dễ tiếp xúc, dễ thuộc, dễ hát, giúp tăng vốn từ
cho trẻ, giúp trẻ hiểu thêm phong tục tập quán từng vùng miền qua các giai điệu,
tiết tấu, động tác múa, trang phục,…
Trẻ tiếp xúc và hoạt động với các bài dân ca hình thành ở trẻ tình yêu quê hương
đất nước sâu đậm.
b/. Hình thành và phát triển nhân cách dân tộc cho trẻ
Âm nhạc là món ăn tinh thần đối với trẻ, nếu thiếu nó trẻ chỉ là “những bông hoa
khô héo”. Những nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng âm nhạc giúp trẻ thoải mái, học
tập và hoạt động tốt, trí nhớ phát triển, trí tưởng tưởng ngày càng phong phú.
Những âm thanh có tổ chức chặt chẽ của âm nhạc giúp phát triển đạo đức, trí tuệ,
thẩm mĩ…
M. Gorki nhận xét: “Âm nhạc có tác động kì diệu đến tân đáy lòng, nó khám phá
ra các phẩm chất cao quí của con người. Chính vì vậy, người lớn cần đặc biệt quan
tâm đến việc giáo dục âm nhạc cho trẻ càng sớm càng tốt”.
Âm nhạc quan trọng thì âm nhạc dân tộc càng quan trọng hơn đối với trẻ. Những
cái hay, cái đẹp, những nét đặc sắc của dân tộc từ đời này sang đời khác, đã làm
cho các làn điệu dân ca tác động nhiều thế hệ, hun đúc cho trẻ tâm hồn Việt. Giúp
trẻ hình thành và phát triển nhân cách một cách toàn diện.
c/. Nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ
Tạo điều kiện cho trẻ có đời sống âm nhạc phong phú, nâng cao kỹ năng âm nhạc
cho trẻ, hát và múa nhuần nhuyễn các bài hát, đặc biệt là các bài dân ca.
3/. Lịch sử đề tài


Trên thế giới có rất nhiều công trình nghiên cứu về vai trò của âm nhạc đối với trẻ
mầm non, sự tác động của âm nhạc đói với sự hình thành và phát triển nhân cách ở
trẻ.
Ở Việt Nam cũng có một số nhà sư phạm nghiên cứu đưa dân ca vào chương trình
giáo dục phổ cập. Ví dụ: Trong chương trình tiểu học có “Inh lả ơi” (Dân ca Thái),
“Hát mừng” (Dân ca Hrê), “Màu xanh quê hương” (Dân ca Kh’mer).

Đối với chương trinh giáo dục mầm non chú trọng cho trẻ làm quen dân ca qua
hình thức nghe cô hát. 1993 – 1996 Vụ giáo dục Mầm Non thực hiện chuyên đề
giáo dục âm nhạc.
Việc lựa chọn và dạy dân ca cho trẻ, đặc biệt là trẻ mẫu giáo còn là vấn đề mới
mẻ. Một số tài liệu mà tôi tiếp cận: Luận văn tốt nghiệp đại học của Phan Đông
Phương “Bước đầu dạy hát đồng dao phổ nhạc của Phạm Tuyên” cho trẻ 4-5 tuổi.
Gần đây là luận án của thạc sĩ Phạm Thị Hòa “Nghiên cứu âm nhạc đối với trẻ tuổi
Mẫu giáo” là công trình nghiên cứu cơ bản trong chương trình “Tính giáo dục
truyền thống thông qua các hoạt động âm nhạc”. Tác giả sưu tâm phân tích một số
bài dân ca đảm bảo tính vừa sức.
Mỗi loại đề tài trên đề cập đến một khía cạnh khác nhau trong quá trình nghiên
cứu âm nhạc, đã gây cho tôi sự hứng thú. Chính vì vậy ngay từ đầu năm học, tôi
đã thử lồng ghép một số bài dân ca vào các chủ điểm. Tôi nhận thấy rằng trẻ đặc
biệt hứng thú với những bài hát dân ca. Trẻ hát say mê và thuộc rất nhanh các bài
hát đó. Và khi tôi cho biểu diễn múa minh họa trẻ càng say mê và thích thú hơn,
trẻ biểu diễn như những diễn viên thực thụ.
Tôi mong rằng, “Mang dân ca đến gần hơn với trẻ” sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện
hơn.


4/. Phạm vi đề tài
Mỗi bài dân ca đều có nét đặc sắc riêng, mỗi một giai điệu, tiết tấu trong bài dân
ca thể hiện tính chất trữ tình, phản ánh sinh hoạt, hoạt động, cuộc sống, tình cảm
của nhân dân. Dân ca Việt Nam mang tính chất vùng miền rõ rệt. Mỗi miền có thể
loại dân ca riêng mà khi hát lên người ta sẽ nhận ra ngay đó là dân ca miền nào.
Điều đó cũng tạo nên nét đặc sắc của dân ca Việt Nam. Dân ca Nam bộ với những
bài lí như Lí con khỉ, Lí cây bông, Lí cây khế,… nhẹ nhàng đi vào lòng người với
những sản vật trú phú của Nam bộ. Dân ca Bắc bộ vui vẻ, hóm hỉnh thể hiện cuộc
sống lao động vật vả của người nông dân Bắc bộ: Cái Bống, Bà Còng,… Dân ca
Trung bộ thì sâu lắng và trữ tình. Mỗi một miền lại thể hiện những động tác,

những trang phục riêng khác nhau. Đó chính là nét đẹp của con người Việt Nam.
Vì vậy khi tôi chọn đề tài “Mang dân ca đến gần hơn với trẻ” tôi đã sưu tầm những
bài hát dân ca phù hợp với trẻ để trẻ có thể hát, múa, trải nghiệm và lớn lên cùng
dân ca dân tộc. Đặc biệt các bài dân ca đó phải lồng ghép được vào một số chủ
điểm của chương trình giáo dục Mầm non.
Ví dụ: Chủ điểm nghề nghiệp: Tập tầm vông, Rềnh rềnh ràng ràng…
Chủ điểm động vật: Lý chim sáo, Lý con khỉ, Câu ếch…
Chủ điểm thực vật: Bầu và bí, Lý cây bông,…
Chủ điểm gia đình: Cái Bống, Bà Còng đi chợ,…
Chủ điểm quê hương: Cò lả, Inh lả ơi,…
PHẦN NỘI DUNG
NỘI DUNG CÔNG VIỆC ĐÃ LÀM
I/. THỰC TRẠNG ĐỀ TÀI